มารยาทในการจาม (และหาว)

มารยาทในการจาม

[ ไทย ]

آداب العطاس

[ باللغة التايلاندية ]

มุหัมมัด บิน อิบรอฮีม บิน อับดุลลอฮฺ อัต-ตุวัยญิรีย์

محمد بن إبراهيم بن عبدالله التويجري

แปลโดย: สุกรี นูร จงรักสัตย์

ترجمة: شكري نور

ตรวจทาน: ฟัยซอล อับดุลฮาดี

مراجعة: فيصل عبدالهادي

จากหนังสือ: มุคตะศ็อร อัล-ฟิกฮฺ อัล-อิสลามีย์

المصدر: كتاب مختصر الفقه الإسلامي

สำนักงานความร่วมมือเพื่อการเผยแพร่และสอนอิสลาม อัร-ร็อบวะฮฺ กรุงริยาด

المكتب التعاوني للدعوة وتوعية الجاليات بالربوة بمدينة الرياض

1429 – 2008

มารยาทในการจาม

การขอดุอาอ์ให้แก่ผู้จาม

มีรายงานจากอบีฮุร็อยเราะฮฺ เราะฎิยัลลอฮฺ อันฮุ ว่าท่านนบี ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม ได้กล่าวว่า :

« إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْعُطَاسَ، وَيَكْرَهُ التَّثَاؤُبَ، فَإِذَا عَطَسَ فَحَمِدَ اللَّهَ ، فَحَقٌّ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ سَمِعَهُ أَنْ يُشَمِّتَهُ ، وَأَمَّا التَّثَاوُبُ فَإِنَّمَا هُوَ مِنَ الشَّيْطَانِ، فَلْيَرُدَّهُ مَا اسْتَطَاعَ، فَإِذَا قَالَ هَاءْ ضَحِكَ مِنْهُ الشَّيْطَانُ »

ความว่า : “แท้จริงแล้ว อัลลอฮฺนั้นทรงรักการจามและทรงเกลียดการหาว ดังนั้น เมื่อเขาจามแล้วกล่าวสรรเสริญอัลลอฮฺ จึงเป็นหน้าที่ของมุสลิมทุกคนที่ได้ยินเสียงเขาที่จะต้องขอดุอาอ์ที่ดีให้แก่เขา ส่วนการหาวนั้น อันที่จริงแล้วมันมาจากชัยฏอน ฉะนั้นเขาจงระงับเท่าที่จะทำได้ ซึ่งเมื่อใดที่เขาออกเสียง “ฮาอฺ” ชัยฏอนก็จะหัวเราะเยาะต่อเขา” (บันทึกโดยอัลบุคอรีย์ หมายเลข 6223)

สิ่งที่ควรทำในขณะหาว

1.มีรายงานจากอบีฮุร็อยยเราะฮฺ เราะฎิยัลลอฮฺ อันฮุ ว่าท่านเราะสูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม ได้กล่าวว่า :

« التَّثَاؤُبُ مِنَ الشَّيْطَانِ فَإِذَا تَثَاءَبَ أَحَدُكُمْ فَلْيَكْظِمْ مَا اسْتَطَاعَ ».

ความว่า : “การหาวนั้นมาจากชัยฏอน ดังนั้น เมื่อคนหนึ่งคนใดจากพวกท่านหาวก็จงพยายามระงับเท่าที่จะทำได้” (มุตตะฟัก อะลัยฮฺ บันทึกโดยอัลบุคอรีย์ หมายเลข 6223 และมุสลิมตามสำนวนนี้ หมายเลข 2994)

2.มีรายงานจากอบีสะอีด อัลคุดรีย์ เราะฎิยัลลอฮฺ อันฮุ ว่าท่านเราะสูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม ได้กล่าวว่า :

« إِذَا تَثَاوَبَ أَحَدُكُمْ فَلْيُمْسِكْ بِيَدِهِ عَلَى فِيهِ فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَدْخُلُ ».

ความว่า : “เมื่อพวกท่านคนใดหาวก็จงใช้มือปิดปากไว้เพราะชัยฏอนจะเข้าไป” (บันทึกโดยมุสลิม หมายเลข 2995)

การขอดุอาอ์ให้แก่ผู้จามมีวิธีทำอย่างไร ?

