Қиёмати суғро ва аломатҳои қиёмати кубро, қисми ёздаҳум: Нишонаҳои Қиёмат, Аломатҳое ки ҳанӯз зоҳир нашудаанд, Фитнаи Даҷҷол ва он аз бузургтарин фитна дар таърихи башар аст

Қиёмати суғро ва аломатҳои қиёмати кубро, қисми ёздаҳум: Нишонаҳои Қиёмат, Аломатҳое ки ҳанӯз зоҳир нашудаанд, Фитнаи Даҷҷол ва он аз бузургтарин фитна дар таърихи башар аст

القيامة الصغرى وعلامات القيامة الكبرى، القسم الحادي عشر: أشراط الساعة، علامات الساعة التي لم تقع بعد، فتنة الدجال أعظم فتنة في تاريخ البشر

< الطاجيكية – Tajik - Тоҷикӣ >

Таълиф: Д. Умар Сулаймон Ашқар

تأليف: عمر سليمان الأشقر

—™

Таҳия: Мусъаб Ҳамза

إعداد: مصعب حمزة

Қиёмати суғро ва аломатҳои қиёмати кубро, қисми ёздаҳум: Нишонаҳои Қиёмат, Аломатҳое ки ҳанӯз зоҳир нашудаанд,

Мабҳаси дуввум: Фитнаи Даҷҷол

Матлаби аввал: Фитнаи Даҷҷол бузургтарин фитна дар таърихи башар аст.

Фитнаи Даҷҷол дар рӯзҳои охири дунё ва ибтидои қиёмат ба вуқӯъ мепайвандад ва яке аз нишонаҳои бузурги вуқӯъи қиёмат аст. Фитнаи Даҷҷол яке аз бузургтарин фитнаҳост, ки дар тули таърих домангири башар мешавад. Дар саҳеҳи Муслим аз Абудаҳмо ва Абуқатода ривоят шудааст, ки мегӯянд: мо аз канори Ҳишом ибни Омир мегузаштем ва назди Имрон ибни Ҳусайн мерафтем. Ҳишом ибни Омир рӯзе хитоб ба мо гуфт: Шумо аз канори ман гузашта назди касоне меравед, ки ҳузури онҳо дар маҳзари Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) беш аз ман набудааст ва ҳадиси Паёмбари Худоро аз ман беҳтар намедонанд. Ман аз Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) шунидам, ки фармуданд:

(مَا بَيْنَ خَلْقِ آدَمَ إِلَى قِيَامِ السَّاعَةِ خَلْقٌ أَكْبَرُ مِنْ الدَّجَّالِ)

“Миёни халқи Одам ва қиёми қиёмат падидае бузургтар аз падидаи Даҷҷол вуҷӯд надорад" (Муслим, китоби “Алфитан", ҳадиси 4\2222, шумораи: 2946)

Бинобар ин тамоми паёмбарон умматҳои худро аз Даҷҷол барҳазар доштаанд. Аммо Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) беш аз дигар паёмбарон масъалаи Даҷҷолро мавриди таъкид қарор додааст.

Дар Саҳеҳи Бухорӣ аз ҳазрати Абдуллоҳ ибни Умар (р) ривоят шудааст, ки мегӯяд: Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) баланд шуд ва пас аз ҳамду ситоиши Худованд дар бораи Даҷҷол суҳбат кард ва фармуд:

(إِنِّي لَأُنْذِرُكُمُوهُ وَمَا مِنْ نَبِيٍّ إِلَّا أَنْذَرَهُ قَوْمَهُ وَلَكِنِّي أَقُولُ لَكُمْ فِيهِ قَوْلًا لَمْ يَقُلْهُ نَبِيٌّ لِقَوْمِهِ تَعْلَمُونَ أَنَّهُ أَعْوَرُ وَأَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِأَعْوَرَ)

“Ман шуморо аз Даҷҷол барҳазар медорам ва ҳеҷ паёмбаре нест, ки қавмашро бим надода бошад. Аммо ман дар бораи Даҷҷол сухане ба шумо мегӯям, ки ҳеҷ паёмбаре ба қавмаш нагуфтааст ва он инки Даҷҷол кур аст ва Худованди шумо кур нест. (Пас фиреби Даҷҷолро нахуред, ки мегӯяд: ман Худо ҳастам) (Саҳеҳи Бухорӣ, китоби “Алфитан". Фатҳул-борӣ 13\90)

Дар Бухорӣ ва Муслим аз ҳазрати Анас (р) ривоят шудааст, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуданд:

(مَا بُعِثَ نَبِيٌّ إِلَّا أَنْذَرَ أُمَّتَهُ الْأَعْوَرَ الْكَذَّابَ أَلَا إِنَّهُ أَعْوَرُ وَإِنَّ رَبَّكُمْ لَيْسَ بِأَعْوَرَ وَإِنَّ بَيْنَ عَيْنَيْهِ مَكْتُوبٌ كَافِرٌ)

“Ҳеҷ паёмбаре мабъус нашудааст, магар инки қавмашро аз аъвари (кури) дурӯғгӯ бим додааст. Эй мардум огоҳ бошед, ки Даҷҷол кур аст ва Худои шумо кур нест. Дар миёни ду чашми Даҷҷол калимаи “кофир" навишта шудааст" (Саҳеҳи Бухорӣ, китоби “Алфитан". Фатҳул-борӣ 13\90. Муслим китоби “Алфитан" боби “зикр ад-Даҷҷол ва сифатин мо маъаҳу" 4\2248, шумораи: 2933)

Дар Сунани Тирмизӣ ва Сунани Абудовуд аз Абдуллоҳ ибни Умар (р) ривоят аст, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) дар бораи Даҷҷол фармуд:

(إِنِّي أُنْذِرُكُمُوهُ وَمَا مِنْ نَبِيٍّ إِلَّا قَدْ أَنْذَرَهُ قَوْمَهُ لَقَدْ أَنْذَرَهُ نُوحٌ قَوْمَهُ وَلَكِنْ سَأَقُولُ لَكُمْ فِيهِ قَوْلًا لَمْ يَقُلْهُ نَبِيٌّ لِقَوْمِهِ تَعْلَمُونَ أَنَّهُ أَعْوَرُ وَأَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِأَعْوَرَ)

“Ман шуморо аз Даҷҷол барҳазар медорам ва метарсонам. Ҳеҷ паёмбаре наомадааст, магар инки қавмашро тарсонида ва бим додааст. Ҳазрати Нуҳ (а) қавмашро аз Даҷҷол бим додааст. Аммо ман дар бораи Даҷҷол сухане ба шумо мегӯям, ки ҳеҷ паёмбаре қабл аз ман онро ба забон наёвардааст, шумо медонед, ки Даҷҷол кур аст ва Худои шумо кур нест" (Ҷомеул-усул: 10\356, шумораи: 2848)

Дар Сунани Ибни Моҷа, Саҳеҳи Ибни Хузайма ва Мустадраки Ҳоким аз Абиумома ривоят аст, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд:

(يا أيها الناس! إنها لم تكن فتنة على وجه الأرض منذ ذرأ الله ذرية آدم أعظم من فتنة الدجال وإن الله عز وجل لم يبعث نبيا إلا حذر أمته الدجال وأنا آخر الأنبياء وأنتم آخر الأمم وهو خارج فيكم لا محالة)

“Эй мардум аз рӯзе, ки Худованд насли инсонро офаридаст ҳеҷ фитнае дар рӯи замин бузургтар аз фитнаи Даҷҷол набудааст. Худованд ҳеҷ паёмбареро нафиристодааст, ки қавмашро аз Даҷҷол натарсонида бошад ва ман охирин ва хотами паёмбарон ҳастам ва шумо ҳам охирин уммат ҳастед ва Даҷҷол ҳатман дар миёни шумо зуҳур хоҳад кард" (Саҳеҳ ҷомеул-сағир 6\237, шумораи: 7753)

Матлаби дуввум: Сабаби ном ниҳодани ӯ ба Масеҳи Даҷҷол

Ибни Асир мегӯяд: Даҷҷолро аз ин сабаб масеҳ мегӯянд, ки як чашми он масеҳ (ҳам сатҳ ва мамсуҳ) аст ва масеҳ ба касе мегӯянд, ки як тарафи рӯяш на чашме дошта бошад ва на абру. Масеҳ (Масиҳ) бар вазни фаъил ба маънои мафъул аст. Бар хилофи Исо ибни Марям (а) ӯро аз ин ҷиҳат масеҳ меноманд, ки масҳ карда ва даст кашидан бар беморон, беморро (бо иҷозати Худованд) шифо медод. Бинобар ин масеҳ (масиҳ) дар ҳаққи Исо ибни Марям (а) бар вазни фаъил ба маънои фоъил аст ва дар ҳаққи Даҷҷол ба маънои каззоб ва дурӯғгӯ аст.

Ибни Ҳаҷар мегӯяд: Чун Даҷҷол ҳақро ба ботил мепӯшонад ва ҳақиқатро китмон мекунад, Даҷҷол номида мешавад. Арабҳо мегӯянд:

دجل الإناء بالذهب إذا طلاه

“Зарфро бо оби тилло пӯшонид"

Ибни Дурайд мегӯяд: Даҷҷолро аз он ҷиҳат Даҷҷол мегӯянд, ки ҳақро ба василаи дурӯғаш мепӯшонад ва баъзеҳо мегӯянд: Ваҷҳи тасмияи Даҷҷол ин аст, ки ба дуртарин нуқтаи замин сафар мекунад, ё аз ин ҷиҳат, ки ӯ бо сафарҳои худ тамоми заминро мепӯшонад. (Фатҳул-борӣ 11\19)

Матлаби севвум: Авзои мусалмонон дар замони зуҳури Даҷҷол

Андаке пеш аз зуҳури Даҷҷол мусалмонон дорои азамат ва шукӯҳе хоҳанд буд ва чунон бармеояд, ки ҳадафи зуҳури Даҷҷол поён додан ба ин азамат ва қудрат аст. Дар он рӯзгор мусалмонон бо Рум сулҳ мекунанд ва ҳамаи мусалмонон ва румиҳо алайҳи як душмани муштарак меҷанганд ва пирӯз мешаванд. Сипас ҷанг миёни мусалмонҳо ва салибиҳо шуруъ мешавад. Дар Сунани Абудовуд аз Зӣ-михбар (р) нақл аст, ки мегӯяд: Аз Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) шунидам, ки мефармуд:

(ستصالحون الروم صلحا آمنا فتغزون أنتم وهم عدوا من ورائكم فتنصرون وتغنمون وتسلمون ثم ترجعون حتى تنزلوا بمرج ذي تلول فيرفع رجل من أهل النصرانية الصليب فيقول: غلب الصليب فيغضب رجل من المسلمين فيدقه فعند ذلك تغدر الروم وتجمع للملحمة " وزاد بعضهم: " فيثور المسلمون إلى أسلحتهم فيقتتلون فيكرم الله تلك العصابة بالشهادة)

Дар ояндаи наздик шумо мусалмонон бо румиҳо сулҳи мусолиматомезеро анҷом медиҳед, шумо ва онҳо дар баробари душман муттаҳид шуда алайҳи онҳо меҷангед ва дар ниҳоят пирӯз мешавед. Амволи ғаниматро ба даст меоред, сипас ба сӯи хона ва кошона ба роҳ меафтед то ба “Мараҷи зӣ-талул" мерасед, дар онҷо таваққуф мекунед, як марди насронӣ салибро бармедорад ва мегӯяд: Салиб ғалаба пайдо кардааст. Марде аз мусалмонҳо ба хашм омада салибро мешиканад ва онгоҳ румиҳо бо макру ҳила алайҳи мусалмонон омодаи ҷанг мешаванд"

Дар ривояти дигаре омадааст: Мусалмонҳо бо аслиҳаҳои худ ҳамла мекунанд, даргирӣ шуруъ мешавад ва Худованд ин гурӯҳи аз мусалмононро ба мақоми баланди шаҳодат мерасонад. (Мишкотул-масобиҳ 3\18, шумораи: 5428)

Он рӯзҳо шумо хоҳед дид, ки мусалмонҳо қудратманд ҳастанд, онон ҷиҳод мекунанд ва пирӯз мешаванд ва ба саломат ба хонаҳояшон бармегарданд ва мебинанд онон ба ҳар қиммат пойбанди дини худ ҳастанд. Насронӣ вақте салибро баланд мекунад чунин мепиндорад, ки пирӯзии мусалмонон дар сояҳои салиб буда ва ба хотири он таҳаққуқ ёфтааст. Мусалмони ғайратманде баланд шуда салибро мешиканад ва гурӯҳи мусалмонон бо бардоштани аслиҳаҳои худ ба румиҳо ҳамла мебаранд ва бо вуҷӯди камии лашкар ба ҷанг ва пайкор мепардозанд. Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) онҳоро шаҳид медонад ва Худованд ин шаҳодатро муҷиби такрим ва таъзими онҳо қарор медиҳад. Румиҳо алайҳи мусалмонон макру ҳила мекунанд ва ҷараёнҳои баъдӣ боиси вуқуи ҷангу куштор ва хунрезӣ мешавад.

