อิดดะฮฺ - ช่วงเวลาการรอคอยของหญิงหม้าย

อิดดะฮฺ

العدة

[باللغة التايلاندية ]

แปลโดย: ริซัลย์ สะอะ

ترجمة: ريزال أحمد

ตรวจทาน: ฟัยซอล อับดุลฮาดี

مراجعة: فيصل عبدالهادي

จากหนังสือ: มุคตะศ็อร อัล-ฟิกฮฺ อัล-อิสลามีย์

المصدر: كتاب مختصر الفقه الإسلامي

อิดดะฮฺ

อิดดะฮฺคือ ระยะเวลาที่บรรดาหญิงรอคอยและไม่สามารถแต่งงานใหม่หลังจากสามีเสียชีวิตหรือหย่าจากนางไป

หุก่มของอิดดะฮฺ

อิดดะฮฺเป็นสิ่งที่วาญิบสำหรับผู้หญิงที่สามีหย่าจากนางไปหรือสามีเสียชีวิตหลังจากได้ร่วมหลับนอน(มีเพศสัมพันธ์)กับนางแล้ว  การแยกจากกันจะด้วยการหย่าหรือคุลุอฺ (การขอหย่าด้วยการจ่ายค่าชดเชย –ผู้แปล) หรือยกเลิกการแต่งงาน เพื่อให้รู้ว่ามดลูกของนางสะอาดปราศจากกการตั้งครรภ์

วิทยปัญญาของการบัญญัติให้มีอิดดะฮฺ

1.เพื่อความมั่นใจว่ามดลูกสะอาดปราศจากการตั้งครรภ์ เพื่อไม่ให้เชื่อสายปะปนกัน

2.เปิดโอกาสให้ผู้ที่หย่าได้กลับคืนดีกันเมื่อเกิดความสำนึก ในกรณีที่เป็นการหย่าที่มีโอกาสคืนดีกัน

3.ให้ความสำคัญกับเรื่องการแต่งงาน ซึ่งการแต่งงานจะไม่สมบูรณ์นอกจากต้องมีเงื่อนไขและจะไม่ถูกยกเลิกนอกจากต้องรอคอยและใช้เวลา

4.ให้เกียรติกับชีวิตคู่สามีภรรยาซึ่งนางจะไม่ถูกย้ายไปอยู่กับคนอื่นเว้นแต่นางต้องรอให้ช่วงเวลาหนึ่งได้พ้นไป

5.รักษาสิทธิของการตั้งครรภ์หากการหย่าเกิดขึ้นขณะที่ฝ่ายหญิงกำลังตั้งครรภ์

ในช่วงอิดดะฮฺนั้นมีสิทธิ์อยู่ด้วยกัน  4  ประการ

ประการที่ 1   สิทธิ์ต่ออัลลอฮฺ

ประการที่ 2   สิทธิ์ต่อสามี

ประการที่ 3   สิทธิ์ต่อภรรยา

ประการที่ 4   สิทธิ์ต่อลูก

หญิงที่ถูกหย่าก่อนที่จะมีการสมสู่ จะไม่มีอิดดะฮฺสำหรับนาง และหากถูกหย่าหลังจากได้มีการร่วมหลับนอน(มีเพศสัมพันธ์)แล้ว นางจะต้องอยู่อิดดะฮฺ  ส่วนหญิงที่สามีตายจากก่อนที่จะมีเพศสัมพันธ์หรือหลังการมีเพศสัมพันธ์ นางจักต้องอยู่อิดดะฮฺสี่เดือนกับสิบวัน เพื่อเป็นการแสดงถึงความซื่อสัตย์และให้เกียรติต่อสามี  และนางมีสิทธิ์ที่จะได้รับมรดกของสามี

1. อัลลอฮฺ ตะอาลาได้ตรัสไว้ว่า 

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا إِذَا نَكَحْتُمُ الْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ فَمَا لَكُمْ عَلَيْهِنَّ مِنْ عِدَّةٍ تَعْتَدُّونَهَا فَمَتِّعُوهُنَّ وَسَرِّحُوهُنَّ سَرَاحًا جَمِيلًا»

