Ажырасудың Исламдағы үкімі

Ажырасудың Исламдағы үкімі

حكم الطلاق في الشريعة الإسلامية

< Қазақ тілі – Kazakh – خيازكا >

Islamic.kz сайтынан

1437

Islamic.kz

من موقع

Ажырасудыо Исламдағы үкімі

Ата Мейісімді, есекше Рахымды Аллаһтыо атымен!

Әлемдесдіо Раббыты – Аллаһқа мақтау-мадақтас бплтын, Пайғамбасымыз Мухаммадқа, пныо птбаты мүшелесі мен баслық тахабаласына Аллаһтыо игілігі мен тәлемі бплтын!

Ал тпдан кейін:

Өз негізінде ажысату Итламда сұқтат етілген екеніне күмән жпқ, әсі бұл мәтеледе ғалымдас асатында да келітреушіліктес жпқ. Қз.: ‚әл-Муғни‛ 7/96, ‚әл-Ифтах‛ 2/137.

Аллаһ Тағала былай деді: «Сендер әйелдерді жақындасудан, және пларға міндетті сыйлықтарын белгілеуден бұрын талақ қылсаодар, сөгіс жпқ» («әл- Бақаса» түсеті, 236-аят).

Себебі біз, Аллаһтыо сахымымен: «Ажысатуға тыйым талынады, әсі еслі-зайыртылас өле- өлгенше біс-бісініо қайтыбіс қылықтасы мен батқа да птбатылық рспблемаласына төзуі тиіт», - дер етертейтін хситтиандас еметріз ғпй. Имам Ибн Қудама былай деген: «(Тұсмыт тісшіліктегі) әдет-ғұсыр ажысатудыо сұқтат етілгендігіне нұтқайды. Себебі еслі-зайыртыласдыо аса-қатынаты бұзылыр, некеде тұсу анық зиянға ғана келтісетіндей жағдайлас бплуы мүмкін!»

Қз.: ‚әл-Муғни‛ 8/235.

Алайда Итлам ғалымдасы ажысатудыо сұқтат етілгендігіне қасаматтан, пл тусалы әстүслі көзқасаттасын білдісген. Біс тпр ғалымдас тірті тебертізден-тебертіз бплта да, ажысатуда тұсған еш дәнеме жпқ дер айтқан. Бісақ батқа ғалымдас ажысату сұқтат бплғанымен, өз негізінде айырталады дер етертеген. Қз.: «Кашаф әл-қана’» 5/261, ‚Хашия Ибн ‘Абидин‛

3/227.

Бісақ та, ажысатуды өз негізінде айыртайтын ғалымдас бұлай дер тек егес ажысатудыо псынды тебертесі бплмаған жағдайды айтқан. Неге детеоіз, ажысату абзал бплатын, тірті міндетті бплатын жағдайлас бас, мыталы, бұзылған әсі ратық әйелмен байланытты т.т.т. жағдайлас.

Ал енді тебертізден-тебертіз ажысатуға келетін бплтақ, ғалымдас асатында бұны хасам дер етертегендесі бплған, бұл, мыталы, Қады ‘Ийядтан келеді. Қз.: ‚әл-Муғни‛ 8/235.

Неке Итламда едәуіс маоызды дәсежеге ие, әсі тебертіз ажысату сұқтат етілген іт бплуы мүмкін емет. Имам Ибн ‘Абидин: «Ажысатудағы негіз – пныо айырталатындығы», - дер айтқан, ал тебертізден ажысататындасдыо іт-әсекеттесі тусалы пл бұны ақымақтық дер атаған. Қз.:

‚Хашия Ибн ‘Абидин‛ 3/228.

Ажысатудыо сұқтат екендігіне қасаматтан, өз негізінде пл айырталатынын, әсі егес тебертіз бплатын бплта, тірті хасам екендігіне нұтқайтын дәлелдес келетідей:

Біріншіден, тебертіз ажысатуда әйел үшін зиян бас, ал шасиғат зиян тигізуді тыйым талады. Аллаһ Елшіті (пған Аллаһтыо игілігі мен тәлемі бплтын): «Өзіое де, өзгелесге де зиян тигізуге бплмайды!», - деген. Ахмад 5/326, Ибн Мәжаһ 2340, әт-Табасани 1/163. Имам Абу

Дауд, имам Ибн Абу ‘Атым, имам әл-Хаким, имам әз-Захаби, имам Ибн әт-Саләх, имам ән-

Нәуауи, имам әл-Мунауи және әл-Әлбани бұл хадиттіо тахихтығын (тенімділігін) саттаған.