Даргирӣ ва фатҳи Қустантиния

Малҳама маъракаи бузурге аст, ки миёни мусалмонон ва салибиён рух медиҳад. Дар ҳадиси гузашта ба сабаби даргирӣ ва иллати ҷанг ишора шуд. Ҳадисҳои фаровоне пиромуни ин маъракаи ваҳмнок ва наҳваи сабру таҳаммули мусалмонон ва пирӯзии муъминон дар ин маърака бар душманон, ривоят шудааст. (Дар ҳадисҳои набавӣ баён шудааст, ки дар охири замон румиён хеле зиёд мешаванд. Дар Муснади Имом Аҳмад ва Саҳеҳи Муслим омадааст, ки Паёмбар (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд: (تقوم الساعة و الروم اکثر عدداً) “Қиёмат дар ҳоле барпо мешавад, ки румиён аз ҳама бештар ҳастанд". Саҳеҳи ҷомеул-сағир: 3\51)

Чунин пайдост, ки теъдоди зиёде аз масеҳиёни ҳақиқӣ дар ин маърака душодуши муъминон ба ҷанг ва пайкор мепардозанд. Дар Саҳеҳи Муслим аз ҳазрати Абуҳурайра (р) ривоят шудааст, ки Паёмбар (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд:

(لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى يَنْزِلَ الرُّومُ بِالْأَعْمَاقِ أَوْ بِدَابِقٍ فَيَخْرُجُ إِلَيْهِمْ جَيْشٌ مِنْ الْمَدِينَةِ مِنْ خِيَارِ أَهْلِ الْأَرْضِ يَوْمَئِذٍ فَإِذَا تَصَافُّوا قَالَتْ الرُّومُ خَلُّوا بَيْنَنَا وَبَيْنَ الَّذِينَ سَبَوْا مِنَّا نُقَاتِلْهُمْ فَيَقُولُ الْمُسْلِمُونَ لَا وَاللَّهِ لَا نُخَلِّي بَيْنَكُمْ وَبَيْنَ إِخْوَانِنَا فَيُقَاتِلُونَهُمْ فَيَنْهَزِمُ ثُلُثٌ لَا يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ أَبَدًا وَيُقْتَلُ ثُلُثُهُمْ أَفْضَلُ الشُّهَدَاءِ عِنْدَ اللَّهِ وَيَفْتَتِحُ الثُّلُثُ لَا يُفْتَنُونَ أَبَدًا فَيَفْتَتِحُونَ قُسْطَنْطِينِيَّةَ فَبَيْنَمَا هُمْ يَقْتَسِمُونَ الْغَنَائِمَ قَدْ عَلَّقُوا سُيُوفَهُمْ بِالزَّيْتُونِ إِذْ صَاحَ فِيهِمْ الشَّيْطَانُ إِنَّ الْمَسِيحَ قَدْ خَلَفَكُمْ فِي أَهْلِيكُمْ فَيَخْرُجُونَ وَذَلِكَ بَاطِلٌ فَإِذَا جَاءُوا الشَّأْمَ خَرَجَ فَبَيْنَمَا هُمْ يُعِدُّونَ لِلْقِتَالِ يُسَوُّونَ الصُّفُوفَ إِذْ أُقِيمَتْ الصَّلَاةُ فَيَنْزِلُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَمَّهُمْ فَإِذَا رَآهُ عَدُوُّ اللَّهِ ذَابَ كَمَا يَذُوبُ الْمِلْحُ فِي الْمَاءِ فَلَوْ تَرَكَهُ لَانْذَابَ حَتَّى يَهْلِكَ وَلَكِنْ يَقْتُلُهُ اللَّهُ بِيَدِهِ فَيُرِيهِمْ دَمَهُ فِي حَرْبَتِهِ)

“Қиёмат барпо намешавад то инки румиҳо ба Аъмоқ ва Добиқ (номи ду мантиқа дар наздикии Ҳалаб ҳастанд) ҳамла накунанд. Онгоҳ сипоҳе аз Мадина муштамил бар беҳтарини мардуми рӯи замин алайҳи румиҳо дар сафи ҷанг меистанд. Вақте дар рӯ ба рӯи ҳам қарор мегиранд, румиҳо мегӯянд: Бигзоред то касоне, ки мардуми моро ба асорат гирифтанд бикушем. Мусалмонон мегӯянд: Савганд ба Худо, роҳи шуморо боз намекунем ва бародаронамонро ба шумо таслим намекунем. Мусалмонҳо алайҳи румиҳо меҷанганд. Онҳо назди Худованд беҳтарин шаҳидон ҳастанд ва як саввум ба пирӯзӣ мерасанд ва ҳаргиз дучори фитна нахоҳанд шуд ва Қустантинияро фатҳ мекунанд. (Ин фатҳ ё пирӯзӣ ғайри фатҳе аст, ки тавассути Султон Муҳаммади Фотиҳ анҷом гирифтааст). Дар ҳамин лаҳза, ки мусалмонон машғули тақсими моли ғанимат мешаванд ва дар ҳоле, ки шамшерҳои мусалмонон ба дарахтҳои зайтун овезон шудааст, шайтон миёни мусалмонон нидо медиҳад, ки Даҷҷол дар аҳлу аёли шумо ҷонишини шумо шудааст. Мусалмонҳо ҳаракат мекунанд ва ин эъломи шайтон дурӯғ аст. Вақте мусалмонҳо ба Шом (Сурия) мерасанд, Даҷҷол зуҳур мекунад. Дар ҳоле, ки мусалмонҳо худро барои пайкор алайҳи душман муҳайё мекунанд, дар муқобил ҳам ба сафороии низомӣ мепардозанд, намоз барпо мешавад ва Исо ибни Марям фурӯд меояд. Мардумро дар намоз имоматӣ мекунад. Вақте нигоҳи Даҷҷол ба ҳазрати Исо ибни Марям меафтад монанди намак дар об маҳлул ва об мешавад. Агар ба ҳоли худ раҳо шавад нобуд ва ҳалок мегардад. Аммо ҳазрати Исо (а) ӯро мекушад ва найзаашро, ки олуда бо хуни ӯст, ба мардум нишон медиҳад" (Муслим, китоби “Алфитан" 4\2221, шумораи: 2897)

Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) дар ҳадиси дигар перомуни ваҳмнок будани ин маърака ва фидокорие, ки мусалмонон дар ин маърака аз худ нишон медиҳанд, сухан гуфтааст. Фидокорӣ ба ҳадде буд, ки гурӯҳҳое аз мусалмонон се рӯз пай дар пай то охирин қатраи хун ва то вопасин лаҳзаҳои зиндагӣ барои ҷон додан ва истиқболи марг рафтан, байъат мекунанд. Чунон бармеояд, ки шумори мусалмонон дар он рӯз андак хоҳад буд, чун мусалмонон дар он маърака замоне ба пирӯзӣ мерасанд, ки аз ҷойҳои дигар имдод мерасад ва худ ба танҳоӣ аз паси ин лашкар барнамеоянд.

Дар Саҳеҳи Муслим аз Абдуллоҳ ибни Масъуд (р) ривоят шудааст: Қиёмат барпо намешавад то мерос тақсим нагардад ва ғанимат шодобӣ ва хушҳолӣ ба бор наёварад ва баъд бо ишора ба тарафи Шом (Сурия) фармуд: Душман алайҳи мусалмонон ҷамъ мешавад ва мусалмонон низ дар баробари онҳо сафороӣ менамоянд. (Ин таҷаммуъ ба хотири ҷанг ва куштор хоҳад буд ва баъд аз ғадру ҳилаи румиҳо, ки дар ҳадиси гузашта ба он ишора шуд, таҳаққуқ хоҳад ёфт). Ровӣ (Ясир ибни Ҷобир) мегӯяд: Арз кардам, манзур аз душман, румиҳо ҳастанд? Абдуллоҳ ибни Масъуд (р) фармуд: Оре, дар он рӯз ҷанги иртидод шиддат пайдо мекунад, мусалмонон паймон мебанданд, ки ба яке аз ду некӣ -марг ё пирӯзӣ- даст ёбанд, то инки шаб фаро мерасад ва фаро расидани шаб монеъ аз ҷанг мешавад ва ҳар ду гурӯҳ бидуни пирӯзӣ ба қароргоҳи худ бармегарданд. Мусалмонон шарт мекунанд, ки ҳеҷ кас бидуни пирӯзӣ наметавонад баргардад вале бо фаро расидани шаб шарт ба итмом мерасад. Мусалмонон дубора шартро дар миён мегузоранд. То се рӯз ин куштор идома дорад, рӯзи чаҳорум ҳамаи мусалмонон алайҳи Рум саф гирифта таёр мешаванд. Ҷанги бисёр шадиде сурат хоҳад гирифт, ҷанге, ки монанди он дида нашудааст ё дида нахоҳад шуд. Куштаҳо чунон зиёд мешаванд ва фазо чунон бадбӯ мешавад, ки ҳатто агар паранда аз канори онҳо бигзарад ҷон дода бар замин меафтад. Марде, ки сад фарзанд дошта бошад танҳо як фарзанд барояш боқӣ мемонад ва бақия дар ҷанг ҷони худро аз даст медиҳанд. Баъд аз ин ҳодиса чи ғанимате мояи хушҳолӣ мешавад ва кадом мерос тақсим мегардад? Дар ҳамин вазъият садое, ки бузургтар аз ин ҷанг аст ба гӯши онҳо мерасад. Мунодие нидо мекунад, ки Даҷҷол дар фарзандон ва хонаводаҳо ҷонишини шумо шудааст. Моли ғанимат ва ҳарчиро, ки дар даст доранд раҳо мекунанд ва ба сӯи хонаҳо ба роҳ меафтанд. Даҳ марди ҷангӣ ва салаҳшур ба тарафи Даҷҷол ба унвони муқаддимаи лашкар равона мешаванд. Ибни Аббос (р) мегӯяд: Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд:

(إِنِّي لَأَعْرِفُ أَسْمَاءَهُمْ وَأَسْمَاءَ آبَائِهِمْ وَأَلْوَانَ خُيُولِهِمْ هُمْ خَيْرُ فَوَارِسَ عَلَى ظَهْرِ الْأَرْضِ يَوْمَئِذٍ أَوْ مِنْ خَيْرِ فَوَارِسَ عَلَى ظَهْرِ الْأَرْضِ يَوْمَئِذٍ)

“Ман номи ҷанговарон ва номи падарон ва ранги аспҳояшонро медонам. Онҳо дар он рӯзгор аз беҳтарин ҷанговарон хоҳанд буд" (Саҳеҳи Муслим, китоби “Алфитан" 4\2223, шумораи: 2899)

Дар Саҳеҳи Муслим дар бораи фатҳи Қустантиния аз Абуҳурайра (р) тафсили бештаре ба шарҳи зер омадааст. Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуданд:

(سَمِعْتُمْ بِمَدِينَةٍ جَانِبٌ مِنْهَا فِي الْبَرِّ وَجَانِبٌ مِنْهَا فِي الْبَحْرِ قَالُوا نَعَمْ يَا رسول‎الله قَالَ لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى يَغْزُوَهَا سَبْعُونَ أَلْفًا مِنْ بَنِي إِسْحَقَ فَإِذَا جَاءُوهَا نَزَلُوا فَلَمْ يُقَاتِلُوا بِسِلَاحٍ وَلَمْ يَرْمُوا بِسَهْمٍ قَالُوا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَاللَّهُ أَكْبَرُ فَيَسْقُطُ أَحَدُ جَانِبَيْهَا)

Оё дар бораи шаҳре[1], ки нисфи он дар хушкӣ ва нисфи дигараш дар баҳр қарор дорад чизе шунидаед? Ҳозирин гуфтанд: Оре, Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуданд: Қиёмат барпо намешавад то инки ҳафтод ҳазор аз фарзандони ҳазрати Исҳоқ (а) алайҳи мардуми он диёр ҷиҳод накунанд. Ин фарзандони Исҳоқ[2] ҳаргоҳ вориди шаҳр шаванд бо силоҳ намеҷанганд ва ҳеҷ тиреро намеандозанд, балки онҳо мегӯянд: “Ло илоҳа илаллоҳ", бо гуфтани ин калима нисфи шаҳр суқут мекунад"

Савр (Савр ибни Зайди Дайлӣ, яке а ровиёни ҳадис аст) мегӯяд: Ба гумони ман Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд: Ҳамон нисфе, ки тарафи баҳр аст баъди нисфи дуввум низ бо гуфтани калимаи "Ло илоҳа илаллоҳ валлоҳу акбар" суқут мекунад. Дафъаи саввум, ки калимаи мазкур гуфта мешавад дарвозаи шаҳр боз мешавад ва мусалмонон вориди шаҳр мешаванд ва амволи ғаниматро ба даст меоранд. Дар ҳамин ҳол, ки машғули тақсими ғанимат ҳастанд касе нидо дармедиҳад: Эй мардум муроқиб бошед, ки Даҷҷол зуҳур кардааст. Дар ин ҳангом ҳама чизро раҳо карда ба сӯи хонаҳояшон бармегарданд.

Матлаби чорум: Қаҳтӣ ва гуруснагӣ қабл аз зуҳури Даҷҷол

Пеш аз зуҳури Даҷҷол мардум ба шиддат гирифтори офат ва мусибатҳои фаровоне мешаванд, борон аз осмон бар замин намеборад ва замин гиёҳ ва дарахт намерӯёнад. Дар Сунани Ибни Моҷа, Саҳеҳи ибни Хузайма ва Мустадраки Ҳоким аз Абуумома аз Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) ривоят шудааст, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд:

(إِنَّ قَبْلَ خُرُوجِ الدَّجَّالِ ثَلَاثَ سَنَوَاتٍ شِدَادٍ يُصِيبُ النَّاسَ فِيهَا جُوعٌ شَدِيدٌ يَأْمُرُ اللَّهُ السَّمَاءَ فِي السَّنَةِ الْأُولَى أَنْ تَحْبِسَ ثُلُثَ مَطَرِهَا وَيَأْمُرُ الْأَرْضَ فَتَحْبِسُ ثُلُثَ نَبَاتِهَا ثُمَّ يَأْمُرُ السَّمَاءَ فِي الثَّانِيَةِ فَتَحْبِسُ ثُلُثَيْ مَطَرِهَا وَيَأْمُرُ الْأَرْضَ فَتَحْبِسُ ثُلُثَيْ نَبَاتِهَا ثُمَّ يَأْمُرُ اللَّهُ السَّمَاءَ فِي السَّنَةِ الثَّالِثَةِ فَتَحْبِسُ مَطَرَهَا كُلَّهُ فَلَا تُقْطِرُ قَطْرَةً وَيَأْمُرُ الْأَرْضَ فَتَحْبِسُ نَبَاتَهَا كُلَّهُ فَلَا تُنْبِتُ خَضْرَاءَ فَلَا تَبْقَى ذَاتُ ظِلْفٍ إِلَّا هَلَكَتْ إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ قِيلَ فَمَا يُعِيشُ النَّاسُ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ قَالَ التَّهْلِيلُ وَالتَّكْبِيرُ وَالتَّسْبِيحُ وَالتَّحْمِيدُ وَيُجْرَى ذَلِكَ عَلَيْهِمْ مُجْرَى الطَّعَامِ)

“Пеш аз зуҳури Даҷҷол се сол қаҳтӣ, ки мардум ба шиддат дар он дучори гуруснагӣ мешаванд пеш хоҳад омад, соли аввал Худованд ба осмон амр мекунад, ки як саввум боришро мутаваққиф созад ва ба замин дастур медиҳад, ки як саввум гиёҳонашро сабз накунад. Дар солҳои дуввум ва саввум низ чунин мешавад ва дар поёни се сол ҳеҷ қатрае бар замин намеафтад ва ҳеҷгуна донае аз замин сабз намешавад. Ҳеҷ ҳайвони сумдоре бар замин зинда намемонад. Ҳама аз байн мераванд. Касе арз кард: Эй Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) мардум дар ин муддат чигуна ва ба чи василае зиндагии худро мегузаронанд? Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд: Бо таҳлил ва такбиру ҳамд, ин калимот ҷойгузини ғизо мешаванад" (Саҳеҳул-ҷомеъ 6\277, шумораи: 7752)

Матлаби панҷум: Вижагиҳо ва нишонаҳои Даҷҷол

Даҷҷол иддиои рубубият мекунад ва барои ривоҷ додани ботилҳои худ амалҳои хориқулодаеро анҷом медиҳад, ҳатто шахсе, ки назди ӯ меояд гумон мекунад ҷараёни Даҷҷол бар вай пинҳон намешавад ва ботили ӯ таъсире надорад. Аммо вақте аъмоли хориқулодаи ӯро мебинад таслим мешавад ва аз ӯ пайравӣ мекунад. Дар Сунани Абудовуд бо санади саҳеҳ аз Имрон ибни Ҳусайн ривоят шудааст, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд:

(مَنْ سَمِعَ بالدَّجَّال، فَلْيَنْأَ منه، فوالله إِن الرجل ليأتيه وهو يَحْسِبُ أَنه مؤمن، فيتبعُه، مما يَبْعَثُ به من الشبهات، أَو لَمَا يَبعث به من الشبهات)

“Ҳар кас дар бораи Даҷҷол мешунавад бояд аз вай дурӣ кунад. Ба Худо савганд инсони мусалмон пеши ӯ меояд ва мепиндорад, ки мусалмон аст, вале вақте назди ӯ меояд аз шубуҳоти илқошудаи ӯ пайравӣ мекунад" (Ҷомеул-усул 10\356, шумораи: 7846)

Ҳар кас бо диққат Даҷҷолро мавриди мутолиа қарор диҳад медонад, ки Даҷҷол ботил аст ва сифоти рубубият дар он таҳаққуқ наёфтааанд. Ҳар чанд тавассути ӯ корҳои хилофи оддат сурат мегирад, чун Даҷҷол башар ва нотавон аст, мехурад, менӯшад, мехобад ва ниёз ба рафтани ҳоҷҷат дорад. Ҳар кас чунин ҳолате дошта бошад чи гуна метавонад худо, маъбуд ва рабби коинот бошад? Ҳоло онки ӯ ниёзманд ба коинот аст!