ความว่า : โอ้บรรดาผู้ศรัทธาเอ๋ย! เมื่อพวกเจ้าได้สมรสกับบรรดาหญิงผู้ศรัทธา แล้วพวกเจ้าได้หย่าพวกเธอก่อนที่พวกเจ้าจะแตะต้องตัวพวกเธอ (คือร่วมหลับนอนกับพวกเธอ) ดังนั้น สำหรับพวกเจ้าไม่มีสิทธิ์ (ที่จะให้พวกเธออยู่)ในอิดดะฮฺ โดยที่พวกเจ้าจะนับเวลาการอยู่ในอิดดะฮฺ ฉะนั้น พวกเจ้าจงให้ผลประโยชน์แก่พวกเธอบ้าง แล้วปล่อยให้พวกเธอจากไปโดยดีงาม ( อัลอะห์ซาบ  -49 )

2. อัลลอฮฺได้ตรัสไว้ว่า 

«وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَاجًا يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ»

ความว่า : และบรรดาผู้ที่ถึงแก่ชีวิตลงในหมู่พวกเจ้า และทิ้งคู่ครองไว้นั้น พวกนางจะต้องรอคอยตัวของพวกนางเอง สี่เดือนกับสิบวัน ครั้นเมื่อพวกนางครบกำหนดเวลาของพวกนางแล้ว ก็ไม่มีบาปใดๆ แก่พวกเจ้า ในสิ่งที่พวกนางได้กระทำไปในส่วนตัวของพวกนางโดยชอบธรรม และอัลลอฮฺนั้นทรงรอบรู้อย่างละเอียด ในสิ่งที่พวกเจ้ากระทำกัน ( อัล-บะเกาะเราะฮฺ 234 )

ประเภทของผู้ที่อยู่ในอิดดะฮฺ

1. หญิงกำลังตั้งครรภ์  อิดดะฮฺของนางคือเริ่มจากวันตายของสามี หรือวันที่หย่าหรือยกเลิกการแต่งงาน จนถึงนางได้คลอดทารกในครรภ์ และระยะเวลาที่สั้นที่สุดในการตั้งครรภ์คือหกเดือนนับจากวันที่ได้แต่งงาน โดยปกติแล้วจะมีระยะเวลาถึงเก้าเดือน

อัลลอฮฺตะอาลาได้ตรัสไว้ว่า

«وَأُولَاتُ الْأَحْمَالِ أَجَلُهُنَّ أَنْ يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ»

ความว่า : ส่วนบรรดาผู้มีครรภ์ กำหนดของพวกนางก็คือ พวกนางจะคลอดทารถที่อยู่ครรภ์ของพวกนาง (อัฏเฏาะล๊าก 4)

2. หญิงที่สามีตายจาก  หากนางกำลังตั้งครรภ์ อิดดะฮฺของนางจะสิ้นสุดเมื่อได้คลอดทารกในครรภ์ แต่ถ้าหากนางมิได้ตั้งครรภ์อิดดะฮฺของนางคือ สี่เดือนกับสิบวัน และในช่วงเวลานี้จะรู้ว่านางได้ตั้งครรภ์หรือไม่

 อัลลอฮฺตะอาลาได้ตรัสไว้ว่า

«وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَاجًا يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا»

ความว่า : และบรรดาผู้ที่ถึงแก่ชีวิตลงในหมู่พวกเจ้า และทิ้งคู่ครองไว้นั้น พวกนางจะต้องรอคอยตัวของพวกนางเอง สี่เดือนกับสิบวัน ( อัล-บะเกาะเราะฮฺ 234 )

3. หญิงที่แยกจากสามีด้วยการหย่าโดยนางมิได้ตั้งครรภ์แต่เป็นผู้ที่มีรอบเดือน อิดดะฮฺของนางคือมีรอบเดือนสามครั้ง แต่สำหรับหญิงที่แยกจากสามีด้วยการคุลุอฺ หรือยกเลิกการแต่งงาน อิดดะฮฺของนางคือมีประจำเดือนครั้งเดียว

อัลลอฮฺตะอาลาได้ตรัสไว้ว่า

«وَالْمُطَلَّقَاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلَاثَةَ قُرُوءٍ»

ความว่า:และบรรดาหญิงที่ถูกหย่าร้าง พวกนาง จะต้องรอคอยตัวของตนเองสามกุรูอฺ  ( อัล-บะเกาะเราะฮฺ -228 )

4. หญิงที่หย่าจากสามีที่ไม่มีรอบเดือนอันเนื่องจากยังเป็นเด็กหรือพ้นจากช่วงของการมีรอบเดือน อิดดะฮฺของนางคือ สามเดือน