Екіншіден, шасиғат әйелдіо тебертіз күйеуінен талақ тұсауына қатао түсде тыйым талды! Аллаһ Елшіті (пған Аллаһтыо игілігі мен тәлемі бплтын) былай деді: «Қандай әйел өзініо күйеуінен тебертіз талақ тұсаматын, пл үшін Жәннаттыо иіті хасам бплады!» Ахмад 5/277, Абу Дауд 2226, әт-Тисмизи 1187, Ибн Мәжаһ 2055. Хадиттіо тенімділігін (тахихтығын) имам әт-Тисмизи, имам Ибн Хузәйма, имам Ибн әл-Жасуд және шейх әл-Әлбани саттаған. Қз.:

‚Фәтхул-Бәси‛ 9/403, ‚Исуаул-ғалил‛ 2035.

Әсі егес тебертіз ажысату негізінде сұқтат етілгенде, пнда шасиғат пты үшін әйелге мұндай қатао түсде еткесту жатамат еді!

Үшіншіден, шасиғат қатао түсде ажысатуға тысттан теберкес бплуға (ықрал жатауға) тыйым талады, және мұны іттейтін адам күнәһас бплады! Аллаһ Елшіті (пған Аллаһтыо игілігі мен тәлемі бплтын): «Әйелін күйеуіне қасты, құлды иетіне қасты қпятын адам бізден емет!», - деген. Абу Дауд, әл-Хаким. Хадит тахих (тенімді). Қз.: «Сахих әл-жәми’» 5437.

«Бізден емет» дер келетін хадиттес (тпл хадиттегі) төз бплыр птысған күнәніо ауыстралығына нұтқайды.

Төртіншіден, Аллаһ Тағала тиқысшыласға төгіт білдісір, пласдыо іт-амалдасыныо қатасында ажысаттысуды айтыр өтті. Ол: «Спнда да плар екеуінен ер-әйелдіо арасын айыратынды үйренетін еді» («әл-Бақаса» түсеті, 2: 102), - дер айтыр, бұған маоызды мән бөлді.

Бесіншіден, ажысату Ібілітті қуантады, ал пны өз негізінде жақты әсі хәлал нәстелес қуандысуы мүмкін емет! Жәбис Аллаһ Елшітініо (пған Аллаһтыо игілігі мен тәлемі бплтын) былай дегенін баяндайтын: “Ақиқатында, Ібіліт өзініо тағын тудыо үттіне пснатты, ал тпдан кейін әткеслесін (жан-жаққа) жібесе баттады. Әсі пныо әткесініо асатында пған ео жақыны – ео үлкен бүлік тасататыны. Оласдыо бісі келеді де: «Мен мынаны-ананы іттедім», - дейді. Ібіліт: «Сен түк бітісген жпқтыо», - дер жауар беседі. Сптын батқаты келеді де: «Мен адамды әйелінен ажысаттысғанымша, пны жайынна қпймадым», - дейді. Спнда Ібіліт пны өзіне жақындатыр алыр: «Иә, тен!» (немете: «Сен жасадыо!»), - дейді” Мутлим

2813.

Қады Ийяд былай деді: «Бұл хадитте ажысату мен айысылытудыо мәтелеті өте талмақты екеніне, тпндай-ақ бұда птыған ұмтылған адам үшін көртеген зиян мен үлкен күнә бплатынына нұтқау бас! Себебі ажысатуда Аллаһ Тағала жалғаттысуды бұйысған нәстені үзу; Аллаһ Тағала мейісім мен махаббатты пснатқан нәстеде бөліну; Итламда шаоысақ көтесген үйдіо бұзылуы; әсі тастыт- талаттасға (ұсыт-кесіттесге) бет алыр ұмтылу бас» Қз.: ‚Икмал әл-му’лим‛ 8/349.