Бо ин вуҷӯд Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) бисёре аз аломот ва вижагиҳои онро барои мо баён фармудааст то мусалмоне, ки Даҷҷол дар замони онҳо зуҳур мекунад, ӯро шинохта ва дар доми фиреби ӯ гирифтор нашавад.

Вижагиҳои барҷастаи Даҷҷол

Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) ба гунае Даҷҷолро муаррифӣ кардааст, ки кӣ ва чигунагӣ ва сифоту қиёфаи ӯ равшан шудааст. Дар Саҳеҳи Бухорӣ аз Абдуллоҳ ибни Умар (р) ривоят шудааст, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) Даҷҷолро дар хоб дид ва ӯро чунин тавсиф фармуд: Марде тануманд ва сурхранг аст, мӯйҳои сараш печида ва як чашмаш нобиност. Чашми кури ӯ ба тарафи берун барҷаста ва монанди донаи ангуре аст, ки рӯи об мебошад, аз нигоҳи симову сурат ва қиёфа монандии зиёде ба Ибни Қатани Хузоъӣ дорад. (Саҳеҳи Бухорӣ, китоби “Алфитан". Фатҳул-борӣ: 13\90)

Дар Муснади Аҳмад ва Сунани Абудовуд бо санади саҳеҳ аз Убода ибни Сомит ривоят аст, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд:

(إني حدثتكم عن الدجال حتى خشيت أن لا تعقلوا، أن مسيح الدجال رجل قصير أفحج جعد أعور مطموس العين وإنه أعور العين، ليست بناتئة ولا حجراء، واعلموا أن الله عز وجل ليس بأعور، وأنكم لن تروا ربكم حتى تموتوا)

“Ман дар бораи Даҷҷол барои шумо суҳбат кардам то инки эҳтимол додам мутаваҷҷиҳ нашудаед. Инак ба шумо мегӯям, ки Масеҳи Даҷҷол марди кутоҳқаде аст, мӯйҳои печида дорад, дорои як чашм аст ва чашми ӯ бенур аст, беабру аст, барҷаста нест. Агар дучори мушкил шудед, бидонед, ки Парвардигори шумо як чашма нест ва танҳо дар қиёмат қодир ба дидани ӯ хоҳед буд" (Саҳеҳ ҷомеул-сағир: 2\318, шумораи: 2455)

Якчашм будани Даҷҷол

Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) бар тавсифи ду чашми Даҷҷол хеле таъкид фармудааст, чун ҳарчанд битавонад аз дигар сифату вижагиҳояш худро раҳо созад, ҳаргиз наметавонад чашмҳояшро пинҳон кунад. Чашмҳо дар маърази диди умум қарор мегиранд. Ҳар кас онҳоро мебинад ва вижагиҳои чашм ошкор ва пинҳон шудани нестанд. Ҳадисҳои гузашта ишорае перомуни маъюб будани чашмҳои Даҷҷол доштанд. Дар бархе ривоёт омадааст, ки чашми аъвари (кури) Даҷҷол чашми росташ аст ва дар баъзе ривоёт чашми чап.

Кур будани чашми рост бештар маъруф аст, чун ҳадисҳои мутафаққун алайҳ ҳастанд. Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) чашми кури Даҷҷолро ба чашми хомӯш ва бехосият ташбеҳ кардааст. Дар ҳадисе омадааст, ки чашми рости ӯ барҷаста ва қобили пинҳон кардан намебошад. Монанди нухоае (балғам), ки рӯи девори соф ва гаҷкоришуда бияфтад.

Дар Саҳеҳи Муслим аз ҳазрати Абдуллоҳ ибни Умар (р) дар бораи Даҷҷол омадааст:

(أَعْوَرِ الْعَيْنِ الْيُمْنَى كَأَنَّهَا عِنَبَةٌ طَافِيَةٌ)

“Чашми росташ кур аст ва монанди донаи ангуре аст, ки рӯи об шино мекунад" (Бухорӣ, китоби “Алфитан" боби “Даҷҷол". Фатҳул-борӣ 13\90. Муслим, китоби “Алфитан" боби “зикри Даҷҷол" 4\2247)

Дар ҳадиси Абусаъид омадааст:

(وعينه اليمني عوراء جاحظه لا تحفي كانها نخاعه في حائط مجصص، عينه اليسري كانها كوكب دري)

“Чашми рости ӯ барҷаста ва қобили пинҳон кардан намебошад, монанди нухоае (балғам), ки рӯи девори гаҷкоришуда бияфтад. Чамши чапаш монанди кавкаби дуррӣ аст" (Фатҳул-борӣ: 13\98)

Имом Нававӣ ривоёти мутаоризро ин гуна тавҷеҳ намудааст: Тамоми ривоёте, ки ҳокӣ аз кур будани ду чашми Даҷҷол ҳастанд, ба дараҷаи сиҳат расидаанд. “Авро" ба маънои маъюб будани чашм аст, бинобар ин тавсиф кардани чашми Даҷҷол ба авр (маъюб) яъне ҳар ду чашмаш мушкил доранд. Дар баъзе ривоёти дигар омадааст, ки чашми рости ӯ кур аст ва дар бархе ривоёти дигар омадааст, ки чашми чапи ӯ кур аст. Дар баъзе ривоёт омадааст: «احداهما طافئه» (тофиа) яъне чашми ӯ дид надорад. Дар бораи чашми дигари ӯ омадааст: «الاخري طافيه» (тофия) ба маънои зоҳир ва барҷаста. Пас ду чашми Даҷҷол бар асоси изҳороти Имом Нававӣ яке фоқиди нур ва дид ва дигаре ҳарчанд кур нест аммо дорои ихтилолу айб аст. Дар ривояти Муслим омадааст: Чашме, ки фоқиди нур ва дид аст, ҳамон чашми мамсуҳ аст. Рӯи онро ҷилде ғализе пӯшонида ва тавони диданро аз он гирифтааст.

Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) чашми бинояшро ин гуна тавсиф мекунад: Чашми ӯ сабз ва монанди шиша ба назар мерасад. (Силсилатул аҳодиса ас-саҳиҳа 4\477, шумораи: 1863)

Миёни ду чашми ӯ кофир навишта шудааст

Аломатҳои дигаре низ вуҷӯд дорад, ки Худованд Даҷҷолро дар партави он муаррифӣ намудааст. Албатта ин аломатро танҳо муъминон медонанд. Яъне онҳое, ки фоқиди басират ҳастанд, ин аломатҳоро намешиносанд. Манзур аз ин аломат ҷумлае аст, ки матни он «ك، ف، ر» мебошад ё «كافر». Дар Саҳеҳи Бухорӣ аз Анас (р) аз Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) нақл шудааст:

(مَا بُعِثَ نَبِيٌّ إِلَّا أَنْذَرَ أُمَّتَهُ الْأَعْوَرَ الْكَذَّابَ أَلَا إِنَّهُ أَعْوَرُ وَإِنَّ رَبَّكُمْ لَيْسَ بِأَعْوَرَ وَإِنَّ بَيْنَ عَيْنَيْهِ مَكْتُوبٌ كَافِرٌ)

“Ҳеҷ паёмбаре мабъус нашудааст магар инки умматашро аз аъвари каззоб (кури дурӯғгӯ) барҳазар доштааст. Огоҳ бошед, ки Даҷҷол аъвар аст ва Парвардигори шумо аъвар нест ва миёни ду чашми ӯ калимаи кофир навишта шудааст" (Бухорӣ, китоби “Алфитан" боби “зикри Даҷҷол". Фатҳул-борӣ 13\90)

Мушобиҳи ин ҳадис, ҳадисе аст, ки Имом Бухорӣ онро нақл кардааст. Бар асоси изҳороти Имом Нававӣ муҳаққиқон бар ин ақидаанд, ки ин навишта комилан маълум ва мушаххас аст, аз ҷумлаи аломатҳое мебошад, ки баёнгари куфри қатъӣ, кизб ва ботил будани ӯст. Худованд онро барои ҳар муъмин чи босавод ё бесавод зоҳир мекунад ва аз касоне, ки қасди шақоват ва воқеъ шудан дар фитани ӯро дошта бошад, пинҳон медорад.

Қозӣ Аёз ихтилофи бузургонро дар ин маврид нақл мекунад ва мегӯяд: Гурӯҳе гумон мекунанд, ки навиштаи зоҳирӣ ва ҳақиқӣ аст ва бархе ҳам бар ин гумон ҳастанд, ки маҷоз аст ва барои таъкиди дидгоҳи худ ба ин ҳадис истидлол мекунанд, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд: Ҳамаи муъминон онро мехонанд босавод бошанд ё бесавод, вале ин дидгоҳ заиф аст. (Шарҳи Нававӣ бар Муслим: 18\60)

Даҷҷол ворис надорад

Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармудааст, ки: Даҷҷол ақим (бефарзанд) аст ва фарзанде надорад. (Шарҳи Нававӣ бар Муслим: 4\2242-2243))

Матлаби шашум: Даъвои рубубияти ӯ ботил аст

Бо таваҷҷуҳ ба сифоту вижагиҳои Даҷҷол, ки ҳикоят аз маъюб ва нақси шадиди ӯ доранд, чи гуна ин махлуқи нотавон ва мустаманд метавонад раб бошад ва иддиои рубубият кунад. Ӯ иддио мекунад, ки ӯ раби мардум аст ва ҳоло онки Парвардигори мардум дар дунё қобили дидан нест. Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) мефармояд:

(تَعَلَّمُوا أَنَّهُ لَنْ يَرَى أَحَدٌ مِنْكُمْ رَبَّهُ عَزَّ وَجَلَّ حَتَّى يَمُوتَ)

“Бидонед ҳеҷ кадоми аз шумо то қиёмат Парвардигорашро дар дунё намебинад" (Саҳеҳи Муслим, китоби “Алфитан" 4\2245)

Илова бар ин Даҷҷол нақсу айби модарзодӣ дорад. Масалан айби курии ӯ бар касе пӯшида нест. Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) мефармояд:

(إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى لَيْسَ بِأَعْوَرَ أَلَا إِنَّ الْمَسِيحَ الدَّجَّالَ أَعْوَرُ عَيْنِ الْيُمْنَى كَأَنَّ عَيْنَهُ عِنَبَةٌ طَافِيَةٌ)

“Худованд бар шумо пинҳон намешавад. Худованд аъвар нест, вале чашми рости Даҷҷол аъвар аст. Чашми ӯ монанди донаи ангуре аст, ки рӯи об шино мекунад" (Бухорӣ, китоби “тавҳид" боби “قول الله: لتصنع علی عینی". Фатҳул-борӣ: 13\389)

Аз ҷумлаи сифоти маъюби Даҷҷол, ки дар аҳодис матраҳ шудаааст, «افحج» (афҳаҷ) аст. «فحج» (фаҳаҷ) бар фосилаи зиёд миёни ду соқи пои инсон гуфта мешавад, ё фосилаи зиёд миёни ду фахз ва рон ва баъзе онро фосилаи наздик миёни ду по ҳамроҳ бо дурии соқҳо тафсир кардаанд. Баъзеҳо мегӯянд: «افحج» (афҳаҷ) ба касе мегӯянд, ки дар пояш каҷӣ бошад. (Фатҳул-борӣ: 13\97)

Ибни Арабӣ мегӯяд: Вуҷӯди сифоти нақс дар васфи Даҷҷол далел бар ин аст, ки ӯ маҳкум ба нақс аст ва наметавонад навоқисро аз худ дур кунад. Агар ӯ раб мебуд метавонист навоқисро аз худ дур кунад. Барнадоштани сифоти нақс аз худ далели худо ва раб набудан аст ва инки тавони зудудани навоқисро аз вуҷӯди худ надорад.

Таъкиди Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) бар кур будани Даҷҷол аз он ҷиҳат аст, ки асари курӣ дар ӯ ошкор ва диданӣ аст. Олим ва ҷоҳил метавонад онро дарк кунад ва касоне, ки далоили ақлиро дарк намекунанд ба роҳатӣ метавонанд асари куриро дарёбанд, ҳарчанд оқилон ба роҳатӣ метавонанд ҳақиқати Даҷҷолро дарк кунанд.

Матлаби ҳафтум: Имконот ва васоили фитнаи Даҷҷол

Даҷҷол муддаии худовандӣ аст ва имконоти аҷиберо дар ихтиёр дорад, ки сабаби фитнаи бузург барои мардум мешавад ва аз ҷумлаи ин абзор ва имконоташ ин аст:

1. Ҳаракати босуръати ӯ бар рӯи замин

Дар ҳадиси Навос ибни Самъон, ки Муслим онро ривоят кардааст дар мавриди суръати рафтор ва интиқоли Даҷҷол аз Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) савол шуд, Паёмбар (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд:

(كَالْغَيْثِ اسْتَدْبَرَتْهُ الرِّيحُ)

“Монанди абре аст, ки бод онро ба ҳаракат дармеоварад"

Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) баён кардааст, ки Даҷҷол дар атрофи замин меравад, ба тамоми шаҳрҳои дунё ба ҷуз Макка ва Мадина сафар мекунад. Дар ҳадиси Бухорӣ ва Муслим омадааст: Даҷҷол ғайр аз Макка ва Мадина тамоми шаҳрҳоро мепаймояд.

