<ul><li><a href="#t1">پناهگاه مؤمن</a> <ul> <li><a href="#t2">مقدّمه مؤلّف</a> </li> <li><a href="#t3">مقدّمه محقّق احادیث</a> </li> <li><a href="#t4">فصل اوّل:  دعاهای قرآنی</a> <ul> <li><a href="#t5">سورۀ فاتحه</a> </li> <li><a href="#t6">سورۀ بقره</a> </li> <li><a href="#t7">سورۀ آل‌عِمران</a> </li> <li><a href="#t8">سورۀ نساء</a> </li> <li><a href="#t9">سورۀ مائده</a> </li> <li><a href="#t10">سورۀ أعراف</a> </li> <li><a href="#t11">سورۀ توبه</a> </li> <li><a href="#t12">سورۀ یونُس</a> </li> <li><a href="#t13">سورۀ هود</a> </li> <li><a href="#t14">سورۀ یوسُف</a> </li> <li><a href="#t15">سورۀ رعد</a> </li> <li><a href="#t16">سورۀ إبراهیم</a> </li> <li><a href="#t17">سورۀ إسراء</a> </li> <li><a href="#t18">سورۀ کهف</a> </li> <li><a href="#t19">سورۀ مریم</a> </li> <li><a href="#t20">سورۀ طه</a> </li> <li><a href="#t21">سورۀ أنبیاء</a> </li> <li><a href="#t22">سورۀ مؤمنون</a> </li> <li><a href="#t23">سورۀ فرقان</a> </li> <li><a href="#t24">سورۀ شعراء</a> </li> <li><a href="#t25">سورۀ نمل</a> </li> <li><a href="#t26">سورۀ قصص</a> </li> <li><a href="#t27">سورۀ عنکبوت</a> </li> <li><a href="#t28">سورۀ فاطر</a> </li> <li><a href="#t29">سورۀ صافّات</a> </li> <li><a href="#t30">سورۀ ص</a> </li> <li><a href="#t31">سورۀ غافِر</a> </li> <li><a href="#t32">سورۀ زخرف</a> </li> <li><a href="#t33">سورۀ دخان</a> </li> <li><a href="#t34">سورۀ أحقاف</a> </li> <li><a href="#t35">سورۀ قمر</a> </li> <li><a href="#t36">‏ سورۀ حشر</a> </li> <li><a href="#t37">سورۀ ممتحنه</a> </li> <li><a href="#t38">سورۀ تحریم</a> </li> <li><a href="#t39">سورۀ نوح</a> </li> <li><a href="#t40">سورۀ إخلاص</a> </li> <li><a href="#t41">سورۀ فلق</a> </li> <li><a href="#t42">سورۀ ناس</a> </ul></li> <li><a href="#t43">فصل دوّم: أذکار و دعاهای نبوی ج</a> <ul> <li><a href="#t44">1-فضيلت ذکر و تسبیحات</a> <ul> <li><a href="#t45">(1-1) فضیلت ذکر</a> </li> <li><a href="#t46">(1-2) فضیلت تسبیح، تحمید، تهلیل و تکبیر</a> </li> <li><a href="#t47">(1-3) شیوۀ تسبیح‌گفتن رسول اکرم ج</a> </li> <li><a href="#t48">(1-4) نمونه­هایی از دعاهای رسول أکرم ج</a> </ul></li> <li><a href="#t49">2- أذكار أذان و إقامه</a> <ul> <li><a href="#t50">(2-1) أذکار أذان</a> </li> <li><a href="#t51">(2-2) دعای اثنای أذان</a> </li> <li><a href="#t52">(2-3) دعای بعد از أذان و قبل از إقامه</a> </li> <li><a href="#t53"> (2-4) أذکار إقامه</a> </ul></li> <li><a href="#t54">3-أذکار طهارت</a> <ul> <li><a href="#t55">(3-1) دعاى هنگام داخل شدن به توالت</a> </li> <li><a href="#t56">(3-2) دعاى هنگام خارج شدن از توالت</a> </ul></li> <li><a href="#t57">4-أذکار وضوء</a> <ul> <li><a href="#t58">(4-1) ذکر قبل از وضو</a> </li> <li><a href="#t59">(4-2) ذکر بعد از اتمام وضو</a> </ul></li> <li><a href="#t60">5-أذکار مسجد</a> <ul> <li><a href="#t61">(5-1) دعاى رفتن به مسجد</a> </li> <li><a href="#t62">(5-2) دعاى داخل شدن به مسجد</a> </li> <li><a href="#t63"> (5-3) دعاى خارج‌شدن از مسجد</a> </ul></li> <li><a href="#t64">6-أذکار نماز</a> <ul> <li><a href="#t65">(6-1) دعای موقع تسویۀ صف جماعت</a> </li> <li><a href="#t66">(6-2) دعاهاى استفتاح</a> </li> <li><a href="#t67">(6-3) دعاى رکوع</a> </li> <li><a href="#t68"> (6-4) دعاى هنگام برخاستن از رکوع</a> </li> <li><a href="#t69">(6-5) دعاى سجده</a> </li> <li><a href="#t70">(6-6) دعاى نشستن در میان دو سجده</a> </li> <li><a href="#t71">(6-7) دعاهاى سجدۀ تلاوت</a> </li> <li><a href="#t72"> (6-8) تشهّد</a> </li> <li><a href="#t73">(6-9) درود بر رسول الله ج بعد از تشهّد</a> </li> <li><a href="#t74">(6-10) دعا بعد از تشهّد آخر و قبل از سلام</a> </li> <li><a href="#t75">(6-11) ذکر سلام‌دادن نماز</a> </li> <li><a href="#t76">(6-12) أذکار بعد از سلام نماز</a> </li> <li><a href="#t77">(6-13) دعاکردن انفرادی بعد از سلام‌دادن نماز</a> </li> <li><a href="#t78">(6-14) دست بلند کردن هنگام دعا</a> </li> <li><a href="#t79"> (6-15) دعاى نماز استخاره(<span dir="ltr"><a id="ref_168" class="anchor"></a><a href="#note_168" name="r_168" class="fnote">[<span>168</span>]</a></span>)</a> </li> <li><a href="#t80">(6-16) دعاى قنوت در نماز وتر</a> </li> <li><a href="#t81">(6-17) ذکر پس از سلام نماز وتر</a> </li> <li><a href="#t82">(6-18) دعای نماز کسوف و خسوف</a> </li> <li><a href="#t83">(6-19) دعای نماز استسقاء (طلب باران)</a> </ul></li> <li><a href="#t84">7-أذکار روزه</a> <ul> <li><a href="#t85">(7-1) دعاى هنگام افطارکردن</a> </li> <li><a href="#t86">(7-2) دعاى روزه­دار براى میزبانش</a> </li> <li><a href="#t87">(7-4) روزه­دارى که بر سفره حاضر شود و نخورد دعا کند</a> </li> <li><a href="#t88">(7-5) اگر شخصى به روزه­دار دشنام داد یا اهانت کرد بگوید</a> </li> <li><a href="#t89">(7-6) دعای شب قدر</a> </ul></li> <li><a href="#t90">8-أذکار حج و عمره</a> <ul> <li><a href="#t91">(8-1) لبیک گفتن مُحْرِم در حج یا عمره</a> </li> <li><a href="#t92">(8-2) تکبیرگفتن هنگام رسیدن به حجر الأسود</a> </li> <li><a href="#t93"> (8-3) دعاى بین رکن یمانى و حجر الأسود</a> </li> <li><a href="#t94">(8-4) دعاى توقف بر صفا و مروه</a> </li> <li><a href="#t95"> (8-5) دعاى روز عرفه</a> </li> <li><a href="#t96">(8-6) ذکر در مشعرالحرام</a> </li> <li><a href="#t97">(8-7) تکبیر، هنگام رمى جمرات با هر سنگریزه</a> </li> <li><a href="#t98">(8-8) دعای هنگام ذبح قربانى</a> </ul></li> <li><a href="#t99">9- ذکر زکات</a> <ul> <li><a href="#t100">(9-1) دعا برای دهندۀ زکات</a> </ul></li> <li><a href="#t101">10-أذکار جهاد</a> <ul> <li><a href="#t102">(10-1) دعا برای طلب شهادت در راه خدا</a> </li> <li><a href="#t103">(10-2) دعای موقع رهسپاری مجاهدین</a> </li> <li><a href="#t104">(10-3) دعای خروج برای جهاد</a> </li> <li><a href="#t105"> (10-4) دعاى روبرو شدن با دشمن</a> </li> <li><a href="#t106">(10-5) دعاى اثنای نبرد و جهاد</a> </li> <li><a href="#t107">(10-6) دعای موقع شکست از دشمن</a> </ul></li> <li><a href="#t108">11-أذکار روز جمعه و عیدین</a> <ul> <li><a href="#t109">(11-1) قرائت سورۀ کهف در روز جمعه</a> </li> <li><a href="#t110">(11-2) قرائت سوره­های سجده، إنسان، جُمُعَه، منافقین، أعلی و غاشیه در نمازهای روز جمعه</a> </li> <li><a href="#t111">(11-3) أذکار بعد از نماز جمعه</a> </li> <li><a href="#t112">(11-4) دعا در آخرین ساعت در روز جمعه</a> </li> <li><a href="#t113">(11-5) دعا در شب و روز عیدین</a> </ul></li> <li><a href="#t114">12-أذکار جنائز</a> <ul> <li><a href="#t115">(12-1) تلقین لا إله إلاَّ الله به شخص در حال احتضار</a> </li> <li><a href="#t116">(12-2) دعاى بعد از خروج روح و بستن چشمان میت</a> </li> <li><a href="#t117">(12-3) دعا براى میت در نماز جنازه</a> </li> <li><a href="#t118">(12-4) دعای تسلیت گفتن</a> </li> <li><a href="#t119">(12-5) دعا هنگام نهادن میت در قبر</a> </li> <li><a href="#t120">(12-6) دعاى بعد از دفن میت</a> </li> <li><a href="#t121">(12-7) دعاى زیارت قبور</a> </ul></li> <li><a href="#t122">13-أذکار معاملات</a> <ul> <li><a href="#t123">(13-1) دعا براى اداى قرض و بدهى</a> </li> <li><a href="#t124">(13-2) دعا هنگام پرداخت بدهى، براى طلبکار</a> </li> <li><a href="#t125">(13-3) دعای ازدواج‌کردن و یا خرید حیوان</a> </ul></li> <li><a href="#t126">14-أذکار مناکحات</a> <ul> <li><a href="#t127">(14-1) أذکار قبل از خواندن عقد نکاح و هر خطبه­ای</a> </li> <li><a href="#t128">(14-2) دعاى تبریک ازدواج</a> </li> <li><a href="#t129">(14-3) دعاى کسى که ازدواج مى­کند</a> </li> <li><a href="#t130">(14-4) دعاى قبل از همبسترشدن با همسر</a> </li> <li><a href="#t131">(14-5) دعاى بعد از خوردن ولیمه</a> </li> <li><a href="#t132">(14-6) دعا براى محافظت فرزند</a> </li> <li><a href="#t133">(14-7) دعای موقع ذبح عقیقه</a> </ul></li> <li><a href="#t134">15- أذکار صبح و شب</a> </li> <li><a href="#t135">16- صلوات فرستادن بر پيامبر اكرم ج</a> <ul> <li><a href="#t136">(16-1) فضیلت درود فرستادن بر پیامبر اکرم ج</a> </li> <li><a href="#t137"> (16-2) کیفیّت درود فرستادن بر پیامبر اکرم ج</a> </ul></li> <li><a href="#t138">17-أذکار لباس پوشیدن</a> <ul> <li><a href="#t139">(17-1)دعاى پوشیدن لباس(<span dir="ltr"><a id="ref_261" class="anchor"></a><a href="#note_261" name="r_261" class="fnote">[<span>261</span>]</a></span>)</a> </li> <li><a href="#t140">(17-2) دعا براى کسى که لباس نو پوشیده</a> </ul></li> <li><a href="#t141">18-أذکار خوردن و آشامیدن</a> <ul> <li><a href="#t142">(18-1) دعاى قبل از غذا خوردن</a> </li> <li><a href="#t143">(18-2) دعاى پایان غذا</a> </li> <li><a href="#t144">(18-3) دعاى مهمان براى میزبان</a> </li> <li><a href="#t145">(18-4) دعا براى کسى که به ما آب دهد یا قصد آب دادن داشته باشد</a> </li> <li><a href="#t146">(18-5) دعاى دیدن میوۀ تازه</a> </ul></li> <li><a href="#t147">19-أذکار خواب</a> <ul> <li><a href="#t148">(19-1) أذکار هنگام خواب</a> </li> <li><a href="#t149">(19-2) أذکار هنگام بیدار شدن از خواب</a> </li> <li><a href="#t150">(19-3) اعمال پس از دیدن رؤیا یا خوابِ بد</a> </ul></li> <li><a href="#t151">20-أذکار مسافرت</a> <ul> <li><a href="#t152">(20-1) دعاى سوارشدن بر مرکب</a> </li> <li><a href="#t153">(20-2) دعاى سفر</a> </li> <li><a href="#t154">(20-3) دعاى ورود به روستا یا شهر</a> </li> <li><a href="#t155">(20-4) دعاى مسافر براى مقیم</a> </li> <li><a href="#t156">(20-5) دعاى مقیم براى مسافر</a> </li> <li><a href="#t157">(20-6) تکبیر و تسبیح در مسافرت</a> </li> <li><a href="#t158">(20-7) دعاى مسافر در هنگام سحر</a> </li> <li><a href="#t159">(20-8) دعاى مسافر در هنگام توقفش</a> </li> <li><a href="#t160">(20-9) ذکر بازگشت از سفر</a> </ul></li> <li><a href="#t161">21-أذکار عیادت مریض</a> <ul> <li><a href="#t162">(21-1) دعا براى مریض هنگام عیادتش</a> </li> <li><a href="#t163">(21-2) فضیلت عیادت مریض</a> </li> <li><a href="#t164">(21-3) دعاى مریض در حالت ناامیدی</a> </ul></li> <li><a href="#t165">22-أذکار سختی و بلا و ترس</a> <ul> <li><a href="#t166">(22-1) دعا به هنگام غم و اندوه</a> </li> <li><a href="#t167">(22-2) دعا به هنگام مشقت</a> </li> <li><a href="#t168">(22-3) دعاى هنگام روبرو شدن با دشمن یا صاحب قدرت</a> </li> <li><a href="#t169">(22-4) دعا علیه دشمن</a> </li> <li><a href="#t170">(22-5) دعاى ترس از گروهی</a> </li> <li><a href="#t171">(22-6) دعا براى انجام کار مشکل</a> </li> <li><a href="#t172">(22-7) دعاى هنگام حادثۀ ناگوار و یا شکست در کار</a> </li> <li><a href="#t173">(22-8) دعاى هنگام خشم</a> </li> <li><a href="#t174">(22-9) دعاى دیدن شخص بلا دیده</a> </li> <li><a href="#t175">(22-10) دعاى تعجّب و امور خوشحال­کننده</a> </li> <li><a href="#t176">(22-11) عمل و ذکر موقع دریافت خبر خوشحال­کننده</a> </li> <li><a href="#t177">(22-12) دعای موقع احساس درد</a> </li> <li><a href="#t178">(22-13) دعاى کسى که از چشم زخم خود به دیگران بترسد</a> </li> <li><a href="#t179">(22-14) دعای موقع ترسیدن</a> </li> <li><a href="#t180">(22-15) دعاى انسان مصیبت زده</a> </ul></li> <li><a href="#t181">23-أذکار وسوسه</a> <ul> <li><a href="#t182">(23-1) دعاى موقع وسوسه در ایمان</a> </li> <li><a href="#t183">(23-2) دعاى وسوسه در نماز و قرائت قرآن</a> </li> <li><a href="#t184">(23-3) اعمال بعد از انجام گناه</a> </li> <li><a href="#t185">(23-4) دعاى طرد شیطان و وسوسه­هایش</a> </li> <li><a href="#t186">(23-5) دعای دفعِ مکر شیاطین</a> </ul></li> <li><a href="#t187">24-أذکار باد و باران</a> <ul> <li><a href="#t188">(24-1) دعاى هنگام وزیدن باد</a> </li> <li><a href="#t189">(24-2) دعاى طلب باران</a> </li> <li><a href="#t190"> (24-3) دعاى هنگام باریدن باران</a> </li> <li><a href="#t191">(24-4) ذکر پس از باریدن باران</a> </li> <li><a href="#t192"> (24-5) دعا هنگام باران زیاد</a> </ul></li> <li><a href="#t193">25-أذکار عطسه و خمیازه</a> <ul> <li><a href="#t194">(25-1) دعاى عطسه و آداب آن</a> </li> <li><a href="#t195">(25-2) جواب کافرى که عطسه زند و خداأ را ستایش کند</a> </li> <li><a href="#t196">(25-3) ردکردن خیمازه</a> </ul></li> <li><a href="#t197">26-أذکار توبه و کفارۀ گناهان</a> <ul> <li><a href="#t198">(26-1) دعاى مجلس</a> </li> <li><a href="#t199">(26-2) دعاى کفارۀ مجلس</a> </li> <li><a href="#t200">(26-3) توبه و إستغفار</a> </ul></li> <li><a href="#t201">27-أذکار فتنه و چشم­زخمی و بدیُمنی</a> <ul> <li><a href="#t202">(27-1) اعمال نجات از شرّ دجّال</a> </li> <li><a href="#t203">(27-2) دعاى بدفالى</a> </li> <li><a href="#t204">(27-3) دعاى چشم­زخمی</a> </ul></li> <li><a href="#t205">28-أذکار شنیدن صدای حیوانات</a> <ul> <li><a href="#t206">(28-1) دعاى هنگام شنیدن آواز خروس و صداى الاغ</a> </li> <li><a href="#t207">(28-2) دعا هنگام شنیدن پارس سگ­ها در شب</a> </ul></li> <li><a href="#t208">29-أذکار ابطال سحر و دوری از جن و شیاطین</a> <ul> <li><a href="#t209">(29-1) راه‌های پیشگیری از شرّ جن­ و سحرشدن</a> </li> <li><a href="#t210">(29-2) راه‌های ابطال سحر و جن­زدگی</a> </ul></li> <li><a href="#t211">30-أذکار روابط اجتماعی</a> <ul> <li><a href="#t212">(30-1) جواب کسى که بگوید: «غَفَرَ اللهُ لَك»</a> </li> <li><a href="#t213">(30-2) دعای کسی که گوید: من تو را بخاطر خدا دوست دارم</a> </li> <li><a href="#t214"> (30-3) دعا براى کسى که مالش را به تو پیشنهاد کند</a> </li> <li><a href="#t215">(30-4) رواج دادن سلام</a> </li> <li><a href="#t216">(30-5) جواب‌دادن به سلام شخص کافر</a> </li> <li><a href="#t217">(30-6) دعا براى کسى که به او دشنام داده­اى</a> </li> <li><a href="#t218">(30-7) دعا در موقع مدح دیگران</a> </li> <li><a href="#t219">(30-8) آنچه مسلمان هنگام مدح شدنش بگوید</a> </li> <li><a href="#t220">(30-9) اعمال موقع فرارسیدن شب</a> </li> <li><a href="#t221">(30-10) دعا براى کسى که بگوید: «بَارَك اللهُ فِیك»</a> </li> <li><a href="#t222">(30-11) تشکر از کسی­که به تو نیکی کرده</a> </li> <li><a href="#t223">(30-12) قرائت قرآن در شبانه­روز</a> </li> <li><a href="#t224">(30-13) دعاکردن بعد از ختم قرآن</a> </ul></li> </ul></li> <li><a href="#t225">فصل سوّم: أسماء و صفات الله </a> <ul> <li><a href="#t226">1-الله ﻷ</a> </li> <li><a href="#t227">2-رحمان</a> </li> <li><a href="#t228">3- رحیم</a> </li> <li><a href="#t229">4-مَلِک</a> </li> <li><a href="#t230">5-قُدّوس</a> </li> <li><a href="#t231">6- سَلام</a> </li> <li><a href="#t232">7- مُؤمِن</a> </li> <li><a href="#t233">8-مُهَیمِن</a> </li> <li><a href="#t234">9- عزیز</a> </li> <li><a href="#t235">10- جبّار</a> </li> <li><a href="#t236">11-مُتکبِّر</a> </li> <li><a href="#t237">12- خالِق</a> </li> <li><a href="#t238">13-بَارِئ</a> </li> <li><a href="#t239">14-مُصَوِّر</a> </li> <li><a href="#t240">15- غفّار</a> </li> <li><a href="#t241">16- قَهّار</a> </li> <li><a href="#t242">17- وهّاب</a> </li> <li><a href="#t243">18- رزّاق</a> </li> <li><a href="#t244">19- فَتّاح</a> </li> <li><a href="#t245">20-علیم</a> </li> <li><a href="#t246">21-قابض</a> </li> <li><a href="#t247">22- باسِط</a> </li> <li><a href="#t248">23- خافِض</a> </li> <li><a href="#t249">24- رافِع</a> </li> <li><a href="#t250">25- مُعِزّ</a> </li> <li><a href="#t251">26- مُذِلّ</a> </li> <li><a href="#t252">27-سمیع</a> </li> <li><a href="#t253">‏ 28-بصیر</a> </li> <li><a href="#t254">29- حَکَم</a> </li> <li><a href="#t255">30- عَدل</a> </li> <li><a href="#t256">31- لطیف</a> </li> <li><a href="#t257">32-خبیر</a> </li> <li><a href="#t258"> 33- حلیم</a> </li> <li><a href="#t259">34-عظیم</a> </li> <li><a href="#t260">35-غَفُور</a> </li> <li><a href="#t261">36- شَکُور</a> </li> <li><a href="#t262">37- عَلِیّ</a> </li> <li><a href="#t263">38- کَبِیر</a> </li> <li><a href="#t264">39- حَفِیظ</a> </li> <li><a href="#t265">40- مُقِیت</a> </li> <li><a href="#t266">41- حَسِیب</a> </li> <li><a href="#t267">42- جلیل</a> </li> <li><a href="#t268">43- کریم</a> </li> <li><a href="#t269">44-رقیب</a> </li> <li><a href="#t270">45- مُجِیب</a> </li> <li><a href="#t271">46-واسِع</a> </li> <li><a href="#t272">47- حَکِیم</a> </li> <li><a href="#t273">48- وَدُود</a> </li> <li><a href="#t274">49- مَجِید</a> </li> <li><a href="#t275">50-باعِث</a> </li> <li><a href="#t276">51- شَهِید</a> </li> <li><a href="#t277">52- حَقّ</a> </li> <li><a href="#t278">53- وکیل</a> </li> <li><a href="#t279">54- قَوِیّ</a> </li> <li><a href="#t280">55- مَتِین</a> </li> <li><a href="#t281">56- ولیّ</a> </li> <li><a href="#t282">57- حَمِید</a> </li> <li><a href="#t283">58- مُحصِی</a> </li> <li><a href="#t284">59- مُبدِیء</a> </li> <li><a href="#t285">60- مُعید</a> </li> <li><a href="#t286">61- مُحیی</a> </li> <li><a href="#t287">62- مُمِیت</a> </li> <li><a href="#t288">63- حَیّ</a> </li> <li><a href="#t289">64- قَیُّوم</a> </li> <li><a href="#t290">65- واجِد</a> </li> <li><a href="#t291">66- ماجِد</a> </li> <li><a href="#t292">67- واحِد</a> </li> <li><a href="#t293">68- صَمَد</a> </li> <li><a href="#t294">69- قادِر</a> </li> <li><a href="#t295">70- مُقتَدِر</a> </li> <li><a href="#t296">71- مُقَدِّم</a> </li> <li><a href="#t297">72- مُؤَخِّر</a> </li> <li><a href="#t298">73- أوَّل</a> </li> <li><a href="#t299">74- آخِر</a> </li> <li><a href="#t300">75- ظاهِر</a> </li> <li><a href="#t301">76- باطِن</a> </li> <li><a href="#t302">77- والِی</a> </li> <li><a href="#t303">78- مُتَعالِی</a> </li> <li><a href="#t304">79- بَرّ</a> </li> <li><a href="#t305">80- توّاب</a> </li> <li><a href="#t306">81- مُنتَقِم</a> </li> <li><a href="#t307">82- عَفُوّ</a> </li> <li><a href="#t308">83- رَئوف</a> </li> <li><a href="#t309">84- مالِک المُلک</a> </li> <li><a href="#t310">85- ذو الجلال و الإکرام</a> </li> <li><a href="#t311">86- مُقسِط</a> </li> <li><a href="#t312">87- جامِع</a> </li> <li><a href="#t313">88- غنیّ</a> </li> <li><a href="#t314">89-مُغنِی</a> </li> <li><a href="#t315">90- مانِع</a> </li> <li><a href="#t316">91- ضارّ</a> </li> <li><a href="#t317">92- نافِع</a> </li> <li><a href="#t318">93- نور</a> </li> <li><a href="#t319">94- هادِی</a> </li> <li><a href="#t320">95- بَدِیع</a> </li> <li><a href="#t321">96- باقِی</a> </li> <li><a href="#t322">97- وارِث</a> </li> <li><a href="#t323">98- رَشید</a> </li> <li><a href="#t324">99- صَبور</a> </li> </ul></li> </ul></li> </ul><div class="rtl start"><div class="rtl start"><h1 class="rtl right" id="p1"><a id="t1" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t1">پناهگاه مؤمن</a></h1><p class="rtl right" id="p325"><span class="c2">(مجموعه أذکار و دعاهای قرآنی و نبوی ج و  أسماء الله أ)</span></p></div><span class="rtl start"><br class="rtl start"></span><div class="rtl start"><h2 class="rtl right" id="p2"><a id="t2" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t2">مقدّمه مؤلّف</a></h2><p class="rtl right" id="p326">إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ، نَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَعُوذُ بِهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا مَنْ يَهْدِ اللَّهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَنْ يُضْلِلْ فَلاَ هَادِىَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِي تَسَآءَلُونَ بِهِۦ وَٱلۡأَرۡحَامَۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلَيۡكُمۡ رَقِيبٗا﴾ <span class="c5">[النساء: 1]</span>. ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِۦ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسۡلِمُونَ١٠٢﴾ <span class="c5">[آل عمران:102]</span>. ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَقُولُواْ قَوۡلٗا سَدِيدٗا٧٠ يُصۡلِحۡ لَكُمۡ أَعۡمَٰلَكُمۡ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۗ وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَقَدۡ فَازَ فَوۡزًا عَظِيمًا٧١﴾ <span class="c5">[الأحزاب: 70-71]</span>. </p><p class="rtl right" id="p327">امّا بعد،<span class="c6"> کتاب حاضر مجموعه­ای از أذکار و دعاهای قرآنی و نبوی ج و أسماء و صفات اللهأ است که در برگیرندۀ سه فصل می­باشد:</span></p><p class="rtl right" id="p328">فصل اوّل: دعاهای قرآنی استخراج شده از قرآن کریم. دعاهای قرآنی با وجود فضیلت والای آنها که کلام خداوند متعال و آموزشی جامع از طرف ایشان می­باشند، در اوج فصاحت و شیوایی، نمادی راستین از توحید و ایمان می­باشند. این دعاها والاترین و زیباترین نوع دعا و نیایش با پروردگار می­باشند، به گونه­ای که زیبایی نیایش با زیبایی آنها، اوج زیبایی را خواهد داشت.</p><p class="rtl right" id="p329">در جمع­آوری دعاهای قرآنی سعی گردیده است که سیاق و گویندۀ دعاها و فضیلت آنها از دیدگاه قرآن مجید بیان گردد. البته دعاها با چنین وصفی، جامعیِّت و شمولیّت درخشش خود را نشان می­دهند که تمسّک به آنها در هر حال و نیازی اسوه­ای ناب می­باشد تا در پرتو آن انسان نیاز و خواست خود را از پروردگارش بخواهد<span dir="ltr"><a id="ref_1" class="anchor"></a><a href="#note_1" name="r_1" class="fnote">[<span>1</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p330">فصل دوّم: أذکار و دعاهای نبوی ج است که بیانی مستقیم از مناجات أشرفِ مخلوقات ج با ربِّ مخلوقاتأ می­باشد. بدون شک دعاهای پیامبر ج از جامعیّت کامل و خاص و سلامتی زیاد و نیز از منزلت و جایگاه خاصی برخوردارند، بدین خاطر ایشان ج بر تکرار آنها مواظبت داشته و حتّی در مواردی بر آموزش آنها به اصحابشش تأکید زیادی کرده­اند و آنها نیز در حفظ و عمل بدانها حریص بوده و آن­ را به قسمتی از زندگی خود تبدیل کرده­اند. این أذکار و دعاها نمادی متین در ارتباط با خداوندأ در احوال و اوقات مختلف­اند که بندۀ مؤمن در پناه آنها تلألؤ ایمان را در آسمان وجود خود خواهد دید و با دلی سرشار از ایمان و یاد خداوند خارِ اضطراب از عمق جان کنده و آرامش با عطر جاودانه از راه می­رسد.</p><p class="rtl right" id="p331">در فصل مربوط به أذکار و دعاهای نبوی ج سعی بر آن بوده تا این أذکار از زوایای مختلف زندگی پیامبر عظیم الشأن ج انتخاب شوند و در عین حال اطمینان و یقین کامل در صحّت سند آنها حاصل گردد<span dir="ltr"><a id="ref_2" class="anchor"></a><a href="#note_2" name="r_2" class="fnote">[<span>2</span>]</a></span>. همچنین به فضیلت أذکار و احکام فقهی برخی از آنها به استناد احادیث مربوطه اشاره شده است.</p><p class="rtl right" id="p332">این دو فصل به بیان دعا و نیایشی می­پردازند که به وسیلۀ آنها بندگی خداوندأ نشان داده می­شود؛ چراکه دعا بزرگ­ترین، ناب­ترین، زیباترین، محبوب­ترین، پاک­ترین و برترین عبادت­هاست. دعا وسیله­­ای آسان و راحت و همیشه در دسترس برای رفع سختی‌ها و کسب نیازهاست. دعا وسیله­ای برای کسب محبّت خداوند و تقرّب جستن به آستان قدس اوست. دعا آن­قدر در نزد خداوند متعال والاست که عذاب را با آن بر می­دارد حتّی اگر وقوعش نزدیک و محقّق باشد و آن­قدر مهم است که ترک آن، موجب غضب خداوند را فراهم می­کند. با دقّت و توجّه به این دعاها، این امر استنباط می­گردد که نیاز و خواست زوایای مختلفی از زندگی بشر در هر حال و مقام نهفته است که با تمسّک به آنها ارتباط با خداوندأ در اوج خود قرار می­گیرد به گونه­ای که رفع هر سختی و کسب هر نیازی با این أذکار و دعاهای ناب از خداوندأ خواسته می­شود.</p><p class="rtl right" id="p333">فصل سوّم: أسماء و صفات اللهأ می­باشد که در آن به بیان و شرح أسماء و صفات الله و نیز بهرۀ مؤمن از آن به صورت مختصر و مفید پرداخته شده است تا به وسیلۀ آنها انسان در مسیر عبودیّت قرار گیرد؛ چرا که بدون شناخت نام­های نیک خداوند و صفات ویأ که مدلول نام­های وی می­باشند<span dir="ltr"><a id="ref_3" class="anchor"></a><a href="#note_3" name="r_3" class="fnote">[<span>3</span>]</a></span>، گام نهادن در این مسیر ناممکن است. انسان با شناخت آن­ها موضع­گیری درونی خود را با آن­ها تنظیم می­کند تا در مقام بندگی پروردگارأ قرار گیرد، و در پرتو أسماء حسنی و تجلّی و تأثیر آنها، انسان تربیت و تزکیۀ مطلوب و لازم را پیدا خواهد کرد، البته این موقعی رخ می­دهد که تمامی أسماء حُسنی، هرکدام در بخش و زاویه­ای از وجود انسان تأثیر لازم را گذاشته و خصلت لاینفک وجود وی شده باشند.</p><p class="rtl right" id="p334">أذکار و دعاهای قرآنی و نبوی ج و أسماء و صفات اللهأ علاوه بر اینکه زوایای مختلفی از زندگی را در برمی‌گیرند و هرکدام به نوعی مسیر عبادت و بندگی را مشخص می­کنند، در واقع پناهگاهی أمن و راستین از شیاطین إنس و جن و تفکّرات سقیم و راه­های کج و ناهموار و ناهمگون و ناگوار و نادرست و ناروا می­باشند و با دلبستگی و همراهی با این دعاها و شناخت صحیح از نام‌های خداوندأ، انسان علاوه بر اینکه ثواب زیاد و مقام خاص در دنیا و عُقبی شاملش می­گردد، بلکه باعث می­شود انسان تابعِ محض خداوندأ شود و خود را محتاجِ مطلق رحمت وی بداند تا در پرتو آنها در مسیر رشد و شکوفائی قرار گیرد و هدف از آفرینش خود که فقط عبادت و بندگی برای خداوندأ می‌باشد را دریابد. </p><p class="rtl right" id="p335">در این حال سرور و آرامشِ درون و روان برایش حاصل می­گردد و دل از پژمردگی و سستی و افسردگی و نفاق و بی­هویّتی و سردرگمی نجات پیدا می‌کند. این دعاها و أذکار و أسماء و صفات اللهأ پل ارتباطی انسان با خداوندأ هستند که انسان در راستای آنها شور و شعف و خوشبختی و مسیری را درمی­یابد که به واقع گمشدۀ انسان امروزیست.</p><p class="rtl right" id="p336">یونس یزدان­پرست</p><p class="rtl right" id="p337">19تیر1392 هـ.ش</p><p class="rtl right" id="p338">1رمضان1434 هـ.ق</p></div><span class="rtl start"><br class="rtl start"></span><div class="rtl start"><h2 class="rtl right" id="p3"><a id="t3" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t3">مقدّمه محقّق احادیث</a></h2><p class="rtl right" id="p339">إنَّ الحمد لله، نحمده ونستعینه ونستغفره ونعوذ بالله من شرور أنفسنا ومن سیئات أعمالنا، من یهده الله فلا مضلَّ له ومن یضلل فلا هادي له ونشهد أن لا إله إلّا الله ونشهد أنَّ محمّداً عبده ورسوله.</p><p class="rtl right" id="p340">﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّكُمُ ٱلَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفۡسٖ وَٰحِدَةٖ وَخَلَقَ مِنۡهَا زَوۡجَهَا وَبَثَّ مِنۡهُمَا رِجَالٗا كَثِيرٗا وَنِسَآءٗۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِي تَسَآءَلُونَ بِهِۦ وَٱلۡأَرۡحَامَۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلَيۡكُمۡ رَقِيبٗا١﴾ <span class="c5">[النساء: 1]</span>.</p><p class="rtl right" id="p341">زندگی در این دنیا بدون اطاعت خداوند‌أ و پیروی از فرامینش جز بازی و سرگرمی نیست. و براستی که جز یاد ویﻷ نمی‌تواند آرامش را به مؤمنان و بندگان حقیقی وی برساند.</p><p class="rtl right" id="p342">از طرفی ذکر و تقدیس ذات مقدسش نیاز به شناخت و درکی بزرگ از بزرگی و عظمت وی داشته که جز خود ویأ و رسول الله ج چه کسی می­تواند بهتر آن را به ما معرفی نماید؟</p><p class="rtl right" id="p343">و چه بهتر که بندگان خداوندﻷ، أذکار و دعاهایی را بگویند که خداوندأ و رسول الله ج فرموده­اند. و آیا غیر از این بوده که ایشان ج بهتر از هر کسی آگاه به عظمت و درک جمال و جبروت الله سبحانه وتعالی بوده و بهتر می‌دانسته که چگونه با وی سخن بگوید و وی را تقدیس و تمجید نماید؟</p><p class="rtl right" id="p344">لذا با تکیه بر خداوندأ تصمیم به بررسی احادیث و أذکار کتابِ <span class="c3">«پناهگاه مؤمن»</span> شدم و امید است که باری تعالی مرا در این امر موفّق گرداند. آمین یا ربّ العالمین.</p><p class="rtl right" id="p345">البته قبل از آن که وارد بحث گردیم باید به چند نکته در مورد تحقیق و تخریج احادیث اشاره گردد و این که:</p><p class="rtl right" id="p346">1-    در تخریج احادیث کتاب، چنانچه آن حدیث در یکی از صحیحین <span class="c2">(بخاری و مسلم)</span> آمده باشد ما به طُرق آن، فقط در کتب سته <span class="c2">(بخاری، مسلم، ابوداود، ترمذی، نسایی، ابن ماجه)</span> اشاره کرده­ایم مگر اینکه اسنادش <span class="c2">(هرچند در صحیحین بوده)</span> خلل یا مشکلی داشته باشد که به تحقیق آن هم پرداخته شده است؛ اما اگر روایت در صحیحین نباشد سعی خود را کرده­ایم تا به تمامی طرق آن در کتب حدیثی و رجالی اشاره کنیم.</p><p class="rtl right" id="p347">2-    در نقد و بررسی رجال روایات، اگر رجالی، جزء <span class="c3">«رجال صحیحین»</span> بوده به آن اشاره کرده و اگر مترجم در تهذیب التهذیب اثر امام ابن حجر عسقلانی <span class="c2">(رحمه الله تعالی)</span> باشد به آن هم اشاره کرده­ایم مگر اینکه جرحی بر آن شده باشد که ما هم به نقد و بررسی رجالی آن پرداخته و در پایان، نظر منصفانه را برایش بیان نموده­ایم. البته به جز صحابه­ش که اگر <span class="c3">«رجال صحیح بخاری و مسلم»</span> هم نبوده باشند، به دلیل جایگاه و منزلتشان، و اینکه تماماً عدول هستند، نیازی به این نبوده که بگوییم <span class="c3">«ثقه»</span> و یا <span class="c3">«رجال صحیحین»</span> هستند.</p><p class="rtl right" id="p348">3-    باید توجه داشت که برای آدرس دادن به احادیث و صفحات از حرف <span class="c2">(ش)</span> به معنی شماره حدیث، و از حرف <span class="c2">(ص)</span> به معنی شماره صفحه و از حرف <span class="c2">(ج)</span> به معنی جلد استفاده کرده­ایم.</p><p class="rtl right" id="p349">4-    همچنین به دلیل ترک تطویل، تحقیق و تخریج أذکار به صورت کامل، در ضمیمۀ کتاب آورده شده است و در متن اصلی کتاب فقط به <span class="c2">(صحّت و ضعف)</span> آنان اشاره گردیده است. که البته برای ترک تطویل، احادیث ضعیف هم خارج گردیده­اند.</p><p class="rtl right" id="p350">و در آخر از خداوندأ هم در خواست داریم که به بنده و همۀ مسلمین توفیق عنایت فرماید تا بتوانیم بدون تعصّب به بررسی حقیقت بپردازیم و دیگران را هم به نظر حق راهنمایی کنیم و ما را امام متقیان قرار دهد و این دعا را از ما قبول فرماید:</p><p class="rtl right" id="p351">﴿رَبَّنَا هَبۡ لَنَا مِنۡ أَزۡوَٰجِنَا وَذُرِّيَّٰتِنَا قُرَّةَ أَعۡيُنٖ وَٱجۡعَلۡنَا لِلۡمُتَّقِينَ إِمَامًا﴾ <span class="c5">[الفرقان: 74]</span>.</p><p class="rtl right" id="p352">و امید است پدر و مادر و استادان و سایر مؤمنان را در روز قیامت مورد مغفرت خویش قرار دهد و در جنّات فردوس منزل نماید.</p><p class="rtl right" id="p353">آمين يا ربّ العالـمين ويا أرحم الراحمين ويا أكرم الأكرمين</p><p class="rtl right" id="p354">د. سید زکریا حسینی. 14/3/1392 هـ.</p></div><span class="rtl start"><span class="rtl start"><br class="rtl start"></span></span><div class="rtl start"><h2 class="rtl right" id="p4"><a id="t4" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t4">فصل اوّل:  دعاهای قرآنی</a></h2></div><b class="rtl start"><span class="rtl start"><br class="rtl start"></span></b><div class="rtl start"><p class="rtl right" id="p355">بسم الله الرحمن الرحیم</p><h3 class="rtl start" id="p5"><a id="t5" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t5">سورۀ فاتحه</a></h3><p class="rtl right" id="p356">1-    ﴿ٱهۡدِنَا ٱلصِّرَٰطَ ٱلۡمُسۡتَقِيمَ٦ صِرَٰطَ ٱلَّذِينَ أَنۡعَمۡتَ عَلَيۡهِمۡ غَيۡرِ ٱلۡمَغۡضُوبِ عَلَيۡهِمۡ وَلَا ٱلضَّآلِّينَ٧﴾ <span class="c5">[الفاتحة: 6-7]</span>.</p><p class="rtl right" id="p357"><span class="c3">«‏ما را به راه راست راهنمائی فرما. ‏راه کسانی که بدانان نعمت داده‌ای‌؛ نه راه آنان که بر ایشان خشم‌گرفته‌ای، و نه راه گمراهان و سرگشتگان»</span>.</p><p class="rtl right" id="p358">این دعا شاهراه بندگی می­باشد که انسان باید همیشه و در همه حال هدایت و کامیابی را از خداوند خواهان باشد. این دعاها نصف سورۀ حمد را تشکیل می­دهند. و در آن انسان همزمان برای خود و مؤمنان دعا می­کند و اظهار عجز و نیاز می­کند که بارالها به هدایتت بس نیازمندم<span dir="ltr"><a id="ref_4" class="anchor"></a><a href="#note_4" name="r_4" class="fnote">[<span>4</span>]</a></span>. این‌ها دعاهایی هستند که مسلمان باید در هر نمازش آن را از خداوند طلب کند ‏و مناجاتی بین بنده و پروردگارش است که برترین، ناب­­ترین، بزرگترین و زیباترین نعمت و نیاز انسان یعنی؛ هدایت به راه راست؛ راه خوشبختانِ سرافراز نه راه بدبختانی که خداوند از آنها خشم­گرفته و نه راهِ گمراهان از خداوند خواسته می­شود<span dir="ltr"><a id="ref_5" class="anchor"></a><a href="#note_5" name="r_5" class="fnote">[<span>5</span>]</a></span>.</p><h3 class="rtl start" id="p6"><a id="t6" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t6">سورۀ بقره</a></h3><p class="rtl right" id="p359">2-    ﴿رَبِّ ٱجۡعَلۡ هَٰذَا بَلَدًا ءَامِنٗا وَٱرۡزُقۡ أَهۡلَهُۥ مِنَ ٱلثَّمَرَٰتِ مَنۡ ءَامَنَ مِنۡهُم بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ﴾ <span class="c5">[البقرة: 126]</span>.</p><p class="rtl right" id="p360">«خدای من! این <span class="c2">(سرزمین)</span> را شهر پر امن و امانی گردان، و اهل آن را -کسانی که از ایشان به خدا و روز بازپسین ایمان آورده باشند- از میوه‌های <span class="c2">(گوناگونی که در آن پرورده شود یا بدان آورده شود، و دیگر خیرات و برکات زمین)</span> روزیشان رسان و بهره‌مندشان گردان».</p><p class="rtl right" id="p361">ابراهیم خلیل عليه السلام  این دعا را برای اهالی مکّه خواند و اُسوه­ای است که هر مسلمانی برای هر دیار و شهری می­تواند بخواند و مصداق این دعا مؤمنانی خواهند بود که سر تسلیم بر آستان قدس الهی نهاده­اند<span dir="ltr"><a id="ref_6" class="anchor"></a><a href="#note_6" name="r_6" class="fnote">[<span>6</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p362">3-    ﴿رَبَّنَا تَقَبَّلۡ مِنَّآۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ١٢٧ رَبَّنَا وَٱجۡعَلۡنَا مُسۡلِمَيۡنِ لَكَ وَمِن ذُرِّيَّتِنَآ أُمَّةٗ مُّسۡلِمَةٗ لَّكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبۡ عَلَيۡنَآۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ١٢٨ رَبَّنَا وَٱبۡعَثۡ فِيهِمۡ رَسُولٗا مِّنۡهُمۡ يَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَيُزَكِّيهِمۡۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ١٢٩﴾ <span class="c5">[البقرة: 127-129]</span>.</p><p class="rtl right" id="p363">«ای پروردگار ما! <span class="c2">(این عمل را)</span> از ما بپذیر، بی‌گمان تو شنوا و دانا <span class="c2">(به گفتار و نیات ما)</span> هستی. ‏ای پروردگار ما! چنان کن که ما دو نفر مخلص و منقاد <span class="c2">(فرمان)</span> تو باشیم، و از فرزندان ما ملّت و جماعتی پدید آور که تسلیم <span class="c2">(فرمان و خاضع)</span> تو باشند، و طرز عبادات خویش را <span class="c2">(در کعبه و اطراف آن)</span> به ما نشان بده و <span class="c2">(اگر نسیان و لغزشی از ما سر زد)</span> بر ما ببخشای، بی‌گمان تو بس توبه‌پذیر و مهربانی. ‏ای پروردگار ما! در میان آنان پیغمبری از خودشان برانگیز تا آیات تو را بر ایشان فرو خواند و کتاب <span class="c2">(قرآن)</span> و حکمت <span class="c2">(اسرار شریعت و مقاصد آن)</span> را بدیشان بیاموزد و آنان را <span class="c2">(از شرک و اخلاق ناپسند)</span> پاکیزه نماید، بی‌گمان تو عزیزی و حکیمی».</p><p class="rtl right" id="p364">ابراهیم و اسماعیل -علیهما الصلاة والسّلام- آنگاه که پایه‌های خانۀ کعبه را بالا می‌بردند در اثنای آن دست دعا به سوی خدا برداشته و این دعا را می­خواندند و این اسوه­ای برای هر عمل­کنندۀ خیرات می­باشد که قبولی عملش را از خدا بخواهد و خواهان ذریّه­ای نیک و مغفرت الهی باشد<span dir="ltr"><a id="ref_7" class="anchor"></a><a href="#note_7" name="r_7" class="fnote">[<span>7</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p365">4-    ﴿إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّآ إِلَيۡهِ رَٰجِعُونَ﴾ <span class="c5">[البقرة: 156]</span>.</p><p class="rtl right" id="p366"><span class="c3">«‏‏ما از آنِ خدائیم و به سوی او باز می‌گردیم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p367">مسلمان مصیبت­زده با تمام وجودش خاضعانه در برابر درگاه الهی این دعا را می‌خواند که سرانجامِ او و هر چیزی به دست خالق یکتاست و بازگشت به سوی اوست و در این هنگام خداوند به این بندۀ شکرگزار و راضی به تقدیرش الطاف، رحمت، احسان و مغفرت خود را ارزانی می­بخشد و مُهر هدایت یافته را بر او می­زند<span dir="ltr"><a id="ref_8" class="anchor"></a><a href="#note_8" name="r_8" class="fnote">[<span>8</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p368">5-    ﴿رَبَّنَآ ءَاتِنَا فِي ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗ وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِ حَسَنَةٗ وَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ﴾ <span class="c5">[البقرة: 201]</span>.</p><p class="rtl right" id="p369">«‏‏پروردگارا! در دنیا به ما نیکی رسان و در آخرت نیز به ما نیکی عطاء فرما و ما را از عذاب آتش <span class="c2">(دوزخ محفوظ)</span> نگاهدار».</p><p class="rtl right" id="p370">مؤمنان، خواهان نیکی و خیر در دنیا و عقبی هستند و فقط خواهان دنیا نیستند و در پی خوشبختی هردو سرایند و خداوندأ آنها را در هردو جهان از کردۀ خود سودمند می­سازد و سعادت دارَین نصیبشان خواهد کرد. این دعا ندایی برای این مُراد است<span dir="ltr"><a id="ref_9" class="anchor"></a><a href="#note_9" name="r_9" class="fnote">[<span>9</span>]</a></span>. أنسس روایت نموده بیشترین دعای پیامبر ج دعای مذکور بوده است<span dir="ltr"><a id="ref_10" class="anchor"></a><a href="#note_10" name="r_10" class="fnote">[<span>10</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p371">6-    ﴿رَبَّنَآ أَفۡرِغۡ عَلَيۡنَا صَبۡرٗا وَثَبِّتۡ أَقۡدَامَنَا وَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ﴾ <span class="c5">[البقرة:250]</span>.</p><p class="rtl right" id="p372">«پروردگارا! <span class="c2">(بر دل‌هایمان آب)</span> صبر و شکیبائی بریز و گام‌هایمان را ثابت و استوار بدار و ما را بر جمعیت کافران پیروز گردان».</p><p class="rtl right" id="p373">این دعای طالوت عليه السلام  و لشکریان وی است هنگامی که در برابر جالوت و سپاهیان او قرار گرفتند که به فرمان خدا ایشان را مغلوب کردند و فراری دادند<span dir="ltr"><a id="ref_11" class="anchor"></a><a href="#note_11" name="r_11" class="fnote">[<span>11</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p374">7-    ﴿غُفۡرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيۡكَ ٱلۡمَصِيرُ﴾ <span class="c5">[البقرة: 285]</span>.</p><p class="rtl right" id="p375"><span class="c3">«‏‏پروردگارا! آمرزش تو را خواهانیم، و بازگشت به سوی تو است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p376">این دعای پیامبر ج و مؤمنانیست که سر تسلیم بر فرامین الهی نهاده­اند.</p><p class="rtl right" id="p377">8-    ﴿رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذۡنَآ إِن نَّسِينَآ أَوۡ أَخۡطَأۡنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تَحۡمِلۡ عَلَيۡنَآ إِصۡرٗا كَمَا حَمَلۡتَهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلۡنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِۦۖ وَٱعۡفُ عَنَّا وَٱغۡفِرۡ لَنَا وَٱرۡحَمۡنَآۚ أَنتَ مَوۡلَىٰنَا فَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ﴾ <span class="c5">[البقرة: 286]</span>.</p><p class="rtl right" id="p378">«‏‏پروردگارا! اگر ما فراموش کردیم یا به خطا رفتیم، ما را <span class="c2">(بدان)</span> مگیر <span class="c2">(و مورد مؤاخذه و پرس و جو قرار مده)</span>، پروردگارا! بار سنگین <span class="c2">(تکالیف دشوار)</span> را بر <span class="c2">(دوش)</span> ما مگذار آن چنان که <span class="c2">(به خاطر گناه و طغیان)</span> بر <span class="c2">(دوش)</span> کسانی که پیش از ما بودند گذاشتی. پروردگارا! آنچه را که یارای آن را نداریم بر ما بار مکن <span class="c2">(و ما را به بلاها و محنت‌ها گرفتار مساز)</span> و از ما درگذر و <span class="c2">(قلم عفو بر گناهانمان کش)</span> و ما را ببخشای و به ما رحم فرمای. تو یاور و سرور مائی، پس ما را بر جمعیت کافران پیروز گردان‏»<span dir="ltr"><a id="ref_12" class="anchor"></a><a href="#note_12" name="r_12" class="fnote">[<span>12</span>]</a></span>.</p><h3 class="rtl start" id="p7"><a id="t7" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t7">سورۀ آل‌عِمران</a></h3><p class="rtl right" id="p379">9-    ﴿رَبَّنَا لَا تُزِغۡ قُلُوبَنَا بَعۡدَ إِذۡ هَدَيۡتَنَا وَهَبۡ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحۡمَةًۚ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡوَهَّابُ٨﴾ <span class="c5">[آل عمران: 8]</span>.</p><p class="rtl right" id="p380">«‏پروردگارا! دل‌های ما را <span class="c2">(از راه حق و ایمان)</span> منحرف مگردان بعد از آن که ما را <span class="c2">(حلاوت هدایت چشانده و به سوی حقیقت)</span> رهنمود نموده‌ای، و از جانب خود رحمتی به ما عطاء کن. بیگمان بخشایشگر توئی تو‏‏»<span dir="ltr"><a id="ref_13" class="anchor"></a><a href="#note_13" name="r_13" class="fnote">[<span>13</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p381">10-  ﴿رَبَّنَآ إِنَّكَ جَامِعُ ٱلنَّاسِ لِيَوۡمٖ لَّا رَيۡبَ فِيهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُخۡلِفُ ٱلۡمِيعَادَ٩﴾ <span class="c5">[آل‌عمران:9]</span>.</p><p class="rtl right" id="p382">«‏‏پروردگارا! تو مردمان را در روزی که تردیدی در آن نیست جمع خواهی کرد <span class="c2">(تا همگان را در برابر کارشان پاداش دهی و بدین امر وعده داده‌ای و)</span> بیگمان خدا خلاف وعده نمی‌کند»‏.</p><p class="rtl right" id="p383">این دو دعای مذکو، دعای خردمندانیست که همیشه خواهان بر حق بودن و بر حق ماندند و هیچ شکی در روز رستاخیز ندارند.</p><p class="rtl right" id="p384">11- ﴿رَبَّنَآ إِنَّنَآ ءَامَنَّا فَٱغۡفِرۡ لَنَا ذُنُوبَنَا وَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ﴾ <span class="c5">[آل عمران: 16]</span>.</p><p class="rtl right" id="p385">«‏‏‏پرودگارا! ما ایمان آورده‌ایم، پس گناهان ما را ببخش و ما را از عذاب آتش <span class="c2">(دوزخ)</span> به دور دار».</p><p class="rtl right" id="p386">این دعای کسانی است که دل آنان لبریز از ایمان گشته و همین ایمان را واسطه­ای بین خود و پروردگارشان می­کنند که خداوند آنها را مورد عفو خود قرار دهد و از آتش دوزخ رهایی یابند.</p><p class="rtl right" id="p387">12- ‏﴿قُلِ ٱللَّهُمَّ مَٰلِكَ ٱلۡمُلۡكِ تُؤۡتِي ٱلۡمُلۡكَ مَن تَشَآءُ وَتَنزِعُ ٱلۡمُلۡكَ مِمَّن تَشَآءُ وَتُعِزُّ مَن تَشَآءُ وَتُذِلُّ مَن تَشَآءُۖ بِيَدِكَ ٱلۡخَيۡرُۖ إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ٢٦ تُولِجُ ٱلَّيۡلَ فِي ٱلنَّهَارِ وَتُولِجُ ٱلنَّهَارَ فِي ٱلَّيۡلِۖ وَتُخۡرِجُ ٱلۡحَيَّ مِنَ ٱلۡمَيِّتِ وَتُخۡرِجُ ٱلۡمَيِّتَ مِنَ ٱلۡحَيِّۖ وَتَرۡزُقُ مَن تَشَآءُ بِغَيۡرِ حِسَابٖ٢٧﴾ <span class="c5">[آل عمران: 26-27]</span>.</p><p class="rtl right" id="p388">«‏‏‏‏بگو: پروردگارا! ای همه چیز از آن تو! تو هرکه را بخواهی حکومت و دارائی می‌بخشی و از هرکه بخواهی حکومت و دارائی را بازپس می‌گیری، و هر کس را بخواهی عزّت و قدرت می‌دهی و هرکس را بخواهی خوار می‌داری، خوبی در دست تو است و بیگمان تو بر هر چیزی توانائی. <span class="c2">(بخشی از)</span> شب را جزو روز می‌گردانی <span class="c2">(و بدین سبب شب‌ها کوتاه و روزها دراز می‌گردند)</span> و <span class="c2">(بخشی از)</span> روز را جزو شب می‌گردانی <span class="c2">(و لذا روزها کوتاه و شب‌ها دراز می‌شوند)</span> و زنده را از مرده پدید می‌آوری و مرده را از زنده، و به هر کس که بخواهی بدون حساب روزی می‌بخشی»<span dir="ltr"><a id="ref_14" class="anchor"></a><a href="#note_14" name="r_14" class="fnote">[<span>14</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p389">13- ﴿رَبِّ إِنِّي نَذَرۡتُ لَكَ مَا فِي بَطۡنِي مُحَرَّرٗا فَتَقَبَّلۡ مِنِّيٓۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ﴾ <span class="c5">[آل عمران: 35]</span>.</p><p class="rtl right" id="p390">«‏‏‏‏پروردگارا! من آنچه را در شکم دارم خالصانه نذر تو کردم. پس <span class="c2">(آن را)</span> از من بپذیر که تو شنوا و دانائی».</p><p class="rtl right" id="p391">این دعای همسر عِمران است که فرزندش را نذر خدمت بیت المَقدِس کرد و نمادی از این است که انسان باید عبادتش را فقط و فقط برای خداوند عظیم و خاشعانه انجام دهد و از پروردگارش درخواست پذیرش کردارش را بنماید.</p><p class="rtl right" id="p392">14- ﴿رَبِّ هَبۡ لِي مِن لَّدُنكَ ذُرِّيَّةٗ طَيِّبَةًۖ إِنَّكَ سَمِيعُ ٱلدُّعَآءِ﴾ <span class="c5">[آل عمران: 38]</span>.</p><p class="rtl right" id="p393"><span class="c3">«‏‏‏‏پروردگارا! فرزند شایسته‌ای از جانب خویش به من عطاء فرما، بیگمان تو شنوندۀ دعائی»</span>.</p><p class="rtl right" id="p394">هنگامی که زکریا عليه السلام  آن همه مرحمت و محبّت خدا را در حق مریم<span class="c2">(علیهاالسّلام)</span> دید، خاشعانه در عبادتگاه به پا خاست و رو به سوی آسمان کرد و دعای مذکور را خواند و با وجود اینکه پیر و همسرش نازا بود از رحمت بی­کران الله نااُمید نبود و خواسته­اش را با کسی که دعاها را می­شنود مطرح کرد و چشم امید به رحمت خدا بست و خداوند نیز دعایش را اجابت فرمود<span dir="ltr"><a id="ref_15" class="anchor"></a><a href="#note_15" name="r_15" class="fnote">[<span>15</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p395">15- ﴿رَبَّنَآ ءَامَنَّا بِمَآ أَنزَلۡتَ وَٱتَّبَعۡنَا ٱلرَّسُولَ فَٱكۡتُبۡنَا مَعَ ٱلشَّٰهِدِينَ٥٣﴾ <span class="c5">[آل‌عمران:53]</span>.</p><p class="rtl right" id="p396">«‏‏‏‏‏پروردگارا! ما بدانچه نازل فرموده‌ای ایمان آورده‌ایم و از پیغمبر پیروی نموده‌ایم، پس ما را از زمرۀ گواهان <span class="c2">(بر تبلیغ پیغمبر)</span> بنویس».</p><p class="rtl right" id="p397">این دعای حواریون عیسی عليه السلام  می­باشد که با این دعا اعلام تسلیم شدن به فرامین خداوندأ و پیروی از فرستاده­اش را اعلام نمودند.</p><p class="rtl right" id="p398">16- ﴿رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسۡرَافَنَا فِيٓ أَمۡرِنَا وَثَبِّتۡ أَقۡدَامَنَا وَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ﴾ <span class="c5">[آل عمران: 147]</span>.</p><p class="rtl right" id="p399"><span class="c3">«‏‏‏‏‏پروردگارا! گناهانمان را ببخشای و از زیاده‌روی‌ها و تندروی‌هایمان صرف نظر فرمای و گام‌هایمان را ثابت و استوار بدار و ما را بر گروه کافران پیروز بگردان»</span>.</p><p class="rtl right" id="p400">مردان خدایی که به همراه پیامبران† در کارزار و جهاد شرکت می­کردند و هرگز و در هیچ حالی حتّی در سختی‌ها و ناراحتی­ها سستی و ضعف و زبونی به خود راه نمی­دادند، پیوسته این دعا را خاشعانه می­خواندند<span dir="ltr"><a id="ref_16" class="anchor"></a><a href="#note_16" name="r_16" class="fnote">[<span>16</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p401">17- ﴿حَسۡبُنَا ٱللَّهُ وَنِعۡمَ ٱلۡوَكِيلُ﴾ <span class="c5">[آل عمران: 173]</span>.</p><p class="rtl right" id="p402"><span class="c3">«‏‏‏‏‏خدا ما را بس و او بهترین حامی و سرپرست است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p403">این ذکر جوابیست برای کسانی که مردمان به مؤمنان گفتند: مردمان بر ضدّ شما گرد یکدیگر فراهم آمده‌اند، پس از ایشان بترسید؛ ولی چنین تهدید و بیمی به هراسشان نینداخت؛<span class="c6"> بلکه برعکس بر ایمان ایشان افزود و گفتند:</span> خدا ما را بس و او بهترین حامی و سرپرست است. همچنین این ذکر روبرو شدن با دشمن و صاحب قدرت است<span dir="ltr"><a id="ref_17" class="anchor"></a><a href="#note_17" name="r_17" class="fnote">[<span>17</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p404">18- ﴿رَبَّنَا مَا خَلَقۡتَ هَٰذَا بَٰطِلٗا سُبۡحَٰنَكَ فَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ١٩١ رَبَّنَآ إِنَّكَ مَن تُدۡخِلِ ٱلنَّارَ فَقَدۡ أَخۡزَيۡتَهُۥۖ وَمَا لِلظَّٰلِمِينَ مِنۡ أَنصَارٖ١٩٢ رَّبَّنَآ إِنَّنَا سَمِعۡنَا مُنَادِيٗا يُنَادِي لِلۡإِيمَٰنِ أَنۡ ءَامِنُواْ بِرَبِّكُمۡ فَ‍َٔامَنَّاۚ رَبَّنَا فَٱغۡفِرۡ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرۡ عَنَّا سَيِّ‍َٔاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ ٱلۡأَبۡرَارِ١٩٣ رَبَّنَا وَءَاتِنَا مَا وَعَدتَّنَا عَلَىٰ رُسُلِكَ وَلَا تُخۡزِنَا يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۖ إِنَّكَ لَا تُخۡلِفُ ٱلۡمِيعَادَ١٩٤﴾ <span class="c5">[آل عمران: 191-194]</span>.</p><p class="rtl right" id="p405">«‏‏‏‏‏پروردگارا! این <span class="c2">(دستگاه شگفت کائنات)</span> را بیهوده و عبث نیافریده‌ای‌؛ تو منزّه و پاکی، پس ما را از عذاب آتش <span class="c2">(دوزخ)</span> محفوظ دار. ‏پروردگارا! بیگمان تو هرکه را <span class="c2">(به خاطر اعمال زشتش)</span> به آتش درآری، به راستی خوار و زبونش کرده‌ای. و <span class="c2">(اینان بر خود و دیگران ستم کرده‌اند و)</span> ستمکاران را یاوری نیست. ‏ پروردگارا! ما از منادی <span class="c2">(بزرگوار توحید، یعنی محمّد پسر عبدالله)</span> شنیدیم که <span class="c2">(مردم را)</span> به ایمان به پروردگارشان می‌خواند و ما ایمان آوردیم <span class="c2">(و ندای او را لبّیک گفتیم. اکنون که چنین است به سبب ایمانمان)</span> پروردگارا! گناهانمان را بیامرز و بدیهایمان را بپوشان و ما را با نیکان بمیران. ‏ پروردگارا! آنچه را که بر پیغمبران خود <span class="c2">(و به پاداش تصدیق ایشان و پیروی از آنان)</span> به ما وعده داده‌ای، <span class="c2">(از قبیل: پیروزی دنیا و نعمت آخرت)</span> به ما عطاء کن، و در روز رستاخیز ما را <span class="c2">(با درآوردن به دوزخ)</span> خوار و زبون مگردان. بیگمان تو خلف وعده نخواهی کرد».</p><p class="rtl right" id="p406">خردمندان ایستاده و نشسته و بر پهلوهایشان به مناجات مشغولند و دربارۀ آفرینش شگفت‌انگیز و دلهره‌انگیز و اسرارآمیز آسمان‌ها و زمین می‌اندیشند و نقشۀ دلربا و ساختار حیرتزای آن، شور و غوغائی در آنان برمی‌انگیزد، و به زبان حال و قال این دعاها را زمزمه می‌کنند<span dir="ltr"><a id="ref_18" class="anchor"></a><a href="#note_18" name="r_18" class="fnote">[<span>18</span>]</a></span>.</p><h3 class="rtl start" id="p8"><a id="t8" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t8">سورۀ نساء</a></h3><p class="rtl right" id="p407">19- ﴿رَبَّنَآ أَخۡرِجۡنَا مِنۡ هَٰذِهِ ٱلۡقَرۡيَةِ ٱلظَّالِمِ أَهۡلُهَا وَٱجۡعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ وَلِيّٗا وَٱجۡعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ نَصِيرًا﴾ <span class="c5">[النساء: 75]</span>.</p><p class="rtl right" id="p408">«‏‏‏‏‏پروردگارا! ما را از این شهر و دیاری که ساکنان آن <span class="c2">(که با شرک و آزار مؤمنان و منعشان از بندگی الله)</span> ستمکارند خارج ساز، و از جانب خود سرپرست و حمایتگری برای ما پدید آور، و از سوی خود یاوری برایمان قرار بده <span class="c2">(تا ما را یاری کند و از دست ظالمان برهاند)</span>».</p><p class="rtl right" id="p409">این دعای مردان و زنان و کودکان درمانده و بیچاره‌ای است که ظلم حاکمان و مزدورانشان آنها را آزار داده و مورد هتک قرار می­دهد<span dir="ltr"><a id="ref_19" class="anchor"></a><a href="#note_19" name="r_19" class="fnote">[<span>19</span>]</a></span>.</p><h3 class="rtl start" id="p9"><a id="t9" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t9">سورۀ مائده</a></h3><p class="rtl right" id="p410">20- ﴿رَبِّ إِنِّي لَآ أَمۡلِكُ إِلَّا نَفۡسِي وَأَخِيۖ فَٱفۡرُقۡ بَيۡنَنَا وَبَيۡنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡفَٰسِقِينَ﴾ <span class="c5">[المائدة: 25]</span>.</p><p class="rtl right" id="p411">«‏‏‏‏‏پروردگارا! من تنها اختیار خود و برادرم <span class="c2">(هارون)</span> را دارم‌؛ میان من و این قوم ستم‌پیشه، <span class="c2">(با عدالت خداوندی خود)</span> داوری کن».</p><p class="rtl right" id="p412">موسی عليه السلام  در حالی که افراد فاسق از پیکار در راه خدا استنکاف کردند و حاضر نشدند به سرزمین مقدّس وارد شوند، این ندا را در بارگاه الهی زمزمه کرد. هر مسلمانی می­تواند با ابراز ﴿فَٱفۡرُقۡ بَيۡنَنَا وَبَيۡنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡفَٰسِقِينَ﴾ خواهان قضاوت بین خود و افراد فاسق باشد.</p><p class="rtl right" id="p413">21- ﴿رَبَّنَآ ءَامَنَّا فَٱكۡتُبۡنَا مَعَ ٱلشَّٰهِدِينَ﴾ <span class="c5">[المائدة: 83]</span>.</p><p class="rtl right" id="p414">«‏‏‏‏‏پروردگارا! <span class="c2">(به تو و پیغمبران تو و همۀ کتاب‌های آسمانی و بدین آیات قرآنی)</span> ایمان داریم پس ما را از زمرۀ <span class="c2">(امّت محمّدی که)</span> گواهان <span class="c2">(بر مردم در روز رستاخیزند)</span> بشمار آور».</p><p class="rtl right" id="p415">مؤمنان بر هر آنچه بر پیامبر ج نازل شده ایمان آورده و بر اثر شناخت حق و دریافت حقیقت، چشمانشان را می‌بینی که پر از اشک شوق شده و این دعا را می‌خوانند<span dir="ltr"><a id="ref_20" class="anchor"></a><a href="#note_20" name="r_20" class="fnote">[<span>20</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p416">22- ﴿ٱللَّهُمَّ رَبَّنَآ أَنزِلۡ عَلَيۡنَا مَآئِدَةٗ مِّنَ ٱلسَّمَآءِ تَكُونُ لَنَا عِيدٗا لِّأَوَّلِنَا وَءَاخِرِنَا وَءَايَةٗ مِّنكَۖ وَٱرۡزُقۡنَا وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلرَّٰزِقِينَ﴾ <span class="c5">[المائدة: 114]</span>.</p><p class="rtl right" id="p417">«‏‏‏‏‏پروردگارا! خوانی از آسمان فرو فرست تا <span class="c2">(روز نزول آن)</span> جشنی برای ما <span class="c2">(مؤمنانِ)</span> متقدّمین و <span class="c2">(دیگر مؤمنانِ)</span> متأخّرین شود و معجزه‌ای از جانب تو <span class="c2">(بر صدق نبوّت من)</span> باشد. و ما را <span class="c2">(نه فقط امروز، بلکه همیشه)</span> روزی برسان، و تو بهترین روزی‌دهندگانی».</p><p class="rtl right" id="p418">عیسی عليه السلام  در جواب درخواست حواریون برای نزول سفره­ای از آسمان این دعا را خواند. هر مسلمانی می­تواند با ابراز ﴿وَٱرۡزُقۡنَا وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلرَّٰزِقِينَ﴾ <span class="c3">«از رازق خود درخواست رزق نماید»</span><span dir="ltr"><a id="ref_21" class="anchor"></a><a href="#note_21" name="r_21" class="fnote">[<span>21</span>]</a></span>.</p><h3 class="rtl start" id="p10"><a id="t10" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t10">سورۀ أعراف</a></h3><p class="rtl right" id="p419">23- ﴿رَبَّنَا ظَلَمۡنَآ أَنفُسَنَا وَإِن لَّمۡ تَغۡفِرۡ لَنَا وَتَرۡحَمۡنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِينَ﴾ <span class="c5">[الأعراف: 23]</span>.</p><p class="rtl right" id="p420">«‏‏‏‏‏پروردگارا! ما <span class="c2">(با نافرمانی از تو)</span> بر خویشتن ستم کرده‌ایم و اگر ما را نبخشی و بر ما رحم نکنی از زیانکاران خواهیم بود».</p><p class="rtl right" id="p421">آدم و حوا بعد از اینکه از بهشت رانده شدند با این کلمات طلب غفرت نمودند و خداوند با فضل و کرم آنها را مشمول رحم و مغفرت خود قرار داد.</p><p class="rtl right" id="p422">24- ﴿رَبَّنَا لَا تَجۡعَلۡنَا مَعَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ﴾ <span class="c5">[الأعراف: 47]</span>.</p><p class="rtl right" id="p423"><span class="c3">«‏‏‏‏‏پروردگارا! ما را با گروه ستمگر همراه مگردان»</span>.</p><p class="rtl right" id="p424">بهشتیان هنگامی که چشمانشان در أعراف <span class="c2">(مانعی بین آنها و دوزخیان)</span> متوجّه دوزخیان می‌شوند و آنچه نادیدنی است آن را می‌بینند، از هراس آتش دوزخ این دعا را می­خوانند که اسوه­ای برای هر مؤمنی است تا در این دنیا آن را بخواند تا در قیامت از این مصیبت <span class="c2">(همراهی با دوزخیان)</span> بیمه شود<span dir="ltr"><a id="ref_22" class="anchor"></a><a href="#note_22" name="r_22" class="fnote">[<span>22</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p425">25- ﴿رَبَّنَا ٱفۡتَحۡ بَيۡنَنَا وَبَيۡنَ قَوۡمِنَا بِٱلۡحَقِّ وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلۡفَٰتِحِينَ﴾ <span class="c5">[الأعراف: 89]</span>.</p><p class="rtl right" id="p426">«‏‏‏‏‏پروردگارا! میان ما و قوم ما به حق داوری کن و تو بهترینِ داورانی<span dir="ltr"><a id="ref_23" class="anchor"></a><a href="#note_23" name="r_23" class="fnote">[<span>23</span>]</a></span>».</p><p class="rtl right" id="p427">این دعای مُحِقّینِ مُصلِح بر علیه مُبْطِلینِ مُفسِد می­باشد.</p><p class="rtl right" id="p428">26- ﴿رَبَّنَآ أَفۡرِغۡ عَلَيۡنَا صَبۡرٗا وَتَوَفَّنَا مُسۡلِمِينَ﴾ <span class="c5">[الأعراف: 126]</span>.</p><p class="rtl right" id="p429"><span class="c3">«‏‏‏‏‏پروردگارا! صبر عظیم به ما مرحمت فرما و ما را مسلمان بمیران»</span>.</p><p class="rtl right" id="p430">27- ﴿سُبۡحَٰنَكَ تُبۡتُ إِلَيۡكَ وَأَنَا۠ أَوَّلُ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ﴾ <span class="c5">[الأعراف: 143]</span>.</p><p class="rtl right" id="p431">«پروردگارا! تو منزّهی. من به سوی تو برمی‌گردم و من نخستینِ مؤمنان <span class="c2">( به عظمت و جلال یزدان در این زمان)</span> هستم».</p><p class="rtl right" id="p432">موسی عليه السلام  خواستار دیدن خداوند شد و هنگامی که پروردگارش خویشتن به کوه نمود، آن را درهم کوبید و موسی بیهوش و نقش زمین گردید و بعد از بهوش آمدن این ندا را از بارگاه الهی سر داد<span dir="ltr"><a id="ref_24" class="anchor"></a><a href="#note_24" name="r_24" class="fnote">[<span>24</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p433">28- ﴿لَئِن لَّمۡ يَرۡحَمۡنَا رَبُّنَا وَيَغۡفِرۡ لَنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِينَ﴾ <span class="c5">[الأعراف: 149]</span>.</p><p class="rtl right" id="p434"><span class="c3">«اگر پروردگارمان بر ما رحم نکند و ما را نیامرزد، بیگمان از زیانکاران خواهیم بود»</span>.</p><p class="rtl right" id="p435">قوم موسی عليه السلام  بعد از انحراف به گوساله­پرستی، هنگامی که پشیمان و سرگردان شدند و دانستند که گمراه گشته‌اند این دعا را خواندند.</p><p class="rtl right" id="p436">29- ﴿رَبِّ ٱغۡفِرۡ لِي وَلِأَخِي وَأَدۡخِلۡنَا فِي رَحۡمَتِكَۖ وَأَنتَ أَرۡحَمُ ٱلرَّٰحِمِينَ﴾ <span class="c5">[الأعراف: 151]</span>.</p><p class="rtl right" id="p437">«پروردگارا! بر من و برادرم ببخشای و ما را به رحمت خود داخل کن و <span class="c2">(ما را لطف خویشتن شامل کن. چرا که)</span> تو از همۀ مهربانان مهربانتری».</p><p class="rtl right" id="p438">موسی عليه السلام  بخاطر رفتارش با برادرش هارون عليه السلام  و قصور احتمالی هارون عليه السلام  در امر جانشینی وی از خداوندأ طلب مغفرت کرد؛ زیرا بعد از انحراف بنی اسرائیل، موسی برادرش را مقصِّر دید و وی را به شدت شماتت کرد.</p><p class="rtl right" id="p439">30- ﴿رَبِّ لَوۡ شِئۡتَ أَهۡلَكۡتَهُم مِّن قَبۡلُ وَإِيَّٰيَۖ أَتُهۡلِكُنَا بِمَا فَعَلَ ٱلسُّفَهَآءُ مِنَّآۖ إِنۡ هِيَ إِلَّا فِتۡنَتُكَ تُضِلُّ بِهَا مَن تَشَآءُ وَتَهۡدِي مَن تَشَآءُۖ أَنتَ وَلِيُّنَا فَٱغۡفِرۡ لَنَا وَٱرۡحَمۡنَاۖ وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلۡغَٰفِرِينَ١٥٥ ۞وَٱكۡتُبۡ لَنَا فِي هَٰذِهِ ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗ وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِ إِنَّا هُدۡنَآ إِلَيۡكَ﴾ <span class="c5">[الأعراف: 155-156]</span>.</p><p class="rtl right" id="p440">«‏‏‏‏‏پروردگارا! اگر می‌خواستی می‌توانستی آنان و مرا پیش از این نیز هلاک کنی. آیا ما را به سبب کاری که بی‌خردان ما کرده‌اند هلاک می‌سازی‌؟ این جز آزمایش تو چیز دیگری نیست که به سبب آن هر کس را بخواهی <span class="c2">(و مستحقّ بدانی)</span> گمراه می‌سازی، و هر کس را بخواهی <span class="c2">(و شایسته بدانی)</span> هدایت می‌کنی. تو سرپرست ما هستی. پس بر ما ببخشای و به ما رحم فرمای؛ چرا که تو بهترین آمرزندگانی. و برای ما در این دنیا و آن دنیا <span class="c2">(زندگی و نعمت‌های)</span> نیکی مقرّر دار؛ چرا که ما <span class="c2">(توبه نموده‌ایم و)</span> به سوی تو بازگشت کرده‌ایم».</p><p class="rtl right" id="p441">موسی عليه السلام  در برابر اعمال نابه‌جای رؤیت، یا وقوع زلزله، یا کار گوساله‌پرستی قومش این دعا را خواند<span dir="ltr"><a id="ref_25" class="anchor"></a><a href="#note_25" name="r_25" class="fnote">[<span>25</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p442">31- ﴿إِنَّ وَلِـِّۧيَ ٱللَّهُ ٱلَّذِي نَزَّلَ ٱلۡكِتَٰبَۖ وَهُوَ يَتَوَلَّى ٱلصَّٰلِحِينَ١٩٦﴾ <span class="c5">[الأعراف: 196]</span>.</p><p class="rtl right" id="p443">«‏‏‏‏‏‏بیگمان سرپرست من خدائی است که این کتاب <span class="c2">(قرآن را بر من)</span> نازل کرده است، و او است که بندگان شایسته را یاری و سرپرستی می‌کند». ‏</p><p class="rtl right" id="p444">مؤمنان و موحّدان در برابر غیر خداها این دعا را سر می‌دهند و ابراز می­دارند که فقط الله سرپرست و یاری دهنده است.</p><h3 class="rtl start" id="p11"><a id="t11" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t11">سورۀ توبه</a></h3><p class="rtl right" id="p445">32- ﴿حَسۡبُنَا ٱللَّهُ سَيُؤۡتِينَا ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦ وَرَسُولُهُۥٓ إِنَّآ إِلَى ٱللَّهِ رَٰغِبُونَ﴾ <span class="c5">[التوبة:59]</span>.</p><p class="rtl right" id="p446">«‏‏‏‏‏خدا ما را بسنده است و خداوند از فضل و احسان خود به ما می‌دهد و پیغمبرش <span class="c2">(بیش از آنچه به ما داده است این بار به ما عطاء می‌کند، و)</span> ما تنها رضای خدا را می‌جوئیم‏‏‏‏».</p><p class="rtl right" id="p447">این دعا و ندای افرادیست که به تقدیر و قسمت خداوندأ خشنودند و عطای خداأ و رسول ج را در اموال برای خود کافی می­دانند<span dir="ltr"><a id="ref_26" class="anchor"></a><a href="#note_26" name="r_26" class="fnote">[<span>26</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p448">33-  ﴿حَسۡبِيَ ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ عَلَيۡهِ تَوَكَّلۡتُۖ وَهُوَ رَبُّ ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡعَظِيمِ﴾ <span class="c5">[التوبة: 129]</span>.</p><p class="rtl right" id="p449">«‏‏‏‏‏خدا مرا کافی و بسنده است. جز او معبودی <span class="c2">(به حق)</span> نیست. به او دلبسته‌ام و کارهایم را بدو واگذار کرده‌ام، و او صاحب پادشاهی بزرگ <span class="c2">(جهان و ملکوت آسمان و قیامت)</span> است».</p><p class="rtl right" id="p450">پیامبر ج در حالی که مردم از پذیرش دعوتش وی را انکار می­کردند این دعا را می­خواندند و با این حال و وصف خداوندأ را با همۀ انکارها و دشمنی­های مردم کافی می­داند و بر وی توکّل می­کند. بر اساس فرمودۀ پیغمبر عظیم الشأن ج هرکس این ذکر را صبح و شام هفت بار بخواند خداوندأ امور مهم دنیا و آخرتش را کفایت مى­کند<span dir="ltr"><a id="ref_27" class="anchor"></a><a href="#note_27" name="r_27" class="fnote">[<span>27</span>]</a></span>.</p><h3 class="rtl start" id="p12"><a id="t12" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t12">سورۀ یونُس</a></h3><p class="rtl right" id="p451">34- ﴿دَعۡوَىٰهُمۡ فِيهَا سُبۡحَٰنَكَ ٱللَّهُمَّ وَتَحِيَّتُهُمۡ فِيهَا سَلَٰمٞۚ وَءَاخِرُ دَعۡوَىٰهُمۡ أَنِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ١٠﴾ <span class="c5">[یونس: 10]</span>.</p><p class="rtl right" id="p452">«‏‏‏‏‏‏در بهشت دعای مؤمنان: پروردگارا! تو منزّهی و سلام آنان در آن <span class="c2">(خطاب به همدیگر)</span> درودتان باد.<span class="c6"> و ختم دعا و گفتارشان:</span> شکر و سپاس پروردگار جهانیان را سزا است، می‌باشد».</p><p class="rtl right" id="p453">این دعای مؤمنان در بهشت است که اسوه­ای برای این دنیا نیز می­باشد. یعنی؛ تسبیح و شکرگزاری از خداوندأ و درود و سلام به همدیگر<span dir="ltr"><a id="ref_28" class="anchor"></a><a href="#note_28" name="r_28" class="fnote">[<span>28</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p454">35- ﴿عَلَى ٱللَّهِ تَوَكَّلۡنَا رَبَّنَا لَا تَجۡعَلۡنَا فِتۡنَةٗ لِّلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ٨٥ وَنَجِّنَا بِرَحۡمَتِكَ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ٨٦﴾ <span class="c5">[یونس: 85-86]</span>.</p><p class="rtl right" id="p455">«‏‏‏‏‏بر خدا توکل می‌کنیم و بس. پروردگارا! ما را <span class="c2">(وسیلۀ)</span> آزمون مردمان ستمکار <span class="c2">(و آماج بلا و آزار کافران بدکردار)</span> مساز. ‏و ما را با فضل و رحمت خود از دست مردمان کافر نجات بده».</p><p class="rtl right" id="p456">36- ﴿رَبَّنَا ٱطۡمِسۡ عَلَىٰٓ أَمۡوَٰلِهِمۡ وَٱشۡدُدۡ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ فَلَا يُؤۡمِنُواْ حَتَّىٰ يَرَوُاْ ٱلۡعَذَابَ ٱلۡأَلِيمَ﴾ <span class="c5">[یونس: 88]</span>.</p><p class="rtl right" id="p457">«‏‏‏‏‏پروردگارا! اموالشان را نابود گردان و بر دلهایشان <span class="c2">(بند قسوت را)</span> محکم کن، تا ایمان نیاورند مگر آن گاه که به عذاب دردناک <span class="c2">(دوزخ)</span> گرفتار آیند <span class="c2">(که آن وقت توبه و پشیمانی دیگر سودی ندارد)</span>».</p><p class="rtl right" id="p458">این دعای موسی و هارون بر علیه فرعون و جنودش در موقعی است که کینه‌توزی و اذیت و آزار آنها به غایت رسیده بود و با دارائی خود بندگان خدا را از راهِ توبه به در می‌بردند و گمراهشان می‌کردند و خداوند دعای آنها را مستجاب کرد. این دعا را می‌توان بر علیه هر کافر متمرّدِ طغیانگرِ ظالمی خواند که امیدی به توبه­اش نیست<span dir="ltr"><a id="ref_29" class="anchor"></a><a href="#note_29" name="r_29" class="fnote">[<span>29</span>]</a></span>.</p><h3 class="rtl start" id="p13"><a id="t13" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t13">سورۀ هود</a></h3><p class="rtl right" id="p459">37- ﴿رَبِّ إِنِّيٓ أَعُوذُ بِكَ أَنۡ أَسۡ‍َٔلَكَ مَا لَيۡسَ لِي بِهِۦ عِلۡمٞۖ وَإِلَّا تَغۡفِرۡ لِي وَتَرۡحَمۡنِيٓ أَكُن مِّنَ ٱلۡخَٰسِرِينَ﴾ <span class="c5">[هود: 47]</span></p><p class="rtl right" id="p460"><span class="c3">«‏‏‏‏‏پروردگارا! از این که چیزی را از تو بخواهم که بدان آگاه نباشم، خویشتن را در پناه تو می‌دارم. اگر بر من نبخشائی و به من رحم ننمائی از زیانکاران خواهم بود»</span>.</p><p class="rtl right" id="p461">این دعای نوح  عليه السلام  است بعد از اینکه متوجه اشتباهش در مورد پسرش گردید که وی را از خاندان خود خواند و خواهان رحمت الهی برایش شد<span dir="ltr"><a id="ref_30" class="anchor"></a><a href="#note_30" name="r_30" class="fnote">[<span>30</span>]</a></span>. این دعا اسوه­ای است که انسان از طلب نادرست و ناروا به خداوندأ پناه ببرد.