Силсилаи тарбияи фарзандон, қисми чаҳордаҳум: Дар бораи корҳое, ки дар вақти ба дунё омадани навзод анҷом дода мешавад

Силсилаи тарбияи фарзандон, қисми чаҳордаҳум: Дар бораи корҳое, ки дар вақти ба дунё омадани навзод анҷом дода мешавад

سلسلة تربية الأولاد, القسم الرابع عشر: عن الأعمال التي تقام بها عند ولادة الطفل

< الطاجيكية – Tajik - Тоҷикӣ >

Таҳия: Ҳақназаров Тоҳир

إعداد: حقنظراو طاهر

—™

Силсилаи тарбияи фарзандон, қисми чаҳордаҳум: Дар бораи корҳое, ки дар вақти ба дунё омадани навзод анҷом дода мешавад

1 . Додани закоти фитр: Ба ин маъно, кӣ агар навзод пеш аз ғуруби охирин рӯзи моҳи Рамазон таваллуд шуд, бояд за­коти фитри ӯ дода шавад ва бо хости Худованд дар фасли сеюм дар ин бора баҳс хоҳем кард.

2 .Мерос бурдан: Ба ин сурат, кӣ агар кӯдак зинда тавал­луд шуд, мерос мебарад ва агар мурда ба дунё омад, мерос намебарад. Чунонки аз Абӯҳурайра (р) ривоят шуда, ки Ра­сули акрам (с) фармуданд:

«Агар навзод зинда таваллуд шуд (ба гунае ки) садои гиря баланд кунад, мерос мебарад».[1]

Аз Саъид ибни Мусайяб аз Ҷобир ибни Абдуллоҳ (р) ва Мисвар ибни Махрама (р) ривоят шуда, ки гуфтаанд: Расу­ли Худо (с) ҳукм намуда, ки:

«Навзод мерос намебарад, магар ин ки ҳангоми таваллуд садо баланд кунад ва садо баланд карданаш хоҳ ба сурати фарёд кашидан ё атса задан бошад ва ё ба сурати гиря кардан».[2]

Дар шарҳи «ас-Суннат» омадааст: «Агар шахсе фавт карду вориси ӯ дар раҳми модар буд ва ҳанӯз таваллуд нашу­да бошад, мероси ӯ мутаваққиф мегардад, то таваллуд ша­вад. Пас агар навзод зинда ба дунё омад, мерос мебарад ва агар мурда ба дунё омад, мерос намебарад, балкӣ мерос барои ҳамаи ворисони дараҷаи аввал мебошад. Аммо агар навзод зинда ба дунё омад, ба гунае, ки аломатҳои ҳаёт аз қабили атса задан ё нафаскашӣ ва ё ҳар гуна ҳаракати далолат бар вуҷуди ҳаёт дошту сипас мурд, мерос мебарад. Хоҳ садо ба­ланд кунад ё бо садои баланд гиря кунад ва ё накунад».[3]

Табрику таҳният гуфтан ба муносибати

таваллуди навзод

Коре, ки ҳангоми таваллуди навзод мустаҳаб аст анҷом гирад, гуфтани табрику таҳният аст ба волидайнаш, зеро дар ҷомеаи исломӣ бо доштани вижагии ҳамдилӣ ва ҳам­зистии иҷтимоӣ нисбат ба ҳам, пайваста дар муносибатҳои гуногун ва дар маросими фараҳбахш ва ё ғамангези якдигар фаъолона ширкат ва эъломи ҳамбастагӣ ва ҳамдардӣ мена­моянд. Ба ин васила робитаҳои бародарии исломӣ ва бун­ёди иҷтимоии худро устувор ва нерӯманд месозанд. Яке аз ин гуна маросим ба дунё омадани тифли нав ва табрику таҳният гуфтан ба падару модари ин навзод аст.