Дар ҳадиси Абуумома, ки Ибни Моҷа, Хузайма, ва Ҳоким онро нақл кардаанд, чунин омадааст:

(إِنَّهُ لَا يَبْقَى شَيْءٌ مِنْ الْأَرْضِ إِلَّا وَطِئَهُ وَظَهَرَ عَلَيْهِ إِلَّا مَكَّةَ وَالْمَدِينَةَ لَا يَأْتِيهِمَا مِنْ نَقْبٍ مِنْ نِقَابِهِمَا إِلَّا لَقِيَتْهُ الْمَلَائِكَةُ بِالسُّيُوفِ صَلْتَةً)

“Ҳеҷ нуқтае аз замин боқӣ намемонад магар инки Даҷҷол ба онҷо сар мезанад ва бар он ғалаба мекунад, ба ҷуз Макка ва Мадина. Аз ҳар нуқтае, ки бихоҳад вориди ин шаҳр шавад фариштагон бо шамшерҳои бараҳна ҷилави ӯро мегиранд" (Саҳеҳ ҷомеул-сағир 6\275, шумораи: 7752)

2. Биҳишт ва дӯзахи Даҷҷол

Аз ҷумлаи абзори фиреби Даҷҷол чизе шабеҳ ва монанд ба биҳишт ва дӯзах ё дарёе монанди об ва дарёе монанди оташ аст, ки онро ба ҳамроҳи худ дорад. Ҳақиқати амр хилофи воқеият мебошад. Ончиро, ки мардум ба сурати оташ мебинанд дар воқеъ оби хунук аст ва ҳақиқати ончи, ки мардум онро оби хунук мебинанд, оташи сӯзон аст.

Дар Саҳеҳи Муслим аз ҳазрати Ҳузайфа (р) ривоят аст, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуданд:

(معه (أي الدجال) جنة ونار فناره جنة وجنته نار)

“(Даҷҷол) бо худ биҳишт ва дӯзах дорад, дӯзахаш биҳишт ва биҳишти ӯ дӯзах аст" (Муслим, китоби “Алфитан", боби зикри Даҷҷол: 4\2248, шумораи: 2934)

Инчунин дар Саҳеҳи Бухорӣ ва Муслим аз ҳазрати Ҳузайфа (р) ривоят аст, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуданд:

(إِنَّ مَعَهُ مَاءً وَنَارًا فَنَارُهُ مَاءٌ بَارِدٌ وَمَاؤُهُ نَارٌ)

“Даҷҷол об ва оташ бо худ дорад, оташи ӯ дар воқеъ хунук аст ва оби ӯ дар воқеъ оташ аст" дар ривояти Муслим омадааст: “فلا تهلكوا" “Пас худро ба ҳалокат наяндозед" (Бухорӣ, китоби “Алфитан" боби “зикри Даҷҷол". Фатҳул-борӣ 13\90, Муслим китоби “Алфитан" боби “зикри Даҷҷол" 4\2249, шумораи: 2934)

Дар ривояти дигари Муслим, ки инчунин онро аз ҳазрати Ҳузайфа (р) ривоят мекунад, омадааст: Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуданд:

(لَأَنَا أَعْلَمُ بِمَا مَعَ الدَّجَّالِ مِنْهُ مَعَهُ نَهْرَانِ يَجْرِيَانِ أَحَدُهُمَا رَأْيَ الْعَيْنِ مَاءٌ أَبْيَضُ وَالْآخَرُ رَأْيَ الْعَيْنِ نَارٌ تَأَجَّجُ فَإِمَّا أَدْرَكَنَّ أَحَدٌ فَلْيَأْتِ النَّهْرَ الَّذِي يَرَاهُ نَارًا وَلْيُغَمِّضْ ثُمَّ لْيُطَأْطِئْ رَأْسَهُ فَيَشْرَبَ مِنْهُ فَإِنَّهُ مَاءٌ بَارِدٌ)

“Ман чизҳои ҳамроҳи Даҷҷолро аз худаш беҳтар медонам. Ӯ ду дарёи равон дорад. Як дарё дар зоҳир оби гуворо ва сафед аст ва дарёи дигар дар зоҳир оташи шуълавар. Агар касе аз шумо дар замони зуҳури Даҷҷол зинда бимонад, ончиро, ки дар зоҳир оташ аст, ихтиёр кунад, чашмро поён гирифта ва аз он бинӯшад, чун он оташ дар воқеъ оби хунук аст" (Муслим, китоби “Алфитан" 4\2252, шумораи: 2937)

Дар ҳидиси дигари имом Муслим омадааст, ки Даҷҷол зуҳур мекунад, бо худ об ва оташ дорад. Ончиро, ки мардум ба сурати об мебинанд дар воқеъ оташ аст, ки месӯзонад ва ончиро, ки мардум ба сурати оташ мебинанд, оби хунук ва ширин аст. Ҳар кас аз шумо замони Даҷҷолро дарёбад, ончиро, ки ба сурати оташ мебинад ихтиёр кунад, зеро дар воқеъ оби ширин ва покиза аст. (Муслим, китоби “Алфитан")

Аз нусус чунин бармеояд, ки мардум ҳақиқати чизҳоро, ки Даҷҷол ба ҳамроҳи худ дорад намешиносанд. Ончи, ки мебинанд ҳикоят аз воқеияти амр надорад, балки мухолифи воқеият аст. Бинобар ин дар аҳодиси саҳеҳи Муслим чунин омадааст:

(إِنَّهُ يَجِيءُ مَعَهُ مِثْلُ الْجَنَّةِ وَالنَّارِ فَالَّتِي، فالتی یقول: انها الجنة هی النار)

“Даҷҷол намунаи биҳишт ва дӯзахро ба ҳамроҳ дорад, чизе, ки биҳишт аст дар воқеъ дӯзах аст" (Муслим, китоби “Алфитан" шумораи: 2936)

3. Кумак гирифтан аз шайтонҳо

Даҷҷол аз шайтонҳо ёрӣ ва кумак меҷӯяд ва равшан аст, ки шайтонҳо хидмат барои касоне мекунанд, ки дар ниҳояти ҷаҳолат ва гумроҳӣ ба сар бибаранд ва қоил ба бандагии ғайри Худованд бошанд. Дар саҳеҳи ибни Моҷа ибни Хузайма ва Мустадрак аз Абуумома (р) ривоят шудааст, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд:

(وَإِنَّ مِنْ فِتْنَتِهِ أَنْ يَقُولَ لِأَعْرَابِيٍّ أَرَأَيْتَ إِنْ بَعَثْتُ لَكَ أَبَاكَ وَأُمَّكَ أَتَشْهَدُ أَنِّي رَبُّكَ فَيَقُولُ نَعَمْ فَيَتَمَثَّلُ لَهُ شَيْطَانَانِ فِي صُورَةِ أَبِيهِ وَأُمِّهِ فَيَقُولَانِ يَا بُنَيَّ اتَّبِعْهُ فَإِنَّهُ رَبُّكَ)

“Аз ҷумлаи фитнаҳои Даҷҷол ин аст, ки ба инсони ҷоҳил ва аъробӣ мегӯяд: Оё агар ман падар ва модари мурдаи туро зинда кунам гувоҳӣ медиҳи, ки ман парвардигори ту ҳастам? Мегӯяд: Бале. Онгоҳ шайтонҳо ба сурати падар ва модари он марди аъробӣ дармеоянд ва мегӯянд: Эй фарзанди азизам аз ӯ пайравӣ кун, ҳамоно ӯ парвардигори ту аст." (Саҳеҳ ҷомеул-сағир, 6\274, шумораи: 7752)

4. Итоати ҳайвонот ва ҷимодот аз Даҷҷол

Аз ҷумлаи абзори фитнаи Даҷҷол, ки Худованд ба василаи он бандагонашро меозмояд ин аст, ки ба осмон амр мекунад то биборонад, ба замин дастур медиҳад то алаф бирӯёнад ва ба ҳайвонот амр мекунад то тобеи ӯ шаванд ва ба вайронаҳо амр мекунад то ганҷҳои пинҳонро зоҳир кунанд. Дар ҳамаи маворид аз ӯ итоат мешавад. Дар Саҳеҳи Муслим аз Навос ибни Самъон ривоят аст, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуданд:

(فَيَأْتِي عَلَى الْقَوْمِ فَيَدْعُوهُمْ فَيُؤْمِنُونَ بِهِ وَيَسْتَجِيبُونَ لَهُ فَيَأْمُرُ السَّمَاءَ فَتُمْطِرُ وَالْأَرْضَ فَتُنْبِتُ فَتَرُوحُ عَلَيْهِمْ سَارِحَتُهُمْ أَطْوَلَ مَا كَانَتْ ذُرًا وَأَسْبَغَهُ ضُرُوعًا وَأَمَدَّهُ خَوَاصِرَ ثُمَّ يَأْتِي الْقَوْمَ فَيَدْعُوهُمْ فَيَرُدُّونَ عَلَيْهِ قَوْلَهُ فَيَنْصَرِفُ عَنْهُمْ فَيُصْبِحُونَ مُمْحِلِينَ لَيْسَ بِأَيْدِيهِمْ شَيْءٌ مِنْ أَمْوَالِهِمْ وَيَمُرُّ بِالْخَرِبَةِ فَيَقُولُ لَهَا أَخْرِجِي كُنُوزَكِ فَتَتْبَعُهُ كُنُوزُهَا كَيَعَاسِيبِ النَّحْلِ)

“Даҷҷол назди мардум меояд, мардумро даъват мекунад, ба ӯ имон меоранд ва аз ӯ итоат ва пайравӣ мекунанд. Ба осмон амр мекунад биборад, ба замин дастур медиҳад гиёҳ ва дарахт бирӯёнад. Чорвоҳои мардум ба теъдоди бисёр зиёд ва бо пистонҳо пур аз шир ва бисёр фарбеҳ ҳамроҳ бо онон роҳ мераванд. Назди мардум меоянд, мардумро даъват мекунанд, мардум суханонашро рад мекунанд, мардум бекору бечиз мешаванд, чизе дар ихтиёри онҳо боқӣ намемонад. Аз канори вайронаҳо мегузарад ва хитоб ба онҳо мегӯяд: Ганҷҳои худро берун биоред. Ганҷҳои вайронаҳо монанди занбурҳои асал, ки аз маликаи худ пайравӣ мекунанд, аз ӯ пайравӣ хоҳанд кард" (Саҳеҳи Муслим, китоби “Алфитан" 4\2252, шумораи: 2937)

5. Куштан ва зинда кардан

Аз ҷумлаи абзори фиреби ӯ ин аст, ки фарди муъминро дар назари мардум мекушад ва сипас иддио мекунад, ки ӯро зинда мегардонад. Дар Саҳеҳи Бухорӣ аз Абусаъид (р) ривоят шудааст, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) сухани бисёр зиёде перомуни Даҷҷол барои мо баён кард ва фармуд:

(يَأْتِي الدَّجَّالُ وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلَيْهِ أَنْ يَدْخُلَ نِقَابَ الْمَدِينَةِ فَيَنْزِلُ بَعْضَ السِّبَاخِ الَّتِي تَلِي الْمَدِينَةَ فَيَخْرُجُ إِلَيْهِ يَوْمَئِذٍ رَجُلٌ وَهُوَ خَيْرُ النَّاسِ أَوْ مِنْ خِيَارِ النَّاسِ فَيَقُولُ أَشْهَدُ أَنَّكَ الدَّجَّالُ الَّذِي حَدَّثَنَا رسول‎الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حَدِيثَهُ فَيَقُولُ الدَّجَّالُ أَرَأَيْتُمْ إِنْ قَتَلْتُ هَذَا ثُمَّ أَحْيَيْتُهُ هَلْ تَشُكُّونَ فِي الْأَمْرِ فَيَقُولُونَ لَا فَيَقْتُلُهُ ثُمَّ يُحْيِيهِ فَيَقُولُ وَاللَّهِ مَا كُنْتُ فِيكَ أَشَدَّ بَصِيرَةً مِنِّي الْيَوْمَ فَيُرِيدُ الدَّجَّالُ أَنْ يَقْتُلَهُ فَلَا يُسَلَّطُ عَلَيْهِ)

“Даҷҷол зуҳур мекунад. Ворид шудан ба Мадинаи мунаввара барояш мамнуъ хоҳад буд. Дар баъзе манотиқи санглох дар беруни Мадина таваққуф мекунад. Марде, ки дар он рӯзгор аз беҳтарини мо хоҳад буд, назди вай меояд ва мегӯяд: Ман гувоҳӣ медиҳам ту ҳамон Даҷҷоле ҳасти, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) моҷарои туро барои мо баён кардааст. Даҷҷол мегӯяд: Оё агар инро бикушам ва зинда гардонам боз ҳам шумо иддиои худо буданамро рад мекунед ва шакку тардид доред? Мардум мегӯянд: На хайр. Даҷҷол он инсони мавриди назарро дар зоҳир мекушад ва сипас ӯро зинда мекунад, он мард мегӯяд: Акнун беш аз ҳар замони дигар ба ҳақиқати ту пай бурдам. Даҷҷол бори дигар қасди куштани ӯро дорад аммо ин бор қудрати чунин кореро дар худ намебинад" (Бухорӣ, китоби “Алфитан". Фатҳул-борӣ: 13\101. Муслим: 4\2256, шумораи: 2938)

Имом Муслим аз Абусаъиди Худрӣ (р) чунин ривоят мекунад: Даҷҷол зуҳур мекунад, марди муъмине ба сӯи ӯ роҳсипор мешавад, мардони силоҳбадасти Даҷҷол ӯро дида аз ӯ мепурсанд: Куҷо меравӣ? Марди муъмин мегӯяд: Қасд дорам пеши он кас биравам, ки зуҳур кардааст (яъне Даҷҷол). Ба ӯ мегӯянд: Оё ту ба парвардигори мо имон намеовари? Марди муъмин мегӯяд: Парвардигори мо пинҳон аст. Пайравони Даҷҷол мегӯянд: Ӯро бикушед. Афроде аз пайравонаш хитоб ба ҳамдигар мегӯянд: Оё ӯ шуморо аз куштан манъ накардааст, магар касеро, ки худаш бикушад? Онгоҳ он марди муъминро назди Даҷҷол мебаранд, вақте марди муъмин Даҷҷолро мебинад, мегӯяд: Эй мардум! Ин Масеҳи Даҷҷол аст, ҳамон Даҷҷоле, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) дар бораи он хабар додааст. Даҷҷол дастур медиҳад ӯро бигиранд, бизананд ва захмӣ кунанд. Ӯро бар замин хобонида бисёр лату куб мекунанд. Онгоҳ аз ӯ мепурсанд: Оё имон намеовари? Он марди муъмин мегӯяд: Ту Масеҳи дурӯғгӯ ҳасти. Даҷҷол дастур медиҳад то он марди муъминро аз фарқи сар ба василаи арра ду пора кунанд. Даҷҷол худ миёни он ду порра роҳ меравад ва мегӯяд: Баланд шав! Он ду пора бо ҳам васл шуда ба ҳолати аввалӣ бозмегардад. Даҷҷол мепурсад: Оё ба ман имон оварди? Мегӯяд: Акнун туро беш аз пеш шинохтам. Сипас мегӯяд: Ин кор бо касе дигар баъд аз ман анҷом намегирад. Даҷҷол он марди муъминро мегирад то забҳаш кунад, оҳани бузурге рӯи синааш мегузорад то наҷунбад, дасту пойҳояшро мебандад ва ба зоҳир ӯро дар оташ меандозад, вале дар воқеъ ӯ ба биҳишт андохта мешавад. Зеро дӯзахи ӯ биҳишт аст. Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд: Ин марди муъмин назди Худо бузургтарин шаҳид аст. (Муслим, китоби “Алфитан" 4\2256, шумораи: 2938)