</p><p class="rtl right" id="p462">38- ﴿وَمَا تَوۡفِيقِيٓ إِلَّا بِٱللَّهِۚ عَلَيۡهِ تَوَكَّلۡتُ وَإِلَيۡهِ أُنِيبُ﴾ <span class="c5">[هود: 88]</span>.</p><p class="rtl right" id="p463">«‏‏‏‏‏و توفیق من هم <span class="c2">(در رسیدن به حق و نیکی و زدودن ناحق و بدی)</span> جز با <span class="c2">(یاری)</span> خدا نیست. تنها بر او توکل می‌کنم و فقط به سوی او برمی‌گردم».</p><p class="rtl right" id="p464">این ندای شعیب عليه السلام  در خطاب به قومش است که همه چیز را در قبضۀ قدرت الهی می­داند و توفیق اصابه به حق و حقیقت را فقط به توفیق اللهأ می­داند و توکّل و بازگشتش را فقط متوجه باری تعالی می­کند<span dir="ltr"><a id="ref_31" class="anchor"></a><a href="#note_31" name="r_31" class="fnote">[<span>31</span>]</a></span>.</p><h3 class="rtl start" id="p14"><a id="t14" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t14">سورۀ یوسُف</a></h3><p class="rtl right" id="p465">39- ﴿رَبِّ ٱلسِّجۡنُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا يَدۡعُونَنِيٓ إِلَيۡهِ﴾ <span class="c5">[یوسف: 33]</span>.</p><p class="rtl right" id="p466"><span class="c3">«‏‏‏‏‏پروردگارا! زندان برای من خوشایندتر از آن چیزی است که مرا بدان فرا می‌خوانند»</span>.</p><p class="rtl right" id="p467">یوسفعليه السلام نگفت: از آنچه مرا بدان می­خوانید.<span class="c6"> بلکه گفت:</span> از آنچه مرا بدان می‌خوانند؛ زیرا جمعِ زنان در این فراخوان، چه با گفتار و چه با حرکت‌ها و نگاه­ها، مشترک و همآوا بودند. یوسف عليه السلام  رو به خدا می­کند و از او یاری و مدد می­خواهد و عاجزانه درخواست می­کند که یزدانأ تلاش‌های زنان را از او برگرداند که برای به دام­انداختن وی از خود نشان می­دهند؛ چراکه می­ترسد در لحظه­ای در برابر این همه مکر و نیرنگ و تشویق و ترغیب پیاپی به گناه ضعیف گردد و به چیزی دچار شود که از آن بر خود می‌ترسد، و با دعا و زاری از خداأ می­خواهد او را نجات دهد<span dir="ltr"><a id="ref_32" class="anchor"></a><a href="#note_32" name="r_32" class="fnote">[<span>32</span>]</a></span>. و این ندای هر موحّد و مؤمنی نیز می‌باشد که زندان را بر خواستۀ پلیدِ مشرکین و کافرین و منافقین ترجیح می‌دهد و فقط از خداأ درخواست کمک و نجات می­کند.</p><p class="rtl right" id="p468">40- ﴿فَٱللَّهُ خَيۡرٌ حَٰفِظٗاۖ وَهُوَ أَرۡحَمُ ٱلرَّٰحِمِينَ﴾ <span class="c5">[یوسف: 64]</span>.</p><p class="rtl right" id="p469"><span class="c3">«‏‏‏‏‏خدا بهترین حافظ و نگهدار است و از همه‌ی مهربانان مهربانتر است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p470">یعقوب عليه السلام  ابراز می­دارد: اگر مرحمتی و لطف برای خودم می‌خواهم، فقط خدا،<span class="c6"> بلی فقط خدا را به کمک می‌طلبم چه:</span> <span class="c3">«‏‏‏‏‏خدا بهترین حافظ و نگهدار است و از همۀ مهربانان مهربانتر است»</span><span dir="ltr"><a id="ref_33" class="anchor"></a><a href="#note_33" name="r_33" class="fnote">[<span>33</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p471">41- ﴿رَبِّ قَدۡ ءَاتَيۡتَنِي مِنَ ٱلۡمُلۡكِ وَعَلَّمۡتَنِي مِن تَأۡوِيلِ ٱلۡأَحَادِيثِۚ فَاطِرَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ أَنتَ وَلِيِّۦ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۖ تَوَفَّنِي مُسۡلِمٗا وَأَلۡحِقۡنِي بِٱلصَّٰلِحِينَ١٠١﴾ <span class="c5">[یوسف: 101]</span>.</p><p class="rtl right" id="p472">«‏‏‏‏‏پروردگارا! <span class="c2">(سپاسگزارم که بخش بزرگی)</span> از حکومت به من داده‌ای و مرا از تعبیر خواب‌ها آگاه ساخته‌ای. ای آفریدگار آسمان‌ها و زمین! تو سرپرست من در دنیا و آخرت هستی. مرا مسلمان بمیران و به صالحان ملحق گردان».</p><p class="rtl right" id="p473">این دعای یوسف عليه السلام  بعد از رهایی از زندان و بازگشت به آغوش پدر بزرگوارش یعقوب عليه السلام  است.</p><h3 class="rtl start" id="p15"><a id="t15" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t15">سورۀ رعد</a></h3><p class="rtl right" id="p474">42- ﴿هُوَ رَبِّي لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ عَلَيۡهِ تَوَكَّلۡتُ وَإِلَيۡهِ مَتَابِ﴾ <span class="c5">[الرعد: 30]</span>.</p><p class="rtl right" id="p475">«‏‏‏‏‏او پروردگار من است. جز او معبودی <span class="c2">(به حق)</span> نیست. بر او توکل کرده‌ام، و بازگشت من به سوی او است».</p><h3 class="rtl start" id="p16"><a id="t16" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t16">سورۀ إبراهیم</a></h3><p class="rtl right" id="p476">43- ﴿وَإِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِيمُ رَبِّ ٱجۡعَلۡ هَٰذَا ٱلۡبَلَدَ ءَامِنٗا وَٱجۡنُبۡنِي وَبَنِيَّ أَن نَّعۡبُدَ ٱلۡأَصۡنَامَ٣٥﴾ <span class="c5">[إبراهیم: 35]</span>.</p><p class="rtl right" id="p477">«‏‏‏‏‏‏آنگاه که ابراهیم <span class="c2">(پس از بنای کعبه)</span> گفت: پروردگارا! این شهر <span class="c2">(مکه نام)</span> را محلّ امن و امانی گردان، و مرا و فرزندانم را از پرستش بتها دور نگاهدار».</p><p class="rtl right" id="p478">44- ﴿رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضۡلَلۡنَ كَثِيرٗا مِّنَ ٱلنَّاسِۖ فَمَن تَبِعَنِي فَإِنَّهُۥ مِنِّيۖ وَمَنۡ عَصَانِي فَإِنَّكَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ٣٦﴾ <span class="c5">[إبراهیم: 36]</span>.</p><p class="rtl right" id="p479">«‏‏‏‏‏‏پروردگارا! این بت‌ها بسیاری از مردم را گمراه ساخته‌اند. <span class="c2">(خداوندا! من مردمان را به یکتاپرستی دعوت می‌کنم)</span> پس هرکه از من پیروی کند، او از من است، و هرکس از من نافرمانی کند <span class="c2">(تو خود دانی، خواهی عذابش فرما و خواهی بر او ببخشا)</span> تو که بخشایندۀ مهربانی»<span dir="ltr"><a id="ref_34" class="anchor"></a><a href="#note_34" name="r_34" class="fnote">[<span>34</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p480">45- ﴿رَّبَّنَآ إِنِّيٓ أَسۡكَنتُ مِن ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيۡرِ ذِي زَرۡعٍ عِندَ بَيۡتِكَ ٱلۡمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِيُقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ فَٱجۡعَلۡ أَفۡ‍ِٔدَةٗ مِّنَ ٱلنَّاسِ تَهۡوِيٓ إِلَيۡهِمۡ وَٱرۡزُقۡهُم مِّنَ ٱلثَّمَرَٰتِ لَعَلَّهُمۡ يَشۡكُرُونَ٣٧﴾ <span class="c5">[إبراهیم: 37]</span>.</p><p class="rtl right" id="p481">«‏‏‏‏‏‏پروردگارا! من بعضی از فرزندانم را <span class="c2">(به فرمان تو)</span> در سرزمین بدون کشت و زرعی، در کنارِ خانۀ تو، که <span class="c2">(تجاوز و بی‌توجّهی نسبت به)</span> آن را حرام ساخته‌ای سکونت داده‌ام، خداوندا تا این که نماز را برپای دارند، پس چنان کن که دل‌های گروهی از مردمان <span class="c2">(برای زیارت خانه‌ات)</span> متوجّه آنان گردد و ایشان را از میوه‌ها بهره‌مند فرما، شاید که <span class="c2">(از الطاف و عنایات تو با نماز و دعا)</span> سپاگزاری کنند».</p><p class="rtl right" id="p482">46- ﴿رَبَّنَآ إِنَّكَ تَعۡلَمُ مَا نُخۡفِي وَمَا نُعۡلِنُۗ وَمَا يَخۡفَىٰ عَلَى ٱللَّهِ مِن شَيۡءٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا فِي ٱلسَّمَآءِ٣٨﴾ <span class="c5">[إبراهیم: 38]</span>.</p><p class="rtl right" id="p483">«‏‏‏‏‏‏پروردگارا! تو آگاهی از آنچه پنهان می‌داریم و از آنچه آشکار می‌سازیم <span class="c2">(لذا به مصالح ما داناتری و آن کن که ما را به کار آید)</span> و هیچ چیز در زمین و آسمان بر خدا مخفی نمی‌ماند».</p><p class="rtl right" id="p484">47- ﴿رَبِّ ٱجۡعَلۡنِي مُقِيمَ ٱلصَّلَوٰةِ وَمِن ذُرِّيَّتِيۚ رَبَّنَا وَتَقَبَّلۡ دُعَآءِ٤٠﴾ <span class="c5">[إبراهیم: 40]</span>.</p><p class="rtl right" id="p485"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏پروردگارا! مرا و کسانی از فرزندان مرا نمازگزار کن. پروردگارا! دعا و نیایش مرا بپذیر‏»</span>.</p><p class="rtl right" id="p486">48- ﴿رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لِي وَلِوَٰلِدَيَّ وَلِلۡمُؤۡمِنِينَ يَوۡمَ يَقُومُ ٱلۡحِسَابُ٤١﴾ <span class="c5">[إبراهیم: 41]</span>.</p><p class="rtl right" id="p487"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏پروردگارا! مرا و پدر و مادر مرا و مؤمنان را بیامرز و ببخشای در آن روزی که حساب برپا می‌شود»</span><span dir="ltr"><span class="c5">[35]</span></span>.</p><h3 class="rtl start" id="p17"><a id="t17" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t17">سورۀ إسراء</a></h3><p class="rtl right" id="p488">49- ﴿رَّبِّ ٱرۡحَمۡهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرٗا﴾ <span class="c5">[الإسراء: 24]</span>.</p><p class="rtl right" id="p489">«‏‏‏‏‏‏پروردگارا! بدیشان <span class="c2">(والدینم)</span> مرحمت فرما، همان گونه که آنان در کوچکی <span class="c2">(به ضعف و کودکی من رحم کردند و)</span> مرا تربیت و بزرگ نمودند».</p><p class="rtl right" id="p490">خداوندأ نه تنها به انسان آموزش می­دهد که چگونه برای والدینش دعا کند بلکه امر می­فرماید که این دعا را برای آنها و هر آن کس که انسان را تربیت و بزرگ نموده، بخواند.</p><p class="rtl right" id="p491">50- ﴿سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يَقُولُونَ عُلُوّٗا كَبِيرٗا٤٣﴾ <span class="c5">[الإسراء: 43]</span>.</p><p class="rtl right" id="p492">«‏‏‏‏‏‏‏خداوند از آنچه آنان <span class="c2">(دربارۀ خدا به هم می‌بافتند و از ناروا و نقائصی که در حق او)</span> می‌گویند، بسیار به دور و <span class="c2">(از اندیشۀ ایشان)</span> خیلی والاتر و بالاتر است».</p><p class="rtl right" id="p493">این ذکر، جواب توهّمات نادرست افراد فاسق در مورد خالق یکتاست. و اشاره دارد به آفریده­هایی که ادعا می‌کنند که با خداوند یکتا، آنها نیز خدا هستند!<span dir="ltr"><a id="ref_36" class="anchor"></a><a href="#note_36" name="r_36" class="fnote">[<span>36</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p494">51- ﴿رَّبِّ أَدۡخِلۡنِي مُدۡخَلَ صِدۡقٖ وَأَخۡرِجۡنِي مُخۡرَجَ صِدۡقٖ وَٱجۡعَل لِّي مِن لَّدُنكَ سُلۡطَٰنٗا نَّصِيرٗا﴾ <span class="c5">[الإسراء: 80]</span>.</p><p class="rtl right" id="p495">«‏‏‏‏‏‏پروردگارا! مرا صادقانه <span class="c2">(به هر کاری)</span> وارد کن، و صادقانه <span class="c2">(از آن)</span> بیرون آور، و از جانب خود قدرتی به من عطاء فرما که <span class="c2">(در امر حکومت بر دوستان و اظهار حجّت در برابر دشمنان، برایم)</span> یار و مددکار باشد».</p><h3 class="rtl start" id="p18"><a id="t18" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t18">سورۀ کهف</a></h3><p class="rtl right" id="p496">52- ﴿رَبَّنَآ ءَاتِنَا مِن لَّدُنكَ رَحۡمَةٗ وَهَيِّئۡ لَنَا مِنۡ أَمۡرِنَا رَشَدٗا﴾ <span class="c5">[الکهف: 10]</span>.</p><p class="rtl right" id="p497"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏پروردگارا! ما را از رحمت خود بهره‌مند، و راه نجاتی برایمان فراهم فرما»</span>.</p><p class="rtl right" id="p498">اصحاب کهف در موقعی این دعا را خواندند که این جوانان به غار پناه برده و رو به درگاه خداأ کرده بودند.</p><p class="rtl right" id="p499">53- ﴿مَا شَآءَ ٱللَّهُ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِٱللَّهِ﴾ <span class="c5">[الکهف: 39]</span>.</p><p class="rtl right" id="p500">«‏‏‏‏‏‏ماشاءَاللهُ! <span class="c2">(این نعمت از فضل و لطف خدا است، و آنچه خدا بخواهد شدنی است!)</span> هیچ قوّت و قدرتی جز از ناحیه‌ی خدا نیست».</p><p class="rtl right" id="p501">این ذکر در موقع مشاهدۀ لطف و نعمت خداوندأ خوانده ­می­شود.</p><h3 class="rtl start" id="p19"><a id="t19" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t19">سورۀ مریم</a></h3><p class="rtl right" id="p502">54- ﴿فَهَبۡ لِي مِن لَّدُنكَ وَلِيّٗا﴾ <span class="c5">[مریم: 5]</span>.</p><p class="rtl right" id="p503">«‏‏‏‏‏‏<span class="c2">(پروردگارا!)</span> از فضل خویش جانشینی به من ببخش».</p><p class="rtl right" id="p504">زکریا عليه السلام  در حالی این دعا را خواند که پیر و همسرش نازا و از بستگانش بعد از خود بیمناک بود؛ چرا که در ایشان شایستگی و بایستگی به دست گرفتن کار و بار دین را نمی­دید. و از خداوندأ خواهان جانشین و فرزندی نیک شد که خداوندأ، یحیی عليه السلام  را به وی بخشید.</p><h3 class="rtl start" id="p20"><a id="t20" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t20">سورۀ طه</a></h3><p class="rtl right" id="p505">55- ﴿رَبِّ ٱشۡرَحۡ لِي صَدۡرِي٢٥ وَيَسِّرۡ لِيٓ أَمۡرِي٢٦ وَٱحۡلُلۡ عُقۡدَةٗ مِّن لِّسَانِي٢٧ يَفۡقَهُواْ قَوۡلِي٢٨ وَٱجۡعَل لِّي وَزِيرٗا مِّنۡ أَهۡلِي٢٩﴾ <span class="c5">[طه: 25-29]</span>.</p><p class="rtl right" id="p506"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏پروردگارا! سینه‌ام را فراخ و گشاده دار. و کار مرا بر من آسان گردان. ‏‏و گره از زبانم بگشای. تا این که سخنان مرا بفهمند. ‏‏و یاوری از خاندانم برای من قرار بده»</span>. ‏</p><p class="rtl right" id="p507">این دعای موسی عليه السلام  بعد از برانگیختنش به پیامبری است.</p><p class="rtl right" id="p508">56- ﴿رَّبِّ زِدۡنِي عِلۡمٗا﴾ <span class="c5">[طه: 114]</span>.</p><p class="rtl right" id="p509"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏پروردگارا! بر دانشم بیفزا»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p21"><a id="t21" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t21">سورۀ أنبیاء</a></h3><p class="rtl right" id="p510">57- ﴿أَنِّي مَسَّنِيَ ٱلضُّرُّ وَأَنتَ أَرۡحَمُ ٱلرَّٰحِمِينَ﴾ <span class="c5">[الأنبیاء: 83]</span>.</p><p class="rtl right" id="p511">«‏‏‏‏‏‏‏ایوب را <span class="c2">(یاد کن)</span> بدان گاه که <span class="c2">(بیماری او را از پای در آورده بود، و در این وقت)</span> پروردگار خود را به فریاد خواند <span class="c2">(و عاجزانه گفت: پروردگارا!)</span> بیماری به من روی آورده است و تو مهربانترین مهربانانی».</p><p class="rtl right" id="p512">ایّوب عليه السلام  در اینجا در دعای خود از وصف حال پا را فراتر نمی‌برد: ﴿أَنِّي مَسَّنِيَ ٱلضُّرُّ﴾ <span class="c3">«بیماری به من روی آورده است»</span>.<span class="c6"> و پروردگارش را با صفت خود وصف کرده است:</span> ﴿وَأَنتَ أَرۡحَمُ ٱلرَّٰحِمِينَ﴾ <span class="c3">«و تو مهربانترین مهربانانی»</span>. آن­گاه برای تغیییر حال خود دعا نمی­کند، تا شکیبائی خود را در برابر بلا نشان دهد. همچنین به پروردگار خود چیزی پیشنهاد نمی­کند، تا ادب لازم را با خدای خویش داشته باشد و احترام بایسته را بجای آورد. ایّوب عليه السلام  نمونۀ شکیبائی است که از بلا به فغان نمی­آید و جانش به لب نمی‌رسد، و از زیان و ضرر بدنی و مالی­ای که در همۀ اعصار و قرون ضرب­المثل گردیده است، به خود نمی­پیچد. حتّی ایّوب عليه السلام  از این هم خودداری می‌کند که رفع بلا و دفع زیان خود را از خداأ بطلبد. کار خود را بدو وامی­گذارد، چون اطمینان دارد خدا از حال زار او خبر دارد و بی­نیاز از دعا و طلب است<span dir="ltr"><a id="ref_37" class="anchor"></a><a href="#note_37" name="r_37" class="fnote">[<span>37</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p513">58- ﴿لَّآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنتَ سُبۡحَٰنَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ﴾ <span class="c5">[الأنبیاء: 87]</span>.</p><p class="rtl right" id="p514">«‏‏‏‏‏‏‏معبودی <span class="c2">(به حق)</span> جز تو وجود ندارد و تو پاک و منزّهی، <span class="c2">(خداوندا)</span> من از جملۀ ستمکاران شده‌ام <span class="c2">(مرا دریاب!)</span>».</p><p class="rtl right" id="p515">این دعای یونُس عليه السلام  در میان تاریکی‌های شب و دریا و شکم نهنگ است که بعد از اینکه بخاطر نافرمانی قومش خشمناک از میان آنها بیرون رفت. خداوندأ با فضل خود و این دعا وی را نجات داد،<span class="c6"> خداوند متعال می­فرمایند:</span> ﴿فَٱسۡتَجَبۡنَا لَهُۥ وَنَجَّيۡنَٰهُ مِنَ ٱلۡغَمِّۚ وَكَذَٰلِكَ نُ‍ۨجِي ٱلۡمُؤۡمِنِينَ٨٨﴾ <span class="c5">[الأنبیاء: 88]</span>. «دعای او را پذیرفتیم و وی را از غم رها کردیم، و ما همین گونه مؤمنان را نجات می‌دهیم <span class="c2">(و در برابر دعای خالصانه، آنان را از گرفتاری‌ها می‌رهانیم)</span>». در واقع اگر وی از زمرۀ پرستشگران و موحّدان نبود نابود می­شد،<span class="c6"> خداوندأ می­فرمایند:</span> ﴿فَلَوۡلَآ أَنَّهُۥ كَانَ مِنَ ٱلۡمُسَبِّحِينَ١٤٣ لَلَبِثَ فِي بَطۡنِهِۦٓ إِلَىٰ يَوۡمِ يُبۡعَثُونَ١٤٤﴾ <span class="c5">[الصافات: 143-144]</span>. <span class="c3">«‏اگر او قبلاً از زمرۀ پرستشگران نمی‌بود. او در شکم ماهی تا روز رستاخیز می‌ماند»</span><span dir="ltr"><a id="ref_38" class="anchor"></a><a href="#note_38" name="r_38" class="fnote">[<span>38</span>]</a></span>.<span class="c6"> ‏پیامبر اکرم ج در مورد این ندای یونُس عليه السلام  چنین می‌فرماید:</span> <span class="c3">«نَعَمْ دَعْوَةُ ذِي النُّونِ إِذْ هُوَ فِي بَطْنِ الْحُوتِ: ﴿لَّآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنتَ سُبۡحَٰنَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ﴾ فَإِنَّهُ لَمْ يَدْعُ بِهَا مُسْلِمٌ رَبَّهُ فِي شَيْءٍ قَطُّ إِلا اسْتَجَابَ لَهُ»</span>. «دعای ذوالنون<span dir="ltr"><a id="ref_39" class="anchor"></a><a href="#note_39" name="r_39" class="fnote">[<span>39</span>]</a></span> در حالیکه در شکم ماهی بود ﴿لَّآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنتَ سُبۡحَٰنَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ﴾ بود که بی‌شک انسان مسلمانی با آن در مورد چیزی دعا نمی­کند مگر اینکه خداوند دعایش را مستجاب می­کند»<span dir="ltr"><a id="ref_40" class="anchor"></a><a href="#note_40" name="r_40" class="fnote">[<span>40</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p516">59- ﴿رَبِّ لَا تَذَرۡنِي فَرۡدٗا وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلۡوَٰرِثِينَ﴾ <span class="c5">[الأنبیاء: 89]</span>.</p><p class="rtl right" id="p517">«‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! مرا تنها مگذار <span class="c2">(و فرزندی به من عطاء کن که در زندگی یار و یاور من و پس از مرگ برنامۀ تبلیغ را پیگیری کند. البتّه اگر هم فرزندی وارث من نشد باکی نیست، چرا که)</span> تو بهترین وارثانی <span class="c2">(و باقی پس از فنای مردمانی)</span>».</p><p class="rtl right" id="p518">زکریا عليه السلام  در حالی این عا را خواند که پیر و همسرش نازا بوده است و خداوندأ با دادن یحیی عليه السلام  دعایش را مستجاب کرد.</p><p class="rtl right" id="p519">60- ﴿رَبِّ ٱحۡكُم بِٱلۡحَقِّۗ وَرَبُّنَا ٱلرَّحۡمَٰنُ ٱلۡمُسۡتَعَانُ عَلَىٰ مَا تَصِفُونَ﴾ <span class="c5">[الأنبیاء: 112]</span>.</p><p class="rtl right" id="p520">«پروردگارا! دادگرانه <span class="c2">(میان من و اینان)</span> داوری کن <span class="c2">(تا سرانجام، حال مؤمن و کافر یکسان نباشد.<span class="c6"> آن گاه روی سخن به مخالفان کرده و اظهار داشت:</span>)</span> پروردگار همۀ ما خداوند مهربان است. <span class="c2">(و در برابر)</span> نسبت‌های ناروائی که می‌زنید، تنها از او کمک و یاری خواسته می‌شود».</p><p class="rtl right" id="p521">پیغمبر ج پس از مشاهدۀ این همه دوری و روگردانی مشرکان از پذیرش اسلام، رو به خدا کرد و عاجزانه این ندا را سر دادند و کارش و قضاوت را به وی واگذار کردند<span dir="ltr"><a id="ref_41" class="anchor"></a><a href="#note_41" name="r_41" class="fnote">[<span>41</span>]</a></span>.</p><h3 class="rtl start" id="p22"><a id="t22" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t22">سورۀ مؤمنون</a></h3><p class="rtl right" id="p522">61- ﴿رَبِّ ٱنصُرۡنِي بِمَا كَذَّبُونِ﴾ <span class="c5">[المؤمنون: 26]</span>.</p><p class="rtl right" id="p523">«‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! کمکم کن، <span class="c2">(من از اینان مأیوس شده‌ام، نابودشان فرما)</span> به سبب این که مرا تکذیب کرده و دروغگویم نامیده‌اند».</p><p class="rtl right" id="p524">این دعا هنگامی بود که هود و نوح عليه السلام  دیدند راهی به سوی دل‌های خشک و راکد کفار و مشرکین در میان نیست، و جائی را برای رهائی از تمسخر و استهزاء و اذیّت و آزارشان نمی­یابند. تنها کاری که می­توانند بکنند این است که رو به خداأ دارند، و از تکذیب ایشان بنالند و غم و اندوه خود را به پیشگاه او عرضه کنند، و از آستانۀ کبریائی خداأ یاری بطلبند و درخواست چیره شدن و پیروز گردیدن بر این تکذیب و آزار کنند<span dir="ltr"><a id="ref_42" class="anchor"></a><a href="#note_42" name="r_42" class="fnote">[<span>42</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p525">62- ﴿ رَّبِّ أَنزِلۡنِي مُنزَلٗا مُّبَارَكٗا وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلۡمُنزِلِينَ﴾ <span class="c5">[المؤمنون: 29]</span>.</p><p class="rtl right" id="p526"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! مرا در جایگاه پرخیر و برکتی فرود آور و تو بهترین فرودآورندگانی»</span>.</p><p class="rtl right" id="p527">این دعای نوحِ عليه السلام  سوار بر کشتی است که از خداوندأ خواهان نزولی پربرکت است.</p><p class="rtl right" id="p528">63- ﴿رَّبِّ إِمَّا تُرِيَنِّي مَا يُوعَدُونَ﴾ <span class="c5">[المؤمنون: 93]</span>.</p><p class="rtl right" id="p529">«‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! اگر چیزی <span class="c2">(را از عذاب)</span> که بدان وعده داده می‌شوند، <span class="c2">(در دنیا بر سر آنان بیاوری، در حالی که من در میانشان باشم و)</span> به من بنمائی».</p><p class="rtl right" id="p530">مراد این است که اگر عذاب و بلا را دامنگیرشان کردی، در حالی که من در قید حیات و در میانشان باشم.</p><p class="rtl right" id="p531">64- ﴿رَبِّ فَلَا تَجۡعَلۡنِي فِي ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ٩٤﴾ <span class="c5">[المؤمنون: 94]</span>.</p><p class="rtl right" id="p532">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! مرا از زمرۀ کافران مگردان <span class="c2">(و همراه ایشان معذَّب منما)</span>»<span dir="ltr"><a id="ref_43" class="anchor"></a><a href="#note_43" name="r_43" class="fnote">[<span>43</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p533">65- ﴿وَقُل رَّبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنۡ هَمَزَٰتِ ٱلشَّيَٰطِينِ٩٧ وَأَعُوذُ بِكَ رَبِّ أَن يَحۡضُرُونِ٩٨﴾ <span class="c5">[المؤمنون: 97-98]</span>.</p><p class="rtl right" id="p534">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! خویشتن را از وسوسه‌های اهریمنان <span class="c2">(و تحریکات ایشان به انجام گناهان)</span> در پناه تو می‌دارم. ‏ و خویشتن را در پناه تو می‌دارم از این که با من <span class="c2">(در اعمال و اقوال و سایر احوال)</span> گرد آیند <span class="c2">(و مرا از تو غافل نمایند)</span>».</p><p class="rtl right" id="p535">66- ﴿رَبَّنَآ ءَامَنَّا فَٱغۡفِرۡ لَنَا وَٱرۡحَمۡنَا وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلرَّٰحِمِينَ﴾ <span class="c5">[المؤمنون: 109]</span>.</p><p class="rtl right" id="p536"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! ایمان آورده‌ایم، پس ما را ببخش و به ما رحم فرما، و تو بهترین رحم‌کنندگان هستی»</span>.</p><p class="rtl right" id="p537">67- ﴿رَّبِّ ٱغۡفِرۡ وَٱرۡحَمۡ وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلرَّٰحِمِينَ﴾ <span class="c5">[المؤمنون: 118]</span>.</p><p class="rtl right" id="p538">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! <span class="c2">(گناهانم را)</span> ببخشای و <span class="c2">(به من)</span> مرحمت فرمای، چرا که تو بهترین مهربانانی».</p><h3 class="rtl start" id="p23"><a id="t23" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t23">سورۀ فرقان</a></h3><p class="rtl right" id="p539">68- ﴿رَبَّنَا ٱصۡرِفۡ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَۖ إِنَّ عَذَابَهَا كَانَ غَرَامًا٦٥ إِنَّهَا سَآءَتۡ مُسۡتَقَرّٗا وَمُقَامٗا﴾ <span class="c5">[الفرقان: 65-66]</span>.</p><p class="rtl right" id="p540">«‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! عذاب دوزخ را از ما به دور دار. چرا که عذاب آن <span class="c2">(گریبانگیر هرکس که شد از او)</span> جدا نمی‌گردد. بی‌گمان دوزخ بدترین قرارگاه و جایگاه است».</p><p class="rtl right" id="p541">69- ﴿رَبَّنَا هَبۡ لَنَا مِنۡ أَزۡوَٰجِنَا وَذُرِّيَّٰتِنَا قُرَّةَ أَعۡيُنٖ وَٱجۡعَلۡنَا لِلۡمُتَّقِينَ إِمَامًا﴾ <span class="c5">[الفرقان:74]</span>.</p><p class="rtl right" id="p542">«‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! همسران و فرزندانی به ما عطاء فرما <span class="c2">(که به سبب انجام طاعات و عبادات و دیگر کارهای پسندیده)</span> باعث روشنی چشمانمان گردند، و ما را پیشوای پرهیزگاران گردان».</p><p class="rtl right" id="p543">این‌ها دعای بندگان خوب خدای رحمان است که خاشعانه و متضرعانه ربّ خود را فرا می­خوانند. این دعا برگرفته از احساس فطریِ ایمانیِ ژرف است. احساس عشق به چندین برابر شدن رهروان راه خدا، و در پیشاپیش آنان فرزندان و همسران، چون ایشان نزدیک­ترین مردمان در پیروی کردن هستند، و ایشان نخستین امانتی می­باشند که از انسان دربارۀ آنان سؤال می­شود. و احساس عشق به این که مؤمن احساس کند که او پیشوا و راهنمای به خیر و خوبی گردد و عاشقان راه خدا بدو اقتدا نمایند. البتّه در این کار خودستائی و خودنمائی و خودبزرگ­بینی نیست. چه کسانی که در این کاروان و با این کاروان حرکت می­کنند همه و همه راه به سوی خداأ دارند و در راه خداأ گام برمی­دارند<span dir="ltr"><a id="ref_44" class="anchor"></a><a href="#note_44" name="r_44" class="fnote">[<span>44</span>]</a></span>.</p><h3 class="rtl start" id="p24"><a id="t24" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t24">سورۀ شعراء</a></h3><p class="rtl right" id="p544">70- ﴿رَبِّ هَبۡ لِي حُكۡمٗا وَأَلۡحِقۡنِي بِٱلصَّٰلِحِينَ٨٣ وَٱجۡعَل لِّي لِسَانَ صِدۡقٖ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ٨٤ وَٱجۡعَلۡنِي مِن وَرَثَةِ جَنَّةِ ٱلنَّعِيمِ٨٥ وَٱغۡفِرۡ لِأَبِيٓ إِنَّهُۥ كَانَ مِنَ ٱلضَّآلِّينَ٨٦ وَلَا تُخۡزِنِي يَوۡمَ يُبۡعَثُونَ٨٧ يَوۡمَ لَا يَنفَعُ مَالٞ وَلَا بَنُونَ٨٨ إِلَّا مَنۡ أَتَى ٱللَّهَ بِقَلۡبٖ سَلِيمٖ٨٩﴾ <span class="c5">[الشعراء: 83-89]</span>.</p><p class="rtl right" id="p545">«‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! به من کمال و معرفت مرحمت فرما، و مرا <span class="c2">(در دنیا و آخرت )</span> از زمرۀ شایستگان و بایستگان گردان. و <span class="c2">(با توفیق در طاعت و عبادت و اعمال نیک)</span> برای من ذکر خیر و نام نیک در میان آیندگان بر جای دار. و مرا از زمرۀ کسانی ساز که بهشت پرنعمت را فراچنگ می‌آورند. و پدرم را <span class="c2">(با رهنمود به ایمان و توفیق در طاعت و عبادت، مورد مرحمت و مشمول مغفرت گردان، و بدین وسیله او را)</span> که از گمراهان است بیامرز. ‏‏‏ و مرا خوار و رسوا مدار در روزی که <span class="c2">(مردمان برای حساب و کتاب و سزا و جزا، زنده و)</span> برانگیخته می‌شوند. آن روزی که اموال، <span class="c2">(؛یعنی نیروی مادی)</span>، و اولاد، <span class="c2">(یعنی نیروی انسانی، به کسی)</span> سودی نمی‌رساند.‏ بلکه تنها کسی <span class="c2">(نجات پیدا می‌کند)</span> که با دل سالم <span class="c2">(از بیماری شرک و کفر و نفاق و ریا)</span> به پیشگاه خدا آمده باشد‏‏‏».</p><p class="rtl right" id="p546">ابراهیم خلیل عليه السلام  بعد از اینکه برای خود خواهان حکمت، صلاح و نام نیک در میان آیندگان می­شود، برای پدر گمراهش طلب غفران و بخشش می­کند<span dir="ltr"><a id="ref_45" class="anchor"></a><a href="#note_45" name="r_45" class="fnote">[<span>45</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p547">71- ﴿رَبِّ إِنَّ قَوۡمِي كَذَّبُونِ١١٧ فَٱفۡتَحۡ بَيۡنِي وَبَيۡنَهُمۡ فَتۡحٗا وَنَجِّنِي وَمَن مَّعِيَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ١١٨﴾ <span class="c5">[الشعراء: 117-118]</span>.</p><p class="rtl right" id="p548">«‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! قوم من، مرا دروغگو نامیدند <span class="c2">(و دعوتم را نپذیرفتند)</span>! ‏ <span class="c2">(اکنون)</span> میان من و اینان خودت داوری کن <span class="c2">(و کافران و مشرکان را نابود فرما)</span> و من و مؤمنانی را که با من هستند <span class="c2">(از دست شکنجه و آزارشان)</span> نجات بده». ‏</p><p class="rtl right" id="p549">این دعای نوح عليه السلام  بعد اینکه هیچ راهی برای هدایت قومش باقی نماند و تمام تلاش و توانش بی­فایده بود، خواهان نابودی آنها و نجات خود و مؤمنان از خداوندأ گردید.</p><p class="rtl right" id="p550">72- ﴿رَبِّ نَجِّنِي وَأَهۡلِي مِمَّا يَعۡمَلُونَ١٦٩﴾ <span class="c5">[الشعراء: 169]</span>.</p><p class="rtl right" id="p551">«‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! مرا و اهل و عیال و پیروان مرا از <span class="c2">(عذابی که سزاوار)</span> کارهای ایشان <span class="c2">(است)</span> به دور و محفوظ دار!».</p><p class="rtl right" id="p552">این دعای لوط عليه السلام  برای رهایی خود و عیال و قوم مؤمنش از عذاب قومش می‌باشد<span dir="ltr"><a id="ref_46" class="anchor"></a><a href="#note_46" name="r_46" class="fnote">[<span>46</span>]</a></span>.</p><h3 class="rtl start" id="p25"><a id="t25" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t25">سورۀ نمل</a></h3><p class="rtl right" id="p553">73- ﴿رَبِّ أَوۡزِعۡنِيٓ أَنۡ أَشۡكُرَ نِعۡمَتَكَ ٱلَّتِيٓ أَنۡعَمۡتَ عَلَيَّ وَعَلَىٰ وَٰلِدَيَّ وَأَنۡ أَعۡمَلَ صَٰلِحٗا تَرۡضَىٰهُ وَأَدۡخِلۡنِي بِرَحۡمَتِكَ فِي عِبَادِكَ ٱلصَّٰلِحِينَ﴾ <span class="c5">[النمل: 19]</span>.</p><p class="rtl right" id="p554">«‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! چنان کن که پیوسته سپاسگزار نعمت‌هائی باشم که به من و پدر و مادرم ارزانی داشته‌ای، و <span class="c2">(مرا توفیق عطاء فرما تا)</span> کارهای نیکی را انجام دهم که تو از آنها راضی باشی <span class="c2">(و من بدانها رستگار باشم)</span>، و مرا در پرتو مرحمت خود از زمرۀ بندگان شایسته‌ات گردان».</p><p class="rtl right" id="p555">سلیمان عليه السلام  بعد از اینکه از سخن مورچه خندید این دعا را خواند.</p><p class="rtl right" id="p556">74- ﴿رَبِّ إِنِّي ظَلَمۡتُ نَفۡسِي وَأَسۡلَمۡتُ مَعَ سُلَيۡمَٰنَ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ﴾ <span class="c5">[النمل: 44]</span>.</p><p class="rtl right" id="p557"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! من به خود ستم کرده‌ام و با سلیمان خویشتن را تسلیم پروردگار جهانیان می‌دارم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p558">این دعای بلقیس بعد از اینکه دَم و دستگاه سلیمان عليه السلام  وی را شگفت‌زده کرد و سلطنت و قدرت مادی و معنوی خود را در برابر فرمانروائی و توانائی و دارائی سلیمان عليه السلام  ناچیز دید، می­باشد که در این حال دل خود را متوجّه خالق جهانأ کرد و این دعا را خواند.</p><h3 class="rtl start" id="p26"><a id="t26" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t26">سورۀ قصص</a></h3><p class="rtl right" id="p559">75- ﴿رَبِّ إِنِّي ظَلَمۡتُ نَفۡسِي فَٱغۡفِرۡ لِي﴾ <span class="c5">[القصص: 16]</span>.</p><p class="rtl right" id="p560"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! من بر خویشتن ستم کردم، پس مرا ببخش»</span>.</p><p class="rtl right" id="p561">76-  ﴿رَبِّ بِمَآ أَنۡعَمۡتَ عَلَيَّ فَلَنۡ أَكُونَ ظَهِيرٗا لِّلۡمُجۡرِمِينَ﴾ <span class="c5">[القصص: 17]</span>.</p><p class="rtl right" id="p562"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! به پاس نعمت‌هائی که به من عطاء فرموده‌ای، هرگز پشتیبان بدکاران و بزهکاران نخواهم شد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p563">موسی عليه السلام  بعد از کشتن مرد قِبطی با نهایت پشیمانی بعد از اعتراف به گناهش در برابر درگاه خداوندأ خواهان عفو می­شود و تعهّد می­نماید به سبب رحم و نعمت پروردگارشأ پشتیبان بدکاران و ظالمان نشود و این دعا و تعهّد هر موحّدی می­باشد که یاری‌دهندۀ ظالمان نباشد.</p><p class="rtl right" id="p564">77- ﴿رَبِّ نَجِّنِي مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ﴾ <span class="c5">[القصص: 21]</span>.</p><p class="rtl right" id="p565"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! مرا از مردمان ستمگر رهائی بخش»</span>.</p><p class="rtl right" id="p566">موسی عليه السلام  بعد از کشتن مرد قِبطی و فرار این دعا را خواند و این دعای وی <span class="c3">«دیگر باره نشانۀ شخصیّت جوشان و خروشان را آشکارا می­بینیم. آمادگی و نگرش را می‌یابیم. همراه با آن نشانه، مستقیم رو به خدا کردن و از او کمک طلبیدن، و چشم به حمایت و رعایت او دوختن، و به پناه او در وقت ترس و خوف خزیدن، و انتظار امن و امان در پناه او کشیدن، و امید نجات و رستگاری از آستانۀ او داشتن را مشاهده می‌کنیم»</span><span dir="ltr"><a id="ref_47" class="anchor"></a><a href="#note_47" name="r_47" class="fnote">[<span>47</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p567">78- ﴿رَبِّ إِنِّي لِمَآ أَنزَلۡتَ إِلَيَّ مِنۡ خَيۡرٖ فَقِيرٞ﴾ <span class="c5">[القصص: 24]</span>.</p><p class="rtl right" id="p568"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! من نیازمند هر آن خیری هستم که برایم حواله و روانه فرمائی»</span>.</p><p class="rtl right" id="p569">موسی عليه السلام  بعد از سیراب کردن گوسفندان دختران شعیب عليه السلام  از فرط خستگی به زیر سایۀ درختی رفت و این دعا را خواند.</p><h3 class="rtl start" id="p27"><a id="t27" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t27">سورۀ عنکبوت</a></h3><p class="rtl right" id="p570">79- ﴿رَبِّ ٱنصُرۡنِي عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡمُفۡسِدِينَ﴾ <span class="c5">[العنکبوت: 30]</span>.</p><p class="rtl right" id="p571"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! مرا بر قوم تباه پیشه پیروز گردان»</span>.</p><p class="rtl right" id="p572">این دعای لوط عليه السلام  از آستانۀ خداوندأ در برابر قوم بدکردارش می­باشد.</p><p class="rtl right" id="p573">80- ﴿ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ﴾ <span class="c5">[الفاتحة: 2-<span class="c6"> عنکبوت:</span>63-<span class="c6"> لقمان:</span>23]</span>.</p><p class="rtl right" id="p574"><span class="c3">«ستایش و سپاس خداوند را سزا است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p575">خداوندأ در این آیات به خاطر اینکه حق آن اندازه روشن است که مشرکان نیز بدان اعتراف دارند به پیامبرش ج امر به سپاسگزاری می­کند؛ چرا که اگر از آنان که مشکوکند بپرسی چه کسی از آسمان آب بارانده است و زمین را به وسیلۀ آن بعد از مردنش زنده گردانده است‌؟<span class="c6"> قطعاً خواهند گفت:</span> خدا!. این شکرگزاری برای این نعمتِ والا و هر نعمت دیگر بر انسان الزامی است.</p><p class="rtl right" id="p576">باران رحمت خداوند سبحان،<span class="c6"> بر بندۀ با ایمان بی­اندازه ریزان خواهد شد اگر بگوید:</span> ﴿ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ﴾. در قبال این گفتار، نیکی­ای برای او نوشته خواهد شد که با هیچ مقیاس و میزانی سنجیده نمی­شود.</p><h3 class="rtl start" id="p28"><a id="t28" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t28">سورۀ فاطر</a></h3><p class="rtl right" id="p577">81- ﴿ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِيٓ أَذۡهَبَ عَنَّا ٱلۡحَزَنَۖ إِنَّ رَبَّنَا لَغَفُورٞ شَكُورٌ﴾ <span class="c5">[فاطر: 34]</span>.</p><p class="rtl right" id="p578">«‏‏‏‏‏‏‏سپاس خداوندی را سزا است که غم و اندوه را از ما زدود. بی‌گمان پروردگار ما آمرزندۀ <span class="c2">(گناهان بندگان و)</span> سپاسگزار <span class="c2">(کارهای نیک ایشان)</span> است».</p><p class="rtl right" id="p579">این دعای بهشتیان است که از بس در لذت و شعف هستند شکرگزاری می­کنند و دعایی برای هر مؤمنی در این دنیا نیز می­باشدکه خداوندأ سختی و ناراحتی را از وی دور می­سازد و باید شکرگزار خالق خود باشد.</p><h3 class="rtl start" id="p29"><a id="t29" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t29">سورۀ صافّات</a></h3><p class="rtl right" id="p580">82- ﴿سُبۡحَٰنَ رَبِّكَ رَبِّ ٱلۡعِزَّةِ عَمَّا يَصِفُونَ١٨٠ وَسَلَٰمٌ عَلَى ٱلۡمُرۡسَلِينَ١٨١ وَٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ١٨٢﴾ <span class="c5">[الصافات: 180-182]</span>.</p><p class="rtl right" id="p581">«‏‏‏‏‏‏‏‏پاک و منزّه است خداوندگار تو از توصیف‌هائی که <span class="c2">(مشرکان دربارۀ خدا به هم می‌بافند و سر هم)</span> می‌کنند، خداوندگار عزّت و قدرت. درود بر پیغمبران! ‏‏ستایش، یزدان را سزا است که خداوندگار جهانیان است».</p><h3 class="rtl start" id="p30"><a id="t30" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t30">سورۀ ص</a></h3><p class="rtl right" id="p582">83- ﴿رَبِّ ٱغۡفِرۡ لِي وَهَبۡ لِي مُلۡكٗا لَّا يَنۢبَغِي لِأَحَدٖ مِّنۢ بَعۡدِيٓۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡوَهَّابُ﴾ <span class="c5">[ص: 35]</span>.</p><p class="rtl right" id="p583">«‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! مرا ببخشای و حکومتی به من عطاء فرمای که بعد از من کسی را نسزد <span class="c2">(که چنین سلطنت و عظمتی داشته باشد)</span>. بی‌گمان تو بسیار بخشایشگری».</p><p class="rtl right" id="p584">این دعای سلیمان عليه السلام  بعد از اینکه دچار بیماری شد و وی همچون کالبدی بی‌جان بر تخت سلطنت افتاد تا به ابّهت خود ننازد و به نیروی خویش تکیه نکند و بداند که عظمت و قدرت انسان با کمترین ناخوشی و کوچکترین بیماری متزلزل و چه بسا نابود می‌گردد. سلیمان عليه السلام  آن گاه که بلای خداأ را دید، توبه و استغفار سر داد و به درگاه الله متعال بازگشت.</p><h3 class="rtl start" id="p31"><a id="t31" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t31">سورۀ غافِر</a></h3><p class="rtl right" id="p585">84- ﴿رَبَّنَا وَسِعۡتَ كُلَّ شَيۡءٖ رَّحۡمَةٗ وَعِلۡمٗا فَٱغۡفِرۡ لِلَّذِينَ تَابُواْ وَٱتَّبَعُواْ سَبِيلَكَ وَقِهِمۡ عَذَابَ ٱلۡجَحِيمِ﴾ <span class="c5">[غافر: 7]</span>.</p><p class="rtl right" id="p586"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! مهربانی و دانش تو همه چیز را فرا گرفته است پس در گذر از کسانی که برمی‌گردند و راه تو را در پیش می‌گیرند، و آنان را از عذاب دوزخ مصون و محفوظ فرما»</span>.</p><p class="rtl right" id="p587">85- ﴿رَبَّنَا وَأَدۡخِلۡهُمۡ جَنَّٰتِ عَدۡنٍ ٱلَّتِي وَعَدتَّهُمۡ وَمَن صَلَحَ مِنۡ ءَابَآئِهِمۡ وَأَزۡوَٰجِهِمۡ وَذُرِّيَّٰتِهِمۡۚ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ٨ وَقِهِمُ ٱلسَّيِّ‍َٔاتِۚ وَمَن تَقِ ٱلسَّيِّ‍َٔاتِ يَوۡمَئِذٖ فَقَدۡ رَحِمۡتَهُۥۚ وَذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ٩﴾ <span class="c5">[غافر: 8-9]</span>.</p><p class="rtl right" id="p588">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! آنان را به باغ‌های همیشه ماندگار بهشتی داخل گردان که بدیشان وعده داده‌ای، همراه با پدران خوب و همسران شایسته و فرزندان بایستۀ ایشان. قطعاً تو <span class="c2">(بر هر چیزی)</span> چیره و توانا و <span class="c2">(در هر کاری)</span> دارای فلسفه و حکمت هستی. و آنان را از <span class="c2">(عقوبت دنیوی و کیفر اخروی)</span> بدی‌ها نگاهدار، و تو هرکه را در آن روز از کیفر بدی‌ها نگاهداری، واقعاً بدو رحم کرده‌ای و آن مسلّماً رستگاری بزرگ و نیلِ به مقصود سترگی است»‏.</p><p class="rtl right" id="p589">آنان­که بردارندگان عرش خدایند و آنان که گرداگرد آنند به سپاس و ستایش پروردگارشان سرگرمند و بدُو ایمان دارند و برای مؤمنان طلب آمرزش می‌کنند و این دعاها را می­خوانند. و هر مسلمانی با اُسوه از این دعاها می‌تواند برای مؤمنان دعا کند.</p><p class="rtl right" id="p590">86- ﴿وَأُفَوِّضُ أَمۡرِيٓ إِلَى ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ بَصِيرُۢ بِٱلۡعِبَادِ﴾ <span class="c5">[غافر: 44]</span>.</p><p class="rtl right" id="p591"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏من کار و بار خود را به خدا وا می‌گذارم و می‌سپارم. خداوند بندگان را می‌بیند‏‏»</span>.</p><p class="rtl right" id="p592">این ندای مرد با ایمان بنی اسرائیل در برابر دعوت قومش به شرک و انباز برای خداوند و تهدید آنها می­باشد که با استقامتش بر توحید و واگذاری امور به پروردگارش نجات یافت،<span class="c6"> خداوندأ می­فرمایند:</span> ﴿فَوَقَىٰهُ ٱللَّهُ سَيِّ‍َٔاتِ مَا مَكَرُواْۖ وَحَاقَ بِ‍َٔالِ فِرۡعَوۡنَ سُوٓءُ ٱلۡعَذَابِ٤٥﴾ <span class="c5">[غافر: 45]</span> «‏خداوند <span class="c2">(چنین بندۀ مؤمنی را تنها نگذاشت و)</span> او را از سوء توطئه‌ها و نیرنگ‌های ایشان محفوظ و مصون داشت، ولی عذاب بدی خاندان فرعون را در بر گرفت».</p><h3 class="rtl start" id="p32"><a id="t32" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t32">سورۀ زخرف</a></h3><p class="rtl right" id="p593">87- ﴿سُبۡحَٰنَ ٱلَّذِي سَخَّرَ لَنَا هَٰذَا وَمَا كُنَّا لَهُۥ مُقۡرِنِينَ١٣ وَإِنَّآ إِلَىٰ رَبِّنَا لَمُنقَلِبُونَ١٤﴾ <span class="c5">[الزخرف: 13-14]</span>.</p><p class="rtl right" id="p594">«‏‏‏‏‏‏‏‏پاک و منزّه خدائی است که او اینها را به زیر فرمان ما درآورد، و گرنه ما بر <span class="c2">(رام کردن و نگهداری)</span> آنها توانائی نداشتیم و ما به سوی پروردگارمان بازمی‌گردیم».</p><p class="rtl right" id="p595">این دعا در موقع سوار شدن بر مرکب یا ماشین یا هواپیما یا کشتی یا هر وسیله­ای می­باشد تا انسان در این حال نعمت خدایﻷ را یاد کند و در هرحال بازگشتش را به سوی وی بداند.</p><h3 class="rtl start" id="p33"><a id="t33" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t33">سورۀ دخان</a></h3><p class="rtl right" id="p596">88- ﴿رَّبَّنَا ٱكۡشِفۡ عَنَّا ٱلۡعَذَابَ إِنَّا مُؤۡمِنُونَ١٢﴾ <span class="c5">[الدخان: 12]</span>.</p><p class="rtl right" id="p597">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! عذاب را از ما برطرف گردان، ما ایمان آورده‌ایم <span class="c2">(و به اشتباهات خود پی برده‌ایم)</span>»<span dir="ltr"><a id="ref_48" class="anchor"></a><a href="#note_48" name="r_48" class="fnote">[<span>48</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p598">بخاری روایت می­کند: «کفار <span class="c2">(بعد از نزول آیه)</span> گفتند: ﴿رَّبَّنَا ٱكۡشِفۡ عَنَّا ٱلۡعَذَابَ إِنَّا مُؤۡمِنُونَ١٢﴾ <span class="c2">(پیامبر ج از روی شفقت)</span> برای آنها دعا کرد و خداوند عذاب را از آنها برداشت ولی آنها <span class="c2">(به کفرشان)</span> برگشتند و خداوند در روز بدر از آنها انتقام گرفت.<span class="c6"> و این شأن نزول این آیه گردید که:</span></p><p class="rtl right" id="p599">﴿فَٱرۡتَقِبۡ يَوۡمَ تَأۡتِي ٱلسَّمَآءُ بِدُخَانٖ مُّبِينٖ١٠يَوۡمَ نَبۡطِشُ ٱلۡبَطۡشَةَ ٱلۡكُبۡرَىٰٓ إِنَّا مُنتَقِمُونَ١٦﴾ <span class="c5">[الدخان: 10-16]</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p34"><a id="t34" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t34">سورۀ أحقاف</a></h3><p class="rtl right" id="p600">89- ﴿رَبِّ أَوۡزِعۡنِيٓ أَنۡ أَشۡكُرَ نِعۡمَتَكَ ٱلَّتِيٓ أَنۡعَمۡتَ عَلَيَّ وَعَلَىٰ وَٰلِدَيَّ وَأَنۡ أَعۡمَلَ صَٰلِحٗا تَرۡضَىٰهُ وَأَصۡلِحۡ لِي فِي ذُرِّيَّتِيٓۖ إِنِّي تُبۡتُ إِلَيۡكَ وَإِنِّي مِنَ ٱلۡمُسۡلِمِينَ﴾ <span class="c5">[الأحقاف: 15]</span>.</p><p class="rtl right" id="p601"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! به من توفیق عطاء فرما تا شکر نعمتی را به جای آورم که به من و پدر و مادرم ارزانی داشته‌ای، و کارهای نیکوئی را انجام دهم که می‌پسندی و مایۀ خوشنودی تو است، و فرزندانم را صالح گردان و صلاح و نیکوئی را در میان دودمانم تداوم‌ بخش. من توبه می‌کنم و به سوی تو برمی‌گردم، و من از زمرۀ مسلمانان و تسلیم‌شدگان فرمان یزدانم»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p35"><a id="t35" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t35">سورۀ قمر</a></h3><p class="rtl right" id="p602">90- ﴿فَدَعَا رَبَّهُۥٓ أَنِّي مَغۡلُوبٞ فَٱنتَصِرۡ١٠﴾ <span class="c5">[القمر: 10]</span>.</p><p class="rtl right" id="p603">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏تا آنجا که نوح پروردگار خود را بفریاد خواند <span class="c2">(و عرض کرد:)</span> پروردگارا! من شکست خورده‌ام پس مرا یاری و کمک فرما».</p><p class="rtl right" id="p604">این دعای نوح عليه السلام  بعد از تکذیب کردن و دیوانه خواندنش از طرف قومش می­باشد و متهم کردنش به خودخواهی است.<span class="c6"> این ندای نوح عليه السلام  است که:</span> تو ای خدا کمک کن. یاری بده دعوت خود را. حقّ و حقیقت را مدد فرما. برنامۀ خود را نصرت و پیروزی عطاء کن. تو خودت کمک فرما، کار کمک و یاری کار تو است و بس. دعوت، دعوت تو است<span dir="ltr"><a id="ref_49" class="anchor"></a><a href="#note_49" name="r_49" class="fnote">[<span>49</span>]</a></span>.</p><h3 class="rtl start" id="p36"><a id="t36" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t36">‏ سورۀ حشر</a></h3><p class="rtl right" id="p605">91- ﴿رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لَنَا وَلِإِخۡوَٰنِنَا ٱلَّذِينَ سَبَقُونَا بِٱلۡإِيمَٰنِ وَلَا تَجۡعَلۡ فِي قُلُوبِنَا غِلّٗا لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ رَبَّنَآ إِنَّكَ رَءُوفٞ رَّحِيمٌ﴾ <span class="c5">[الحشر: 10]</span>.</p><p class="rtl right" id="p606"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! ما را و برادران ما را که در ایمان آوردن بر ما پیشی گرفته‌اند بیامرز. و کینه‌ای نسبت به مؤمنان در دلهایمان جای مده، پروردگارا! تو دارای رأفت و رحمت فراوانی هستی»</span>.</p><p class="rtl right" id="p607">این دعای کسانی می­باشد که پس از مهاجرین و انصارش به خداوندأ ایمان آورده و از خداوندأ برای این رادمردان تاریخ بشر دعا می­کنند و این فراخوانِ خداوند<span dir="ltr">I</span> برای دعا کردن برای آنها نمادی بارز از بزرگی و ایده­آل بودن آن‌هاست و احترامی والا به این شاگردان ناب مکتب نبوّت ج می­باشد. با وصف محرز است هرگونه حقد و کینه و بی­حرمتی به این مؤمنان راستین نمادی از نافرمانی خداوندـ می­باشد.</p><h3 class="rtl start" id="p37"><a id="t37" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t37">سورۀ ممتحنه</a></h3><p class="rtl right" id="p608">92- ﴿رَّبَّنَا عَلَيۡكَ تَوَكَّلۡنَا وَإِلَيۡكَ أَنَبۡنَا وَإِلَيۡكَ ٱلۡمَصِيرُ﴾ <span class="c5">[الممتحنة: 4]</span>.</p><p class="rtl right" id="p609">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! به تو توکل می‌کنیم، و به تو روی می‌آوریم، و بازگشت به سوی تو است <span class="c2">(و همۀ راه‌ها سر به جانب تو دارد و به تو منتهی می‌گردد)</span>».</p><p class="rtl right" id="p610">93- ﴿رَبَّنَا لَا تَجۡعَلۡنَا فِتۡنَةٗ لِّلَّذِينَ كَفَرُواْ وَٱغۡفِرۡ لَنَا رَبَّنَآۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ٥﴾ <span class="c5">[الممتحنة: 5]</span>.</p><p class="rtl right" id="p611">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! ما را گرفتار دست کافران <span class="c2">(با عذابت و تسلط آنها بر ما)</span> مکن، پروردگارا! ما را بیامرز که تو چیرۀ کار بجائی»<span dir="ltr"><a id="ref_50" class="anchor"></a><a href="#note_50" name="r_50" class="fnote">[<span>50</span>]</a></span>.</p><h3 class="rtl start" id="p38"><a id="t38" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t38">سورۀ تحریم</a></h3><p class="rtl right" id="p612">94- ﴿رَبَّنَآ أَتۡمِمۡ لَنَا نُورَنَا وَٱغۡفِرۡ لَنَآۖ إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ﴾ <span class="c5">[التحریم: 8]</span>.</p><p class="rtl right" id="p613"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! نور ما را کامل گردان و ما را ببخشای، چرا که تو بر هر چیزی بس توانائی»</span>.</p><p class="rtl right" id="p614">بهشتیان در حالی که نور ایمان و عمل صالح ایشان، پیشاپیش و سوی راستشان رو به جانب بهشت در حرکت است و وقتی که خاموش شدن نور منافقان را می‌بینند، رو به درگاه خدا سبحانه و تعالی می‌کنند و این دعا را سر می­دهند.<span class="c6"> گفته شده:</span> خداوند نور را کامل کرده ولی آنها باز خواهان تقرّب بیشتر به خداوند سبحانه و تعالی هستند<span dir="ltr"><a id="ref_51" class="anchor"></a><a href="#note_51" name="r_51" class="fnote">[<span>51</span>]</a></span>.</p><h3 class="rtl start" id="p39"><a id="t39" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t39">سورۀ نوح</a></h3><p class="rtl right" id="p615">95- ﴿رَّبِّ لَا تَذَرۡ عَلَى ٱلۡأَرۡضِ مِنَ ٱلۡكَٰفِرِينَ دَيَّارًا٢٦ إِنَّكَ إِن تَذَرۡهُمۡ يُضِلُّواْ عِبَادَكَ وَلَا يَلِدُوٓاْ إِلَّا فَاجِرٗا كَفَّارٗا٢٧﴾ <span class="c5">[نوح: 26-27]</span>.</p><p class="rtl right" id="p616"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! هیچ احدی از کافران را بر روی زمین زنده باقی مگذار. که اگر ایشان را رها کنی، بندگانت را گمراه می‌سازند، و جز فرزندان بزهکار و کافرِ سرسخت نمی‌زایند و به دنیا نمی‌آورند»</span>.</p><p class="rtl right" id="p617">نوح عليه السلام  وقتی که ابلاغ خود را به قومش کامل کرد و از ایمان و تسلیم شدن آنها ناامید گردید، این دعا را بر علیه قوم کافر و مشرکش کرد.</p><p class="rtl right" id="p618">96- ﴿رَّبِّ ٱغۡفِرۡ لِي وَلِوَٰلِدَيَّ وَلِمَن دَخَلَ بَيۡتِيَ مُؤۡمِنٗا وَلِلۡمُؤۡمِنِينَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِۖ وَلَا تَزِدِ ٱلظَّٰلِمِينَ إِلَّا تَبَارَۢا٢٨﴾ <span class="c5">[نوح: 28]</span>.</p><p class="rtl right" id="p619"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏پروردگارا! مرا، و پدر و مادرم را، و همۀ کسانی را که مؤمنانه و باورمندانه به خانۀ من در می‌آیند و سایر مردان و زنان با ایمان را بیامرز! و کافران را جز هلاک و نابودی میفزا!»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p40"><a id="t40" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t40">سورۀ إخلاص</a></h3><p class="rtl right" id="p620">97- ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١ ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ٢ لَمۡ يَلِدۡ وَلَمۡ يُولَدۡ٣ وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ كُفُوًا أَحَدُۢ٤﴾ <span class="c5">[الإخلاص: 1-4]</span>.</p><p class="rtl right" id="p621"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏بگو: خدا، یگانۀ یکتا است. خدا، کمال مطلق و سَرورِ والای برآورندۀ امیدها و برطرف‌کنندۀ نیازمندی‌ها است. نزاده است و زاده نشده است. و کسی همتا و همگون او نمی‌باشد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p622">سورۀ اخلاص اثبات عقیدۀ توحید و یکتاپرستی اسلامی و توضیح آن است و دعا و ندای یکتاپرستی می­باشد. و در عین حال دارای فضائل وصف­ناپذیری نیز می­باشد.</p><p class="rtl right" id="p623">این سوره با دو سوم قرآن برابر است،<span class="c6"> بخاری از عبدالرحمن بن عبداللهس روایت می­کند:</span> مردی شنید کسی می­خواند: ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١﴾ و آن را تکرار می­کرد. وقتی که به بامداد رسید به خدمت پیغمبر ج رفت و این کار را برایش ذکر کرد –انگار این مرد چنین کاری را کم و ناچیز می­انگاشت-،<span class="c6"> پیغمبر ج فرمود:</span> <span class="c3">«وَالَّذِى نَفْسِى بِيَدِهِ؛ إِنَّهَا لَتَعْدِلُ ثُلُثَ الْقُرْآنِ»</span>. <span class="c3">«به خدائی سوگند که جان من در دست او است، این سوره با دو سوّم قرآن برابر است»</span><span dir="ltr"><a id="ref_52" class="anchor"></a><a href="#note_52" name="r_52" class="fnote">[<span>52</span>]</a></span>. این فضیلت غریب نیست؛ زیرا این یگانگی و أحدیّت عقیدۀ دل و درون، و تفسیر هستی، و برنامۀ زندگی است... بدین خاطر این سوره متضمّن بزرگ‌ترین خطوط اصلی در حقیقت سترگ اسلام است...<span dir="ltr"><a id="ref_53" class="anchor"></a><a href="#note_53" name="r_53" class="fnote">[<span>53</span>]</a></span></p><p class="rtl right" id="p624">ابوهریرهس روایت می­کند که پیامبر ج فرمود: <span class="c3">«قَالَ اللَّهُ: كَذَّبَنِي ابْنُ آدَمَ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ ذَلِكَ وَشَتَمَنِي وَلَمْ يَكُنْ لَهُ ذَلِكَ فَأَمَّا تَكْذِيبُهُ إِيَّايَ فَقَوْلُهُ لَنْ يُعِيدَنِي كَمَا بَدَأَنِي وَلَيْسَ أَوَّلُ الْخَلْقِ بِأَهْوَنَ عَلَيَّ مِنْ إِعَادَتِهِ وَأَمَّا شَتْمُهُ إِيَّايَ فَقَوْلُهُ اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَدًا وَأَنَا الْأَحَدُ الصَّمَدُ لَمْ أَلِدْ وَلَمْ أُولَدْ وَلَمْ يَكُنْ لِي كُفْئًا أَحَدٌ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_54" class="anchor"></a><a href="#note_54" name="r_54" class="fnote">[<span>54</span>]</a></span> «خداوند فرمود: فرزند آدم مرا تکذیب کرد در حالیکه چنین حقی نداشت، به من اهانت کرد در حالیکه چنین حقی نداشت،<span class="c6"> تکذیبش بر من آن بود که گفته:</span> هرگز مرا زنده نمی­کند همانگونه که مرا آفریده و <span class="c2">(این گفته)</span> در حالیست که اوّل آفرینشش بر من آسان­تر از زنده کردنش نیست.<span class="c6"> و اما اهانتش بر من این است که:</span> خداوند فرزند دارد. در حالیکه من يگانۀ يكتای بی­­نیاز و در اوج کمالی هستم که نزاده است و زاده نشده است. و كسی همتا و همگون او نمی‌باشد»<span dir="ltr"><a id="ref_55" class="anchor"></a><a href="#note_55" name="r_55" class="fnote">[<span>55</span>]</a></span>.</p><h3 class="rtl start" id="p41"><a id="t41" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t41">سورۀ فلق</a></h3><p class="rtl right" id="p625">98- ﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ١ مِن شَرِّ مَا خَلَقَ٢ وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ٣ وَمِن شَرِّ ٱلنَّفَّٰثَٰتِ فِي ٱلۡعُقَدِ٤ وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ٥﴾ <span class="c5">[الفلق: 1-5]</span>.</p><p class="rtl right" id="p626"><span class="c3">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏بگو: پناه می‌برم به خداوندگار سپیده‌دم. ‏از شرّ هر آنچه خداوند آفریده است. و از شرّ شب بدان گاه که کاملاً فرا می‌رسد. ‏ و از شرّ کسانی که در گره‌ها می‌دمند. و از شرّ حسود بدان گاه که حسد می‌ورزد‏‏‏»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p42"><a id="t42" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t42">سورۀ ناس</a></h3><p class="rtl right" id="p627">99- ﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ١ مَلِكِ ٱلنَّاسِ٢ إِلَٰهِ ٱلنَّاسِ٣ مِن شَرِّ ٱلۡوَسۡوَاسِ ٱلۡخَنَّاسِ٤ ٱلَّذِي يُوَسۡوِسُ فِي صُدُورِ ٱلنَّاسِ٥ مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ٦﴾<span class="c5">[الناس:1-6]</span>.</p><p class="rtl right" id="p628">«‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏بگو: پناه می‌برم به پروردگار مردمان.‏‏ به مالک و حاکم <span class="c2">(واقعی)</span> مردمان. به معبود <span class="c2">(بر حقّ)</span> مردمان. ‏‏از شرّ وسوسه‌گری که واپس می‌رود. وسوسه‌گری است که در سینه‌های مردمان به وسوسه می‌پردازد. <span class="c2">(در سینه‌های مردمانی)</span> از جنّیها و انسان‌ها».</p><p class="rtl right" id="p629">‏این دو سوره رهنمود و رهنمونی از سوی یزدان سبحان نخست برای پیغمبرش ج و بعد از او برای همگی مؤمنان است. رهنمود و رهنمون به این که به کنف حمایت او، و به پناهگاه او، پناه ببرند از هر چیز خوفناکی، چه پنهان باشد و چه آشکار، و چه ناشناخته باشد و چه شناخته، و چه کم باشد و چه زیاد و چه جزئی باشد و چه کلّی...<span dir="ltr"><a id="ref_56" class="anchor"></a><a href="#note_56" name="r_56" class="fnote">[<span>56</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p630">در فضیلت و ناب بودن این سوره­ها روایات متعدّد وجود دارد،<span class="c6"> از جملۀ روایاتِ صحیح:</span></p><p class="rtl right" id="p631">-<span class="c6">         عقبه بن عامرس روایت کرده که پیغمبر ج فرمود:</span> <span class="c3">«أُنْزِلَ، أَوْ أُنْزِلَتْ عَلَيَّ آيَاتٌ لَمْ يُرَ مِثْلُهُنَّ قَطُّ، الْمُعَوِّذَتَيْنِ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_57" class="anchor"></a><a href="#note_57" name="r_57" class="fnote">[<span>57</span>]</a></span> <span class="c3">«بر من آیاتی نازل گردید که مانند آنها هرگز دیده نشده است و آنها: معوذتین»</span>.</p><p class="rtl right" id="p632">-<span class="c6">         از جابرس روایت که پیغمبر ج فرمود:</span> <span class="c3">«إقرأ يا جابر!»</span> <span class="c3">«بخوان ای جابر!»</span> گفتم: چه چیز را بخوانم پدر و مادرم فدایت باد؟<span class="c6"> فرمود:</span> ﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ١﴾ ﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ١﴾ و من آنها را خواندم.<span class="c6"> فرمود:</span> <span class="c3">«إقرأ بهما، ولن تقرأ بمثلهما»</span> <span class="c3">«آنها را بخوان که هرگز مانند آنها را نخوانده­ای»</span><span dir="ltr"><a id="ref_58" class="anchor"></a><a href="#note_58" name="r_58" class="fnote">[<span>58</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p633">-<span class="c6">         عائشهل روایت کرده:</span> <span class="c3">«پیغمبر ج هر شب وقتی به رختواب خود می­رفت، کف دست‌هایش را کنار همدیگر می­آورد، سپس دو سورۀ ﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ١﴾ و ﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ١﴾ را می­خواند و به کف دست‌هایش فوت می­کرد و می­دمید. آن­گاه تا آنجا که می‌توانست دست‌هایش را بر بدنش می‌کشید و می­مالید. نخست سر، سپس رخسار، آن­گاه قسمت پیشین بدنش را دست می­کشید و مسح می­کرد... این کار را سه بار انجام می­داد»</span><span dir="ltr"><a id="ref_59" class="anchor"></a><a href="#note_59" name="r_59" class="fnote">[<span>59</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p634">-<span class="c6">         ابن عباسب روایت کرده که پیغمبر ج می‌فرماید:</span> <span class="c3">«الشَّيطانُ جَاثِمٌ على قَلْبِ ابنِ آدَمَ، فإذا ذكرَ اللّه تعالی خَنَسَ وإذا غَفَلَ وَسْوَسَ»</span> <span class="c3">«اهریمن بالای دل آدمیزاد چمباتمه زده است. هرگاه آدمیزاد به ذکر خداوند بزرگوار بپردازد واپس می­رود. و هرگاه آدمیزاد از خدا غافل گردد به وسوسه می‌پردازد»</span>.</p></div><span class="rtl start"><span class="rtl start"><br class="rtl start"></span></span><div class="rtl start"><h2 class="rtl right" id="p43"><a id="t43" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t43">فصل دوّم: أذکار و دعاهای نبوی ج</a></h2></div><span class="rtl start"><span class="rtl start"><br class="rtl start"></span></span><div class="rtl start"><h3 class="rtl start" id="p44"><a id="t44" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t44">1-فضيلت ذکر و تسبیحات</a></h3><h4 class="rtl right" id="p45"><a id="t45" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t45"><span class="c2">(1-1)</span> فضیلت ذکر</a></h4><p class="rtl right" id="p635">خداوند متعال مى­فرمايند: ﴿فَٱذۡكُرُونِيٓ أَذۡكُرۡكُمۡ وَٱشۡكُرُواْ لِي وَلَا تَكۡفُرُونِ١٥٢﴾ <span class="c5">[البقرة: 152]</span>.</p><p class="rtl right" id="p636"><span class="c3">«مرا یاد کنید تا من نیز شما را یاد کنم، و از من سپاسگزارى کنید و ناسپاسى مرا نکنید»</span>.</p><p class="rtl right" id="p637">﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ ذِكۡرٗا كَثِيرٗا٤١﴾ <span class="c5">[الأحزاب: 41]</span>.</p><p class="rtl right" id="p638"><span class="c3">«اى مؤمنان! خداى را بسیار یاد کنید»</span>.</p><p class="rtl right" id="p639">﴿وَٱلذَّٰكِرِينَ ٱللَّهَ كَثِيرٗا وَٱلذَّٰكِرَٰتِ أَعَدَّ ٱللَّهُ لَهُم مَّغۡفِرَةٗ وَأَجۡرًا عَظِيمٗا﴾ <span class="c5">[الأحزاب: 35]</span>.</p><p class="rtl right" id="p640"><span class="c3">«مردان و زنانى که خدا را بسیار یاد مى‌کنند، خداوند براى آن‌ها آمرزش و پاداش بزرگى فراهم ساخته است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p641">﴿وَٱذۡكُر رَّبَّكَ فِي نَفۡسِكَ تَضَرُّعٗا وَخِيفَةٗ وَدُونَ ٱلۡجَهۡرِ مِنَ ٱلۡقَوۡلِ بِٱلۡغُدُوِّ وَٱلۡأٓصَالِ وَلَا تَكُن مِّنَ ٱلۡغَٰفِلِينَ٢٠٥﴾ <span class="c5">[الأعراف: 205]</span>.</p><p class="rtl right" id="p642"><span class="c3">«پروردگارت را در دل خود، با فروتنى، هراس، آهسته و آرام، صبحگاهان و شامگاهان یاد کن و از زمرۀ غافلان مباش»</span>.</p><p class="rtl right" id="p643">رسول الله ج مى­فرماید: <span class="c3">«مَثَلُ الَّذي يَذْكُرُ رَبَّهُ وَالّذِي لاَ يَذْكُرُ رَبَّهُ مَثَلُ الْـحَيِّ وَالْـمَيِّتِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_60" class="anchor"></a><a href="#note_60" name="r_60" class="fnote">[<span>60</span>]</a></span>). <span class="c3">«مثال کسى که پروردگارش را یاد مى‌کند و کسى که پروردگارش را یاد نمى کند، مانند زنده و مرده است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p644">آیا شما را از بهترین اعمال با خبر نگردانم که نزد پروردگارتان پاکیزه­تر است و رسول الله ج فرمود:</p><p class="rtl right" id="p645"><span class="c3">«يَقُولُ اللهُ تَعَالَى: أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِي بِي، وَأَنَا مَعَهُ إِذَا ذَكَرَنِي، فَإِنْ ذَكَرَنِي فِي نَفْسِهِ ذَكَرْتُهُ فِي نَفْسِي، وَإِنْ ذَكَرَنِي فِي مَلأٍ ذَكَرْتُهُ فِي مَلأٍ خَيْرٍ مِنْهُمْ، وَإِنْ تَقَرَّبَ إِلَىَّ شِبْرًا تَقَرَّبْتُ إِلَيْهِ ذِرَاعًا، وَإِنْ تَقَرَّبَ إِلَيَّ ذِرَاعًا تَقَرَّبْتُ إِلَيْهِ بَاعًا، وَإِنْ أَتَانِي يَمْشِي أَتَيْتُهُ هَرْوَلَةً»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_61" class="anchor"></a><a href="#note_61" name="r_61" class="fnote">[<span>61</span>]</a></span>). «خداوند <span class="c2">(در حدیث قدسى)</span> مى‌فرمایند: من نزد گمان بنده­ام هستم و هنگامى که او مرا یاد نماید من همراه او هستم، اگر مرا در خلوت یاد کند، من او را در خلوت یاد مى­کنم، و اگر مرا در مجلسى یاد کند، من او را در مجلسى بهتر از آن یاد مى­کنم، و اگر به سوى من به اندازۀ وجبى تقرّب جوید، من به سوى او به اندازۀ ذراعى <span class="c3">«بازویى»</span> تقرّب مى­جویم، و اگر به اندازۀ ذراعى به سوى من تقرّب جوید من به او به اندازۀ باعى <span class="c3">«دو بازوى انسان»</span> نزدیک مى‌شوم. و اگر پیاده به سوى من بیاید، من شتابان به سوى او مى­آیم».</p><p class="rtl right" id="p646">از عبدالله بن بُسْرس روایت شده که مردى گفت: یا رسول الله ج امور اسلام زیاد هستند، به من چیزى یاد دهید که به آن تمسک جویم.<span class="c6"> پیامبر ج فرمودند:</span> <span class="c3">«لاَ يَزَالُ لِسَانُكَ رَطْباً مِنْ ذِكْرِ اللهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_62" class="anchor"></a><a href="#note_62" name="r_62" class="fnote">[<span>62</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p647"><span class="c3">«پیوسته زبانت با یاد خدا تَر باشد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p648">و نیز پیامبر اکرم ج فرمودند: <span class="c3">«مَنْ قَرَأَ حَرْفَاً مِنْ كِتَابِ اللهِ فَلَهُ بِهِ حَسَنَةٌ، وَالْـحَسَنَةُ بِعَشْرِ أَمْثَالِـهَا،<span class="c6"> لاَأَقُولُ:</span> ﴿الٓمٓ١﴾ <span class="c5">[البقرة: 1]</span>. حَرْفٌ؛<span class="c6"> وَلَكِنْ:</span> أَلِفٌ حَرْفٌ، وَلاَمٌ حَرْفٌ، وَمِيمٌ حَرْفٌ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_63" class="anchor"></a><a href="#note_63" name="r_63" class="fnote">[<span>63</span>]</a></span>) <span class="c3">«هرکس یک حرف از قرآن بخواند، یک نیکى برایش نوشته مى‌شود، و هر نیکى، ده برابر مى­شود،<span class="c6"> من نمى­گویم:</span> ﴿الٓمٓ١﴾ یک حرف است،<span class="c6"> بلکه:</span> ألف یک حرف، لام یک حرف، و میم یک حرف است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p649">عقبه بن عامرس مى­گوید: در صُفَّه بودیم که رسول الله ج بیرون آمد و فرمود:</p><p class="rtl right" id="p650"><span class="c3">«أَيُّكُمْ يُحِبُ أَنْ يَغْدُوَ كُلَّ يَوْمٍ إِلَى بُطْحَانَ أَوْ إِلَى العَقِيْقِ فَيَأْتِيَ مِنْهُ بِنَاقَتَيْنِ كَوْمَاوَيْنِ فِي غَيْرِ إِثْمٍ وَلاَ قَطِيْعَةِ رَحِمٍ؟»</span>. <span class="c3">«کدام یک از شما دوست دارد که هر روز صبح، به بُطْحَان یا عقیق برود و با دو شتر بار برگردد بدون این که گناهى یا قطع صلۀ رحمى انجام داده باشد؟»</span>.</p><p class="rtl right" id="p651">گفتیم: یا رسول الله ج! ما دوست داریم.<span class="c6"> فرمود:</span> <span class="c3">«أَفَلاَ يَغْدُو أَحَدُكُمْ إِلَى المَسْجِدِ فَيَعْلَمَ، أَوْ يَقْرَأَ آيَتَيْنِ مِنْ كِتَابِ اللهِ ﻷ خَيْرٌ لَهُ مِنْ نَاقَتَيْنِ، وَثَلاَثٌ خَيْرٌ لَهُ مِنْ ثَلاَثٍ، وَأَرْبَعٌ خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَرْبَعٍ، وَمِنْ أَعْدَادِهِنَّ مِنَ الإِبِلِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_64" class="anchor"></a><a href="#note_64" name="r_64" class="fnote">[<span>64</span>]</a></span>). <span class="c3">«هرکس به مسجد برود و دو آیه از کتاب خداوند ﻷ را یاد بگیرد یا بخواند، براى او از دو شتر بهتر است، و سه آیه از سه شتر، و چهار آیه از چهار شتر، و به تعداد آیات از همان تعداد شتر، برایش بهتر و سودمندتر است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p652">و رسول الله ج فرمودند: <span class="c3">«مَنْ قَعَدَ مَقْعَداً لَمْ يَذْكُرِ اللهَ فِيهِ كَانَتْ عَلَيْهِ مِنَ اللهِ تِرَةٌ، وَمَنْ اضْطَجَعَ مَضْجَعَاً لَمْ يَذْكُرِ اللهَ فِيهِ،كَانَتْ عَلَيْهِ مِنَ اللهِ تِرَةٌ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_65" class="anchor"></a><a href="#note_65" name="r_65" class="fnote">[<span>65</span>]</a></span>). <span class="c3">«هرکس در جایى بنشیند و آنجا، خدا را یاد نکند، از طرف خدا، بر او زیان وارد خواهد شد، و هرکس به پهلو بخوابد و خدا را یاد نکند، براى این غفلت هم از جانب خدا زیان خواهد دید»</span>.</p><p class="rtl right" id="p653">و رسول الله ج فرمودند: <span class="c3">«مَا قَعَدَ قَوْمٌ مَقْعَدًا لَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ ﻷ وَيُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ ج إِلَّا كَانَ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَإِنْ دَخَلُوا الْجَنَّةَ لِلثَّوَابِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_66" class="anchor"></a><a href="#note_66" name="r_66" class="fnote">[<span>66</span>]</a></span>). <span class="c3">«هر گروهى در مجلسى بنشیند و در آن، ذکر الله را نکند و بر پیامبرشان درود نفرستد، اگرچه داخل بهشت هم شوند، روز قیامت بر آنها حسرت وافسوس وارد مى­­شود»</span>.</p><p class="rtl right" id="p654">و رسول الله ج فرمودند: <span class="c3">«مَا مِنْ قَوْمٍ يَقُومُونَ مِنْ مَجْلِسٍ لاَيَذْكُروُنَ اللهَ فِيهِ إِلاَّ قَامُوا عَنْ مِثْلِ جِيْفَةِ حِمَارٍ وَكَانَ لَـهُمْ حَسْرَةً»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_67" class="anchor"></a><a href="#note_67" name="r_67" class="fnote">[<span>67</span>]</a></span>). «هیچ گروهى از مجلسى که در آن، خدا را یاد نکرده‌اند بر نمى­خیزند، مگر مثل اینکـه از <span class="c2">(نزد)</span> لاشۀ الاغى برخاسته­اند، و حسرت آنها را فراگرفته است».