อัลลอฮฺตะอาลาได้ตรัสไว้ว่า

«وَاللَّائِي يَئِسْنَ مِنَ الْمَحِيضِ مِنْ نِسَائِكُمْ إِنِ ارْتَبْتُمْ فَعِدَّتُهُنَّ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ وَاللَّائِي لَمْ يَحِضْنَ»

ความว่า: สำหรับผู้หญิงในหมู่ภริยาของพวกเจ้าที่หมดหวังในการมีระดู หากพวกเจ้ายังสงสัย ( ในเรื่องอิดดะฮฺของนาง ) ดังนั้น พึงรู้เถิดว่า อิดดะฮฺของพวกนางคือสามเดือน และบรรดาผู้หญิงที่มิได้มีระดูก็เช่นกัน ( อัฏเฏาะล๊าก   4 )

5. หญิงที่หมดประจำเดือนโดยไม่ทราบสาเหตุ อิดดะฮฺของนางคือหนึ่งปี ซึ่งเก้าเดือนนั้นสำหรับการตั้งครรภ์และอีกสามเดือนเป็นระยะเวลาของการรอคอย

6. หญิงที่ถูกทอดทิ้ง คือ หญิงที่สามีขาดการติดต่อและไม่รู้ชะตากรรม นางต้องรอสามีของนางจนกว่าเขาจะกลับมาหรือทราบข่าวคราวเกี่ยวกับเขาตามระยะเวลาที่ผู้พิพากษาได้กำหนดไว้  เพื่อความชัดเจนในเรื่องราวเกี่ยวกับสามี เมื่อเวลานั้นได้ผ่านพ้นไป สามีก็ยังไม่กลับมาหรือยังไม่รู้ชะตากรรมของเขา ผู้พิพากษาจะตัดสิ้นชี้ขาดว่าเขาได้ตายไปแล้ว หลังจากนั้นนางก็จะเริ่มอิดดะฮฺเป็นเวลาสี่เดือนกับสิบวัน เป็นอิดดะฮฺการตายจากของสามีและนางก็จะมีสิทธิ์แต่งงานใหม่หลังจากพ้นอิดดะฮฺหากนางประสงค์

อิดดะฮฺของทาสหญิงที่ถูกหย่าที่มีประจำเดือน คือมีรอบเดือนสองครั้ง และอิดดะฮฺของทาสหญิงที่ไม่มีประจำเดือนอันเนื่องจากชราภาพหรือเป็นเด็ก คือ สองเดือน และอิดดะฮฺของทาสหญิงที่กำลังตั้งครรภ์ คือคลอดทารกที่อยูในครรภ์

ผู้ชายเมื่อได้ครอบครองทาสหญิงที่ได้มีเพศสัมพันธ์แล้ว  ไม่เป็นที่อนุมัติสำหรับเขาที่จะมีความสัมพันธ์ทางเพศกับนางจนกว่ามดลูกของนางจะสะอาด คือหากนางกำลังตั้งครรภ์ก็ให้นางคลอดทารกที่อยู่ในครรภ์ หากนางเป็นผู้ที่มีประจำเดือนให้นางมีรอบเดือนหนึ่งครั้ง และหากนางเป็นผู้ที่หมดประจำเดือนหรือเป็นเด็กให้รอเป็นเวลาหนึ่งเดือน

หญิงที่มีเพศสัมพันธ์อันเนื่องจากความคลุมเครือ หรือผิดประเวณี หรือจากการแต่งงานที่โมฆะ หรือคุลุอฺจะมีอิดดะฮฺเพียงหนึ่งเดือนเท่านั้น เพื่อให้รู้ว่ามดลูกของนางสะอาดปราศจากการตั้งครรภ์ และเมื่อสามีของนางตายในระหว่างที่นางอยู่ในอิดดะฮฺที่คืนดีได้ อิดดะฮฺจากการหย่าจะถูกยกเลิกและจะเริ่มอิดดะฮฺใหม่คืออิดดะฮฺการตายจากของสามี

หุก่มเรื่องการไว้ทุกข์  ( الإحداد )