Матлаби ҳаштум: Маҳали зуҳури Даҷҷол

Даҷҷол аз машриқзамин, аз шаҳрҳои форси Хуросон зуҳур мекунад. Дар ҳадисе, ки Тирмизӣ, Ибни Моҷа, Ҳоким ва Аҳмад ва Зиё дар Мухтор аз ҳазрати Абубакри Сиддиқ (р) ривоят мекунанд чунин омадааст, ки Паёмбар (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд:

(إن الدجال يخرج من أرض بالمشرق، يقال لها: (خراسان) يتبعه قوم كأن وجوههم المجان المطرقة)

“Даҷҷол аз машриқзамин, ҷое, ки ба он Хуросон гуфта мешавад, зуҳур мекунад. Касоне аз Даҷҷол пайравӣ мекунанд, ки чеҳраҳояшон монанди сипари сайқалшуда аст" (Силсила ал-аҳодис ас-саҳиҳа: 4\122, шумораи: 1591)

Аммо мусалмонон замоне ӯро мешиносанд, ки миёни Ироқ ва Шом (Сурия) мерасад. Дар ҳадиси Навос ибни Самъон омадааст: Даҷҷол дар як фосилаи миёни ду кишвар, Ироқ ва Шом зуҳур мекунад ба сӯи чап ва рост барои ривоҷ додани фитна меравад, эй бандагони Худо (дар баробари фитнаи Даҷҷол) собитқадам бошед. (Саҳеҳи Муслим, боби “зикри Даҷҷол" китоби “Алфитан")

Матлаби нуҳум: Муддати будубоши Даҷҷол дар рӯи замин

Саҳобагон (р) дар бораи муддат ва замони будубоши Даҷҷол дар замин пурсиданд, Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуданд: Чиҳил рӯз, як рӯз баробари як сол ва рӯзи дуввум баробари як моҳ ва рӯзи сеюм баробари як ҳафта ва дигар рӯзҳояш монанди рӯзҳои маъмулии шумо хоҳанд буд. Савол шуд: Эй Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) он рӯз, ки баробари як сол хоҳад буд оё намозҳои як рӯз барои мо кофӣ аст? Фармуданд: На хайр, он рӯзи тулониро бо рӯзҳои маъмулӣ муқоиса намуда (ба миқдори ҳар рӯз панҷ намоз) хонда шавад. (Ҷомеул-усул: 10\345, шумораи: 7839) (Муслим ва Абудовуд)

Посухи Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) ба саволи саҳобагон мабнӣ бар инки оё панҷ намоз дар он як рӯз, ки баробар ба як сол хоҳад буд кифоят мекунад ё не, ҳикоят аз он мекунад, ки рӯзҳо ҳақиқатан на маҷозан, ба андозаи як сол, як моҳ ва як ҳафта тулонӣ мешаванд.

Матлаби даҳум: Пайравони Даҷҷол

Масеҳи Даҷҷоли кур ва дурӯғгӯ ҳамон подшоҳе аст, ки яҳудиҳо дар интизори расидани ӯ ҳастанд то дар даврони ӯ бар дунё ҳукумат кунанд. Дар Муснади Аҳмад аз Усмон ибни Абулъос (р) ривоят шудааст, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд:

(أكثر اتباع الدجال اليهود والنساء)

“Бештар пайравони Даҷҷол яҳуд ва занон ҳастанд"

Дар ҳадиси Анас ибни Молик, ки имом Муслим онро дар Саҳеҳи худ овардааст, чунин омадааст: Ҳафтод ҳазор тан аз яҳуди Исфаҳон, ки абоаи (ҷомаи) махсус доранд, аз Даҷҷол пайравӣ мекунанд. (Муслим, китоби “Алфитан" 4\2266, шумораи: 2944)

Абунуайм мегӯяд: Яке аз маҳалаҳо ё қаряҳои Исфаҳон мавсум ба “яҳудия" буд. Зеро он қаря ё маҳалаи махсуси яҳудиҳо буд ва то замони Аюб ибни Зиёд ҳокими Миср дар даврони Маҳдӣ ибни Мансури Аббосӣ ҳамин вазъият идома дошт.

Мусалмонон дар бахше аз он сокин шуданд ва бахши дигари он ҳамчунон барои яҳуд боқӣ монд.

Номи Даҷҷол назди яҳуд Масеҳ ибни Довуд аст. Яҳудиҳо иддио доранд, ки Масеҳ дар охири замон зуҳур мекунад ва ҳукуматаш дар дарё ва хушкӣ густариш пайдо мекунад ва дарёҳо ҳамроҳи ӯ ҳаракат мекунанд. Яҳудиҳо чунин иддио доранд, ки Даҷҷол, нишоне аз нишонаҳои Худованд аст. Яҳудиён дар ин иддиои худ дурӯғ мегӯянд. Масеҳ ибни Довуд фаришта ё нишоне аз нишонаҳои Худованд нест, балки ӯ ҳамон масеҳи гумроҳкунанда аст. Албатта масеҳи ҳидоятгар ва роҳнамо Исо ибни Марям аст. Ҳазрати Исо (а) он масеҳи гумроҳ, яъне Даҷҷол ва пайравони яҳудӣ ӯро ба қатл мерасонад.

Матлаби ёздаҳум: Маҳфуз мондани Макка ва Мадина аз Даҷҷол

Даҷҷол қасди рафтан ба Мадинаи мунаввараро мекунад, аммо наметавонад вориди Мадина шавад. Зеро Худованди муттаол Макка ва Мадинаро аз Даҷҷол ва вабо ҳифозат кардааст ва муҳофизати ин ду шаҳри муқаддасро ба фариштагон супурдааст. Дар Саҳеҳи Бухорӣ аз ҳазрати Абуҳурайра (р) ҳадиси марфуъе нақл шудааст, ки дар вуруди шаҳри Мадинаи мунаввара фариштагон гумошта шудаанд то аз вуруди Даҷҷол ва вабо пешгирӣ шавад.

Инчунин дар Саҳеҳи Бухорӣ аз ҳазрати Анас (р) ривоят аст: Тарсу бими Даҷҷол дохили Мадина намешавад. Он рӯз Мадинаи мунаввара ҳафт дарвозаи вурудӣ хоҳад дошт, ба ҳар дарвозае ду фаришта гумошта шудааст. (Бухорӣ, китоби “Алфитан". Фатҳул-борӣ: 13\90)

Дар Сунани Тирмизӣ ва Муснади Аҳмад аз ҳазрати Абуҳурайра (р) ривоят шудааст: Даҷҷол аз тарафи шарқ меояд ва қасди ворид шудан ба Мадинаи мунаввараро дорад, вақте ба пушти “Уҳуд" мерасад бо фариштагон бархурд мекунад, ҷиҳат ва масири худро ба сӯи Шом иваз мекунад ва дар онҷо ба ҳалокат мерасад. (Тирмизӣ ин ҳадисро саҳеҳ донистааст)

Дар Саҳеҳи Бухорӣ ва Муслим аз ҳазрати Анас (р) ривоят шудааст:

(لَيْسَ مِنْ بَلَدٍ إِلَّا سَيَطَؤُهُ الدَّجَّالُ إِلَّا مَكَّةَ وَالْمَدِينَةَ لَيْسَ لَهُ مِنْ نِقَابِهَا نَقْبٌ إِلَّا عَلَيْهِ الْمَلَائِكَةُ صَافِّينَ يَحْرُسُونَهَا فينزل بالسبخة ثُمَّ تَرْجُفُ الْمَدِينَةُ بِأَهْلِهَا ثَلَاثَ رَجَفَاتٍ فَيُخْرِجُ اللَّهُ كُلَّ كَافِرٍ وَمُنَافِقٍ)

“Ҳеҷ шаҳре нест, ки Даҷҷол вориди он нашавад, магар Макка ва Мадина. Дар даромадгоҳи ин ду шаҳр фариштагоне гумошта шудаанд ва аз он нигоҳбонӣ мекунанд. Даҷҷол дар минтақаи шуразори аз заминҳои Мадина нозил мешавад. Шаҳри Мадина се бор ба ларза меояд. Ҳар кофир ва мунофиқе, ки дар Мадина зиндагӣ мекунад бо ин се ларза аз Мадина берун шуда ба тарафи Даҷҷол ба роҳ меафтанд" (Саҳеҳул-ҷомеъ: 5\99, шумораи: 7752)

Матлаби дувоздаҳум: Роҳи наҷот аз Даҷҷол

Дар мабҳасҳои гузашта баён намудем, ки мусалмонон андаке пеш аз зуҳури Даҷҷол дорои қудрату шавкати бузурге хоҳанд шуд ва вориди ҷангҳои хатарноке мешаванд ва ба пирӯзӣ даст меёбанд. Даҷҷол барои хотима додан ба ин қудрати бузург, ки бузургтарин ҳукумати замони худро аз пой даровардааст, вориди арсаи набард мешавад. Мусалмонҳо дар он рӯзгор Қустантинияро фатҳ мекунанд. Шаётин мусалмонҳоро нидо медиҳанд, ки Даҷҷол дар хона ва манзилҳоятон ворид шуда ва ҷонишини шумо гаштааст. Мусалмонон амволи ғаниматро раҳо карда ба сӯи хонаҳояшон бармегарданд. Сипас Даҷҷол дар ҳоле берун меояд, ки мусалмонон аслиҳаро бар замин нагузоштаанд, дар ҳамин ҳолат ҳазрати Исо (а) нозил мешавад ва мусалмононро дар ҳоли омодагӣ ва тадоруки ҷангӣ мебинад. Бар ҳар мусалмон воҷиб аст, ки ба нерӯҳои исломии ҳомили парчами ҷиҳод дар роҳи Аллоҳ бипайванданд ва барои дини Худо ҷиҳод кунад, ҳарчанд шароит ва авзоъ сахт ва душвор бошад. Оре, ин ҳамон чизе аст, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) моро ба он васият намудааст. Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) мегӯяд:

(إِنَّهُ يَخْرُجُ مِنْ خَلَّةٍ بَيْنَ الشَّامِ وَالْعِرَاقِ فَعَاثَ يَمِينًا وَعَاثَ شِمَالًا يَا عِبَادَ اللَّهِ اثْبُتُوا)

“Даҷҷол дар фосилаи миёни ду кишвар, яъне Ироқ ва Шом зуҳур мекунад. Ба рост ва чап фасодро тарвиҷ медиҳад. Эй бандагони Худованд собитқадам бимонед" (Муслим: 2\2252, шумораи: 2937)

Мусалмонро ҷоиз нест назди Даҷҷол биояд, ҳарчанд ба худ эътимод дошта бошад. Зеро Даҷҷол шубуҳот ва ҳилаҳое бо худ дорад, ки имонро мутазалзил месозад. дар Сунани Абудовуд аз Имрон ибни Ҳусайн ривоят шудааст, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуданд:

(مَنْ سَمِعَ بِالدَّجَّالِ فَلْيَنْأَ عَنْهُ فَوَاللَّهِ إِنَّ الرَّجُلَ لَيَأْتِيهِ وَهُوَ يَحْسِبُ أَنَّهُ مُؤْمِنٌ فَيَتَّبِعُهُ مِمَّا يَبْعَثُ بِهِ مِنْ الشُّبُهَاتِ أَوْ لِمَا يَبْعَثُ بِهِ مِنْ الشُّبُهَاتِ)

“Ҳар кас дар бораи Даҷҷол бишнавад аз ӯ дурӣ биҷӯяд. Савганд ба Худо марди мусалмон назди ӯ меояд ва худро муъмин медонад аммо аз шубуҳоташ пайравӣ мекунад" (Ҷомеул-усул: 10\354, шумораи: 7846)

Касоне, ки тавони муқобила ва мубориза бо Даҷҷолро надоранд, метавонанд аз масири Даҷҷол фирор кунанд ва ин амал (яъне гурехтан аз Даҷҷол) дар он рӯзгор ба касрат анҷом мегирад, яъне бисёре аз мардум аз вай мегурезанд.

Дар Саҳеҳи Муслим аз Умми Шарик (р) ривоят шудааст: Аз Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) шунидам, ки мефармуд: Мардум ба хотири наҷот аз Даҷҷол ба кӯҳҳо фирор мекунанд. Агар мусалмон чора надошт, ғайри мубориза ва муқобила бо Даҷҷол онгоҳ бар вай лозим аст, ки собитқадам бимонад ва бо истидлол ва ҳуҷҷат аз ҳақ дифоъ кунад.

Дар ҳадисе омадааст: Агар Даҷҷол дар замоне, ки ман миёни шумо ҳастам зуҳур кунад, ман аз шумо дифоъ мекунам, агар замоне зуҳур кунад, ки ман миёни шумо набошам бояд ҳар шахс аз худаш дифоъ кунад. Албатта Худованд беҳтарин ёвар ва мададгор аст.