</p><h4 class="rtl right" id="p46"><a id="t46" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t46"><span class="c2">(1-2)</span> فضیلت تسبیح، تحمید، تهلیل و تکبیر</a></h4><p class="rtl right" id="p655">رسول الله ج مى‌فرماید: <span class="c3">«مَنْ قَالَ: سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ فِي يَوْمٍ مِائَةَ مَرَّةٍ حُطَّتْ خَطَايَاهُ وَلَوْ كَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ الْبَحْرِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_68" class="anchor"></a><a href="#note_68" name="r_68" class="fnote">[<span>68</span>]</a></span>). <span class="c3">«هرکس روزانه صد بار «سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ»</span> بگوید، گناهانش بخشیده مى­شوند اگرچه به اندازۀ کف دریا باشند».</p><p class="rtl right" id="p656">و مى­فرمايد: <span class="c3">«هركس دعاى زير را ده بار بخواند مانند كسى است كه چهار تن از فرزندان إسماعيل را آزاد كرده است: «لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ وَلَهُ الْـحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ»</span>»(<span dir="ltr"><a id="ref_69" class="anchor"></a><a href="#note_69" name="r_69" class="fnote">[<span>69</span>]</a></span>). <span class="c3">«هيچ معبودى «بر حقّی»</span> به جز الله وجود ندارد، يكتاست و شريكى ندارد، پادشاهى و ستايش از آنِ او است، و او بر هر چيز تواناست».</p><p class="rtl right" id="p657">و مى­فرماید: دو کلمه وجود دارد که راحت به زبان مى­آیند و در ترازوى اعمال، سنگین­اند،<span class="c6"> و نزد خداى رحمان محبوب­اند:</span> <span class="c3">«سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ سُبْحَانَ اللهِ الْعَظِيْمِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_70" class="anchor"></a><a href="#note_70" name="r_70" class="fnote">[<span>70</span>]</a></span>). <span class="c3">«الله پاک و منزّه است، واو را ستایش مى­کنم، خداوند عظیم، پاک و منزّه است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p658">و مى­فرمايد: اگر من <span class="c3">«سُبْحَانَ اللهِ، وَالْـحَمْدُ ِللهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَاللهُ أکبر»</span> بگویم، نزد من از آنچه که خورشید بر آن طلوع کرده است <span class="c3">«یعنى؛ همۀ دنیا»</span> دوست داشتنى­تر است)(<span dir="ltr"><a id="ref_71" class="anchor"></a><a href="#note_71" name="r_71" class="fnote">[<span>71</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p659">و مى­فرماید: <span class="c3">«أَيَعْجِزُ أَحَدُكُمْ أَنْ يَكْسِبَ كُلَّ يَوْمٍ أَلْفَ حَسَنَةٍ؟<span class="c6"> فَسَأَلَهُ سَائِلٌ مِنْ جُلَسَائِهِ:</span> كَيْفَ يَكْسِبُ أَحَدُنَا أَلَفَ حَسَنَةٍ؟<span class="c6"> قَالَ:</span> يُسَبِّحُ مِائَةَ تَسْبِيحَةٍ، فَيُكْتَبُ لَهُ أَلْفُ حَسَنَةٍ أَوْ يُحَطُّ عَنْه ُ أَلَفُ خَطِيئَةٍ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_72" class="anchor"></a><a href="#note_72" name="r_72" class="fnote">[<span>72</span>]</a></span>). <span class="c3">«آیا کسى از شما نمى تواند روزانه هزار نیکى بدست آورد؟<span class="c6"> یکى از کسانى که در جلسه حضور داشت پرسید:</span> چگونه یکى از ما مى­تواند هزار نیکى بدست آورد؟<span class="c6"> فرمود:</span> هرکس صد بار سبحان الله بگوید برایش هزار نیکى نوشته مى­شود، یا هزار گناه از او بخشیده مى­شود»</span>.</p><p class="rtl right" id="p660">رسول الله ج فرمودند: <span class="c3">«يَا عَبْدَ اللهِ بْنِ قَيْسٍ أَلاَ أَدُلُّكَ عَلَى كَنْزٍ مِنْ كُنُوزِ الْـجَنَّةِ؟<span class="c6"> فَقُلْتُ:</span> بَلَى يَا رَسُولَ اللهِ،<span class="c6"> قَالَ:</span> قُلْ: لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بَاللهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_73" class="anchor"></a><a href="#note_73" name="r_73" class="fnote">[<span>73</span>]</a></span>). <span class="c3">«اى عبدالله بن قیس! آیا تو را به گنجى از گنج­هاى بهشت، راهنمایى نکنم؟<span class="c6"> گفتم:</span> بلى یا رسول الله! فرمود: بگو: «لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بَاللهِ»</span>».</p><p class="rtl right" id="p661">و نیز رسول الله ج فرمودند: <span class="c3">«أَحَبُّ الْكَلاَمِ إِلَى اللهِ أَرْبَعٌ: سُبْحَانَ اللهِ، وَالْـحَمْدُ لِلَّهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَاللهُ أکبر، لاَ يَضُرُّكَ بأّیّهِنَّ بَدَأْتَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_74" class="anchor"></a><a href="#note_74" name="r_74" class="fnote">[<span>74</span>]</a></span>). <span class="c3">«چهار کلمه نزد خداوند از همه‌ى کلمات محبوب تراند: سُبْحَانَ اللهِ، وَالْـحَمْدُ لِلَّهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَاللهُ أکبر، با هریک از آنها که شروع کنى اشکالى ندارد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p662">بادیه­نشینى نزد رسول الله ج آمد و گفت: جمله­اى به من بیاموز تا آن را وِرد خود سازم،<span class="c6"> رسول الله ج فرمود:</span> بگو: <span class="c3">«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، اللهُ أکبر كَبِيْراً، وَالْـحَمْدُ ِللهِ كَثِيْراً، سُبْحَانَ اللهِ رَبِّ الْعَالَمِيْنَ، لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ الْعَزِيْزِ الْـحَكِيْمِ»</span> آن مرد گفت: این جملات از آنِ پروردگار است، براى خود چه بگویم؟<span class="c6"> رسول الله ج فرمود:</span> بگو: <span class="c3">«أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيْ، وَارْحَمْنِيْ، وَاهْدِنِيْ، وَارْزُقْنِيْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_75" class="anchor"></a><a href="#note_75" name="r_75" class="fnote">[<span>75</span>]</a></span>). <span class="c3">«بار الها! مرا ببخش، و به من رحم کن، و مرا هدایت کن، و به من روزى عنایت فرما»</span>.</p><p class="rtl right" id="p663">هرگاه فردى مسلمان مى­شد، رسول الله ج نماز را به او مى­آموخت،<span class="c6"> سپس دستور مى­داد که با این جملات دعا کند:</span></p><p class="rtl right" id="p664"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيْ، وَارْحَمْنِيْ، وَاهْدِنِيْ، وَعَافِنِي وَارْزُقْنِيْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_76" class="anchor"></a><a href="#note_76" name="r_76" class="fnote">[<span>76</span>]</a></span>). <span class="c3">«بار الها! مرا ببخش، و به من رحم کن، و مرا هدایت ده، و عافیت بخش، و به من روزى عطا فرما»</span>.</p><p class="rtl right" id="p665">و <span class="c3">«إِنَّ أَفْضَلَ الدُّعَاءِ اَلْـحَمْدُ لِلَّهِ، وَإِنَّ أَفْضَلَ الذِّكْرِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_77" class="anchor"></a><a href="#note_77" name="r_77" class="fnote">[<span>77</span>]</a></span>). <span class="c3">«بهترین دعا اَلْـحَمْدُلله، و بهترین ذکر لاَ إِلَهَ إِلاَّ الله است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p666">«باقیات صالحات <span class="c2">(نیکى­هاى جاودانه)</span> عبارتند از: <span class="c3">«سُبْحَانَ اللهِ، وَالْـحَمْدُ لِلَّهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَاللهُ أکبر»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_78" class="anchor"></a><a href="#note_78" name="r_78" class="fnote">[<span>78</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p667">ابوهریره س روایت کرده است: <span class="c3">«جَاءَ الْفُقَرَاءُ إِلَى النَّبِيِّ ج فَقَالُوا ذَهَبَ أَهْلُ الدُّثُورِ مِنْ الْأَمْوَالِ بِالدَّرَجَاتِ الْعُلَا وَالنَّعِيمِ الْمُقِيمِ يُصَلُّونَ كَمَا نُصَلِّي وَيَصُومُونَ كَمَا نَصُومُ وَلَهُمْ فَضْلٌ مِنْ أَمْوَالٍ يَحُجُّونَ بِهَا وَيَعْتَمِرُونَ وَيُجَاهِدُونَ وَيَتَصَدَّقُونَ قَالَ أَلَا أُحَدِّثُكُمْ إِنْ أَخَذْتُمْ أَدْرَكْتُمْ مَنْ سَبَقَكُمْ وَلَمْ يُدْرِكْكُمْ أَحَدٌ بَعْدَكُمْ وَكُنْتُمْ خَيْرَ مَنْ أَنْتُمْ بَيْنَ ظَهْرَانَيْهِ إِلَّا مَنْ عَمِلَ مِثْلَهُ تُسَبِّحُونَ وَتَحْمَدُونَ وَتُكَبِّرُونَ خَلْفَ كُلِّ صَلَاةٍ ثَلَاثًا وَثَلَاثِينَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_79" class="anchor"></a><a href="#note_79" name="r_79" class="fnote">[<span>79</span>]</a></span>).<span class="c6"> «عده­ای از فقرا نزد رسول الله ج آمدند و عرض کردند:</span> ثروتمندان علاوه بر رفاه مادی، درجات رفیع بهشت و نعمت‌های جاودان آن را از آن خود ساختند. زیرا مانند ما نماز می‌خوانند، روزه می­گیرند و به دلیل برتری در ثروت، حج و عمره می گزارند و جهاد می­کنند و صدقه می‌دهند. <span class="c2">(و این کارها از ما ساخته نیست)</span>.<span class="c6"> رسول خدا ج فرمود:</span> <span class="c3">«آیا عملی به شما نیاموزم که اگر آن را انجام دهید، کسانی را که از شما پیشی گرفته­اند، در خواهید یافت و از بهترین انسان‌هایی که با شما هستند، خواهید شد. و جز کسانی که مثل شما این عمل را انجام می­دهند، کسی دیگر به شما نخواهد رسید؟ آن عمل، این است که پس از هر نماز فرض، سی و سه بار «سبحان الله»</span> و سی و سه بار <span class="c3">«الحمدلله»</span> و سی و سه بار <span class="c3">«الله أکبر»</span> بگویید».</p><p class="rtl right" id="p668">ابن المعلیس روایت کرده است: <span class="c3">«كُنْتُ أُصَلِّي فِي الْمَسْجِدِ فَدَعَانِي رَسُولُ اللَّهِ ج فَلَمْ أُجِبْهُ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي كُنْتُ أُصَلِّي فَقَالَ أَلَمْ يَقُلْ اللَّهُ ﴿ٱسۡتَجِيبُواْ لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمۡ لِمَا يُحۡيِيكُمۡ﴾ ثُمَّ قَالَ لِي لَأُعَلِّمَنَّكَ سُورَةً هِيَ أَعْظَمُ السُّوَرِ فِي الْقُرْآنِ قَبْلَ أَنْ تَخْرُجَ مِنْ الْمَسْجِدِ ثُمَّ أَخَذَ بِيَدِي فَلَمَّا أَرَادَ أَنْ يَخْرُجَ قُلْتُ لَهُ أَلَمْ تَقُلْ لَأُعَلِّمَنَّكَ سُورَةً هِيَ أَعْظَمُ سُورَةٍ فِي الْقُرْآنِ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ هِيَ السَّبْعُ الْمَثَانِي وَالْقُرْآنُ الْعَظِيمُ الَّذِي أُوتِيتُهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_80" class="anchor"></a><a href="#note_80" name="r_80" class="fnote">[<span>80</span>]</a></span>). «در مسجد نبوی، نماز می­خواندم که رسول الله ج مرا صدا زد. جواب ندادم.<span class="c6"> سپس گفتم:</span> ای رسول خدا! من مشغول نماز خواندن بودم.<span class="c6"> آنحضرت ج گفت:</span> مگر خداوند نفرموده است: <span class="c5">[الأنفال: 24]</span>؟ <span class="c2">(فرمان خدا را بپذیرید و رسولش را اجابت کنید هنگامی که شما را برای امری حیاتی، فرا خواند)</span>.<span class="c6"> آنگاه به من فرمود:</span> <span class="c3">«قبل از اینکه از مسجد خارج شوی، سوره­ای را که بزرگترین سورۀ قرآن است، به تو می­آموزم»</span>. سپس دستم را گرفت و هنگامی که خواست از مسجد، بیرون برود،<span class="c6"> به او گفتم:</span> مگر به من نگفتی که سوره­ای را که بزرگترین سورۀ قرآن است، به تو می­آموزم؟<span class="c6"> فرمود:</span> <span class="c3">«آن، سورۀ حمد است که دارای هفت آیه می­باشد و در هر رکعت نماز، تکرار می­شود وآن، همان قرآن بزرگی است که به من عنایت شده است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p669">و نیز رسول الله ج فرمودند: <span class="c3">«كَلِمَتَانِ خَفِيفَتانِ على اللِّسانِ، ثَقِيلَتَانِ في المِيزَانِ،<span class="c6"> حَبيبَتَانِ إلى الرَّحْمَنِ:</span> سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ، سُبْحَانَ اللَّهِ العَظيمِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_81" class="anchor"></a><a href="#note_81" name="r_81" class="fnote">[<span>81</span>]</a></span>).<span class="c3">«دو کلمه سبک بر زبان، سنگین در ترازوی «اعمال»</span> و دوست­داشتنی در نزد رحمان هستند و آن: سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ، سُبْحَانَ اللَّهِ العَظيمِ».</p><h4 class="rtl right" id="p47"><a id="t47" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t47"><span class="c2">(1-3)</span> شیوۀ تسبیح‌گفتن رسول اکرم ج</a></h4><p class="rtl right" id="p670">عبدالله بن عمروس مى­گوید: <span class="c3">«رَأَيْتُ النَّبِيَّ ج يَعْقِدُ التَّسْبِيْحَ بِيَمِينِهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_82" class="anchor"></a><a href="#note_82" name="r_82" class="fnote">[<span>82</span>]</a></span>). <span class="c3">«پیامبر ج را دیدم که تسبیحات خود را با دست راستش مى­شمرد»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p48"><a id="t48" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t48"><span class="c2">(1-4)</span> نمونه­هایی از دعاهای رسول أکرم ج</a></h4><p class="rtl right" id="p671">اکثر دعای رسول الله ج این بوده که می­فرمود: ﴿رَبَّنَآ ءَاتِنَا فِي ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗ وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِ حَسَنَةٗ وَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ﴾ <span class="c5">[البقرة: 201]</span>. «‏‏پروردگارا! در دنیا به ما نیکی رسان و در آخرت نیز به ما نیکی عطاء فرما و ما را از عذاب آتش <span class="c2">(دوزخ محفوظ)</span> نگاهدار»<span dir="ltr"><a id="ref_83" class="anchor"></a><a href="#note_83" name="r_83" class="fnote">[<span>83</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p672"><span class="c3">«اللَّهُمَّ أصْلِحْ لي ديني الَّذِي هُوَ عِصْمَةُ أمْرِي وأصْلِحْ لي دُنْيايَ التي فِيها مَعاشِي وأصْلِحْ لي آخِرَتِي الَّتي فيها مَعادِي واجْعَلْ الحَياةَ زِيادَةً لِي في كُلِّ خَيْرٍ واجْعَلِ المَوْتَ راحَةً لي مِنْ كُلِّ شَرَ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_84" class="anchor"></a><a href="#note_84" name="r_84" class="fnote">[<span>84</span>]</a></span>. <span class="c3">«خداوندا! دینم را که نگهدارندۀ من از گناهان و مهالک است، و دنیایم را که در آن زندگی من می­گذرد، وآخرتم را که بازگشت من به آن است، اصلاح کن و زندگی مرا موجب زیاد کردن کارهای نیک من گردان و مرگم را وسیلۀ راحتی و نجات من از هر بدی قرار بده»</span>.</p><p class="rtl right" id="p673"><span class="c3">«پیامبر ج فرمود: به خداوندأ گفتم: پروردگارا! مرا تعلیم بده.<span class="c6"> و خداوندأ فرمودند:</span> بگو: «اللهمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ، وَتَرْكَ الْمُنْكَرَاتِ، وَحُبَّ الْمَسَاكِينِ، وَأَنْ تَغْفِرَ لِي وَتَرْحَمَنِي، وَإِذَا أَرَدْتَ فِتْنَةً فِي قَوْمِي فَتَوَفَّنِي إِلَيْكَ وَأَنَا غَيْرُ مَفْتُونٍ، اللهمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ حُبَّكَ، وَحُبَّ مَنْ يُحِبُّكَ، وَحُبًّا يُبَلِّغُنِي حُبَّكَ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_85" class="anchor"></a><a href="#note_85" name="r_85" class="fnote">[<span>85</span>]</a></span> <span class="c3">«پروردگارا! انجام کارهای خیر؛ و ترک کارهای بد را از تو مسئلت می­نمایم، همچنین دوستی با مساکین و اینکه مرا مورد مغفرت و رحمت قرار بدهی و توبۀ مرا بپذیری، را نیز از تو تقاضا دارم. پروردگارا! هرگاه اراده کردی بندگانت را مورد امتحان و آزمایش قرار دهی، مرا بدون امتحان و آزمایش بسوی خود قبض کن. خداوندا! من، دوستی تو و دوستی کسی که تو را دوست دارد و عملی را که من را به محبّت تو برساند، از تو می­خواهم»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p49"><a id="t49" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t49">2- أذكار أذان و إقامه</a></h3><h4 class="rtl right" id="p50"><a id="t50" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t50"><span class="c2">(2-1)</span> أذکار أذان</a></h4><p class="rtl right" id="p674"><span class="c3">«اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، حَىَّ عَلَى الصَّلاَةِ، حَىَّ عَلَى الصَّلاَةِ، حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ، حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ، اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_86" class="anchor"></a><a href="#note_86" name="r_86" class="fnote">[<span>86</span>]</a></span>).</p><h4 class="rtl right" id="p51"><a id="t51" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t51"><span class="c2">(2-2)</span> دعای اثنای أذان</a></h4><p class="rtl right" id="p675">هرچه را که مؤذّن مى­گوید،<span class="c6"> شنونده تکرار کند مگر در:</span> <span class="c3">«حَيَّ عَلَى الصَّلاةِ، وَحَيَّ عَلَى الفَلاَحِ»</span> که در جواب مى­گوید: <span class="c3">«لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إلاَّ بِاللهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_87" class="anchor"></a><a href="#note_87" name="r_87" class="fnote">[<span>87</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p676">نیز شخص گوید: <span class="c3">«وَأَنَا أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، وَأَنَّ محمّداً عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ، رَضِيْتُ بِاللهِ رَبّاً، وَبِمحمّد رَسُوْلاً، وَبِالإِسْلاَمِ دِيْناً»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_88" class="anchor"></a><a href="#note_88" name="r_88" class="fnote">[<span>88</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p677"><span class="c3">«و من گواهى مى­دهم که هیچ معبودى، بجز الله «بر حقّ»</span> وجود ندارد، یکتاست و شریکى ندارد، و محمّد ج بنده و فرستادۀ اوست، من از اینکه الله، پروردگار و محمّد، پیامبر و اسلام، دین من است، راضى و خشنودم».</p><p class="rtl right" id="p678">پس از اینکه مؤذّن شهادتین را گفت، این ذکر، خوانده شود(<span dir="ltr"><a id="ref_89" class="anchor"></a><a href="#note_89" name="r_89" class="fnote">[<span>89</span>]</a></span>).</p><h4 class="rtl right" id="p52"><a id="t52" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t52"><span class="c2">(2-3)</span> دعای بعد از أذان و قبل از إقامه</a></h4><p class="rtl right" id="p679">بعد از پایان اجابت مؤذّن، بر پیامبر ج درود فرستاده شود(<span dir="ltr"><a id="ref_90" class="anchor"></a><a href="#note_90" name="r_90" class="fnote">[<span>90</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p680"><span class="c2">(بعد از صلوات بر پیامبر ج)</span> گفته شود: «أَللَّهُمَّ رَبَّ هَذِِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ، وَالصَّلاَةِ القَائِمَةِ، آتِ محمّداً الْوَسِيْلَةَ وَالْفَضِيْلَةَ، وَابْعَثْهُ مَقَاماً مَحْمُوْداً الَّذِيْ وَعَدْتَهُ(<span dir="ltr"><a id="ref_91" class="anchor"></a><a href="#note_91" name="r_91" class="fnote">[<span>91</span>]</a></span>)، (إِنَّكَ لاَ تُخْلِفُ الْـمِيْعَادَ»(<span dir="ltr"><a id="ref_92" class="anchor"></a><a href="#note_92" name="r_92" class="fnote">[<span>92</span>]</a></span>). <span class="c3">«بار الها! اى پروردگارِ این نداى کامل و نماز برپا شونده، به محمّد ج «وسیله»</span> <span class="c2">(مقامى والا در بهشت)</span> و فضیلت عنایت بفرما، و او را به مقام شایسته­اى که وعده فرموده­اى نایل بگردان، <span class="c2">(همانا تو خُلف وعده نمى کنى)</span>».</p><p class="rtl right" id="p681">شخص در بین أذان و اقامه براى خودش دعا کند؛ چرا که دعا در این هنگام رد نمى­شود(<span dir="ltr"><a id="ref_93" class="anchor"></a><a href="#note_93" name="r_93" class="fnote">[<span>93</span>]</a></span>).</p><h4 class="rtl right" id="p53"><a id="t53" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t53"> <span class="c2">(2-4)</span> أذکار إقامه</a></h4><p class="rtl right" id="p682"><span class="c3">«اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، حَىَّ عَلَى الصَّلاَةِ، حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ، قَدْ قَامَتِ الصَّلاَةُ ، قَدْ قَامَتِ الصَّلاَةُ ، اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ»</span> (<span dir="ltr"><a id="ref_94" class="anchor"></a><a href="#note_94" name="r_94" class="fnote">[<span>94</span>]</a></span>). </p><p class="rtl right" id="p683"><span class="c3">«اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، حَىَّ عَلَى الصَّلاَةِ حَىَّ عَلَى الصَّلاَةِ، حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ، قَدْ قَامَتِ الصَّلاَةُ ، قَدْ قَامَتِ الصَّلاَةُ ، اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_95" class="anchor"></a><a href="#note_95" name="r_95" class="fnote">[<span>95</span>]</a></span>).</p><h3 class="rtl start" id="p54"><a id="t54" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t54">3-أذکار طهارت</a></h3><h4 class="rtl right" id="p55"><a id="t55" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t55"><span class="c2">(3-1)</span> دعاى هنگام داخل شدن به توالت</a></h4><p class="rtl right" id="p684"><span class="c3">«اللَّهُمَّ إِنّي أعُوذُ بِكَ مِنَ الْـخُبُثِ وَالْـخَبَائِثِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_96" class="anchor"></a><a href="#note_96" name="r_96" class="fnote">[<span>96</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p685">«<span class="c2">(به نام خدا)</span> الهى! از جن­هاى خبیث و پلید، أعم از زن و مرد، به تو پناه مى‌برم»(<span dir="ltr"><a id="ref_97" class="anchor"></a><a href="#note_97" name="r_97" class="fnote">[<span>97</span>]</a></span>).</p><h4 class="rtl right" id="p56"><a id="t56" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t56"><span class="c2">(3-2)</span> دعاى هنگام خارج شدن از توالت</a></h4><p class="rtl right" id="p686"><span class="c3">«غُفْرانَكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_98" class="anchor"></a><a href="#note_98" name="r_98" class="fnote">[<span>98</span>]</a></span>). <span class="c3">«الهى! از تو آمرزش مى‌طلبم»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_99" class="anchor"></a><a href="#note_99" name="r_99" class="fnote">[<span>99</span>]</a></span>).</p><h3 class="rtl start" id="p57"><a id="t57" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t57">4-أذکار وضوء</a></h3><h4 class="rtl right" id="p58"><a id="t58" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t58"><span class="c2">(4-1)</span> ذکر قبل از وضو</a></h4><p class="rtl right" id="p687"><span class="c3">«بِسْمِ اللهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_100" class="anchor"></a><a href="#note_100" name="r_100" class="fnote">[<span>100</span>]</a></span>). <span class="c3">«به نام خدا»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p59"><a id="t59" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t59"><span class="c2">(4-2)</span> ذکر بعد از اتمام وضو</a></h4><p class="rtl right" id="p688"><span class="c3">«أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَشَرِيْكَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ محمّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_101" class="anchor"></a><a href="#note_101" name="r_101" class="fnote">[<span>101</span>]</a></span>). <span class="c3">«شهادت مى­دهم که بجز الله، معبود «بر حقّی»</span> وجود ندارد، یکتاست و شریکى براى او نیست، و شهادت مى­دهم که محمّد، بنده و فرستادۀ اوست». <span class="c3">«سُبْحَاَنكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوبُ إِلَيْكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_102" class="anchor"></a><a href="#note_102" name="r_102" class="fnote">[<span>102</span>]</a></span>). <span class="c3">«خدایا! پاکى تو را بیان می­کنم، و تو را ستایش مى‌نمایم، و گواهى مى­دهم که بجز تو، دیگر معبودى «بر حقّ»</span> نیست، از توطلب مغفرت مى­کنم، و در حضورت توبه مى‌نمایم».</p><h3 class="rtl start" id="p60"><a id="t60" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t60">5-أذکار مسجد</a></h3><h4 class="rtl right" id="p61"><a id="t61" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t61"><span class="c2">(5-1)</span> دعاى رفتن به مسجد</a></h4><p class="rtl right" id="p689"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ اجْعَلْ فِيْ قَلْبِيْ نُوْراً، وَفِيْ لِسَانِيْ نُوْراً، وَفِيْ سَمْعِيْ نُوْراً، وَ فِيْ بَصَرِيْ نُوْراً، وَ مِنْ فَوْقِيْ نُوْراً، وَ مِنْ تَحْتِيْ نُوْراً، وَعَنْ يَمِيْنِيْ نُوْراً وَعَنْ شِمَالِيْ نُوْراً، وَ مِنْ أَمَامِيْ نُوْراً، وَ مِنْ خَلْفِيْ نُوْراً، وَاجْعَلْ فِيْ نَفْسِيْ نُوْراً، وَأَعْظِمْ لِيْ نُوْراً، وَعَظِّمْ لِيْ نُوْراً، وَاجْعَلْ لِي نُوراً، وَاجْعَلْ لِي نُوراً، أَللَّهُمَّ أَعْطِنِيْ نُوْراً، وَاجْعَلْ فِيْ عَصَبِيْ نُوْراً، وَ فِيْ لَـحْمِيْ نُوْراً، وَ فِيْ دَمِيْ نُوْراً، وَ فِيْ شَعْرِيْ نُوْراً وَ فِيْ بَشَرِيْ نُوْراً»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_103" class="anchor"></a><a href="#note_103" name="r_103" class="fnote">[<span>103</span>]</a></span>). <span class="c3">«الهى! در قلب، زبان، گوش و چشم من نور قرار ده، و بالا، و پايين، راست، چپ، مقابل، پشت و درون مرا منوّر گردان، و نور را براى من بيفزاى، و بزرگ گردان، و مرا نورى عطا فرما، و در عصب، گوشت، خون، مو و پوست من نورى قرار ده»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p62"><a id="t62" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t62"><span class="c2">(5-2)</span> دعاى داخل شدن به مسجد</a></h4><p class="rtl right" id="p690"><span class="c3">«أَعُوْذُ بِاللهِ الْعَظِيْمِ، وَبِوَجْهِهِ الْكَرِيْمِ، وَسُلْطَانِهِ الْقَدِيْمِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيْمِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_104" class="anchor"></a><a href="#note_104" name="r_104" class="fnote">[<span>104</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p691">«به خداوند بزرگ و روى گرامى <span class="c2">(كه لايق جلالش است)</span> و از بدى شيطان رانده شده به قدرت قديم و أزلى او پناه مى­برم».</p><p class="rtl right" id="p692"><span class="c3">«بِسْمِ اللهِ والسّلامُ على رسولِ الله»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_105" class="anchor"></a><a href="#note_105" name="r_105" class="fnote">[<span>105</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p693"><span class="c3">«به نام الله، ودرود وسلام بر رسول الله»</span>.</p><p class="rtl right" id="p694"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ افْتَحْ لِـي أَبْوَابَ رَحْمَتِكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_106" class="anchor"></a><a href="#note_106" name="r_106" class="fnote">[<span>106</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p695"><span class="c3">«الهى! درهاى رحمت خود را بر من بگشا»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p63"><a id="t63" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t63"> <span class="c2">(5-3)</span> دعاى خارج‌شدن از مسجد</a></h4><p class="rtl right" id="p696"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_107" class="anchor"></a><a href="#note_107" name="r_107" class="fnote">[<span>107</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p697"><span class="c3">«الهى! از تو فضلت را مسألت مى­نمايم»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_108" class="anchor"></a><a href="#note_108" name="r_108" class="fnote">[<span>108</span>]</a></span>).</p><h3 class="rtl start" id="p64"><a id="t64" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t64">6-أذکار نماز</a></h3><h4 class="rtl right" id="p65"><a id="t65" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t65"><span class="c2">(6-1)</span> دعای موقع تسویۀ صف جماعت</a></h4><p class="rtl right" id="p698"><span class="c3">«سَوُّوا صُفُوفَكُمْ فَإِنَّ تَسْوِيَةَ الصَّفِّ مِنْ تَمَامِ الصَّلاَةِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_109" class="anchor"></a><a href="#note_109" name="r_109" class="fnote">[<span>109</span>]</a></span>). <span class="c3">«صف‌هایتان را راست و پیوسته کنید؛ چرا که کامل‌کردن صف‌ها هم جزء کمالِ نماز است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p699"><span class="c3">«اسْتَوُوا وَلَا تَخْتَلِفُوا فَتَخْتَلِفَ قُلُوبُكُمْ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_110" class="anchor"></a><a href="#note_110" name="r_110" class="fnote">[<span>110</span>]</a></span>.</p><h4 class="rtl right" id="p66"><a id="t66" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t66"><span class="c2">(6-2)</span> دعاهاى استفتاح</a></h4><p class="rtl right" id="p700">دعاهاى بعد از تکبیر تحریمه و قبل از فاتحه که روایت شده­اند و خواندن هر کدام مستحب می­باشد،<span class="c6"> عبارتند از:</span></p><p class="rtl right" id="p701"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ بَاعِدْ بَيْنِيْ وَبَيْنَ خَطَايَايَ كَمَا بَاعَدْتَ بَيْنَ الْـمَشْرِقِ وَالْـمَغْرِبِ، أَللَّهُمَّ نَقِّنِيْ مِنْ خَطَايَايَ كَمَا يُنَقَّى الثَّوْبُ الأَبْيَضُ مِنَ الدَّنَسِ، أَللَّهُمَّ اغْسِلْنِيْ مِنْ خَطَايَايَ بِالثَّلْجِ وَالْـمَاِء وَالْبَرَدِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_111" class="anchor"></a><a href="#note_111" name="r_111" class="fnote">[<span>111</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p702"><span class="c3">«بار الها! بین من و خطاهاى من، همانند فاصله­اى که بین مشرق و مغرب انداخته اى، فاصله بیانداز، و مرا از خطاهایم پاک ساز، همانند لباس سفیدى که از آلودگى پاک مى‌شود. بار الها! خطاهاى مرا با برف و آب و تگرگ بشوى»</span>.</p><p class="rtl right" id="p703"><span class="c3">«سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ، وَتَبَارَكَ اسْمُكَ، وَتَعَالَى جَدُّكَ، وَلاَإِلَهَ غَيْرُكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_112" class="anchor"></a><a href="#note_112" name="r_112" class="fnote">[<span>112</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p704"><span class="c3">«بار الها! پاک و منزهى، و حمد از آنِ توست، و نامت با برکت است و قدرت و شکوه تو بسیار بالاست و هیچ معبودى بجز تو «بر حقّ»</span> وجود ندارد».</p><p class="rtl right" id="p705"><span class="c3">«وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِيْ فَطَرَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضَ حَنِيْفاً وَمَا أَنَا مِنَ الْـمُشْرِكِيْنَ، إِنَّ صَلاَتِيْ، وَنُسُكِيْ، وَمَحْيَايَ، وَمَمَاتِيْ، ِللهِ رَبِّ الْعَالَـمِيْنَ، لاَ شَرِيْكَ لَهُ وَبِذَلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا مِنَ الْـمُسْلِمِيْنَ. أَللَّهُمَّ أَنْتَ الْـمَلِكُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَنْتَ رَبِّيْ وَأَنَا عَبْدُكَ، ظَلَمْتُ نَفْسِيْ وَاعْتَرَفْتُ بِذَنْبِيْ فَاغْفِرْ لِـي ذُنُوْبِيْ جَمِيْعاً إِنَّهُ لاَ يَغْفِرُ الذُّنُوْبَ إِلاَّ أَنْتَ. وَاهْدِنِيْ ِلِأَحْسَنِ الأَخْلاَقِ لاَ يَهْدِيْ ِلِأَحْسَنِهَا إِلاَّ أَنْتَ، وَاصْرِفْ عَنِّيْ سَيِّئَهَا، لاَ يَصْرِفُ عَنِّيْ سَيِّئَهَا إِلاَّ أَنْتَ، لَبَّيْكَ وَسَعْدَيْكَ، وَالـْخَيْرُ كُلُّهُ بِيَدَيْكَ، وَالشَّرُّ لَيْسَ إِلَيْكَ، أَنَا بِكَ وَإِلَيْكَ، تَبَارَكْتَ وَتَعَالَيْتَ، أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوْبُ إِلَيْكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_113" class="anchor"></a><a href="#note_113" name="r_113" class="fnote">[<span>113</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p706"><span class="c3">«من چهره­ام را به سوى ذاتى متوجه کرده­ام که آسمان‌ها و زمین را آفرید، در حالى که من از باطل روى گردان شده و به سوى حق آمده­ام، و از مشرکان نیستم. نماز، عبادت، زندگى و مرگم از آنِ پروردگار جهانیان است که شریکى ندارد، دستور یافته­ام که چنین کنم، و من از فرمانبرداران مى‌باشم. پروردگارا! توئى پادشاه، بجز تو، معبودى «بر حقّ»</span> وجود ندارد. تو پروردگار من هستى و من بندۀ توأم، بر خود ظلم کردم، و به گناهم اعتراف نمودم، همۀ گناهانم را ببخشاى، همانا بجز تو کسى گناهنم را نمى­آمرزد.</p><p class="rtl right" id="p707">الهى! مرا به نیکوترین اخلاق و خصلت‌ها، رهنمون فرما، همانا بجز تو کسى نیست که مرا بسوى آنها هدایت کند. الهى! خصلت هاى بد را از من دور بگردان، زیرا بجز تو کسى نیست که آن­ها را از من دور بگرداند. من در بارگاهت حاضرم، و براى اطاعتت آماده­ام، هرگونه خیر و نیکى در اختیار توست، بدى را به سوى تو راهى نیست. الهى! من به لطف تو موجودم، و به سوى تو متوجه­ام، تو بسیار بابرکت و برتر هستـى، از تو آمـرزش مى­خواهم، و در بارگاهـت توبه مى­کنم».</p><p class="rtl right" id="p708"><span class="c3">«اللهُ أکبر كَبِيْراً وَالْـحَمْدُ ِللهِ كَثِيْراً، وَسُبْحَانَ اللهِ بُكْرَةً وَأَصِيْلاً»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_114" class="anchor"></a><a href="#note_114" name="r_114" class="fnote">[<span>114</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p709">«أَللَّهُمَّ لَكَ الْـحَمْدُ أَنْتَ نُوْرُ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَنْ فِيْهِنَّ، وَلَكَ الْـحَمْدُ أَنْتَ قَيِّمُ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَنْ فِيْهِنَّ، <span class="c2">(وَلَكَ الْـحَمْدُ أَنْتَ رَبُّ السَّموَاتِ وَالأَرْضِ وَمَنْ فِيْهِنَّ)</span> <span class="c2">(وَلَكَ الْـحَمْدُ، لَكَ مُلْكُ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَنْ فِيْهِنَّ)</span> <span class="c2">(وَلَكَ الْـحَمْدُ اَنتَ مَلِكُ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ)</span> <span class="c2">(وَلَكَ الْـحَمْدُ أَنْتَ الْـحَقُّ وَوَعْدُكَ الْـحَقُّ، وَقَوْلُكَ الْـحَقُّ وَلِقَاؤُكَ الْـحَقُّ، وَالْـجَنَّةُ حَقٌّ وَالنَّارُ حَقٌّ، وَالنَّبِيُّوْنَ حَقٌّ، وَمحمّد ج حَقٌّ وَالسَّاعَةُ حَقٌّ)</span> <span class="c2">(أَللَّهُمَّ لَكَ أَسْلَمْتُ، وَعَلَيْكَ تَوَكَّلْتُ وَبِكَ آمَنْتُ، وَإِلَيْكَ أَنَبتُ ، وَبِكَ خَاصَمْتُ، وَإِلَيْكَ حَاكَمْتُ، فَاغْفِرْ لِـي مَا قَدَّمْتُ، وَمَا أَخَّرْتُ، وَمَا أَسْرَرْتُ، وَمَا أَعْلَنْتُ)</span> <span class="c2">(أَنْتَ الْـمُقَدِّمُ، وَأَنْتَ الْـمُؤَخِّرُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ)</span> <span class="c2">(أَنْتَ إِلَـهِيْ لاَ إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ)</span>»(<span dir="ltr"><a id="ref_115" class="anchor"></a><a href="#note_115" name="r_115" class="fnote">[<span>115</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p710">«بار الها! حمد از آنِ تو است، تو نور آسمان ها و زمین، و آنچه که در ما بین آنهاست، هستى. حمد از آنِ تو است، تو سرپرست آسمان ها و زمینى، و آنچه که در بین آنهاست. <span class="c2">(و حمد از آنِ تو است، تو پروردگار آسمان‌ها و زمین و آنچه که در بین آنهاست، هستى)</span>. <span class="c2">(و حمد از آنِ تو است، تو پادشاه آسمان ها و زمین هستى)</span>. <span class="c2">(و حمد از آنِ توست)</span> <span class="c2">(تو حقّى، وعده، گفتار، لقاء، بهشت، آتش، پیامبران، محمّد ج، و روز قیامت حقّ هستند)</span>. (پروردگارا! من تسلیم توأم، و بر تو توکل نمودم، و به تو ایمان آوردم، و به سوى تو برگشتم، و بخاطر تو دشمنى ورزیدم، و حاکمیت از آنِ تو است، و گناهانى را که پیش از مرگ فرستاده­ام و آنچه را که بعد از مرگ، خواهند آمد، و آنچه را که پنهان نموده­ام، و آنچه را که آشکار ساخته­ام، ببخشاى. تقدیم و تأخیر بدست تو است، و هیچ معبودى بجز تو <span class="c3">«بر حقّ»</span> وجود ندارد»(<span dir="ltr"><a id="ref_116" class="anchor"></a><a href="#note_116" name="r_116" class="fnote">[<span>116</span>]</a></span>).</p><h4 class="rtl right" id="p67"><a id="t67" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t67"><span class="c2">(6-3)</span> دعاى رکوع</a></h4><p class="rtl right" id="p711"><span class="c3">«سُبْحَانَ رَبِّيَ الْعَظِيْمِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_117" class="anchor"></a><a href="#note_117" name="r_117" class="fnote">[<span>117</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p712"><span class="c3">«پروردگار بزرگم پاک و منزّه است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p713"><span class="c3">«سُبحَانَ رَبِّي و بِحَمدِه»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_118" class="anchor"></a><a href="#note_118" name="r_118" class="fnote">[<span>118</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p714"><span class="c3">«پروردگارم پاک و منزّه بوده و به حمد و ستایش وی مشغولم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p715"><span class="c3">«سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا وَبِحَمْدِكَ، اَللَّهُمَّ اغْفِرْلِيْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_119" class="anchor"></a><a href="#note_119" name="r_119" class="fnote">[<span>119</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p716"><span class="c3">«پروردگارا! تو پاک و منزّهى، پروردگار ما! تـو را ستـایـش مى­نمایم، الهى! مرا ببخشاى»</span>.</p><p class="rtl right" id="p717"><span class="c3">«سُبُّوحٌ، قُدُّوْسٌ، رَبُّ الْـمَلاَئِكَةِ وَالرُّوْحِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_120" class="anchor"></a><a href="#note_120" name="r_120" class="fnote">[<span>120</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p718"><span class="c3">«بسیار پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و جبرئیل»</span>.</p><p class="rtl right" id="p719"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ لَكَ رَكَعْتُ، وَبِكَ آمَنْتُ، وَلَكَ أَسْلَمْتُ خَشَعَ لَكَ سَمْعِيْ وَبَصَرِيْ، وَ مُـخِّيْ، وَعَظْمِيْ، وَعَصَبِيْ، وَمَا اسْتَقَلَّ بِهِ قَدَمِيْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_121" class="anchor"></a><a href="#note_121" name="r_121" class="fnote">[<span>121</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p720"><span class="c3">«پروردگارا! براى تو رکوع کردم، به تو ایمان آوردم، و به تو تسلیم شدم. گوش، چشم، مخ، استخوان، پى و رگم و تمام اعضاى بدنم براى تو خشوع و فروتنى نمودند»</span>.</p><p class="rtl right" id="p721"><span class="c3">«سُبْحَانَ ذِيْ الْـجَبَرُوْتِ، وَالْـمَلَكُوْتِ، وَالْكِبْرِيَاءِ، وَالْعَظَمَةِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_122" class="anchor"></a><a href="#note_122" name="r_122" class="fnote">[<span>122</span>]</a></span>). <span class="c3">«پاک است پروردگارى که مالک قدرت، فرمانروایى، بزرگى و عظمت است»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p68"><a id="t68" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t68"> <span class="c2">(6-4)</span> دعاى هنگام برخاستن از رکوع</a></h4><p class="rtl right" id="p722"><span class="c3">«سَمِعَ اللهُ لِـمَنْ حَمِدَهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_123" class="anchor"></a><a href="#note_123" name="r_123" class="fnote">[<span>123</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p723"><span class="c3">«الله شنید و قبول کرد ستایش کسى را که او را ستایش نمود»</span>.</p><p class="rtl right" id="p724"><span class="c3">«رَبَّنَا وَ لَكَ الْـحَمْدُ، حَمْداً كَثِيْراً طَيِّباً مُبَارَكاً فِيْهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_124" class="anchor"></a><a href="#note_124" name="r_124" class="fnote">[<span>124</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p725"><span class="c3">«پروردگارا! حمد و ستایش هاى زیاد، خوب و مبارک از آنِ تو است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p726"><span class="c3">«مِلْءَ السَّمَوَاتِ، وَمِلْءَ الأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا، وَمِلْءَ مَا شِئْتَ مِنْ شَيْءٍ بَعْدُ، أَهْلَ الثَّنَاءِ وَالْـمَجْدِ، أَحَقُّ مَا قَالَ الْعَبْدُ، وَكُلُّنَا لَكَ عَبْدٌ أَللَّهُمَّ لاَ مَانِعَ لِـمَا أَعْطَيْتَ، وَلاَ مُعْطِيَ لِـمَا مَنَعْتَ، وَلاَ يَنْفَعُ ذَا الْـجَدِّ مِنْكَ الْـجَدُّ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_125" class="anchor"></a><a href="#note_125" name="r_125" class="fnote">[<span>125</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p727"><span class="c3">«الهى! حمدى که آسمان‌ها و زمین و میان آن­ها و هرچه تو بخواهى را پر کند، از آنِ تو است. الهى! تو اهل ستایش و عظمت هستى. الهى! تو شایستۀ ستایش بندگان هستى. همگى ما بندگانت هستیم، آن­چه تو بفرمائى هیچ کس جلوى آن را نمى­گیرد، و آن­چه جلوى آن را بگیرى، کسى قدرت ندارد آن را عطا نماید. الهى! صاحب ثروت، او را ثروتش از عذاب تو نجات نمى­دهد و «تمامى شکوه»</span> و ثروت از آنِ تو است»(<span dir="ltr"><a id="ref_126" class="anchor"></a><a href="#note_126" name="r_126" class="fnote">[<span>126</span>]</a></span>).</p><h4 class="rtl right" id="p69"><a id="t69" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t69"><span class="c2">(6-5)</span> دعاى سجده</a></h4><p class="rtl right" id="p728"><span class="c3">«سُبْحَانَ رَبِّيَ الأَعْلَى»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_127" class="anchor"></a><a href="#note_127" name="r_127" class="fnote">[<span>127</span>]</a></span>). <span class="c3">«منزّه است پروردگار بزرگ و برتر من»</span>.</p><p class="rtl right" id="p729"><span class="c3">«سُبحَانَ رَبُّي وبِحَمدِه»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_128" class="anchor"></a><a href="#note_128" name="r_128" class="fnote">[<span>128</span>]</a></span>). <span class="c3">«پروردگارم پاک ومنزّه بوده و به حمد وستایش وی مشغولم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p730"><span class="c3">«سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا وَبِحَمْدِكَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_129" class="anchor"></a><a href="#note_129" name="r_129" class="fnote">[<span>129</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p731"><span class="c3">«بار الها! تو پاک و منزّهى و تو را ستایش مى‌نمایم. الهى! از تو طلب مغفرت مى‌کنم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p732"><span class="c3">«سُبُّوْحٌ، قُدُّوسٌ، رَبُّ الْـمَلاَئِكَةِ وَالرُّوْحِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_130" class="anchor"></a><a href="#note_130" name="r_130" class="fnote">[<span>130</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p733"><span class="c3">«پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و جبرئیل»</span>.</p><p class="rtl right" id="p734"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ لَكَ سَجَدْتُ، وَبِكَ آمَنْتُ، وَلَكَ أَسْلَمْتُ، سَجَدَ وَجْهِيْ لِلَّذِيْ خَلَقَهُ، وَصَوَّرَهُ وَشَقَّ سَمْعَهُ وَبَصَرَهُ، تَبَارَكَ اللهُ أَحْسَنُ الْـخَالِقِيْنَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_131" class="anchor"></a><a href="#note_131" name="r_131" class="fnote">[<span>131</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p735"><span class="c3">«الهى! براى تو سجده کردم، و به تو ایمان آوردم، و در مقابل فرمان تو تسلیم شدم، چهره­ام براى پروردگارى که آن را خلق نمود، و صورت بخشید، و آن را زیبا آفرید، و عضو شنوایى و بینائى در آن قرار داد، سجده کرد. با برکت است پروردگارى که بهترین آفریدندگان است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p736"><span class="c3">«سُبْحَانَ ذِيْ الْـجَبَرُوْتِ، وَالْـمـَلَكُوْتِ، وَالْكِبْرِيَاءِ، وَالْعَظَمَةِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_132" class="anchor"></a><a href="#note_132" name="r_132" class="fnote">[<span>132</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p737"><span class="c3">«پاک است پروردگارى که مالک قدرت، فرمانروایى، بزرگى و عظمت است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p738"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ اغْفِرْلِيْ ذَنْبِيْ كُلَّهُ، دِقَّهُ وَجِلَّهُ، وَأَوَّلَهُ وَآخِرَهُ وَعَلاَنِيَتَهُ وَسِرَّهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_133" class="anchor"></a><a href="#note_133" name="r_133" class="fnote">[<span>133</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p739"><span class="c3">«بار الها! همۀ گناهان مرا، اعم از کوچک و بزرگ، اوّل و آخر، آشکار و نهان، ببخشاى»</span>.</p><p class="rtl right" id="p740"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِرِضَاكَ مِنْ سَخَطِكَ، وَبِمُعَافَاتِكَ مِنْ عُقُوْبَتِكَ وأَعُوْذُ بِكَ مِنْكَ، لاَ أُحْصِيْ ثَنَاءً عَلَيْكَ أَنْتَ كَمَا أَثْنَيْتَ عَلَى نَفْسِكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_134" class="anchor"></a><a href="#note_134" name="r_134" class="fnote">[<span>134</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p741">«بار الها! من از خشمت به خشنودى تو پناه مى‌برم. الهى! از عذابت به عفو تو پناه مى‌برم. الهى! از <span class="c2">(عذاب و خشم)</span> تو، به تو پناه مى­برم. پروردگارا! آنچنان که حق ستایش تو است، نمى­توانم آن ­را بجاى آورم، بدون تردید تو آنچنانى که خود فرموده­اى»(<span dir="ltr"><a id="ref_135" class="anchor"></a><a href="#note_135" name="r_135" class="fnote">[<span>135</span>]</a></span>).</p><h4 class="rtl right" id="p70"><a id="t70" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t70"><span class="c2">(6-6)</span> دعاى نشستن در میان دو سجده</a></h4><p class="rtl right" id="p742"><span class="c3">«رَبِّ اغْفِرْ لِـي رَبِّ اغْفِرْ لِـي»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_136" class="anchor"></a><a href="#note_136" name="r_136" class="fnote">[<span>136</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p743"><span class="c3">«اى پروردگار من! مرا ببخش، مرا ببخش»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p71"><a id="t71" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t71"><span class="c2">(6-7)</span> دعاهاى سجدۀ تلاوت</a></h4><p class="rtl right" id="p744"><span class="c3">«سَجَدَ وَجْهِيْ لِلَّذِيْ خَلَقَهُ، وَشَقَّ سَمْعَهُ وَبَصَرَهُ وَبِحَوْلِهِ وَقُوَّتِهِ ﴿فَتَبَارَكَ ٱللَّهُ أَحۡسَنُ ٱلۡخَٰلِقِينَ﴾»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_137" class="anchor"></a><a href="#note_137" name="r_137" class="fnote">[<span>137</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p745"><span class="c3">«چهره­ام براى ذاتى که آن را آفرید و شنوایى و بینایى را به قدرت و توانایى خود در آن قرار داد، سجده کرد. بسیار با برکت است بهترینِ آفرینندگان»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p72"><a id="t72" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t72"> <span class="c2">(6-8)</span> تشهّد</a></h4><p class="rtl right" id="p746"><span class="c3">«اَلتَّحِيَّاتُ ِللهِ، وَالصَّلَوَاتُ وَالطَّيِّبَاتُ، اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكاَتُهُ، اَلسَّلاَمُ عَلَيْنَا وَعَلَى عِبَادِ اللهِ الصَّالِـحِيْنَ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ محمّداً عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_138" class="anchor"></a><a href="#note_138" name="r_138" class="fnote">[<span>138</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p747">«انواع تعظیم، درود و پاکى مخصوص الله است،(<span dir="ltr"><a id="ref_139" class="anchor"></a><a href="#note_139" name="r_139" class="fnote">[<span>139</span>]</a></span>) سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد اى پیامبر، سلام بر ما و کلیۀ بندگان صالح خدا، من گواهی مى­دهم که هیچ معبودى بجز الله <span class="c3">«بر حقّ»</span> وجود ندارد و محمّد ج بنده و رسول اوست»(<span dir="ltr"><a id="ref_140" class="anchor"></a><a href="#note_140" name="r_140" class="fnote">[<span>140</span>]</a></span>).</p><h4 class="rtl right" id="p73"><a id="t73" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t73"><span class="c2">(6-9)</span> درود بر رسول الله ج بعد از تشهّد</a></h4><p class="rtl right" id="p748"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى محمّد وَعَلَى آلِ محمّد، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيْمَ وَعَلى آلِ إِبْرَاهِيْمَ، إِنَّكَ حَمِيْدٌ مَجِيْدٌ، أَللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى محمّد وَعَلَى آلِ محمّد، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيْمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيْمَ، إِنَّكَ حَمِيْدٌ مَجِيْدٌ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_141" class="anchor"></a><a href="#note_141" name="r_141" class="fnote">[<span>141</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p749"><span class="c3">«بار إلها! بر محمّد ج و آل محمّد درود بفرست همچنان که بر ابراهیم و آل ابراهیم درود فرستادى، همانا تو ستوده و باعظمت هستى. بار الها! بر محمّد و آل محمّد برکت نازل فرما همچنان که بر ابراهیم و آل ابراهیم برکت نازل کردى، همانا تو ستوده و باعظمت هستى»</span>.</p><p class="rtl right" id="p750"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى محمّدٍ وَعَلَى أَزْوَاجِهِ وَذُرِّيَّتِهِ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيْمَ، وَبَارِكْ عَلَى محمّد وَعَلَى أَزْوَاجِهِ وَذُرِّيَّتِهِ، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيْمَ، إِنَّكَ حَمِيْدٌ مَجِیدٌ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_142" class="anchor"></a><a href="#note_142" name="r_142" class="fnote">[<span>142</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p751"><span class="c3">«بار إلها! بر محمّد و همسران و فرزندانش درود فرست همچنان که بر ابراهیم درود فرستادى، و بر محمّد و همسران و فرزندانش برکت نازل گردان همچنان که بر آل ابراهیم برکت نازل فرمودى، همانا تو ستوده و باعظمت هستى»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p74"><a id="t74" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t74"><span class="c2">(6-10)</span> دعا بعد از تشهّد آخر و قبل از سلام</a></h4><p class="rtl right" id="p752"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ، وَمِنْ عَذَابِ جَهَنَّمَ، وَمِنْ فِتْنَةِ الْـمَحْيَا وَالْـمَمَاتِ، وَمِنْ فِتْنَةِ الْـمَسِيْحِ الدَّجَّالِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_143" class="anchor"></a><a href="#note_143" name="r_143" class="fnote">[<span>143</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p753"><span class="c3">«پروردگارا! از عذاب قبر و عذاب دوزخ، فتنۀ زندگى و مرگ، و فتنۀ مسیح دجّال به تو پناه مى‌برم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p754"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ فِتْنَةِ الْـمـَسِيْحِ الدَّجَالِ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ فِتْنَةِ الْـمَحْيَا وَالْـمَمَاتِ، أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِكَ مِنَ الـمَأْثَمِ والـمَغْرَمِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_144" class="anchor"></a><a href="#note_144" name="r_144" class="fnote">[<span>144</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p755"><span class="c3">«الهى! من از عذاب قبر، و از فتنۀ مسیح دجّال، و فتنۀ زندگى و مرگ به تو پناه مى­برم. بار الها! من از گناه و زیان، به تو پناه مى­آورم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p756"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ ظَلَمْتُ نَفْسِيْ ظُلْماً كَثِيْراً، وَلاَ يَغْفِرُ الذُّنُوْبَ إِلاَّ أَنْتَ، فَاغْفِرْ لِـيْ مَغْفِرَةً مِنْ عِنْدِكَ وَارْحَمْنِيْ إِنَّكَ أَنْتَ الْغَفُوْرُ الرَّحِيْمُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_145" class="anchor"></a><a href="#note_145" name="r_145" class="fnote">[<span>145</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p757"><span class="c3">«الهى! من بر نفس خود بسیار ظلم کردم، همانا غیر از تو کسى دیگر گناهان مرا نمى‌بخشد؛ پس، از جانب خود مرا مورد آمرزش قرار بده، و بر من رحم کن، همانا تو بخشنده و مهربان هستى»</span>.</p><p class="rtl right" id="p758"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِـيْ مَا قَدَّمْتُ، وَمَا أَخَّرْتُ، وَمَا أَسْرَرْتُ، وَمَا أَعْلَنْتُ، وَمَا أَسْرَفْتُ، وَمَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنِّيْ، أَنْتَ الْـمُقَدِّمُ وَأَنْتَ الْـمُؤَخِّرُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_146" class="anchor"></a><a href="#note_146" name="r_146" class="fnote">[<span>146</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p759"><span class="c3">«الهى! گناهان قبلى و بعدى مرا ببخشاى. الهى! گناهان مخفى و آشکار مرا بیامرز، و زیاده­روى­هاى مرا و آنچه را که تو از من بهتر مى­دانى ببخش، همانا مقدّم و مؤخّر توئى، بجز تو معبودى «بر حقّ»</span> نیست».</p><p class="rtl right" id="p760"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ أَعِنِّيْ عَلَى ذِكْرِكَ، وَشُكْرِكَ، وَحُسْنِ عِبَادَتِكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_147" class="anchor"></a><a href="#note_147" name="r_147" class="fnote">[<span>147</span>]</a></span>) <span class="c3">«بار الها! به من توفيق بده تا تو را ياد كنم، و سپاس گويم، و به بهترين روش، بندگى نمايم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p761"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِكَ مِنَ الْبُخْلِ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنَ الْـجُبْنِ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ أَنْ أُرَدَّ إِلَى أَرْذَلِ العُمُرِ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ فِتْنَةِ الدُّنْيَا وَعَذَابِ الْقَبْرِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_148" class="anchor"></a><a href="#note_148" name="r_148" class="fnote">[<span>148</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p762"><span class="c3">«بار الها! من از بخل و بُزْدلى به تو پناه مى­برم، و از اینکه به علّت پیرى، سست و درمانده شوم، به تو پناه مى­برم، و از آزمایش­هاى سخت دنیا و عذاب قبر به تو پناه مى­برم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p763"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ الْـجَنَّةَ وَأَعُوْذُ بِكَ مِنَ النَّارِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_149" class="anchor"></a><a href="#note_149" name="r_149" class="fnote">[<span>149</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p764"><span class="c3">«بار الها! من از تو خواهان بهشتم، و از آتش به تو پناه مى برم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p765"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ بِعِلْمِكَ الغَيْبَ، وَقُدْرَتِكَ عَلَى الـْخَلْقِ أَحْيِنِيْ مَا عَلِمْتَ الْـحَيَاةَ خَيْراً لِيْ، وَتَوَفَّنِيْ إِذَا عَلِمْتَ الْوَفَاةَ خَيْراً لِيْ، أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ خَشْيَتَكَ فِيْ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ، وَأَسْأَلُكَ كَلِمَةَ الْـحَقِّ فِي الرِّضَا وَالْغَضَبِ، وَأَسْأَلُكَ الْقَصْدَ فِي الْغِنَى وَالْفَقْرِ، وَأَسْأَلُكَ نَعِيْماً لاَ يَنْفَدُ، وَأَسْأَلُكَ قُرَّةَ عَيْنٍ لاَ تَنْقَطِعُ، وَأَسْأَلُكَ الرِّضَا بَعْدَ الْقَضَاءِ، وَأَسْأَلُكَ بَرْدَ الْعَيْشِ بَعْدَ الْـمَوْتِ، وَأَسْأَلُكَ لَذَّةَ النَّظَرِ إِلَى وَجْهِكَ وَالشَّوْقَ إِلَى لِقَائِكَ فِيْ غَيْرِ ضَرَّاءَ مُضِرَّةٍ وَلاَ فِتْنَةٍ مُضِلَّةٍ، أَللَّهُمَّ زَيِّنَّا بِزِيْنَةِ الإِيْمَانِ وَاجْعَلْنَا هُدَاةً مُهْتَدِيْنَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_150" class="anchor"></a><a href="#note_150" name="r_150" class="fnote">[<span>150</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p766"><span class="c3">«بار الها! به علم غیبت و قدرتت بر آفرینش، تا زمانى مرا زنده نگهدار که زندگى برایم خوب باشد، و مرا بمیران زمانى که مردنم را به نفعم مى­دانى. الهى! من خشوع و ترس از تو را در نهان و آشکار مى­طلبم. «گفتن»</span> کلمۀ حق را در شادى و غضب از تو مى‌خواهم. میانه‌روى را در ثروت و فقر مسألت مى­نمایم. نعمتى را که نابود نشود، و نور چشمى را که قطع نگردد، و رضا را بعد از قضا، و راحتى زندگى بعد از مرگ، و لذّت نگاه به چهره­ات و شوق به لقاءت را درخواست مى­کنم. بدون اینکه گرفتار مصیبتى سخت، یا فتنه­اى گمراه کننده شوم. پروردگارا! ما را با زیبایى ایمان، زینت بخش و ما را در زمرۀ هدایت دهندگان و هدایت­یافتگان قرار بده».</p><p class="rtl right" id="p767"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ يَا اللهُ بِأَنَّكَ الْوَاحِدُ الأَحَدُ الصَّمَدُ الَّذِيْ لَـمْ يَلِدْ وَ لَـمْ يُوْلَدْ وَ لَـمْ يَكُنْ لَهُ كُفْواً أَحَدٌ، أَنْ تَغْفِرَ لِيْ ذُنُوْبِيْ إِنَّكَ أَنْتَ الْغَفُوْرُ الرَّحِيْمُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_151" class="anchor"></a><a href="#note_151" name="r_151" class="fnote">[<span>151</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p768"><span class="c3">«بارالها! من با توسّل به اینکه تو یگانه­اى و شریکى ندارى و بى­نیاز و در اوج کمال هستى، که نه زاده­اى و نه زاده شده­اى و هیچ همتایى برای خود ندارى، از تو مسألت مى­نمایم که گناهان مرا بیامرزى، همانا که تو آمرزگار و مهربان هستى»</span>.</p><p class="rtl right" id="p769"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ بِأَنَّ لَكَ الْـحَمْدُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَحْدَكَ لاَ شَرِيْكَ لَكَ، الْـمَنَّانُ، يَا بَدِيْعَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ يَا ذَا الْـجَلاَلِ وَالإِكْرَامِ، يَا حَيُّ يَا قَيُّوْمُ، إِنِّيْ أَسْأَلُكَ الْـجَنَّةَ وَأَعُوْذُ بِكَ مِنَ النَّارِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_152" class="anchor"></a><a href="#note_152" name="r_152" class="fnote">[<span>152</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p770"><span class="c3">«پروردگارا! من فقط از تو مى‌خواهم؛ چرا که حمد فقط از آنِ توست، هیچ معبودى بجز تو «بر حقّ»</span> وجود ندارد، و یکتایى و شریک ندارى یا منّان! اى بوجود آورندۀ آسمان‌ها و زمین! اى صاحب عظمت و بزرگى! اى زندۀ پایدار! من بهشت را از تو خواهانم، و از آتش به تو پناه مى‌برم».</p><p class="rtl right" id="p771"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنّيْ أَسْأَلُكَ بِأَنِّيْ أَشْهَدُ أَنَّكَ أَنْتَ اللهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، الأَحَدُ الصَّمَدُ الَّذِيْ لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُوْلَدْ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفْواً أَحَدٌ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_153" class="anchor"></a><a href="#note_153" name="r_153" class="fnote">[<span>153</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p772"><span class="c3">«پروردگارا! من تنها از تو «احتیاجاتم را»</span> مى­خواهم، چرا که شهادت مى­دهم که تو الله هستى، و هیچ معبودى بجز تو <span class="c3">«بر حقّ»</span> وجود ندارد، تو آن یکتا و بى‌نیازى و در اوج کمالی هستى که نه زاده است، و نه زائیده شده است، و همتایى ندارد».</p><h4 class="rtl right" id="p75"><a id="t75" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t75"><span class="c2">(6-11)</span> ذکر سلام‌دادن نماز</a></h4><p class="rtl right" id="p773">پیامبر أکرم ج بعد از اتمام نماز رو به راست کرده و می­فرمودند: <span class="c3">«السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُ اللَّهِ»</span> و سپس رو به چپ کرده و می­فرمودند: <span class="c3">«السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُ اللَّهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_154" class="anchor"></a><a href="#note_154" name="r_154" class="fnote">[<span>154</span>]</a></span>).</p><h4 class="rtl right" id="p76"><a id="t76" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t76"><span class="c2">(6-12)</span> أذکار بعد از سلام نماز</a></h4><p class="rtl right" id="p774"><span class="c3">«أَسْتَغْفِرُ اللهَ أَسْتَغْفِرُ اللهَ أَسْتَغْفِرُ اللهَ أَللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلاَمُ وَمِنْكَ السَّلاَمُ، تَبَارَكْتَ يَا ذَا الْـجَلاَلِ وَالْإِكْرَامِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_155" class="anchor"></a><a href="#note_155" name="r_155" class="fnote">[<span>155</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p775">«از الله طلب آمرزش مى‌کنم <span class="c2">(سه مرتبه)</span> الهى! تو سلامى، و سلامتى از جانب تو است، تو بسیار بابرکتى، اى صاحب عظمت و بزرگى».</p><p class="rtl right" id="p776"><span class="c3">«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ وَلَهُ الْـحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ، أَللَّهُمَّ لاَ مَانِعَ لِـمَا أَعْطَيْتَ، وَلاَ مُعْطِيَ لِـمَا مَنَعْتَ، وَلاَ يَنْفَعُ ذَا الْـجَدِّ مِنْكَ الْـجَدُّ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_156" class="anchor"></a><a href="#note_156" name="r_156" class="fnote">[<span>156</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p777"><span class="c3">«اللَّهُمَّ أَعِنِّى عَلَى ذِكْرِكَ وَشُكْرِكَ وَحُسْنِ عِبَادَتِكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_157" class="anchor"></a><a href="#note_157" name="r_157" class="fnote">[<span>157</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p778"><span class="c3">«معبودى «بر حقّ»</span> بجز الله، وجود ندارد. شریکى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست، ستایش شایستۀ اوست، و او بر هر چیزى توانا است. الهى! آنچه تو بدهى، هیچ کس مانع آن نمى‌گردد، و آنچه تو منع کنى، هیچ کس نمى­تواند آن را بدهد. توانگر را، ثروتش از عذاب تو نجات نمى­دهد، و <span class="c3">«تمامى شکوه و»</span> ثروت از آنِ تو است».</p><p class="rtl right" id="p779"><span class="c3">«بار الها! به من توفیق بده تا تو را یاد کنم، و سپاس گویم، و به بهترین روش، بندگى نمایم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p780"><span class="c3">«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ، وَلَهُ الْـحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ. لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَلاَ نَعْبُدُ إِلاَّ إِيَّاهُ، لَهُ النِّعْمَةُ وَلَهُ الْفَضْلُ وَلَهُ الثَّنَاءُ الْـحَسَنُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ مُخْلِصِيْنَ لَهُ الدِّيْنَ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُوْنَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_158" class="anchor"></a><a href="#note_158" name="r_158" class="fnote">[<span>158</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p781"><span class="c3">«معبودى بجز الله «بر حقّ»</span> وجود ندارد، یگانه اوست و شریکى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست، و ستایش مخصوص اوست، و او بر هر چیز توانا است. هیچ نیروى بازدارنده از گناهان و توفیق دهنده به نیکى، به جز الله وجود ندارد. هیچ معبودى جز او <span class="c3">«بر حقّ»</span> نـیست. جز او کسـى دیگر را عبادت نمى­کنیم، نعمت و فضل از آنِ اوست، ستایش نیکو مخصوص اوست، معبودى بجز او وجود ندارد، همۀ ما با اخلاص او را بندگى مى­کنیم، هرچند کافران دوست نداشته باشند».</p><p class="rtl right" id="p782">بسم الله الرحمن الرحيم</p><p class="rtl right" id="p783">﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١ ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ٢ لَمۡ يَلِدۡ وَلَمۡ يُولَدۡ٣ وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ كُفُوًا أَحَدُۢ٤﴾ <span class="c5">[الإخلاص: 1-4]</span>.</p><p class="rtl right" id="p784"><span class="c3">«به نام خداوند بخشندۀ مهربان.<span class="c6"> بگو:</span> خدا یگانه است، خدا، کمال مطلق و سَرورِ والای برآورندۀ امیدها و برطرف‌کنندۀ نیازمندی‌ها است، نه زاده، و نه زاده شده است، و نه همتایى دارد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p785">بسم الله الرحمن الرحیم</p><p class="rtl right" id="p786">﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ١ مِن شَرِّ مَا خَلَقَ٢ وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ٣ وَمِن شَرِّ ٱلنَّفَّٰثَٰتِ فِي ٱلۡعُقَدِ٤ وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ٥﴾ <span class="c5">[الفلق: 1-5]</span>.</p><p class="rtl right" id="p787"><span class="c3">«به نام خداوند بخشندۀ مهربان (بگو پناه مى­برم به خداوند سپيده دم. از شرّ آنچه آفريده است، و از شرّ شب بدانگاه كه كاملاً فرا مى­رسد، و از شرّ كسانى كه در گره­ها مى‌دمند، و از شرّ حسود بدانگاه كه حسد مى­ورزد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p788">بسم الله الرحمن الرحيم</p><p class="rtl right" id="p789">﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ١ مَلِكِ ٱلنَّاسِ٢ إِلَٰهِ ٱلنَّاسِ٣ مِن شَرِّ ٱلۡوَسۡوَاسِ ٱلۡخَنَّاسِ٤ ٱلَّذِي يُوَسۡوِسُ فِي صُدُورِ ٱلنَّاسِ٥ مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ٦﴾ <span class="c5">[الناس: 1-6]</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_159" class="anchor"></a><a href="#note_159" name="r_159" class="fnote">[<span>159</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p790">به نام خداوند بخشندۀ مهربان، <span class="c3">«بگو پناه مى‌برم به پروردگار مردمان، به مالِک و حاکم «واقعىِ»</span> مردم، به معبودِ <span class="c3">«بر حقّ»</span> مـردم، از شرّ وسوسه­گرى که واپس مى­رود، از وسوسه گری است که در سینه­هاى مردم به وسوسه مى­پردازد، <span class="c3">«در سینه­هاى مردمانى»</span> از جن­ها و انسان‌ها». <span class="c2">(بعد از هر نماز خوانده شوند)</span>.