1.มีรายงานจากอบีฮุร็อยเราะฮฺ เราะฎิยัลลอฮฺ อันฮุ ว่าท่านเราะสูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม ได้กล่าวว่า :

« إِذَا عَطَسَ أَحَدُكُمْ فَلْيَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ . وَلْيَقُلْ لَهُ أَخُوهُ أَوْ صَاحِبُهُ يَرْحَمُكَ اللَّهُ . فَإِذَا قَالَ لَهُ يَرْحَمُكَ اللَّهُ . فَلْيَقُلْ يَهْدِيكُمُ اللَّهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ »

ความว่า : “เมื่อพวกท่านคนใดจามเขาก็จงกล่าวว่า “อัลหัมดุลิลลาฮฺ” (แปลว่า ขอขอบคุณอัลลอฮฺ) และพี่น้องเขาหรือเพื่อนเขาจงกล่าวแก่เขาว่า “ยัรฺหะมุกัลลอฮฺ” (แปลว่า ขอให้อัลลอฮฺทรงโปรดปรานีต่อท่าน) และเมื่อเขาตอบกลับแก่เขาว่า “ยัรหะมุกัลลอฮฺ” ก็จงกล่าวตอบอีกว่า “ยะฮดีกุมุลลอฮฺ วะยุศลิหุบาละกุม” (แปลว่า ขออัลลอฮฺโปรดชี้ทางนำให้แก่ท่านและปรับปรุงสภาพของท่าน” (บันทึกโดยอัลบุคอรีย์ หมายเลข 6224)

2.จากนาฟิอฺ เราะฎิยัลลอฮฺ อันฮุ เล่าว่า :

« أَنَّ رَجُلاً عَطَسَ إِلَى جَنْبِ ابْنِ عُمَرَ فَقَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَالسَّلاَمُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ. قَالَ ابْنُ عُمَرَ وَأَنَا أَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَالسَّلاَمُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ وَلَيْسَ هَكَذَا عَلَّمَنَا رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- عَلَّمَنَا أَنْ نَقُولَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى كُلِّ حَالٍ ».

ความว่า : "มีชายคนหนึ่งได้จามข้าง ๆ ตัวอิบนุอุมัรแล้วเขากล่าวว่า “อัลหัมดุลิลลาฮฺ วัสสะลามอะลาเราะสูลิลลาฮฺ” (แปลว่า มวลการสรรเสริญเป็นของอัลลอฮฺ และความศานติจงมีแด่ท่านเราะสูลุลลอฮฺ) อิบนุอุมัรเลยกล่าวว่า “ฉันเองก็อยากจะกล่าวว่า “อัลหัมดุลิลลาฮฺ วัสสะลามอะลาเราะสูลิลลาฮฺ” เหมือนกัน แต่อย่างนั้นมันไม่ใช่อย่างที่ท่านเราะสูลุลลอฮฺสอนพวกเรา ท่านสอนพวกเราให้กล่าวว่า “อัลหัมดุลิลลาฮฺ อะลากุลลิหาล“ (แปลว่า มวลการสรรเสริญเป็นของอัลลอฮฺในทุกสภาวการณ์)" (เศาะฮีหฺ บันทึกโดยอัตติรมิซีย์ หมายเลข 2738 เศาะฮีหฺสุนันอัตติรมิซีย์ หมายเลข 2200 ดู อัลอิรวาอฺ หมายเลข 780)

คำที่ควรกล่าวแก่คนกาเฟรเมื่อเขาจามแล้วกล่าวว่า “อัลหัมดุลิลลาฮฺ”

จากอบีมูซา อัลอัชอะรีย์ เราะฎิยัลลอฮฺ อันฮุ เล่าว่า :

«كَانَتِ الْيَهُودُ تَعَاطَسُ عِنْدَ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- رَجَاءَ أَنْ يَقُولَ لَهَا يَرْحَمُكُمُ اللَّهُ فَكَانَ يَقُولُ « يَهْدِيكُمُ اللَّهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ ».