สตรีที่สามีตายจากจำเป็นต้องไว้ทุกข์ตามระยะเวลาของอิดดะห์

อัลอิหฺดาด ( الإحداد ) คือการที่สตรีพักอยู่บ้านของสามีนาง และห่างไกลจากสิ่งที่ชักจูงไปสู่การมีเพศสัมพันธ์ไม่ว่าจะเป็นการแต่งกาย ใช้น้ำห้อม สวมใส่เครื่องแต่งกายที่สวยๆ ใช้ต้นเทียน เครื่องประดับ หรือ สิ่งอื่นในทำนองเดียวกันนี้ และหากนางละทิ้งการไว้ทุกข์นางจะมีบาป ต้องขออภัยโทษจากอัลลอฮฺและกลับตัว

عن أم عطية رضي الله عنها أن رسول الله  صلى الله عليه وسلم  قال : «لا تحد امرأة على الميت فوق ثلاثة  إلا على زوج أربعة أشهر وعشرا  ولا تلبس ثوبا مصبوغا  إلا ثوب عصب  ولا تكتحل  ولا تمس طيبا إلا إذا طهرت نبذة من قسط أو أظفار»  . متفق عليه

ความว่า: จากอุมมุอาฏิยะฮฺ เราะฎิยัลลอฮฺ อันฮา แท้จริงท่านรอซูลลุลอฮฺ ศ๊อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ได้กล่าวว่า "ไม่อนุญาตให้สตรีไว้ทุกข์แก่ผู้ตายมากกว่าสามวัน นอกจากแก่สามีเท่านั้น เป็นเวลาสี่เดือนกับสิบวัน และไม่อนุญาตสวมเสื้อผ้าที่ถูกย้อม นอกจากเสื้อผ้าลายที่มาจากประเทศยะมัน  ไม่ทาตา และไม่แตะต้องน้ำหอมนอกจากนิดหน่อยจากไม้ห้อมกุสต์และอัซฟารเมื่อนางสะอาดจากรอบเดือน" (รายงานโดยอัลบุคอรีย์ เลขที่ 5342 และมุสลิม เรื่อง อัฏเฏาะลาก เลขที่ 938 และสำนวนรายงานเป็นของท่าน)

อนุญาตให้ไว้ทุกข์ให้กับผู้ที่มิใช้สามีเป็นเวลาสามวัน ส่วนการไว้ทุกข์ให้กับสามีที่ตายจากนั้นตามระยะเวลาของอิดดะฮฺ คือสี่เดือนกับสิบวัน และสำหรับหญิงที่กำลังตั้งครรภ์ที่สามีตายจากระยะเวลาการไว้ทุกข์จะสิ้นสุดเมื่อคลอดทารกในครรภ์

ที่พักอาศัยของหญิงในช่วงอิดดะฮฺ

1. หญิงที่สามีตายจำเป็นต้องพักอาศัยในช่วงอิดดะฮฺที่บ้านที่เคยอยู่กับสามีมาก่อน หากนางประสงค์จะย้ายที่อยู่อันเนื่องจากเกรงกลัวหรือถูกขับไล่หรือด้วยสิทธิของนาง นางสามารถย้ายได้ตามที่นางประสงค์ และอนุญาตให้นางออกจากบ้านได้หากมีความจำเป็น และอิดดะฮฺของนางจะสิ้นสุดลงเมื่อครบกำหนดไม่ว่านางจะอยู่ที่ใดก็ตาม

2. หญิงที่อยู่อิดดะฮฺจากการหย่าที่มีสิทธิ์คืนดีได้ ต้องพักที่บ้านของสามี นางจักต้องได้รับค่าเลี้ยงดูและที่พักอาศัย เพราะนางยังมีสภาพเป็นภรรยาอยู่ และไม่อนุญาตขับไล่นางออกจากบ้านของสามีเว้นแต่นางได้ประพฤติในสิ่งที่หยาบโลนอย่างชัดแจ้งจากคำพูด หรือการกระทำที่จะสร้างความเสื่อมเสียให้กับสมาชิกในครอบครัว

3. หญิงที่มีอิดดะฮฺจากการหย่าขาด (บาอิน) นางจักต้องได้รับค่าเลี้ยงดูหากนางกำลังตั้งครรภ์จนกว่านางจะคลอดทารกที่อยู่ในครรภ์  หากนางไม่ได้ตั้งครรภ์นางไม่มีสิทธิ์ที่จะได้รับค่าเลี้ยงดูและที่พักอาศัย  หญิงที่มีอิดดะฮฺจากการหย่าขาดหรือยกเลิกการแต่งงานหรือด้วยการคุลุอฺต้องพักอาศัยในช่วงอิดดะฮฺที่บ้านของญาติพี่น้องของนางเอง