</p><p class="rtl right" id="p791">﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُۚ لَا تَأۡخُذُهُۥ سِنَةٞ وَلَا نَوۡمٞۚ لَّهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ مَن ذَا ٱلَّذِي يَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيۡءٖ مِّنۡ عِلۡمِهِۦٓ إِلَّا بِمَا شَآءَۚ وَسِعَ كُرۡسِيُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَۖ وَلَا يَ‍ُٔودُهُۥ حِفۡظُهُمَاۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡعَظِيمُ٢٥٥﴾ <span class="c5">[البقرة: 255]</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_160" class="anchor"></a><a href="#note_160" name="r_160" class="fnote">[<span>160</span>]</a></span>). بعد از هر نماز خوانده شود.</p><p class="rtl right" id="p792"><span class="c3">«خداوند، هیچ معبودى «بر حقّ»</span> جز او نیست، خداوندى که زنده و قائم به ذات خویش است، هیچ گاه خواب سبک و سنگین او را فرا نمى­گیرد، براى اوست آنچه در آسمان‌ها و زمین است، کیست که نزد او جز به فرمانش شفاعت کند، آنچه را پیش روى آنه داند، و از گذشته و آیندۀ آنان آگاه است، آنها جز به مقدارى که او بخواهد احاطه به علم او ندارند، کرسى او آسمان‌ها و زمین را دربرگرفته و حفظ و نگهدارى آسمان و زمین براى او گران نیست، و او بلند مرتبه و باعظمت است».</p><p class="rtl right" id="p793">«سُبْحَانَ اللهِ، وَالْـحَمْدُ لِلَّهِ، وَاللهُ أکبر <span class="c2">(هرکدام 33 بار سپس)</span> لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ وَلَهُ الْـحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ»(<span dir="ltr"><a id="ref_161" class="anchor"></a><a href="#note_161" name="r_161" class="fnote">[<span>161</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p794"><span class="c3">«بجز اللهِ معبود «برحق»</span> وجود ندارد، شریکى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست، ستایش شایستۀ اوست، و او بر هر چیز تواناست».</p><p class="rtl right" id="p795"><span class="c3">«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ وَلَهُ الْـحَمْدُ يُحْيِيْ وَ یُمِيْتُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_162" class="anchor"></a><a href="#note_162" name="r_162" class="fnote">[<span>162</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p796"><span class="c3">«بجز اللهِ معبود «برحق»</span> وجود ندارد، شریکى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست و ستایش مر او راست، زنده مى­کند و مى­میراند، و او بر هر چیز تواناست».</p><h4 class="rtl right" id="p77"><a id="t77" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t77"><span class="c2">(6-13)</span> دعاکردن انفرادی بعد از سلام‌دادن نماز</a></h4><p class="rtl right" id="p797">صهیبس روایت کرده که رسول الله ج بعد از تمام‌کردن نمازهایش این دعا را می­خوانده است: <span class="c3">«اللَّهُمَّ أَصْلِحْ لِى دِينِى الَّذِى جَعَلْتَهُ لِى عِصْمَةً وَأَصْلِحْ لِى دُنْيَاىَ الَّتِى جَعَلْتَ فِيهَا مَعَاشِى اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِرِضَاكَ مِنْ سَخَطِكَ وَأَعُوذُ بِعَفْوِكَ مِنْ نِقْمَتِكَ وَأَعُوذُ بِكَ مِنْكَ. لاَ مَانِعَ لِمَا أَعْطَيْتَ وَلاَ مُعْطِىَ لِمَا مَنَعْتَ وَلاَ يَنْفَعُ ذَا الْجَدِّ مِنْكَ الْجَدُّ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_163" class="anchor"></a><a href="#note_163" name="r_163" class="fnote">[<span>163</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p798"><span class="c3">«خداوندا! این دینی که آن را محافظم قرار داده­ای، برایم کامل نما. و دنیایم را که معاشم را در آن قرار داده­ای اصلاح کن. پروردگارا! من از خشمت به رضایتت، واز قهرت به بخششت، واز خودت به خودت پناه می­برم. وکسی نمی­تواند مانع چیزی شود که بخشیده­ای و یا مانع چیزی شود که آن را نمی­خواهی. و سعی و تلاش فرد، در برابر مشیت تو، سودی ندارد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p799">و معاذ بن جبلس هم روایت کرده که پیامبر ج به وی وصیّت نمود که بعد از اتمام نمازها این دعا را بخواند: <span class="c3">«اللَّهُمَّ أَعِنِّي عَلَى ذِكْرِكَ وَشُكْرِكَ وَحُسْنِ عِبَادَتِكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_164" class="anchor"></a><a href="#note_164" name="r_164" class="fnote">[<span>164</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p800"><span class="c3">«پروردگارا! مرا در ذکرکردن و شکرنمودن و عبادت یاری کن که آنها را به نیکویی انجام دهم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p801">از عبدالله بن زبیرس روایت شده که پیامبر ج در پایان هر نماز این دعا را می‌خواند: <span class="c3">«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ، وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ، لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ، لاَ نَعْبُدُ إِلاَّ إِيَّاهُ، لَهُ النِّعْمَةُ وَلَهُ الْفَضْلُ، وَلَهُ الثَّنَاءُ الْحَسَنُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ»</span> <span class="c3">«هیچ خدایی جز الله «بر حق»</span> نیست که تنها و بی­شریک است و پادشاهی و سپاس و ستایش سزاوار او و از آنِ اوست و او بر هر کاری تواناست و هیچکس را هیچ نیرویی برای انجام هیچ عملی نیست جز به اراده و امر خدا؛ جز الله خدایی <span class="c3">«برحق»</span> نیست و جز او را پرستش نمی­کنیم، نعمت‌ها و بخشش‌ها و لطف‌ها از جانب او و سپاس و ستایش نیکو از آنِ اوست، هیچ معبودی جز الله <span class="c3">«برحق»</span> نیست و خالصانه برای او عبادت و دینداری می­کنیم، اگرچه کافران بدشان بیاید».<span class="c6"> ابن زبیر می­گوید:</span> پیامبر ج بعد از هر نماز، با این تسبیحات ذکر و تهلیل می­فرمود(<span dir="ltr"><a id="ref_165" class="anchor"></a><a href="#note_165" name="r_165" class="fnote">[<span>165</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p802">همچنین امام بخاری/ اسم یکی از باب‌هایش را در کتاب صحیحش اینگونه نامگذاری کرده: <span class="c3">«بَاب الدُّعَاءِ بَعْدَ الصَّلَاةِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_166" class="anchor"></a><a href="#note_166" name="r_166" class="fnote">[<span>166</span>]</a></span>).</p><h4 class="rtl right" id="p78"><a id="t78" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t78"><span class="c2">(6-14)</span> دست بلند کردن هنگام دعا</a></h4><p class="rtl right" id="p803"><span class="c3">«رَسُولُ اللَّهِ ج قَائِمٌ يَخْطُبُ فَاسْتَقْبَلَ رَسُولَ اللَّهِ ج قَائِمًا فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ هَلَكَتْ الْمَوَاشِي وَانْقَطَعَتْ السُّبُلُ فَادْعُ اللَّهَ يُغِيثُنَا قَالَ فَرَفَعَ رَسُولُ اللَّهِ ج يَدَيْهِ فَقَالَ اللَّهُمَّ اسْقِنَا اللَّهُمَّ اسْقِنَا اللَّهُمَّ اسْقِنَا»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_167" class="anchor"></a><a href="#note_167" name="r_167" class="fnote">[<span>167</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p804"><span class="c3">«مردی از همان دروازه، وارد مسجد شد و مقابل آنحضرت ج كه مشغول خطبه بود،<span class="c6"> ايستاد و گفت:</span> دام‌ها هلاک شدند و راه­ها از بين رفتند. از خدا بخواه كه باران را بر ما بباراند.<span class="c6"> رسول خدا ج دست به دعا برداشت و فرمود:</span> خدايا! باران را بر ما بباران. خدايا! باران را بر ما بباران. خدايا! باران را بر ما بباران»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p79"><a id="t79" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t79"> <span class="c2">(6-15)</span> دعاى نماز استخاره(<span dir="ltr"><a id="ref_168" class="anchor"></a><a href="#note_168" name="r_168" class="fnote">[<span>168</span>]</a></span>)</a></h4><p class="rtl right" id="p805">جابر بن عبداللهس مى­گوید: رسول الله ج استخاره را در هرکارى همانند سوره­اى از قرآن به ما مى‌آموخت و می­فرمود: هرگاه یکى از شما خواست کارى انجام دهد، غیر از نماز فرض، دو رکعت نماز بخواند،<span class="c6"> سپس بگوید:</span> <span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْتَخِيْرُكَ بِعِلْمِكَ، وَأَسْتَقْدِرُكَ بِقُدْرَتِكَ، وَأَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ الْعَظِيْمِ، فَإِنَّكَ تَقْدِرُ وَلاَ أَقْدِرُ، وَتَعْلَمُ وَلاَ أَعْلَمُ، وَأَنْتَ عَلاَّمُ الْغُيُوْبِ، أَللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَـذَا الأَمْرَ -وَيُسَمِّيْ حَاجَتَـهُ- خَيْرٌ لِيْ فِيْ دِيْنِـيْ وَمَعَاشِيْ وَعَاقِبَـةِ أَمْرِيْ -<span class="c6">أَوْ قَالَ:</span> عَاجِلِهِ وَآجِلِهِ- فَاقْدِرْهُ لِيْ وَيَسِّرْهُ لِيْ ثُمَّ بَارِكْ لِيْ فِيْهِ، وَإِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ شَرٌّ لِيْ فِيْ دِيْنِيْ وَمَعَاشِيْ وَعَاقِبَةِ أَمْرِيْ -<span class="c6">أَوْ قَـالَ:</span> عَاجِلِهِ وَآجِلِهِ- فَاصْرِفْهُ عَنِّيْ وَاصْرِفْنِيْ عَنْهُ وَاقْدِرْ لِـيَ الْـخَيْرَ حَيْثُ كَانَ، ثُمَّ أَرْضِنِيْ بِهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_169" class="anchor"></a><a href="#note_169" name="r_169" class="fnote">[<span>169</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p806"><span class="c3">«اى الله! به وسیلۀ علمت از تو طلب خیر مى­کنم، و بوسیلۀ قدرتت از تو توانایى مى‌خواهم، از تو فضل بسیارت را مسألت مى­نمایم، زیرا تو توانایى و من ناتوان، و تو مى‌دانى و من نمى­دانم، و تو دانندۀ امور پنهان هستى. الهى! اگر در علم تو این کار ـ حاجت خود را نام مى‌برد -باعث خیر من در دین و آخرت است-<span class="c6"> یا مى­گوید:</span> در حال و آیندۀ کارم -آن­را برایم مقدور و آسان بگردان، و در آن برکت عنایت فرما، و چنانچه در علم تو این کار برایم در دنیا و آخرت باعث بدى است -<span class="c6">یا مى­گوید:</span> در حال و آیندۀ کارم- پس آن را از من، و مرا از آن، منصرف بگردان، و خیر را براى من هرکجا که هست مقدّر نما، و آنگاه مرا با آن خشنود بگردان»</span>.</p><p class="rtl right" id="p807">کسى که از خالقأ، طلب خیر نماید و از مخلوق، مشورت بگیرد، و در کارش ثابت قدم باشد و بر خداوندأ توکّل نماید، پشیمان نمى­شود،<span class="c6"> خداوندأ مى­فرمایند:</span></p><p class="rtl right" id="p808">﴿وَشَاوِرۡهُمۡ فِي ٱلۡأَمۡرِۖ فَإِذَا عَزَمۡتَ فَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَوَكِّلِينَ﴾  <span class="c5">[آل عمران: 159]</span>.</p><p class="rtl right" id="p809"><span class="c3">«در کارها با مردم، مشورت کن، و هرگاه تصمیم به انجام کارى گرفتى، به خدا توکل کن»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p80"><a id="t80" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t80"><span class="c2">(6-16)</span> دعاى قنوت در نماز وتر</a></h4><p class="rtl right" id="p810"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِرِضَاكَ مِنْ سَخَطِكَ، وَبِمُعَافَاتِكَ مِنْ عُقُوْبَتِكَ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْكَ، لاَ أُحْصِيْ ثَنَاءً عَلَيْكَ، أَنْتَ كَمَا أَثْنَيْتَ عَلَى نَفْسِكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_170" class="anchor"></a><a href="#note_170" name="r_170" class="fnote">[<span>170</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p811"><span class="c3">«الهى! از خشم تو به خشنودیت، و از عذاب تو به عفوت، پناه مى­برم، از خشمت به تو پناه مى­برم. الهى! من نمى­توانم تو را آنطور که شایسته­اى، مدح کنم، تو آنچنانى که خود را مدح کرده­اى»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p81"><a id="t81" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t81"><span class="c2">(6-17)</span> ذکر پس از سلام نماز وتر</a></h4><p class="rtl right" id="p812">سه بار <span class="c3">«سُبْحَانَ الْـمَلِكِ الْقُدُّوْسِ»</span> بگويد و بار سوم با صداى بلند و كشيده <span class="c3">«رَبِّ الْـمَلاَئِكَةِ وَالرُّوْحِ»</span> را به آن بيفزايد(<span dir="ltr"><a id="ref_171" class="anchor"></a><a href="#note_171" name="r_171" class="fnote">[<span>171</span>]</a></span>).</p><h4 class="rtl right" id="p82"><a id="t82" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t82"><span class="c2">(6-18)</span> دعای نماز کسوف و خسوف</a></h4><p class="rtl right" id="p813"><span class="c3">«إِنَّ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ آيَتَانِ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ لَا يَخْسِفَانِ لِمَوْتِ أَحَدٍ وَلَا لِحَيَاتِهِ فَإِذَا رَأَيْتُمْ ذَلِكَ فَادْعُوا اللَّهَ وَكَبِّرُوا وَصَلُّوا وَتَصَدَّقُوا»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_172" class="anchor"></a><a href="#note_172" name="r_172" class="fnote">[<span>172</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p814"><span class="c3">«ماه و خورشید دو نشانه از نشانه­های «قدرت»</span> الله هستند. و بخاطر مرگ و زندگی کسی، دچار گرفتگی نمی­شوند. پس هرگاه، چنین حالت­هایی را دیدید، دعا کنید، تکبیر بگویید، نماز بخوانید و صدقه بدهید».</p><h4 class="rtl right" id="p83"><a id="t83" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t83"><span class="c2">(6-19)</span> دعای نماز استسقاء <span class="c2">(طلب باران)</span></a></h4><p class="rtl right" id="p815"><span class="c3">«اللَّهُمَّ حَوَالَيْنَا وَلَا عَلَيْنَا اللَّهُمَّ عَلَى الْآكَامِ وَالْجِبَالِ وَالْآجَامِ وَالظِّرَابِ وَالْأَوْدِيَةِ وَمَنَابِتِ الشَّجَرِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_173" class="anchor"></a><a href="#note_173" name="r_173" class="fnote">[<span>173</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p816"><span class="c3">«بار الها! باران را به اطراف ما بباران، نه بر ما، اى الله! باران را بر روى تپه­ها و کوه‌ها، و درّه­ها و محل روئیدن درختان بباران»</span>.</p><p class="rtl right" id="p817"><span class="c3">«أن رسول الله ج كان إذا رأى الـمطر قال: اللَّهُمَّ صَيّباً نافعاً»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_174" class="anchor"></a><a href="#note_174" name="r_174" class="fnote">[<span>174</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p818"><span class="c3">«پیامبر خدا ج هرگاه باران را می­دیدند،<span class="c6"> می­فرمودند:</span> بار الها! باران بسیار و سودمند نازل فرما»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p84"><a id="t84" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t84">7-أذکار روزه</a></h3><h4 class="rtl right" id="p85"><a id="t85" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t85"><span class="c2">(7-1)</span> دعاى هنگام افطارکردن</a></h4><p class="rtl right" id="p819"><span class="c3">«ذَهَبَ الظَّمَأُ وَابْتَلَّتِ الْعُرُوْقُ، وَثَبَتَ اْلأَجْرُ إِنْ شَاءَ اللهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_175" class="anchor"></a><a href="#note_175" name="r_175" class="fnote">[<span>175</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p820"><span class="c3">«تشنگى برطرف شد، و رگ‌ها تَر شدند و پاداش -إن شاء الله- ثابت گشت»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p86"><a id="t86" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t86"><span class="c2">(7-2)</span> دعاى روزه­دار براى میزبانش</a></h4><p class="rtl right" id="p821"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ باَرِكْ لَـهُمْ فِيْماَ رَزَقْتَهُمْ، وَاغْفِرْ لَـهُمْ وَارْحَمْهُمْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_176" class="anchor"></a><a href="#note_176" name="r_176" class="fnote">[<span>176</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p822"><span class="c3">«الهى! آنچه را که به ایشان ارزانى داشته­اى، برکت ده و آنها را ببخش، و بر آنها رحم کن»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p87"><a id="t87" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t87"><span class="c2">(7-4)</span> روزه­دارى که بر سفره حاضر شود و نخورد دعا کند</a></h4><p class="rtl right" id="p823"><span class="c3">«إِذَا دُعِيَ أَحَدُكُمْ فَلْيُجِبْ، فَإِنْ كَانَ صَائِمَاً فَلْيُصَلِّ وَإِنْ كَانَ مُفْطِراً فَلْيُطْعِمْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_177" class="anchor"></a><a href="#note_177" name="r_177" class="fnote">[<span>177</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p824"><span class="c3">«هرگاه یکى از شما دعوت شد، اجابت کند. اگر روزه‌دار بود، دعا کند، و اگر نه، غذا بخورد»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p88"><a id="t88" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t88"><span class="c2">(7-5)</span> اگر شخصى به روزه­دار دشنام داد یا اهانت کرد بگوید</a></h4><p class="rtl right" id="p825"><span class="c3">«إِنِّيْ صَائِمٌ، إِنِّيْ صَائِمٌ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_178" class="anchor"></a><a href="#note_178" name="r_178" class="fnote">[<span>178</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p826"><span class="c3">«من روزه­ام، من روزه­ام»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p89"><a id="t89" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t89"><span class="c2">(7-6)</span> دعای شب قدر</a></h4><p class="rtl right" id="p827"><span class="c3">«اللَّهُمَّ إِنَّكَ عَفُوٌّ تُحِبُّ الْعَفْوَ فَاعْفُ عَنِّي»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_179" class="anchor"></a><a href="#note_179" name="r_179" class="fnote">[<span>179</span>]</a></span>). <span class="c3">«پروردگارا! تو صاحب عفو وبخشش هستی و بخشیدن را هم دوست می­داری پس مرا ببخش»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p90"><a id="t90" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t90">8-أذکار حج و عمره</a></h3><h4 class="rtl right" id="p91"><a id="t91" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t91"><span class="c2">(8-1)</span> لبیک گفتن مُحْرِم در حج یا عمره</a></h4><p class="rtl right" id="p828"><span class="c3">«لَبَّيْكَ أَللَّهُمَّ لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ لاَ شَرِيْكَ لَكَ لَبَّيْكَ، إِنَّ الْـحَمْدَ، وَالنِّعْمَةَ، لَكَ وَالْـمُلْكَ، لاَ شَرِيْكَ لَكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_180" class="anchor"></a><a href="#note_180" name="r_180" class="fnote">[<span>180</span>]</a></span>)<span dir="ltr">.</span></p><p class="rtl right" id="p829"><span class="c3">«گوش بفرمانم، اى الله، گوش بفرمانم، تو شریکى ندارى، گوش بفرمانم، همانا ستایش و نعمت و سلطنت از آنِ تو است، و تو شریکى ندارى»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p92"><a id="t92" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t92"><span class="c2">(8-2)</span> تکبیرگفتن هنگام رسیدن به حجر الأسود</a></h4><p class="rtl right" id="p830"><span class="c3">«طَافَ النَّبِيُّ ج بِالْبَيْتِ عَلَى بَعِيْرٍ كُلَّمَا أَتَى الرُّكْنَ أَشَارَ إِلَيْهِ بِشيءٍ عِنْدَهُ وَكَبَّرَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_181" class="anchor"></a><a href="#note_181" name="r_181" class="fnote">[<span>181</span>]</a></span>)<span dir="ltr">.</span></p><p class="rtl right" id="p831">«رسول الله ج سوار بر شتر، کعبه را طواف کرد، و هر بار به رکن <span class="c2">(حجر الأسود)</span> مى‌رسید با چیزى که در دست داشت به سوى آن اشاره مى‌کرد و تکبیر مى­گفت».</p><h4 class="rtl right" id="p93"><a id="t93" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t93"> <span class="c2">(8-3)</span> دعاى بین رکن یمانى و حجر الأسود</a></h4><p class="rtl right" id="p832">﴿رَبَّنَآ ءَاتِنَا فِي ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗ وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِ حَسَنَةٗ وَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ﴾ <span class="c5">[البقرة: 201]</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_182" class="anchor"></a><a href="#note_182" name="r_182" class="fnote">[<span>182</span>]</a></span>). <span class="c3">«پروردگارا! در دنیا و آخرت به ما نیکى عطا فرما، و ما را از عذاب دوزخ نجات ده»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p94"><a id="t94" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t94"><span class="c2">(8-4)</span> دعاى توقف بر صفا و مروه</a></h4><p class="rtl right" id="p833">هنگامى که رسول الله ج به کوه صفا مى­رسید،<span class="c6"> این آیه را مى­خواند:</span> ﴿إِنَّ ٱلصَّفَا وَٱلۡمَرۡوَةَ مِن شَعَآئِرِ ٱللَّهِ﴾ <span class="c5">[البقرة: 158]</span> <span class="c3">«همانا صفا و مروه از شعائر الهى هستند»</span>.<span class="c6"> سپس مى­فرمود:</span> سعى را از جایى آغاز مى­کنم که خداوندأ نخست از آن یاد کرده است. آنگاه رسول الله ج سعى را از صفا آغاز مى­کرد و بالا مى­رفت تا کعبه را مى­دید،<span class="c6"> سپس رو به قبله مى‌کرد و لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ و تکبیر مى­گفت ­و این دعا را مى‌خواند:</span> <span class="c3">«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ، وَلَهُ الْـحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ، أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَنَصَرَ عَبْدَهُ وَهَزَمَ اْلأَحْزَابَ وَحْدَهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_183" class="anchor"></a><a href="#note_183" name="r_183" class="fnote">[<span>183</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p834"><span class="c3">«به جز الله، معبود دیگرى «بر حقّ»</span> وجود ندارد، یگانه است و شریکى ندارد، پادشاهى از آن اوست، و ستایش مخصوص اوست، او بر هر چیز توانا است، بجز او معبود دیگرى <span class="c3">«بر حقّ»</span> وجود ندارد، یگانه است، اوست که وعده­اش را تحقق بخشید، و بنده­اش را پیروز کرد، و به تنهایى گروه­ها را شکست داد».</p><p class="rtl right" id="p835">و در این میان، دعاهاى <span class="c3">«مختلفى»</span> مى­فرمودند و دعاى فوق را سه بار تکرار مى‌کردند، بالاى مروه نیز همین عمل را انجام مى­دادند.</p><h4 class="rtl right" id="p95"><a id="t95" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t95"> <span class="c2">(8-5)</span> دعاى روز عرفه</a></h4><p class="rtl right" id="p836"><span class="c3">«لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لَاشَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَكَ وَالْمُلْكَ لَا شَرِيكَ لَكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_184" class="anchor"></a><a href="#note_184" name="r_184" class="fnote">[<span>184</span>]</a></span>). <span class="c3">«گوش بفرمانم، اى الله، گوش بفرمانم، تو شریکى ندارى، گوش بفرمانم، همانا ستایش و نعمت و سلطنت از آنِ تو است، و تو شریکى ندارى»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p96"><a id="t96" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t96"><span class="c2">(8-6)</span> ذکر در مشعرالحرام</a></h4><p class="rtl right" id="p837">«رَكِبَ ج الْقَصْوَاءَ حَتَّى أَتَى الـمَشْعَرَ الْـحَرَامَ فَاسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ <span class="c2">(فَدَعَاهُ، وَكَبَّرَهُ، وَهَلَّلَهُ، وَوَحَّدَهُ)</span> فَلَمْ يَزَلْ وَاقِفَاً حَتَّى أَسْفَرَ جِدّاً فَدَفَعَ قَبْلَ أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ»(<span dir="ltr"><a id="ref_185" class="anchor"></a><a href="#note_185" name="r_185" class="fnote">[<span>185</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p838"><span class="c3">«پیامبر ج سوار بر قصواء «شترش»</span> شد تا اینکه به مشعر الحرام رسید، آنگاه رو به قبله نمود و دعا کرد و <span class="c3">«الله أکبر ولاَ إِلَهَ إِلاَّ الله»</span> گفت و یگانگى خدا را بیان کرد، و آنقدر ایستاد تا هوا کاملاً روشن شد، سپس قبل از طلوع آفتاب <span class="c3">«بسوى منا»</span> رفت».</p><h4 class="rtl right" id="p97"><a id="t97" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t97"><span class="c2">(8-7)</span> تکبیر، هنگام رمى جمرات با هر سنگریزه</a></h4><p class="rtl right" id="p839"><span class="c3">«يُكَبِّرُ كُلَّمَا رَمَى بِحَصَاةٍ عِنْدَ الْجِمَارِ الثَّلاَثِ ثُمَّ يَتَقَدَّمُ، وَيَقِفُ يَدْعُو مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةِ، رَافِعاً يَدَيْهِ بَعْدَ الْـجَمَرَةِ الأَولَى وَالثَّانِيَةِ. أَمَّا جَمَرَةُ العَقَبَةِ فَيَرْمِيهَا وَيُكَبِّرُ عِنْدَ كُلِّ حَصَاةٍ وَيَنْصَرِفُ وَلاَ يَقِفُ عِنْدَهَا»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_186" class="anchor"></a><a href="#note_186" name="r_186" class="fnote">[<span>186</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p840"><span class="c3">«هنگام رمى جمرات سه گانه، با زدن هر سنگریزه، تکبیر بگوید، با پرتاب هر سنگریزه­اى در رمى جمرات سه­گانه تکبیر بگوید و سپس بعد از رمى جمرۀ اوّل «کوچک»</span> و دوم <span class="c3">«وسط»</span> رو به قبله بایستد و دست­هایش را بلند کند و دعا نماید، آنگاه جمرۀ عقبه را رمى کند و با زدن هر سنگریزه تکبیر بگوید و بدون توقف راهش را ادامه دهد».</p><h4 class="rtl right" id="p98"><a id="t98" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t98"><span class="c2">(8-8)</span> دعای هنگام ذبح قربانى</a></h4><p class="rtl right" id="p841">«بِسْمِ اللهِ وَاللهُ أکبر <span class="c2">(أَللَّهُمَّ مِنْكَ وَلَكَ)</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_187" class="anchor"></a><a href="#note_187" name="r_187" class="fnote">[<span>187</span>]</a></span>) أَللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنِّيْ»(<span dir="ltr"><a id="ref_188" class="anchor"></a><a href="#note_188" name="r_188" class="fnote">[<span>188</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p842"><span class="c3">«به نام الله، و الله بزرگترین است، بارالها! از جانب تو است، و براى تو است، الهى! از من بپذیر»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p99"><a id="t99" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t99">9- ذکر زکات</a></h3><h4 class="rtl right" id="p100"><a id="t100" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t100"><span class="c2">(9-1)</span> دعا برای دهندۀ زکات</a></h4><p class="rtl right" id="p843">خداوند تعالی می­فرمایند: ﴿خُذۡ مِنۡ أَمۡوَٰلِهِمۡ صَدَقَةٗ تُطَهِّرُهُمۡ وَتُزَكِّيهِم بِهَا وَصَلِّ عَلَيۡهِمۡۖ إِنَّ صَلَوٰتَكَ سَكَنٞ لَّهُمۡ﴾ <span class="c5">[التوبة: 103]</span>.</p><p class="rtl right" id="p844">«از اموال، آنها) صدقه‏ای <span class="c2">(بعنوان زکات)</span> بگیر، تا <span class="c2">(بوسیلۀ آن،)</span> آنها را پاک سازی وپرورش دهی! و<span class="c2">(به هنگام گرفتن زکات‌ها به آنها)</span> دعا کن، که دعای تو، مایۀ آرامش آنهاست».</p><h3 class="rtl start" id="p101"><a id="t101" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t101">10-أذکار جهاد</a></h3><h4 class="rtl right" id="p102"><a id="t102" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t102"><span class="c2">(10-1)</span> دعا برای طلب شهادت در راه خدا</a></h4><p class="rtl right" id="p845">پیامبر ج فرموده­اند: <span class="c3">«مَنْ سألَ اللَّهَ تَعالى الشَّهادَة بِصِدْقٍ بَلَّغَهُ اللَّهُ تَعالى مَنازِلَ الشُّهَدَاءِ وَإنْ ماتَ على فِرَاشِهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_189" class="anchor"></a><a href="#note_189" name="r_189" class="fnote">[<span>189</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p846"><span class="c3">«هر کس از خداوند تعالی به راستی خواهان شهادت باشد، خداوند تعالی وی را به منازل شهادت می­رساند هرچند در بسترش بمیرد»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p103"><a id="t103" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t103"><span class="c2">(10-2)</span> دعای موقع رهسپاری مجاهدین</a></h4><p class="rtl right" id="p847"><span class="c3">«أَسْتَوْدِعُ اللهَ دِيْنَكَ، وَأَمَانَتَكَ، وَخَوَاتِيْمَ عَمَلِكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_190" class="anchor"></a><a href="#note_190" name="r_190" class="fnote">[<span>190</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p848"><span class="c3">«من دین و امانت و خاتمۀ کارهایت را به الله مى­سپارم»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p104"><a id="t104" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t104"><span class="c2">(10-3)</span> دعای خروج برای جهاد</a></h4><p class="rtl right" id="p849"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ أَنْتَ عَضُدِيْ، وَ أَنْتَ نَصِيْرِيْ، بِكَ أَجُوْلُ، وَبِكَ أَصُوْلُ، وَبِكَ أُقَاتِلُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_191" class="anchor"></a><a href="#note_191" name="r_191" class="fnote">[<span>191</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p850"><span class="c3">«الهى! تو یار و مددکار من هستى، به کمک تو تاخت و تاز مى­نمایم، و به کمک تو «بر دشمنان»</span> حمله مى­کنم، و با مدد تو مى­جنگم».</p><h4 class="rtl right" id="p105"><a id="t105" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t105"> <span class="c2">(10-4)</span> دعاى روبرو شدن با دشمن</a></h4><p class="rtl right" id="p851"><span class="c3">«اللَّهُمَّ إِنَّ الْعَيْشَ عَيْشُ الْآخِرَهْ فَاغْفِرْ لِلْأَنْصَارِ وَالْمُهَاجِرَهْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_192" class="anchor"></a><a href="#note_192" name="r_192" class="fnote">[<span>192</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p852"><span class="c3">«پروردگارا! همانا زندگی، زندگی آخرت است. پس مهاجرین و انصار را ببخشای»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p106"><a id="t106" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t106"><span class="c2">(10-5)</span> دعاى اثنای نبرد و جهاد</a></h4><p class="rtl right" id="p853"><span class="c3">«اللَّهُمَّ نَزِّلْ نَصْرَكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_193" class="anchor"></a><a href="#note_193" name="r_193" class="fnote">[<span>193</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p854"><span class="c3">«پروردگارا! پیروزیت را برایمان نازل بفرما»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p107"><a id="t107" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t107"><span class="c2">(10-6)</span> دعای موقع شکست از دشمن</a></h4><p class="rtl right" id="p855"><span class="c3">«اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ كُلُّهُ اللَّهُمَّ لَا قَابِضَ لِمَا بَسَطْتَ وَلَا بَاسِطَ لِمَا قَبَضْتَ وَلَا هَادِيَ لِمَا أَضْلَلْتَ وَلَا مُضِلَّ لِمَنْ هَدَيْتَ وَلَا مُعْطِيَ لِمَا مَنَعْتَ وَلَا مَانِعَ لِمَا أَعْطَيْتَ وَلَا مُقَرِّبَ لِمَا بَاعَدْتَ وَلَا مُبَاعِدَ لِمَا قَرَّبْتَ اللَّهُمَّ ابْسُطْ عَلَيْنَا مِنْ بَرَكَاتِكَ وَرَحْمَتِكَ وَفَضْلِكَ وَرِزْقِكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ النَّعِيمَ الْمُقِيمَ الَّذِي لَا يَحُولُ وَلَا يَزُولُ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ النَّعِيمَ يَوْمَ الْعَيْلَةِ وَالْأَمْنَ يَوْمَ الْخَوْفِ اللَّهُمَّ إِنِّي عَائِذٌ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا أَعْطَيْتَنَا وَشَرِّ مَا مَنَعْتَ اللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَيْنَا الْإِيمَانَ وَزَيِّنْهُ فِي قُلُوبِنَا وَكَرِّهْ إِلَيْنَا الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ وَاجْعَلْنَا مِنْ الرَّاشِدِينَ اللَّهُمَّ تَوَفَّنَا مُسْلِمِينَ وَأَحْيِنَا مُسْلِمِينَ وَأَلْحِقْنَا بِالصَّالِحِينَ غَيْرَ خَزَايَا وَلَا مَفْتُونِينَ اللَّهُمَّ قَاتِلْ الْكَفَرَةَ الَّذِينَ يُكَذِّبُونَ رُسُلَكَ وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِكَ وَاجْعَلْ عَلَيْهِمْ رِجْزَكَ وَعَذَابَكَ اللَّهُمَّ قَاتِلْ الْكَفَرَةَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ إِلَهَ الْحَقِّ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_194" class="anchor"></a><a href="#note_194" name="r_194" class="fnote">[<span>194</span>]</a></span>). </p><p class="rtl right" id="p856"><span class="c3">«پروردگارا! تمامی حمدها مخصوص توست. خداوندا! چیزی را که تو بسط دهی کسی نمی­تواند قبض کند و چیزی را که قبض کنی کسی نمی­تواند بسط دهد. و کسی را که گمراه کنی کسی نمی­تواند هدایت کند و کسی را که هدایت کنی کسی نمی­تواند گمراه کند. و چیزی را که منع کنی کسی نمی­تواند ببخشد و چیزی را که ببخشی کسی نمی­تواند منع کند. و کسی را که دور کنی کسی نمی­تواند نزدیک کند و کسی را که نزدیک کنی کسی نمی­توند دور کند. پروردگارا! از برکات و رحمت و فضل و رزقت به ما بده. پروردگارا! از تو نعمت پایداری می‌خواهیم که تغییر نکند و از بین نرود. پروردگارا! از تو هنگام نیازمندی نعمت و هنگام ترس ایمنی می­خواهیم. پروردگارا! به تو از شرّ چیزی که به ما عطا کرده­ای و یا منع کرده­ای پناه می­بریم. پروردگارا! ایمان را در نزد ما محبوب گردان وآن­را در قلوبمان زینت ده. و کفر و فسق و نافرمانی را نزد ما ناپسند بگردان. و ما را از راشدان بگردان. پروردگارا! ما را مسلمان بمیران و مسلمان زنده بدار! و ما را به صالحان ملحق کن در حالیکه فریب نخورده و خوار نباشیم! پروردگارا! کافرانی که رسولانت را تکذیب کرده و راه تو را می­بندند از بین ببر و عذاب و خواریت را بر آنان نازل گردان. پروردگارا! کافرانی که به آنان کتاب عطا فرموده­ای –کافران اهل کتاب- از بین ببر. ای خدایِ حقّ!»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p108"><a id="t108" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t108">11-أذکار روز جمعه و عیدین</a></h3><h4 class="rtl right" id="p109"><a id="t109" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t109"><span class="c2">(11-1)</span> قرائت سورۀ کهف در روز جمعه</a></h4><p class="rtl right" id="p857"><span class="c3">«مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الْكَهْفِ فِى يَوْمِ الْجُمُعَةِ أَضَاءَ لَهُ مِنَ النُّورِ مَا بَيْنَ الْجُمُعَتَيْنِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_195" class="anchor"></a><a href="#note_195" name="r_195" class="fnote">[<span>195</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p858"><span class="c3">«هر کس که سورۀ کهف را روز جمعه بخواند، از آن جمعه تا جمعۀ دیگر، وی را نوری فرا می­گیرد»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p110"><a id="t110" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t110"><span class="c2">(11-2)</span> قرائت سوره­های سجده، إنسان، جُمُعَه، منافقین، أعلی و غاشیه در نمازهای روز جمعه</a></h4><p class="rtl right" id="p859">«كان النبيُّ ج يقرأ في الجمعة في صلاة الفجر <span class="c2">(السجدة)</span> و<span class="c2">(الإنسان)</span>»<span dir="ltr"><a id="ref_196" class="anchor"></a><a href="#note_196" name="r_196" class="fnote">[<span>196</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p860"><span class="c3">«پیامبر ج در روز جمعه در نماز فجر سوره­های السجده و الإنسان را تلاوت می­کردند»</span>.</p><p class="rtl right" id="p861">«كان النبي ج يقرأ في صلاة الجمعة سورة <span class="c2">(الجمعة)</span> و<span class="c2">(الـمنافقين)</span>»<span dir="ltr"><a id="ref_197" class="anchor"></a><a href="#note_197" name="r_197" class="fnote">[<span>197</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p862"><span class="c3">«پیامبر ج در نماز جمعه سورهای جمعه و منافقون را می­خواندند»</span>.</p><p class="rtl right" id="p863">«كان رسول الله ج يقرأ في العيدين وفي الجمعة ب<span class="c2">(الأعلى)</span> و<span class="c2">(الغاشية)</span>»<span dir="ltr"><a id="ref_198" class="anchor"></a><a href="#note_198" name="r_198" class="fnote">[<span>198</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p864"><span class="c3">«پیامبر ج در نماز جمعه و عیدین سوره­های أعلی و غاشیه را می­خواندند»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p111"><a id="t111" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t111"><span class="c2">(11-3)</span> أذکار بعد از نماز جمعه</a></h4><p class="rtl right" id="p865">بنابر فرمودۀ نبیّ اکرم ج هرکس بعد از نماز جمعه سوره­های <span class="c3">«حمد و ناس و فلق و اخلاص»</span> را بخواند، تا جمعۀ دیگر، نفس و مال وی محفوظ می­باشد<span dir="ltr"><a id="ref_199" class="anchor"></a><a href="#note_199" name="r_199" class="fnote">[<span>199</span>]</a></span>.</p><h4 class="rtl right" id="p112"><a id="t112" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t112"><span class="c2">(11-4)</span> دعا در آخرین ساعت در روز جمعه</a></h4><p class="rtl right" id="p866">ابوهریرهس روایت کرده­اند: <span class="c3">«أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ج ذَكَرَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ فَقَالَ فِيهِ سَاعَةٌ لَا يُوَافِقُهَا عَبْدٌ مُسْلِمٌ وَهُوَ قَائِمٌ يُصَلِّي يَسْأَلُ اللَّهَ تَعَالَى شَيْئًا إِلَّا أَعْطَاهُ إِيَّاهُ وَأَشَارَ بِيَدِهِ يُقَلِّلُهَا»</span><span dir="ltr"><a id="ref_200" class="anchor"></a><a href="#note_200" name="r_200" class="fnote">[<span>200</span>]</a></span>. «پیامبر خدا ج در روز جمعه ابراز داشتند که در این روز زمانی وجود دارد که بنده­ای مسلمان با آن موافقت نکرده <span class="c2">(و در این زمان دعا نکرده)</span> در حالیکه ایستاده و نماز می­خواند و از خداوند چیزی را خواسته مگر اینکه خداوند آن را به وی عطا خواهد کرد و ایشان با دستانش <span class="c2">(اشاره فرمودند که)</span> زمان کمی است».</p><p class="rtl right" id="p867">«قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: يَوْمُ الْجُمُعَةِ ثِنْتَا عَشْرَةَ <span class="c2">(سَاعَةً)</span> لاَ يُوجَدُ مُسْلِمٌ يَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ شَيْئًا إِلاَّ آتَاهُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ فَالْتَمِسُوهَا آخِرَ سَاعَةٍ بَعْدَ الْعَصْرِ» (<span dir="ltr"><a id="ref_201" class="anchor"></a><a href="#note_201" name="r_201" class="fnote">[<span>201</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p868">پیامبر خدا ج فرمودند: <span class="c3">«روز جمعه دوازده «ساعت»</span> است. و در آن <span class="c3">«روز»</span> ساعتی وجود دارد که هر مسلمانی در آن لحظه از خداوند عزّ وجلّ چیزی را بخواهد، خداوند حتماً آن را به وی خواهد داد، این زمان را در آخرین ساعت بعد از عصر دریابید»(<span dir="ltr"><a id="ref_202" class="anchor"></a><a href="#note_202" name="r_202" class="fnote">[<span>202</span>]</a></span>).</p><h4 class="rtl right" id="p113"><a id="t113" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t113"><span class="c2">(11-5)</span> دعا در شب و روز عیدین</a></h4><p class="rtl right" id="p869">عید فطر: تا جاییکه می­تواند، پس از غروب آفتاب عید فطر، تا هنگام نماز عید تکبیر بگوید.</p><p class="rtl right" id="p870">خداوند می­فرمایند: ﴿وَلِتُكۡمِلُواْ ٱلۡعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُواْ ٱللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَىٰكُمۡ وَلَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ١٨٥﴾ <span class="c5">[البقرة: 185]</span>. «<span class="c2">(خداوند ماه رمضان و رخصت آن را برای شما روشن داشته است)</span> تا تعداد <span class="c2">(روزهای رمضان)</span> را كامل گردانيد و خدا را بر اين كه شما را <span class="c2">(به احكام دين كه سعادت‌تان در آن است)</span> هدايت كرده است، بزرگ داريد و تا اين كه <span class="c2">(از همه‌ی نعمت‌های او)</span> سپاسگزاری كنيد».</p><p class="rtl right" id="p871">عید قربان: پس از نمازهای روز عید قربان و ایّام التشریق -تا آخر نماز عصر- تکبیر بگوید(<span dir="ltr"><a id="ref_203" class="anchor"></a><a href="#note_203" name="r_203" class="fnote">[<span>203</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p872">خداوند متعال می­فرمایند: ﴿وَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ فِيٓ أَيَّامٖ مَّعۡدُودَٰتٖ﴾ <span class="c5">[البقرة: 203]</span> «و در روزهای مشخّصی <span class="c2">(که سه روز ایام التشریق، یعنی یازدهم و دوازدهم و سیزدهم ماه ذی‌الحجّه است و حاجیان در مِنا بسر می‌برند)</span> خدا را یاد کنید <span class="c2">(و با أذکار و أدعیه به عبادت و پرستش او بپردازید)</span>».</p><h3 class="rtl start" id="p114"><a id="t114" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t114">12-أذکار جنائز</a></h3><h4 class="rtl right" id="p115"><a id="t115" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t115"><span class="c2">(12-1)</span> تلقین لا إله إلاَّ الله به شخص در حال احتضار</a></h4><p class="rtl right" id="p873"><span class="c3">«مَنْ كَانَ آخِرُ كَلاَمِهِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ دَخَلَ الـجَنَّةَ»</span> (<span dir="ltr"><a id="ref_204" class="anchor"></a><a href="#note_204" name="r_204" class="fnote">[<span>204</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p874">«هرکس آخرین کلامش <span class="c2">(لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ)</span> باشد، وارد بهشت مى‌گردد».</p><h4 class="rtl right" id="p116"><a id="t116" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t116"><span class="c2">(12-2)</span> دعاى بعد از خروج روح و بستن چشمان میت</a></h4><p class="rtl right" id="p875">«أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِفُلاَنٍ <span class="c2">(بِاسْمِهِ)</span> وَارْفَعْ دَرَجَتَهُ فِي الْـمَهْدِيِّيْنَ، وَاخْلُفْهُ فِيْ عَقِبِهِ فِي الْغَابِرِيْنَ، وَاغْفِرْ لَنَا وَلَهُ يَا رَبَّ الْعَالَمِيْنَ، وَافْسَحْ لَهُ فِيْ قَبْرِهِ وَنَوِّرْ لَهُ فِيْهِ»(<span dir="ltr"><a id="ref_205" class="anchor"></a><a href="#note_205" name="r_205" class="fnote">[<span>205</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p876">«اى الله! فلانی را ببخشاى <span class="c2">(نامش را بزبان آورد)</span>، و درجۀ او را در میان هدایت یافتگان، رفیع بگردان، و فرزندانش را در میان بازماندگان، سرپرستى کن، و ما و او را ببخشاى، اى پروردگار جهانیان؛ یا الله! قبرش را وسیع و منوّر بگردان».</p><h4 class="rtl right" id="p117"><a id="t117" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t117"><span class="c2">(12-3)</span> دعا براى میت در نماز جنازه</a></h4><p class="rtl right" id="p877">«أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ وَارْحَمْهُ، وَعَافِهِ، وَاعْفُ عَنْهُ، وَأَكْرِمْ نُزُلَهُ، وَوَسِّعْ مُدْخَلَهُ، وَاغْسِلْهُ بِالْـمَاءِ وَالثَّلْجِ وَالْبَرَدِ، وَنَقِّهِ مِنَ الـْخَطَايَا كَمَا نَقَّيْتَ الثَّوْبَ الأَبْيَضَ مِنَ الدَّنَسِ، وَأَبْدِلْهُ دَاراً خَيْراً مِنْ دَارِهِ، وَأَهْلاً خَيْراً مِنْ أَهْلِهِ، وَزَوْجاً خَيْراً مِنْ زَوْجِهِ، وَأَدْخِلْهُ الـْجَنَّةَ، وَأَعِذْهُ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ <span class="c2">(وَعَذَابِ النَّارِ)</span>»(<span dir="ltr"><a id="ref_206" class="anchor"></a><a href="#note_206" name="r_206" class="fnote">[<span>206</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p878"><span class="c3">«بار الها! او را ببخش، و بر او رحم کن، و عافیت نصیبش بگردان، و از وى گذشت کن. الهى! میهمانى او را گرامى بدار، و قبرش را وسیع بگردان، و او را با آب و برف و تگرگ بشوى، و از گناهان، چنان پاکش بگردان که لباس سفید را از آلودگى، پاک و تمیز مى­گردانى. پروردگارا! به او خانه­اى بهتر از خانه‌اش، و خانواده­اى بهتر از خانواده­اش، و همسرى بهتر از همسرش، عنایت بفرما، و او را وارد بهشت کن، و از عذاب قبر و دوزخ پناهش ده»</span>.</p><p class="rtl right" id="p879"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِـحَيِّنَا وَمَيِّتِنَا، وَشَاهِدِنَا، وَغَائِبِنَا وَصَغِيْرِنَا وَكَبِيْرِنَا، وَذَكَرِنَا وَ اُنْثَانَا. أَللَّهُمَّ مَنْ أَحْيَيْتَهُ مِنَّا فَأَحْيِهِ عَلَى اْلإِسْلاَمِ، وَمَنْ تَوَفَّيْتَهُ مِنَّا فَتَوَفَّهُ عَلَى اْلإِيْمَانِ، أَللَّهُمَّ لاَ تَحْرِمْنَا أَجْرَهُ وَلاَ تُضِلَّنَا بَعْدَهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_207" class="anchor"></a><a href="#note_207" name="r_207" class="fnote">[<span>207</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p880"><span class="c3">«الهى! زنده و مرده، حاضر و غايب، كوچک و بزرگ، مرد و زن ما را مورد آمرزش قرار دهد، يا الله! هركسى را از ميان ما زنده نگه مى‌دارى، بر اسلام زنده­اش نگاه دار، و هركسى را ميرانى، بر ايمان بميران. بار الها! از اجر اين متوفّى ما را محروم مگردان، و بعد از وى ما را گمراه نكن»</span>.</p><p class="rtl right" id="p881"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنَّ فُلاَنَ بْنَ فُلاَنٍ فِيْ ذِمَّتِكَ، وَحَبْلِ جِوَارِكَ، فَقِهِ مِنْ فِتْنَةِ الْقَبْرِ وَعَذَابِ النَّارِ، وَأَنْتَ أَهْلُ الْوَفَاءِ وَالْـحَقِّ،فَاغْفِرْ لَهُ وَارْحَمْهُ إِنَّكَ أَنْتَ الْغَفُوْرُ الرَّحِيْمُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_208" class="anchor"></a><a href="#note_208" name="r_208" class="fnote">[<span>208</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p882"><span class="c3">«یا الله! همانا فلان پسر فلان در امان و پناه تو است، پس او را از فتنۀ قبر و عذاب دوزخ نجات بده، بدون شک تو اهل وفا و حقّ هستى. الها! او را ببخشاى و بر وى رحم کن، همانا تو بخشاینده و مهربانى»</span>.</p><p class="rtl right" id="p883"><span class="c3">«إِنْ كَانَ مُحْسِناً فَزِدْ فِيْ حَسَنَاتِهِ، وَإِنْ كَانَ مُسِيْئاً فَتَجَاوَزْ عَنْهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_209" class="anchor"></a><a href="#note_209" name="r_209" class="fnote">[<span>209</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p884"><span class="c3">«اى الله! این شخص بندۀ تو و فرزند کنیز تو است که به رحمت تو نیازمند است، و تو از عذاب دادن او بى‌نیازى، اگر نیکوکار است بر نیکى­هایش بیفزاى، و اگر بدکار است از او گذشت بفرما»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_210" class="anchor"></a><a href="#note_210" name="r_210" class="fnote">[<span>210</span>]</a></span>).</p><h4 class="rtl right" id="p118"><a id="t118" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t118"><span class="c2">(12-4)</span> دعای تسلیت گفتن</a></h4><p class="rtl right" id="p885"><span class="c3">«إِنَّ ِللهِ مَا أَخَذَ، وَلَهُ مَا أَعْطَى وَكُلُّ شَيْءٍ عِنْدَهُ بِأَجَلٍ مُسَمَّى … فَلتَصْبِرْ وَلْتَحْتَسِبْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_211" class="anchor"></a><a href="#note_211" name="r_211" class="fnote">[<span>211</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p886"><span class="c3">«همانا آنچه را که خداوند گرفت، از آنِ خودش بود، و آنچه را که داده است نیز مال خود او مى­باشد، مسلّماً هر چیز، میعاد معینى دارد،... لذا باید صبر کنى و امید ثواب داشته باشى»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p119"><a id="t119" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t119"><span class="c2">(12-5)</span> دعا هنگام نهادن میت در قبر</a></h4><p class="rtl right" id="p887"><span class="c3">«بِسْمِ اللهِ وَعَلَى مِلَّةِ رَسُوْلِ اللهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_212" class="anchor"></a><a href="#note_212" name="r_212" class="fnote">[<span>212</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p888"><span class="c3">«به نام الله و طبق سنّت رسول الله ج میت را در قبر مى‌گذارم»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p120"><a id="t120" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t120"><span class="c2">(12-6)</span> دعاى بعد از دفن میت</a></h4><p class="rtl right" id="p889"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ أَللَّهُمَّ ثَبِّتْهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_213" class="anchor"></a><a href="#note_213" name="r_213" class="fnote">[<span>213</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p890">«بار الها! او را بیامرز واو را <span class="c2">(در پاسخ به سؤالات منکر ونکیر)</span> ثابت قدم بدار».</p><h4 class="rtl right" id="p121"><a id="t121" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t121"><span class="c2">(12-7)</span> دعاى زیارت قبور</a></h4><p class="rtl right" id="p891">«اَلسَّلاَمُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الدِّيَارِ، مِنَ الْـمُؤْمِنِيْنَ وَالْـمُسْلِمِيْنَ، وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللهُ بِكُمْ لاَحِقُوْنَ <span class="c2">(وَيَرْحَمُ اللهُ الْـمُسْتَقْدِمِيْنَ مِنَّا وَالْـمُسْتَأْخِرِيْنَ)</span><span dir="ltr"><a id="ref_214" class="anchor"></a><a href="#note_214" name="r_214" class="fnote">[<span>214</span>]</a></span> أَسْأَلُ اللهَ لَنَا وَلَكُمُ الْعَافِيَةَ»(<span dir="ltr"><a id="ref_215" class="anchor"></a><a href="#note_215" name="r_215" class="fnote">[<span>215</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p892"><span class="c3">«سلام بر شما اى اهل این منزل، که مؤمن و مسلمان هستید، همانا ما نیز -إن شاء الله- به شما ملحق خواهیم شد، و خداوند بر گذشتگان و آیندگان ما رحم کند، از خدا براى خودمان و شما عافیت مى‌طلبیم»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p122"><a id="t122" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t122">13-أذکار معاملات</a></h3><h4 class="rtl right" id="p123"><a id="t123" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t123"><span class="c2">(13-1)</span> دعا براى اداى قرض و بدهى</a></h4><p class="rtl right" id="p893"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ اكْفِنِيْ بِحَلاَلِكَ عَنْ حَرَامِكَ وَأَغْنِنِيْ بِفَضْلِكَ عَمَّنْ سِوَاكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_216" class="anchor"></a><a href="#note_216" name="r_216" class="fnote">[<span>216</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p894"><span class="c3">«اى الله! مرا با رزق حلالت، کفایت کن، و رزق حرام نصیبم مگردان، و با فضل خود از دیگران بى‌نیاز کن»</span>.</p><p class="rtl right" id="p895"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِكَ مِنَ الْـهَمِّ وَالْـحَزَنِ، وَالْعَجْزِ وَالْكَسَلِ، وَالْبُخْلِ وَالْـجُبْنِ، وَضَلَعِ الدَّيْنِ وَغَلَبَةِ الرِّجَالِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_217" class="anchor"></a><a href="#note_217" name="r_217" class="fnote">[<span>217</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p896"><span class="c3">«بار الها! من از غم و اندوه، ناتوانى و سستى، بُخل و ترس و سنگینى بدهى، و غلبۀ مردان به تو پناه مى­برم»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p124"><a id="t124" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t124"><span class="c2">(13-2)</span> دعا هنگام پرداخت بدهى، براى طلبکار</a></h4><p class="rtl right" id="p897"><span class="c3">«بَارَكَ اللهُ لَكَ فِيْ أَهْلِكَ وَمَالِكَ، إِنَّمَا جَزَاءُ السَّلَفِ الْـحَمْدُ وَاْلأَدَاءُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_218" class="anchor"></a><a href="#note_218" name="r_218" class="fnote">[<span>218</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p898"><span class="c3">«خداوند در خانواده­ات و مالت برکت اندازد، همانا پاداش قرض‌دهنده، تشکر و اداى قرض اوست»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p125"><a id="t125" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t125"><span class="c2">(13-3)</span> دعای ازدواج‌کردن و یا خرید حیوان</a></h4><p class="rtl right" id="p899">هرگاه یکى از شما ازدواج کرد یا شتری یا حیوانی خرید،<span class="c6"> بگوید:</span> <span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ خَيْرَهَا وَخَيْرَ مَا جَبَلْتَهَا عَلَيْهِ وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا وَشَرِّ مَا جَبَلْتَهَا عَلَيْهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_219" class="anchor"></a><a href="#note_219" name="r_219" class="fnote">[<span>219</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p900"><span class="c3">«بار الها! من از تو خیر او، خُلُق و خُوى نیکویش را مسألت مى‌نمایم و از بدى او و بدى خُلُق و خُویش به تو پناه مى­برم»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p126"><a id="t126" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t126">14-أذکار مناکحات</a></h3><h4 class="rtl right" id="p127"><a id="t127" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t127"><span class="c2">(14-1)</span> أذکار قبل از خواندن عقد نکاح و هر خطبه­ای</a></h4><p class="rtl right" id="p901">پیامبر ج صیغۀ نکاح و هر سخنرانی و خطبه­ای را با أذکار زیر شروع می­کردند: <span class="c3">«إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ، نَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَعُوذُ بِهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا مَنْ يَهْدِ اللَّهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَنْ يُضْلِلْ فَلاَ هَادِىَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ﴿ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِي تَسَآءَلُونَ بِهِۦ وَٱلۡأَرۡحَامَۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلَيۡكُمۡ رَقِيبٗا﴾ <span class="c5">[النساء: 1]</span>. ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِۦ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسۡلِمُونَ١٠٢﴾ <span class="c5">[آل عمران: 102]</span>. ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَقُولُواْ قَوۡلٗا سَدِيدٗا٧٠ يُصۡلِحۡ لَكُمۡ أَعۡمَٰلَكُمۡ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۗ وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَقَدۡ فَازَ فَوۡزًا عَظِيمًا٧١﴾ <span class="c5">[الأحزاب: 70-71]</span>»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_220" class="anchor"></a><a href="#note_220" name="r_220" class="fnote">[<span>220</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p902"><span class="c3">«حمد از آنِ خداوند است و ما از وی یاری می­طلبیم و از وی طلب مغفرت می­نماییم و از شرارت نفسمان به وی پناه می­بریم. هرکس را خداوند هدایت بخشد، گمراه کننده­ای نخواهد داشت و هرکس را وی «به سبب تعدّی و نافرمانیش»</span> گمراه سازد هدایتگری نخواهد داشت. و شهادت می­دهم که هیچ معبود <span class="c3">«بر حقّی»</span> بجز الله وجود ندارد و شهادت می­دهم محمّد بنده و فرستادۀ اوست. ای کسانی که ایمان آورده­اید! <span class="c2">(از خدائی بپرهیزید که همدیگر را بدو سوگند می‌دهید؛ و بپرهیزید از این که پیوند خویشاوندی را گسیخته دارید؛ زیرا که بیگمان خداوند مراقب شما است)</span>. <span class="c2">(‏ای کسانی که ایمان آورده‌اید! آن چنان که باید از خدا بترسید از خدا بترسید و شما <span class="c3">«سعی کنید غافل نباشید تا چون مرگتان به ناگاه در رسد»</span> نمیرید مگر آن که مسلمان باشید)</span>. <span class="c2">(‏ای مؤمنان! از خدا بترسید و سخن حق و درست بگوئید. ‏در نتیجه خدا اعمالتان را بایسته می‌کند و گناهانتان را می‌بخشاید. اصلاً هرکه از خدا و پیغمبرش فرمانبرداری کند، قطعاً به پیروزی و کامیابی بزرگی دست می‌یابد)</span>».</p><h4 class="rtl right" id="p128"><a id="t128" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t128"><span class="c2">(14-2)</span> دعاى تبریک ازدواج</a></h4><p class="rtl right" id="p903"><span class="c3">«بَارَكَ اللهُ لَكَ، وَبَارَكَ عَلَيْكَ، وَجَمَعَ بَيْنَـكُمَا فِيْ خَيْرٍ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_221" class="anchor"></a><a href="#note_221" name="r_221" class="fnote">[<span>221</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p904"><span class="c3">«خداوند به شما برکت عنایت فرماید، و کار شما را بابرکت کند، و پیوندتان را مُبارک و باعث خیر گرداند»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p129"><a id="t129" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t129"><span class="c2">(14-3)</span> دعاى کسى که ازدواج مى­کند</a></h4><p class="rtl right" id="p905">هرگاه یکى از شما ازدواج کرد بگوید: <span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ خَيْرَهَا وَخَيْرَ مَا جَبَلْتَهَا عَلَيْهِ وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا وَشَرِّ مَا جَبَلْتَهَا عَلَيْهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_222" class="anchor"></a><a href="#note_222" name="r_222" class="fnote">[<span>222</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p906"><span class="c3">«بار الها! من از تو خیر او، خُلُق و خُوى نیکویش را مسألت مى­نمایم و از بدى او و بدى خُلُق و خُویش به تو پناه مى‌برم»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p130"><a id="t130" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t130"><span class="c2">(14-4)</span> دعاى قبل از همبسترشدن با همسر</a></h4><p class="rtl right" id="p907"><span class="c3">«بِسْمِ اللهِ، أَللَّهُمَّ جَنِّبْنَا الشَّيْطَانَ، وَجَنِّبِ الشَّيْطَانَ مَا رَزَقْتَنَا»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_223" class="anchor"></a><a href="#note_223" name="r_223" class="fnote">[<span>223</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p908">«به نام الله! خدایا! ما را از شیطان دور بدار، و شیطان را از آنچه به ما عنایت مى­فرمائى <span class="c2">(؛یعنى فرزند)</span> محروم کن».</p><h4 class="rtl right" id="p131"><a id="t131" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t131"><span class="c2">(14-5)</span> دعاى بعد از خوردن ولیمه</a></h4><p class="rtl right" id="p909"><span class="c3">«اَلْـحَمْدُ ِللهِ الَّذِيْ أَطْعَمَنِيْ هَذَا وَ رَزَقَنِيْهِ، مِنْ غَيْرِ حَوْلٍ مِنِّيْ وَلاَ قُوَّةٍ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_224" class="anchor"></a><a href="#note_224" name="r_224" class="fnote">[<span>224</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p910"><span class="c3">«سپاس خداى را که این غذا را به من خورانید بدون اینکه من قدرت و توانى داشته باشم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p911"><span class="c3">«اَلْـحَمْدُ ِللهِ حَمْدًا كَثِيْرًا طَيِّباً مُبَارَكًا فِيْهِ غَيْر مَكْفِيٍّ وَلاَ مُوَدَّعٍ، وَلاَ مُسْتَغْنًى عَنْهُ رَبَّناَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_225" class="anchor"></a><a href="#note_225" name="r_225" class="fnote">[<span>225</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p912"><span class="c3">«ستایش بسیار زیاد، پاکیزه و مبارک، خدایى را که بى‌نیاز است و درخواست از او همیشه ادامه دارد، و همه به او نیازمندند، پروردگارا! «ستایشمان را قبول فرما»</span>».</p><h4 class="rtl right" id="p132"><a id="t132" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t132"><span class="c2">(14-6)</span> دعا براى محافظت فرزند</a></h4><p class="rtl right" id="p913">رسول الله ج با خواندن این کلمات،<span class="c6"> حسن و حسینب را به خدا مى‌سپرد تا آنها را حفاظت کند:</span> <span class="c3">«أُعِيْذُكُمَا بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّةِ مِنْ كُلِّ شَيْطَانِ وَهَامَّةٍ، وَمِنْ كُلِّ عَيْنٍ لاَمَّةٍ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_226" class="anchor"></a><a href="#note_226" name="r_226" class="fnote">[<span>226</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p914">«من شما دو نفر <span class="c2">(حسن و حسین)</span> را به وسیلۀ کلمات کامل الله از بدى هر شیطان و جانور زهردار و زخم چشم به حفظ خدا مى­سپارم».</p><h4 class="rtl right" id="p133"><a id="t133" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t133"><span class="c2">(14-7)</span> دعای موقع ذبح عقیقه</a></h4><p class="rtl right" id="p915">«بِسْمِ اللهِ وَاللهُ أکبر <span class="c2">(أَللَّهُمَّ مِنْكَ وَلَكَ)</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_227" class="anchor"></a><a href="#note_227" name="r_227" class="fnote">[<span>227</span>]</a></span>) أَللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنِّيْ»(<span dir="ltr"><a id="ref_228" class="anchor"></a><a href="#note_228" name="r_228" class="fnote">[<span>228</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p916"><span class="c3">«به نام الله، و الله بزرگترین است، بارالها! از جانب تو است، و براى تو است، الهى! از من بپذیر»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p134"><a id="t134" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t134">15- أذکار صبح و شب</a></h3><p class="rtl right" id="p917">رسول الله ج فرمود: <span class="c3">«لأَنْ أَقْعُدَ مَعَ قَوْمٍ يَذْكرُونَ الله تَعَالَى مِنْ صَلاَةِ الْغَدَاةِ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ أَحَبُّ إِليَّ مِنْ أَنْ أُعْتِقَ أَرْبَعَةً مِنْ وَلَدِ إِسْمَاعِيلَ، وَلأَنْ أَقْعُدَ مَعَ قَوْمٍ يَذْكُرُونَ الله مِنْ صَلاَةِ الْعَصْرِ إِلَى أَنْ تَغْرُبَ الشَّمْسُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ أَنْ أُعْتِقَ أَرْبَعَةً»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_229" class="anchor"></a><a href="#note_229" name="r_229" class="fnote">[<span>229</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p918"><span class="c3">«اگر من با گروهى بنشینم که از نماز صبح تا طلوع آفتاب ذکر الله تعالى را بکنند، در نزد من دوست داشتنى تر از آزاد کردن چهار برده از فرزندان اسماعیل است، و اگر با گروهى بنشینم که خدا را از نماز عصر تا غروب آفتاب یاد کنند، نزد من از آزاد کردن چهار برده دوست داشتنى­تر است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p919">﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُۚ لَا تَأۡخُذُهُۥ سِنَةٞ وَلَا نَوۡمٞۚ لَّهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ مَن ذَا ٱلَّذِي يَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيۡءٖ مِّنۡ عِلۡمِهِۦٓ إِلَّا بِمَا شَآءَۚ وَسِعَ كُرۡسِيُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَۖ وَلَا يَ‍ُٔودُهُۥ حِفۡظُهُمَاۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡعَظِيمُ٢٥٥﴾ <span class="c5">[البقرة: 255]</span>.</p><p class="rtl right" id="p920"><span class="c2">(ترجمۀ این آیه در ذکر شمارۀ (6-11)</span> بیان شده است).</p><p class="rtl right" id="p921">بسم الله الرحمن الرحیم</p><p class="rtl right" id="p922">﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١ ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ٢ لَمۡ يَلِدۡ وَلَمۡ يُولَدۡ٣ وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ كُفُوًا أَحَدُۢ٤﴾ <span class="c5">[الإخلاص: 1-4]</span>.</p><p class="rtl right" id="p923"><span class="c2">(ترجمۀ این آیات در ذکر شمارۀ (6-11)</span> بیان شده است).</p><p class="rtl right" id="p924">بسم الله الرحمن الرحیم</p><p class="rtl right" id="p925">﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ١ مِن شَرِّ مَا خَلَقَ٢ وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ٣ وَمِن شَرِّ ٱلنَّفَّٰثَٰتِ فِي ٱلۡعُقَدِ٤ وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ٥﴾ <span class="c5">[الفلق: 1-5]</span>.</p><p class="rtl right" id="p926">بسم الله الرحمن الرحيم</p><p class="rtl right" id="p927"><span class="c2">(ترجمۀ این آیات در ذکر شمارۀ (6-11)</span> بیان شده است).</p><p class="rtl right" id="p928">﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ١ مَلِكِ ٱلنَّاسِ٢ إِلَٰهِ ٱلنَّاسِ٣ مِن شَرِّ ٱلۡوَسۡوَاسِ ٱلۡخَنَّاسِ٤ ٱلَّذِي يُوَسۡوِسُ فِي صُدُورِ ٱلنَّاسِ٥ مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ٦﴾ <span class="c5">[الناس: 1-6]</span>.</p><p class="rtl right" id="p929"><span class="c2">(ترجمۀ این آیات در ذکر شمارۀ (6-11)</span> بیان شده است).</p><p class="rtl right" id="p930"><span class="c2">(این سوره‌ها سه بار خوانده شوند)</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_230" class="anchor"></a><a href="#note_230" name="r_230" class="fnote">[<span>230</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p931">«أَصْبَحْنَا وَأَصْبَحَ الْـمُلْكُ ِللهِ(<span dir="ltr"><a id="ref_231" class="anchor"></a><a href="#note_231" name="r_231" class="fnote">[<span>231</span>]</a></span>) وَالْـحَمْدُ ِللهِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ وَلَهُ الْـحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ، رَبِّ أَسْأَلُكَ خَيْرَ مَا فِيْ هَذَا الْيَوْمِ وَخَيْرَ مَا بَعْدَهُ(<span dir="ltr"><a id="ref_232" class="anchor"></a><a href="#note_232" name="r_232" class="fnote">[<span>232</span>]</a></span>)، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا فِيْ هَذَا الْيَوْمِ وَشَرِّ مَا بَعْدَهُ، رَبِّ أَعُوْذُ بِكَ مِنَ الْكَسَلِ، وَسُوْءِ الْكِبَرِ، رَبِّ أَعُوْذُ بِكَ مِنْ عَذَابٍ فِي النَّارِ وَعَذَابٍ فِي الْقَبْرِ»(<span dir="ltr"><a id="ref_233" class="anchor"></a><a href="#note_233" name="r_233" class="fnote">[<span>233</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p932"><span class="c3">«ما و تمام جهانیان، شب را براى خدا به صبح رسانیدیم، و حمد از آنِ خداست، هیچ معبودى، بجز الله که یکتاست و شریکى ندارد، وجود ندارد. پادشاهى و حمد فقط از آن اوست و او بر هر چیز قادر است. الهى! من خیر آنچه در این روز است و خیر آنچه بعد از آن است را از از تو مى­طلبم، و از شرّ آنچه که در این روز و ما بعد آن، وجود دارد، به تو پناه مى‌برم. الهى! من از تنبلى و بدى هاى پیرى به تو پناه مى­برم، بار الها! من از عذاب آتش و قبر به تو پناه مى­برم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p933">«أَللَّهُمَّ بِكَ أَصْبَحْنَا، وَبِكَ أَمْسَيْنَا(<span dir="ltr"><a id="ref_234" class="anchor"></a><a href="#note_234" name="r_234" class="fnote">[<span>234</span>]</a></span>)، وَبِكَ نَحْيَا، وَبِكَ نَمُوْتُ وَإِلَيْكَ النُّشُوْرُ»(<span dir="ltr"><a id="ref_235" class="anchor"></a><a href="#note_235" name="r_235" class="fnote">[<span>235</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p934"><span class="c3">«بار الها! با لطف تو صبح کردیم، و با عنایت تو به شب رسیدیم، و به خواست تو زنده‌ایم، و به خواست تو مى­میریم، و رستاخیز ما بسوى تو است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p935"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّيْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، خَلَقْتَنِيْ وَأَنَا عَبْدُكَ، وَأَنَا عَلَى عَهْدِكَ وَ وَعْدِكَ مَا اسْتَطَعْتُ، أَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ، أَبُوْءُ لَكَ بِنِعْمَتِكَ عَلَيَّ، وَأَبُوْءُ بِذَنْبِيْ فَاغْفِرْ لِيْ فَإِنَّهُ لاَ يَغْفِرُ الذُّنُوْبَ إِلاَّ أَنْتَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_236" class="anchor"></a><a href="#note_236" name="r_236" class="fnote">[<span>236</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p936"><span class="c3">«الهى! تو پروردگار من هستى، بجز تو معبود ديگرى «بر حق»</span> نيست، تو مرا آفريدى، و من بندة تو هستم، و بر پيمان و وعده ام با تو بر حسب استطاعت خود، پايبند هستم، و از شرِّ آنچه كه انجام داده­ام به تو پناه مى­برم، به نعمتى كه به من عطا فرموده­اى، اعتراف مى­كنم، و به گناهم اقرار مى­نمايم، پس مرا ببخشاى؛ چرا كه بجز تو كسى گناهان را نمى­بخشايد».