ความว่า : มีคนยิวจามใกล้ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม เพื่อหวังที่จะให้ท่านกล่าวแก่เขาว่า “ยัรหัมกุมุลลอฮฺ” และแล้วท่านนบีก็ได้กล่าวว่า “ยะฮดีกุมุลลอฮฺ วะยุศลิหบาละกุม” (เศาะฮีหฺ บันทึกโดยอบูดาวูดตามสำนวนนี้ หมายเลข 5038 เศาะฮีหฺสุนันอบีดาวูด หมายเลข 4213 และบันทึกโดยอัตติรมิซีย์ หมายเลข 2739 เศาะฮีหฺสุนันอัตติรมิซีย์ หมายเลข 2201)

สิ่งที่ควรทำในขณะจาม

จากอบีฮุร็อยเราะฮฺ เราะฎิยัลลอฮฺ อันฮุ เล่าว่า:

«كَانَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- إِذَا عَطَسَ وَضَعَ يَدَهُ أَوْ ثَوْبَهُ عَلَى فِيهِ وَخَفَضَ أَوْ غَضَّ بِهَا صَوْتَهُ» .

ความว่า : ท่านเราะสูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม นั้น เมื่อท่านจามท่านจะเอามือหรือผ้ามาปิดปากและใช้มันเพื่อลดเสียงจามให้เบาลง (หะสัน เศาะฮีหฺ บันทึกโดยอบูดาวูดตามสำนวนนี้ หมายเลข 5029 เศาะฮีหฺสุนันอบีดาวูด หมายเลข 4207 และบันทึกโดยอัลติรมิซีย์ หมายเลข 2745 เศาะฮีหฺสุนันอัตติรมิซีย์ หมายเลข 2205)

ให้กล่าวขอดุอาอ์แก่ผู้จามเมื่อไร ?

จากอนัส เราะฎิยัลลอฮฺ อันฮุ เล่าว่า:

عَطَسَ رَجُلاَنِ عِنْدَ النَّبِىِّ - صلى الله عليه وسلم - فَشَمَّتَ أَحَدَهُمَا وَلَمْ يُشَمِّتِ الآخَرَ، فَقِيلَ لَهُ فَقَالَ «هَذَا حَمِدَ اللَّهَ،وَهَذَا لَمْ يَحْمَدِ اللَّهَ » .

ความว่า : มีชายสองคนจามใกล้ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม แล้วท่านก็กล่าวขอดุอาอ์ให้แก่คนหนึ่งและไม่ได้กล่าวให้แก่อีกคน ท่านเลยถูกถาม (ถึงเหตุผลดังกล่าว) แล้วท่านก็ได้ตอบว่า “คนนี้เขาได้กล่าวขอบคุณอัลลอฮฺ ส่วนอีกคนเขาไม่กล่าวขอบคุณอัลลอฮฺ” (มุตตะฟัก อะลัยฮฺ บันทึกโดยอัลบุคอรีย์ตามสำนวนนี้ หมายเลข 6221 และมุสลิม หมายเลข 2991)

ต้องขอดุอาอ์ให้แก่ผู้จากกี่ครั้ง ?

1.มีรายงานจากสะละมะฮฺ บินอัลอักวะอฺ เราะฎิยัลลอฮฺ อันฮุ ว่าท่านเราะสูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม ได้กล่าวว่า :

« يُشَمَّتُ الْعَاطِسُ ثَلاَثًا فَمَا زَادَ فَهُوَ مَزْكُومٌ ».

ความว่า : “ผู้จามจะถูกขอดุอาอ์ให้สามครั้ง ส่วนที่เกินจากนั้นแสดงว่าเขาเป็นหวัด” (เศาะฮีหฺ บันทึกโดยอิบนุมาญะฮฺ หมายเลข 3714 เศาะฮีหฺสุนันอิบนิมาญะฮฺ หมายเลข 2993)

2.มีรายงานจากสะละมะฮฺ บินอัลอักวะอฺ เราะฎิยัลลอฮฺ อันฮุ ว่า :

أَنَّهُ سَمِعَ النَّبِىَّ -صلى الله عليه وسلم- وَعَطَسَ رَجُلٌ عِنْدَهُ فَقَالَ لَهُ « يَرْحَمُكَ اللَّهُ ». ثُمَّ عَطَسَ أُخْرَى فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- « الرَّجُلُ مَزْكُومٌ ».

ความว่า : เขาได้ยินท่านนบี ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม และชายคนหนึ่งได้จามใกล้ ๆ กับท่านแล้วท่านก็ได้กล่าวแก่เขาว่า “ยัรหะมุกัลลอฮฺ” ต่อมาเขาคนนั้นก็จามอีกครั้ง ท่านเราะสูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม จึงกล่าวว่า “ชายคนนี้เป็นหวัด” (บันทึกโดยมุสลิม หมายเลข 2993)