Оре, Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) илм ва таълимотеро ба ҷой гузоштааст, ки воқеият ва ҳақиқати Даҷҷолро ба пуррагӣ равшан месозад. Бояд бидонем, ки Даҷҷол ҷисм аст ва қобили дидан ва мушоҳида мебошад, ӯ мехурад ва менӯшад. Худованд дар дунё дида намешавад ва ниёзе ба хурдан ва нӯшидан надорад. Даҷҷол дар чашм нақс ва айб дорад, чунончи дар ҳадис омадааст: Даҷҷол ҷавон ва дорои мӯйҳои печида ва фарфарӣ аст. Як чашми ӯ бенур ё мамсуҳ аст, на барҷаста ва на фурӯрафта аст ва ман ӯро бо Абдулизо ибни Қатан ташбеҳ мекунам. (Муслим, китоби “Алфитан" 4\2254, шумораи 3937)

Касе, ки дорои чунин вижагӣ бошад, қатъан даъвои улуҳият ва рубубияти ӯ дурӯғи маҳз ва ифтиро аст. Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) касонеро, ки дар замони зуҳури Даҷҷол зинда мемонанд ба хондани аввалҳои сураи Каҳф тавсия фармудааст. Дар ҳадиси Абиумома омадааст:

(إِنَّ مِنْ فِتْنَتِهِ أَنَّ مَعَهُ جَنَّةً وَنَارًا فَنَارُهُ جَنَّةٌ وَجَنَّتُهُ نَارٌ فَمَنْ ابْتُلِيَ بِنَارِهِ فَلْيَسْتَغِثْ بِاللَّهِ وَلْيَقْرَأْ فَوَاتِحَ الْكَهْفِ)

“Аз ҷумлаи фитнаи Даҷҷол ин аст, ки дӯзахи ӯ биҳишт ва биҳишти ӯ дӯзах аст. Ҳар кас ба дӯзахи ӯ мубтало шуд аз Худованди муттаол кумак ҷӯяд ва аввалҳои сураи Каҳфро тиловат кунад" (Ибни Моҷа, Тирмизӣ, ва Ҳоким бо санади саҳеҳ. Саҳеҳул-ҷомеъ: 6\274, шумораи: 7752)

Дар баъзе аҳодис омадааст: Ҳар кас даҳ оят аз сураи Каҳфро ҳифз кунад аз Даҷҷол маҳфуз мемонад. Дар баъзе аҳодиси аз аввали сураи Каҳф ва дар баъзеи дигар аз охири он омадааст. (Китоби “Ан-ниҳоят", Ибни Касир: 1\154)

Дар посух ба ин савол, ки чаро аввали сураи Каҳф ё хотимаи ин сура сабаби амон аз фитнаи Даҷҷол мешавад, баъзеҳо мегӯянд: Зеро Худованд дар оғоз ва муқаддимаи сураи Каҳф он чанд нафар ҷавонро аз фитнаи тоғуте, ки дар нобудии онҳо баромада буд, амон дод ва ин ҷараён дар оғози сура унвон шудааст. Бинобар ин касе, ки чунин вазъияте дорад, яъне вазъияти мушобиҳе бо асҳоби Каҳф дорад, хондани ин оятҳо ба таносуби ташбеҳ бо соҳиби Каҳф сабаби наҷоти ӯ аз фитнаи Даҷҷол мешавад.

Баъзеҳо мегӯянд: Чун аввали сураи Каҳф муштамил бар аҷоиб ва шигифтиҳое аст, ки қалби хонандаро тақвият мекунанд ва оёте ҳастанд, ки тиловаткунандаро аз нигоҳи руҳӣ тасбит мекунанд. Бинобар ин ҳар касе онҳоро тиловат кунад ба фитнаи Даҷҷол гирифтор намешавад ва фитнаҳои Даҷҷолро нодир ва шигифтангез намедонад ва дучори ғафлат намешавад ва дасисаҳои Даҷҷол дар вай асар нахоҳанд кард.

Аз ҷумлаи омилҳое, ки мусалмононро аз Даҷҷол ва фитнаҳои он нигоҳ медорад, паноҳ бурдан ба Ҳарамайн, Макка ва Мадина аст, зеро ворид шудан ба Ҳарамайн барои Даҷҷол мамнуъ аст. Аз ҷумлаи омилҳои наҷотдиҳанда аз фитнаи Даҷҷол паноҳ бурдан ба Худованд ва хостани ҳимоят аз Ӯ таоло аст. Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) мусалмононро ба паноҳ бурдан ва ҳимоят хостан аз Худованд амр кардааст. Дар Саҳеҳи Бухорӣ аз ҳазрати Оиша (р) ривоят аст, ки мегӯяд: Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод)-ро шунидам дар намоз аз фитнаҳои Даҷҷол паноҳи Худовандро металабид. (Бухорӣ, китоби “Алфитан". Фатҳул-борӣ: 13\90)

Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) ҳамвора баъд аз ташаҳҳуд ин дуоро мехонд:

«اللهم انا نعوذبك من عذاب جهنم، من عذاب القبر ومن فتنة المحيا والممات ومن فتنه المسيح الدجال».

“Парвардигоро! аз азоби дӯзах ва сазои қабр ва аз фитнаи марг ва ҳаёт ва аз фитнаи Масеҳи Даҷҷол, ба ту паноҳ мебарем"

Матлаби сездаҳум: Ҳалок шудан ва хотима додан ба фитнаҳои Даҷҷол ва нобудии пайравони яҳудии ӯ

Дар ҳадисҳои гузашта ва дар мабоҳиси қаблӣ ишора шуд, ки ҳалокати Даҷҷол тавассути ҳазрати Исо (а) сурат хоҳад гирифт. Дар ҳамон лаҳзаҳо, ки сипоҳи Ислом омодаи ҷанг мешавад, сафороии низомӣ сурат мегирад, намози ҷамоат барпо мешавад. Исо ибни Марям (а) фурӯд меояд, намозро иқома мекунад. Вақте Даҷҷол ҳазрати Исоро мебинад монанди намак дар об маҳлул ва об мешавад. Агар ба ҳоли худ гузошта шавад об шуда ҳалок мегардад. Аммо Худованд тавассути ҳазрати Исо (а) ӯро мекушад, хуни ӯро ба лашкари Ислом нишон медиҳад. (Саҳеҳи Муслим, китоби “Алфитан", 4\2221, шумораи: 2897)

Дар Сунани Ибни Моҷа, Саҳеҳи Ибни Хузайма ва Мустадраки Ҳоким бо санади саҳеҳ ҳадисе аз Абуумома нақл шудааст:

(وَإِمَامُهُمْ رَجُلٌ صَالِحٌ فَبَيْنَمَا إِمَامُهُمْ قَدْ تَقَدَّمَ يُصَلِّي بِهِمْ الصُّبْحَ إِذْ نَزَلَ عَلَيْهِمْ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ الصُّبْحَ فَرَجَعَ ذَلِكَ الْإِمَامُ يَنْكُصُ يَمْشِي الْقَهْقَرَى لِيَتَقَدَّمَ عِيسَى يُصَلِّي بِالنَّاسِ فَيَضَعُ عِيسَى يَدَهُ بَيْنَ كَتِفَيْهِ ثُمَّ يَقُولُ لَهُ تَقَدَّمْ فَصَلِّ فَإِنَّهَا لَكَ أُقِيمَتْ فَيُصَلِّي بِهِمْ إِمَامُهُمْ فَإِذَا انْصَرَفَ قَالَ عِيسَى عَلَيْهِ السَّلَام افْتَحُوا الْبَابَ فَيُفْتَحُ وَوَرَاءَهُ الدَّجَّالُ مَعَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ يَهُودِيٍّ كُلُّهُمْ ذُو سَيْفٍ مُحَلًّى وَسَاجٍ فَإِذَا نَظَرَ إِلَيْهِ الدَّجَّالُ ذَابَ كَمَا يَذُوبُ الْمِلْحُ فِي الْمَاءِ وَيَنْطَلِقُ هَارِبًا وَيَقُولُ عِيسَى عَلَيْهِ السَّلَام إِنَّ لِي فِيكَ ضَرْبَةً لَنْ تَسْبِقَنِي بِهَا فَيُدْرِكُهُ عِنْدَ بَابِ اللُّدِّ الشَّرْقِيِّ فَيَقْتُلُهُ فَيَهْزِمُ اللَّهُ الْيَهُودَ فَلَا يَبْقَى شَيْءٌ مِمَّا خَلَقَ اللَّهُ يَتَوَارَى بِهِ يَهُودِيٌّ إِلَّا أَنْطَقَ اللَّهُ ذَلِكَ الشَّيْءَ لَا حَجَرَ وَلَا شَجَرَ وَلَا حَائِطَ وَلَا دَابَّةَ إِلَّا الْغَرْقَدَةَ فَإِنَّهَا مِنْ شَجَرِهِمْ لَا تَنْطِقُ إِلَّا قَالَ يَا عَبْدَ اللَّهِ الْمُسْلِمَ هَذَا يَهُودِيٌّ فَتَعَالَ اقْتُلْهُ)

“Имоми онҳо марди солиҳе аст, вақте имом пеш меравад то намозро иқома кунад, Исо (а) аз осмон нозил мешавад, он имом ба даруни саф бармегардад то Исо (а) имоматии мусалмононро бар уҳда бигирад, Исо (а) дасташро бар китфи ӯ гузошта мегӯяд: Чун барои ту қомат шудааст бояд пеш биравӣ, имом пеш меравад ва барои мардум намозро барпо медорад. Вақте намоз ба поён мерасад Исо (а) мегӯяд: Дарро боз кунед, чун дар боз мешавад мардум Даҷҷолро пушти дар мебинанд, ки ҳафтод ҳазор яҳудии мусаллаҳ ҳамроҳ дорад. Вақте Даҷҷол ба сӯи Исо (а) нигоҳ мекунад монанди намак дар об маҳлул ва об мешавад, по ба фирор мегузорад. Мардум дар дарвозаи Ладд шарқӣ (Ал-ладд номи шаҳре дар Фаластин наздик ба шаҳри Рамла аст) ӯро дастгир мекунанд ва ба қатл мерасонанд. Бо марги Даҷҷол яҳуд шикаст мехурад, ҳама мавҷудот аз санг то чуб ва дару девор алайҳи яҳуд қиём мекунанд ва хитоб ба мусалмонон мегӯянд: Фалон яҳудӣ пушти ман пинҳон шудааст биё ӯро ба қатл бирасон, магар дарахти “ғарқад", ки дарахти яҳудӣ аст, бо яҳуд боқӣ мемонад.

Аз Абуҳурайра (р) ривоят аст, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуданд:

(لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى يُقَاتِلَ الْمُسْلِمُونَ الْيَهُودَ فَيَقْتُلُهُمْ الْمُسْلِمُونَ حَتَّى يَخْتَبِئَ الْيَهُودِيُّ مِنْ وَرَاءِ الْحَجَرِ وَالشَّجَرِ فَيَقُولُ الْحَجَرُ أَوْ الشَّجَرُ يَا مُسْلِمُ يَا عَبْدَ اللَّهِ هَذَا يَهُودِيٌّ خَلْفِي فَتَعَالَ فَاقْتُلْهُ إِلَّا الْغَرْقَدَ فَإِنَّهُ مِنْ شَجَرِ الْيَهُودِ)

“Қиёмат барпо намешавад то инки мусалмонон бо яҳуд наҷанганд ва мусалмонон яҳудиёнро мекушанд, ҳатто вақте яҳудие пушти санг ва дарахт худро пинҳон мекунад, санг ва дарахт садо мезанад: Эй инсон, эа бандаи Худо, ин мард, ки пушти ман пинҳон аст яҳудӣ аст, биё ӯро бикуш, ғайр аз дарахти ғарқад, зеро ғарқад аз дарахтҳои яҳуд аст. (Бухорӣ, “Қитолул-муслимин ал-яҳуда". Муслим, китоб “Алфитан ва ашрот ас-соъа", хадиси шумораи: 2922)

Матлаби чордаҳум: Ақидаи Аҳли суннат дар бораи Даҷҷол

Имом Нававӣ дар шарҳи Муслим мегӯяд: Қозӣ мегӯяд: Ҳама ҳадисҳое, ки Имом Муслим ва ғайра дар бораи достони Даҷҷол баён кардаанд барои аҳли сунат, пайравони воқеии Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) далел ҳастанд. Даҷҷол касе аст, ки Худованд ба василаи ӯ бандагонашро меозмояд ва ӯро бар бисёре аз чизҳо мусаллат кардааст, монанди: зинда кардани мурдае, ки ӯро мекушад, зоҳир кардани зебоию сарсабзӣ ва шодобии дунё ва қаҳтии он, биҳишт ва дӯзах ва дарёҳои марбут ба онҳо, рафтани хазонаҳои замин аз пушти вай, амр кардан ба осмонҳо ва боридани он, рӯёнидани алаф ва дарахт ба дастури ӯ. Ҳама ин корҳо ба қудрат ва машияти Худованд ба дасти Даҷҷол сурат мегиранд. Сипас Худованд ин қудратро аз ӯ мегирад ва ӯ наметавонад он мурдаеро, ки зинда карда буд, бори дигар бикушад ва наметавонад бақияи корҳоро анҷом диҳад. Тилисми ӯ шикаста мешавад ва Исо (а) ӯро мекушад ва Худованд муъминонро дар баробари Даҷҷол ва фитнаи ӯ устувор ва побарҷо нигоҳ медорад. Ин аст мазҳаби уламои аҳли суннат ва дигар муҳаддисон ва фуқаҳо. Бар хилофи Хавориҷ ва баъзе Муътазила, ки мункири вуҷӯди Даҷҷол ҳастанд ва бар хилофи Бухории муътазилӣ (Ин он Бухории муҳаддис нест) ва бархе хамфикрони ҷаҳамияи ӯ. Онҳо гумон мекунанд, ки воқеъаи Даҷҷол нодуруст аст, чун Даҷҷол бо чизҳое таъйид мешавад, ки дар доираи муъҷиза қарор мегиранд ва муъҷиза ҳам махсуси паёмбарон аст.

Аммо ин дидгоҳи саҳеҳ нест, чун Даҷҷол бо арзи корҳои хориқулода муддаии нубувват нест то он корҳо муъҷиза бошанд ва дар ҳукми таъйиди нубувваташ иддио шаванд, балки ӯ муддаии улуҳият аст ва дар айни иддио ҳам дурӯғ мегӯяд, чун далоили нақсие монанди кур будан ва ниёз ба обу ғизо ва қазои ҳоҷат ва будани калимаи «کفر» (кафара) бар пешонияш, дар вуҷӯди шуми ӯ ёфт мешавад, ки ноқиси улуҳият ҳастанд. Агар илоҳ бошад бояд битавонад ингуна нақсҳоро аз худ бартараф созад.

Бино бар ин далоил ва далелҳои дигар танҳо афроде дар доми фиреби ӯ гирифтор мешаванд, ки аз ақл ва мантиқ баҳраи кофӣ набурда бошанд ва ҷараёни ҷаҳонро бо ин абзори шинохт баррасӣ нанамоянд ва пайравони онҳо бар асоси сер кардани шикам ва наҷот аз марг ва ба амният расидан аст, на бар асоси ақлу мантиқ.

Аз тарафи дигар чун корҳои ӯ монанди тез рафтан ва ғайра ақли одамиро ҳайрон месозад ва заифон ҳам заҳмати тафаккур ва тааммуқ дар корҳоро ба худ намедиҳанд хеле зуд фиреб мехуранд ва таслими воқеи ноҳинҷор мешаванд, аммо оқилон ва инсонҳои огоҳ бо мутаваҷҷеҳ шудан ба нақс ва ҳудусе, ки бо улуҳият таноқуз дорад нақшаи шуми ӯро кашф мекунанд ва дар доми фиреби хориқулодаташ гирифтор намешаванд.