</p><p class="rtl right" id="p937">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ اَصْبَحْتُ(<span dir="ltr"><a id="ref_237" class="anchor"></a><a href="#note_237" name="r_237" class="fnote">[<span>237</span>]</a></span>) اُشْهِدُكَ وَاُشْهِدُ حَمَلَةَ عَرْشِكَ، وَمَلاَئِكَتَكَ وَجَمِيْعَ خَلْقِكَ، أَنَّكَ أَنْتَ اللهُ لاَ إِلَهَ ِإلاَّ أَنْتَ وَحْدَكَ لاَ شَرِيْكَ لَكَ وَأَنَّ محمّداً عَبْدُكَ وَرَسُوْلُكَ»(<span dir="ltr"><a id="ref_238" class="anchor"></a><a href="#note_238" name="r_238" class="fnote">[<span>238</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p938"><span class="c2">(این دعا چهار بار خوانده شود)</span>.</p><p class="rtl right" id="p939"><span class="c3">«الهى! من در این صبحگاه، تو را و حاملان عرش و تمام فرشتگانت و کلیۀ مخلوقات تو را گواه مى­گیرم بر این که تو، الله هستى، بجز تو معبود دیگرى «بر حقّ»</span> وجود ندارد، تو یگانه­اى و شریکى ندارى، و محمّد ج بنده و فرستادۀ تو است».</p><p class="rtl right" id="p940"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ عَافِنِيْ فِيْ بَدَنِيْ، أَللَّهُمَّ عَافِنِيْ فِيْ سَمْعِيْ، اللَّهُمَّ عَافِنِيْ فِيْ بَصَرِيْ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَللَّهُمَّ أَعُوْذُ بِكَ مِنَ الْكُفْرِ، وَالْفَقْرِ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_239" class="anchor"></a><a href="#note_239" name="r_239" class="fnote">[<span>239</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p941"><span class="c3">«بارالها! در بدنم عافیت ده، بارالها! در گوشم عافیت ده، خدایا! در چشمم عافیت ده، بجز تو معبود دیگرى «بر حقّ»</span> وجود ندارد، از کفر به تو پناه مى‌برم، از فقر به تو پناه مى‌برم، از عذاب قبر به تو پناه مى‌برم، بجز تو معبود دیگرى <span class="c3">«بر حقّ»</span> وجود ندارد».</p><p class="rtl right" id="p942">﴿حَسۡبِيَ ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ عَلَيۡهِ تَوَكَّلۡتُۖ وَهُوَ رَبُّ ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡعَظِيمِ﴾ <span class="c5">[التوبة: 129]</span>. </p><p class="rtl right" id="p943"><span class="c3">«الله براى من کافى است، بجز او معبود دیگرى «بر حقّ»</span> نیست، بر تو توکل کردم و او پروردگار عرش بزرگ است».</p><p class="rtl right" id="p944"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ الْعَفْوَ وَالْعَافِيَةَ فِيْ الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ، أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ الْعَفْوَ وَالْعَافِيَةَ فِيْ دِيْنِيْ وَدُنْيَايَ، وَأَهْلِيْ، وَمَالِيْ، أَللَّهُمَّ اسْتُرْ عَوْرَاتِيْ، وَآمِنْ رَوْعَاتِيْ، أَللَّهُمَّ احْفَظْنِيْ مِنْ بَيْنِ يَدَيَّ، وَمِنْ خَلْفِيْ، وَعَنْ يَمِيْنِيْ، وَعَنْ شِمَالِيْ، وَمِنْ فَوْقِيْ، وَأَعُوْذُ بِعَظَمَتِكَ أَنْ أُغْتَالَ مِنْ تَحْتِيْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_240" class="anchor"></a><a href="#note_240" name="r_240" class="fnote">[<span>240</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p945"><span class="c3">«الهى! عفو و عافیت دنیا و آخرت را از تو مى­خواهم. بارالها! عفو و عافیت دین، دنیا، خانواده و مالَم را از تو مسألت مى­نمایم. بارالها! عیوب مرا بپوشان و ترس مرا به ایمنى مبدّل ساز. الهى! مرا از جلو، پشت سر، سمت راست و چپ و بالاى سرم، محافظت بفرما، و به بزرگى و عظمت تو پناه مى­برم از اینکه بطور ناگهانى از طرف پایین کشته شوم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p946"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ عاَلِمَ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَاطِرَ السَّمَوَاتِ وَاْلأْرَضِ، رَبَّ كُلِّ شَيْءٍ وَمَلِيْكَهُ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ نَفْسِيْ، وَمِنْ شَرِّ الشَّيْطَانِ وَشِرْكِهِ، وَأَنْ أَقْتَرِفَ عَلَى نَفْسِيْ سُوْءاً، أَوْ أَجُرَّهُ إِلَى مُسْلِمٍ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_241" class="anchor"></a><a href="#note_241" name="r_241" class="fnote">[<span>241</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p947"><span class="c3">«بارالها! اى دانندۀ نهان و آشکار، آفریدگار آسمان‌ها و زمین، پروردگار و مالک هر چیز، من گواهى مى­دهم که بجز تو، معبود دیگرى نیست، از شرّ نفس و از شرّ شیطان و دام فریبش، و از اینکه خود مرتکب کار بدى شوم و یا به مسلمانى، بدى برسانم، به تو پناه مى‌برم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p948"><span class="c3">«بِسْمِ اللهِ الَّذِيْ لاَ يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَيْءٌ فِي اْلأَرَضِ وَلاَ فِي السَّمَاءِ وَهُوَ السَّمِيْعُ الْعَلِيْمُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_242" class="anchor"></a><a href="#note_242" name="r_242" class="fnote">[<span>242</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p949"><span class="c3">«به نام خدایى که با نام وى هیچ چیز در زمین و آسمان، گزندى نمى­رساند، و او شنوا و دانا است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p950"><span class="c3">«يَا حَيُّ يَا قَيُّوْمُ بِرَحـمَتِكَ أَسْتَغِيْثُ أَصْلِحْ لِي شَأْنِيْ كُلَّهُ وَلاَ تَكِلْنِيْ إِلَى نَفْسِيْ طَرْفَةَ عَيْنٍ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_243" class="anchor"></a><a href="#note_243" name="r_243" class="fnote">[<span>243</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p951"><span class="c3">«اى زنده و پابرجا! به وسيلۀ رحمت تو از تو كمک مى­خواهم، همۀ امورم را اصلاح بفرما، و مرا به اندازۀ يک چشم به هم‌زدن به حال خود رها مكن»</span>.</p><p class="rtl right" id="p952">«أَصْبَحْنَا عَلَى فِطْرَةِ الْإِسْلاَمِ(<span dir="ltr"><a id="ref_244" class="anchor"></a><a href="#note_244" name="r_244" class="fnote">[<span>244</span>]</a></span>)، وَعَلَى كَلِمَةِ الْإِخْلاَصِ، وَعَلَى دِيْنِ نَبِيِّنَا محمّد ج، وَعَلَى مِلَّةِ أَبِيْنَا إِبْرَاهِيْمَ، حَنِيْفاً مُسْلِماً وَمَا كَانَ مِنَ الْـمُشْرِكِيْنَ»(<span dir="ltr"><a id="ref_245" class="anchor"></a><a href="#note_245" name="r_245" class="fnote">[<span>245</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p953">«ما بر فطرت اسلام، کلمۀ اخلاص <span class="c2">(یعنی؛ کلمۀ توحید لا إله إلّا الله)</span>، دین پیامبرمان محمّد ج و آئین پدرمان ابراهیم؛ صبح کردیم، همان ابراهیمى که فقط به سوى حق، تمایل داشت و فرمانبردار خداوند بود، و از مشرکان نبود».</p><p class="rtl right" id="p954"><span class="c3">«سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_246" class="anchor"></a><a href="#note_246" name="r_246" class="fnote">[<span>246</span>]</a></span>) <span class="c2">(صد مرتبه خوانده شود)</span>.</p><p class="rtl right" id="p955"><span class="c3">«پاک و منزّه است خداوند، و من ستایش او را بیان می‌کنم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p956"><span class="c3">«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ وَلَهُ الْـحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ»</span> <span class="c2">(ده بار خوانده شود)</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_247" class="anchor"></a><a href="#note_247" name="r_247" class="fnote">[<span>247</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p957"><span class="c3">«بجز الله معبود دیگرى «بر حقّ»</span> نیست، او شریکى ندارد، پادشاهى و ستایش از آنِ اوست، و او بر هر چیز توانا است».</p><p class="rtl right" id="p958"><span class="c3">«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ، وَلَهُ الْـحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_248" class="anchor"></a><a href="#note_248" name="r_248" class="fnote">[<span>248</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p959"><span class="c2">(هنگام صبح، صد بار خوانده شود)</span>.</p><p class="rtl right" id="p960"><span class="c3">«هیچ معبودى به جز الله «بر حقّ»</span> وجود ندارد، یکتاست و شریکى براى او نیست، پادشاهى و حمد از آنِ اوست، و او بر هر چیز تواناست».</p><p class="rtl right" id="p961"><span class="c3">«سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ، عَدَدَ خَلْقِهِ، وَرِضَا نَفْسِهِ، وَزِنَةَ عَرْشِهِ وَمِدَادَ كَلِمَاتِهِ»</span>. </p><p class="rtl right" id="p962"><span class="c2">(هنگام صبح، سه بار خوانده شود)</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_249" class="anchor"></a><a href="#note_249" name="r_249" class="fnote">[<span>249</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p963"><span class="c3">«تسبیح و پاکى الله و ستایش او را به تعداد آفریدگانش و خشنودى­اش و سنگینـى عرشش و جوهر سخنانش، بیان مى­نمایم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p964"><span class="c3">«أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَأَتُوْبُ إِلَيْهِ»</span> <span class="c2">(روزانه صدبار خوانده شود)</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_250" class="anchor"></a><a href="#note_250" name="r_250" class="fnote">[<span>250</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p965"><span class="c3">«من از الله طلب آمرزش مى‌کنم و به سوى او برمى گردم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p966"><span class="c3">«أَعُوْذُ بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ»</span>.</p><p class="rtl right" id="p967"><span class="c2">(هنگام شب، سه بار خوانده شود)</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_251" class="anchor"></a><a href="#note_251" name="r_251" class="fnote">[<span>251</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p968"><span class="c3">«به کلمات تامّات «یعنی؛ کلام کامل و بی­نقص»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_252" class="anchor"></a><a href="#note_252" name="r_252" class="fnote">[<span>252</span>]</a></span>) خداوند از شرّ هر آفریده­ای پناه می‌برم».</p><h3 class="rtl start" id="p135"><a id="t135" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t135">16- صلوات فرستادن بر پيامبر اكرم ج</a></h3><h4 class="rtl right" id="p136"><a id="t136" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t136"><span class="c2">(16-1)</span> فضیلت درود فرستادن بر پیامبر اکرم ج</a></h4><p class="rtl right" id="p969">﴿إِنَّ ٱللَّهَ وَمَلَٰٓئِكَتَهُۥ يُصَلُّونَ عَلَى ٱلنَّبِيِّۚ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَيۡهِ وَسَلِّمُواْ تَسۡلِيمًا٥٦﴾ <span class="c5">[الأحزاب: 56]</span>.</p><p class="rtl right" id="p970">«خدا و فرشته‌هایش بر پیامبر! درود می‏فرستند، ای کسانی که ایمان آورده‏اید! بر او درود فرستید و سلامت، گویید وکاملاً تسلیم <span class="c2">(فرمان او)</span> باشید»(<span dir="ltr"><a id="ref_253" class="anchor"></a><a href="#note_253" name="r_253" class="fnote">[<span>253</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p971">رسول الله ج فرمود: <span class="c3">«مَنْ صَلَّى عَلَيَّ صَلاَةً صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ بِهَا عَشْراً»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_254" class="anchor"></a><a href="#note_254" name="r_254" class="fnote">[<span>254</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p972"><span class="c3">«هرکس بر من یک درود بفرستد، خداوند بر او ده درود مى‌فرستد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p973">و رسول الله ج فرمود: <span class="c3">«لاَ تَجْعَلُوا قَبْري عِيْدَاً وَصَلُّوا عَليَّ؛ فَإِنَّ صَلاَتَكُمْ تَبْلُغُنِي حَيْثُ كُنْتُمْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_255" class="anchor"></a><a href="#note_255" name="r_255" class="fnote">[<span>255</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p974"><span class="c3">«همچنین فرمودند: به زیارت قبر من عادت نکنید، بلکه بر من درود بفرستید؛ زیرا هرجا که باشید درود شما به من مى­رسد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p975">و رسول الله ج فرموده­اند: <span class="c3">«اَلبَخِيْلُ مَنْ ذُكِرْتُ عِنْدَهُ فَلَمْ يُصَلِّ عَلَيَّ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_256" class="anchor"></a><a href="#note_256" name="r_256" class="fnote">[<span>256</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p976"><span class="c3">«بخیل کسى است که نام مرا نزد او بگویند و بر من درود نفرستد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p977">و نیز رسول الله ج فرمودند: <span class="c3">«إِنَّ لِلَّهِ مَلاَئِكَةً سَيَّاحِينَ فِي الأَرْضِ يُبَلِّغُونِي مِنْ أُمَّتِي السَّلاَمَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_257" class="anchor"></a><a href="#note_257" name="r_257" class="fnote">[<span>257</span>]</a></span>). <span class="c3">«خداوند فرشتگانى دارد که روى زمین مى­گردند و سلام امتم را به من مى‌رسانند»</span>.</p><p class="rtl right" id="p978">و نیز رسول الله ج فرمودند: <span class="c3">«مَا مِنْ أَحَدٍ يُسَلِّمُ عَلَيَّ إِلاَّ رَدَّ اللهُ عَلَىَّ رُوحِيَ حَتَّى أَرُدَّ عَلَيهِ السَّلاَم»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_258" class="anchor"></a><a href="#note_258" name="r_258" class="fnote">[<span>258</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p979"><span class="c3">«هرکس که به من سلام دهد، خداوند روحم را به من برمى­گرداند تا جواب سلامش را بدهم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p980">و رسول الله ج فرمودند: <span class="c3">«مَا قَعَدَ قَوْمٌ مَقْعَدًا لَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ وَيُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ ج إِلَّا كَانَ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَإِنْ دَخَلُوا الْجَنَّةَ لِلثَّوَابِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_259" class="anchor"></a><a href="#note_259" name="r_259" class="fnote">[<span>259</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p981"><span class="c3">«هر گروهى در مجلسى بنشیند و در آن، ذکر الله را نکند و بر پیامبرشان درود نفرستد، اگرچه داخل بهشت هم شوند، روز قیامت بر آنها حسرت و افسوس وارد مى­شود»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p137"><a id="t137" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t137"> <span class="c2">(16-2)</span> کیفیّت درود فرستادن بر پیامبر اکرم ج</a></h4><p class="rtl right" id="p982"><span class="c3">«خَرَجَ عَلَيْنَا فَقُلْنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ قَدْ عَلِمْنَا كَيْفَ نُسَلِّمُ عَلَيْكَ فَكَيْفَ نُصَلِّي عَلَيْكَ قَالَ فَقُولُوا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى محمّد وَعَلَى آلِ محمّد كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ اللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى محمّد وَعَلَى آلِ محمّد كَمَا بَارَكْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_260" class="anchor"></a><a href="#note_260" name="r_260" class="fnote">[<span>260</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p983">«پیامبر ج نزد ما تشریف آوردند،<span class="c6"> گفتیم:</span> ای رسول خدا! می­دانیم چگونه بر تو سلام بفرستیم، اما چگونه بر تو صلوات بفرستیم؟<span class="c6"> فرمودند:</span> بگویید: خدایا! بر محمّد و آل محمّد درود بفرست، چنانکه بر آل ابراهیم درود فرستادی که تو ستایش شده و بزرگواری؛ خداوندا! به محمّد و آل محمّد برکت عطا کن همچنان که به آل ابراهیم برکت عطا کردی که به راستی تو ستوده و بزرگوار هستی).</p><h3 class="rtl start" id="p138"><a id="t138" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t138">17-أذکار لباس پوشیدن</a></h3><h4 class="rtl right" id="p139"><a id="t139" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t139"><span class="c2">(17-1)</span>دعاى پوشیدن لباس(<span dir="ltr"><a id="ref_261" class="anchor"></a><a href="#note_261" name="r_261" class="fnote">[<span>261</span>]</a></span>)</a></h4><p class="rtl right" id="p984">«اَلْـحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي كَسَانِي هَذَا <span class="c2">(الثَّوْبَ)</span> وَرَزَقَنِيهِ مِنْ غَيْرِ حَوْلٍ مِنّي ولا قُوةٍ»(<span dir="ltr"><a id="ref_262" class="anchor"></a><a href="#note_262" name="r_262" class="fnote">[<span>262</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p985"><span class="c3">«حمد از آنِ خدایى است که این لباس را به من پوشانید و بدون اینکه من قدرت و توانایى داشته باشم آن را به من عنایت کرد»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p140"><a id="t140" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t140"><span class="c2">(17-2)</span> دعا براى کسى که لباس نو پوشیده</a></h4><p class="rtl right" id="p986"><span class="c3">«تُبْلِـي ويُخْلِفُ اللهُ تَعَالَى»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_263" class="anchor"></a><a href="#note_263" name="r_263" class="fnote">[<span>263</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p987"><span class="c3">«خدا کند این لباس را تا مدتى بپوشید، و کهنه نمایید، و خداوند تعالى به جاى آن، لباس دیگرى به شما بدهد «یعنى خداوند شما را از عُمر طولانى برخوردار نماید»</span>».</p><h3 class="rtl start" id="p141"><a id="t141" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t141">18-أذکار خوردن و آشامیدن</a></h3><h4 class="rtl right" id="p142"><a id="t142" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t142"><span class="c2">(18-1)</span> دعاى قبل از غذا خوردن</a></h4><p class="rtl right" id="p988"><span class="c3">«إِذَا أَكَلَ أَحَدُكُمْ طَعَامَاً فَلْيَقُلْ: بِسْمِ اللهِ،<span class="c6"> فِإنْ نَسِيَ فِي أَوَّلِهِ فَلْيَقُلْ:</span> بِسْمِ اللهِ فِيْ أَوَّلِهِ وَآخِرِهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_264" class="anchor"></a><a href="#note_264" name="r_264" class="fnote">[<span>264</span>]</a></span>). <span class="c3">«هرگاه، یکى از شما خواست غذا بخورد «بِسْمِ اللهِ»</span> بگوید،<span class="c6"> و اگر در اوّل غذا خوردن فراموش کرد بگوید:</span> <span class="c3">«بِسْمِ اللهِ فِيْ أَوَّلِهِ وَآخِرِهِ»</span>».</p><p class="rtl right" id="p989">عمر بن ابوسلمهس روایت کرده است: <span class="c3">«قَالَ لِي رَسُولُ اللهِ ج يَا غُلَامُ سَمِّ اللَّهَ وَكُلْ بِيَمِينِكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_265" class="anchor"></a><a href="#note_265" name="r_265" class="fnote">[<span>265</span>]</a></span>). <span class="c3">«رَسُولُ اللَّه ج به من فرمود: ای پسر! بسم الله بگو و با دست راستت بخور»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p143"><a id="t143" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t143"><span class="c2">(18-2)</span> دعاى پایان غذا</a></h4><p class="rtl right" id="p990"><span class="c3">«اَلْـحَمْدُ ِللهِ الَّذِيْ أَطْعَمَنِيْ هَذَا وَ رَزَقَنِيْهِ، مِنْ غَيْرِ حَوْلٍ مِنِّيْ وَلاَ قُوَّةٍ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_266" class="anchor"></a><a href="#note_266" name="r_266" class="fnote">[<span>266</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p991"><span class="c3">«سپاس خداى را که این غذا را به من خورانید بدون اینکه من قدرت و توانى داشته باشم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p992"><span class="c3">«اَلْـحَمْدُ ِللهِ حَمْدًا كَثِيْرًا طَيِّباً مُبَارَكًا فِيْهِ غَيْر مَكْفِيٍّ وَلاَ مُوَدَّعٍ، وَلاَ مُسْتَغْنًى عَنْهُ رَبَّناَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_267" class="anchor"></a><a href="#note_267" name="r_267" class="fnote">[<span>267</span>]</a></span>). <span class="c3">«ستایش بسیار زیاد، پاکیزه و مبارک، خدایى را که بى‌نیاز است و درخواست از او همیشه ادامه دارد، و همه به او نیازمندند، پروردگارا! «ستایش­مان را قبول فرما»</span>».</p><h4 class="rtl right" id="p144"><a id="t144" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t144"><span class="c2">(18-3)</span> دعاى مهمان براى میزبان</a></h4><p class="rtl right" id="p993"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ باَرِكْ لَـهُمْ فِيْماَ رَزَقْتَهُمْ، وَاغْفِرْ لَـهُمْ وَارْحَمْهُمْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_268" class="anchor"></a><a href="#note_268" name="r_268" class="fnote">[<span>268</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p994"><span class="c3">«الهى! آنچه را که به ایشان ارزانى داشته­اى، برکت ده و آنها را ببخش، و بر آنها رحم کن»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p145"><a id="t145" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t145"><span class="c2">(18-4)</span> دعا براى کسى که به ما آب دهد یا قصد آب دادن داشته باشد</a></h4><p class="rtl right" id="p995"><span class="c3">«أَللهُمَّ أَطْعِمْ مَنْ اَطْعَمَني وأَسْقِ مَنْ سَقَانِي»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_269" class="anchor"></a><a href="#note_269" name="r_269" class="fnote">[<span>269</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p996"><span class="c3">«الهى! بخوران به کسى که مرا خورانید، و بنوشان به کسى که مرا نوشانید»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p146"><a id="t146" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t146"><span class="c2">(18-5)</span> دعاى دیدن میوۀ تازه</a></h4><p class="rtl right" id="p997"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِيْ ثَمَرِنَا، وَبَارِكْ لَنَا فِيْ مَدِيْنَتِنَا، وَبَارِكْ لَنَا فِيْ صَاعِنَا، وَبَارِكْ لَنَا فِيْ مُدِّنَا»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_270" class="anchor"></a><a href="#note_270" name="r_270" class="fnote">[<span>270</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p998"><span class="c3">«بار الها! به میوه­هاى ما، شهر ما، و پیمانه­ها و وزن­های ما برکت عنایت فرما»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p147"><a id="t147" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t147">19-أذکار خواب</a></h3><h4 class="rtl right" id="p148"><a id="t148" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t148"><span class="c2">(19-1)</span> أذکار هنگام خواب</a></h4><p class="rtl right" id="p999">پیامبر ج هنگام خوابیدن دو دستش را همانند دعا کنار هم قرار می­داد وسوره­هاى زیر را می­خواند و در دستانش می­دمید، سپس دو دستش را تا جایى که مى­رسید به بدنش می­مالید، و این کار را از سر و صورت و قسمت جلوى بدن آغاز می­نمود و آن را سه بار تکرار می­کردند.</p><p class="rtl right" id="p1000">بسم الله الرحمن الرحیم</p><p class="rtl right" id="p1001">﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١ ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ٢ لَمۡ يَلِدۡ وَلَمۡ يُولَدۡ٣ وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ كُفُوًا أَحَدُۢ٤﴾ <span class="c5">[الإخلاص: 1-4]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1002">بسم الله الرحمن الرحیم</p><p class="rtl right" id="p1003">﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ١ مِن شَرِّ مَا خَلَقَ٢ وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ٣ وَمِن شَرِّ ٱلنَّفَّٰثَٰتِ فِي ٱلۡعُقَدِ٤ وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ٥﴾ <span class="c5">[الفلق: 1-5]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1004">بسم الله الرحمن الرحیم</p><p class="rtl right" id="p1005">﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ١ مَلِكِ ٱلنَّاسِ٢ إِلَٰهِ ٱلنَّاسِ٣ مِن شَرِّ ٱلۡوَسۡوَاسِ ٱلۡخَنَّاسِ٤ ٱلَّذِي يُوَسۡوِسُ فِي صُدُورِ ٱلنَّاسِ٥ مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ٦﴾ <span class="c5">[الناس: 1-6]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1006">﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُۚ لَا تَأۡخُذُهُۥ سِنَةٞ وَلَا نَوۡمٞۚ لَّهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ مَن ذَا ٱلَّذِي يَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيۡءٖ مِّنۡ عِلۡمِهِۦٓ إِلَّا بِمَا شَآءَۚ وَسِعَ كُرۡسِيُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَۖ وَلَا يَ‍ُٔودُهُۥ حِفۡظُهُمَاۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡعَظِيمُ٢٥٥﴾ <span class="c5">[البقرة: 255]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1007">هركس اين آيه را در بسترش بخواند، محافظى از طرف خدا برايش گماشته مى‌شود و شيطان تا صبح به او نزديك نمى‌شود(<span dir="ltr"><a id="ref_271" class="anchor"></a><a href="#note_271" name="r_271" class="fnote">[<span>271</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1008"><span class="c2">(ترجمۀ این آیات در ذکر شمارۀ (6-11)</span> بیان شده است).</p><p class="rtl right" id="p1009">﴿ءَامَنَ ٱلرَّسُولُ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِ مِن رَّبِّهِۦ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَۚ كُلٌّ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَكُتُبِهِۦ وَرُسُلِهِۦ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّن رُّسُلِهِۦۚ وَقَالُواْ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَاۖ غُفۡرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيۡكَ ٱلۡمَصِيرُ٢٨٥ لَا يُكَلِّفُ ٱللَّهُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَاۚ لَهَا مَا كَسَبَتۡ وَعَلَيۡهَا مَا ٱكۡتَسَبَتۡۗ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذۡنَآ إِن نَّسِينَآ أَوۡ أَخۡطَأۡنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تَحۡمِلۡ عَلَيۡنَآ إِصۡرٗا كَمَا حَمَلۡتَهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلۡنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِۦۖ وَٱعۡفُ عَنَّا وَٱغۡفِرۡ لَنَا وَٱرۡحَمۡنَآۚ أَنتَ مَوۡلَىٰنَا فَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ٢٨٦﴾ <span class="c5">[البقرة: 285-286]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1010">هرکس این دو آیه را در شب قرائت نماید، او را کفایت مى‌کند(<span dir="ltr"><a id="ref_272" class="anchor"></a><a href="#note_272" name="r_272" class="fnote">[<span>272</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1011"><span class="c3">«پیامبر و مؤمنان به آنچه از سوى پروردگارش بر او نازل شده ایمان آوردند، همه به خدا،<span class="c6"> فرشتگان او و کتاب­هاى وى و پیغمبرانش ایمان آوردند «و مى­گویند:</span>»</span> میان هیچ یک از پیامبران او فرق نمى­گذاریم و شنیدیم و اطاعت کردیم. پروردگارا! آمرزش تو را مى­خواهیم و بازگشت <span class="c3">«همه»</span> به سوى تو است. خداوند به هیچ کس جز به اندازۀ توانائیش تکلیف نمى‌کند، هر کار <span class="c3">«خوبى»</span> را انجام دهد براى خود انجام داده، و هر کار <span class="c3">«بدى که»</span> بکند به زیان خود کرده است. پروردگارا! اگر ما فراموش کردیم یا به خطا رفتیم، ما را <span class="c3">«بدان»</span> مگیر. پروردگارا! بار سنگین را بر ما مگذار، آنچنان که بر کسانى که پیش از ما بودند، گذاشتى. پروردگارا! آنچه را که طاقت تحمل آن را نداریم بر ما مقرّر مدار، و ما را ببخش، و گناهان ما را بپوشان، و مشمول رحمت خود قرار ده، تو مولى و سرپرست مائى، پس ما را بر کافران پیروز گردان».</p><p class="rtl right" id="p1012">اگر یکى از شما از بسترش برخاست و دوباره به آن برگشت، جایش را جاروب کند؛<span class="c6"> زیرا او نمى­داند که پس از رفتنش چه چیزى بر سر بسترش آمده است و از این دعاها بخواند:</span></p><p class="rtl right" id="p1013"><span class="c3">«بِاسْمِكَ رَبِّيْ وَضَعْتُ جَنْبِيْ، وَبِكَ أَرْفَعُهُ، فَإِنْ أَمْسَكْتَ نَفْسِيْ فَارْحَمْهَا، وَإِنْ أَرْسَلْتَهَا فَاحْفَظْهَا بِمَا تَحْفَظُ بِهِ عِبَادَكَ الصَّالِـحِيْنَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_273" class="anchor"></a><a href="#note_273" name="r_273" class="fnote">[<span>273</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1014"><span class="c3">«پروردگارا! به نام تو پهلوى خود را بر زمین نهادم، و به کمک تو آن را از زمین، بلند مى‌کنم، اگر در حالت خواب روح مرا قبض کردى، آن را ببخشاى، و اگر دوباره به او اجازه‌ى زندگى دادى، از آن محافظت فرما، همچنان که از بندگان نیکت محافظت می کنى»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1015"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنَّكَ خَلَقْتَ نَفْسِيْ وَأَنْتَ تَوَفَّاهَا، لَكَ مَمَاتُهَا وَمَحْيَاهَا، إِنْ أَحْيَيْتَهَا فَاحْفَظْهَا، وَإِنْ أَمَتَّهَا فَاغْفِرْ لَهَا، أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ الْعَافِيَةَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_274" class="anchor"></a><a href="#note_274" name="r_274" class="fnote">[<span>274</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1016"><span class="c3">«بارالها! تو جان مرا آفریدى، و تو آن را دوباره پس مى‌گیرى، مرگ و زندگى آن بدست تو است. الهى! اگر زنده­اش نگهداشتى، از او محافظت کن، و اگر آن را میراندى، پس مورد آمرزش قرار ده. الهى! من از تو عافیت مى­خواهم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1017">زمانى كه رسول الله ج مى‌خواست بخوابد،<span class="c6"> دست راستش را زير گونه­اش قرار مى‌داد و اين دعا را سه بار مى­خواندند:</span></p><p class="rtl right" id="p1018"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ قِنِيْ عَذَابَكَ يَوْمَ تَبْعَثُ عِبَادَكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_275" class="anchor"></a><a href="#note_275" name="r_275" class="fnote">[<span>275</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1019"><span class="c3">«الهى! روزى که بندگانت را حشر مى­کنى، مرا از عذابت نجات ده»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1020"><span class="c3">«بِاسْمِكَ اللَّهُمَّ أَمُوْتُ وَأَحْيَا»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_276" class="anchor"></a><a href="#note_276" name="r_276" class="fnote">[<span>276</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1021"><span class="c3">«خدایا! با نام تو مى­میرم «مى­خوابم»</span> و با نام تو زنده مى­شوم <span class="c3">«بیدار مى­شوم»</span>».</p><p class="rtl right" id="p1022">«سُبْحَانَ اللهِ <span class="c2">(33 مرتبه)</span> وَالْـحَمْدُ ِللهِ <span class="c2">( 33 مرتبه)</span> وَاللهُ أکبر <span class="c2">(34 مرتبه)</span>»(<span dir="ltr"><a id="ref_277" class="anchor"></a><a href="#note_277" name="r_277" class="fnote">[<span>277</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1023"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ رَبَّ السَّمَوَاتِ السَّبْعِ وَرَبَّ الْعَرْشِ الْعَظِيْمِ، رَبَّنَا وَرَبَّ كُلِّ شَيْءٍ، فَالِقَ الْـحَبِّ وَالنَّوَى، وَمُنْزِلَ التَّوْرَاةِ وَاْلإِنْجِيْلِ وَالْفُرْقَانِ، أَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ كُلِّ شَيْءٍ أَنْتَ آخِذٌ بِنَاصِيَتِهِ. أَللَّهُمَّ أَنْتَ اْلأَوَّلُ فَلَيْسَ قَبْلَكَ شَيْءٌ، وَأَنْتَ الآخِرُ فَلَيْسَ بَعْدَكَ شَيْءٌ، وَأَنْتَ الظَّاهِرُ فَلَيْسَ فَوْقَكَ شَيْءٌ، وَأَنْتَ الْبَاطِنُ فَلَيْسَ دُوْنَكَ شَيْءٌ، اِقْضِ عَنَّا الدَّيْنَ وَأَغْنِنَا مِنَ الْفَقْرِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_278" class="anchor"></a><a href="#note_278" name="r_278" class="fnote">[<span>278</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1024"><span class="c3">«الهى! پروردگار آسمان‌ها و زمین، و پروردگار عرش بزرگ، پروردگار ما و همه چیز، شکافندۀ دانه و هسته، و فرود آورندۀ تورات و انجیل و فرقان، از شرّ هر آنچه که پیشانى­اش در دست تو است به تو پناه مى­برم. الهى! توئى اوّل، قبل از تو چیزى نیست. و توئى آخِر، بعد از تو چیزى نیست. تو آشکارى، و هیچ چیز آشکارتر از تو نیست. تو پنهانى، و هیچ چیز پنهان­تر از تو نیست. الهى! وام‌هاى ما را ادا کن، و ما را از تنگدستى به غنا و توانگرى برسان»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1025"><span class="c3">«اَلْـحَمْدُ ِللهِ الَّذِيْ أَطْعَمَنَا وَسَقَانَا، وَكَفَانَا، وَآوَانَا، فَكَمْ مِـمَّنْ لاَكَافِيَ لَهُ وَلاَ مُؤْوِيَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_279" class="anchor"></a><a href="#note_279" name="r_279" class="fnote">[<span>279</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1026"><span class="c3">«تمام ستایش­ها خدائى راست که ما را خورانید و نوشانید، و تمام امور را کفایت کرد و به ما جاى پناه داد، براستى که چقدر از مردم هستند که هیچ­گونه مددکار و پناه دهنده­اى ندارند»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1027"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ عَالِـمَ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَاطِرَ السَّمَوَاتِ وَاْلأَرْضِ، رَبَّ كُلِّ شَيْءٍ وَمَلِيْكَهِ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ نَفْسِيْ، وَمِنْ شَرِّ الشَّيْطَانِ وَ شَرَكِهِ، وَأَنْ أَقْتَرِفَ عَلَى نَفْسِيْ سُوْءاً، أَوْ أَجُرَّهُ إِلَى مُسْلِمٍ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_280" class="anchor"></a><a href="#note_280" name="r_280" class="fnote">[<span>280</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1028"><span class="c3">«سوره­هاى ﴿الٓمٓ١ تَنزِيلُ ٱلۡكِتَٰبِ...﴾ <span class="c5">[السجدة: 1-2]</span>. ﴿تَبَٰرَكَ ٱلَّذِي بِيَدِهِ ٱلۡمُلۡكُ﴾ <span class="c5">[الملك: 1]</span> را بخواند»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_281" class="anchor"></a><a href="#note_281" name="r_281" class="fnote">[<span>281</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1029"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ أَسْلَمْتُ نَفْسِيْ إِلَيْكَ، وَفَوَّضْتُ أَمْرِيْ إِلَيْكَ، وَوَجَّهْتُ وَجْهِيْ إِلَيْكَ، وَأَلْـجَأْتُ ظَهْرِيْ إِلَيْكَ، رَغْبَةً وَرَهْبَةً إِلَيْكَ لاَ مَلْجَأَ وَلاَ مَنْجَا مِنْكَ إِلاَّ إِلَيْكَ، آمَنْتُ بِكِتَابِكَ الَّذِيْ أَنْزَلْتَ وَبِنَبِيِّكَ الَّذِيْ أَرْسَلْتَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_282" class="anchor"></a><a href="#note_282" name="r_282" class="fnote">[<span>282</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1030"><span class="c3">«بار الها! جانم را به تو سپردم، و کار خود را به تو تفویض نمودم، و چهره­ام را به سوى تو گرداندم، و به تو اتّکا کردم، در حالى که به نعمت‌هاى تو امیدوارم و از عذابت بیمناکم، به جز تو پناهگاهى و جاى نجاتى ندارم. الهى! به کتابى که تو نازل فرمودى، و پیامبرى که تو مبعوث کردى، ایمان آوردم»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p149"><a id="t149" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t149"><span class="c2">(19-2)</span> أذکار هنگام بیدار شدن از خواب</a></h4><p class="rtl right" id="p1031"><span class="c3">«الْـحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَحْيَانا بَعْدَ مَا أمَاتَنَا وإلَيْهِ النُّشُورُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_283" class="anchor"></a><a href="#note_283" name="r_283" class="fnote">[<span>283</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1032"><span class="c3">«تمام ستایش­ها از آنِ خدایى است که پس از میراندن، ما را زنده کرده است، و بازگشت به سوى اوست»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1033"><span class="c3">«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الـمُـلْكُ ولَهُ الْـحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيءٍ قَديْرٌ، سُبْحانَ اللهِ، وَالْـحَمْدُ للهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهِ، وَاللهُ أکبر، وَلاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ العَلِيِّ العَظِيمِ، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِـي»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_284" class="anchor"></a><a href="#note_284" name="r_284" class="fnote">[<span>284</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1034"><span class="c3">«هیچ معبودى به جز الله «بر حقّ»</span> وجود ندارد، یکتاست وشریک ندارد، و پادشاهى وستایش از آنِ اوست، و او بر هر چیز تواناست. الله پاک و منزّه است، و حمد از آنِ اوست، و هیچ معبودى به جز الله <span class="c3">«بر حقّ»</span> وجود ندارد، و خدا بزرگترین است، و هیچ حول و قدرتى بجز از طرف خداى بلندمرتبه و بزرگ نیست. خدایا! مرا بیامرز».</p><p class="rtl right" id="p1035"><span class="c3">«اَلْـحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي عَافَانِي فِي جَسَدِي وَرَدَّ عَلَيَّ رُوحِي، وأَذِنَ لِي بِذِكْرِهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_285" class="anchor"></a><a href="#note_285" name="r_285" class="fnote">[<span>285</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1036"><span class="c3">«تمام ستایش­ها مر خدایى راست که به جسمم سلامت بخشید، و روحم را به من بازگرداند، و به من اجازه ذکرش را داد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1037">﴿إِنَّ فِي خَلۡقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱخۡتِلَٰفِ ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ لَأٓيَٰتٖ لِّأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِ١٩٠ ٱلَّذِينَ يَذۡكُرُونَ ٱللَّهَ قِيَٰمٗا وَقُعُودٗا وَعَلَىٰ جُنُوبِهِمۡ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلۡقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ رَبَّنَا مَا خَلَقۡتَ هَٰذَا بَٰطِلٗا سُبۡحَٰنَكَ فَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ١٩١ رَبَّنَآ إِنَّكَ مَن تُدۡخِلِ ٱلنَّارَ فَقَدۡ أَخۡزَيۡتَهُۥۖ وَمَا لِلظَّٰلِمِينَ مِنۡ أَنصَارٖ١٩٢ رَّبَّنَآ إِنَّنَا سَمِعۡنَا مُنَادِيٗا يُنَادِي لِلۡإِيمَٰنِ أَنۡ ءَامِنُواْ بِرَبِّكُمۡ فَ‍َٔامَنَّاۚ رَبَّنَا فَٱغۡفِرۡ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرۡ عَنَّا سَيِّ‍َٔاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ ٱلۡأَبۡرَارِ١٩٣ رَبَّنَا وَءَاتِنَا مَا وَعَدتَّنَا عَلَىٰ رُسُلِكَ وَلَا تُخۡزِنَا يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۖ إِنَّكَ لَا تُخۡلِفُ ٱلۡمِيعَادَ١٩٤ فَٱسۡتَجَابَ لَهُمۡ رَبُّهُمۡ أَنِّي لَآ أُضِيعُ عَمَلَ عَٰمِلٖ مِّنكُم مِّن ذَكَرٍ أَوۡ أُنثَىٰۖ بَعۡضُكُم مِّنۢ بَعۡضٖۖ فَٱلَّذِينَ هَاجَرُواْ وَأُخۡرِجُواْ مِن دِيَٰرِهِمۡ وَأُوذُواْ فِي سَبِيلِي وَقَٰتَلُواْ وَقُتِلُواْ لَأُكَفِّرَنَّ عَنۡهُمۡ سَيِّ‍َٔاتِهِمۡ وَلَأُدۡخِلَنَّهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ ثَوَابٗا مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِۚ وَٱللَّهُ عِندَهُۥ حُسۡنُ ٱلثَّوَابِ١٩٥ لَا يَغُرَّنَّكَ تَقَلُّبُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فِي ٱلۡبِلَٰدِ١٩٦ مَتَٰعٞ قَلِيلٞ ثُمَّ مَأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمِهَادُ١٩٧ لَٰكِنِ ٱلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْ رَبَّهُمۡ لَهُمۡ جَنَّٰتٞ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَا نُزُلٗا مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِۗ وَمَا عِندَ ٱللَّهِ خَيۡرٞ لِّلۡأَبۡرَارِ١٩٨ وَإِنَّ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ لَمَن يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيۡكُمۡ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِمۡ خَٰشِعِينَ لِلَّهِ لَا يَشۡتَرُونَ بِ‍َٔايَٰتِ ٱللَّهِ ثَمَنٗا قَلِيلًاۚ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ سَرِيعُ ٱلۡحِسَابِ١٩٩ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱصۡبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ٢٠٠﴾ <span class="c5">[آل عمران: 190-200]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1038"><span class="c3">«مسلماً در آفرینش آسمان‌ها و زمین، و پشت سر هم آمدن شب و روز، نشانه ها و دلائلى براى خردمندان است، کسانى که ایستاده و نشسته و بر پهـلوهاى­شان افتـاده،<span class="c6"> خـدا را یاد مى‌کنند و دربارۀ آفرینش آسمان‌ها و زمین مى‌اندیشند «و به زبان حال وقال مى­گویند:</span>»</span> پروردگارا! این را بیهوده و عبث نیافریده­اى. تو منزّه و پاکى، پس ما را از عذاب آتش محفوظ دار. پروردگارا! بى­گمان تـو هرکه را به آتش در آرى، براستى خـوار و زبـونش کرده­اى، و ستمکاران را یاورى نیست. پروردگارا! ما از منادى -پیامبر ج- شنیدیم که -مردم را- به ایمان به پروردگارشان مى‌خواند، و ما ایمان آوردیم. پروردگارا! گناهان ما را بیامرز، و بدیهایمان را بپوشان، و ما را با نیکان بمیران. پروردگارا! آنچه را که با پیغمبران خود به ما وعده داده­اى، به ما عطا کن، و در روز رستاخیز ما را خوار و زبون مگردان، بى‌گمان تو خلاف وعده نخواهى کرد. پس پروردگارشان دعاى ایشان را پذیرفت، و پاسخشان داد که من عمل هیچ صاحب عملى از شما را که انجام گرفته باشد، خواه زن باشد یا مرد، ضایع نخواهم کرد. بعضى از شما از بعض دیگر تولد شده اید. <span class="c3">«و همگى هم نوع و هم جنس مى‌باشید»</span> آنان که هجرت کردند، و از خانه­هاى خود رانده شدند و در راه من اذیت و آزار کشیدند و جنگیدند و کشته شدند، به یقین گناهانشـان را مى­بـخشم، و در بهشتـى جاى مى­دهم که از زیر <span class="c3">«درختان»</span> آن، نهرها در جریان است، این پاداش از سوى خداست، و پاداش نیکو تنها نزد خـداست. رفت و آمد کافران در شهرها، تو را نفریبد. <span class="c3">«این»</span> متاع ناچیزى است، سپس جایگاهشان دوزخ است، و چه بد جایگاهى است، ولى آنهایى که از پروردگارشان مى­ترسند، بهشت از آنِ ایشان است که در زیر <span class="c3">«درختان»</span> آن نهرها جارى است، و جاودانه در آن مى‌مانند، این پاداشى از جانب خدا است. و آنچه در نزد خداست براى نیکان بهتر است. برخى از اهل کتاب هستند که به خدا و بدانچه بر شما نازل شده و بدانچه بر خود آنان نازل گردیده ایمان دارند، در برابر خدا فروتن بوده، آنها هرگز آیات خدا را به بهاى ناچیز <span class="c3">«دنیا»</span> نمى­فروشند، پاداش ایشان در نزد پروردگارشان است، خداوند به سرعت حساب بندگان را رسیدگى مى‌کند، اى مؤمنان! شکیبائى ورزید، و استقامت و پایدارى کنید، و مراقبت به عمل آورید، و از خدا بترسید تا اینکه رستگار شوید»<span dir="ltr"><a id="ref_286" class="anchor"></a><a href="#note_286" name="r_286" class="fnote">[<span>286</span>]</a></span>.</p><h4 class="rtl right" id="p150"><a id="t150" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t150"><span class="c2">(19-3)</span> اعمال پس از دیدن رؤیا یا خوابِ بد</a></h4><p class="rtl right" id="p1039">پیغمبر ج فرموده­اند: <span class="c3">«الرُّؤْيَا مِنَ اللَّهِ وَالْحُلْمُ مِنَ الشَّيْطَانِ فَإِذَا حَلَمَ أَحَدُكُمْ حُلْمًا يَكْرَهُهُ، فَلْيَنْفُثْ عَنْ يَسَارِهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ إِذَا اسْتَيْقَظَ، وَلْيَتَعَوَّذْ بِاللَّهِ مِنْ شَرِّهَا، فَإِنَّهَا لَنْ تَضُرَّهُ»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1040"><span class="c3">«خواب خوب از طرف خداست و خواب بد و پریشان از طرف شیطان است. پس هرگاه کسی از شما خواب بد و پریشانی دید که از آن بدش آمد، هرگاه بیدار شد، سه بار به طرف چپ خود فوت کند «فوتى که با کمى رطوبت آب دهان همراه باشد»</span> و از شرّ آنچه که دیده است به الله پناه ببرد که در این حالت ضرری متوجه­اش نمی­شود».</p><p class="rtl right" id="p1041"><span class="c3">«وَلاَ يُخْبِرْ بِها أَحَداً. فإِنْ رَأَى رُؤيا حَسَنَةً فَلْيَبَشِرْ وَلاَ يُخْبِرْ بِهَا إِلاَّ مِنْ يُحِبُّ»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1042"><span class="c3">«در مورد خواب بدش با کسى صحبت نکند. و هرگاه خواب خوب دید، شاد شود و جز به کسی که دوستش دارد خبر ندهد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1043"><span class="c3">«وَلْيَسْتَعِذْ باللَّه مِنَ الشَّيْطانِ ثَلاثاً، وَلْيَتَحَوَّلْ عَنْ جَنْبِهِ الَّذِي كانَ عَلَيْهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_287" class="anchor"></a><a href="#note_287" name="r_287" class="fnote">[<span>287</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1044"><span class="c3">«و سه بار به خداوند از شیطان پناه ببرد و پهلوى خود را از حالتی که بر آن تکیه دارد، جابجا کند»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p151"><a id="t151" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t151">20-أذکار مسافرت</a></h3><h4 class="rtl right" id="p152"><a id="t152" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t152"><span class="c2">(20-1)</span> دعاى سوارشدن بر مرکب</a></h4><p class="rtl right" id="p1045">بِسْمِ اللهِ، اَلْـحَمْدُ ِللهِ ﴿سُبۡحَٰنَ ٱلَّذِي سَخَّرَ لَنَا هَٰذَا وَمَا كُنَّا لَهُۥ مُقۡرِنِينَ١٣ وَإِنَّآ إِلَىٰ رَبِّنَا لَمُنقَلِبُونَ١٤﴾ <span class="c5">[الزخرف: 13-14]</span> <span class="c3">«اَلْـحَمْدُ ِللهِ، اَلْـحَمْدُ ِللهِ، اَلْـحَمْدُ ِللهِ، اللهُ أکبر، اللهُ أکبر، اللهُ أکبر»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_288" class="anchor"></a><a href="#note_288" name="r_288" class="fnote">[<span>288</span>]</a></span>). <span class="c3">«به نام الله! حمد از آنِ الله است، ﴿پاک است آن ذاتى که این مرکب را در اختیار ما قرار داد در حالى که ما نمى‌توانستیم آن را مسخّر گردانیم، همانا بازگشت ما به سوى پروردگار است﴾، آنگاه سه بار الْـحَمْدُ لله، و سه بار اللهُ أکبر خوانده شود»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p153"><a id="t153" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t153"><span class="c2">(20-2)</span> دعاى سفر</a></h4><p class="rtl right" id="p1046">اللهُ أکبر، اللهُ أکبر، اللهُ أکبر ﴿سُبۡحَٰنَ ٱلَّذِي سَخَّرَ لَنَا هَٰذَا وَمَا كُنَّا لَهُۥ مُقۡرِنِينَ١٣ وَإِنَّآ إِلَىٰ رَبِّنَا لَمُنقَلِبُونَ١٤﴾. <span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنَّا نَسْأَلُكَ فِيْ سَفَرِنَا هَذَا الْبِرَّ وَالتَّقْوَى، وَمِنَ الْعَمَلِ مَا تَرْضَى، اللَّهُمَّ هَوِّنْ عَلَيْنَا سَفَرَنَا هَذَا وَاطْوِ عَنَّا بُعْدَهُ، أَللَّهُمَّ أَنْتَ الصَّاحِبُ فِيْ السَّفَرِ، وَالـْخَلِيْفَةُ فِيْ اْلأَهْلِ، أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِكَ مِنْ وَعَثَاءِ السَّفَرِ، وَكَآبَةِ الْـمَنْظَرِ، وَسُوْءِ الْـمُنْقَلَبِ فِيْ الْـمَالِ وَاْلأَهْلِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_289" class="anchor"></a><a href="#note_289" name="r_289" class="fnote">[<span>289</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1047"><span class="c3">«الله أکبر، الله أکبر، الله أکبر ﴿پاک است آن ذاتى که این مرکب را در اختیار ما قرار داد در حالى که ما نمى‌توانستیم آن را مسخّر گردانیم﴾. الهى! ما در این سفر خواهان نیکى و تقوى و عملى هستیم که باعث خشنودى تو باشد. بار الها! این سفر را براى ما آسان بگردان و دورى راه را براى ما نزدیک کن. اى الله! تویى همراه ما در این سفر، و تو جانشین ما در خانواده هستى. بار الها! از مشقت‌هاى سفر، و دیدن مناظر غم­انگیز، و تحوّل ناگوار در مال و خانواده به تو پناه مى­برم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1048">و هنگام بازگشت از سفر، علاوه بر دعاى فوق،<span class="c6"> کلمات زیر را بر آن بیفزاید:</span> <span class="c3">«آيِبُوْنَ، تَائِبُوْنَ، عَابِدُوْنَ، لِرَبِّنَا حَامِدُوْنَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_290" class="anchor"></a><a href="#note_290" name="r_290" class="fnote">[<span>290</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1049"><span class="c3">«ما توبه­كنان، عبادت­كنان، و ستايش­كنان براى پروردگارمان، در حال بازگشت هستيم»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p154"><a id="t154" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t154"><span class="c2">(20-3)</span> دعاى ورود به روستا یا شهر</a></h4><p class="rtl right" id="p1050"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ رَبَّ السَّمَوَاتِ السَّبْعِ وَمَا أَظْلَلْنَ، وَرَبَّ اْلأَرْضِيْنَ السَّبْعِ وَمَا أَقْلَلْنَ، وَرَبَّ الشَيَاطِيْنِ وَمَا أَضْلَلْنَ، وَرَبَّ الرِّيَاحِ وَمَا ذَرَيْنَ. أَسْأَلُكَ خَيْرَ هَذِهِ الْقَرْيَةِ وَخَيْرَ أَهْلِهَا، وَخَيْرَ مَا فِيْهَا، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا، وَشَرِّ أَهْلِهَا، وَشَرِّ مَا فِيْهَا»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_291" class="anchor"></a><a href="#note_291" name="r_291" class="fnote">[<span>291</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1051"><span class="c3">«بار الها! اى پروردگار هفت آسمان و آنچه زیر آنها قرار دارد، اى پروردگار زمین­هاى هفت­گانه و آنچه بر روى آنها قرار دارد، و اى پروردگارِ شیطانها و آنچه که آن­ها گمراه کرده‌اند، و اى پروردگار بادها و آنچه که آنها به حرکت در مى‌آورند، من از تو خیر این آبادى، و خیر ساکنان، و خیر آنچه در آن هست را مسألت مى­نمایم، و از بدى آن، و بدى ساکنان آن، و بدى آنچه در آن قرار دارد، به تو پناه مى­برم»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p155"><a id="t155" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t155"><span class="c2">(20-4)</span> دعاى مسافر براى مقیم</a></h4><p class="rtl right" id="p1052"><span class="c3">«أَسْتَوْدِعُكُمُ اللهَ الَّذِيْ لاَ تَضِيْعُ وَدَائِعُهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_292" class="anchor"></a><a href="#note_292" name="r_292" class="fnote">[<span>292</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1053"><span class="c3">«من شما را به خدایى مى‌سپارم که امانتهایش ضایع نمى‌شود»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p156"><a id="t156" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t156"><span class="c2">(20-5)</span> دعاى مقیم براى مسافر</a></h4><p class="rtl right" id="p1054"><span class="c3">«أَسْتَوْدِعُ اللهَ دِيْنَكَ، وَأَمَانَتَكَ، وَخَوَاتِيْمَ عَمَلِكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_293" class="anchor"></a><a href="#note_293" name="r_293" class="fnote">[<span>293</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1055"><span class="c3">«من دین و امانت و خاتمۀ کارهایت را به الله مى­سپارم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1056"><span class="c3">«زَوَّدَكَ اللهُ التَّقْوَى، وَغَفَرَ ذَنْبَكَ، وَيَسَّرَ لَكَ الـْخَيْرَ حَيْثُ مَا كُنْتَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_294" class="anchor"></a><a href="#note_294" name="r_294" class="fnote">[<span>294</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1057"><span class="c3">«خداوند، تقوى نصیب شما گرداند، گناهانت را ببخشاید، و هرجا که هستید خیر را براى شما میسّر گرداند»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p157"><a id="t157" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t157"><span class="c2">(20-6)</span> تکبیر و تسبیح در مسافرت</a></h4><p class="rtl right" id="p1058">جابرس روایت نموده: <span class="c3">«كُنَّا إِذَا صَعَدْنَا كَبَّرْنَا، وَإِذَا نَزَلْنَا سَبَّحْنَا»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_295" class="anchor"></a><a href="#note_295" name="r_295" class="fnote">[<span>295</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1059"><span class="c3">«ما زمانى که از ارتفاعى، بالا مى­رفتیم، تکبیر مى­گفتیم و هنگامى که از آن پایین مى­آمدیم سبحان الله مى­گفتیم»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p158"><a id="t158" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t158"><span class="c2">(20-7)</span> دعاى مسافر در هنگام سحر</a></h4><p class="rtl right" id="p1060"><span class="c3">«سَمَّعَ سَامِعٌ بِحَمْدِ اللهِ، وَحُسْنِ بَلاَئِهِ عَلَيْنَا. رَبَّنَا صَاحِبْنَا، وَأَفْضِلْ عَلَيْنَا عَائِذاً بِاللهِ مِنَ النَّارِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_296" class="anchor"></a><a href="#note_296" name="r_296" class="fnote">[<span>296</span>]</a></span>). <span class="c3">«باشد که شاهدى، حمد و ستایش خدا را بشنود و بر خوبى نعمت‌هایش بر ما گواهى دهد. اى پروردگار ما! تو همراه ما باش، و به ما احسان کن، در حالى که از آتش دوزخ به تو پناه مى­برم»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p159"><a id="t159" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t159"><span class="c2">(20-8)</span> دعاى مسافر در هنگام توقفش</a></h4><p class="rtl right" id="p1061"><span class="c3">«أَعُوْذُ بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_297" class="anchor"></a><a href="#note_297" name="r_297" class="fnote">[<span>297</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1062"><span class="c3">«از شرّ آنچه خداوند آفریده است، به کلمات کامل «یعنی؛ کلام کامل و بی­نقص»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_298" class="anchor"></a><a href="#note_298" name="r_298" class="fnote">[<span>298</span>]</a></span>) خداوند او پناه مى­برم».</p><h4 class="rtl right" id="p160"><a id="t160" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t160"><span class="c2">(20-9)</span> ذکر بازگشت از سفر</a></h4><p class="rtl right" id="p1063">هنگام بازگشت از سفر، بر هر ارتفاعى سه بار <span class="c3">«الله أکبر»</span> گفته شود.<span class="c6"> سپس دعاى زير را خوانده شود:</span></p><p class="rtl right" id="p1064"><span class="c3">«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ، وَلَهُ الْـحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ، آيِبُوْنَ، تَائِبُوْنَ، عَابِدُوْنَ، لِرَبِّنَا حَامِدُوْنَ، صَدَقَ اللهُ وَعْدَهُ، وَنَصَرَ عَبْدَهُ، وَهَزَمَ اْلأَحْزَابَ وَحْدَهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_299" class="anchor"></a><a href="#note_299" name="r_299" class="fnote">[<span>299</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1065"><span class="c3">«بجز الله معبود دیگرى «بر حقّ»</span> وجود ندارد، یگانه است، شریکى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست، ستایش مخصوص اوست، و او بر هر چیز توانا است، توبه­کنان، عبادت­کنان و حمدگویان براى پروردگارمان، باز مى­گردیم، خداوند وعده­اش را تحقق بخشید، بند­ه­اش را یاری بخشید و به تنهایى گروه­ها را شکست داد».</p><h3 class="rtl start" id="p161"><a id="t161" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t161">21-أذکار عیادت مریض</a></h3><h4 class="rtl right" id="p162"><a id="t162" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t162"><span class="c2">(21-1)</span> دعا براى مریض هنگام عیادتش</a></h4><p class="rtl right" id="p1066"><span class="c3">«لاَ بَأْسَ طَهُوْرٌ إِنْ شَاءَ اللهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_300" class="anchor"></a><a href="#note_300" name="r_300" class="fnote">[<span>300</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1067"><span class="c3">«هیچ باکى نیست، این بیمارى به خواست خداوند، پاک کننده «ی گناهان»</span> است».</p><p class="rtl right" id="p1068"><span class="c3">«أَسْأَلُ اللهَ الْعَظِيْمَ رَبَّ الْعَرْشِ الْعَظِيْمِ أَنْ يَشْفِيَكَ»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1069"><span class="c2">(هفت بار بخواند)</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_301" class="anchor"></a><a href="#note_301" name="r_301" class="fnote">[<span>301</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1070"><span class="c3">«از خداوند عظیم، پروردگار عرش بزرگ، مى­خواهم که تو را شفا دهد»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p163"><a id="t163" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t163"><span class="c2">(21-2)</span> فضیلت عیادت مریض</a></h4><p class="rtl right" id="p1071">قال رسول الله ج: <span class="c3">«إِذَا عَادَ الرَّجُلُ أَخَاهُ الـمُسْلِمَ مَشَى فِي خِرَافَةِ الـجَنَّةِ حَتَّى يَجْلِسَ فَإذَا جَلَسَ غَمَرَتْهُ الرَّحْمَةُ، فَإِنْ كَانَ غُدْوَةً صَلَّى عَلَيْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ حَتَّى يُمْسِيَ، وَإِنْ كَانَ مَسَاءً صَلَّى عَلَيْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ حَتَّى يُصْبِحَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_302" class="anchor"></a><a href="#note_302" name="r_302" class="fnote">[<span>302</span>]</a></span>).<span class="c6"> رسول الله ج فرموده­ا­ند:</span> «هرگاه مردى به عیادت برادر <span class="c2">(و خواهر)</span> مسلمانش برود، تا وقتى که آنجا مى­رود و مى­نشیند، در میان میوه­هاى چیده شدۀ بهشت، قدم بر مى­دارد، پس زمانى که آنجا نشست، رحمت او را فرا مى­گیرد، و اگر هنگام صبح به عیادت برود، هفتاد هزار ملائکه تا شب بر او درود مى­فرستند، و اگر شب به عیادت برود، هفتاد هزار ملائکه تا صبح بر او درود مى­فرستند».</p><h4 class="rtl right" id="p164"><a id="t164" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t164"><span class="c2">(21-3)</span> دعاى مریض در حالت ناامیدی</a></h4><p class="rtl right" id="p1072"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيْ وَارْحَمْنِيْ وَأَلْـحِقْنِيْ بِالرَّفِيْقِ اْلأَعْلَى»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_303" class="anchor"></a><a href="#note_303" name="r_303" class="fnote">[<span>303</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1073">(بار الها! مرا ببخش، و بر من رحم کن، و مرا به رفیق أعلى <span class="c3">«یعنى رسول الله ج، پیامبران†، ملائکه و بندگان صالح»</span> ملحق ساز».</p><p class="rtl right" id="p1074">پيامبر ج هنگام مرگ دست­هايش را در آب فرو می­برد و صورتش را با آنها مسح می­كرد و مى­فرمود:</p><p class="rtl right" id="p1075"><span class="c3">«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ إِنَّ لِلْمَوْتِ لَسَكَرَاتٍ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_304" class="anchor"></a><a href="#note_304" name="r_304" class="fnote">[<span>304</span>]</a></span>). <span class="c3">«هیچ معبودى بجز الله «بر حقّ»</span> وجود ندارد، همانا مرگ داراى سختى و دشوارى است».</p><p class="rtl right" id="p1076">و همچنين اين دعا را مى‌خواندند: <span class="c3">«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَاللهُ أکبر، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ لَهُ الْـمُلْكُ وَلَهُ الْـحَمْدُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَلاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_305" class="anchor"></a><a href="#note_305" name="r_305" class="fnote">[<span>305</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1077">ترجمه­اش در ذکر شمارۀ <span class="c2">(18-1)</span> بیان شده است.</p><h3 class="rtl start" id="p165"><a id="t165" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t165">22-أذکار سختی و بلا و ترس</a></h3><h4 class="rtl right" id="p166"><a id="t166" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t166"><span class="c2">(22-1)</span> دعا به هنگام غم و اندوه</a></h4><p class="rtl right" id="p1078"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِكَ مِنَ الْـهَمِّ وَالْـحَزَنِ، وَالْعَجْزِ وَالْكَسَلِ، وَالْبُخْلِ وَالـْجُبْنِ، وَضَلَعِ الدَّيْنِ وَغَلَبَةِ الرِّجَالِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_306" class="anchor"></a><a href="#note_306" name="r_306" class="fnote">[<span>306</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1079"><span class="c3">«بارالها! من از غم و اندوه، و ناتوانى و سستى، بخل و ترس، سنگینى وام، غلبۀ مردان، به تو پناه مى­برم»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p167"><a id="t167" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t167"><span class="c2">(22-2)</span> دعا به هنگام مشقت</a></h4><p class="rtl right" id="p1080"><span class="c3">«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ الْعَظِيْمُ الْـحَلِيْمُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيْمِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ السَّمَوَاتِ وَرَبُّ اْلأَرْضِ وَرَبُّ الْعَرْشِ الْكَرِيْمُ»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1081"><span class="c3">«رسول الله ج اين دعا را بسيار مى­خواندند»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_307" class="anchor"></a><a href="#note_307" name="r_307" class="fnote">[<span>307</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1082"><span class="c3">«هیچ معبودى بجز خداى بزرگ و بردبار «بر حقّ»</span> وجود ندارد. هیچ معبودى جز الله که پروردگار عرش بزرگ است، <span class="c3">«بر حقّ»</span> وجود ندارد. هیچ معبودى به جز الله که پروردگار آسمان‌ها و زمین و عرش گرامى است، <span class="c3">«بر حقّ»</span> وجود ندارد».</p><p class="rtl right" id="p1083"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ رَحْمَتَكَ أَرْجُو فَلاَ تَكِلْنِيْ إِلَى نَفْسِيْ طَرْفَةَ عَيْنٍ، وَأَصْلِحْ لِيْ شَأْنِيْ كُلَّهُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_308" class="anchor"></a><a href="#note_308" name="r_308" class="fnote">[<span>308</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1084"><span class="c3">«اى الله! به رحمت تو امیدوارم، مرا به اندازۀ یک چشم به هم زدن به حال خودم وامگذار، و تمام امورم را اصلاح کن، بجز تو معبود دیگرى وجود ندارد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1085"><span class="c3">«لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّيْ كُنْتُ مِنَ الظَّالِـمِيْنَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_309" class="anchor"></a><a href="#note_309" name="r_309" class="fnote">[<span>309</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1086"><span class="c3">«هیچ معبودى به جز تو «بر حقّ»</span> وجود ندارد، پاک و منزّه هستى و من از زمرۀ ستمکاران بودم».</p><p class="rtl right" id="p1087"><span class="c3">«اللهُ اللهُ رَبِّيْ لاَ أُشْرِكُ بِهِ شَيْئاً»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_310" class="anchor"></a><a href="#note_310" name="r_310" class="fnote">[<span>310</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1088"><span class="c3">«الله، الله پروردگار من است و هیچ چیزى را براى او شریک قرار نمى دهم»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p168"><a id="t168" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t168"><span class="c2">(22-3)</span> دعاى هنگام روبرو شدن با دشمن یا صاحب قدرت</a></h4><p class="rtl right" id="p1089"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ أَنْتَ عَضُدِيْ، وَ أَنْتَ نَصِيْرِيْ، بِكَ أَجُوْلُ، وَبِكَ أَصُوْلُ، وَبِكَ أُقَاتِلُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_311" class="anchor"></a><a href="#note_311" name="r_311" class="fnote">[<span>311</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1090">«الهى! تو یار و مددکار من هستى، به کمک تو تاخت و تاز مى‌نمایم، و به کمک تو <span class="c2">(بر دشمنان)</span> حمله مى­کنم، و با مدد تو مى­جنگم».