Бинобар ин, ҷомеаи исломӣ ба сабаби пайвастани як навзоди нав ба афроди эшон шоду масрур мегарданд. Ба пайравӣ аз мужда додан ва таҳният гуфтани фариштагон ба Пайғамбарони бузургвор барои табрик гуфтан ба муноси­бати ба дунё омадани навзоди нав назди волидайнаш мера­ванд ва дар шодиву сурури онон шарик мешаванд. Худо­ванд мефармояд:

﴿فَنَادَتۡهُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ وَهُوَ قَآئِمٞ يُصَلِّي فِي ٱلۡمِحۡرَابِ أَنَّ ٱللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحۡيَىٰ مُصَدِّقَۢا بِكَلِمَةٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَسَيِّدٗا وَحَصُورٗا وَنَبِيّٗا مِّنَ ٱلصَّٰلِحِينَ ٣٩﴾ [ال عمران: ٣٩]

«Ва (дар ҳоле ки) вай дар ибодатгоҳ истода буд ва на­моз мегузорид, фариштагон ӯро нидо карданд: «Худо туро ба Яҳё башорат медиҳад, ки тасдиқкунандаи калимаи Ху­до[4] (Исо) ва пешво ва барканор аз ҳавасҳо ва пайғамбаре аз накӯкорон аст».[5]

Ва мефармояд:

﴿يَٰزَكَرِيَّآ إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلَٰمٍ ٱسۡمُهُۥ يَحۡيَىٰ لَمۡ نَجۡعَل لَّهُۥ مِن قَبۡلُ سَمِيّٗا ٧﴾ [مريم: ٧]

«(Гуфтем): «Эй Закарийё! Ҳамоно Мо туро ба тифле ба­шорат медиҳем, ки номи ӯ Яҳё аст ва пеш аз ин касеро ҳамном ӯ накардаем».[6]

Амре аст возеҳ ва равшан, ки шитоб дар расонидани муждаи таваллуди навзод ба волидайнаш ва таҳният гуфтан ба онон ҳам мӯҷиби фузунии шодиву сурур ва равшании чашму дили онон мегардад ва ҳам аз ҷумлаи масоиле аст, ки пайванди афроди ҷомеаи исломиро нисбат ба якдигар маҳ­каму устувор месозад.

Гуфтани азон дар гӯши навзод

ва фалсафаи он

Амали чорум, дар гӯши рост навзод азон ва дар гӯши чапаш иқома гуфтан мебошад, зеро дар ривояте омадааст:

«Ҳангоме ки Ҳасан ибни Алӣ (р) таваллуд шуд, Расули Худо (с) дар гӯши ӯ азон гуфтанд».[7]

Ҳикмати азон гуфтан дар гӯши навзод он тавре, ки Деҳ­лавӣ гуфтааст, ба ин хотир мебошад:

а) Азон яке аз шиорҳои Ислом аст.

б) Гуфтани азон нишонаи эъломи дини Муҳаммад (с) аст.

в) Бояд садои азон бевосита ва ба таври хос дар гӯши навзод гуфта шавад.

г) Машҳур аст, ки дар оғози рушду нумӯи кӯдак шайтон ба ӯ азияту озор мерасонад, аммо бо гуфтани азон дар гӯши ӯ шайтон аз вай мегурезад ва ҳатто омадааст, ки гиря карда­ну фарёд кашидани навзод ҳангоми таваллуд бар асари азият расонидани шайтон ба ӯ мебошад.[8]

Чунончи дар ривоят омадааст, ки Расули Худо (с) фар­муданд:

Аз фарзанди Одам ҳар касе таваллуд мешавад, ҳангоми ба дунё омаданаш шайтон ба паҳлӯи ӯ зарба мезанад, пас нав­зод бар асари ин зарба бо садои баланд гиря мекунад, ба ҷуз Марям ва писараш (Исо)».[9]

Сипас Абуҳурайра (р) мегӯяд: «Агар хоҳед ин оятро ҳан­гоми таваллуди навзод бихонед:

﴿وَإِنِّيٓ أُعِيذُهَا بِكَ وَذُرِّيَّتَهَا مِنَ ٱلشَّيۡطَٰنِ ٱلرَّجِيمِ ٣٦﴾ [ال عمران: ٣٦]

«…ва ман ӯ ва фарзандашро аз шайтони раҷим ба Ту паноҳ медиҳам».[10]

д) Ибни Қайим мегӯяд: «Гуфтани азон дар гӯши навзод дорои ҳикматҳои дигаре низ мебошанд, аз он ҷумла, аввалин калимоте, ки барои нахустин бор ба гӯши инсони навзод бар­хӯрд мекунанд, калимоте ҳастанд, ки шомили кибриёиву аза­мати Парвардигор ва дарбардорандаи шаҳодате ҳастанд, ки ба василаи онҳо навзод дохили Ислом ва уммати исломӣ ме­шавад. Ин худ илова бар ин, ки дарвоқеъ афгандани шиори ис­ломӣ аст дар зеҳни кӯдак ҳангоми ба дунё омаданаш ва аз ҷиҳати дигар низ ба манзалаи талқини тавҳид дар гӯшу зеҳни ӯ аст ба вақти хуруҷ аз дунё».