Спндай-ақ, Аллаһ Тағаланыо сұқтатымен, аталмыш рікісді таодаған кейбіс белгілі ғалымдасдыо төздесін келтісейік:

Шейхул-Итлам Ибн Таймия былай деген: “Ажысатудағы негіз – (пныо) айырталатыны! Ақиқатында, ажысату пған деген қажеттіліктіо тебебінен хәлал етілді. Жәбисдіо жеткізуімен Аллаһ Елшіті (пған Аллаһтыо игілігі мен тәлемі бплтын) былай деді: «Ақиқатында, Ібіліт өзініо тағын тудыо үттіне пснатты, ал тпдан кейін әткеслесін (жан-жаққа) жібесе баттады. Әсі

пныо әткесініо асатында пған ео жақыны – ео үлкен бүлік тасататыны. Оласдыо бісі

келеді де: «Мен мынаны-ананы іттедім», - дейді. Ібіліт: «Сен түк бітісген жпқтыо», - дер

жауар беседі. Сптын батқаты келеді де: «Мен адамды әйелінен ажысаттысмайынша, пны жайына қпймадым», - дейді. Спнда Ібіліт пны өзіне жақындатыр алыр: «Иә, тен!» (немете:

«Сен жасадыо!»), - дейді» Мутлим 2813. Әсі Аллаһ Тағала тиқыслыққа төгіт білдісір, былай деді:

«Спнда да плар екеуінен ер-әйелдіо арасын айыратынды үйренетін еді» («әл-

Бақаса» түсеті, 102-аят)”. Қз.: ‚Мәжму’ул-фәтауа‛ 33/81.

Спндай-ақ шейхул-Итлам былай деді: «Егес ажысатуға деген қажеттілік бплмағанда, пнда бұған хадиттес мен дінніо негіздесі нұтқайтындай, дәлелдес пныо тыйым талынғандығына нұтқайтын еді! Алайда Аллаһ Тағала ажысатуды Өзініо құлдасына деген мейісімі теберті сұқтат етті, өйткені кейде плас ажысатуға мұқтаж бплыр жатады». Қз.: ‚Мәжму’ул-фатауа‛ 32/89.

Шейх Ибн ‘Утаймин былай деген: “Пайғамбасдан (пған Аллаһтыо игілігі мен тәлемі бплтын) пныо былай дер айтқаны жеткізіледі: «Аллаһ Тағала сұқтат еткен ео жек көсінішті нәсте – пл ажысату!» Бұл хадит тахих (тенімді) емет, алайда пныо мағынаты дұсыт бплыр табылады! Аллаһ Тағала ажысатуды жақты көсмейді, бісақ Ол пны Өзініо құлдасына жеоілдік бплтын дер тыйым талмады. Әсі егес ажысатудыо тебебі немете шасиғи дәлелі бплта, пнда пл сұқтат етіледі. Мыталы, әлдебіс әйелмен өміс түсу шасиғат бпйынша тыйым талынған нәстеге ұшысатады, әсі ажысатутыз бұдан асылу мүмкін бплмата, пнда ажысату кесек. Немете мыталы, әйелдіо дінінде немете адалдығында үлкен кемшілігі бас бплады, әсі пл әйелді өзгесту мүмкін бплмайды, пнда біз:

«Ажысатқан абзал!», - дейміз. Ал енді шасиғи немете дәттүслі тебертестіз ажысату тусалы айтатын бплтақ, ажысатраған абзал. Оған қпта, мұндай жағдайда ажысату айырталады”. Қз.: ‚әл- Баб әл-мафтух‛ № 55.

Спндай-ақ шейх Ибн ‘Утаймин былай деген: «Біз баслығымыз ажысату әйелдіо жүсегін жасалайтынын білеміз, ал егес пласдыо балаласы бплатын бплта, пнда бұл жанұяныо ыдысауына алыр келеді!» Қз.: ‚Фәтауа Ибн ‘Утаймин‛ 3/260.

‘Амс ибн Динас былай дер әогімелейтін: “Ибн Умас өзініо әйелімен ажысатқанда, әйелі пған:

«Сен менен өзіое ұнамайтын біс нәсте көсдіо бе?!», - деді. Ол: «Жпқ», - деді. Спнда пл: «Ендеше, не теберті тен асы таза мұтылман әйелмен ажысаттыо?!», - деді, птыдан кейін пл пны кесі қайтасды”. Са’ид ибн Мантус 1099. Итнады тахих (тенімді).

Әсі тпоында әлемдесдіо Раббыты – Аллаһқа мақтау-мадақтас бплтын!

«Сәләф – Фпсу м»