</p><p class="rtl right" id="p1091"><span class="c3">«حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيْلُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_312" class="anchor"></a><a href="#note_312" name="r_312" class="fnote">[<span>312</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1092"><span class="c3">«الله براى ما کافى است، و بهترین کارساز است»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p169"><a id="t169" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t169"><span class="c2">(22-4)</span> دعا علیه دشمن</a></h4><p class="rtl right" id="p1093"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ مُنْزِلَ الْكِتَابِ، سَرِيْعَ الْحِسَابِ، اِهْزِمِ الأَحْزَابَ، أَللَّهُمَّ اهْزِمْهُمْ وَزَلْزِلهُمْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_313" class="anchor"></a><a href="#note_313" name="r_313" class="fnote">[<span>313</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1094"><span class="c3">«پروردگار! اى فرودآورندۀ کتاب، و اى سریع الحساب! دشمنان را شکست بده. الهى! آنها را شکست بده و متزلزل بگردان»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p170"><a id="t170" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t170"><span class="c2">(22-5)</span> دعاى ترس از گروهی</a></h4><p class="rtl right" id="p1095"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ اكْفِنِيْهِمْ بِمَا شِئْتَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_314" class="anchor"></a><a href="#note_314" name="r_314" class="fnote">[<span>314</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1096"><span class="c3">«اى الله! تو در برابر دشمنان به هر طریق که مى­خواهى، مرا کفایت فرما»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p171"><a id="t171" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t171"><span class="c2">(22-6)</span> دعا براى انجام کار مشکل</a></h4><p class="rtl right" id="p1097"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ لاَ سَهْلَ إِلاَّ مَا جَعَلْتَهُ سَهْلاً وَأَنْتَ تَجْعَلُ الْـحَزْنَ إِذَا شِئْتَ سَهْلاً»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_315" class="anchor"></a><a href="#note_315" name="r_315" class="fnote">[<span>315</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1098"><span class="c3">«الهى! انجام هیچ کارى آسان نیست مگر آن را تو آسان بگردانى و توئى که هرگاه بخواهى، مشکل را آسان مى­گردانى»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p172"><a id="t172" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t172"><span class="c2">(22-7)</span> دعاى هنگام حادثۀ ناگوار و یا شکست در کار</a></h4><p class="rtl right" id="p1099"><span class="c3">«قَدَّرَ اللهُ وَمَا شَاءَ فَعَلَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_316" class="anchor"></a><a href="#note_316" name="r_316" class="fnote">[<span>316</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1100"><span class="c3">«همان پیش آمد که تقدیر الله بود، هرچه الله بخواهد، همان مى­شود»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p173"><a id="t173" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t173"><span class="c2">(22-8)</span> دعاى هنگام خشم</a></h4><p class="rtl right" id="p1101"><span class="c3">«أَعُوْذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيْمِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_317" class="anchor"></a><a href="#note_317" name="r_317" class="fnote">[<span>317</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1102"><span class="c3">«از شیطان رانده شده به الله پناه مى­برم»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p174"><a id="t174" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t174"><span class="c2">(22-9)</span> دعاى دیدن شخص بلا دیده</a></h4><p class="rtl right" id="p1103"><span class="c3">«اَلْـحَمْدُ ِللهِ الَّذِيْ عَافَانِيْ مِمَّا ابْتَلاَكَ بِهِ وَفَضَّلَنِيْ عَلَى كَثِيْرٍ مِمَّنْ خَلَقَ تَفْضِيْلاً»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_318" class="anchor"></a><a href="#note_318" name="r_318" class="fnote">[<span>318</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1104"><span class="c3">«ستایش خدایى را که مرا از آنچه تو را بدان مبتلا ساخته، عافیت بخشیده و بر بسیارى از مخلوقات، برترى داده است»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p175"><a id="t175" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t175"><span class="c2">(22-10)</span> دعاى تعجّب و امور خوشحال­کننده</a></h4><p class="rtl right" id="p1105"><span class="c3">«سُبْحَانَ الله»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_319" class="anchor"></a><a href="#note_319" name="r_319" class="fnote">[<span>319</span>]</a></span>). <span class="c3">«الله، پاک و منزّه است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1106"><span class="c3">«اللهُ أکبر»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_320" class="anchor"></a><a href="#note_320" name="r_320" class="fnote">[<span>320</span>]</a></span>). <span class="c3">«الله بزرگترین است»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p176"><a id="t176" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t176"><span class="c2">(22-11)</span> عمل و ذکر موقع دریافت خبر خوشحال­کننده</a></h4><p class="rtl right" id="p1107"><span class="c3">«كَانَ النَّبِيُّ ج إِذَا أَتَاهُ أَمْرٌ يَسُرُّهُ أَوْ يُسَرُّ بِهِ خَرَّ سَاجِداً شُكْرَاً لِلَّهِ تَبَارَكَ وَتَعَالَى»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_321" class="anchor"></a><a href="#note_321" name="r_321" class="fnote">[<span>321</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1108"><span class="c3">«هنگامى که براى رسول الله ج خبر خوشحال‌کننده‌اى مى­رسید، یا کارى باعث خوشحالى او مى­شد، براى اداى شکر خدا به سجده مى­افتاد»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p177"><a id="t177" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t177"><span class="c2">(22-12)</span> دعای موقع احساس درد</a></h4><p class="rtl right" id="p1109">رسول الله ج فرمود: دستت را بر جايى كه درد احساس مى­شود بگذار، و سه بار <span class="c3">«بِسْمِ اللهِ»</span> بگو: سپس هفت بار بگو: <span class="c3">«أَعُوْذُ بِاللهِ وَقُدْرَتِهِ مِنْ شَرِّ مَا أَجِدُ وَأُحَاذِرُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_322" class="anchor"></a><a href="#note_322" name="r_322" class="fnote">[<span>322</span>]</a></span>). <span class="c3">«من به خدا و قدرتش پناه مى‌برم از شرّ آنچه به آن دچار مى­شوم و از آن بیم دارم و مى‌ترسم»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p178"><a id="t178" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t178"><span class="c2">(22-13)</span> دعاى کسى که از چشم زخم خود به دیگران بترسد</a></h4><p class="rtl right" id="p1110">«إِذَا رَأَى أَحَدُكُمْ مِنْ أَخِيهِ، أَوْ مِنْ نَفْسِهِ، أَوْ مِنْ مَالِهِ مَا يُعْجِبُهُ <span class="c2">(فَلْيَدْعُ لَهُ بِالبَرَكَةِ)</span> فَإِنَّ الْعَيْنَ حَقٌّ»(<span dir="ltr"><a id="ref_323" class="anchor"></a><a href="#note_323" name="r_323" class="fnote">[<span>323</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1111"><span class="c3">«زمانى که یکى از شما از برادر، یا خودش، یا از مالش، خوشش آمد، پس براى آن، دعاى برکت نماید؛ چرا که چشم زخم، حقیقت دارد»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p179"><a id="t179" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t179"><span class="c2">(22-14)</span> دعای موقع ترسیدن</a></h4><p class="rtl right" id="p1112"><span class="c3">«لاَ إِلَهَ إلاَّ اللهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_324" class="anchor"></a><a href="#note_324" name="r_324" class="fnote">[<span>324</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1113"><span class="c3">«هیچ معبودى به جز الله «بر حقّ»</span> وجود ندارد».</p><h4 class="rtl right" id="p180"><a id="t180" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t180"><span class="c2">(22-15)</span> دعاى انسان مصیبت زده</a></h4><p class="rtl right" id="p1114"><span class="c3">«إِنَّا ِللهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُوْنَ، أَللَّهُمَّ أجُرْنِيْ فِيْ مُصِيْبَتِيْ وَاَخْلِفْ لِيْ خَيْراً مِنْهَا»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_325" class="anchor"></a><a href="#note_325" name="r_325" class="fnote">[<span>325</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1115"><span class="c3">«بدون تردید ما از آنِ الله هستیم و بازگشت همۀ ما بسوى اوست. الهى! مرا در مقابل مصیبت، پاداش ده، و در عوض آن، چیز بهترى به من عنایت فرما»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p181"><a id="t181" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t181">23-أذکار وسوسه</a></h3><h4 class="rtl right" id="p182"><a id="t182" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t182"><span class="c2">(23-1)</span> دعاى موقع وسوسه در ایمان</a></h4><p class="rtl right" id="p1116">طبق سفارش رسول عظیم الشأن ج:</p><p class="rtl right" id="p1117"><span class="c3">«فَلْيَسْتَعِذْ باللّه وَلْيَنْتَهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_326" class="anchor"></a><a href="#note_326" name="r_326" class="fnote">[<span>326</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1118"><span class="c3">«به الله پناه ببرد و آنچه را که در آن به شک افتاده، رها کند»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1119">و بگوید: <span class="c3">«آمَنْتُ بِاللهِ وَرُسُلِهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_327" class="anchor"></a><a href="#note_327" name="r_327" class="fnote">[<span>327</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1120"><span class="c3">«به الله و فرستادگانش ايمان آوردم»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p183"><a id="t183" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t183"><span class="c2">(23-2)</span> دعاى وسوسه در نماز و قرائت قرآن</a></h4><p class="rtl right" id="p1121"><span class="c3">«أَعُوْذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيْمِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_328" class="anchor"></a><a href="#note_328" name="r_328" class="fnote">[<span>328</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1122"><span class="c3">«من از شیطان رانده شده به الله پناه مى‌برم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1123">این دعا گفته شود و سه بار به سمت چپ تف <span class="c2">(فوت همراه با کمى از آب دهان)</span> شود.</p><h4 class="rtl right" id="p184"><a id="t184" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t184"><span class="c2">(23-3)</span> اعمال بعد از انجام گناه</a></h4><p class="rtl right" id="p1124">رسول الله ج مى‌فرماید: <span class="c3">«مَا مِنْ عَبْدٍ يُذْنِبُ ذَنْبَاً فَيُحْسِنُ الطُّهُوَر، ثُمَّ يَقُومُ فَيُصَلِّي رَكْعَتَيْنِ، ثُمَّ يَسْتَغْفِرُ اللهَ إِلاَّ غَفَرَ اللهُ لَهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_329" class="anchor"></a><a href="#note_329" name="r_329" class="fnote">[<span>329</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1125"><span class="c3">«هر بنده­اى که مرتکب گناهى شد، سپس خوب وضو گرفت و دو رکعت نماز خواند و از خدا طلب آمرزش نمود، قطعاً خداوند او را مى­بخشد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1126">رسول الله ج مى‌فرماید: <span class="c3">«مَنْ قَالَ: سُبْحَانَ اللهِ وَ بِحَمْدِهِ فِي يَوْمٍ مِائَةَ مَرَّةٍ حُطَّتْ خَطَايَاهُ وَلَوْ كَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ الْبَحْر»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_330" class="anchor"></a><a href="#note_330" name="r_330" class="fnote">[<span>330</span>]</a></span>).<span class="c3">«هرکس روزانه صد بار «سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ»</span> بگوید، گناهانش بخشیده مى­شوند اگرچه به اندازۀ کف دریا باشند».</p><p class="rtl right" id="p1127">همچنین مى­فرماید: هرکس دعاى زیر را بخواند، خداوند گناهانش را مى­آمرزد،<span class="c6"> اگرچه از میدان جهاد گریخته باشد:</span> <span class="c3">«أَسْتَغْفِرُ اللهَ الْعَظِيْمَ الَّذِيْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْـحَيُّ الْقَيُّوْمُ وَأَتُوْبُ إِلَيْهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_331" class="anchor"></a><a href="#note_331" name="r_331" class="fnote">[<span>331</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1128"><span class="c3">«من از خداى بزرگى که هیچ معبودى بجز او «بر حقّ»</span> وجود ندارد و زنده و پاینده است، آمرزش مى­خواهم و به سوى او توبه مى­کنم».</p><h4 class="rtl right" id="p185"><a id="t185" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t185"><span class="c2">(23-4)</span> دعاى طرد شیطان و وسوسه­هایش</a></h4><p class="rtl right" id="p1129"><span class="c3">«أعوذُ بِاللهِ مِنِ الشِّیطانِ الرَّجیم»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_332" class="anchor"></a><a href="#note_332" name="r_332" class="fnote">[<span>332</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1130">«به خداوند بزرگ از <span class="c2">(وسوسه­های)</span> شیطان رانده شده پناه می برم»(<span dir="ltr"><a id="ref_333" class="anchor"></a><a href="#note_333" name="r_333" class="fnote">[<span>333</span>]</a></span>).</p><h4 class="rtl right" id="p186"><a id="t186" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t186"><span class="c2">(23-5)</span> دعای دفعِ مکر شیاطین</a></h4><p class="rtl right" id="p1131"><span class="c3">«أَعُوْذُ بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ الَّتِيْ لاَ يُجَاوِزُهُنَّ بِرٌّ وَلاَ فَاجِرٌ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ، وَبَرَأَ وَذَرَأَ، وَمِنْ شَرِّ مَا يَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ، وَمِنْ شَرِّ مَا يَعْرُجُ فِيْهَا، وَمِنْ شَرِّ مَا ذَرَأَ فِيْ اْلأَرْضِ، وَمِنْ شَرِّ مَا يَخْرُجُ مِنْهَا، وَمِنْ شَرِّ فِتَنِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ، وَمِنْ شَرِّ كُلِّ طَارِقٍ إِلاَّ طَارِقاً يَطْرُقُ بِخَيْرٍ يَا رَحْمنُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_334" class="anchor"></a><a href="#note_334" name="r_334" class="fnote">[<span>334</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1132"><span class="c3">«از شرّ آنچه که خدا آفریده و زیاد کرده است، و از شرّ آنچه از آسمان فرو مى­فرستد، و از شر آنچه به آسمان صعود مى‌کند، و از شر فتنه‌هاى شب و روز، و از شرّ هر وارد شونده­اى در شب مگر اینکه به خیر و نیکى وارد شود، اى پروردگار مهربان! به کلمات کامل تو «یعنی؛ کلام بی‌نقص و کامل تو»</span> که هیچ نیکوکار و بدکارى نمى‌تواند از آن­ها تجاوز کند، پناه مى‌برم».</p><h3 class="rtl start" id="p187"><a id="t187" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t187">24-أذکار باد و باران</a></h3><h4 class="rtl right" id="p188"><a id="t188" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t188"><span class="c2">(24-1)</span> دعاى هنگام وزیدن باد</a></h4><p class="rtl right" id="p1133"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ خَيْرَهَا، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_335" class="anchor"></a><a href="#note_335" name="r_335" class="fnote">[<span>335</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1134"><span class="c3">«بار الها! من از تو خیر این باد را مى­خواهم، و از شرّ آن به تو پناه مى­برم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1135"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ خَيْرَهَا وَخَيْرَ مَا فِيْهَا، وَخَيْرَ مَا أُرْسِلَتْ بِهِ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا وَشَرِّ مَا فِيْهَا، وَشَرِّ مَا أُرْسِلَتْ بِهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_336" class="anchor"></a><a href="#note_336" name="r_336" class="fnote">[<span>336</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1136"><span class="c3">«الهى! من از تو خیر این باد، و خیر آنچه را که در آن قرار دارد، و خیر آنچه را که این باد براى آن فرستاده شده است، مسألت مى­نمایم، و از شرّ این باد، و شرّ آنچه در آن قرار دارد، و شرّ آنچه براى آن فرستاده شده است، به تو پناه مى­برم»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p189"><a id="t189" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t189"><span class="c2">(24-2)</span> دعاى طلب باران</a></h4><p class="rtl right" id="p1137"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ أَغِثْنَا، أَللَّهُمَّ أَغِثْنَا، أَللَّهُمَّ أَغِثْنَا»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_337" class="anchor"></a><a href="#note_337" name="r_337" class="fnote">[<span>337</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1138"><span class="c3">«بار الها! بر ما باران ببار، بر ما باران ببار، بر ما باران ببار»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p190"><a id="t190" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t190"> <span class="c2">(24-3)</span> دعاى هنگام باریدن باران</a></h4><p class="rtl right" id="p1139"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ صَيِّباً نَافِعاً»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_338" class="anchor"></a><a href="#note_338" name="r_338" class="fnote">[<span>338</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1140"><span class="c3">«بار الها! باران بسیار و سودمند نازل فرما»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p191"><a id="t191" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t191"><span class="c2">(24-4)</span> ذکر پس از باریدن باران</a></h4><p class="rtl right" id="p1141"><span class="c3">«مُطِرْنَا بِفَضْلِ اللهِ وَرَحْمَتِهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_339" class="anchor"></a><a href="#note_339" name="r_339" class="fnote">[<span>339</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1142"><span class="c3">«به فضل و رحمت الله بر ما باران نازل شد»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p192"><a id="t192" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t192"> <span class="c2">(24-5)</span> دعا هنگام باران زیاد</a></h4><p class="rtl right" id="p1143"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ حَوَالَيْنَا وَلاَ عَلَيْنَا، أَللَّهُمَّ عَلَى اْلآكَامِ وَالظِّرَابِ، وَبُطُوْنِ اْلأَوْدِيَةِ، وَمَنَابِتِ الشَّجَرِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_340" class="anchor"></a><a href="#note_340" name="r_340" class="fnote">[<span>340</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1144"><span class="c3">«بار الها! باران را به اطراف ما بباران، نه بر ما، اى الله! باران را بر روى تپه­ها و کوهها، ودرّه­ها و محل روئیدن درختان بباران»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p193"><a id="t193" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t193">25-أذکار عطسه و خمیازه</a></h3><h4 class="rtl right" id="p194"><a id="t194" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t194"><span class="c2">(25-1)</span> دعاى عطسه و آداب آن</a></h4><p class="rtl right" id="p1145">هرگاه یکى از شما عطسه زد،<span class="c6"> بگوید:</span> <span class="c3">«اَلْـحَمْدُ لِله»</span>، و برادر یا دوستى که آن را مى‌شنود،<span class="c6"> بگوید:</span> <span class="c3">«يَرْحَمُكَ اللهُ»</span> و او در جوابش بگوید: <span class="c3">«يَهْدِيْكُمُ اللهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_341" class="anchor"></a><a href="#note_341" name="r_341" class="fnote">[<span>341</span>]</a></span>). <span class="c3">«خدا تو را هدایت کند واصلاح نماید»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_342" class="anchor"></a><a href="#note_342" name="r_342" class="fnote">[<span>342</span>]</a></span>).</p><h4 class="rtl right" id="p195"><a id="t195" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t195"><span class="c2">(25-2)</span> جواب کافرى که عطسه زند و خداأ را ستایش کند</a></h4><p class="rtl right" id="p1146"><span class="c3">«يَهْدِيْكُمُ اللهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_343" class="anchor"></a><a href="#note_343" name="r_343" class="fnote">[<span>343</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1147"><span class="c3">«خدا تو را هدایت کند واصلاح نماید»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p196"><a id="t196" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t196"><span class="c2">(25-3)</span> ردکردن خیمازه</a></h4><p class="rtl right" id="p1148">ابوهریرهس روایت کرده است: <span class="c3">«عَنْ النَّبِيِّ ج قَالَ: التَّثَاؤُبُ مِنْ الشَّيْطَانِ فَإِذَا تَثَاءَبَ أَحَدُكُمْ فَلْيَرُدَّهُ مَا اسْتَطَاعَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_344" class="anchor"></a><a href="#note_344" name="r_344" class="fnote">[<span>344</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1149"><span class="c3">«رسول الله ج فرمودند: خمیازه از شیطان است؛ لذا هرگاه دچار خمیازه شدید، تا جاییکه می­توانید از آن جلوگیری کنید و آن را دور کنید»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p197"><a id="t197" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t197">26-أذکار توبه و کفارۀ گناهان</a></h3><h4 class="rtl right" id="p198"><a id="t198" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t198"><span class="c2">(26-1)</span> دعاى مجلس</a></h4><p class="rtl right" id="p1150">ابن عمرب مى­گوید: رسول الله ج قبل از اینکه از مجلس برخیزد، آنطور که مردم مى­شمردند،<span class="c6"> صد بار این دعا را مى­خواند:</span></p><p class="rtl right" id="p1151"><span class="c3">«رَبِّ اغْفِرْ لِيْ وَتُبْ عَلَيَّ إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الْغَفُوْرُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_345" class="anchor"></a><a href="#note_345" name="r_345" class="fnote">[<span>345</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1152"><span class="c3">«الهى! مرا بیامرز و توبه­ام را بپذیر؛ زیرا که تو بسیار توبه­پذیر و بخشاینده­اى»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p199"><a id="t199" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t199"><span class="c2">(26-2)</span> دعاى کفارۀ مجلس</a></h4><p class="rtl right" id="p1153"><span class="c3">«سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوبُ إِلَيْكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_346" class="anchor"></a><a href="#note_346" name="r_346" class="fnote">[<span>346</span>]</a></span>) <span class="c2">(سه مرتبه)</span>.</p><p class="rtl right" id="p1154"><span class="c3">«خدایا! تو پاک و منزّهى، تو را ستایش مى­کنم، و گواهى مى­دهم که بجز تو، معبود دیگرى «بر حقّ»</span> وجود ندارد و از تو آمرزش مى­خواهم و بسوى تو توبه مى­کنم».</p><h4 class="rtl right" id="p200"><a id="t200" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t200"><span class="c2">(26-3)</span> توبه و إستغفار</a></h4><p class="rtl right" id="p1155">خداوند متعال می­فرمایند: ﴿وَٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّكُمۡ ثُمَّ تُوبُوٓاْ إِلَيۡهِۚ إِنَّ رَبِّي رَحِيمٞ وَدُودٞ٩٠﴾ <span class="c5">[هود: 90]</span> «‏از پروردگارتان آمرزش <span class="c2">(گناهان خود را)</span> بخواهید و بعد <span class="c2">(از هر گناه و لغزشی که در زندگی مرتکب می‌شوید پشیمان شوید و)</span> به سوی او برگردید. بیگمان پروردگار من بسیار مهربان <span class="c2">(در حق بندگان پشیمان و)</span> دوستدار <span class="c2">(مؤمنان توبه‌کار)</span> است»(<span dir="ltr"><a id="ref_347" class="anchor"></a><a href="#note_347" name="r_347" class="fnote">[<span>347</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1156">رسول الله ج مى‌فرماید: <span class="c3">«وَاللهِ إِنِّي لَأَسْتَغْفِرُ اللهَ وَأَتُوبُ إِلَيْهِ فِي اليَوْمِ أَكْثَرَ مِنْ سَبْعِينَ مَرَّةٍ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_348" class="anchor"></a><a href="#note_348" name="r_348" class="fnote">[<span>348</span>]</a></span>). <span class="c3">«بخدا سوگند، من روزانه بیشتر از هفتاد بار از خدا طلب مغفرت مى­کنم، و به سوى او توبه مى­نمایم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1157">و نیز فرمودند: <span class="c3">«يَا أَيُّهَا النَّاسُ تُوبُوا إِلَى اللهِ فَإِنِّي أَتُوبُ فِي الْيَوْمِ إِلَيْهِ مِائَةُ مَرَّةً»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_349" class="anchor"></a><a href="#note_349" name="r_349" class="fnote">[<span>349</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1158">«اى مردم! به سوى خدا باز گردید <span class="c2">(توبه کنید)</span> چرا که من روزانه صد بار توبه مى­کنم».</p><p class="rtl right" id="p1159">همچنین مى­فرماید: هرکس دعاى زیر را بخواند، خداوند گناهانش را مى­آمرزد،<span class="c6"> اگرچه از میدان جهاد گریخته باشد:</span> <span class="c3">«أَسْتَغْفِرُ اللهَ الْعَظِيْمَ الَّذِيْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْـحَيُّ الْقَيُّوْمُ وَأَتُوْبُ إِلَيْهِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_350" class="anchor"></a><a href="#note_350" name="r_350" class="fnote">[<span>350</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1160"><span class="c3">«من از خداى بزرگى که هیچ معبودى بجز او «بر حقّ»</span> وجود ندارد و زنده و پاینده است، آمرزش مى­خواهم و به سوى او توبه مى­کنم».</p><p class="rtl right" id="p1161">و رسول الله ج مى­فرماید: <span class="c3">«أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الرَّبُّ مِنَ الْعَبْدِ فِي جَوْفِ اللَّيْلِ الآخِرِ فَإِنْ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَكُونَ مِمَّنْ يَذْكُرُ اللهَ فِي تِلْكَ السَّاعَةِ فَكُنْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_351" class="anchor"></a><a href="#note_351" name="r_351" class="fnote">[<span>351</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1162"><span class="c3">«پروردگار، در بخش پایانى شب، از هر زمانِ دیگر به بنده­اش نزدیک­تر است، اگر مى­توانى از کسانى باش که در آن وقت، مشغول ذکر خدایند»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1163">و رسول الله ج مى‌فرماید: <span class="c3">«أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنْ رَبِّهِ وَهُوَ سَاجِدٌ فَأَكْثِرُوا الدُّعَاءَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_352" class="anchor"></a><a href="#note_352" name="r_352" class="fnote">[<span>352</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1164">«نزدیک­ترین حالت بنده به پروردگارش، هنگام سجده است، پس <span class="c2">(در آن حالت)</span> بسیار دعا کنید».</p><p class="rtl right" id="p1165">و همچنین فرمودند: <span class="c3">«إِنَّهُ لَيُغَانُ عَلَى قَلْبِي وَإِنِّي لأَسْتَغْفِرُ اللهَ فِي الْيَوْمِ مِائَةَ مَرَّةٍ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_353" class="anchor"></a><a href="#note_353" name="r_353" class="fnote">[<span>353</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1166"><span class="c3">«فراموشى دلم را فرا مى­گیرد، لذا روزانه صد بار از خداوند آمرزش مى­طلبم»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p201"><a id="t201" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t201">27-أذکار فتنه و چشم­زخمی و بدیُمنی</a></h3><h4 class="rtl right" id="p202"><a id="t202" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t202"><span class="c2">(27-1)</span> اعمال نجات از شرّ دجّال</a></h4><p class="rtl right" id="p1167"><span class="c3">«مَنْ حَفِظَ عَشْرَ آيَاتٍ مِنْ أَوَّلِ سُورَةِ الْكَهْفِ عُصِمَ مِنَ الدَّجَال»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_354" class="anchor"></a><a href="#note_354" name="r_354" class="fnote">[<span>354</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1168"><span class="c3">«وَالاسْتِعَاذَةُ بِاللهِ مِنْ فِتْنَتِهِ عَقِبَ التَّشَهُّدِ الأَخِيرِ مِنْ كُلِّ صَلاَةٍ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_355" class="anchor"></a><a href="#note_355" name="r_355" class="fnote">[<span>355</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1169"><span class="c3">«هرکس ده آیۀ اوّل سورۀ کهف را حفظ کند از فتنۀ دجّال محفوظ مى­ماند»</span>، و همچنین <span class="c3">«پناه بردن به الله از فتنۀ دجّال در تشهّد اخیر هر نماز، باعث حفاظت از شرّ دجّال مى­شود»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p203"><a id="t203" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t203"><span class="c2">(27-2)</span> دعاى بدفالى</a></h4><p class="rtl right" id="p1170"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ لاَ طَيْرَ إِلاَّ طَيْرُكَ، وَلاَخَيْرَ إِلاَّ خَيْرُكَ، وَلاَ إِلَهَ غَيْرُكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_356" class="anchor"></a><a href="#note_356" name="r_356" class="fnote">[<span>356</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1171">«الهى! هیچگونه بدفالى­اى وجود ندارد مگر آنچه تو بخواهى <span class="c2">(فال بد زدن هیچ تأثیرى ندارد)</span> و بجز خیر تو، هیچ چیزى وجود ندارد، و بجز تو معبود دیگرى <span class="c3">«بر حقّ»</span> نیست».</p><h4 class="rtl right" id="p204"><a id="t204" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t204"><span class="c2">(27-3)</span> دعاى چشم­زخمی</a></h4><p class="rtl right" id="p1172"><span class="c3">«بِاسْمِ اللَّهِ أَرْقِيكَ مِنْ كُلِّ شَىْءٍ يُؤْذِيكَ مِنْ شَرِّ كُلِّ نَفْسٍ أَوْ عَيْنِ حَاسِدٍ اللَّهُ يَشْفِيكَ بِاسْمِ اللَّهِ أَرْقِيكَ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_357" class="anchor"></a><a href="#note_357" name="r_357" class="fnote">[<span>357</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p1173"><span class="c3">«به نام خدا تو را رقیه و دعا می­کنم از هر چیز که تو را می­آزارد و از شرّ هر کس یا چشم هر حسود، خداوند تو را شفا دهد! به نام خدا برای تو دعا می­کنم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1174"><span class="c3">«الْمُعَوِّذَتَيْنِ حِينَ تُمْسِى وَحِينَ تُصْبِحُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ تَكْفِيكَ مِنْ كُلِّ شَىْءٍ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_358" class="anchor"></a><a href="#note_358" name="r_358" class="fnote">[<span>358</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p1175"><span class="c3">«خواندن معوّذتین در هرصبح وشب -سه بار- تو را از ضرر هرچیزی کفایت می­کند»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1176">و <span class="c3">«أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّةِ مِنْ كُلِّ شَيْطَانٍ وَهَامَّةٍ وَمِنْ كُلِّ عَيْنٍ لَامَّةٍ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_359" class="anchor"></a><a href="#note_359" name="r_359" class="fnote">[<span>359</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1177"><span class="c3">«از هر شیطان، حشرۀ گزنده و چشم شور به سخنان کامل خدا، پناه می برم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1178">و هر کس اوّل هر شب یا اوّل صبح این دعا را سه بار بخواند به وی هیچ ضرری نمی­رسد: <span class="c3">«بِسْمِ اللَّهِ الَّذِي لَا يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَيْءٌ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_360" class="anchor"></a><a href="#note_360" name="r_360" class="fnote">[<span>360</span>]</a></span>. <span class="c3">«به نام خداییکه با وجود نام مقدسش -که پناه هر کسی باشد،- هیچ ضرری در آسمان وزمین به وی نمی‌رسد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1179">«إِذَا رَأَى أَحَدُكُمْ مِنْ أَخِيهِ، أَوْ مِنْ نَفْسِهِ، أَوْ مِنْ مَالِهِ مَا يُعْجِبُهُ <span class="c2">(فَلْيَدْعُ لَهُ بِالبَرَكَةِ)</span> فَإِنَّ الْعَيْنَ حَقٌّ»(<span dir="ltr"><a id="ref_361" class="anchor"></a><a href="#note_361" name="r_361" class="fnote">[<span>361</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1180"><span class="c3">«زمانى که یکى از شما از برادر، یا خودش، یا از مالش، خوشش آمد، پس براى آن، دعاى برکت نماید، چرا که چشم زخم، حقیقت دارد»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p205"><a id="t205" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t205">28-أذکار شنیدن صدای حیوانات</a></h3><h4 class="rtl right" id="p206"><a id="t206" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t206"><span class="c2">(28-1)</span> دعاى هنگام شنیدن آواز خروس و صداى الاغ</a></h4><p class="rtl right" id="p1181"><span class="c3">«إِذَا سَمِعْتُمْ صِيَاحَ الدِّيكَةِ، فَاسْأَلُوا اللهَ مِنْ فَضْلِهِ فَإِنَّهَا رَأَتْ مَلَكَاً وَإِذَا سَمِعْتُمْ نَهِيْقَ الْحِمَارِ، فَتَعَوَّذُوا بِاللهِ مِنَ الشِّيْطَانِ فِإنَّهُ رَأَى شَيْطَانَاً»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_362" class="anchor"></a><a href="#note_362" name="r_362" class="fnote">[<span>362</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1182"><span class="c3">«هرگاه بانگ خروس را شنیدید، از الله فضلش را طلب کنید، زیرا او فرشته­اى را دیده است، و هرگاه صداى الاغ را شنیدید، از شیطان به الله پناه ببرید؛ زیرا الاغ، شیطان را دیده است»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p207"><a id="t207" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t207"><span class="c2">(28-2)</span> دعا هنگام شنیدن پارس سگ­ها در شب</a></h4><p class="rtl right" id="p1183">رسول الله ج مى‌فرماید: <span class="c3">«إِذَا سَمِعْتُمْ نُبَاحَ الْكِلاَبِ وَنَهِيْقَ الْـحَمِيرِ بِاللَّيْلِ فَتَعَوَّذُوا بِاللهِ فَإِنَّهُنَّ يَرَيْنَ مَا لاَ تَرَوْنَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_363" class="anchor"></a><a href="#note_363" name="r_363" class="fnote">[<span>363</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1184"><span class="c3">«هرگاه صداى پارس کردن سگ­ها و عرعر الاغ را در شب شنیدید از آن­ها به الله پناه ببرید؛ زیرا آنها چیزهایى را مى­بینند که شما نمى­بینید»</span>.</p><h3 class="rtl start" id="p208"><a id="t208" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t208">29-أذکار ابطال سحر و دوری از جن و شیاطین</a></h3><h4 class="rtl right" id="p209"><a id="t209" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t209"><span class="c2">(29-1)</span> راه‌های پیشگیری از شرّ جن­ و سحرشدن</a></h4><p class="rtl right" id="p1185">قرائت سوره­های آیة الکرسی و معوّذَتین و بقره هرشب موجب طرد جنّیان و شیاطین می­گردد: پیامبر ج می­فرماید: <span class="c3">«إِذَا أَوَيْتَ إِلَى فِرَاشِكَ فَاقْرَأْ آيَةَ الْكُرْسِيِّ ﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُ﴾ <span class="c5">[البقرة: 255]</span> حَتَّى تَخْتِمَ الْآيَةَ فَإِنَّكَ لَنْ يَزَالَ عَلَيْكَ مِنْ اللَّهِ حَافِظٌ وَلَا يَقْرَبَنَّكَ شَيْطَانٌ حَتَّى تُصْبِحَ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_364" class="anchor"></a><a href="#note_364" name="r_364" class="fnote">[<span>364</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p1186"><span class="c3">«اگر هنگام خوابیدن، آية الكرسی را بخوانی، تمام شب، فرشتگان از تو حراست خواهند کرد و تا صبح، شیطان نزد تو نخواهد آمد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1187">همچنین پیامبر ج فرمودند: <span class="c3">«إِنَّ الشَّيْطَانَ يَنْفِرُ مِنَ الْبَيْتِ الَّذِى تُقْرَأُ فِيهِ سُورَةُ الْبَقَرَةِ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_365" class="anchor"></a><a href="#note_365" name="r_365" class="fnote">[<span>365</span>]</a></span>. <span class="c3">«شیطان از خانه­ای که در آن سورۀ بقره خوانده شود، فرار می­کند»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1188">و فرمودند: <span class="c3">«قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَالْمُعَوِّذَتَيْنِ حِينَ تُمْسِى وَحِينَ تُصْبِحُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ تَكْفِيكَ مِنْ كُلِّ شَىْءٍ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_366" class="anchor"></a><a href="#note_366" name="r_366" class="fnote">[<span>366</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p1189"><span class="c3">«خواندن «سوره­های»</span> اخلاص و معوّذتین هر صبح وشب -سه بار- تو را از ضرر هرچیزی کفایت می­کند».</p><p class="rtl right" id="p1190">و همچنین أذان دادن و اقامه گفتن موجب دور کردن جنّیان و شیاطین می­گردد.<span class="c6"> رسول الله ج فرمودند:</span> <span class="c3">«إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ أَدْبَرَ الشَّيْطَانُ وَلَهُ ضُرَاطٌ حَتَّى لَا يَسْمَعَ التَّأْذِينَ فَإِذَا قَضَى النِّدَاءَ أَقْبَلَ حَتَّى إِذَا ثُوِّبَ بِالصَّلَاةِ أَدْبَرَ حَتَّى إِذَا قَضَى التَّثْوِيبَ أَقْبَلَ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_367" class="anchor"></a><a href="#note_367" name="r_367" class="fnote">[<span>367</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p1191"><span class="c3">«هنگامی که برای نماز، أذان داده می­شود، شیطان فرار می­کند و از عقب خود، هوا خارج می­کند تا صدای أذان را نشنود. و بعد از أذان، برمی­گردد. و باز، هنگام اقامه گفتن، فرار می‌کند. و دوباره، پس از اتمام آن، برمی­گردد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1192">و همچنین خواندن این دعاها هم در دورکردن جنّیان و شیاطین سودمند است و رسول الله ج فرمودند: <span class="c3">«أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ الَّتِي لَا يُجَاوِزُهُنَّ بَرٌّ وَلَا فَاجِرٌ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ وَذَرَأَ وَبَرَأَ وَمِنْ شَرِّ مَا يَنْزِلُ مِنْ السَّمَاءِ وَمِنْ شَرِّ مَا يَعْرُجُ فِيهَا وَمِنْ شَرِّ مَا ذَرَأَ فِي الْأَرْضِ وَمِنْ شَرِّ مَا يَخْرُجُ مِنْهَا وَمِنْ شَرِّ فِتَنِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمِنْ شَرِّ كُلِّ طَارِقٍ إِلَّا طَارِقًا يَطْرُقُ بِخَيْرٍ يَا رَحْمَنُ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_368" class="anchor"></a><a href="#note_368" name="r_368" class="fnote">[<span>368</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p1193"><span class="c3">«از شرّ آنچه که خدا آفریده و زیاد کرده است، و از شرّ آنچه از آسمان فرو مى­فرستد، و از شر آنچه به آسمان صعود مى‌کند، و از شرّ فتنه­هاى شب و روز، و از شرّ هر وارد شونده­اى در شب مگر اینکه به خیر و نیکى وارد شود، اى پروردگار مهربان! به کلمات کامل تو «یعنی؛ کلام بی­نقص و کامل تو»</span> که هیچ نیکوکار و بدکارى نمى­تواند از آن­ها تجاوز کند، پناه مى‌برم».</p><p class="rtl right" id="p1194">و <span class="c3">«أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّةِ مِنْ كُلِّ شَيْطَانٍ وَهَامَّةٍ وَمِنْ كُلِّ عَيْنٍ لَامَّةٍ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_369" class="anchor"></a><a href="#note_369" name="r_369" class="fnote">[<span>369</span>]</a></span> <span class="c3">«از هر شیطان، حشرۀ­ گزنده و چشم شور به سخنان کامل خدا، پناه می­برم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1195">و خواندن این دعا در اوّل هرشب یا اوّل هرصبح -سه بار-<span class="c6"> باعث می­گردد که آن روز و یا شب هیچ ضرری برای فرد ایجاد نگردد:</span> <span class="c3">«بِسْمِ اللَّهِ الَّذِي لَا يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَيْءٌ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_370" class="anchor"></a><a href="#note_370" name="r_370" class="fnote">[<span>370</span>]</a></span>.</p><p class="rtl right" id="p1196"><span class="c3">«به نام خداییکه با وجود نام مقدّسش -که پناه هر کسی باشد،- هیچ ضرری در آسمان و زمین به وی نمی­رسد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1197">و هر کس در جایی اتراق کرد و این دعا را بخواند،<span class="c6"> تا وقتیکه آنجاست هیچ ضرری برایش ایجاد نمی­گردد:</span> <span class="c3">«أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_371" class="anchor"></a><a href="#note_371" name="r_371" class="fnote">[<span>371</span>]</a></span> <span class="c3">«به کلمات تامّات «یعنی؛ کلام کامل و بی­نقص»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_372" class="anchor"></a><a href="#note_372" name="r_372" class="fnote">[<span>372</span>]</a></span>) خداوند از شرّ هر آفریده­ای پناه می­برم».</p><p class="rtl right" id="p1198">خواندن دعای زیر بر کسی که مسحور یا جن­زده شده موجب شفا و رهایی وی از جن می­باشد:</p><p class="rtl right" id="p1199"><span class="c3">«بِاسْمِ اللَّهِ أَرْقِيكَ مِنْ كُلِّ شَىْءٍ يُؤْذِيكَ مِنْ شَرِّ كُلِّ نَفْسٍ أَوْ عَيْنِ حَاسِدٍ اللَّهُ يَشْفِيكَ بِاسْمِ اللَّهِ أَرْقِيكَ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_373" class="anchor"></a><a href="#note_373" name="r_373" class="fnote">[<span>373</span>]</a></span>. <span class="c3">«به نام خدا تو را رقیه و دعا می­کنم از هر چیز که تو را می­آزارد و از شرّ هر کس یا چشم هر حسود، خداوند تو را شفا دهد! به نام خدا برای تو دعا می­کنم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1200">و رسول الله ج می­فرماید: <span class="c3">«مَنْ تَصَبَّحَ كُلَّ يَوْمٍ سَبْعَ تَمَرَاتٍ عَجْوَةً لَمْ يَضُرَّهُ فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ سُمٌّ وَلَا سِحْرٌ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_374" class="anchor"></a><a href="#note_374" name="r_374" class="fnote">[<span>374</span>]</a></span> «کسی که هر روز صبح، هفت عدد خرمای عجوه <span class="c2">(نوعی از خرماهای مدینه)</span> بخورد، در آن روزها زهر و سحر به او ضرری نمی­رساند».</p><h4 class="rtl right" id="p210"><a id="t210" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t210"><span class="c2">(29-2)</span> راه‌های ابطال سحر و جن­زدگی</a></h4><p class="rtl right" id="p1201">برای ابطال سحر و جن­زدگی، تمام سوره­ها و أذکار فوق مؤثر می­باشند و شخص باید در انجام آنها مداومت و مواظبت داشته باشد و در عین حال از خداوند متعال خواهان محافظت و ابطال سحرش گردد و در این راستا فقط و فقط بر او توکّل کند. همچنین شخص باید از انجام محرمات دوری کرده و بر انجام واجبات مواظبت کامل داشته باشد.</p><p class="rtl right" id="p1202">جدای از موارد مذکور خوردن عسل<span dir="ltr"><a id="ref_375" class="anchor"></a><a href="#note_375" name="r_375" class="fnote">[<span>375</span>]</a></span> و انجام حجامت<span dir="ltr"><a id="ref_376" class="anchor"></a><a href="#note_376" name="r_376" class="fnote">[<span>376</span>]</a></span> و سیاه دانه<span dir="ltr"><a id="ref_377" class="anchor"></a><a href="#note_377" name="r_377" class="fnote">[<span>377</span>]</a></span> نیز از مواردی هستند که در ابطال سحر و رهایی از جن­زدگی مؤثّرند.</p><h3 class="rtl start" id="p211"><a id="t211" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t211">30-أذکار روابط اجتماعی</a></h3><h4 class="rtl right" id="p212"><a id="t212" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t212"><span class="c2">(30-1)</span> جواب کسى که بگوید: <span class="c3">«غَفَرَ اللهُ لَك»</span></a></h4><p class="rtl right" id="p1203"><span class="c3">«وَلَكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_378" class="anchor"></a><a href="#note_378" name="r_378" class="fnote">[<span>378</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1204"><span class="c3">«خداوند تو را هم ببخشد»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p213"><a id="t213" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t213"><span class="c2">(30-2)</span> دعای کسی که گوید: من تو را بخاطر خدا دوست دارم</a></h4><p class="rtl right" id="p1205"><span class="c3">«أَحَبَّكَ الَّذِيْ أَحْبَبْتَنِيْ لَهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_379" class="anchor"></a><a href="#note_379" name="r_379" class="fnote">[<span>379</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1206"><span class="c3">«تو را آن كسى دوست بدارد كه بخاطر او مرا دوست دارى»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p214"><a id="t214" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t214"> <span class="c2">(30-3)</span> دعا براى کسى که مالش را به تو پیشنهاد کند</a></h4><p class="rtl right" id="p1207"><span class="c3">«بَارَكَ اللهُ لَكَ فِيْ أَهْلِكَ وَمَالِكَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_380" class="anchor"></a><a href="#note_380" name="r_380" class="fnote">[<span>380</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1208"><span class="c3">«خداوند، در خانواده و دارائیت برکت اندازد»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p215"><a id="t215" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t215"><span class="c2">(30-4)</span> رواج دادن سلام</a></h4><p class="rtl right" id="p1209">رسول الله ج فرمودند: <span class="c3">«لاَ تَدْخُلُوا الـجَنَّةَ حَتَّى تُؤْمِنُوا، وَلاَ تُؤْمِنُوا حَتَّى تَحَابُّوا، أَوَ لاَ أَدُلُّكُمْ عَلَى شَيْءٍ إِذَا فَعَلْتُمُوهُ تَحَاَبَبْتُمْ؟ أَفْشُوا السَّلاَمَ بَيْنَكُمْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_381" class="anchor"></a><a href="#note_381" name="r_381" class="fnote">[<span>381</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1210"><span class="c3">«به بهشت وارد نمى­شوید تا اینکه ایمان بیاورید، و ایمان شما کامل نمى­شود مگر اینکه یکدیگر را دوست داشته باشید، آیا شما را به کارى راهنمایى نکنم که انجام آن، باعث دوستى شما با یکدیگر شود؟ سلام را بین خود رواج دهید»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1211"><span class="c3">«ثَلاَثٌ مَنْ جَمَعَهُنَّ فَقَدْ جَمَعَ الإِيْماَنَ: اَلإِنْصَافُ مِنْ نَفْسِكَ، وَبَذْلُ السَّلاَمِ لِلْعَالَمِ، وَالإِنْفَاقُ مِنَ الإِقْتَارِ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_382" class="anchor"></a><a href="#note_382" name="r_382" class="fnote">[<span>382</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1212"><span class="c3">«کسى که سه خصلت داشته باشد،<span class="c6"> ایمانش را کامل کرده است:</span> عدالت با خود، سلام دادن به همۀ مردم، و انفاق در تنگدستى»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1213">عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عُمَرَس: أَنَّ رَجُلاً سَأَلَ النَّبِيَّ ج أَيُّ الإِسلَامِ خَيْرٌ؟<span class="c6"> قَالَ:</span> <span class="c3">«تُطْعِمُ الطَّعَامَ، وَتَقْرَأُ السَّلاَمَ عَلَى مَنْ عَرَفْتَ وَمَنْ لَمْ تَعْرِفْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_383" class="anchor"></a><a href="#note_383" name="r_383" class="fnote">[<span>383</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1214">عبدالله بن عمرس روایت مى­کند که مردى از پیامبر ج پرسید: بهترین عمل در اسلام کدام است؟<span class="c6"> ایشان ج فرمودند:</span> <span class="c3">«خوراک دادن و سلام کردن به آشنا و بیگانه»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p216"><a id="t216" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t216"><span class="c2">(30-5)</span> جواب‌دادن به سلام شخص کافر</a></h4><p class="rtl right" id="p1215"><span class="c3">«إِذَا سَلَّمَ عَلَيْكُمْ أَهْلُ الْكِتَابِ فَقُولُوا: وَعَلَيْكُمْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_384" class="anchor"></a><a href="#note_384" name="r_384" class="fnote">[<span>384</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1216"><span class="c3">«اگر اهل کتاب «یهود یا نصارى»</span> به شما سلام کردند،<span class="c6"> بگویید:</span> <span class="c3">«وَعَلَيْكُمْ»</span> و بر شما».</p><h4 class="rtl right" id="p217"><a id="t217" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t217"><span class="c2">(30-6)</span> دعا براى کسى که به او دشنام داده­اى</a></h4><p class="rtl right" id="p1217">رسول الله ج فرمودند: <span class="c3">«أَللَّهُمَّ فَأَيُّمَا مُؤْمِنٍ سَبَبْتُهُ فَاجْعَلْ ذَلِكَ لَهُ قُرْبَةً إِلَيْكَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ»</span> (<span dir="ltr"><a id="ref_385" class="anchor"></a><a href="#note_385" name="r_385" class="fnote">[<span>385</span>]</a></span>). <span class="c3">«بار الها! هر مؤمنى را که من به او ناسزا گفته­ام، آن را براى او در روز قیامت، باعث قربت خود بگردان»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p218"><a id="t218" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t218"><span class="c2">(30-7)</span> دعا در موقع مدح دیگران</a></h4><p class="rtl right" id="p1218">رسول الله ج مى‌فرماید: <span class="c3">«إِذَا كَانَ أَحَدُكُمْ مَادِحاً صَاحِبَهُ لاَ مَحَالةَ فَلْيَقُلْ: أَحْسِبُ فلاناً والله حَسِيبُهُ وَلاَ اُزَكِّي عَلَى اللهِ أَحَداً أَحْسِبُهُ ـ إِنْ كَانَ يَعْلَمُ ذَاكَ ـ كَذَا وَكَذَا»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_386" class="anchor"></a><a href="#note_386" name="r_386" class="fnote">[<span>386</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1219"><span class="c3">«هرگاه لازم است که دوستتان را مدح کنید،<span class="c6"> چنین بگویید:</span> به نظرم فلانى چنین و چنان است، ولى خدا محاسبه کنندۀ اوست و من کسى را نزد خدا تزکیه نمى­کنم»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p219"><a id="t219" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t219"><span class="c2">(30-8)</span> آنچه مسلمان هنگام مدح شدنش بگوید</a></h4><p class="rtl right" id="p1220"><span class="c3">«أَللَّهُمَّ لاَ تُؤَاخِذْنِيْ بِمَا يَقُوْلُوْنَ، وَاغْفِرْ لِيْ مَا لاَ يَعْلَمُوْنَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_387" class="anchor"></a><a href="#note_387" name="r_387" class="fnote">[<span>387</span>]</a></span>). <span class="c3">«بار الها! مرا بخاطر آنچه که مى­گویند، مورد بازخواست قرار مده، و آنچه را که از من نمى­دانند، بیامرز»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p220"><a id="t220" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t220"><span class="c2">(30-9)</span> اعمال موقع فرارسیدن شب</a></h4><p class="rtl right" id="p1221"><span class="c3">«إِذَا كَانَ جُنْحَ اللَّيْلِ ـ أَوْ أَمْسَيْتُمْ ـ فَكُفُّوا صِبْيَانَكُمْ؛ فَإِنَّ الشَّيَاطِينَ تَنْتَشِرُ حِينَئِذٍ، فَإِذَا ذَهَبَ سَاعَةٌ مِنَ اللَّيْلِ فَخَلُّوهُمْ، وَأَغْلِقُوا الأَبْوَابَ، وَاذْكُرُوا اسْمَ اللهِ؛ فَإِنَّ الشَّيْطَانَ لاَ يَفْتَحُ بَاباً مُغْلَقَاً، وَأَوْكُوا قِرَبَكُمْ وَاذْكُرُوا اسْمَ اللهِ، وَخَمِّرُوا آنِيَتَكُمْ وَاذْكُرُوا اسْمَ اللهِ، وَلَوْ أَنْ تَعْرُضُوا عَلَيْهَا شَيْئاً، وَأَطْفِئُوا مَصَابِيحَكُمْ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_388" class="anchor"></a><a href="#note_388" name="r_388" class="fnote">[<span>388</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1222"><span class="c3">«هنگامى که تاریکى شب، سایه افکند ـ یا شب شد ـ کودکانتان را نگذارید بیـرون بروند؛ زیرا در این وقت شیطان­ها پراکنده مى­شوند، هنگامى که پاسى از شب گذشت آن­ها را آزاد بگذارید، به شرطى که مشکل دیگرى نباشد، و قبل از خوابیدن بسم الله بگویید، و درها را ببندید؛ زیرا شیطان درِ بسته را باز نمى­کند، همچنین بسم الله بگویید، و دهانۀ مَشْکتان را ببندید، و روى ظرف­ها سرپوش بگذارید، اگرچه بطور کامل پوشیده نشوند، و چراغ­هایتان را خاموش کنید»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p221"><a id="t221" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t221"><span class="c2">(30-10)</span> دعا براى کسى که بگوید: <span class="c3">«بَارَك اللهُ فِیك»</span></a></h4><p class="rtl right" id="p1223"><span class="c3">«وَفِيْكَ بَارَكَ اللهُ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_389" class="anchor"></a><a href="#note_389" name="r_389" class="fnote">[<span>389</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1224"><span class="c3">«و خداوند در تو نیز برکت قرار دهد»</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p222"><a id="t222" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t222"><span class="c2">(30-11)</span> تشکر از کسی­که به تو نیکی کرده</a></h4><p class="rtl right" id="p1225"><span class="c3">«لاَ يَشْكُرُ اللَّهَ مَنْ لاَ يَشْكُرُ النَّاسَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_390" class="anchor"></a><a href="#note_390" name="r_390" class="fnote">[<span>390</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1226"><span class="c2">(کسی که شکر مردم را به جا نیاورد، شکر خدا را به جا نیاورده است)</span>.</p><h4 class="rtl right" id="p223"><a id="t223" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t223"><span class="c2">(30-12)</span> قرائت قرآن در شبانه­روز</a></h4><p class="rtl right" id="p1227">أبوموسى أشعریس روایت نموده: <span class="c3">«عن النبيِّ ج قال: تَعَاهَدُوا هَذَا القُرآنَ، فَوَالَّذي نَفْسُ محمّد بِيَدِهِ لَهُوَ أَشَدُّ تَفَلُّتاً مِنَ الإِبِلِ في عُقُلها»</span><span dir="ltr"><a id="ref_391" class="anchor"></a><a href="#note_391" name="r_391" class="fnote">[<span>391</span>]</a></span> <span class="c3">«پیامبر ج فرمودند: «در خواندن و پند گرفتن»</span> بر این قرآن، مداومت و ملازمت داشته باشید؛ زیرا سوگند به کسی که روح محمّد در دست اوست، قرآن، از شتر پای بسته در طناب، گریزانتر و فرّارتر است <span class="c3">«یعنی؛ قرآن از ذهن وحافظۀ انسان، از شتری که پایش از طناب باز می­شود، زودتر می­گریزد»</span>».</p><p class="rtl right" id="p1228">عبدالله بن عمرو بن عاصس روایت نموده: <span class="c3">«قال رسول الله ج: مَنْ قامَ بِعَشْرِ آيَاتٍ لَمْ يُكْتَبْ مِنَ الْغَافِلِينَ، وَمَنْ قامَ بِمِائَةِ آيَةٍ كُتِبَ مِنَ الْقانِتينَ وَمَنْ قامَ بِأَلْفِ آيَةٍ كُتِبَ مِنَ المُقَنْطَرِينَ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_392" class="anchor"></a><a href="#note_392" name="r_392" class="fnote">[<span>392</span>]</a></span> «هرکس ده آیه را بخواند از غافلان نخواهد شد و هرکس صد آیه را بخواند از خاشعان خواهد شد و هرکس هزار آیه بخواند از کسانی محسوب می­گردد که به اندازه قنطارها <span class="c2">(قنطار همانند کوه عظیم مانند أحد)</span> انفاق کرده­اند».</p><p class="rtl right" id="p1229">رسول الله ج در دو رکعت نماز صبح<span dir="ltr"><a id="ref_393" class="anchor"></a><a href="#note_393" name="r_393" class="fnote">[<span>393</span>]</a></span> و دو رکعت نماز طواف<span dir="ltr"><a id="ref_394" class="anchor"></a><a href="#note_394" name="r_394" class="fnote">[<span>394</span>]</a></span> در رکعت اوّل: ﴿قُلۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡكَٰفِرُونَ١﴾ <span class="c5">[الکافرون: 1]</span> و در رکعت دوم: ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١﴾ <span class="c5">[الإخلاص: 1]</span> و در نماز وتر هرگاه سه رکعتی می‌خواندند در رکعت اوّل بعد از خواندن الفاتحه: ﴿سَبِّحِ ٱسۡمَ رَبِّكَ﴾ <span class="c5">[الأعلى: 1]</span> و در رکعت دوّم: ﴿قُلۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡكَٰفِرُونَ١﴾ و در رکعت سوّم: ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١﴾ می­خواندند<span dir="ltr"><a id="ref_395" class="anchor"></a><a href="#note_395" name="r_395" class="fnote">[<span>395</span>]</a></span>.</p><h4 class="rtl right" id="p224"><a id="t224" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t224"><span class="c2">(30-13)</span> دعاکردن بعد از ختم قرآن</a></h4><p class="rtl right" id="p1230">از مجاهدس روایت شده: <span class="c3">«بَلَغَنَا أَنَّ الدُّعَاءَ يُسْتَجَابُ عِنْدَ خَتْمِ الْقُرْآنِ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_396" class="anchor"></a><a href="#note_396" name="r_396" class="fnote">[<span>396</span>]</a></span> <span class="c3">«برای ما روایت کرده­اند که دعا بعد از ختم قرآن قبول خواهد شد»</span>.</p></div><b class="rtl start"><span class="rtl start"><br class="rtl start"></span></b><div class="rtl start"><br class="rtl start"><h2 class="rtl right" id="p225"><a id="t225" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t225">فصل سوّم: أسماء و صفات الله </a></h2></div><span class="rtl start"><span class="rtl start"><br class="rtl start"></span></span><br class="rtl start"><div class="rtl start"><p class="rtl right" id="p1231">خداوندﻷ می­فرمایند: ﴿وَلِلَّهِ ٱلۡأَسۡمَآءُ ٱلۡحُسۡنَىٰ فَٱدۡعُوهُ بِهَا﴾ <span class="c5">[الأعراف: 180]</span>. <span class="c3">«و خداوند، نام­های زیبائی دارد پس او را با این نامها صدا بزنید»</span>. نام­های نیک و زیبای خداوندأ بهترین و اساسی­ترین وسیلۀ شناخت خداوند متعال و گام نهادن در مسیر عبودیّت و بندگی و وسیله­ای برای تقرّب جستن و أنس به الله و ندای وی می­باشند. عظمت و ثنای خالق یکتا با آنها هویدا گشته و انسان در پرتو آنها به نحو شایسته و بایسته درون و برون خود را با جهان هستی تنظیم می­کند و تفاوت نگرش و جهان­بینی در این راستا هویدا می­شود و شیرینی ایمان در سایۀ آنها چشیده می­شود و باعث می­گردند که محبّت به خداوندأ و شوق به لقایش در انسان موج زند و در عین حال از خداوندأ هراس و تقوا داشته باشد و هرگز از رحمت و شفقتش ناامید نگردد. انسان با درک و فهم نام­ها و صفات زیبای خداوند درمی­یابد که عظمت، کبر، حاکمیّت مطلق، بلندمرتبگی، هدایت، شفا، ضرر، نفع، بخشش، رحمت، قهر، رزق، آفرینش و مالکیّت و... فقط و فقط مختص ذات اقدسش می­باشند و این درک و درایت کُرنش و خشوعی را به بار می­آورد که انسان جایگاه خود را در هستی می­یابد و هر میزان که انسان از صفای درون و تقوای خداوندأ بهره­مند باشد به همان میزان از أسماء و صفات خداوندأ بهره خواهد برد. این اسماء زیبا، درخشندگی را در وجود و درون مؤمن بوجود می­آورند که وی در پرتو تشعشعات آنها مسیر تزکیه و تربیت که نهایت وظیفۀ بندگی وی می­باشند، را طی خواهد کرد.</p><p class="rtl right" id="p1232">أسماء و صفات خداوندI فقط از طریق خودش شناخته می­شوند و توقیفی می‌باشند؛ یعنی با استناد از قرآن کریم و سنّت صحیح شناخته می­شوند و جایگاهی برای عقل به تنهایی در این راستا وجود ندارد؛ چرا که یزدان سبحان خودش را بهتر می­تواند به بندۀ جستجوگرش معرفی کند.</p><p class="rtl right" id="p1233">أسماء و صفات خداوندأ محدود و محصور در عدد مشخصی نیستند.<span class="c6"> پیامبر اکرمج می­فرماید:</span> <span class="c3">«إِنَّ لِلَّهِ تِسْعَةً وَتِسْعِينَ اسْمَا مِائَةً إِلاَّ وَاحِدًا مَنْ أَحْصَاهَا دَخَلَ الْجَنَّةَ وهو وتر يحب الوتر»</span> «خداوند نود و نه اسم <span class="c2">(صد منهای یک)</span> اسم دارد، هر کس آنها را بشمارد وارد بهشت می­شود. و خداوند تک است و تک را دوست دارد». جمهور علما اتفاق­نظر دارند که هدف از این روایت حصر أسماء خداوندأ نیست بلکه منظور آن است هرکس این نود و نه نام­ را بفهمد، و حفظ کند و در آنها تدبّر نماید و خداوندأ را با آنها ندا کند و به آنها ایمان و یقین داشته و به مقتضای آنها عمل نماید، خداوندأ وی را وارد بهشت می­گرداند و دلیلی بر انحصار و محدود کردن أسماء و صفات خداوندأ وجود ندارد (<span dir="ltr"><a id="ref_397" class="anchor"></a><a href="#note_397" name="r_397" class="fnote">[<span>397</span>]</a></span>) باید توجه داشت که این نام­ها با همۀ تنوعشان بر یک مسمّای یکتا و بی­نظیر دلالت دارند.<span class="c6"> خداوندأ می‌فرمایند:</span> ﴿قُلِ ٱدۡعُواْ ٱللَّهَ أَوِ ٱدۡعُواْ ٱلرَّحۡمَٰنَۖ أَيّٗا مَّا تَدۡعُواْ فَلَهُ ٱلۡأَسۡمَآءُ ٱلۡحُسۡنَىٰ﴾ <span class="c5">[الإسراء: 110]</span> <span class="c3">«بگو: «خدا را»</span> با الله یا رحمان‌ به کمک طلبید، خدا را به هر کدام <span class="c3">«از أسماء حُسنی»</span> بخوانید <span class="c3">«مانعی ندارد»</span> او دارای نام‌های زیبا است». با این وصف اسماء اللهأ به اعتبار دلالت آنها بر ذات، اسم و به اعتبار دلالت بر معانی، وصف می‌باشند؛ و با این وجود همگی بر مسمّای واحد یعنی؛ اللهأ دلالت می­کنند.</p><p class="rtl right" id="p1234">خداوندأ پرتوهایی از صفات خود را در انسان قرار داده تا بتواند وظایفی را به نیابت و نمایندگی خداوندأ بر زمین انجام دهد؛ چراکه انسان خلیفۀ خداوندأ است و به خلیفۀ خدا یعنی؛ انسان امورات و مسئولیّت­هایی واگذار گردیده که بجای خداوندأ در زمین انجام دهد، و خداوندأ از لطف و إحسانش چنین موهبت و إکرام و بزرگداشتی را به انسان عطا کرده است. انسان با داشتن صفات و خصوصیّاتی ویژه که دیگر موجودات از آن بی­بهره­اند توانایی مأموریّت و مسئولیّت واگذارشده را دارد. این صفات پرتوهایی از أسماء و صفات پروردگارأ می­باشند که به انسان داده شده­اند و در وجود وی نهادینه گردیده­اند و به وی اراده و علم <span class="c2">(البته اراده و علم و صفاتِ انسان حقیقت و ماهیّتِ اراده و علم و صفاتِ خداوندأ را ندارند)</span> داده تا در زمین به آبادانی و تزکیۀ نفس و شکوفانمودن استعدادهای خدادادیش در مسیر اصلی و هدف آفرینش یعنی؛ بندگی و عبادت و معرفت خداوندأ مشغول گردد.</p><p class="rtl right" id="p1235">در این بخش نام­های زیبا و نیک خداوندأ در پرتو قرآن و سنّت به طور مختصر و مفید تبیین می­گردند و بهرۀ مؤمن از آنها توضیح داده می­شود تا در راستای آنها بینش و دیدی منظم و دقیق و صحیح از پروردگارأ و ارتباط جهان هستی با وی برایش حاصل گردد و آثار آن بر تفکّر و قلبش سیطره اندازد تا در پرتو آن در بهترین نحو ممکن درون و برون خود را با آن تنظیم نماید و آن شناخت لازم و شایسته در شأن پروردگارأ، برایش شناخته و پدیدار شود تا بنده آن­گونه که شایستۀ رَبّش می­باشد بندگی­اش را بکند.<span class="c6"> این نام­های زیبا و شرح آنها عبارتند از:</span> (<span dir="ltr"><a id="ref_398" class="anchor"></a><a href="#note_398" name="r_398" class="fnote">[<span>398</span>]</a></span>)و(<span dir="ltr"><a id="ref_399" class="anchor"></a><a href="#note_399" name="r_399" class="fnote">[<span>399</span>]</a></span>).</p><h3 class="rtl start" id="p226"><a id="t226" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t226">1-الله ﻷ</a></h3><p class="rtl right" id="p1236">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1237">﴿إِنَّنِيٓ أَنَا ٱللَّهُ﴾ <span class="c5">[طه: 14]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1238"><span class="c3">«من «الله»</span> هستم».</p><p class="rtl right" id="p1239">اللهأ اسم أعظم خداوند است و جامع تمامی نام­های دیگر خداوند می­باشد. این اسم عَلَمِ خداوند، سایر أسماء حُسنای وی را شامل می­گردد و در واقع معنا و تفسیرش معنای همۀ نام­ها و صفات خداوندأ می­باشد. و به طور اجمال همه را شامل می‌گردد. و این نام زیبا درخششی ناب دارد که آهنگش درون و برون را متبلور می‌کند.</p><p class="rtl right" id="p1240">کلمۀ الله سبحانه و تعالی در اصل إله بوده و بعد تبدیل به ألإله شده و سپس همزۀ دوّم که همزۀ خودِ إله است حذف شده و ادغام صورت گرفته است و به خاطر خصوصیّتی که این اسم أعظم دارد لام آن در خواندن تفخیم می­شود. پس لازم است معنای <span class="c3">«إله»</span> که ریشۀ <span class="c3">«الله»</span> می­باشد،<span class="c6"> تبیین گردد:</span></p><p class="rtl right" id="p1241"><span class="c3">«إله»</span> صفت مشبهه بر وزن فِعال از أَلَهَ یألَهُ است که به ذوق و شوق و شتافتن بچه شتر و خود را به زیر مادر انداختن و مشغول شیر خوردنش اطلاق می­شود که بعداً این معنا توسعه یافته و به حال و شوق کسی اطلاق شده که کسی را در زندگیش مسلّط دانسته و وی را جالب نفع و دافع ضرر از خود می­داند و مانند بچه شتر خود را در پناه او می­گذارد. <span class="c3">«إله»</span> به فرمانروا و فریادرسی اطلاق می­شود که در فرمانروا بودنش مُلک و مِلک دارد و در فریادرس بودنش توانایی جلب نفع و دفع ضرر دارد و این اوصاف فقط مخصوص ذات اللهأ می­باشند. پس <span class="c3">«لا إلهَ إلّا الله»</span> یعنی؛ به حقیقت کسی جز الله نیست که به حق إله و فرمانروای مطلق و فریادرس توانمند باشد.</p><p class="rtl right" id="p1242">مؤمن با ایمان به إلهِ حقیقی یعنی؛ اللهأ و نفی هر گونه غیر خدایی در پرتو توحید ألوهیّت به صورت عملی یکتاپرست و موحّد می­گردد. توحید ألوهیّت یعنی؛ فقط اللهأ، فرمانروا و فریادرس انسان می­باشد و حکم و فرمان و دفع ضرر و جلب منفعت فقط توسط وی صادر می­گردد، در نتیجه بندگی و عبادت فقط مختص اوست و این نگرش تغییر واقعی و شگرفی را در زندگی مؤمن ایجاد می­کند که تمامی زوایای زندگی وی را تحت شعاع قرار می­دهد.</p><h3 class="rtl start" id="p227"><a id="t227" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t227">2-رحمان</a></h3><p class="rtl right" id="p1243">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1244">﴿قُلۡ هُوَ ٱلرَّحۡمَٰنُ ءَامَنَّا بِهِ﴾ <span class="c5">[الملك: 29]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1245"><span class="c3">«بگو: خدا مهربان است و بدو ایمان آورده‌ایم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1246">رحمان از ریشۀ رحمت می­باشد یعنی؛ خداوندِ مهرورزی که نهایت و کمالِ مهر و رحمت را داراست و رحمتش همۀ جانداران و جمادات را شامل گشته است. اساس رحمت بر جلب منفعت و دفع ضرر می­باشد که این صفت در خداوندأ أزلی و أبدی و فنا­ناپذیر می­باشد و انسان در کوتاه نظری آثار رحمت خداوندأ را در خود و جهان آفرینش خواهد دید و بدین خاطر شکر بر وی واجب می‌گردد.</p><p class="rtl right" id="p1247">اُلگویی که از این صفت خداوند سبحانه أ می­توان دریافت نمود این است که انسان باید صاحب رحمت باشد به گونه‌ای که انسان‌ها و سایر موجودات در سایۀ رحمتش از مهر و محبّت و گذشت و ایثار وی بهره­مند گردند و در دفع ضرر و جلب منفعت برای انسان‌ها و موجودات و جمادات و حتّی محیط خود و غیره پویا باشد.</p><h3 class="rtl start" id="p228"><a id="t228" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t228">3- رحیم</a></h3><p class="rtl right" id="p1248">رحیم هم مانند رحمان ریشه در رحمت دارد و همانطور اشاره شد: رحمت خداوند دو جنبه دارد: جلب منافع و دفع ضرر. و معانی و مفاهیم هردو اسم، یکی می­باشند با این تفاوت که رحیم دربردارندۀ رحمتی می­باشد که به طور اختصاصی هر کس را که خداوندأ بخواهد و برگزیند شامل آن خواهد شد.<span class="c6"> خداوندأ می­فرمایند:</span> ﴿وَكَانَ بِٱلۡمُؤۡمِنِينَ رَحِيمٗا﴾ <span class="c5">[الأحزاب: 43]</span> <span class="c3">«او پیوسته نسبت به مؤمنان مهربان بوده است»</span>. ولی رحمت رحمان همه آفرینش را در بر داشته است.</p><p class="rtl right" id="p1249">در زمینۀ رحمت خداوند حق و واجبی متوجّه انسان است.</p><p class="rtl right" id="p1250">1-<span class="c6">    حق:</span> انسان حق دارد از مظاهر رحمتِ خداوندأ نسبت به روح و جانش بهره­مند شود. نسبت به روح و روانش انسان حقِّ مطالعۀ آیات آفاق و أنفس و آیات قرآن را دارد تا جایگاه خود را به عنوان خلیفۀ الله بشناسد و در مسیر بندگی وی قرار گیرد. و نسبت به جسمش حقّ استفاده از نعمت‌های خداوند و بهره­مندی از دنیا و نعمت‌هایش را در مسیر صحیح دارد.