е) Ҷои ҳеҷ гуна дудилагие нест, ки азон гуфтан дар гӯши навзод дар қалбу зеҳни ӯ таъсир мегузорад, агарчи кӯдак аз гар фоидаҳои он бехабар аст ва онҳоро дарк накунад, аз қа­би­ли гурехтани шайтон ҳангоми шунидани калимаҳои азон, шайтоне, ки дар камин аст, ҳар гоҳкӯдак ба дунё ояд, талош менамояд, то ба ӯ наздик шавад ва аз ҳамон овони кӯдакӣӯро дучори гумроҳӣ кунад, аммо бо шунидани азон дар аввалин иқ­доми худ нокому нотавон мемонад.

ё) Илова бар баёни асрор ва ҳикматҳои боло дар гуфтани азон маънову мафҳуми дигаре ҳаст ва он ин аст, ки гуфтани азон ба ин хотир аст, то ин ки даъвати ӯ ба сӯи Худо, дини Ислом ва ба сӯи ибодату парастиши Худованд бар даъвати шайтон ба сӯи залолату гумроҳӣ пешӣ гирифта бошад. Ҳа­мон тавре, ки хилқату фитрати навзод, ки Худованд ӯро бар он офаридааст, дар асл ва қабл аз он ки шайтон тағйири ҳо­лату инҳирофе дар ӯ эҷод кунад, пок будааст.

Бинобар ин, кӯдаки тоза ба дунё омада, чи писар бошад ва чи духтар, дарвоқеъ бахшишу неъмате аст, ки Худованд онро ба бандагони худ ато фармудааст ва ҳар кадом дорои файзу баракати хосси худ мебошад.

Шукргузорӣ дар баробари ин неъмати нав

Аъмоли дигаре, ки мустаҳаб аст, ҳангоми таваллуди навзод анҷом гирад, шукргузорӣ дар баробари неъмати на­ве аст, ки Худованд ба волидайн ато фармудааст, чунончи аз Анас (р) ривоят шуда, ки Пайғамбар (с) фармудаанд:

«Худованд неъматеро аз қабили хонавода ва ё фарзанд ба бандае аз бандагони Худ ато фармояд ва банда дар баробари он гӯяд: «Мо шоаллоҳу, ло қуввата илло биллоҳ», ҳеҷ бало ва офатеро ҷуз марг дар он намебинад».[11]

Ширин намудани даҳони навзод

Шашумин амале, ки мустаҳаб аст дар вақти таваллуди навзод анҷом гирад, иборат аст аз молидани шираи хурмои нармшуда ва ё ҳар маводи ширини дигаре ба кому атрофи даҳони навзод, чунонки аз Абумусо (р) ривоят шуда, ки гуфтааст:

«Бароям писаре таваллуд шуд ва ӯро назди Пайғамбар (с) бурдам. Пайғамбар (с) ӯро гирифт ва Иброҳим номида, ши­раи хурмои нармшудаеро ба даҳонаш молид ва барояш дуои хайру баракат карда, сипас ба ман баргардонид ва ин писари бузургам буд».[12]