Матлаби понздаҳум: Даҷҷол ва Ибни Саёд

Ибни Саёд марде аз яҳудони Мадина аст, номи ӯ “Соф" аст. Ӯ дар бисёре аз сифот монанди Даҷҷол аст. Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) дар ҳоли Ибни Саёд машкук буд. Беш аз як бор Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) дар садад баромаданд то ҳақиқати ҳоли ӯро кашф кунанд. Ин нукта ҳикоят аз он дорад, ки дар бораи Ибни Саёд чизе ба Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) ваҳй нашудааст. Дар Саҳеҳи Муслим аз Абдуллоҳ ибни Умар (р) ривоят аст:

(أَنَّ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ انْطَلَقَ مَعَ رسول‎الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي رَهْطٍ قِبَلَ ابْنِ صَيَّادٍ حَتَّى وَجَدَهُ يَلْعَبُ مَعَ الصِّبْيَانِ عِنْدَ أُطُمِ بَنِي مَغَالَةَ وَقَدْ قَارَبَ ابْنُ صَيَّادٍ يَوْمَئِذٍ الْحُلُمَ فَلَمْ يَشْعُرْ حَتَّى ضَرَبَ رسول‎الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ظَهْرَهُ بِيَدِهِ ثُمَّ قَالَ رسول‎الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لِابْنِ صَيَّادٍ أَتَشْهَدُ أَنِّي رسول‎الله فَنَظَرَ إِلَيْهِ ابْنُ صَيَّادٍ فَقَالَ أَشْهَدُ أَنَّكَ رَسُولُ الْأُمِّيِّينَ فَقَالَ ابْنُ صَيَّادٍ لِرسول‎الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَتَشْهَدُ أَنِّي رسول‎الله فَرَفَضَهُ رسول‎الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَقَالَ آمَنْتُ بِاللَّهِ وَبِرُسُلِهِ ثُمَّ قَالَ لَهُ رسول‎الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَاذَا تَرَى قَالَ ابْنُ صَيَّادٍ يَأْتِينِي صَادِقٌ وَكَاذِبٌ فَقَالَ لَهُ رسول‎الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خُلِّطَ عَلَيْكَ الْأَمْرُ ثُمَّ قَالَ لَهُ رسول‎الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِنِّي قَدْ خَبَأْتُ لَكَ خَبِيئًا فَقَالَ ابْنُ صَيَّادٍ هُوَ الدُّخُّ فَقَالَ لَهُ رسول‎الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ اخْسَأْ فَلَنْ تَعْدُوَ قَدْرَكَ فَقَالَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ ذَرْنِي يَا رسول‎الله أَضْرِبْ عُنُقَهُ فَقَالَ لَهُ رسول‎الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِنْ يَكُنْهُ فَلَنْ تُسَلَّطَ عَلَيْهِ وَإِنْ لَمْ يَكُنْهُ فَلَا خَيْرَ لَكَ فِي قَتْلِهِ)

“Умар ибни Хатоб (р) ҳамроҳ бо Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) ба сӯи қабилае, ки Ибни Саёд дар онҷо буд, ба роҳ афтоданд. Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) Ибни Саёдро дид, ки ҳамроҳ бо кудакон наздик ба хонаҳои Бани Мағола бозӣ мекард. Ӯ аз омадани Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) огаҳ нашуд то инки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) дасти мубораки худро бар пушти ӯ зад ва аз ӯ пурсид: Ту гувоҳӣ медиҳи, ки ман Расул ва фиристодаи Худо ҳастам? Ибни Саёд ба сӯи Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) нигоҳ кард ва гуфт: Гувоҳӣ медиҳам, ки ту Расули амин ҳасти. Онгоҳ Ибни Саёд аз Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) пурсид: Оё ту гувоҳӣ медиҳи, ки ман расули Худо ҳастам? Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) ӯро тарк кард ва фармуд: Ба Худованд ва ба паёмбаронаш имон овардаам. Сипас Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) аз ӯ пурсид: Чи мебини? Ибни Саёд гуфт: Ростгӯ ва дурӯғгӯ назди ман меоянд. Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) ба ӯ гуфт: Дучори иштибоҳ шудаед. Паёмбар (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) хитоб ба Ибни Саёд гуфт: Чизе барои ту пинҳон кардаам, (яъне ту медони он чист)? Ибни Саёд гуфт: «الدخ» (Дах, яъне оятҳое аз сураи Духон ҳастанд). Паёмбар (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) хитоб ба ӯ гуфт: Гум шав ва аз ҳадди худ таҷовуз накун. (яъне ту он қадар олим ё соҳиби каромат нести, ки ончиро ман дар дил пинҳон кардаам, бидони) онгоҳ ҳазрати Умар (р) гуфт: Эй Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) ба ман иҷозат бидеҳ то гарданашро бизанам. Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд: Агар Ибни Саёд ҳамон Даҷҷол аст ту наметавони ӯро бикуши ва агар Даҷҷол набошад куштани ӯ барои ту суде надорад) (Муслим дар Саҳеҳаш, 4\2244, шумораи 2930, ҳадисро нақл кардааст)

Имом Муслим ҳадиси дигареро аз Солим ибни Абдуллоҳ ривоят мекунад, ки мегӯяд: Аз Абдуллоҳ ибни Умар шунидам, ки мегуфт: Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) бо Убай ибни Каъби Ансорӣ ба хурмозоре, ки Ибни Саёд онҷо буд рафтанд. Чун Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) ӯро дид пушти хурмоҳо худро пинҳон кард то аз Ибни Саёд чизе бишнавад. Пеш аз инки Ибни Саёд ӯро бубинад Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) Ибни Саёдро дид, ки рӯи фарше дароз кашидааст ва садоеро замзама мекунад. Модари Ибни Саёд Паёмбарро дид, ки худро дар миёни хурмоҳо пинҳон мекунад. Модараш ба ӯ гуфт: Эй Соф (номи Ибни Саёд) ӯ Муҳаммад аст. Ибни Саёд дарҳол аз ҷояш парида баланд шуд. Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд: Агар модараш ӯро мегузошт дар бораи худ матолиберо баён мекард. (Муслим: 4\2244, шумораи: 2231)

Имом Нававӣ дар шарҳи Муслим мегӯяд: Уламо бар ин ақида ҳастанд, ки қиссаи Ибни Саёд мушкил ва муштабаҳ аст, мабнӣ бар инки оё ӯ ҳамон Масеҳи Даҷҷоли маъруф аст ё шахси дигар? Албатта дар ин амр тардиде вуҷӯд надорад, ки ӯ яке аз Даҷҷолон аст. Уламои исломӣ бар ин боваранд: Аз зоҳири ҳадисҳо чунин бармеояд, ки дар бораи инки ӯ Даҷҷол аст ё касе дигар, чизе бар Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) ваҳй нашудааст. Ончи, ки бар Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) ваҳй шудааст ҳамон сифоти Даҷҷол аст ва дар Ибни Саёд қарина ва шавоҳиде мабнӣ бар инки ӯ Даҷҷол аст ё эҳтимоли даҷҷол буданро дорад, машҳуд буд. Бинобар ин Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) ба сурати қатъӣ ӯро на Даҷҷол медонист ва на касе дигар. Бинобар ин буд, ки хитоб ба ҳазрати Умар (р) фармуд: агар воқеан ӯ Даҷҷол бошад ту наметавони ӯро бикуши. Ҳазрати Умар (р) яқин пайдо карда буд, ки ӯ Даҷҷол аст то Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) ҳақиқатро барояш баён намуд. Абдуллоҳ ибни Умар (р) низ аз касоне буд, ки Ибни Саёдро Даҷҷол медонист. Абудовуд бо санади саҳеҳ аз Ибни Умар (р) ривояте меорад, ки мегуфт:

والله ما أشك أن ابن صائد هوالمسيح الدجال

“Савганд ба Худо шаке надорам, ки Ибни Соид (Ибни Саёд) ҳамон Масеҳи Даҷҷол аст" (Шарҳи Нававӣ бар Муслим: 18\46)

Ибни Соид ё Саёд муддате баъд аз Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) зинда буд ва муддаи шуд, ки мусалмон шудааст, аммо мардум ин иддиои ӯро напазируфтанд ва ҳамвора дар бораи ӯ машкук буданд ва дар мусалмон будани ӯ тардид доштанд. Дар Саҳеҳи Муслим аз Ибни Умар (р) ривоят шудааст: Ду маротиба Ибни Саёдро мулоқот кардааст ва хитоб ба баъзе аз ҳамроҳонаш мегӯяд: Оё мегӯи Ибни Саёд ҳамон Даҷҷол аст? Ӯ гуфт: На хайр. Ибни Умар мегӯяд: Хитоб ба ӯ гуфтам: Ту маро дурӯғгӯ собит карди. Савганд ба Худо баъзе аз шумо ба ман хабар додааст, ки Ибни Саёд намемирад, магар замоне, ки мол ва авлодаш аз ҳамаи шумо бештар бошад ва имрӯз ӯ чунин вазъияте дорад. Ибни Умар (р) мегӯяд: Ибни Саёд бо ман сухан гуфт ва сипас ман ӯро раҳо кардам.

Ибни Умар (р) бори дигар ӯро мулоқот кард ва чашмаш варам намуда барҷаста шуда буд. Ибни Умар (р) мегӯяд: Аз ӯ пурсидам: Чашмат аз кай чунин шудааст? Гуфт: Намедонам. Ибни Умар (р) мегӯяд: Намедони ҳоло онки чашми ту дар сари ту қарор дорад? Ибни Саёд гуфт: Агар Худо бихоҳад метавонад онро бар сари асои ту биофаринад. Ибни Умар мегӯяд: Онгоҳ садои бисёр баланде, ки аз садои улоғ низ баландтар буд аз бинияш берун овард, ҳамроҳонам мепиндоштанд, ки ман бо асоям ӯро задам, аммо савганд ба Худо ман чунин чизеро эҳсос накардам. Дар ривояти дигар дар Муслим аз Ибни Умар (р) ривоят шудааст: Ибни Умар сухане ба Ибни Саёд гуфт ва ӯро ба хашм даровард ва ба андозае бод кард, ки роҳро масдуд намуд. Ибни Умар (р) баъд аз он назди (хоҳараш) Ҳафса (р) рафт ва хабари Ибни Саёд ба ӯ расида буд, хитоб ба бародараш гуфт: Худованд бар ту раҳм кунад, аз Ибни Саёд чи мехости? Магар хабар надошти, ки Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) дар мавриди ӯ фармуда буд: Ибни Саёд аз хашме, ки ӯро хашмгин мекунад, берун меояд. (Муслим: 4\2247, шумораи: 2239)

Имом Муслим аз Абусаъиди Худрӣ (р) чунин ривоят мекунад: Ба қасди ҳаҷ ё умра ҳамроҳ бо ибни Саёд ба Макка мерафтем. Дар масири роҳ манзил гирифта таваққуф намудем. Мардум мутафарриқ шуданд ва ману ӯ танҳо мондем. Аз вай бисёр ваҳшатзада шудам, ӯ борҳои худро бо борҳои ман якҷо гузошт. Гуфтам: Ҳаво бисёр гарм аст, агар борҳои худро зери он дарахт бигзори беҳтар аст, ӯ борашро бурда зери дарахт монд. Рамае гусфанде аз он наздики мегузашт, Ибни Саёд рафт ва қадаҳе пур аз шир овард ва гуфт: Бинӯш эй Абусаъид. Гуфтам: Ҳаво бисёр гарм аст ва шир хосияти гармӣ дорад, албатта ман намехостам аз дасти ӯ шир бихурам ё ширро бигирам. Ибни Саёд гуфт: Эй Абусаъид мехостам ресмонеро бардошта худамро бар дарахте овезон кунам, зеро алайҳи ман ҳарфҳои зиёде зада мешавад. Эй Абусаъид агар мардум суханони Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод)-ро хуб дарк накарда бошанд, шумо онро дарк кардаед, оё ту ҳадиси Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод)-ро аз ҳама беҳтар намедони? Оё Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) нафармудааст, ки Даҷҷол ақим ва беавлод аст ва ман фарзанд дорам ва ӯро дар Мадина гузоштам? Оё Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) нафармудааст, ки Даҷҷол вориди Мадина ва Макка намешавад ва ман аз Мадина омадам ва акнун вориди Макка мешавам. (Муслим: 4\2242, шумораи: 2427)

Аммо ин суханон ва далелҳои Ибни Саёд барои собит намудани мусалмонии худ дар Абусаъид (р) таъсире намегузошт, зеро Ибни Саёд боз гуфта буд: Савганд ба Худо ман медонам, ки ӯ ҳоло дар куҷост, ман падару модари ӯро мешиносам. Ҳамчунин вақте аз Ибни Саёд пурсиданд: Чи мешуд агар ту ҳамон мард мебуди? Гуфт: Агар бароям арз мешуд мепазируфтам. (Муслим: 4\2242, шумораи: 2427)

Матлаби шонздаҳум: Даҷҷол дар ҳадиси Тамими Дорӣ

Имом Муслим аз Фотима бинти Қайс, хоҳари Заҳок ибни Қайс ривоят мекунад ва мегӯяд: Садои муаззини Расуллулоҳро шунидам, ки мегуфт: Намозро барпо доред, ман ҳам ба сӯи масҷид роҳсипор шудам ва пушти сари Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) намозро дар сафи занон, ки баъд аз мардон қарор дошт хондам. Пас аз поёни намоз Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) бо чеҳраи хандон болои минбар ташриф овард ва фармуд: Ҳама дар ҷои худ бинишинанд. Сипас фармуд:

(أَتَدْرُونَ لِمَ جَمَعْتُكُمْ قَالُوا اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ إِنِّي وَاللَّهِ مَا جَمَعْتُكُمْ لِرَغْبَةٍ وَلَا لِرَهْبَةٍ وَلَكِنْ جَمَعْتُكُمْ لِأَنَّ تَمِيمًا الدَّارِيَّ كَانَ رَجُلًا نَصْرَانِيًّا فَجَاءَ فَبَايَعَ وَأَسْلَمَ وَحَدَّثَنِي حَدِيثًا وَافَقَ الَّذِي كُنْتُ أُحَدِّثُكُمْ عَنْ مَسِيحِ الدَّجَّالِ حَدَّثَنِي أَنَّهُ رَكِبَ فِي سَفِينَةٍ بَحْرِيَّةٍ مَعَ ثَلَاثِينَ رَجُلًا مِنْ لَخْمٍ وَجُذَامَ فَلَعِبَ بِهِمْ الْمَوْجُ شَهْرًا فِي الْبَحْرِ ثُمَّ أَرْفَئُوا إِلَى جَزِيرَةٍ فِي الْبَحْرِ حَتَّى مَغْرِبِ الشَّمْسِ فَجَلَسُوا فِي أَقْرُبْ السَّفِينَةِ فَدَخَلُوا الْجَزِيرَةَ فَلَقِيَتْهُمْ دَابَّةٌ أَهْلَبُ كَثِيرُ الشَّعَرِ لَا يَدْرُونَ مَا قُبُلُهُ مِنْ دُبُرِهِ مِنْ كَثْرَةِ الشَّعَرِ فَقَالُوا وَيْلَكِ مَا أَنْتِ فَقَالَتْ أَنَا الْجَسَّاسَةُ قَالُوا وَمَا الْجَسَّاسَةُ قَالَتْ أَيُّهَا الْقَوْمُ انْطَلِقُوا إِلَى هَذَا الرَّجُلِ فِي الدَّيْرِ فَإِنَّهُ إِلَى خَبَرِكُمْ بِالْأَشْوَاقِ قَالَ لَمَّا سَمَّتْ لَنَا رَجُلًا فَرِقْنَا مِنْهَا أَنْ تَكُونَ شَيْطَانَةً قَالَ فَانْطَلَقْنَا سِرَاعًا حَتَّى دَخَلْنَا الدَّيْرَ فَإِذَا فِيهِ أَعْظَمُ إِنْسَانٍ رَأَيْنَاهُ قَطُّ خَلْقًا وَأَشَدُّهُ وِثَاقًا مَجْمُوعَةٌ يَدَاهُ إِلَى عُنُقِهِ مَا بَيْنَ رُكْبَتَيْهِ إِلَى كَعْبَيْهِ بِالْحَدِيدِ قُلْنَا وَيْلَكَ مَا أَنْتَ قَالَ قَدْ قَدَرْتُمْ عَلَى خَبَرِي فَأَخْبِرُونِي مَا أَنْتُمْ قَالُوا نَحْنُ أُنَاسٌ مِنْ الْعَرَبِ رَكِبْنَا فِي سَفِينَةٍ بَحْرِيَّةٍ فَصَادَفْنَا الْبَحْرَ حِينَ اغْتَلَمَ فَلَعِبَ بِنَا الْمَوْجُ شَهْرًا ثُمَّ أَرْفَأْنَا إِلَى جَزِيرَتِكَ هَذِهِ فَجَلَسْنَا فِي أَقْرُبِهَا فَدَخَلْنَا الْجَزِيرَةَ فَلَقِيَتْنَا دَابَّةٌ أَهْلَبُ كَثِيرُ الشَّعَرِ لَا يُدْرَى مَا قُبُلُهُ مِنْ دُبُرِهِ مِنْ كَثْرَةِ الشَّعَرِ فَقُلْنَا وَيْلَكِ مَا أَنْتِ فَقَالَتْ أَنَا الْجَسَّاسَةُ قُلْنَا وَمَا الْجَسَّاسَةُ قَالَتْ اعْمِدُوا إِلَى هَذَا الرَّجُلِ فِي الدَّيْرِ فَإِنَّهُ إِلَى خَبَرِكُمْ بِالْأَشْوَاقِ فَأَقْبَلْنَا إِلَيْكَ سِرَاعًا وَفَزِعْنَا مِنْهَا وَلَمْ نَأْمَنْ أَنْ تَكُونَ شَيْطَانَةً فَقَالَ أَخْبِرُونِي عَنْ نَخْلِ بَيْسَانَ قُلْنَا عَنْ أَيِّ شَأْنِهَا تَسْتَخْبِرُ قَالَ أَسْأَلُكُمْ عَنْ نَخْلِهَا هَلْ يُثْمِرُ قُلْنَا لَهُ نَعَمْ قَالَ أَمَا إِنَّهُ يُوشِكُ أَنْ لَا تُثْمِرَ قَالَ أَخْبِرُونِي عَنْ بُحَيْرَةِ الطَّبَرِيَّةِ قُلْنَا عَنْ أَيِّ شَأْنِهَا تَسْتَخْبِرُ قَالَ هَلْ فِيهَا مَاءٌ قَالُوا هِيَ كَثِيرَةُ الْمَاءِ قَالَ أَمَا إِنَّ مَاءَهَا يُوشِكُ أَنْ يَذْهَبَ قَالَ أَخْبِرُونِي عَنْ عَيْنِ زُغَرَ قَالُوا عَنْ أَيِّ شَأْنِهَا تَسْتَخْبِرُ قَالَ هَلْ فِي الْعَيْنِ مَاءٌ وَهَلْ يَزْرَعُ أَهْلُهَا بِمَاءِ الْعَيْنِ قُلْنَا لَهُ نَعَمْ هِيَ كَثِيرَةُ الْمَاءِ وَأَهْلُهَا يَزْرَعُونَ مِنْ مَائِهَا قَالَ أَخْبِرُونِي عَنْ نَبِيِّ الْأُمِّيِّينَ مَا فَعَلَ قَالُوا قَدْ خَرَجَ مِنْ مَكَّةَ وَنَزَلَ يَثْرِبَ قَالَ أَقَاتَلَهُ الْعَرَبُ قُلْنَا نَعَمْ قَالَ كَيْفَ صَنَعَ بِهِمْ فَأَخْبَرْنَاهُ أَنَّهُ قَدْ ظَهَرَ عَلَى مَنْ يَلِيهِ مِنْ الْعَرَبِ وَأَطَاعُوهُ قَالَ لَهُمْ قَدْ كَانَ ذَلِكَ قُلْنَا نَعَمْ قَالَ أَمَا إِنَّ ذَاكَ خَيْرٌ لَهُمْ أَنْ يُطِيعُوهُ وَإِنِّي مُخْبِرُكُمْ عَنِّي إِنِّي أَنَا الْمَسِيحُ وَإِنِّي أُوشِكُ أَنْ يُؤْذَنَ لِي فِي الْخُرُوجِ فَأَخْرُجَ فَأَسِيرَ فِي الْأَرْضِ فَلَا أَدَعَ قَرْيَةً إِلَّا هَبَطْتُهَا فِي أَرْبَعِينَ لَيْلَةً غَيْرَ مَكَّةَ وَطَيْبَةَ فَهُمَا مُحَرَّمَتَانِ عَلَيَّ كِلْتَاهُمَا كُلَّمَا أَرَدْتُ أَنْ أَدْخُلَ وَاحِدَةً أَوْ وَاحِدًا مِنْهُمَا اسْتَقْبَلَنِي مَلَكٌ بِيَدِهِ السَّيْفُ صَلْتًا يَصُدُّنِي عَنْهَا وَإِنَّ عَلَى كُلِّ نَقْبٍ مِنْهَا مَلَائِكَةً يَحْرُسُونَهَا قَالَتْ قَالَ رسول‎الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَطَعَنَ بِمِخْصَرَتِهِ فِي الْمِنْبَرِ هَذِهِ طَيْبَةُ هَذِهِ طَيْبَةُ هَذِهِ طَيْبَةُ يَعْنِي الْمَدِينَةَ أَلَا هَلْ كُنْتُ حَدَّثْتُكُمْ ذَلِكَ)

Оё медонед чаро шуморо ҷамъ намудам? Гуфтанд: Худо ва Паёмбараш беҳтар медонанд. Сипас фармуд: Ба Худо савганд ман шуморо ба хотири майл ва рағбат ё ба хотири тарсу ваҳшат ҷамъ накардаам, балки мехостам воқеаи Тамими Дориро бароятон бозгӯ кунам: Тамими Дорӣ аз пайравони мазҳаби масеҳӣ буд, омад ва байъат кард ва мусалмон шуд ва чизеро барои ман баён кард, ки мувофиқ бо ҳадисе буд, ки ман дар бораи Даҷҷол барои шумо баён карда будам. Тамими Дорӣ мегӯяд: Ҳамроҳ бо сӣ нафар аз тоифаи Лахм ва Ҷузом савори киштӣ шудем, мавҷҳо киштиро ба муддати як моҳ дар баҳр саргардон намуд. Билохира мусофирон ба ҷазирае паноҳ бурданд. Вақте вориди ҷазира шуданд, ҳайвонеро диданд, ки баданаш пур аз мӯй буд, аз сабаби пурмӯй буданаш фарқе миёни пеш ва пушташ гузошта намешуд. Тамими Дорӣ мегӯяд: Хитоб ба он добба гуфтем: Хок бар сарат ту чи касе ҳасти? Гуфт: Ман Ҷассоса ҳастам. Гуфтем: Ҷассоса чи чизе аст? Гуфт: Эй мардум, ба ин мард, ки дар калисо аст нигоҳ кунед, чун алоқаманди масоили асосӣ ва муҳими зиндагии шумост. Тамими Дорӣ мегӯяд: Вақте Ҷассоса шуруъ ба баёни авсофи инсоне аҷиб ва хориқулоддае кард, ба ваҳшат афтодем ва тарсидем аз инки ӯ шайтоне бошад. Тамими Дорӣ мегӯяд: Ба сӯи он мард шитофтем ва вориди маъбад шудем, онҷо мардеро дидем, ки дар тану ҷисм касеро бо ин бузургӣ то ҳол надида будем. Ду дасти ӯро бар гарданаш дарбаста буданд, аз ду зону то ду соқ пойҳояш бо оҳане баста буд. Гуфтем: Вой бар ту, ту чи касе ҳасти? Гуфт: Шумо аз ҳолати ман огаҳ шудед, бифармоед? Шумо чи касоне ҳастед? Гуфтем: Мо мардоне аз араб ҳастем, савори як киштӣ шудем, туфоне бархост ва пас аз саргардонии як моҳ, моро ба ин ҷазира расонид. Дар инҷо ҳайвони серпашмеро дидем, ба ӯ гуфтем: Ту чи касе ҳасти? Ба мо гуфт: Назди марде, ки дар он маъбад аст биравед, ӯ ба ахбори шумо алоқаманд аст. Мо ба сӯи ту шитофтем ва аз ӯ тарсидем ва оё инки ӯ шайтон аст мутмаин нестем. Сипас он мард аз мо пурсид: Дар бораи Нахли Байсон (Номи шаҳре дар Фаластин аст) ба ман хабар диҳед. Гуфтем: Аз чи чизи он ба ту хабар диҳем? Гуфт: Дарахтони он мева медиҳад ё не? Гуфтем: Оре. Гуфт: Наздик аст он замон, ки он хурмоҳо мева надиҳанд. Сипас гуфт: Дар бораи дарёчаи Табария (дарёчае дар Фаластин аст, ки обаш ширин аст) ба ман хабар бидиҳед. Гуфтем: Аз чи чизи он бароят бигӯем? Гуфт: Дар бораи оби он хабар бидиҳед, оё об дорад ё не? Гуфтем: Обаш зиёд аст. Гуфт: дере намегузарад, ки обаш тамом мешавад. Гуфт: Аз чашмаи Зуғар (Зуғар номи шаҳре дар Сурия аст) ба ман бигӯед. Гуфтем: Аз чи чизи он бароят бигӯем? Гуфт: Оё он чашма об дорад ва оё аҳолии он аз оби чашма кишоварзӣ мекунанд? Гуфтем: Оре, оби он зиёд аст ва аҳолии онҷо аз он об кишоварзӣ мекунанд. Гуфт: Дар бораи фаолиятҳои паёмбари бесаводон барои ман сухан бигӯед. Гуфтем: Дар Макка зуҳур кард ва ба Мадина ҳиҷрат кардааст. Гуфт: Оё мардуми араб бо ӯ ҷангидаанд? Гуфтем: Оре. Гуфт: Ӯ бо онон чи гуна рафтор кардааст? Гуфтем: Ӯ бар арабҳои атроф ғалаба пайдо кардааст ва онон аз вай итоат кардаанд. Ӯ гуфт: Чунин шудааст? Гуфтем: Оре. Гуфт: Огоҳ бошед, итоат аз ӯ барои онон беҳтар аст ва ман дар бораи худам барои шумо сухан мегӯям ва он инки ман “Даҷҷоли Масеҳ ҳастам", мумкин аст ба зудӣ ба ман иҷоза дода шавад то эъломи вуҷӯд ва зуҳур кунам. Онгоҳ ман аз маъбад берун омада ба сайри замин мепардозам. Муддати чил рӯз дар тамоми шаҳрҳои дунё, ғайр аз Макка ва Мадина ба сайр ва сафар мепардозам. Ворид шудан ба Макка ва Мадина барои ман ҳаром аст. Ҳаргоҳ қасди духули Макка ё Мадинаро дошта бошам фариштае бо шамшери бараҳна ҷилави маро мегирад ва аз ворид шуданам ба Макка ва Мадина пешгирӣ мекунад. Бар тамоми мабодии вурӯдии Макка ва Мадина фариштагоне гумошта шудаанд, ки онҳоро ҳиросат мекунанд.

Ровӣ, Фотима бинти Қайс мегӯяд: Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) бо ишора ба минбар фармуданд: Ин Мадина аст, ин Мадина аст. Оё ман ин ҳадисро барои шумо баён накардаам? Мардум гуфтанд: Оре. Сипас фармуд:

فَإِنَّهُ أَعْجَبنِى حَدِيثُ تَمِيمٍ أَنَّهُ وَافَقَ الَّذِى كُنْتُ أُحَدِّثُكُمْ عَنْهُ وَعَنِ الْمَدِينَةِ وَمَكَّةَ، أَلاَ إِنَّهُ فِى بَحْرِ الشَّامِ أَوْ بَحْرِ الْيَمَنِ، لاَ بَلْ مِنْ قِبَلِ الْمَشْرِقِ ما هُوَ، مِنْ قِبَلِ الْمَشْرِقِ مَا هُوَ، مِنْ قِبَلِ الْمَشْرِقِ مَا هُوَ

“Ҳадиси Тамим барои ман тааҷҷубовар аст, чун ончи, ки ман шуморо дар бораи Даҷҷол, Мадина ва Макка мегуфтам мувофиқ меояд, огоҳ бошед, ки ӯ дар баҳри Шом ё дар баҳри Яман аст, он аз самти машриқзамин аст, он аз самти машриқзамин аст, он аз самти машриқзамин аст" ва ӯ (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) бо дасташ ба тарафи машриқ ишора намуд. Фотима бинти Қайс мегӯяд: Ман инро аз Паёмбари Худо (Салому дуруди Аллоҳ бар ӯ бод) ҳифз намудам. (Саҳеҳи Муслим: 4\2261, шумораи: 2942)

Ин ҳадис ба сароҳат ҳикоят аз он дорад, ки Ибни Саёд Даҷҷол набуд ва Даҷҷоли бузург дар ҷазирае асир аст. Бисёре аз уламо бар ин ақидаанд, ки Даҷҷол яке аз шаётин аст, ки ҳазрати Сулаймон онҳоро маҳбус кардааст, зеро вуҷӯди як инсон ва зинда мондани ӯ то ин муддати тулонӣ нопазируфтанӣ аст. Худованд беҳтар медонад.