</p><p class="rtl right" id="p1251">2-<span class="c6">    واجب:</span> واجبی که متوجّه وی می‌گردد دو جنبه دارد: اوّل: نسبت به خداوندأ که باید شکرگزار رحمت وی باشد(<span dir="ltr"><a id="ref_400" class="anchor"></a><a href="#note_400" name="r_400" class="fnote">[<span>400</span>]</a></span>).<span class="c6"> دوّم:</span> نسبت به بندگانِ خدا که آنها را با نعمت و رحمت خداوندأ آشنا کند و در رحمت خداأ سهیم نماید و نسبت به مؤمنان اهل رحم و شفقت و مهربانی و بذل و بخشش باشد.</p><h3 class="rtl start" id="p229"><a id="t229" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t229">4-مَلِک</a></h3><p class="rtl right" id="p1252">خداوندأ می­فرمایند: ﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ١﴾ <span class="c5">[الفلق: 1]</span> ﴿مَلِكِ ٱلنَّاسِ٢﴾ <span class="c5">[الناس: 2]</span> «‏بگو: پناه می‌برم به پروردگار مردمان‌‏.‏ به مالک و حاکم <span class="c2">(واقعی)</span> مردمان».</p><p class="rtl right" id="p1253">مالک به معنای فرمانروا و پادشاهی و سروری است که آفرینش و فرمان و همه چیز در قبضۀ قدرت و ارادۀ اوست و هیچ محدودیّتی بر آن وجود ندارد و او بر همه چیز سیطره و تسلّط دارد. تنها مَلِک پادشاهی و مالکیّت هردو سرا را در اختیار دارد و همه چیز در دست اوست و او صاحب حقیقی دنیا و آخرت است و مَلِکِ آنها و کل هستی می­باشد. خداوندأ مالک روز سزا و جزا است؛ چرا که وی انسان را آفریده و با دادن توانایی­ها و نعمت‌ها وی را مسئول قرار داده و با تسلّط و چیرگیش بر همه چیز، وی را بازخواست می­کند.</p><p class="rtl right" id="p1254">مالک بودن خداوند نهایت خضوع و خشوع و ذلالت مؤمن را در برابر خداوندأ به اندازۀ توانایی به همراه دارد.<span class="c6"> و ثمرۀ آن:</span> نسبت به مؤمنان نرمی و فروتنی و مهربانی و نرم‌خویی و تواضع و در برابر کافران سختی و دلیری و بی­باکی و نیرومندی می­باشد. مالک بودنِ خداوندأ حاکی از آن است که پادشاهی بی­انتهای وی، حدود و ثغوری دارد که انسان جدای از اینکه باید خود را با آن هماهنگ کند، باید بداند که این حکمرانی و توانایی فقط خاص خداوندأ است و بس. و هر آنچه به سبب رحمت و حکمتِ خداوندأ از آن به انسان داده شده عارضی و مَجازی می­باشد و انسان باید بداند که در برابر این مالکیّت و حکمرانی موقّتی، مسئول است و هرگز بخاطر آنها خود را آلودۀ گناه نکند و دیگران را از بهرۀ آنها محروم نسازد. حاکمان هم باید بدانند که باید بر طبق قوانین و شریعت حاکِم حقیقی حکومت­د­اری کنند و حکم صادر کنند.</p><h3 class="rtl start" id="p230"><a id="t230" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t230">5-قُدّوس</a></h3><p class="rtl right" id="p1255">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1256">﴿هُوَ ٱللَّهُ ٱلَّذِي لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡمَلِكُ ٱلۡقُدُّوسُ﴾ <span class="c5">[الحشر: 23]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1257"><span class="c3">«‏خدا کسی است که جز او پروردگار و معبودی نیست. او فرمانروا و منزّه است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1258">قُدّوس یعنی؛ خداوند بسیار پاک و پاک­کننده است و منزّه و مقدّس است از اینکه انسان با حس و خیال و عقل بتواند به کُنهِ ذات وی دست یابد و نیز بیانگر آن است که خداوندأ مبرّاست از هر آنچه که شایستۀ وی نیست، و همچنین قُدّوس به معنای آن است افعالِ خداوندأ منزّه و پاک و مبرّا از هر نقص و عیب و ضعف و محدودیّتی می‌باشند؛ چرا که هر آنچه را خداوندأ آفریده در نهایت زیبایی، دقّت و حکمت می‌باشد(<span dir="ltr"><a id="ref_401" class="anchor"></a><a href="#note_401" name="r_401" class="fnote">[<span>401</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1259">خداوندأ، ملائکه همچون جبرئیل عليه السلام ، پیامبران† و برخی از اماکن را مقدّس خوانده و این حاکی از آن است که پاکی و منزّه از نقص و عیب هدف اصلی­ای می­باشد که انسان باید با عبادات و سر تسلیم نهادن بر قوانین خداوندأ و دوری از رذائل و نجاسات، درون و برون خود و جامعه را پاک و منزّه نگه دارد، تا باطن و ظاهر و خانواده و جامعه و شهرِ سالم و پاکی داشته باشد.</p><h3 class="rtl start" id="p231"><a id="t231" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t231">6- سَلام</a></h3><p class="rtl right" id="p1260">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1261">﴿ٱلۡمَلِكُ ٱلۡقُدُّوسُ ٱلسَّلَٰمُ﴾ <span class="c5">[الحشر: 23]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1262"><span class="c3">«او فرمانروا، منزّه و بی‌عیب و نقص است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1263">سلام اسم مصدر از باب تفعیل به معنای مُسَلِّم یعنی؛ سالم گرداننده و حفظ‌کننده می­باشد. سلام به معنای پاک بودن خداوندأ و صفات عُلیای وی از هر عیب و نقص و آفتی می­باشد که در این صورت با نام­های سُبُّوح و قُدُّوس در ارتباط می­باشد. و نیز به معنای سلامت­رسان بر دوستان و پیروانش نیز می­باشد.</p><p class="rtl right" id="p1264">انسان مؤمن در پرتو نورِ سلامأ همیشه درون و برون خود را پاک و سالم از هر گزند و پلیدی جسمی و روحی نگه دارد و دیگران و جامعه را نسبت به خود ایمن و سالم نگه می­دارد و در جامعه افشای سلام می­کند؛ چرا که سلام پیام ربّانی و دعای مؤمن برای مؤمن می­باشد که مایۀ گشایش دلها و استحکام روابط اجتماعی می­باشد.</p><h3 class="rtl start" id="p232"><a id="t232" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t232">7- مُؤمِن</a></h3><p class="rtl right" id="p1265">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1266">﴿ٱلۡمَلِكُ ٱلۡقُدُّوسُ ٱلسَّلَٰمُ ٱلۡمُؤۡمِنُ﴾ <span class="c5">[الحشر: 23]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1267"><span class="c3">«او فرمانروا، منزّه، بی‌عیب و نقص و امان‌دهنده و امنیت بخشنده است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1268">مؤمن یعنی؛ امنیّت­بخش و امان­دهنده به کسی که در اضطراب و ناراحتی و پریشانی و ترس قرار گرفته و با امنیّت و پناه دادن به وی نسیم آرامش وجودش را نوازش می­کند. انسان در هردو سرا نیازمند امنیّت و پناهِ خداوندأ است و خداوندأ با آفرینشِ قوانین هستی، جسم و جهان ما را أمن نموده و با بعثت پیامبران† امنیّتی خاص به انسان و جامعه داده تا از فساد و تباهی در امان باشد و امنیّت اختصاصیش را ارزانی کسانی نموده که به وی ایمان آورده و شرکی برایش قرار نداده باشند و هوای درون را معبود خود نکرده باشند. حمایت خداوند I از پیامبران† و پیروانشان در برهه­ها و احوال مختلف و وعده به امنیّت و پناه دادن به مؤمنین در آخرت تجلّی­گاه این نام خداوندأ و این امنیّت خاص می­باشد.</p><p class="rtl right" id="p1269">انسان در پرتو این نام باشکوهِ خداوندﻷ می­آموزد که با توحید و تقوای خداوندأ در أمن و آرامش دنیوی و أخروی قرار می­گیرد و خارِ اضطراب و نگرانی و ترس از جانش کنده می­شود. و نیز درمی­یابد که باید امین باشد و دیگران از دست و زبان و سیاست وی در امان بمانند.</p><h3 class="rtl start" id="p233"><a id="t233" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t233">8-مُهَیمِن</a></h3><p class="rtl right" id="p1270">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1271">﴿ٱلۡمَلِكُ ٱلۡقُدُّوسُ ٱلسَّلَٰمُ ٱلۡمُؤۡمِنُ ٱلۡمُهَيۡمِنُ﴾ <span class="c5">[الحشر: 23]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1272"><span class="c3">«او فرمانروا، منزّه، بی‌عیب و نقص و امان‌دهنده و امنیت بخشنده و محافظ و مراقب است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1273">مُهَیمِن(<span dir="ltr"><a id="ref_402" class="anchor"></a><a href="#note_402" name="r_402" class="fnote">[<span>402</span>]</a></span>) یعنی؛ خداوند ناظر بر همۀ بندگان بوده و همه در کنترل وی می­باشند و اوضاع را زیر نظر دارد. خدای سبحان با علم و قدرت و حکمتش امنیّت حیات موجودات را بر عهده گرفته <span class="c2">(مؤمن)</span> و با سلطه و سیطرۀ خویش، از این کار مراقبت و محافظت می­نماید <span class="c2">(مُهَیمِن)</span>. مُهَیمِن یعنی؛ خداوندأ به احوال مخلوقاتش آگاه و بر تأمین مصالح آنها توانمند و مراقب و محافظ است تا این نیازمندی‌ها تأمین گردند.</p><p class="rtl right" id="p1274">در راستای صفت مُهَیمِن انسان درمی­یابد که باید از سه صفت که معانی مُهَیمِن می­باشند،<span class="c6"> بهره­مند گردد:</span></p><p class="rtl right" id="p1275">1-    عالم به احوال خویش گردد و جایگاه خود را در هستی بشناسد و مسیر بندگی را دریابد.</p><p class="rtl right" id="p1276">2-    توانمند بر تأمین مصالح و هر آنچه وی را به خداأ نزدیک می­کند، گردد.</p><p class="rtl right" id="p1277">3-    بر تأمین نیازهای خود در مسیر بندگی مراقبت و محافظت نماید. در پرتوی اجرای این موارد، وی به مسئولیّت اصلی خود یعنی؛ عبادت و بندگی خداوندأ عمل می­کند.</p><h3 class="rtl start" id="p234"><a id="t234" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t234">9- عزیز</a></h3><p class="rtl right" id="p1278">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1279">﴿ٱلۡمَلِكُ ٱلۡقُدُّوسُ ٱلسَّلَٰمُ ٱلۡمُؤۡمِنُ ٱلۡمُهَيۡمِنُ ٱلۡعَزِيزُ﴾ <span class="c5">[الحشر: 23]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1280"><span class="c3">«او فرمانروا، منزّه، بی‌عیب و نقص و امان‌دهنده و امنیت بخشنده، محافظ و مراقب و قدرتمند چیره است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1281">عزیز(<span dir="ltr"><a id="ref_403" class="anchor"></a><a href="#note_403" name="r_403" class="fnote">[<span>403</span>]</a></span>) یعنی؛ هیچ نیرویی توانایی مقابله با خداوندأ را ندارد و در اراده و فعل او هیچ مانعی تأثیر ندارد و خداوندأ نسبت به جهان هستی و انسان عزیز است؛ بدین معنا که هیچ قدرتی بر آفرینش هستی و ارادۀ وی غالب نمی­گردد. همچنین عزیز به معنای کسی است که هیچ مانند و شبیهی ندارد و عقل­ها در فهم کمال و فضلش متحیّرند و همه به شدّت به وی نیازمندند و دسترسی به وی سخت می­باشد. عزیز یعنی؛ خداوند در عالَم <span class="c3">«خلق و أمر»</span> <span class="c2">(آفرینش و فرماندهی و نظارت)</span> به گونه­ای حضور دارد که هیچ عاملی کوچک­ترین دخالتی در کار او ندارد و مغلوب هیچ موجودی در هیچ زمینه­ای نمی­گردد بلکه آنچه خواهد و اراده کند محقّق می­شود.</p><p class="rtl right" id="p1282">بندۀ مؤمن از عزیز بودن پروردگارش درمی­یابد که هرگز نباید به قدرت و ایمان خود مغرور شود؛ چرا که خداوندِ عزیز با وی برخورد خواهد کرد و همچنین این صفتِ خداوند مرهم و تسکینی برای مؤمنانِ مظلوم است که بی­شک خداوندأ، ظالمان را در فرصت مناسب نابود خواهد کرد. عزّت فقط از آنِ خداوندأ است و وی به فضلش به پیامبرش ج و مؤمنان داده است و هر کس خواهان عزّتِ واقعی باشد باید مؤمن واقعی باشد.</p><h3 class="rtl start" id="p235"><a id="t235" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t235">10- جبّار</a></h3><p class="rtl right" id="p1283">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1284">﴿ٱلۡمَلِكُ ٱلۡقُدُّوسُ ٱلسَّلَٰمُ ٱلۡمُؤۡمِنُ ٱلۡمُهَيۡمِنُ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡجَبَّارُ﴾ <span class="c5">[الحشر: 23]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1285"><span class="c3">«او فرمانروا، منزّه، بی‌عیب و نقص و امان‌دهنده و امنیت بخشنده، محافظ و مراقب، قدرتمند چیره و بزرگوار و شکوهمند است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1286">جبّار(<span dir="ltr"><a id="ref_404" class="anchor"></a><a href="#note_404" name="r_404" class="fnote">[<span>404</span>]</a></span>) یعنی؛ خداوند با تسلّط و سیطرۀ خود بر آفریده‌ها، آنها را از فساد باز می­دارد و اصلاح می­کند البته این عمل برای جمادات در پرتو قوانین و سنن هستی و در مورد انسان و جن بنابر اختیاری که دارند در پرتو امر و نهی و قوانین تشریعی انجام می‌گیرد. و همچنین جبّار به معنای اعمالِ اراده با قدرت نیز اطلاق می­شود که کسی یارای مقابله با آن را ندارد.</p><p class="rtl right" id="p1287">این نام نیک، بینشی را به مؤمن القا می­کند که باید اصلاح­گر باشد و به دیگران فایده برساند حتّی اگر خود فایده نبیند <span class="c2">(ایثار زیاد داشته باشد)</span> و تأثیرگزار باشد ولی تأثیر نپذیرد <span class="c2">(البته تأثیر منفی نپذیرد)</span> و مردم وی را قبول داشته باشند و این شخص جهت رسیدن به این مقام باید مجاهدت‌ها و تجارب زیاد در پرتو شریعت کسب کند تا الگویی راستین و بانفوذ گردد.</p><h3 class="rtl start" id="p236"><a id="t236" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t236">11-مُتکبِّر</a></h3><p class="rtl right" id="p1288">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1289">﴿ٱلۡمَلِكُ ٱلۡقُدُّوسُ ٱلسَّلَٰمُ ٱلۡمُؤۡمِنُ ٱلۡمُهَيۡمِنُ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡجَبَّارُ ٱلۡمُتَكَبِّرُ﴾ <span class="c5">[الحشر: 23]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1290"><span class="c3">«او فرمانروا، منزّه، بی‌عیب و نقص و امان‌دهنده و امنیت بخشنده، محافظ و مراقب، قدرتمند چیره، بزرگوار و شکوهمند و والامقام و فرازمند است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1291">متکبّر یعنی؛ خداوندأ تا بی­نهایت والامقام و فرازمند است به گونه­ای که تمام آفرینش در برابرش حقیر می­باشند و همه چیز در سیطرۀ اوست و هر فعلی را اراده کند بدون زحمت در نهایت کمال و جمال انجام می­دهد.</p><p class="rtl right" id="p1292">هیچ بنده­ای نمی­تواند خود را متّصِف به این اسم کند ولی مؤمن باید نسبت به کافران و دنیا متکبِّر باشد؛ بدین معنا که در برابر کفّار کُرنش نکند و تسلیم آنها نگردد و به کافران و مشرکان تکیه نکند و خود را آنقدر بزرگ ببیند که نه تنها فریب دنیا را نخورد بلکه فقط و فقط رضای خداوند مدّنظرش باشد و آخرت را بر دنیا برگزیند؛ چرا که آنچه به انسان داده شده است، متاع زودگذر و فناپذیر زندگی دنیا است و در اصل برقِ جهان، شعله‌ای در برابر باد، حبابی بر سطح آب، و غباری در مسیر طوفان است. ولی آنچه از پاداشها و مواهبی که نزد خداأ است بهتر و پایدارتر برای کسانی است که ایمان آورده باشند و بر پروردگارشان توکل کرده باشند.</p><h3 class="rtl start" id="p237"><a id="t237" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t237">12- خالِق</a></h3><p class="rtl right" id="p1293">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1294">﴿هُوَ ٱللَّهُ ٱلۡخَٰلِقُ﴾ <span class="c5">[الحشر: 24]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1295"><span class="c3">«او خداوندی است که طرّاح هستی است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1296">خالِق آفریننده­ای است که همه چیز را بدون وجود هیچ مُدل و اُلگویی از قبل بوجود آورده و در آفرینشش نوآوری و ابتکار دارد و هر چیز را بنا بر ظرفیّت و اهداف خلقتش در بهترین شیوۀ ممکن آفریده است.</p><p class="rtl right" id="p1297">در آفرینشِ جهان هستی و انسان، قوانین پیچیده و شگرفی وجود دارد که انسان نه تنها به وجود خالق هستی پی می­برد بلکه بزرگی و عظمت وصف­­ناپذیرش را هویدا می­سازد. انسان در طرّاحی شگرف و برنامه­ریزی و انسجام و محاسبات دقیقِ خالق یکتا درمی­یابد که این نظم و نظام، آفرینندۀ بزرگ و با­عظمتی دارد و بیهوده و تصادفی بوجود نیامده­اند و همه چیز در بهترین حالت ممکن آفریده شده و آفرینش در قبضۀ قدرت و ارادۀ اوست.</p><h3 class="rtl start" id="p238"><a id="t238" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t238">13-بَارِئ</a></h3><p class="rtl right" id="p1298">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1299">﴿هُوَ ٱللَّهُ ٱلۡخَٰلِقُ ٱلۡبَارِئُ﴾ <span class="c5">[الحشر: 24]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1300"><span class="c3">«او خداوندی است که طرّاح هستی و آفریدگار جهان از نیستی است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1301">بَارِئ(<span dir="ltr"><a id="ref_405" class="anchor"></a><a href="#note_405" name="r_405" class="fnote">[<span>405</span>]</a></span>) به معنای آن است که خداوندأ در آفرینش خود بهترین و دقیق­ترین و کاربردی­ترین و ظریف­ترین مواد و مصالح را بکار می­برد که از هر نقص و عیبی بدور می‌باشند.</p><p class="rtl right" id="p1302">در دقت در صفتِ باری تعالی درمی­یابیم خداوندأ در ساختار جهان هستی و موجودات آن ناب­ترین و سالم­ترین ترکیباتی را بکار برده که تحقیقات در آنها به انسان می­فهماند که چه شگفتی‌ها و عظمت­هایی در ساختار و مواد تشکیل­دهندۀ آنها نهفته است. با این وصف عظمت باری تعالی در هر چیزی متجلّی می­گردد و به انسان آموزش می­دهد اگرچه به طور مَجازی به خلق و بَرء مشغول است، باید وی نیز در عمل خود بهترین ساختار و برترین مواد را در سازه­ها و ساخته­های خود بکار ببرد و در سازه­های خود غلّ و غشّ و حیله بکار نبرد.</p><h3 class="rtl start" id="p239"><a id="t239" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t239">14-مُصَوِّر</a></h3><p class="rtl right" id="p1303">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1304">﴿هُوَ ٱللَّهُ ٱلۡخَٰلِقُ ٱلۡبَارِئُ ٱلۡمُصَوِّرُ﴾ <span class="c5">[الحشر: 24]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1305"><span class="c3">«او خداوندی است که طرّاح هستی، آفریدگار جهان از نیستی با بهترین ساختار و صورتگر جهان با برترین شکل است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1306">مُصَوِّر به معنای تصویرگری است که تمام ساختار و نظام آفرینش را در نهایت زیبایی و متناسب با اهداف خلقت طراحی و مهندسی کرده است. او تصویرگری است که اشکال و ساختار هر چیزی را متناسب با تمام هستی و اهداف کاربردی آن در بهترین و زیباترین وجه ممکن آفریده است. به طور مثال انسان را بعد از آفرینش سر و سامان و نظم و نظام داده و بعد معتدل القامه و متناسب الاعضاء کرده است و وی را در تمامی دوران از جنین تا سالخوردگی را در بهترین و عالی­ترین شکل ممکن آراسته است.</p><p class="rtl right" id="p1307">خداوندأ آفرینش خود را بدون هیچ اُلگویی <span class="c2">(خلق)</span>، با بهترین مواد و مصالح <span class="c2">(بَرء)</span> و در نهایت زیبایی و تناسب با اهداف کاربردیش <span class="c2">(تصویر)</span> آفریده است و این اوصاف حاکی از عظمت وصف­ناپذیر و نامحدود می­نمایند که وجود انسان را مملو از شعف، خشوع و ذوق می­نمایند.</p><p class="rtl right" id="p1308">انسان مؤمن در نگاه به آفریده­های خداوندأ کمال تناسب و نهایت زیبایی را در می­­یابد که نه تنها وی را به شعف می­رساند بلکه بنابر حسّ زیباشناسی و زیبادوستی که خداوندأ در وجودش نهادینه کرده سعی دارد که زیبا نگه دارد، زیبا بسازد و زیبا ببیند تا به آرامش برسد.</p><h3 class="rtl start" id="p240"><a id="t240" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t240">15- غفّار</a></h3><p class="rtl right" id="p1309">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1310">﴿أَلَا هُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡغَفَّٰرُ﴾ <span class="c5">[الزمر: 5]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1311"><span class="c3">«هان! خدا بسیار مقتدر و آمرزنده است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1312">غفّار(<span dir="ltr"><a id="ref_406" class="anchor"></a><a href="#note_406" name="r_406" class="fnote">[<span>406</span>]</a></span>) یعنی؛ کسی که بسیار آمرزنده و پوشاننده است. غفّارأ نه تنها گناهان را می­بخشد بلکه آثار گناهان را از زندگی، ذهن و روان انسان پاک می­کند تا یادش او را آزار ندهد. غفّار بودن خداوندأ بنا بر کثرت گناهانِ بندگانش است که هر گناهی با احراز شرایطی، مشمول مغفرت خداوندأ می­گردد و خداوندأ در راستای غفّار بودنش بسیاری از اشتباهات انسان را می­پوشاند و آثار آن را از بین می­برد.</p><p class="rtl right" id="p1313">این نام مُبارک بنده را همیشه در مَدار بندگی قرار می‌دهد؛ چرا که اساس بندگی اطاعت است و در صورت تخلّف ازآن انسان با استغفار به مسیر بندگی برمی­گردد پس بر انسان واجب است همیشه خود را در آغوش مغفرت خداوندأ بیاندازد و شکرگزار این رحمت خداوندأ باشد و نسبت به بندگانِ خداأ اهل گذشت و بخشش و عفو باشد و اشتباهات و خطاهای آنها را بپوشاند و گذشت نماید.</p><h3 class="rtl start" id="p241"><a id="t241" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t241">16- قَهّار</a></h3><p class="rtl right" id="p1314">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1315">﴿وَهُوَ ٱلۡقَاهِرُ فَوۡقَ عِبَادِهِ﴾ <span class="c5">[الأنعام: 18]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1316"><span class="c3">«خداوند بر بندگان خود کاملاً غالب و چیره است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1317">قهر یعنی؛ چیره شدن و تسلّط چیزی بر چیزی و از معنای <span class="c3">«قهر»</span> خوار و ذلیل کردن مقهور نیز استنباط می­شود. قهّار به معنای بسیار مسلّط و چیره می­باشد. خداوندأ با قدرت و هیبت و عظمتی که دارد بر تمامی انسان‌ها <span class="c2">(مؤمن و کافر)</span> و جهان هستی سیطره و تسلّط دارد و هیچ مانعی بر تحقق اراده­اش وجود ندارد و هر آنچه خواست و قانون وی ­باشد به طور کامل اجرا می­گردد. قهّار در مواردی مقهور را خوار و زبون می­کند. البته مؤمن به واسطۀ ایمانش دارای عزّت است و ذلیل نمی­گردد ولی از جنبۀ زیردستِ خدا بودن و سیطره و تسلّطش بر وی این معنا بر وی نیز مطرح خواهد بود.</p><p class="rtl right" id="p1318">حظِّ انسان مؤمن از این صفتِ زیبا این است که وی باید همیشه خود را در حالتی قرار دهد که بر دشمنان درون و بیرون خود مسلّط گردد تا مبادا تسلّط آنها موجب ضرر، فساد، هلاکت و انحراف وی گردد. همچنین این صفت نمادی راستین از پشتیبانی خداوندأ از مؤمنان و تسلّی بخش مظلومان است؛ چرا که خداوندأ بر کافران و ظالمان مسلَّط است و بی­شک از مؤمنان دفاع می­کند و ظالمان را زبون می‌گرداند.</p><h3 class="rtl start" id="p242"><a id="t242" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t242">17- وهّاب</a></h3><p class="rtl right" id="p1319">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1320">﴿رَبَّنَا لَا تُزِغۡ قُلُوبَنَا بَعۡدَ إِذۡ هَدَيۡتَنَا وَهَبۡ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحۡمَةًۚ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡوَهَّابُ٨﴾ <span class="c5">[آل عمران: 8]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1321">«‏پروردگارا! دلهای ما را <span class="c2">(از راه حق و ایمان)</span> منحرف مگردان بعد از آن که ما را رهنمود نموده‌ای، و از جانب خود رحمتی به ما عطاء کن. بیگمان بخشایشگر توئی تو‏».</p><p class="rtl right" id="p1322">وهّاب به معنای بسیار بخشایشگر و باسخاوت است. وهّابأ بدون عوض و درخواست و چشم­داشت می­بخشد و نیازها را برطرف می­کند. وهّاب به هر چیزی نظر رحمت دارد و سخاوت و بخششِ وی هر موجودی را در برگرفته و تمام نیازها را در نهایت سخاوت و لطف برطرف می­کند. وهّاب بدون سبب و وسیله می­بخشد. و از آنجائیکه مالکیت و حاکمیت آسمان‌ها و زمین از آن خدا است پس هرچه بخواهد می‌آفریند و به هر میزان و هر مقدار که بخواهد هر کس و هر چیزی را از موهبت­هایش بهره­مند می­کند اگرچه عطایش بر حکمت و رأفت و لطف بی­انتها استوار است.</p><p class="rtl right" id="p1323">انسان موحّد در پرتو این صفت درمی­یابد که فقط و فقط باید از وهّاب خواسته­ها و نیازهایش را بخواهد و هیچ غیر خدایی قدرت و توانایی و علم وهّاب را در عطا و بخشش ندارد، پس مؤمن تنها تکیه­گاه و منبع و سرچشمۀ نیازهایش را فقط وهّاب می­داند و حتّی اسباب را وسیله‌هایی برای عطای وهّاب می­داند و توجّه اصلی وی به ربُّ الأسباب می­باشد. و وی تمام آنچه را که دارد از وهّاب می‌داند پس باید شکرگزار وی باشد و در صورتیکه به صورت عارضی چیزی را داراست باید صاحب فضل و بخشش باشد تا درخشش این صفت در وجودش به تلألؤ درآید.</p><h3 class="rtl start" id="p243"><a id="t243" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t243">18- رزّاق</a></h3><p class="rtl right" id="p1324">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1325">﴿إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلرَّزَّاقُ ذُو ٱلۡقُوَّةِ ٱلۡمَتِينُ٥٨﴾ <span class="c5">[الذاریات: 58]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1326"><span class="c3">«‏تنها خدا روزی‌رسان و صاحب قدرت و نیرومند است و بس»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1327">رزّاق یعنی؛ بسیار روزی­رسان و رزق دهنده. رزّاق تنها رزق و روزی­دهنده در جهان هستی است. اوست که رزق و روزی را بر اساس نیازها آفریده و به بندگان و موجودات می­دهد. رزّاق، دهندۀ رزق مادّی و معنوی، ظاهری و باطنی در دنیا و عقبی می­باشد. رزّاق به مؤمنان و موحدان در دنیا و عقبی رزق فراوان، پاک، والا، خاص و ویژه عطا می­کند. رزّاق روزی را برای هر کس که خود بخواهد گسترده و فراخ یا تنگ و کم می‌گرداند. واقعاً در این افزایش و کاهش نعمت نشانه‌های مهمّی برای مؤمنان است و این­که مواظب باشند مسبّب‌الاسباب را فراموش نکنند و تنها به اسباب چشم ندوزند.</p><p class="rtl right" id="p1328">مؤمن در راستای توحید رازقیّت همیشه خداوندأ را رازق می­داند و در صورتیکه باطل را بر حق بخاطر رزقش ترجیح دهد و یا در کسب روزی فقط بر اسباب تکیه کند بی­شک در توحید رازقیّت به بیراهه رفته و آلوده به شرک شده است. مؤمن با توکّل بر خدا و اتّخاذ اسباب به جمع­آوری رزق که از تکالیف وی می­باشد، می­پردازد و میزان آن دست وی نیست و بر هر آنچه به وی رسد شکرگزار و راضی است. مؤمن با کسب روزی حلال سعی دارد دیگران را نیز از آن بهره­مند کند تا این صفت در وی تجلّی یابد و هرگز دیگران را از رزق و حق خود محروم نمی­کند.</p><h3 class="rtl start" id="p244"><a id="t244" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t244">19- فَتّاح</a></h3><p class="rtl right" id="p1329">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1330">﴿قُلۡ يَجۡمَعُ بَيۡنَنَا رَبُّنَا ثُمَّ يَفۡتَحُ بَيۡنَنَا بِٱلۡحَقِّ وَهُوَ ٱلۡفَتَّاحُ ٱلۡعَلِيمُ٢٦﴾ <span class="c5">[سبأ: 26]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1331">«‏‏بگو: پروردگارمان ما را <span class="c2">(در روز رستاخیز)</span> گرد می‌آورد و سپس در میان ما به حق داوری می‌کند. تنها او داور آگاه <span class="c2">(از کارهای ما و شما)</span> است».</p><p class="rtl right" id="p1332">فتّاح صیغه مبالغه و یعنی؛ بسیار گشاینده. فتّاحأ صاحب کلید هر مشکل و ناراحتی و نیازی می­باشد. فتّاح گره­های مادّی و معنوی و درهای رحمت و مهربانی و توفیق و الهام را باز می­کند. خداوندِ ناصر بعد از اینکه با نصرت خود مؤمنان و دعوتگران را بر مخالفانشان پیروز گرداند با صفت فتّاح وارد میدان می­شود و با وجود مشکلات متعددی که داعیان در پیش رو دارند برای آنها فتح و گشایش حاصل می‌کند. فتّاحأ جداکنندۀ حق از باطل است و داوری دادگر و قاضی بس آگاه است.</p><p class="rtl right" id="p1333">مؤمن از فتّاح بودن خداوندأ می­آموزد که کلید خزائن و حل مشکلات و نیازها فقط در دست خداوند می­باشد و برای باز کردن هر دری از مشکلات و نیازهایش فقط باید متوجه فتّاح باشد و همچنین مؤمن یقین دارد در صورتیکه خداوند دری را باز کند کسی یارای بستنش را ندارد و دری که وی ببندد کسی را یارای باز کردن نیست پس ضرر و نفع را فقط از جانب وی می­داند و یقین دارد که ایمان، تقوا، دعا و توکّل کلیدهای حل مشکلات می­باشند. و انسان باید از فتّاح بودن بیاموزد که گره­گشای مشکلات خود و مردم باشد. مؤمن یقین دارد که فتّاح داور و قاضی دادگریست که هرگز ظلم نمی­کند و ظلمِ ظالمان را بی‌جواب نمی­گذارد و این آرامش دهندۀ قلبِ مظلومان است.</p><h3 class="rtl start" id="p245"><a id="t245" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t245">20-علیم</a></h3><p class="rtl right" id="p1334">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1335">﴿وَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡعَلِيمُ﴾ <span class="c5">[النمل: 78]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1336"><span class="c3">«‏‏و او بس چیره و توانا و آگاه و دانا است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1337">علیم یعنی؛ بس آگاه و دانا. علیم ذاتاً آگاه و دانا است و علمش مثل بشر اکتسابی نیست و علمش نامتناهی و نامحدود است و بر هر چیزی قبل و بعد آفرینش نهایت علم را بدون کم و کاست دارد. و هیچ چیزی مانند زمان، مکان، پنهان بودن و... علم خداوندأ را محدود و ناقص نمی­کند و علم خداوند هرگز کاهش نمی­یابد و فراموشی بر خداأ عارض نمی­گردد. علیم بر انسان و هستی کنترل و احاطه­ای عالمانه، دائمی و دقیق و همه­جانبه دارد به­گونه­ای که بر گذشته، حال و آینده احاطه و علم کامل و تام دارد و هیچ نقص و عیبی بر علم و آگاهی ویأ وجود ندارد. «و گنجینه‌های غیب و کلید آنها در دست خدا است و کسی جز او از آنها آگاه نیست. و خداوند از آنچه در خشکی و دریا است آگاه است. و هیچ برگی <span class="c2">(از گیاهی و درختی)</span> فرو نمی‌افتد مگر این که از آن خبردار است. و هیچ دانه‌ای در تاریکی‌های <span class="c2">(درون)</span> زمین، و هیچ‌چیز تر و یا خشکی نیست که فرو افتد، مگر این که <span class="c2">(خدا از آن آگاه، و در علم خدا پیدا است و)</span> در لوح محفوظ ضبط و ثبت است» <span class="c5">[الأنعام:59]</span> و «دانای آشکار و پنهان است <span class="c2">(و در کار او گذشته و حال و آینده یکسان است. او آگاه از همه چیزهائی است که نهان از حواسّ و ابصار، یا قابل رؤیت در لیل و نهار است)</span>» <span class="c5">[الأنعام: 73]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1338">مؤمن یقین دارد که علیم بر همۀ گفتار و پندار و کردار او آگاه است و هیچ چیز بر وی مخفی نیست پس همیشه مواظب اعمال خود می­باشد. انسان ارزش علم را دریافته و می­داند که آنچه از علم نصیبش شده از جانبِ علیم و به لطف وی است که به نسبت علم وی بس اندک است. و وی وظیفه دارد در گسترش آن و استفادۀ صحیح از آن تلاش نماید. مؤمن از آموزه­های علیم دریافته که علم باعث خشوع و خضوع در برابر خداوندأ می­شود و حیا و بصیرتی به انسان می­بخشد که انسان پیوسته در فکر آخرت خواهد بود. تقوا و بندگی اساسی­ترین راهِ کسب این علم می­باشد.</p><h3 class="rtl start" id="p246"><a id="t246" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t246">21-قابض</a></h3><p class="rtl right" id="p1339">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1340">﴿وَٱللَّهُ يَقۡبِضُ وَيَبۡصُۜطُ وَإِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ﴾ <span class="c5">[البقرة: 245]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1341">«‏‏و خداوند <span class="c2">(روزی بندگان را)</span> محدود و گسترده می‌سازد و به سوی او بازگردانده می‌شوید».</p><p class="rtl right" id="p1342">رسول الله ج فرموده­اند: <span class="c3">«إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمُسَعِّرُ الْقَابِضُ الْبَاسِطُ الرَّزَّاقُ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_407" class="anchor"></a><a href="#note_407" name="r_407" class="fnote">[<span>407</span>]</a></span> <span class="c3">«خداوند است که آتش افروز «جهنّم»</span>، محدودکننده، گسترش‌دهنده و رزق‌دهنده است».</p><p class="rtl right" id="p1343">قابض از ریشۀ قَبَضَ یعنی؛ قبض کردن، گرفتن، جمع کردن و بهم فشردن. قابضأ بنا بر قدرت و علم و از روی حکمت و بر مبنای قوانین و سُنن خود قبض می­کند و قبض و بسط هر چیزی مانند دلها، رزق، سایه، نور، بال‌های پرندگان و غیره در ارادۀ اوست. قابض با جنبۀ مثبت و منفی قبض می­کند.<span class="c6"> جنبۀ مثبت مانند:</span> تعهد گرفتن از فرزندان آدم عليه السلام  برای بندگی و قبض پیمان از انسان برای اجرای احکام الهی و متعهّد بودن به پیمانها همچون پیوند زناشویی و قراردادها، دادن زکات و صدقه و...،<span class="c6"> جنبۀ منفی مانند:</span> قبض کردن گناهکاران و مشرکین و نافرمانان با عذاب و گرفتار کردنشان به قحطی، سختی‌ها، صاعقه، طوفان، قبض روح به طور سهمگین و عذاب­آور و....</p><p class="rtl right" id="p1344">مؤمن می­داند هر عملی که بکند در برابر قابضأ قرار می­گیرد. پس سعی دارد در حیات دنیوی در قبض و نگهداری جسم و نفس خود آنقدر دقیق باشد تا آلوده به گناه نگردد. مؤمن همه چیز را در قبضۀ قدرت و ارادۀ قابض می­داند و همیشه نسبت به قابض در بیم و اُمید است؛ بیم از اینکه نافرمانیش موجب قبض نعمت‌ها و عذاب شود و اُمید بر اینکه قبض­ها و تنگناها را از زندگیش بردارد. همچنین از آنجائیکه مؤمن به حکمت قبض خداوندأ یقین دارد پس بر امتحانات و قبض‌های وی صبر می­کند و راضیتش را به تقدیرش با زبان و عمل ابراز می­دارد.</p><h3 class="rtl start" id="p247"><a id="t247" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t247">22- باسِط</a></h3><p class="rtl right" id="p1345">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1346">﴿وَلَوۡ بَسَطَ ٱللَّهُ ٱلرِّزۡقَ لِعِبَادِهِۦ لَبَغَوۡاْ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَٰكِن يُنَزِّلُ بِقَدَرٖ مَّا يَشَآءُ﴾ <span class="c5">[الشورى: 27]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1347"><span class="c3">«‏‏‏اگر خداوند رزق و روزی را برای همۀ بندگانش توسعه و گسترش دهد قطعاً در زمین سرکشی می‌کنند، و لذا بدان اندازه که خود می‌خواهد روزی را می‌رساند»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1348">باسط یعنی؛ گسترش‌دهنده و عرضه‌کننده. همانگونه که خداوندأ به کسانی که مستحقِ قبض و عذاب و ناراحتی و تنگنا هستند قابض است، به افرادی که استحقاق بسط و ثواب و راحتّی و گشایش را دارند باسط است. بسط و گسترش و پخش هر چیزی در هستی در قبضۀ قدرتِ باسط است. باسط هر آنگونه خود می­داند و می‌خواهد بنا بر حکمت و رأفت می­گستراند. حیات، مرگ، رزق، بادها، عدالت، علم، قدرت و... را می­گستراند. باسط قبض­ها را می­شکند و فراخی و گشایش و آرامش و نعمت را بعد از تنگی و سختی و ناراحتی و نقمت عرضه می­کند پس بدون بسطِ خداوند زندگی و حیات در دنیا و عقبی ناممکن، ناگوار و نارواست.</p><p class="rtl right" id="p1349">مؤمن برای رفع قبض­ها فقط متوجه باسط می­گردد و هرگز بر غیرخداها و اسباب تکیه نمی­کند اگرچه اسباب را بکار می­برد ولی بسط و گسترش نعمت‌ها و رفع سختی‌ها و نیازها را فقط از باسط می­داند. و وی نیز همچون باسط تجلّی­گاه و گستراندۀ خیر و احسان و عدالت و رأفت و نرم­خویی، گشاده­دستی و گشاده­رویی است. مؤمن وظیفۀ خود می­داند توسعه­دهندۀ ارزشها و قوانین اسلامی و حاکمیت الله بر تمام جهان باشد.</p><h3 class="rtl start" id="p248"><a id="t248" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t248">23- خافِض</a></h3><p class="rtl right" id="p1350">خداوندأ می­فرمایند: ﴿إِذَا وَقَعَتِ ٱلۡوَاقِعَةُ١ لَيۡسَ لِوَقۡعَتِهَا كَاذِبَةٌ٢ خَافِضَةٞ رَّافِعَةٌ٣﴾ <span class="c5">[الواقعة: 1-3]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1351">«‏‏‏‏هنگامی که واقعه <span class="c2">(ی عظیم قیامت)</span> برپا شود. رخ دادن آن قطعی و جای تکذیب نیست. <span class="c3">«گروهی را»</span> پائین می‌آورد و <span class="c3">«گروهی را»</span> بالا می‌برد».</p><p class="rtl right" id="p1352">خافِض از ریشۀ خَفَضَ یعنی؛ پایین کشیدن و کم کردن و نرمی و تواضع. خافِضأ با عزّت و تکبّری که دارد هر انسان سرکش و کفرپیشه و مغرور و متکبّر و دروغگو و متمرّدی را می­شکند و آنها را در دنیا از مقامشان پایین می‌کشد و ذلیل و مایۀ عبرت می­کند و در آخرت حقیر و مستحق عذاب می­گرداند. خافِض هر کس را بخواهد از جایگاهش پایین می­کشد. هیچ قدرت، هیبت و شوکتی یارای برابری با خَفضِ خافض را ندارد.</p><p class="rtl right" id="p1353">مؤمن در برابر خافِضأ همیشه خود را حقیر و ذلیل و متواضع می­بیند و در برابر بندگانِ خافِض مهربان و متواضع و راستگو است. مؤمن بالهای تواضع و مهربانی و محبّت و مودّت را بر والدینش و مؤمنان می­گستراند و همیشه سعی دارد مصادیق شرک و بدعت و خرافات و باطل را به زیر بِکِشد و نابود کند. مؤمن از اینکه مقامش در نزد خافِض تنزّل یابد هراسناک است پس همیشه نفسش را خوار و سر تسلیم بر آستان قدس و قوانین وی می­گذارد و به معنای واقعی از تسلیم­شدگان است.</p><h3 class="rtl start" id="p249"><a id="t249" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t249">24- رافِع</a></h3><p class="rtl right" id="p1354">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1355">﴿رَفِيعُ ٱلدَّرَجَٰتِ ذُو ٱلۡعَرۡشِ﴾ <span class="c5">[غافر: 15]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1356"><span class="c3">«‏‏‏‏خدا دارای مقامات والا و کمالات بالا و تخت فرماندهی است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1357">رافع یعنی؛ بالابرنده و ارزش دهنده. همانگونه که خداوندأ به کسانی که مستحق پایین آمدن از منزلتشان را دارند خافض است، به کسانی که استحقاق ترفیع درجه را دارند رافع است. رافع صاحب مقامات بالا و مراتب والا، درجات کمال و اوصاف جلال می­باشد و درجات و مراتب بندگانش را از روی رأفت و رحمت و با حساب و کتاب بالا می­برد و گاهی این تغییر درجات و مقام بخاطر حکمت و امتحان و اختبار می­باشد تا ایمان بنده سنجیده شود. برافراشتن و برخاستن هر چیزی همچون برپاداشتن آسمان‌ها بدون ستون فقط در توانایی و قدرت رافع است.</p><p class="rtl right" id="p1358">رافِع به عدالت و به حق و به شایسته­سالاری رفعت می‌دهد و مقام و پُست و درجه می­بخشد پس حاکم اسلامی و کاربدستان باید هر کس را در مقام شایسته و به حق خود بگمارند؛ چرا که عدم رعایت این قانون الهی جامعه اسلامی را به انحطاط و فساد می­کشاند. مؤمنان نه تنها پایبند این قانون الهی هستند بلکه خود هرگز مقام و پُستی را نمی‌پذیرند که شایستۀ آن نیستند. رافعأ به مؤمنانی که اهل علم می­باشند درجات بزرگ می­بخشد پس مؤمن همیشه در پی بالابردن ایمان و علم خود است تا رفعت یابد. مؤمن یقین دارد که بهترین و برترین درجه و پُستی که در دنیا می­تواند داشته باشد تا کامیاب و خوشبخت و آرام گردد، مقامِ بندگی و خدمت به دین و خلقِ خداست و بدین خاطر همیشه از رافع درخواست ترفیع درجه در این مقام را دارد و نسبت به آن حریص می­باشد؛ چرا که ترفیع درجۀ وی در این حالت، ترفیع درجه و مقامش را در آخرت به بار می‌آورد. رافعأ انسان را با گفتار پاکیزه و عمل صالح به اوج می­رساند و مقام والای عزّت و قدرت را نصیب وی می‌گرداند.</p><h3 class="rtl start" id="p250"><a id="t250" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t250">25- مُعِزّ</a></h3><p class="rtl right" id="p1359">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1360">﴿وَتُعِزُّ مَن تَشَآءُ وَتُذِلُّ مَن تَشَآءُۖ بِيَدِكَ ٱلۡخَيۡرُ﴾ <span class="c5">[آل عمران: 26]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1361"><span class="c3">«و هر کس را بخواهی عزّت و قدرت می‌دهی و هرکس را بخواهی خوار می‌داری، خوبی در دست تو است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1362">مُعِزّ یعنی؛ بخشندۀ عزت و قدرت و سربلندی و شهرت و کرامت. از آنجائیکه الله عزیز است و هر آنچه اراده کند آن می­شود و هیچ عاملی دخالتی در کارش ندارد پس وی فقط عزّت­دهنده و قدرت­بخش است. عزّت و قدرت فقط از آنِ عزیز است و وی عزّتش را شامل پیامبر ج و مؤمنین می­کند. مُعِزّأ عزّت­بخش به پیروانش در دنیا و عقبی می‌باشد، در دنیا با محافظت، نصرت، سرافرازی، آرامش، قدرت و... و در عقبی با پاک­کردن گناهان، دیدار پروردگار، ورود به بهشت و... مؤمنان را عزیز و عزّتمند و شرافتمند می­کند.</p><p class="rtl right" id="p1363">عزّت و قدرتِ فناناپذیر و جاودانه همیشه گمشدۀ انسان بوده است. مؤمن این گمشدۀ خود را فقط از مُعِزّأ می­خواهد و می­داند دست یافتن به آن فقط در پرتو ایمان و عمل صالح امکان­پذیر است و این وی را از غیر خداها بی­نیاز می­کند. مؤمن عزیز است؛ زیرا هیچ نیرویی وی را از محوریّت بندگی و مسیر و برنامۀ الهی خارج نمی­کند و تسلّط و آزار و اذیّت طاغوتیان نه تنها مایۀ ذلت وی نمی‌باشد بلکه نشانه­ای از عزّت و بلندمرتبگی وی است؛ زیرا آنها با شکنجه و محروم کردن وی از مال و مقام دنیوی و حتّی کشتنش فقط بر مال و جسمش مسلّط می­شوند و از آنجائیکه وی با عزیزِ مُعِزّ در ارتباط است و آنها بر شخصیّت ایمانی وی مسلّط نیستند پس در اوج عزّت قرار دارد و بدین خاطر ظلم و تسلّط مادّی نه تنها کمترین ضعف و کمترین حقارت را در او ایجاد نمی­کند بلکه عزم و فنای مخلصانۀ وی را در راه خدا محکم­تر و راسخ­تر می­کند و اگر چنین نباشد حق اسم <span class="c3">«مُعِزّ»</span> را بجا نیاورده است.</p><p class="rtl right" id="p1364">از آنجائکه عزّت آثار فردی، اجتماعی و سیاسی دارد، مؤمن سعی دارد عزّتمند زندگی کند و حسِّ عزّت را در فرزندانش تقویت می­کند و مؤمنان در روابط اجتماعی همیشه از الفاظ عزّت­بخش استفاده می­کنند. و دولت­ها و احزاب و گروههای اسلامی در روابط سیاسی با یکدیگر عزّت و کرامت یکدیگر را حفظ می­کنند تا مبادا دشمنان و طاغوتیان از آن سوء استفاده کنند.</p><h3 class="rtl start" id="p251"><a id="t251" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t251">26- مُذِلّ</a></h3><p class="rtl right" id="p1365">آیۀ فوق ابراز می­کند همانگونه که خداوند نسبت به مؤمنان و موحّدان مُعِزّ است، به کسانی که از فرامین وی سرپیچی کنند و راهِ شرک و بدعت را بپیمایند و از مسیر بندگی خارج گردند مُذِلّ می­باشد. مُذِلّ کسانی را که کار زشت می­کنند خواری و حقارت و ذلیلی در دنیا و آخرت نصیبشان می­کند و هیچ چیز نمی­تواند آنها را از ذلالتِ دنیوی و عذاب أخروی نجات دهد. مُذِلّ از روی حکمت و دانش و عدالت و با فراهم شدن اسباب و مسببات ذلّت توسط شخص ذلّت می­شد، پس ذلیل­کردنش عین عدالت است.</p><p class="rtl right" id="p1366">مؤمن با پیروی نکردن از هوای نفس، آن را ذلیل می‌کند تا خداوند وی را ذلیل نکند. مؤمن با فریفته نشدن به نعمت‌های زودگذر دنیا و فریب نخوردن از شیطان و شیطان­صفتان از ذلالت نجات می­یابد و همچنین هرگز کافران را بجای مؤمنان به دوستی نمی­گیرد؛ چرا که دوستی آنها مایۀ ذلّتِ وی می­گردد. و در برابر سختی‌ها و شدائد و فتنه­های زندگی ذلیل نمی­شود و همیشه ندای <span class="c3">«یا مُعِزّ»</span> سر می­دهد تا سرافراز و کامیاب گردد. مؤمن خود را از منابع عزّت <span class="c2">(ایمان و عمل صالح)</span> دور نمی‌کند؛ چرا که هر قدم دور شدن از آنها گامی به سوی ذلالت و خواری و تنگدستی و هلاکت می­باشد(<span dir="ltr"><a id="ref_408" class="anchor"></a><a href="#note_408" name="r_408" class="fnote">[<span>408</span>]</a></span>).</p><h3 class="rtl start" id="p252"><a id="t252" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t252">27-سمیع</a></h3><p class="rtl right" id="p1367">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1368">﴿لَيۡسَ كَمِثۡلِهِۦ شَيۡءٞۖ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡبَصِيرُ﴾ <span class="c5">[الشورى: 11]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1369"><span class="c3">«هیچ چیزی همانند خدا نیست و او شنوا و بینا است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1370">سمیع یعنی؛ دارای قدرت شنوایی بس زیاد. سمیع بودنِ خداوندأ پل ارتباطی انسان و پروردگارش است؛ چرا که او همۀ صداها را در همه جا بدون کم و کاست و بدون محدودیّت و به طور همزمان می­شنود. این صفت، منحصر در ذات باری تعالی می­باشد که در غیر خدا وجود ندارد و هر کس قائل به وجود چنین صفتی در شخصی یا چیزی گردد دچار شرک شده است. سمیعأ، بدون نیاز به حس و ابزار شنوایی می­شنود؛ چرا که او مانند هیچ کس نیست و تشبیهش به هر چیزی باطل و حرام است. سمیعأ، همه نوع صدا را با فرکانس­های مختلف و در حالت‌های مختلف همچون صداهای درون انسان، نجواها، صدای حرکات و تغییرات، صداهای پنهان و آشکار و غیره را به طور همزمان و بدون تغییر و تبدیل و محدودیّت می­شنود.</p><p class="rtl right" id="p1371">مؤمن در راستای سمیع بودن پروردگارش می­داند که فقط و فقط اوست که در هر حالتی و با هر زبانی و در هر جایی و در هر شکلی صدای او و دیگران را می­شنود و می­فهمد و هرگز غیر خدا­ها چنین صفت و توانایی را ندارند. مؤمن همیشه از زبانش به طور صحیح استفاده می­کند تا سمیع، کلامی را از وی نشنود تا مورد بازخواستش قرار گیرد بلکه کلامی را می­گوید که سمیع بدان راضی و خشنود گردد. مؤمن با ودیعه گرفتن حس و ابزار شنوایی از خداوند،<span class="c6"> خود را مسؤول آن می­داند و آن را در جهت و حالتی که بدان امر شده استفاده می­کند از جمله:</span> شنیدن کلام خداوند و پیامبرش ج، شنیدن همۀ سخنان تا از نیکوترین آنها پیروی ‌کند و.... و همچنین مؤمن از شنیدن موسیقی­ و کلام و اصواتِ حرام پرهیز می­کند و خود را مشغول شنیدن چیزهایی نمی‌کند که وی را از شنیدن پیام حق باز دارد.</p><h3 class="rtl start" id="p253"><a id="t253" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t253">‏ 28-بصیر</a></h3><p class="rtl right" id="p1372">خداوندأ در آیۀ فوق اشاره دارد که وی بینا و دارای قوۀ ادراک و فهم می­باشد. شنیدن و دیدن دو حسی هستند که نظارت و کنترل را به غایت خود می­رسانند و بدین خاطر خداوندأ آنها را در کنار هم بکار برده است. بصیر یعنی؛ خداوندأ بر تمام جزئیات هستی در آنِ واحد به طور کامل نظاره­گر می­باشد و کنترل و نظارت آنها را در اختیار دارد. بصیرأ همۀ هستی را در زمان واحد و بدون نیاز به وسیله و چیزی همچون نور و بدون نقص و در نهایت ظرافت می­بیند و در کنترل دارد. بصیرأ برای دیدن و کنترل هستی مانعی ندارد و وی کُنهِ تمام اشیاء را با تمام جزئیات می­بیند. بصیرأ برای دیدن مانند هیچ موجودی نیست و یقین بر دیدنش وجود دارد ولی کیفیت آن مجهول است.</p><p class="rtl right" id="p1373">مؤمن یقین دارد که خداوند وی را می­بیند و خود را همیشه و در همه حال در آشکار و نهان در کنترل و تحت نظارت باری تعالی می­بیند. بالأخص در برابر حکم پروردگارِ بینا، صبور و شکیباست و خود را زیر نظر و حفاظت و رعایت خداوند می­داند.<span class="c6"> مؤمن احسان­وار به عبادت و زندگی مشغول است و احسان طبق فرمودۀ پیامبر عبارت است از:</span> <span class="c3">«خدا را آنچنان عبادت کنی که که گویی او را می­بینی و اگر تو او را نمی­بینی او تو را می­بیند»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_409" class="anchor"></a><a href="#note_409" name="r_409" class="fnote">[<span>409</span>]</a></span>) مؤمن همیشه سعی در محاسبه و مراقبۀ نفسش در برابر خداوند بینا و نظاره­گر دارد و در پرتو ایمان و یقین به بصیر بودن خداوندأ درون و برون انسان بینا و بابصیرت می­گردد. مؤمن چشمانش را در کنترل دارد تا ببیند آنچه را که خداأ بدان خشنود است و نبیند آنچه را که خداوند را ناراضی می­کند.</p><p class="rtl right" id="p1374">مؤمن با انجام فرائض و نوافل محبّت خداوند را بدست می­آورد و در این حال خداوند در حدیث قدسی می‌فرمایند: <span class="c3">«...فَإِذَا أَحْبَبْتُهُ كُنْتُ سَمْعَهُ الَّذِى يَسْمَعُ بِهِ وَبَصَرَهُ الَّذِيْ يُبْصِرُ بِهِ..»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_410" class="anchor"></a><a href="#note_410" name="r_410" class="fnote">[<span>410</span>]</a></span>) <span class="c3">«و هرگاه وی را دوست داشته باشم برایش گوش و قدرت شنوایی می‌شوم و دیدگانی می­شوم که با آن ببیند «تا حقایق اشیاء را بشنود و ببیند»</span>..». ­و وی می‌داند در صورتی‌که تعدّی کند خداوندأ بر گوش‌ها و دیدگانش مُهر می­زند و این نقطۀ سقوط وی به سوی هلاکت و عذاب است.<span class="c6"> مؤمن همیشه این ندای پروردگار را به یاد دارد:</span> ﴿أَسۡمَعُ وَأَرَىٰ﴾ <span class="c5">[طه: 46]</span> <span class="c3">«می­شنوم و می‌بینم»</span> و ندای درون و برون وی: شگفتا او چه بینا و شنوا است ! او همه چیز را می‌بیند و همه‌چیز را می‌شنود!.</p><h3 class="rtl start" id="p254"><a id="t254" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t254">29- حَکَم</a></h3><p class="rtl right" id="p1375">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1376">﴿وَأَنتَ أَحۡكَمُ ٱلۡحَٰكِمِينَ﴾ <span class="c5">[هود: 45]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1377"><span class="c3">«و تو داورترینِ داوران و دادگرترینِ دادگرانی»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1378">حَکَم یعنی؛ قاضی و داور و جداکننده. حَکَم بهترین، برترین، عالِم­ترین، داناترین، بزرگترین و دادگرترینِ داوران است و از آنجائیکه بر همه چیز علم و احاطۀ مطلق دارد و همه چیز در تیررسٍ دید و بصیرت وی می­باشد قضاوتش عینِ عدالت است. در دادگاهِ حَکَم هیچکس مظلوم واقع نمی­شود و هیچ کس و هیچ چیزی از دایرۀ دادرسی وی خارج نمی­گردد. تمام هستی در حاکمیّت اوست. هیچ کس نمی­تواند حُکمِ حَکَم را رد کند و در آن دخالت کند و وی را بازخواست کند؛ زیرا او حاکِم مطلق است و حکم وی تنهاترین و عادلانه­ترین و بزرگترین و دقیق­ترین و ناب­ترین و نافذترین حکم­ها می­باشد که هر حکمی در برابرش پوچ است.</p><p class="rtl right" id="p1379">مؤمنان در هر آنچه اختلاف­ داشته باشند خداوند را حَکَم قرار می­دهند و دستوراتش را در قرآن و فرموده­های پیامبرش ج اجرا می­کنند و ندای <span class="c3">«شنیدیم و اطاعت کردیم!»</span> سر می­دهند؛ چرا که حَکَمیّتِ خدا به صلاح انسان است و نمادی از ایمان به خدا و روز قیامت، و بهترین فرجام می­باشد. مؤمن هرگز راضی نخواهد بود که غیرِ خدا، حَکَم او و دیگران باشد. مؤمن در چهارچوب اختیاراتش فقط خداوند را حَکَم و داور قرار می­دهد و هرگز تن به حاکمیّت غیر الله نمی­دهد و پس از سر نهادن به حکم خداوند پاداش و مزایای آن، در دنیا و آخرت نصیبش می­گردد. مؤمن در راستای توحیدِ حاکمیّت یقین دارد هرکس و هر حکومتی برابر آن چیزی حکم نکند که خداوند نازل کرده است، او و امثال او بیگمان در منجلابِ کفر و ظلم و فسق می­باشند. مؤمنان همچون حاکمیّت عادلانۀ خدا، در بین خود عادلانه حکم می­کنند و هوا و هوس را بر عدالت ترجیح نمی­دهند.</p><h3 class="rtl start" id="p255"><a id="t255" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t255">30- عَدل</a></h3><p class="rtl right" id="p1380">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1381">﴿إِنَّ ٱللَّهَ يَأۡمُرُ بِٱلۡعَدۡلِ وَٱلۡإِحۡسَٰنِ وَإِيتَآيِٕ ذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ﴾ <span class="c5">[النحل: 90]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1382"><span class="c3">«خداوند به دادگری، و نیکوکاری، و نیز بخشش به نزدیکان دستور می‌دهد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1383">عدل(<span dir="ltr"><a id="ref_411" class="anchor"></a><a href="#note_411" name="r_411" class="fnote">[<span>411</span>]</a></span>) یعنی؛ ذات خداوند در الوهیّت و ربوبیّت و در خَلق و أمر <span class="c2">(آفرینش و فرمان)</span> بر مبنای عدل است و هر آنچه نیازمند توازن بوده، توازن داده است و در بین تمام هستی و ارتباط آنها توازنی دقیق و کامل از جهت‌های مختلف بخشیده است. عَدلأ، ساختار انسان را متناسب و متعادل با نیازها و جهان آفریده و جهان آفرینش را آنگونه توازن و تعادل داده که خللی نمی­پذیرد و هیچکدام بر دیگری طغیان ندارد. عَدلأ همۀ انسان‌ها و همه چیز را در جایگاهِ خودش قرار می­دهد و هرگونه تغییر و تبدیل را بر مبنای عدالت و حکمت انجام می­دهد و هرگز توازنِ عدالتِ خداوند تغییر نمی­کند. همه چیز؛ بیماری و سلامتی، غنا و فقر، داشتن و نداشتن، بودن­ و نبودن­، کم و زیاد، زیبایی و زشتی، ذلّت و عزّت، عزیز و منفور بودن و... همه بر مبنای عدالت خداوندأ است؛ چرا که عَدلأ همه چیز را به گونۀ سنجیده و هماهنگ و در اندازه‌های متناسب و مشخّص قرار داده و آفریده است و همه چیز و همه کس در جایگاهِ خود قرار دارند و قرار داده می­شوند. اگرچه انسان توازن­های عادلانه را با بی­عدالتی و ظلم و ستم به هم می­زند ولی عَدل با صدور حکم نهایی و عادلانه و بازخواست و دادخواست در دنیا و عقبی عدالت لازم و مطلوب خود را در حقّ همه کس و همه چیز می­گستراند.</p><p class="rtl right" id="p1384">مؤمن همیشه و در همه حال عادل است و به ایمان و جان و نفس و مال و ناموس دیگران تعدّی و ظلم نمی­کند و جهت اینکه عادل باشد همیشه سعی در کسب آگاهی و درایت دارد و در این راستا حقّ هر کس و هر چیزی را کامل می­پردازد. و در حکمیّت و قضاوت خود به عدالت حکم می­دهد و هرگز دشمنی با کسی یا قومی وی را از عدالت خارج نمی­کند. مؤمن دیگران را هم به عادل بودن سوق می­دهد و برای آن هزینه و جهاد هم می­کند. مؤمن همیشه شهادت به عدل می­دهد حتّی اگر به زیان خود یا پدر و مادر و خویشاوندانش باشد و شرایط و احوال شخص؛ دارا و ندار بودن، دارای وجاهت و مقام اجتماعی باشد یا نباشد و... هرگز وی را از مسیر عدالت خارج نمی­کند و به عدالت حکم و شهادت می­دهد. مؤمن در بین همسر و فرزندان و والدین و خویشاوندانش عادل است و هرگز با زبان و عمل به هیچکدام ظلم روا نمی­دارد و برای آنها اُسوۀ عدالت می­باشد. حکومت اسلامی بنیانش را بر مبنای عدل و داد می‌گذارد و در زمینه­های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... با مردم و حکومت­ها بر اساس عدالت عمل می­کند؛ چراکه وی در برابر هر ظلمی مسؤول است و انعکاس و آثار ظلم و عدل را در حکومت­داری و قیامت و فرجام خود خواهد دید.</p><h3 class="rtl start" id="p256"><a id="t256" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t256">31- لطیف</a></h3><p class="rtl right" id="p1385">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1386">﴿أَلَا يَعۡلَمُ مَنۡ خَلَقَ وَهُوَ ٱللَّطِيفُ ٱلۡخَبِيرُ١٤﴾ <span class="c5">[الملک: 14]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1387">« مگر کسی که <span class="c2">(مردمان را)</span> می‌آفریند <span class="c2">(حال و وضع ایشان را)</span> نمی‌داند، و حال این که او دقیق و باریک بین بس آگاهی است‌؟!‏».</p><p class="rtl right" id="p1388">لطیف یعنی؛ نازک بودن با نرمی و نرمش و آگاه به جزئیات و ظرائف. لطیف نسبت به بندگانش در نهایت لُطف و مهربانی است. مرحمت و عطوفتِ لطیف در آفرینش و زندگیِ هر کسی مشهود است ولی نسبت به برخی از پیامبران همچون یوسف و موسی و محمّد† و مؤمنان اختصاصی­تر است. لطیف نسبت به بندگانش بسیار لطف و مرحمت دارد، و به هر کس که خود بخواهد روزی می‌رساند. لطیف بسیار دقیق و ظریف بر تمامی جزئیات و ریزه­کارها احاطه دارد و هیچ مانعی بر اشراف و احاطۀ وی بر چیزی وجود ندارد. چشم‌ها کنْهِ ذات لطیف را درنمی‌یابند، و او چشم‌ها را درمی‌یابد و به همۀ دقائق و رموز آنها آشنا است. لطیف هرچه بخواهد سنجیده و دقیق انجام می‌دهد و بر همه چیز آگاه است و نظارت دارد.</p><p class="rtl right" id="p1389">مؤمن در اُلگوپذیری از لطیف همیشه نسبت به همه مهربان و با محبّت است و آغوش مِهر و محبّت خود را باز می­گذارد خصوصاً نسبت به درماندگان و مظلومان و فقرا. مؤمن، همیشه لطیف را بر تمام زندگی و اعمالش احساس می­کند؛ چرا هیچ ظرافت و عملی از وی پوشیده نیست و اصلاح امور و رفع مشکلات و نیازها را از لطیف می­خواهد؛ زیرا او اشراف مطلق بر همه چیز دارد و صلاح امور را می‌داند.</p><h3 class="rtl start" id="p257"><a id="t257" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t257">32-خبیر</a></h3><p class="rtl right" id="p1390">بنابر آیۀ مذکور خداوندأ لطیفِ باریک بین و مهربان، خبیرِ بس آگاه و باخبر است و خبر و گزارشِ تمامی آفرینش لحظه به لحظه به وی می­رسد. خبیر به معنای بس باخبر و آگاه می­باشد. خبیرأ بر ظاهر و باطن هستی و کُنهِ ناپیدا و ظاهرِ هویدای آن به طور همزمان و به طور کامل و صحیح خبر و تسلُّط دارد و این تسلّط خبری وی کاملاً ذاتی و عالمانه است. و نیز خبیر صفت مشبهه و به معنای <span class="c3">«مُخبِر»</span> یعنی؛ خبرگزار نیز می­باشد. بدین معنا خداوندأ از عالم غیب همچون بهشت و جهنّم، ملائکه، حسابرسی قیامت و... و داستان‌های پیغمبران† و اقوام گذشته که بر انسان نهان است خبر می­دهد و خبر وی عینِ صدق و راستی می­باشد.</p><p class="rtl right" id="p1391">در واقع بینشی که <span class="c3">«علیم و لطیف»</span> به انسان می­دهند، خبیر نیز همان آثار را دارد. مؤمن یقین راسخ دارد که خداوند به آنچه وی می­کند و به آنچه در درون و برونش رخ می­دهد به طور کامل و لحظه­ای باخبر است بدین خاطر دقّت وافر دارد که خطا و گناه نکند و همیشه در فرمانِ وی باشد؛ چرا که که خبرِ گناه وی به خبیر تاوان سنگین برایش دارد و خبرِ فرمانبرداری وی، خداوندأ را راضی و خشنود می­کند. مؤمن یقین به تمامی اخباری دارد که خبیر از غیب و نهان به وی داده است؛ چرا که تنها وی مبنع خبردهندۀ این اخبار مهم و نفیس می­باشد. مؤمن سعی دارد که همیشه حامل و بیانگر و انتقال­دهندۀ اخبار راست و صحیح باشد و در عین حال برای هر مسئله­ای از آگاه­ترین و باخبرترین و مسلّط­ترین و صادق­ترین افراد و خبرگزاری­ها، خبر می‌گیرد. مؤمن باید از مفاسد و خطرات جامعۀ امروزی باخبر باشد تا خود را در برابر آنها با راهنمایی­های خبیر بیمه نماید. حکومت اسلامی هم باید اشاعه­دهندۀ اخبار راست باشد تا مردم نسبت به وی بی­اعتماد نگردند و کذبش فساد اجتماعی و سیاسی ببار نیاورد.</p><h3 class="rtl start" id="p258"><a id="t258" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t258"> 33- حلیم</a></h3><p class="rtl right" id="p1392">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1393">﴿وَإِنَّ ٱللَّهَ لَعَلِيمٌ حَلِيمٞ﴾ <span class="c5">[الحج: 59]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1394"><span class="c3">«بی­گمان ‏خداوند کاملاً گاه و شکیبا است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1395">حلیم یعنی؛ بسیار بردبار و بر خود مسلّط. حلیمأ در برابر نافرمانی و کفر و شرک و ظلم و انحراف و فسادِ انسان که در واقع نسبت باطل و بیهوده آفریدن به خداوند است، بردبار است و بلافاصله وی را مشمول عذاب نمی­کند و خود را کنترل می­کند تا بنده­اش با دعوت­های مکرّر و انذارهای پی­در­پی به مسیر بندگی برگردد و توبه کند؛ چرا که ‏اگر خداوند مردمان را به سبب گناه و ستمشان بلافاصله کیفر می‌داد، بر روی زمین جنبنده‌ای باقی نمی‌گذاشت، و لیکن آنان را تا مدّت معین مهلت می‌دهد، و هنگامی که اجل آنان سر رسید نه لحظه‌ای پس می‌اندازند و نه پیش می‌اندازند. حِلمِ حلیم نمادی از رحیم و مهربان بودن و خبیر بودنِ اوست که از عاقبت انسان و عذابِ بندۀ نافرمانش خبر دارد و در عین حال این صفت آمیخته با غفور بودن اوست تا انسان در سایۀ حِلم و فرصت دوباره، برگردد و مشمول مغفرت گردد.</p><p class="rtl right" id="p1396">مؤمن می­داند در صورت انجام گناه و عدم برخورد شدید از طرف خداأ، حلمِ وی مانع عذاب وی می­شود پس فریب نبودِ عذاب را نمی­خورد و هراسناک از گناهش برمی­گردد. و نیز وی باور دارد گناهان در زندگی دنیای وی نیز تأثیر دارند ولی حلم و عفو خداوندأ از پژواک و انعکاس بسیاری از آنها جلوگیری می­کند. همچنین حلمِ خداوند آرام­بخش دلِ مؤمنان است؛ چرا که راحتّی و پیروزی ظاهری فاسقان و متمرّدین خصوصاً در کشتن و ظلم به مسلمانان بخاطر حلمِ خداوند است و در آخر عذاب سخت و خوارکننده را خواهند چشید. همچنین مؤمن در برابر ظلم و بی­اخلاقی اطرافیان توازن روحی خود را از دست نمی­دهد و حلیم بودنش وی را از اقدام سبک‌سرانه دور می­سازد. حکوت اسلامی هم باید در برابر مخالفینش حلم سیاسی و اجتماعی داشته باشد تا واکنش­های سریع و بی­حکمت، هرج و مرج و فساد و ظلم ببار نیاورد.</p><h3 class="rtl start" id="p259"><a id="t259" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t259">34-عظیم</a></h3><p class="rtl right" id="p1397">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1398">﴿وَهُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡعَظِيمُ﴾ <span class="c5">[الشورى: 4]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1399"><span class="c3">«و او بلندمرتبه و شکوهمند است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1400">عظیم از مصدر عظمت و به معنای بزرگی معنوی و شکوهمندی است. عظمتِ عظیمأ مانند بزرگی هیچ کس نیست و برای وی بزرگی مادّی و جسمانی معنا ندارد؛ زیرا کسی مثلِ او نیست. عظیمأ آنقدر بزرگ و شکوهمند است که عقل نمی­تواند آن را دریابد و آثار شکوهمندی عظیم در همۀ هستی همچون آفرینش و فرماندهی آسمان‌ها و زمین که نگهداریش وی را ناتوان و ناراحت نمی­کند، آفرینش بهشت و جهنّم، انسان، آب، آتش، خاک و... وجود دارد، و نیز قرآن مجیدش که همه و همه سرشار از عظمتِ بی‌کران و وصف­ناپذیر وی می­باشند و دلالت بر آن دارند که فقط او شایستگی ربوبیّت و الوهیّت را دارد.</p><p class="rtl right" id="p1401">عظیم بودن خداوندأ جدای از اینکه عظمت و شکوه و جلال خداوند را بر ذهن و روح و روان مؤمن متجلّی می‌کند بلکه به وی مژده می­دهد که کسی که وی بر آن توکّل و تکیه دارد در والاترین مقام بزرگی و شکوه قرار دارد و این، اُمید و آرامش را در انسان به اوج می­رساند. عظمتِ عظیم به انسان می­فهماند که وی در اوج حقارت و ضعف قرار دارد تا کِبر و عُجب و غُرور به انسان سرایت نکند و انسان در این راستا خود را با هستی و قوانین عظیم تطبیق می­دهد و بر خدای عظیم کُرنش می­کند و بر وی سجده می­برد. مؤمن می­داند فقط در راستای فرموده­های عظیم در قرآنِ وی بزرگی و عظمت نصیبش می­گردد تا در روز عظیم <span class="c2">(قیامت)</span> سربلند و سرافراز درآید. مؤمن در راستای بزرگ بودنش سعی دارد دیگران را همراه خود سازد و با مردم بزرگمنش و بزرگوار برخورد می­کند و مردم را بزرگ می­شمارد و کسی را تحقیر نمی­کند.</p><h3 class="rtl start" id="p260"><a id="t260" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t260">35-غَفُور</a></h3><p class="rtl right" id="p1402">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1403">﴿نَبِّئۡ عِبَادِيٓ أَنِّيٓ أَنَا ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ٤٩﴾ <span class="c5">[الحجر: 49]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1404"><span class="c3">«‏«ای پیغمبر!»</span> بندگان مرا آگاه کن که من دارای گذشت زیاد و مهر فراوان هستم».</p><p class="rtl right" id="p1405">خداوند غفّار و غفور است. هر دوی این نام­های زیبا از ریشۀ غَفَرَ می­باشند. خداوند غفور بسیار بخشنده و پوشانندۀ گناهان است و به معنای اسم غفّار است که قبلاً به معنا و تأثیر آن در زندگی مؤمن پرداخته شد؛ امّا غفور خبر از نوعی مبالغه و شمولیت می­دهد که غفّار آن معنا را ندارد. غفّار مبالغه است در بخشش به این صورت که پشت سرِهم می­بخشد و عفو می­نماید؛ زیرا صیغۀ فعّال خبر از کثرتِ فعل و حادثه می­دهد و صیغۀ فَعُول خبر از تمامیّت و شمولیّت بخشش می­دهد. با این وصف غفورأ صاحب بخشش کامل و شاملی است که برترین و بزرگترین و نهایت بخشش را داراست.<span class="c6"> خداوندأ بشارت داده:</span> بنده­اش اگرچه بسیار گناه کند و حتّی بزرگترین گناه همچون شرک، قتل، زنا و... را انجام دهد با توبۀ نَصوح <span class="c2">(توبه­ای خالصانه شاملِ ترک گناه، پشیمان شدن از آن، تصمیم بر برنگشتن به آن، ردّ مظالم و بازپرداخت حق به صاحبان آن)</span> مشمول مغفرت کاملِ غفورأ می­گردد.</p><p class="rtl right" id="p1406">با وجود اینکه تمامی مزایا و آثار غفّار شامل غفور نیز می­گردد، مؤمن سعی دارد با اُسوه­گیری از غفور بخشش و عفو کامل و شاملی نسبت به هم­نوعانِ خود داشته باشد تا مشمول أجر عظیم و بخشش غفور گردد.</p><h3 class="rtl start" id="p261"><a id="t261" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t261">36- شَکُور</a></h3><p class="rtl right" id="p1407">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1408">﴿وَمَن يَقۡتَرِفۡ حَسَنَةٗ نَّزِدۡ لَهُۥ فِيهَا حُسۡنًاۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ شَكُورٌ﴾ <span class="c5">[الشورى: 23]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1409"><span class="c3">«‏هر کس کار نیکی انجام دهد، بر نیکی عمل او می‌افزائیم. خداوند بسیار آمرزگار و شکرگزار است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1410">شَکُور صیغه مبالغۀ شاکِر و یعنی؛ بسیار سپاسگزار و سپاسگزارنده. شکورأ در مقابل انجام وظایف بندگانش سپاس­گزاری می­کند. سپاس­گزاری وی بدین معناست که هیچ عمل صالحی را بدون پاداش و تقدیر نمی­گزارد. خداوندِ شکورأ به تمامی اعمال و نیّت­های پنهان و آشکارِ نیک بندگانش به طور کامل آگاه است و جدای از اینکه ثنای این بندگان مخلص و صالح را در دنیا می­کند بلکه به پاسِ تشکر و قدردانی از آنها اعمال صالح آنها را ضایع نمی­کند و از فضل خود بر پاداششان می­افزاید و در برابر اعمال صالح اندک آنها که در واقع وظیفۀ آنهاست برترین و جاودانه­ترین نعمت‌ها و پاداش را نصیبشان می­گرداند.</p><p class="rtl right" id="p1411">مؤمن از اینکه خداوندی که وی را آفریده و هرچه دارد از اوست، در برابر وظیفه­اش شاکر است، با جان و دل به حمد و ثنا و ستایش او مشغول می­شود. و غیر از او نعمت‌دهنده­ای را نمی­بیند و با لفظ و عمل شکرگزار خواهد بود. و اینکه یقین دارد که شکور، پاداش و تقدیر هیچ عملی را ضایع نمی­کند احساس امنیّت و سرور به وی دست می­دهد. و در برابر لطف و مهربانی دیگران نیز سپاسگزار است؛ چرا که تشکر از دیگران، تشکر از خداوند است.</p><h3 class="rtl start" id="p262"><a id="t262" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t262">37- عَلِیّ</a></h3><p class="rtl right" id="p1412">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1413">﴿وَهُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡعَظِيمُ﴾ <span class="c5">[الشورى: 4]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1414"><span class="c3">«‏‏آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است، از آنِ خدا است، و او بس والا و شکوهمند است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1415">علیّ صفت مشبهه و به معنای والا، متعال و رفعت یافته است. جایگاه علیّأ در هستی بلندترین و والاترین و بالاترین و رفیع­ترین و عالی­ترین می­باشد. علیّأ بسیار بلندمرتبه است؛ زیرا او تمام هستی را آفریده و تحت قدرت و فرماندهی دارد و فقط او حقّ است و هر کس غیر او باطل، او بر بندگانش چیره است، هیچ چیز در مَجد و شرف و عزّت همتای او نیست، مطلق بودن فقط لایق اوست پس همه چیز در برابرش خاشع و حقیرند. علیّأ از حیث جهت­ها و مکان­ها منزّه است؛ زیرا آنها در نزد وی یکی هستند. علیّأ از آنچه مشرکان دربارۀ وی به هم می‌بافتند و از ناروا و نقائصی که در حق او می‌گویند، بسیار به دور و از اندیشۀ ایشان خیلی والاتر و بالاتر است.</p><p class="rtl right" id="p1416">مؤمن به سوی بلندمرتبگی بال می­گشاید و مسیر پروازش فقط از طریق بندگی و خشوع در برابر خداوندِ عَلِیّ و والامقام است. مؤمن می­داند هر کس در قیامت بر مبنای اعمالش درجه می­گیرد پس خواهان برتری واقعی و جاودانه در قیامت است و آن نصیب خاشعان و پرهیزکاران است و بخاطر والایی در دنیا، والایی در قیامت را از دست نمی­دهد.</p><h3 class="rtl start" id="p263"><a id="t263" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t263">38- کَبِیر</a></h3><p class="rtl right" id="p1417">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1418">﴿عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِ ٱلۡكَبِيرُ ٱلۡمُتَعَالِ٩﴾ <span class="c5">[الرعد: 9]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1419"><span class="c3">«‏‏‏خدا آگاه از جهان پنهان و آگاه از جهان دیدنی است، بلندمرتبه و والا است‏»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1420">از ریشۀ کَبُرَ الفاظی برای خداوندأ بکار برده شده است،<span class="c6"> از جمله:</span></p><p class="rtl right" id="p1421">1-   <span class="c3">«متکبِّر»</span> که پیشتر مفهومش بیان گردید.</p><p class="rtl right" id="p1422">2-   <span class="c3">«کِبریاء»</span> یعنی رفعت و شاهی و والائی که فهم مخلوقات از درکش عاجزند.</p><p class="rtl right" id="p1423">3-   <span class="c3">«أکبر»</span> یعنی؛ به فرض محال اینکه چیز دیگری کبریایی داشته باشد او بالاتر است.</p><p class="rtl right" id="p1424">4-   <span class="c3">«کبیر»</span> یعنی؛ کامل­ترین و اشرفِ موجودات است و همه در برابرش حقیر و کوچکند و وی بزرگ­تر و بلندمرتبه­تر از آن است که تشبیه و مقایسه با کس یا چیزی گردد و از مُحاط شدن و محدودیّت منزّه و برتر و والاتر است.</p><p class="rtl right" id="p1425">مؤمن کبریایی را فقط لایق کبیرأ می­داند و تنها وی را به آن می­ستاید و شعارش در هر حال و مقام و در برابر هر کسی <span class="c3">«اللهُ أکبر»</span> می­باشد. مؤمن در برابر کبیر با خشوع و سجده خود را حقیر و خوار می­کند و در پرتو این ذلالت و تواضع، بزرگی و برتری جاودان می­یابد. مؤمن خواهان بزرگی و عزّت در پرتو شریعت می­باشد و دیگران را هم به سوی آن دعوت می­دهد و در این راستا مؤمنان را عزیز و والا و محترم می­گرداند. هر مؤمن باور راستین دارد که بزرگی واقعی و جاودان در بندگی کبیر است و بس.