Ҳишом ибни Урва аз падараш ривоят намуда, ки Асмо духтари Абӯбакри Сиддиқ (р), ки дар Макка ҳомила ба Абдуллоҳ ибни Зубайр буд, гуфтааст: «Дар ҳоле ки муддати ҳомилагиям дар ҳоли ба поёнрасӣ буд ва замони таваллуд фа­ро расида буд, аз Макка ба Мадина омадам ва ба маҳзи ин ки вориди Қубо шудам, фарзанд таваллуд кардам, ки Абдуллоҳ ибни Зубайр ба дунё омад. Сипас, навзоди худро бардошта, назди Расули Худо (с) бурдам, он ҳазрат (с) ӯро дар оғӯши худ гирифта, хурмое хостанд ва онро нарм намуда, ширааш­ро дар даҳони навзод гузошт. Ин аввалин чизе буд, ки вориди шиками ӯ шуд. Баъд аз он шарбати хурморо ҳам ба кому атрофи даҳонаш молид ва барояш дуои хайру баракат кард. Абдуллоҳ ибни Зубайр аввалин навзоде буд, ки дар Ислом пас аз ҳиҷрат дар Мадина таваллуд шуд ва мусалмонон бо та­валлуди ӯ бисёр хушҳол шуда такбир гуфтанд, зеро ба онон гуфта шуда буд:

«Ҳамоно қавми яҳуд шуморо ҷоду кардаанд, ки барои шу­мо фарзанде таваллуд нашавад».[13]

Аз Оиша (р) ривоят шуда, ки гуфтааст:

«Пайғамбари акрам (с) кӯдаконеро, ки назди Ӯ меовар­данд, бармедоштанд ва барояшон дуои хайр карда, бо шираи хурмо даҳонашонро ширин мекарданд. (Рӯзе) навзодеро назди Расули Худо оварданд ва ӯро бардоштанд, ки навзод низ бар либоси он ҳазрат (с) пешоб кард. Он ҳазрат (с) об хоста, онро рӯи пешоби навзод пошиданд».[14]

Оре, аз ин аҳодис ва ривоятҳо метавон чунин бардошт ва натиҷагирӣ кард:

а) Ширин намудани даҳони навзод ҳангоми таваллуд мустаҳаб мебошад.

б) Дуои хайри аҳли салоҳ ва фазл барои кӯдак амри пи­сандида аст.

в) Бурдани кӯдак назди афроди мутахассис, ботаҷриба ва аҳли фазлу дониш ҷиҳати муоянаву раҳнамоиҳои огоҳо­наву хайрхоҳона амри мустаҳаб аст, хоҳ кӯдак дар ҳоли ширхорагӣ бошад ва ё аз шир гирифта шуда ва дусола бошад.

г) Чунин коре мӯҷиби ташвиқ ва барангехтани дигарон барои касби ҳусни ҳамзистӣ ва тавозӯъу шафқат варзидан нисбат ба кӯдакон ва ғайри кӯдакон мегардад…

Тарзи ширинкунии Пайғамбар (с)

даҳони навзодро

Навзодонеро, ки барои ширинкунии даҳони онон назди Расули Худо (с) мебурданд, он ҳазрат (с) хурмоеро нарм карда, сипас шираи онро бар ангушти худ мегузоштанд ва хеле орому оҳиста ангушти худро бар кому атрофи даҳони навзод мемолиданд. Навзод низ онро паёпай мемакиду за­бони худро ба даҳон ва атрофи даҳони худ ҳаракат медод, чунончи аз Анас (р) ривоят шуда, ки гуфтааст: Вақте ки Ум­мисулайм писареро ба дунё овард, ӯро бардошт ва бо ҳам назди Расули Худо (с) бурдем ва миқдоре хурмо ҳам бо худ овардем. Ҳангоме, ки ба хидмати он ҳазрат (с) расидем, Ӯ машғули нигоҳубини шутури худ буд. Навзодро гирифта, фармуданд: «Оё хурмое ҳамроҳи худ дорӣ?». Гуфт: «Оре». Он ҳазрат (с) хурмоҳоро гирифта, яке аз онҳоро комилан нарм намуданд, сипас шираи онро бо ангушт ба оромӣ дар даҳони навзод ниҳоданд ва бисёр оҳиставу бодиққат ба қисматҳои мухталифи даҳони ӯ молиданд. Навзод низ шурӯъ ба макидан кард ва забонро пай дар пай ба даҳону лабҳои худ ме­молид. Он ҳазрат (с) фармуданд: «Хурмо назди Ансор дӯст­дошта­нӣ аст». Сипас исми кӯдакро «Абдуллоҳ» номид ва баъ­дан дар миёни Ансор ҷавоне ба монанди Абдуллоҳ фозил кам буд.[15]