</p><h3 class="rtl start" id="p264"><a id="t264" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t264">39- حَفِیظ</a></h3><p class="rtl right" id="p1426">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1427">﴿إِنَّ رَبِّي عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٍ حَفِيظٞ﴾ <span class="c5">[هود: 57]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1428"><span class="c3">«بیگمان پروردگار من مراقب و مواظب هر چیزی است‏»</span>.‏</p><p class="rtl right" id="p1429">حَفِیظ <span class="c2">(صفت مشبهه)</span> و حافِظ <span class="c2">(اسم فاعل)</span> از تمام هستی محافظت و نگهداری می­کند و همه چیز تا موعد مقرّرش در قبضۀ حفاظت و رعایت اوست و حفاظت همۀ هستی وی را درمانده و خسته نمی­کند؛ چرا که حفظ صفتی ثابت و لازم، أزلی و أبدی برای خداوند است که بدون آن هستی بقایی نخواهد داشت. حفیظأ تمام هستی را کنترل و در اختیار دارد و محافظتش همراه با تسلّطی می­باشد که بر تمام هستی دارد.<span class="c6"> از مظاهر حفظِ حفیظأ:</span> حفظ قرآن کریم از تحریف و تغییر، حفظ آسمان‌ها و زمین تا از مسیر خود خارج نگردند، محافظت از پیامبران† و مؤمنان از گزند مخالفانشان، محافظت انسان از عذاب در شب و روز، قرار دادن آسمان به عنوان سقفی محفوظ، ثبت و نگهداری تمامی اتّفاقات و احوالِ هستی در لوح محفوظ و....</p><p class="rtl right" id="p1430">مؤمن تنها خداوندأ را حافظ خود می­داند و وی را از دشمنی مخالفان، بیماری‌ها، بلاها و آزارها محافظت می‌کند. مؤمن در دفع­ ضرر و نیاز و ناراحتی و بیماری فقط متوجّه حفیظ می­گردد. و بر ثبتِ اعمالش توسط نگهبانانِ حفیظ واقف است و همیشه مراقبِ اعمالِ خود است.‏ مؤمن با گفتار و کردار استوار در پرتو توحید و یکتاپرستی و محافظت بر قوانین دین اسلام از مشکلات و عذاب و ناراحتی و آزار و اذیت در دنیا و قبر و آخرت محافظت می­شود و با پاسداری از دین خدا، حفاظتِ حفیظ را بدست می­آورد. مؤمن بر محفاظتِ دین، نسل، جان، عقل و مال بر مبنای قوانین شریعت مُصِر و مُحافِظ است و دیگران از دست و زبان و قدرت وی محفوظ هستند. </p><h3 class="rtl start" id="p265"><a id="t265" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t265">40- مُقِیت</a></h3><p class="rtl right" id="p1431">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1432">﴿وَكَانَ ٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ مُّقِيتٗا﴾ <span class="c5">[النساء: 85]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1433"><span class="c3">«خداوند بر هر چیزی چیره است‏»</span>.‏</p><p class="rtl right" id="p1434">مُقِیت از ریشۀ قُوت، اسم فاعل به معنای حافظ، شاهد و رزق و روزی­دهنده است. مُقِیت معنای حفیظ را هم دارد و شاهد و گواه تمامی هستی می­باشد و چیزی از وی پوشیده نیست. امّا معنای خاص این اسم زیبا آن است که مُقِیت روزی دهنده و عطاکنندۀ رزق و روزی مادّی و معنوی می‌باشد و از این جهت که رزق­دهنده بر رزق­گیرنده غالب است پس وی چیره و مسلّط بر تمامی موجودات می­باشد. با این اوصاف مُقِیتأ با سیطره و تسلّط بر آفریده­هایش آن­ها را تحت نظارت و مراقبت و محافظت خود دارد و بر تمامی رفتارهای آن­ها شاهد است و روزی­رسان تمامی آنها می‌باشد. مُقِیتأ بر شکل­گیری و تکامل و حرکت هستی مسلَّط است و آن را در جهت ارادۀ خود اداره و مراقبت می­کند.</p><p class="rtl right" id="p1435">مؤمن رزق و نیازش را فقط از مُقِیت می­خواهد و اگرچه در این راستا اسباب لازم را اتّخاذ می­کند ولی روزی­دهنده را فقط مُقِیت می­داند. مؤمن رزق حلال و پاکیزه کسب می­کند و هرگز جهت کسب روزی حق دیگران را ضایع نمی­کند. مؤمن، مُقِیتأ را مسلَّط بر هستی دانسته و دستِ نیاز و دلِ خاشع و زبانِ ذاکر را فقط متوجّه وی می‌گرداند.</p><h3 class="rtl start" id="p266"><a id="t266" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t266">41- حَسِیب</a></h3><p class="rtl right" id="p1436">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1437">﴿وَلَا يَخۡشَوۡنَ أَحَدًا إِلَّا ٱللَّهَۗ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ حَسِيبٗا﴾ <span class="c5">[الأحزاب: 39]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1438"><span class="c3">«و از کسی جز خدا نمی‌ترسیدند، و همین بس که خدا حسابگر باشد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1439">حسیب از باب حَسَبَ یَحسَبُ به معنای شمارش­گر مادّی و مصدرش حِساب می‌باشد. حسیب شمارشگر و محاسبه­گر دقیق و کاملی در مورد بندگانش می­باشد و هیچ کس و هیچ کردار و گفتار و پنداری را بدون حسابرسی و شمارش باقی نمی‌گزارد. پس حساب و پاداش و جزای هر عملی را خواهد داد البته در این راستا نباید عفوّ و مغفرت و رأفت و لطف خداوند را نادیده گرفت. فقط حسیب حسابرس بندگانش می­باشد و هیچ کس حتّی پیامبران† و ملائکه در امر حسابرسی دخالتی ندارند؛ زیرا این عمل پیچیده و بزرگ فقط از حسیبی که علیم و بصیر و سمیع و قدیر و خبیر و عظیم و شهید و مالک و والی باشد ممکن است که این‌ها فقط مختص پروردگار می­باشند. و از آنجائیکه فقط حسیب حسابرس قیامت می­باشد پس به پروندۀ همه در روز قیامت به سرعت و تنهایی رسیدگی می­نماید. حسیب به معنای کافی نیز آمده و حسیبأ برای رفع نیازها و سختی‌ها و برآوردکردن خواسته­ها کافیست.</p><p class="rtl right" id="p1440">مؤمن با فهم این اسم زیبا، به جایگاهی خواهد رسید که خود را در برابر تمامی کردارش مسئول می­داند و یقین دارد هیچکدام <span class="c2">(پنهان و آشکار، بزرگ و کوچک)</span> از حسابِ حسیبأ خارج نخواهند بود. و همچنین نسبت به دیگران نیز حسابگرِ دقیق و عادِلی خواهد بود تا در حسابِ حسیب مورد بازخواست واقع نگردد. مؤمن خود را محاسبه می­کند قبل از اینکه حسیب او را محاسبه کند. مؤمن با توکّل و ایمان به خداوند از کسی هراسی ندارد و کار و بار خود را بدو وامی­گذارد و اللهأ را بسنده است.</p><h3 class="rtl start" id="p267"><a id="t267" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t267">42- جلیل</a></h3><p class="rtl right" id="p1441">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1442">﴿تَبَٰرَكَ ٱسۡمُ رَبِّكَ ذِي ٱلۡجَلَٰلِ وَٱلۡإِكۡرَامِ٧٨﴾ <span class="c5">[الرحمن: 78]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1443"><span class="c3">«‏نام پروردگار ارجمند و گرامی تو، چه مبارک نامی است!»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1444">جلیل به معنای ارجمندی و در اصل برای بزرگی مادّی بکار برده شده ولی برای خداوندأ یعنی؛ بزرگی و ارجمندی معنوی. جلیلأ تمامی صفات کمال، جمال و جلال را داراست. جلیلأ در ذات و صفاتش متعالی و بلندمرتبه است به گونه­ای که جلالیّت و بزرگی و کبریایی و عظمت و عزّت و بی­نیازی و علم و قدرتش در اوجِ کمال و جمال، مختص ذات مقدّسش می­باشد و هیچکدام از آنها حصر و محدودیتی ندارند. فقط جلیل جامع این صفاتِ کمال و جمال است. جلیلأ در صفاتش در اوج و برتری می­باشد که کمالِ جلالش بر کسی قابل دسترسی نیست. همه در برابر جلیل ذلیل و حقیرند و هر بنده­ای وی را به جلالیّت وصف کند و هیبتِ جلالیّتش را داشته باشد، وی را بزرگی و مجد می­بخشد.</p><p class="rtl right" id="p1445">مؤمن در دقّت در بزرگی و زیبایی جلیل قلب و جان و روحش را تقدیم و فدای پروردگارش می­کند و در هیبتِ جلالش خوف و هراسش زیاد و در شوقِ جلالش رغبتش به کُرنش و بندگی زیاد می­شود. و با تبلور جمال و جلال وی، راهی جز وصال به آستانِ قدس او نمی­شناسد.</p><h3 class="rtl start" id="p268"><a id="t268" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t268">43- کریم</a></h3><p class="rtl right" id="p1446">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1447">﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡإِنسَٰنُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ ٱلۡكَرِيمِ٦﴾ <span class="c5">[الانفطار: 6]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1448"><span class="c3">«ای انسان! چه چیز تو را در برابر پروردگارِ گرامیت مغرور ساخته است و در حق او گولت زده است؟!»</span>.‏</p><p class="rtl right" id="p1449">کریم یعنی؛ گرامی و دارای خصال نیکِ آشکار. کریم گرانبهاترین نام خداوند است. کریمأ صفات کمال و ستودنی دارد که آشکار می­باشند. کریمأ بدون وسیله و منّت عطا می­کند و به هر کس از او بخواهد و حتّی نخواهد بخشش دارد. کریمأ در عطایش خِساست و کمی ندارد و هیچ ترسی از بخشش ندارد و عطایش نه از روی نیاز و نه در ازای لطف می­باشد و هیچ کمی بر وی وارد نمی­کند.<span class="c6"> از مظاهر کَرَم خداوند:</span> قبول توبۀ گناهکاران و پذیرش دعای مؤمنان و دادن بیشتر از خواسته­هایشان،<span class="c6"> آفرینش همۀ موجودات مانند:</span> گیاهان و حیوانات و پدیده­های روی زمین مانند: آب، کوهها، ستارگان برای استفادۀ انسان، برپایی قیامت برای حسابرسی و دادن پاداش مؤمنان، عطای بهشت به پرهیزکاران، مضاعف کردن اجر صالحان و دادن روزی بدانها بدون حساب و....</p><p class="rtl right" id="p1450">مؤمن خواسته­هایش را فقط از کریمأ می­خواهد و خود را به زیور کَرَم و بخشش آراسته کرده و بخشش زیاد می­باشد و حتّی دیگران را بر خود ترجیح می­دهد هرچند سخت نیازمند باشد. و خطاهای دیگران را عفو می­نماید. خداوند انسان را بخاطر جود و کرمش و خصال و کردار نیکش، کریم قرار داده است.</p><h3 class="rtl start" id="p269"><a id="t269" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t269">44-رقیب</a></h3><p class="rtl right" id="p1451">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1452">﴿إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلَيۡكُمۡ رَقِيبٗا﴾ <span class="c5">[النساء: 1]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1453"><span class="c3">«بیگمان خداوند مراقب شما است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1454">رقیب از <span class="c3">«رَقَبَه»</span> به معنای گردن گرفته شده و چون برای مَهار حیوان گردنش گرفته می­شود، این لغت معنای سیطره یافتن و نظارت را دارد. رقیب بر همۀ بندگان و آفریده­هایش قدرت و نظارت دارد و گویی گردن همه در قدرت اوست، پس همه چیز در اراده و نظارت و احاطۀ اوست. رقیب عِلمش مسبوق بر تمامی رخدادها می­باشد و چیزی از دید و نظارتش پنهان نیست. رقیبأ بر درون­ها آگاه و بر رازها شاهد و بر نجواها مراقب و بر اعمال ناظر است. رقیب غافل و غائب و فراموشکار و خوابیده نمی‌گردد تا چیزی بر وی پنهان بماند. رقیب بر آسمان‌ها و زمین و درون و برون هستی مراقبت و نظارت دارد؛ چرا که اگر یک چشم بهم زدن هستی را مراقبت نکند تمام هستی نابود خواهد شد.</p><p class="rtl right" id="p1455">بندۀ مؤمن همیشه رقیبأ را ناظر و مراقب خود می­داند پس به گونه­ای خداوند را عبادت می­کند گویی وی را مراقبت بنده یعنی؛ بندگی در برابر رقیب، حفیظ، علیم، سمیع، بصیر و عظیم که بر همۀ اعمالش سیطره دارد. در پرتو این مراقبت بنده آنگونه بندگی خدا را می­کند که نظارت و سیطرۀ رقیب بر آن اقتضا دارد و شایسته و بایسته رهرو و سالک صراط مستقیم یعنی؛ راهِ بندگی خدا می‌باشد.</p><h3 class="rtl start" id="p270"><a id="t270" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t270">45- مُجِیب</a></h3><p class="rtl right" id="p1456">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1457">﴿إِنَّ رَبِّي قَرِيبٞ مُّجِيبٞ﴾ <span class="c5">[هود: 61]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1458"><span class="c3">«خداوند من «با علمش به بندگانش»</span> نزدیک <span class="c3">«است»</span> و پذیرنده <span class="c3">«ی دعا»</span> است».</p><p class="rtl right" id="p1459">مُجِیب از ریشۀ جَوَبَ در اصل به معنای قطع است. مثل آن است سؤال و جواب مسافتی را طی <span class="c2">(قطع)</span> می­کنند. مُجِیب تنها فریادرس و اجابت­کنندۀ دعاها و خواسته‌ها می‌باشد. از آنجائیکه مُجِیب با علم خودش به انسان نزدیک است و بر هر چیزی توانمند و چیره است و همۀ خواسته­ها را می­بیند و می­شنود و لطف و کَرَم و رأفت و غنای وافر دارد و توانایی آن را دارد که در آنِ واحد به همۀ خواسته­ها رسیدگی کند بدون اینکه هیچ مشغولیّت و آزاری برای وی حاصل گردد. علمِ مُجِیبأ أزلی است و همه چیز را دانسته و اسباب و چگونگی رفع آنها را تدبیر و تقدیر نموده است. مُجِیب بنابر نیاز و بخاطر لطف و خواسته اجابت نمی­کند و اجابت­کردنش چیزی از وی نمی­کاهد و اضافه نمی­کند.</p><p class="rtl right" id="p1460">مؤمن فقط مُجِیبأ را اجابت­کنندۀ دعاهای خود می­داند و هیچ غیر خدایی مانند مُجیب، سمیع و بصیر و غنیّ و لطیف و توانمند برای اجابت درخواست­های زیاد و پی‌درپی نمی­باشد. مؤمن با نماز و دعا با مُجِیب ارتباط برقرار کرده و خواسته­­هایش را از وی می­خواهد. مؤمن با پذیرش فرمان خدا و رسولش ج راز اجابت دعاها را در دنیا و عقبی پیدا کرده و نیاز نیازمندان را برطرف می­کند.</p><h3 class="rtl start" id="p271"><a id="t271" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t271">46-واسِع</a></h3><p class="rtl right" id="p1461">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1462">﴿إِنَّ ٱللَّهَ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ﴾ <span class="c5">[البقرة: 115]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1463"><span class="c3">«بی‌گمان خدا گشایشگر است و بسی دانا است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1464">واسع یعنی؛ گنجایش­دهنده و وسعت­دهنده و پهناور. واسع به همۀ هستی دسترسی دارد و هیچ محدوده­ای بر أسماء و صفاتش وجود ندارد. خداوندأ علمِ واسع، مغفرتِ واسع، مُلک و سلطنت و عدلِ واسع، احسان و لطف و قدرتِ واسع، رزق و ثروت و بی­نیازیِ واسع و فضل و رحمتِ واسع دارد، به­گونه­ای که با آنها تمام هستی را در کنترل و چیره دارد و هیچ چیز از وی مخفی نمی­ماند و چیزی وی را عاجز نمی‌گرداند و بر وی نقصانی وارد نمی‌کند و رحمت و فضل واسعش تمام هستی را در برگرفته؛ چرا که بدون رحمِ واسعِ وی هیچ چیزی قوام نخواهد داشت. در واقع تمامی أسماء و صفات علیای پروردگار واسع می­باشند و أزلی و أبدی و بدون محدودیّت هستند.</p><p class="rtl right" id="p1465">مؤمن در متّصف به این وصف در حدّ توانش گشایشگر و گشاده­دست و گشاده­رو می­باشد. به فقرا کمک می­کند، نیاز و مشکلات مردم را برطرف می­کند، به تعلیم و تربیت می­پردازد، اهل گذشت و ایثار می­باشد، خوش­رو و گشاده‌رو است و.... حکومت اسلامی هم باید متّصف به وصف واسع باشد و از خشونت و ظلم و بی­پروایی بپرهیزد.</p><h3 class="rtl start" id="p272"><a id="t272" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t272">47- حَکِیم</a></h3><p class="rtl right" id="p1466">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1467">﴿فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ﴾ <span class="c5">[البقرة: 209]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1468"><span class="c3">«بدانید که بی‌گمان خدا قدرتمند چیره و حکیم و کاربجا است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1469">حکیم یعنی؛ کاربجا و از روی حکمت. حکیم تمامی کارهایش بجا است. حکیمأ در زمینۀ آفرینش <span class="c2">(خلق)</span> بجا و دقیق عمل می­کند و اندازه، شکل، توازن، رنگ، جایگاه، تناسب، ماندگاری و همه خصوصیّت و ویژگی­های هستی بجا و ظریف می­باشند. حکیمأ در زمینۀ فرماندهی و نگهداری <span class="c2">(أمر)</span> آنها را دقیق و بدون هیچ انحراف و تغییر و تبدیلی در مسیر خود نگهداری و به حرکت درمی­آورد؛ چرا که حرکت این آفریده­ها در حقیقت افعال خداوندأ است. حکمت متعالی وی اقتضا می­کند که هر چیزی در جایی که مصلحتش می­باشد قرار گیرد و هیچ چیزی در <span class="c3">«خلق و أمر»</span> عبث و بیهوده نیست؛ چرا که حکیم از عبث پاک و منزّه و مبرّاست.</p><p class="rtl right" id="p1470">خداوندأ بر مؤمنان منّت نهاده که در میانشان پیغمبری از جنس خودشان برانگیخت تا بر آنان آیات قرآن را بخواند، و ایشان را پاکیزه بدارد و بدیشان قرآن و حکمت ‌آموخت، پس مؤمنان قدر این موهبت را می­دانند و علاوه بر شکر از حدود آن خارج نمی­گردند. فرزانگی و حکمت مؤمن عبارت است از شناخت پروردگارأ و عمل به دستوراتش آنگونه که باید باشد. همچنین از انجام اعمال بی­فایده و عبث و بیهوده دوری می­کند و از هر لحظه­ای از زندگی­اش نهایت استفاده را می­کند؛ چرا که او می­داند که زود دیر می­شود و باید بار سفر آخرت را ببندد.</p><h3 class="rtl start" id="p273"><a id="t273" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t273">48- وَدُود</a></h3><p class="rtl right" id="p1471">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1472">﴿إِنَّ رَبِّي رَحِيمٞ وَدُودٞ﴾ <span class="c5">[هود: 90]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1473"><span class="c3">«بیگمان پروردگار من بسیار مهربان و دوستدار «مؤمنان»</span> است».</p><p class="rtl right" id="p1474">وَدود صفت مشبهه و از ریشۀ <span class="c3">«وُدّ»</span> یعنی؛ بسیار با محبّت و دوستدار. وَدود، مؤمنانی که پیوسته کارهای شایسته می‌کنند را دوست می­دارد و محبّت آنها را در دلِ دیگران می‌افکند. صفت دوست داشتن در خداوند ثابت و همیشگی و جزو ذات اوست و هیچ اثر انفعالی در وی به وجود نمی‌آورد و مانند محبّت هیچ کس نیست؛ زیرا او مانند کسی نیست. وَدودأ بدون نیاز و در ازای هیچ چیز محبّت می­ورزد؛ زیرا او بی‌نیاز است و هیچ چیزی نمی­تواند در ازای محبّت وی قرار گیرد. وَدود به معنای <span class="c3">«مَودود»</span> به معنای دوست‌داشتنی از هر چیزی دوست­داشتنی­تر است. محبّتِ وَدود به کلیّۀ هستی با آفرینش و تدبیر و رزق و رحمش شامل شده ولی محبّت خاص وی شامل مؤمنان و موحّدان و مجاهدان و توبه­کاران است که در دنیا و عقبی مشمول محبّتش می‌گردند.</p><p class="rtl right" id="p1475">محبّت همه فانی و ناقص و فقط محبّتِ وَدود جاودانه و کامل است پس همیشه در پیِ کسب محبّت وَدود است و با فروتنی در برابر مؤمنان و سخت­گیری و جهاد در برابر کافران و هراس نداشتن از سرزنش و لومۀ آنها محبّت و فضل خداوندأ را کسب می‌کند. مؤمن به دیگران محبّت می­ورزد و با محبّتش دلی را شاد و لبی را خندان و گره‌ای را باز کند. مؤمن وَدود را سخت دوست می‌دارد و بالاتر از هر چیز بدو محبّت می‌ورزد و هیچ­کس را مانند و مثل وی دوست ندارد. محبّت بنده به خداوندأ جدای از آثار شگرف مادّی و معنوی در دنیا و آخرت، شور و ذوق و شعف و حلاوتِ وصف‌ناپذیر و بی­همتایی را به بنده می­بخشد.</p><h3 class="rtl start" id="p274"><a id="t274" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t274">49- مَجِید</a></h3><p class="rtl right" id="p1476">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1477">﴿إِنَّهُۥ حَمِيدٞ مَّجِيدٞ﴾ <span class="c5">[هود: 73]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1478"><span class="c3">«بیگمان خداوند ستوده «در همۀ افعال و»</span> بزرگوار <span class="c3">«در همۀ احوال»</span> است».</p><p class="rtl right" id="p1479">مَجید <span class="c2">(صفت مشبهه)</span> و ماجِد <span class="c2">(اسم فاعل)</span> از ریشۀ <span class="c3">«مَجد»</span> یعنی بسیار پهناو و وسیع. مَجید در آفرینش و ادارۀ هستی دارای خیر و نیکی بس فراوان و وسیعی است. مجیدأ دارای مقامات و کمالات بالا و صاحب عرش و تخت فرماندهی مطلق بر عالم هستی است. مَجد و درجاتِ کمال و اوصاف جلالِ مَجید آنقدر بالا است که هر کمال و جلالی در مقابلش پوچ است، و هُمای بلند پرواز عقل و علم بشری هرگز به ذیل آن هم نمی‌رسد، چه رسد به اوج آن و همۀ هستی بر وی خواه ناخواه سجده می­برند و در هردو سرا در برابرش خاضع­اند. مَجید تمامی صفاتش عظیم و وسیع می­باشد. به­گونه‌ای که علم، محبّت، لطف، قدرت، حکمت، غفرانش و... در اوجِ مَجد و کمالِ مطلق می­باشند.</p><p class="rtl right" id="p1480">مؤمن در مسیر بندگی با حذفِ غیر خداها و لُگام کردن نفسش، مَجد توحید و تقوا در وجودش به جوش و خروش درآمده و انوار هدایت بر قلبش تابنده می­شود و همیشه خواهان بزرگی از مَجید است و بس. مؤمن بزرگی حقیقی و جاودان را در ایمان و عمل صالح می­بیند و بخاطر بزرگی­هی موقت دنیوی ظلم و ستیز و تعدّی و نافرمانی خداوند را نمی­کند.</p><h3 class="rtl start" id="p275"><a id="t275" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t275">50-باعِث</a></h3><p class="rtl right" id="p1481">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1482">﴿ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَن لَّن يُبۡعَثُواْۚ قُلۡ بَلَىٰ وَرَبِّي لَتُبۡعَثُنَّ﴾ <span class="c5">[التغابن: 7]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1483"><span class="c3">«کافران می‌پندارند که هرگز زنده و برانگیخته نخواهند گردید! بگو: چنین نیست که می‌پندارید، به پروردگارم سوگند! زنده و برانگیخته خواهید شد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1484">و خداوندأ درحدیث قدسی فرموده­اند: <span class="c3">«إِنِّي بَاعِثٌ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_412" class="anchor"></a><a href="#note_412" name="r_412" class="fnote">[<span>412</span>]</a></span> <span class="c3">«بی‌شک من برانگیزاننده و زنده­کنندۀ مُردگان هستم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1485">باعث یعنی؛ برانگیزاننده. باعث بعد از اینکه همۀ بندگان مُردند و با نفخ صور اوّل همۀ جهان در خاموشی و خُمود فرو رفت، همۀ آنها را برانگیخته و زنده می­گرداند. باعثأ همانگونه که انسان را از خاک آفریده و مسیر تکاملش را تنظیم نموده و همانگونه که زمین خشک و خاموش را جان­ می­بخشد، بعد از مرگ انسان را زنده می‌گرداند و از زمین بیرون می­کشد تا سرانجام بدکاران و نیکوکاران را مشخص کند. باعِث با برانگیختن و ارسال پیامبران † و دادن نشانه‌ها در خلقت هستی به انسان ثابت کرده که وی بعد از مرگش برانگیخته و زنده می­شود تا زندگی جاوید یابد و بداند که خلقت هستی هدفمند و هوشمندانه است.</p><p class="rtl right" id="p1486">مؤمن سرای دنیا را فانی و سرای عقبی را عالی و جاودانه می­بیند و یقین دارد که باعِث وی را بعد از مرگ با جسم و روحش زنده و برانگیخته می­کند. این فهمش از نام زیبایِ باعث هدف از آفرینشش را برایش مشخص می­کند و وجودش را در جهت بندگی خدا قرار می­دهد.</p><h3 class="rtl start" id="p276"><a id="t276" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t276">51- شَهِید</a></h3><p class="rtl right" id="p1487">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1488">﴿وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ شَهِيدٌ﴾ <span class="c5">[المجادلة: 6]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1489"><span class="c3">«خدا حاضر و ناظر بر هر چیزی است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1490">شَهِید از مصدر <span class="c3">«شُهود»</span> یعنی؛ حاظر و ناظر و گواه. شَهِید بر تمامی ذرّات و امور و آفرینش هستی ناظر و حاظر و گواه است. شهودِ شَهِید بهترین و والاترین صورت علم و آگاهی را به وی انتقال می­دهد به­گونه­ای که هیچ­کاری و هیچ چیزی در زمین و در آسمان چه ذرّه­ای؛ چه کوچک­تر و چه بزرگ­تر از وی پنهان نمی­ماند. شَهِید گواهی بر حقّ الوهیّت خود و دادگریش می­دهد و بعد از وی، فرشتگان و صاحبان دانش بر آن گواهی می‌دهند. شَهِیدأ بر آنچه از قرآن به مقتضای دانش خاصّ خودش بر پیامبرج نازل کرده، به حق بودنش گواهی می‌دهد. شَهِیدأ گواهِ بر حق بودن پیامبرش محمّد ج و پذیرش و عدم پذیرش رسالت وی توسط مردمان و گواه تمام کردار انسان‌ها می­باشد. شَهِیدأ، پیامبران†، ملائکه، اعضای بدن و برخی را بر برخی شاهد و گواه در قیامت قرار داده تا بر اعمالشان شهادت دهند.</p><p class="rtl right" id="p1491">مؤمن به گونه­ای شَهِیدœأرا ناظر و گواه بر اعمالش می­بیند که حیاء و شرم در وجودش متبلور شده به گونه­ای که مراقبت و تقوا با وجودش عجین می­گردد. مؤمن گواهی دهندۀ الوهیّت و ربوبیّت خداوندأ و حق بودن قرآن و روز رستاخیز و ملائکه است تا بدینوسیله خود از شاهدانِ قیامت قرار گیرد. بندۀ شَهِید کسی است که خداوندأ را شاهد و ناظر اعمالش می­بیند و جانش را در راه خدا نثار می­کند.</p><h3 class="rtl start" id="p277"><a id="t277" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t277">52- حَقّ</a></h3><p class="rtl right" id="p1492">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1493">﴿فَتَعَٰلَى ٱللَّهُ ٱلۡمَلِكُ ٱلۡحَقُّ﴾ <span class="c5">[المؤمنون: 116]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1494"><span class="c3">«پس والاست‏ خدا، فرمانروای راستین»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1495">حقّ مصدر و صفت مشبهه و به معنای؛ درست می­باشد. حقّ یعنی؛ در ذات و صفاتش آنگونه که باید باشد، هست. و هر آنچه را در آفرینش <span class="c2">(خلق)</span> و فرماندهی و ادارۀ امور <span class="c2">(أمر)</span> باید در وجه ایده­آل و کاملِ خود انجام می­داده، انجام داده است. حقّ فناناپذیر و غیر قابل انکار و بدون تغییر و تبدیل و أزلی و أبدی و واجب­الوجود می­باشد. حقّ، وجودش، ملائکه­هایش، کتابهایش، پیامبرانش†، حشر و قیامتش، قضا و قدرش، وعده و وعیدهایش، قول و فعلش، لقایش، دینش، نام­ها و اوصافش و هر آنچه به حق بدو نسبت داده می­شود حق است؛ زیرا خودش حقّ است و غیر او باطل می‌باشند. حقّأ با آفرینش هستی و مسخّرکردنشان و بیرون آوردن زنده از مرده و مرده از زنده و داخل کردن شب در روز و روز در شب و مدیریّت امور جهان و جهانیان ثابت نموده که حقّ است و فقط پرستش و فریادرسی و فرمانبرداری از او حق است و پرستش غیر او باطل.</p><p class="rtl right" id="p1496">مؤمن نماز و عبادت و زیستن و مُردنش را فقط از آنِ حقّأ می­داند؛ چون فقط او حق است. مؤمن اعتقاد و اقرار به حق بودنِ وجود و صفات و فرموده­ها و آفرینش و حکم خداوند می­نماید و آنها را حق­ترینِ حق­ها می­داند و فرمانبرداری و فریادخواهی و پرستش و تکیه و توکّل کردن به غیر خداها را باطل و پوچ و هرز می­داند.</p><h3 class="rtl start" id="p278"><a id="t278" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t278">53- وکیل</a></h3><p class="rtl right" id="p1497">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1498">﴿وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ وَكِيلًا﴾ <span class="c5">[النساء: 81]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1499"><span class="c3">«‏و کافی است که خدا وکیل باشد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1500">وکیل صفت مشبهه و به معنای محکم کردن خود با تکیه و ارتباط با چیز دیگر می­باشد. وکیلأ کسی می­باشد که همیشه و در همه حال، هر کس در هر حالت و وضعیتی قرار گیرد و دنبال تکیه­گاه و پناهگاه باشد تا با تکیه کردن و واگذاری کارش به اطمینان و آرامش دست یابد، حاضر است تکیه­گاه چنین فردی گردد و امورش را به سرانجام نیک برساند. خداوندأ بهترین وکیل است؛ زیرا نتایج امور فقط به ارادۀ اوست و با علم و قدرت و رحم و هدایتش بهترین سرانجام­ها را می­شناسد.</p><p class="rtl right" id="p1501">مؤمن بر خدا توکّل دارد.<span class="c6"> بدین معنا برای تحقق هر امری سه چیز لازم است:</span></p><p class="rtl right" id="p1502">1-    وجود سبب مادّی و معنوی،</p><p class="rtl right" id="p1503">2-    اراده و عزم انسان. این دو مورد در دایرۀ اختیار و تکالیف و بندگی و عبودیّتِ مؤمن است که باید آنها را اتّخاذ کند.</p><p class="rtl right" id="p1504">3-    ارادۀ خداوندأ. که فقط در دست خدا می­باشد و گرفتن نتیجه و عدم آن در ارادۀ انسان نیست و به وی مربوط نیست ولی مؤمن در آن بر خداأ توکّل می­کند تا نتیجه را به بهترین صورت ممکن برایش رقم زند تا وی اطمینان و آرامش یابد. توکّل واقعی وقتی نمایان است که بود و نبودِ اسباب برای مُتوکِّل یکی باشد. اگر سبب موجود بود آن­ را اتّخاذ می­کند و اگر سبب موجود نبود سعی در گرفتن سبب می‌نماید؛ زیرا تلاش نکردنش در این زمینه گناه است. و در هردو حالت فقط ادای وظیفه <span class="c2">(اتّخاذ سبب)</span> می­کند و نتیجه را فقط از الله می­داند و به وی واگذار می­کند.<span class="c6"> مثلاً:</span> شخص اگر بیمار شود به پزشک مراجعه می­کند و داروهایش را مصرف می­نماید <span class="c2">(اتّخاذ سبب در این مرحله وظیفۀ بندگی وی می­باشد)</span>. ولی شفا یافتن را در ارادۀ خدا می­داند و آن را به خداأ می­سپارد این توکّل واقعی است. پس مؤمن نفی اسباب نمی­کند و نتیجه را از اسباب نمی­داند بلکه در گرفتنِ نتیجه با اتّخاذ اسباب، فقط بر خداأ توکّل می­کند و نتیجه را از وی می­داند و بر آن راضی و خشنود می­باشد.</p><h3 class="rtl start" id="p279"><a id="t279" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t279">54- قَوِیّ</a></h3><p class="rtl right" id="p1505">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1506">﴿إِنَّ ٱللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ﴾ <span class="c5">[الحج: 74]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1507"><span class="c3">«‏به حقیقت خدا توانا «برهر کاری و»</span> قدرتمند چیره است».</p><p class="rtl right" id="p1508">قَوِیّ از قوّت به معنای نیرومند می­باشد. قویّأ کسی است که قدرتش در اوج کمال و نیرومندی است و هرگز ضعف و انحطاط بر آن غالب نمی­شود و هیچ محدوده‌ای هم ندارد. قویّأ در ذات و صفات و افعالش در اوج نیرومندی است و قدرت و عظمت همه از آن اوست. قویّأ آنقدر نیرومند است که بر هر چیزی توانمند و چیره است و همه چیز در قبضۀ قدرت اوست. نیروی قویّأ مانند نیرو و قدرت هیچ چیز و هیچ کس نیست؛ زیرا هیچ چیزی همانند او نیست. قویّأ صاحب همۀ قدرت و نیرو و عظمت است و هر چیزی از وی نیرو می­گیرد و او از هیچ چیز نیرو نمی­گیرد؛ زیرا او بی­نیاز مطلق است. قویّ قدرتش را در آفرینشِ بی­نظیر هستی و زنده کردن مُردگان و در دست داشتن تمامی آفرینش و فرماندهی آن، در معرض عقل و دید انسان قرار داده تا ذره­ای بس اندک از قدرتِ بی­حدّ و بی­کرانش را دریابد.</p><p class="rtl right" id="p1509">مؤمن با هر پُست و مقام و قدرتی در برابر قویّأ، خود را در نهایت ضعف و حقارت و ذلالت می­بیند. مؤمن از قدرت بی­غایت قویّ یقین دارد که تمامی غیر خداها در برابر قویّ ضعیف و ناچیزند. مؤمن ایمان و جسم خود را قوی می­کند تا آنها در راه خدا و خلقِ خدا بگمارد؛ چراکه مؤمن قوی از مؤمن ضعیف بهتر است.<span class="c6"> مؤمن همۀ قدرت و نیرو را فقط از قویّ می­داند و فقط بر آن تکیه دارد و همیشه جان و دل و زبان خود را مزیّن به:</span> <span class="c3">«لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بَاللهِ»</span> <span class="c2">(این گنجینۀ بهشت)</span> می­کند.</p><h3 class="rtl start" id="p280"><a id="t280" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t280">55- مَتِین</a></h3><p class="rtl right" id="p1510">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1511">﴿إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلرَّزَّاقُ ذُو ٱلۡقُوَّةِ ٱلۡمَتِينُ٥٨﴾ <span class="c5">[الذاریات: 58]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1512"><span class="c3">«‏‏تنها خدا روزی‌رسان و صاحب قدرت و نیرومند است و بس‏»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1513">متین یعنی؛ محکم و استوار و فراوان. قویّ یعنی؛ صاحب قدرت فراوان و متین یعنی؛ صاحب قدرت و نیرویی استوار و پایدار که هیچ کمی و فزونی بر نیروی او وارد نمی­شود؛ چرا که قدرت او أزلی و أبدی بوده و در اوج کمال و بزرگی می­باشد. متینأ هیچ عامل و نیرویی، معارض و مخالف اراده­اش نمی­باشد و هیچ ضعف و نقصی بر قدرت وی راه ندارد. قدرتِ متین آنقدر استوار است که با وجود اینکه همه چیز با نیروی او جریان دارد و همه چیز در قبضۀ قدرت اوست ولی هیچکدام قدرتش را کاهش نمی­دهد و وی هرگز ضعیف و خسته و ناتوان و ملول و درمانده و اذیت نمی‌شود، این نمادی از متانت و استواری و بزرگیِ قدرت بی­حدّ و مرز و بی­نیاز اوست.</p><p class="rtl right" id="p1514">قدرتِ ایمان مؤمن آنقدر متین و محکم و استوار است که در برابر هیچ وسوسه‌گری از جنّیها و انسان‌ها که در سینه‌های مردمان به وسوسه می‌پردازند کم نمی­آورد و همیشه آنها را مقهور و مغلوب خود می­نماید تا پرچم ایمان و یکتاپرستی را در قلّه­های رفیع سعادت ابدی به اهتزاز در آورد.</p><h3 class="rtl start" id="p281"><a id="t281" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t281">56- ولیّ</a></h3><p class="rtl right" id="p1515">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1516">﴿وَٱللَّهُ وَلِيُّ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ﴾ <span class="c5">[آل عمران: 68]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1517"><span class="c3">«خداوند سرپرست و یاور مؤمنان است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1518">ولیّ(<span dir="ltr"><a id="ref_413" class="anchor"></a><a href="#note_413" name="r_413" class="fnote">[<span>413</span>]</a></span>) کسی است که رابطه­ای نزدیک و خاص با انسان دارد به­گونه­ای که وی ربّ، خالق، مطاعُ الأمر، باریء، مصوِّر، إله و مستعانِ انسان است و انسان هم مربوب و شکرگزار، مخلوق، مطیع الأمر، مَبرِیّ، عابد إله خود، مستعین و یاری­گیرنده از وی می‌باشد. ولیّ بودن خداوند مقتضای تمامی معانی مذکور و روابطی است که با انسان دارد و در واقع خداوند ولیّ و متولِّی و عهده­دار مؤمنان می‌باشد و آنها را از تاریکیِ گمراهی و تردید به سوی نورِ حق و اطمینان خارج و رهنمون می­کند.</p><p class="rtl right" id="p1519">رابطۀ ولایت بین خداأ و بنده­اش دو طرفه است: خداوند ولیّ مؤمنان است و مؤمنان هم اولیای خداوندأ هستند. آنها کسانی هستند که با ایمان و تقوای الهی پیوسته با رغبت و رهبت در تکاپوی تقرّب به ذات اقدس ولیّأ می­باشند. در این حالت خداوندأ با بشارتِ خوشبختی و رحمت در دنیا و آخرت رابطۀ ولایتش را برقرار می­کند. و با رسیدن به مقام ﴿أَوۡلِيَآءَ ٱللَّهِ﴾ هرگز ترس بر آنها مسلّط نمی­شود و هرگز غمگین نمی­گردند و آرامش و شعفی وصف­ناشدنی به آنها می­رسد؛ چرا که آنها ولیّی دارند که همه چیز در قدرت و ارادۀ اوست و وی هردو سرا را برایشان تضمین می­کند. مؤمن همیشه و پیوسته در تکاپوی رسیدن و حفظ و ترقّی پُست و مَقام والای ﴿أَوۡلِيَآءَ ٱللَّهِ﴾ می­باشد.<span class="c6"> مؤمن این قانون خداوندأ در تار و پود ایمانش رخنه کرده که:</span> <span class="c3">«ستمگران کفرپیشه، برخی یار و یاور برخی دیگرند، و خدا هم یار و یاور پرهیزگاران است»</span> <span class="c5">[الجاثیة: 19]</span>. و بر اساس آن روابط اجتماعی، سیاسی و... خود را تنظیم می­کند.</p><h3 class="rtl start" id="p282"><a id="t282" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t282">57- حَمِید</a></h3><p class="rtl right" id="p1520">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1521">﴿وَٱللَّهُ هُوَ ٱلۡغَنِيُّ ٱلۡحَمِيدُ﴾ <span class="c5">[فاطر: 15]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1522"><span class="c3">«و یزدان بی‌نیاز و ستوده است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1523">حمید در معنای محمود یعنی؛ ستودنی. حمید در ذات خود مستحق ثنا و ستایش و ستودن است؛ چراکه تمامی افعال وی در اوج کمال و جمال قرار دارند و به طور مطلق تمامی کارهایش ستودنی هستند. حمیدأ در معنای حامِد یعنی؛ ستایشگر. خداوندأ ذاتش را ستایش کرده تا بندگانش بیاموزند که به طور شایسته و بایسته به ثنا و ستایش وی بپردازند. حمیدأ آنقدر ستودنی است که هرگز انسان، حقِّ ستایش و ثنایش را بجا نمی­آورد. تمامی آفرینش از جمله؛ بردارندگان عرش خدا و آنان که گرداگرد آن­اند، رعد و فرشتگان، آسمان‌های هفتگانه و زمین و کسانی که در آن هستند به تسبیحِ حَمید مشغولند و در واقع هیچ موجودی نیست مگر این که با زبان حال یا قال حمد و ثنای وی را می­گویند ولی انسان تسبیح آنها را نمی­فهمد.</p><p class="rtl right" id="p1524">مؤمن همیشه و در همه حال به ستایش و ثنا و تسبیح و تقدیس حمید مشغول است و با آن زبانش را تَر، دلش را آرام و جسمش را پاکیزه نگه می­دارد. مؤمن در پرتو ستایش حمید، رنگ خدایی می­گیرد و بوسیلۀ آن تطهیر شده و دیگران نیز وی را می‌ستایند. و با این حال، شعف و خشوع خاصّی در وی شکل می­گیرد که وصف­ناشدنی است.</p><h3 class="rtl start" id="p283"><a id="t283" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t283">58- مُحصِی</a></h3><p class="rtl right" id="p1525">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1526">﴿وَأَحۡصَىٰ كُلَّ شَيۡءٍ عَدَدَۢا﴾ <span class="c5">[الجن: 28]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1527"><span class="c3">«و هر چیزی را دانه‌دانه سرشماری کرده است و دقیقاً می‌داند»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1528">مُحصِی یعنی؛ شمارشگر دقیق. مُحصِی تمامی بندگان و آفرینش را سرشماری دقیق کرده و تمامی احوال و اوضاع آفریده­ها را با تمامی جزئیات در علم خود دارد و به طور مطلق بدان آگاه است و احاطه دارد و در پرونده­ای در لوح المحفوظ ثبت و ضبط نموده است. مُحصِیأ تمامی کسانی که در آسمان‌ها و زمین قرار دارند را سرشماری کرده و دقیقاً تعدادشان را می­داند و در روز قیامت بعد از زنده کردن مُردگان، اعمالی را که در دنیا کرده­اند و چیزهایی که در آن بجا گذاشته­اند و کارهایی که نکرده­اند و آن­ها را فراموش کرده­اند را ثبت و ضبط کرده و در برابرشان قرار می‌دهد به گونه­ای که حسابرسی و سرشماریش مؤمنان را شادمان ولی بزهکارن را ترسان و لرزان کرده و با نهایت تعجّب مشاهده می­کنند که کتابِ اعمال آنها هیچ عمل کوچک و بزرگی را رها نکرده و همه را برشمرده است.</p><p class="rtl right" id="p1529">آثار و واجبات <span class="c3">«مُحصِی»</span> همانند نام­های مُبارک <span class="c3">«رقیب و حسیب»</span> می­باشد و بندۀ خدا در راستای شمارش و ثبت و ضبط دقیق اعمالش همیشه در مراقبت و محاسبه بسر می­برد تا روزی که برای گرفتن نامۀ اعمالش فراخوانده می­شود،<span class="c6"> آن را با دست راست گرفته و مسرور و شاد فریاد بزند:</span> ای اهل محشر! بیائید نامۀ اعمال مرا بگیرید و بخوانید!. حکوت­ها نیز باید بدانند که کردارشان در برابر مردمان ثبت و ضبط می­گردد و روزی جواب و حقّ تک تک مردمان را باید بدهند.</p><h3 class="rtl start" id="p284"><a id="t284" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t284">59- مُبدِیء</a></h3><p class="rtl right" id="p1530">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1531">﴿وَهُوَ ٱلَّذِي يَبۡدَؤُاْ ٱلۡخَلۡقَ ثُمَّ يُعِيدُهُۥ وَهُوَ أَهۡوَنُ عَلَيۡهِ﴾ <span class="c5">[الروم: 27]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1532"><span class="c3">«او است که آفرینش را آغاز کرده است و سپس آن را باز می‌گرداند، و این برای او آسان‌تر است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1533">مُبدِیء یعنی؛ آغازگری که از عدم بوجود می­آورد. مُبدِیء آفرینش را از عدم به وجود آورده و هر چیزی را بر اساس تقدیر و تدبیر و عِلمش در بهترین شکل و حالت ممکن آفریده و ابداع کرده است. مُبدِیء کسی است که آغاز آفرینش وی بدون هیچ مثل و مانندی از قبل بوده است و هر چیزی را که آفریده نیکو آفریده است.</p><p class="rtl right" id="p1534">مُبدِیءآفرینش انسان را از گل آغازید و‏ سپس ذرّیۀ او را از عُصارۀ آب به ظاهر ضعیف و ناچیزی به نام مَنی آفرید. آن­گاه اندام‌های او را تکمیل و آراسته کرد و از روح متعلّق به خود در او دمید، و برای وی گوش‌ها و چشم‌ها و دل‌ها آفرید. مؤمن شکرگزار این آفرینش می‌باشد و قدر و منزلت و حکمت آن را درک کرده و با ایمان و عمل صالح جوابگوی این لطف بی­کران مُبدِیءِ خود می‌باشد.</p><h3 class="rtl start" id="p285"><a id="t285" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t285">60- مُعید</a></h3><p class="rtl right" id="p1535">مُعِید یعنی؛ بازگرداننده. آیۀ فوق اشاره می­فرماید همان‌گونه که خداوندأ آفرینش را برای نخستین بار سهل و آسان آفریده است، مُعید سهل­تر وآسان­تر آن را باز می‌گرداند. مُعید روزی که آسمان مانند پیچیدن طومار نامه­ها در هم می­پیچد، آفرینش را بازگشت می­دهد و انسان را با جسم و روحش زنده و برانگیخته می­کند و وی را در دادگاه خویش برای حسابرسی حاضر می­کند و وی نیز آنچه را که کرده حاضر و آماده می­بیند. بازگشت همگان برای حسابرسی توسط مُعِید نمادی از عدالت‌خواهی وی می­باشد تا جزا و پاداش همه را بدون کاستی بپردازد.</p><p class="rtl right" id="p1536">مؤمن به بازگشت بعد از مرگ برای حسابرسی و زندگی جاودان یقین دارد و بدین خاطر بلافاصله بعد از گناه و خطا به سوی خداوندأ بازمی­گردد تا روزی که مُعید وی را بعد از مرگش باز گرداند، شرمسار نگردد. خداوندأ حق هیچ کس را ضایع نمی­کند و بدین خاطر هرگاه مؤمن مظلوم واقع شود، چشم به عدالت خداوندأ دوخته تا روزی که همه را به حسابرسی برمی­گرداند حق او را بستاند، و از این جهت ایمان راسخ مسلمان سست نیست و هرگاه خیر و خوبی به وی برسد، به سبب آن شاد و آسوده خاطر و بر دین استوار و ماندگار نمی‌شود، و اگر بلا و مصیبتی به وی برسد، از ایمانش عقب‌گرد نمی‌کند، بلکه ایمان به قضا و قدر و مدد و یاری و عدالت مُعِید، وی را آرام و استوار کرده است.</p><h3 class="rtl start" id="p286"><a id="t286" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t286">61- مُحیی</a></h3><p class="rtl right" id="p1537">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1538">﴿لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ يُحۡيِۦ وَيُمِيتُ﴾ <span class="c5">[الدخان: 8]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1539"><span class="c3">«جز او معبودی «به حق»</span> نیست، و او است که زنده می‌گرداند و می‌میراند».</p><p class="rtl right" id="p1540">مُحیی یعنی؛ حیات­دهنده. محییأ حیات­دهندۀ تمامی گیاهان و حیوانات و انسان و جن و ملائکه می­باشد.<span class="c6"> امّا به انسان و جن دو نوع حیات داده است:</span> اوّل: حیات حیوانی: که بوسیلۀ آن از عدم بوجود آمده و رشد و نموّ و احساس و حرکت می‌کند. این حیات را همۀ انسان‌ها و جنها دارند.<span class="c6"> دوّم:</span> حیات معنوی: انسان و جن با علم و ارادۀ خود از قرآن تبعیّت کرده و از خداوندأ در نهان و آشکار هراس پیدا کرده که محیی در پرتو ایمان و عمل صالح، آنها را زنده کرده و در پرتو نورِ آن در بین مردمان راه می­روند و زندگی پاکیزه و خوشایند خواهند داشت و در قیامت سرافراز و صاحب پاداش کارهای خوب و متوسّط و عالی خود بر طبق بهترین کارهایشان می‌گردند. این حیات مختص انسان و جنِّ مؤمن و ملائکه است. پس مؤمن چه در حالتی که در دنیا زنده باشد و دارای حیات حیوانی باشد، زنده است و حیات معنوی دارد و چه بمیرد و حیاتِ حیوانیش از دست رود، زنده است و حیات معنوی دارد و از پروردگارش رزق نیکو و والا دریافت می­کند.</p><p class="rtl right" id="p1541">مؤمن با انتخاب ایمان و عمل صالح از مادرِ ایمان متولّد می­شود و تولّد دوّم <span class="c2">(تولد انسانی)</span> یافته و و این حیاتش هرگز مرگ ندارد و بستگانی مانند برادری و خواهری مؤمنان را پیدا می­کند. بدین خاطر مؤمن هرگز نمی­گذارد اندکی از بزرگی و لذّت وصف­ناپذیر این حیاتش پژمرده شود. و در عین حال شکرگزار وافر این نعمت بی­کران است. و حکومت­ها هم برای تحقق حیات معنوی جامعه باید حکم به آنچه خدا نازل کرده، بنمایند و مقدّمات و ملزومات این حیات را فراهم نماید.</p><h3 class="rtl start" id="p287"><a id="t287" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t287">62- مُمِیت</a></h3><p class="rtl right" id="p1542">طبق آیۀ فوق همانطور که خداوند به تمام موجودات حیات می­بخشد از آنها حیات هم می­گیرد و می­میراند.<span class="c6"> همانطور که دو نوع حیات وجود دارد دو نوع مرگ نیز وجو دارد:</span> اوّل: مرگ جسمی: که هر کسی مزّۀ مرگ جسمی را می‌چشد و در اختیار کسی جز مُمیت نیست.<span class="c6"> دوّم:</span> مرگ معنوی: که با تغییر سرشت خدائی با تمایل از خداگرائی به کفرگرائی، و از دینداری به بی‌دینی، و از راستروی به کجروی حاصل می­گردد. و این مرگ با اختیار توسط انسان و جن انتخاب می­شود.</p><p class="rtl right" id="p1543">مؤمن هدف از آفرینش و مرگ و حیات را آزمایش و امتحانی از جانب خداوند می‌داند تا مشخص شود چه کسی کار بهتر و نکوتر انجام می­دهد. و یقین دارد مُمِیت طعم مرگ را به همه می­چشاند و زندگی دنیا جاودانه نیست و بدین خاطر سعی دارد با حیات معنوی هرگز مرگ معنوی را تجربه نکند. و همچنین همیشه مُنادِی و داعی هدایتی برای دیگران است تا در پرتو آن حیات معنوی و جاودان داشته باشند. از طرف دیگر مؤمن و حکومت­ها در برابر جان مردم مسئول می­باشند؛ چراکه هرکس انسانی را بدون ارتکاب قتل، یا فساد در زمین بکشد، چنان است که گوئی همۀ انسان‌ها را کشته است، و هرکس انسانی را از مرگ رهائی بخشد، چنان است که گوئی همۀ مردم را زنده کرده است‌.</p><h3 class="rtl start" id="p288"><a id="t288" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t288">63- حَیّ</a></h3><p class="rtl right" id="p1544">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1545">﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُ﴾ <span class="c5">[البقرة: 255]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1546"><span class="c3">«خدائی بجز الله «به حق»</span> وجود ندارد و او زندۀ پایدار است».</p><p class="rtl right" id="p1547">حَیّ صفت مشبهه و به معنای زنده می­باشد. خداوند حیّ است ولی حیاتش مانند هیچ کس نیست؛ زیرا هیچ چیزی همانند و همگون او نیست و برای زنده مانند محتاج هیچ چیز و هیچ کس نیست؛ چراکه وی بی­نیاز مطلق است. خداوندأ حیات دارد و آثار حیاتش با شنیدن، دیدن، علم و قدرت و اراده و مشیّت و حکمت و... محرز و آشکار است. خداوندأ همیشه زنده بوده و هست و خواهد بود؛ پس حیاتش ثابت و أزلی و أبدی می­باشد و در انحصار زمان و اسباب نیست. خداوندأ زندۀ جاویدی است که هرگز نمی‌میرد‏ و تنها ذات با عظمت و ارجمندش می‌ماند و بس.</p><p class="rtl right" id="p1548">حیّأ، زندۀ پایدار و جاویدی است که فقط او ماندگار و حیات­بخش است و بس. مؤمن در راستای این صفت جاوید و زیبا، هرگز خود را جاوید تصوّر نمی­کند هرچند سالم و عُمر طولانی داشته باشد و همیشه منتظر مرگ می­باشد تا وی را به حبیبِ همیشه زنده­اش برساند. ‏</p><h3 class="rtl start" id="p289"><a id="t289" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t289">64- قَیُّوم</a></h3><p class="rtl right" id="p1549"><span class="c3">«قَیُّوم و قائم»</span> دو صفت خداوندأ از ریشۀ قَامَ به معنای برخاستن و در کنترل داشتن می­باشد. قَیُّومأ همۀ آفرینش را تحت کنترل و فرمان خود دارد و همه چیز را در جهت هدفِ خلقتش سوق می­دهد. در آفریده­های تسخیری مانند آسمان‌ها و زمین با کنترل آنها و در آفریده­های ابتلائی مانند انسان و جن با دادن مهلت و اتمام حجّت و در پایان محاکمه و محاسبه، بر آنها تسلّط و کنترل دارد. قَیُّومأ همیشه برای ادارۀ امور کائنات پایدار و آماده است و به تمام و کمال به تدبیر مُلکش می­پردازد و هرگز خستگی و فراموشی و نقصان بر وی عارض نمی­گردد؛ زیرا او در اوج کمال و جمال می­باشد. قَیُّومأ، قائم به ذات است و برای پایداریش بی­نیاز از هر چیزی است ولی هر چیزی برای قوام و پایداری نیازمند مطلق اوست.<span class="c6"> از مظاهر پایداری قَیُّومأ:</span> نگه­داشتن آسمان‌ها و زمین است تا از مسیر خود خارج نگردند و نابود نشوند و نیز آفرینش و محافظت از انسان و پاییدن اعمال و کردار او و....</p><p class="rtl right" id="p1550">مؤمن چهره­اش را در دنیا و عقبی فقط در برابر خداوند زنده و پایدار و گرداننده و نگهبانِ جهان در نهایت خشوع و خضوع قرار می­دهد و فقط کُرنش و سجده بر آستانِ مقدّسِ قَیُّوم می­برد. مؤمن برای استعلای توحید و اقامۀ عدل و حق پایدار است و در مسیر پایداری از نثار جان و مالش دریغ نمی­­ورزد و در این حال است که شادمانی ارزانیش می­شود و به پیروزی بزرگ و رستگاری سترگی می­رسد.</p><h3 class="rtl start" id="p290"><a id="t290" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t290">65- واجِد</a></h3><p class="rtl right" id="p1551">خداوندأ در حدیث قدسی فرموده­اند: <span class="c3">«...بأَنِّي جَوَادٌ واجِدٌ مَاجِدٌ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_414" class="anchor"></a><a href="#note_414" name="r_414" class="fnote">[<span>414</span>]</a></span> <span class="c3">«بی‌شک من بخشنده و دارا و دارای کمال و عزّت هستم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1552">واجِد یعنی؛ یابنده، دارا و دوستدار و متضادش فاقِد است. واجِدأ همۀ آنچه را باید داشته باشد همواره در اختیار دارد بدون آنکه برای کسبش نیازمند سبب و زحمت باشد و بدون آنکه نیازمند آنها باشد. واجِد تمامی صفاتِ ربوبیّت و ألوهیّت را که لازمۀ ذات اوست را داراست. واجِدأ در زمینۀ آفرینش <span class="c2">(خلق)</span> و فرمان و فرماندهی <span class="c2">(أمر)</span> هر آنچه مطلوب وی باشد و باید وجود داشته باشد را داراست و چیزی از وی مفقود نمی­گردد و از دسترسش خارج نیست. اگرچه کارهای واجِد جز معجزات بر اساس اسباب و مسبّبات و ارتباط آنها انجام می­گیرد <span class="c2">(البته باید توجه داشت این بدان معنا نیست که واجِد بدون سبب نمی­تواند کاری انجام دهد بلکه وی توانمند مقتدری است که بر هر چیزی که مشیَّت انجام و وجود به آن تعلّق گیرد و امکان وجود داشته باشد توانمند است)</span>. ولی ممکن نیست که وی برای انجام فعلی چیزی را بخواهد و از بدست آوردنش ناتوان باشد. و همه چیز، هر آنچه را دارند از واجِدأ است و هر آنچه وجود دارد گنجینۀ آن در نزد واجِدأ است. واجِدأ دارا و ثروتمندِ بی­نیاز است. واجِدأ چنانچه چیزی را بخواهد که بشود،<span class="c6"> کار او تنها این است که خطاب بدان بگوید:</span> بشو! و آن هم می‌شود. پس در اراده و خواست واجِد رخنه و نقصانی وارد نیست و همه چیز بنابر ارادۀ وی در اوج کمال پیش می­رود. ‏</p><p class="rtl right" id="p1553">مؤمن تمام نیازهایش را از واجِد می­خواهد و همیشه قلبش را رو به کسی می­کند که کلید تمام گنجینه­ها در دست اوست و در اوج غنا بی­نیاز است و به همه بنا بر اندازۀ معین و مشخّص بر مبنای حکمتش و بدون منّت و از بهترین­ها عطا و بخشش دارد. مؤمن هم با اُسوه­گیری از این نام زیبا هر وقت دارا باشد برای رضای خداوندأ بدون افراط و تفریط از مال و دارائی پاکیزه و پسندیدۀ خود بدون منّت و آزار صدقه و انفاق می­کند(<span dir="ltr"><a id="ref_415" class="anchor"></a><a href="#note_415" name="r_415" class="fnote">[<span>415</span>]</a></span>).</p><h3 class="rtl start" id="p291"><a id="t291" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t291">66- ماجِد</a></h3><p class="rtl right" id="p1554">خداوند در حدیث قدسی فرموده­اند: <span class="c3">«أَنِّي جَوَادٌ مَاجِدٌ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_416" class="anchor"></a><a href="#note_416" name="r_416" class="fnote">[<span>416</span>]</a></span> <span class="c3">«بی‌شک من دارا و دارای کمال و عزّت هستم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1555">ماجِد <span class="c2">(اسم فاعل)</span> و مَجید <span class="c2">(صفت مشبهه)</span> از ریشۀ <span class="c3">«مَجد»</span> می­باشند و تمامی معانی و مفهوم مجید که پیشتر توضیح داده شد در مورد ماجِد صدق می­کند. ماجِد در نهایت کمال و عزّت است و صاحب زیبایی در اوصاف و أفعال می­باشد که در سایۀ آن با بندگانش با کَرَم و جُود و بخشش و غفران برخورد می­کند و نور محبّتش را بر آنها می‌تاباند. ماجِدأ ذاتش ارجمند و بزرگ، أفعالش در نهایت شرافت و قدرت، و محبّتش به بندگانش در اوج دوستی و مودّت می­باشد. ماجِدأ نهایت کَرَم و بخشش و فضل و عطا و سخاوت را داراست که بدون محدودیّت می­بخشد و رحمت و پادشاهی و عزّت و مغفرت را به هرکه خواهد می­دهد. اساس مَجد بخشیدنِ ماجِد حکمت و رحمت می‌باشد.</p><p class="rtl right" id="p1556">تمامی آثار اسم <span class="c3">«مجید»</span> در <span class="c3">«ماجِد»</span> هم متبلور است. با این وصف مؤمن با انفاق و صدقه و بزرگواری و خوش اخلاقی و گذشت و تواضعش، بزرگی و مَجد خود را نشان داده و در پرتو صفات مؤمنانه که انعکاسی زیبا از ایمان و تقوای اوست، عزّت و شرافت و خوشبختی که گمشدۀ انسان امروزیست را می­یابد.</p><h3 class="rtl start" id="p292"><a id="t292" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t292">67- واحِد</a></h3><p class="rtl right" id="p1557">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1558">﴿وَإِلَٰهُكُمۡ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞ﴾ <span class="c5">[البقرة: 163]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1559"><span class="c3">«خداوند شما، خداوند یکتا و یگانه است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1560">و نیز می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1561">﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١﴾ <span class="c5">[الإخلاص: 1]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1562"><span class="c3">«بگو: خدا، یگانۀ یکتا است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1563">واحدأ یعنی؛ یک و أحد یعنی؛ یگانه و یکتا. خداوند واحدِ أحد است. واحد یکی است و دو و سه تا نیست و متعدّد نیست. أحدأ در ذات و صفات و افعالش یگانه و منحصر به فرد می­باشد و شبیه چیزی نبوده و چیزی شبیه او نیست. واحدِ أحد یکی است و فقط وی متّصف به این أسماء حُسنی و صفاتِ عُلیا می­باشد؛ چرا که فقط خداوندأ همۀ آنها را داراست و هیچ موجودی هیچ یک از این صفات را آن­گونه که خداوندأ دارد به صورت کامل ندارد. و هرگز دو تا نمی­شود و تجزیه­پذیر نیست و یگانۀ بی‌همتایی است که آفرینش هستی و نظم و نظام شگرف و پیچیدۀ آن و هم­جهت و هم­سو بودن آنها حاکی از خداوندی دارد که واحد و یکی می­باشد؛ چرا که اگر خدایانِ پراکنده بر هستی حاکم بودند هرج و مرج و تناقضات و اختلافات فراوان بر آن حاکم می­گشت.</p><p class="rtl right" id="p1564">مؤمن پروردگارش را یکتا و یگانه و بی­همتا می­داند که در خلق <span class="c2">(آفرینش)</span> و أمر <span class="c2">(فرمان و فرماندهی)</span> و ربوبیّت و ألوهیّت یکتاست. مؤمن ذات و افعال و أسماء و صفات پروردگارش را واحد و یکتا و بی­همتا و بی­همگون می­داند و کسی را مشابه و هم­راستا و هم­سو با وی قرار نمی­دهد و در خلقت و مالکیت و ادارۀ هستی کسی را با واحد شریک قرار نمی­دهد و نفی غیر الله در گفتار و کردار و پندار او نمایان است به­گونه­ای که نور توحید و یکتاپرستی وجودش را منوّر کرده و همیشه متوجه واحدِ أحدی است که فریادرسی و فرماندهی فقط متعلق به اوست.</p><h3 class="rtl start" id="p293"><a id="t293" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t293">68- صَمَد</a></h3><p class="rtl right" id="p1565">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1566">﴿ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ٢﴾ <span class="c5">[الإخلاص: 2]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1567"><span class="c3">«‏خدا، کمال مطلق و سَرورِ والای برآورندۀ امیدها و برطرف‌کنندۀ نیازمندی‌ها است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1568">صَمَد یعنی؛ توپُر و بدون جوف و بلند و مرتفع. صمدأ ذاتی است که همۀ صفات کمال را داراست و همۀ صفاتش در اوج کمال و عظمت و بزرگی و شرافت و سیادت هستند. و هیچ خلل و نقصی در آنها وجود ندارد؛ چرا که وجود هر نقصی مثل آن است که قسمتی از صفاتش تو خالی است، ولی صفاتش در اوج کمال و در نهایت جمال قرار دارند و هیچ خللی ندارند. صَمَد به معنای سَرورِ والای برآورندۀ امیدها و برطرف‌کنندۀ نیازمندیها نیز معنا شده است که وی سرورِ بی­نیاز مطلق است و همه به وی نیازمندند. صمد نزاده است و زاده نشده است و کسی همتا و همگون او نمی‌باشد و او روزی می‌دهد و رازق همگان او است و همه بدو نیازمندند و به او روزی داده نمی‌شود و نیازمند کسی نیست، این صفات نمادی از خلل­ناپذیری و کمال و سروری او دارند.</p><p class="rtl right" id="p1569">مُؤمِن، صَمَد را خالی و منزّه از هر نقص و ضعف می‌داند و با نهایت خشوع وی را به صمد بودن تسبیح و تقدیس می­کند و صفات عُلیای وی را برای کسی قائل نیست، بدین خاطر بندگی و ندا و فریادرسی و فرمان و حکم، رفع نیاز و حوائج خود را فقط از سَرورِ والامقامی می­خواهد که همه چیز در ارادۀ اوست و کسی نمی­تواند مانند وی باشد؛ چرا که همه در هر مقام و جایگاه مادّی و معنوی دارای نقص و ضعف وافر هستند و به وی نیازمندند.</p><h3 class="rtl start" id="p294"><a id="t294" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t294">69- قادِر</a></h3><p class="rtl right" id="p1570">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1571">﴿قُلۡ هُوَ ٱلۡقَادِرُ﴾ <span class="c5">[الأنعام: 65]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1572"><span class="c3">«‏بگو: خدا توانمند است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1573">قادِر، قَدِیر و مُقتَدِر نام­های خداوند از ریشۀ قَدَرَ یعنی؛ اندازه گرفتن و توانمند و نیرومند. قادرأ یعنی؛ بر هر چیزی که مشیَّت انجام و وجود به آن تعلّق گیرد و امکان وجود داشته باشد توانمند است و خداوندأ نیروی کافی برای همۀ آنها را دارد. قادرأ، توانمند و نیرومند و قدرتمندی است که هیچ نیرویی بالاتر از نیروی او نیست و همۀ نیروها و انرژی‌های دنیا از وی می­باشند و در برابر هیچ قدرت و نیرویی مغلوب و شکست­خورده نخواهد شد. توانش هرگز کم و زیاد نمی­شود؛ زیرا قدرتش در اوج کمال است و حدوثی بر آن غالب نمی­گردد. قادرأ، همه چیز را در قبضۀ قدرت خود دارد و مظاهر قدرت خود را در هستی به انسان نشان داده تا انسان به حق‌بودنش و حق‌بودنِ پیامبران† و قرآن و توانمندبودنِ وی بر برانگیختن و زنده‌کردن انسان ایمان بیاورد و سر تسلیم و سجده در برابرش فرود آورد.<span class="c6"> از مظاهر قدرتِ قادرأ:</span> آفرینش انسان و آسمان‌ها و زمین و همۀ جنبندگان در آن بدون نمونه و مُدل قبلی، زنده کردن مجدّد زمین در بهار با بارش باران و رشد و نمو انواع گیاهان زیبا و شادی‌بخش و....</p><p class="rtl right" id="p1574">مؤمن هرگز ظلم نمی­کند؛ چرا که قادرأ، توانمند بر عذاب وی در دنیا و عقبی می­باشد. مؤمن اگر مظلوم واقع شود متوجه قدیری خواهد بود که توانمند بر گرفتن حق اوست و هرگز برای گرفتن حق خود حدود خداوندأ را نمی­شکند و گناه و ستیزه­جویی نمی­کند. مؤمن در سختی‌ها و بیماری­ها و ناراحتی­ها و آزارها و پریشانی­ها همیشه متوجه قادری می­باشد که توانایی کمک به وی را از هر قدرت دیگری بیشتر دارد و همۀ قدرت­ها نیازمند اویند. مؤمن همیشه و در همه حال به قدیر بودن پروردگارش ایمان و تکیه و آرامش دارد.</p><h3 class="rtl start" id="p295"><a id="t295" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t295">70- مُقتَدِر</a></h3><p class="rtl right" id="p1575">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1576">﴿وَكَانَ ٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ مُّقۡتَدِرًا﴾ <span class="c5">[الکهف: 45]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1577"><span class="c3">«‏خدا بر هر چیزی «که مشیّت انجام و وجود به آن تعلّق گیرد و امکان وجود داشته باشد»</span> توانا بوده <span class="c3">«و هست»</span>».</p><p class="rtl right" id="p1578">مُقتَدِر، قادِر و قَدِیر همه از یک ریشه و معنای قدرتمندی را دارند. مُقتَدِر از قادر دارای مبالغۀ بیشتری است. مقتدرأ، توانمندی است که هیچ مانعی بر اراده و قدرت وی سیطره ندارد و هر آنچه بخواهد در صورتیکه مشیّت انجام و وجود به آن تعلّق گیرد و امکان وجود داشته باشد، انجام خواهد داد(<span dir="ltr"><a id="ref_417" class="anchor"></a><a href="#note_417" name="r_417" class="fnote">[<span>417</span>]</a></span>) و تمامی رخدادهای هستی بر اساس تقدیر و مشیّت و قضا و قدر و اندازه­گیری و علم و حکمت وی می­باشد.</p><p class="rtl right" id="p1579">مؤمن آنچه در هستی رخ می­دهد را بر مبنای قدرت و ارادۀ مُقتَدِری می­داند که تمامی قدرت­ها و اراده­ها در برابرش پوچ و ناچیزند و این برداشت از مقتدر آرامش و شعف و نیروی خاصی را به مؤمنان می­دهد، بالأخص در مواقعی که توسط ظالمان منافق و بدکردار، آزار و اذیت داده می­شوند و امید دارند که این بدکردارانِ ظالم روزی در دادگاه خدائی چیره و پیروز و قدرتمند و زبردست گرفتار می­شوند و کیفر و جزا داده می­شوند.</p><h3 class="rtl start" id="p296"><a id="t296" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t296">71- مُقَدِّم</a></h3><p class="rtl right" id="p1580">رسول الله می­فرماید: <span class="c3">«أَنْتَ الْـمُقَدِّمُ وَأَنْتَ الْـمُؤَخِّرُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_418" class="anchor"></a><a href="#note_418" name="r_418" class="fnote">[<span>418</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1581"><span class="c3">«الهى! همانا تقدیم و تأخیرکننده توئى، بجز تو معبودى «بر حقّ»</span> نیست».</p><p class="rtl right" id="p1582">مُقَدِّم یعنی؛ هر آنچه که باید پیش انداخته شود اوست که آن را پیش انداخته است و هر آنچه که پیش اُفتاده در ارتباط با اوست. پیشی گرفتن و مقدَّم شدن اگرچه بنابر قوانین وسُنَنی در هستی انجام می­گیرد ولی در واقع از اراده و مشیئَتِ مُقَدِّم نشأت می­گیرد. مُقَدِّمأ در دنیا و آخرت اسبابی قرار داده که انسان بوسیلۀ آن پیش می­اُفتد و پله­های ترقی را طی خواهد کرد،<span class="c6"> از جملۀ این اسباب:</span> فعالیّت و کار، ایمان و تقوا، علم و دانش، عدالت و حق­گرایی و... می­باشد.</p><p class="rtl right" id="p1583">مُقَدِّم بندگان را با تقرّب به خود برتری می­دهد و پیش می­اندازد و تقدیم چنین بنده­ای از جانب خداوندی است که مُقَدِّم می­باشد. مُقَدِّمأ، انبیاء† و اولیاء و هر کس با بندگی خالصانه به خدای خود تقرّب جوید را مقدَّم داشته است و پروردگارأ در پرتو ایمان و عمل صالحِ بنده­اش و با لطف و مهربانی خود وی را مقدَّم می­دارد و پیش می­اندازد. همچنین مؤمنان با اتّخاذ اسباب و انجام وظیفۀ خود در این راستا و توکّل بر خدا سعی در پیشی گرفتن بر کفّار و مشرکین را دارند و یقین دارند که اگر خدا بخواهد آنها پیش بیافتند، هیچ قدرت و مانعی نمی­تواند از تقدُّم و جلو اُفتادن آنها جلوگیری کند.</p><h3 class="rtl start" id="p297"><a id="t297" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t297">72- مُؤَخِّر</a></h3><p class="rtl right" id="p1584">مُؤَخِّر یعنی؛ هر آنچه که باید پس انداخته شود، اوست که آن را پس انداخته است و هر آنچه که پس اُفتاده در ارتباط با اوست. مُؤَخِّرأ کسانی را که راه کفر و شرک و ستمگری و زورگوئی و سایر مفاسد را در پیش می‌گیرند، از مقام بندگی و انسانیت سقوط می­دهد و پس می­اندازد و و در دنیا از زمرۀ ناپاکان، و در آخرت از جملۀ دوزخیان می­گرداند. مُؤَخِّر برخی چیزها را با ارده­اش بنابر حکمت و رحمت و تدبیر به تأخیر می­اندازد و هر کس را که بخواهد از لحاظ شرف، رتبه، قُرب، محبّت، تقوی، طاعت، علم و هدایت و... به تأخیر می­اندازد.</p><p class="rtl right" id="p1585">هر انحرافی از مسیر بندگی سبب آن می­شود که مُؤَخِّر جایگاه و منزلت انسان را در دنیا و آخرت پس اندازد و مقام و جایگاهش را تَنزُّل دهد. بدین خاطر مؤمن همیشه در دنیا و آخرت سعی در پیش اُفتادن دارد و از پیشقدمان در خَیرات و پیشاهنگان در حَسنات می­باشد و خود را از آفات و اسباب انحراف و تنزّل دور می­کند تا از قلّۀ بندگی و عزّت سقوط نکند. و نیز مؤمنان از پَس افتادن و محتاج شدن به مشرکین و منافقین اجتناب می­کنند و تمامی همِّ آنها در استقلال و بی­نیازی از آنهاست. حکومت­ها اگر برابر آن چیزی حکم نکنند که خداوند نازل کرده است و با پشتیبانی از ظالمان و یاری نکردن به مظلومان و با ظلم و ستیز به مردمانشان و ندادن حق و حقوق آنها پس-رفتی خواهند داشت که اُفتادن آنها را به پرتگاهِ انحطاط و ذلالت و زبونی و نابودی مسجّل می­کند.</p><h3 class="rtl start" id="p298"><a id="t298" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t298">73- أوَّل</a></h3><p class="rtl right" id="p1586">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1587">﴿هُوَ ٱلۡأَوَّلُ وَٱلۡأٓخِرُ وَٱلظَّٰهِرُ وَٱلۡبَاطِنُ﴾ <span class="c5">[الحدید: 3]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1588"><span class="c3">«‏او پیشین و پسین و پیدا و ناپیدا است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1589">خداوند أوّل است. این اسم در ابتدای سورۀ حدید در تسبیح مخلوقات برای خداوندأ مطرح است.<span class="c6"> با ارتباط اسم أوّل و تسبیح می­توان گفت:</span> خداوندأ مبدأ حرکت همۀ موجودات در تسبیحِ خود است و اوست که که به انسان مجموعه­ای از استعدادها را بخشیده است تا به حرکت درآید و با پیمودن این مسیر باطنی به خداوندأ تقرّب جوید و وی را تسبیح کند. تسبیح یعنی؛ حرکت دائم مخلوقات از نقص به سوی کمال و به تعبیر دیگر تسبیح یعنی؛ حرکت کردن از دور بودن از خداوندأ به نزدیک شدن و تقرّب­جستن به او می­باشد و این در پرتو متَّصِف و مزَیَّن شدن به صفات خداوندأ می­باشد. و خداوند به تمام معنا از آن­چه که نباید به او نسبت داده شود به دور و منزّه است. اوّل بودن وی به این نیز اشاره دارد که قبل از آفرینش جهان چیزی غیر از خدا نبوده است و وی مبدأ هستی می­باشد و خداوندأ آن را آفریده است. خداوندأ به نسبت تمام موجودات اوّل است؛ زیرا همۀ موجودات را وی آفریده است. و خودش واجب الوجودی است که بالذّات موجود بوده و از هیچ چیزی بوجود نیامده و از کسی متولّد نگشته است و وی بوده در حالی که هیچ چیزی با وی نبوده است. خداوند أزلی می­باشد و تقدّم مطلق در أزلیّت از آنِ اوست و أوّلی است که که ابتدایی برایش قابل تصوّر نیست. اوّل بودن خدا از لحاظ زمان و مکان منظور نیست؛ چرا که وی مانند کسی نیست تا با حدود و قیاس فهم گردد.</p><p class="rtl right" id="p1590">مؤمن با تسبیح خداوندأ به مبدأ اصلی تسبیح تقرّب پیدا می­کند و خداأ را در وجود و مقام اوّل می­داند به گونه­ای که وجودش را بر همه چیز مقدّم می­دارد و با نیاز و بندگی خاصّی متوجه خداوند اوّلأ می­شود که سعی دارد در بندگی مقام اوّل و والا را کسب کند و این مقام با تسبیح وی یعنی؛ تقرّب جستن به وی با متَّصِف و مزَیَّن شدن به صفاتش و مبرّا و منزّه کردنش از هر نقص و عیب و ضعفی حاصل می­گردد.</p><h3 class="rtl start" id="p299"><a id="t299" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t299">74- آخِر</a></h3><p class="rtl right" id="p1591">همانطور که خداوندأ مبدأ حرکت همۀ موجودات در تسبیحِ خود است و موجودات را در جهت بندگی و تسبیحش به حرکت انداخته <span class="c2">(أوّل)</span>، و در پایان همه به سوی او بازمی‌گردند و انتهای همه چیز به وی برمی­گردد <span class="c2">(أخِر)</span>. پایان و نهایتِ همۀ موجودات و همۀ کارها به أخِر برمی­گردد که آفرینش و فرمان از اوست. همۀ موجودات فناپذیرند ولی أخِر، باقی و ابدی و سرمدی و دائمی است.</p><p class="rtl right" id="p1592">مؤمن بندگی خود را متوجۀ خداوند زنده­ای می­کند که مرگ و نقصان بر وی وارد نمی­شود بلکه همیشگی و جاودان است، و می­داند‏ همۀ چیزها و همۀ کسانی که بر روی زمین هستند، دستخوش فنا می‌گردند.‏ و تنها ذات پروردگار با عظمت و ارجمندش می‌ماند و بس. و سرانجام در آخرت با لطف خداوندِ باقیِ أخِر زندگی جاوید می­یابد و از فنا شدن در امان می­مانند. این عقیده و باور به أخِر ‏باورِ بندگی را برای وی راسخ­تر می­کند.</p><h3 class="rtl start" id="p300"><a id="t300" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t300">75- ظاهِر</a></h3><p class="rtl right" id="p1593">ظاهِر از مصدر ظهور بمعنای آشکار بودن است. ظاهِر به دلیلِ قابل مشاهده بودن آثارِ بی­شمارش آشکار است. ظاهِر با دلائل و نشانه‌های خود در اقطار و نواحی آسمان‌ها و زمین، و در وجود و درون انسان و با آیات و معجزاتش توسط پیامبران† خود را آشکار کرده تا برای انسان روشن و آشکار گردد که خداوند و قوانینش <span class="c2">(اسلام و قرآن)</span> حق هستند. خداوند ظاهِری است که از همه چیز ظاهرتر است و با او هر چیزی ظاهر می­شود و آثار قدرت و حکمت و عظمتش در هر چیزی ظاهر می­گردد و اوست که هر چیزی را ظاهر می­گرداند و به انسان هم توانایی درک این ظهور را داده است. و او ظاهری است که کسی و چیزی نمی­تواند مخفیش کند؛ چرا که او از هر چیزی ظاهرتر و پیداتر است.</p><p class="rtl right" id="p1594">مؤمن ‏چشم برون و درون را باز می­کند و به آسمان‌ها و زمین می­نگرد و آیات خواندنی کتابهای آسمانی، از جمله قرآن، و دیدنی جهان هستی را مشاهده می­کند و حق بودن خداوند و کلامش قرآن برایش ظاهر می­گردد و در پرتو این مشاهدات، یقینی می­یابد که به هر سو رو کند آثار ظاهِر برایش نمایان می­گردد و در این حال با چشمانی اشک­آلود بر زمین می­افتد و خشوع و تواضعش بیشتر و بیشتر می‌گردد.</p><h3 class="rtl start" id="p301"><a id="t301" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t301">76- باطِن</a></h3><p class="rtl right" id="p1595">با وجود آنکه خداوند در دنیا با آثار بی­شمارش ظاهِر است ولی درک و فهمش به صورت مستقیم باطِن است و نمی­توان مستقیم وی را درک کرد و به وجودش پی بُرد. باطِن با همۀ آیات و نشانه­هایش که آشکار است ولی از زوایای مختلفی بر انسان پنهان است و انسان نمی­تواند به کُنهِ ذات وی پی ببرد و عقل و حواس قادر بر فهم آن نیستند.</p><p class="rtl right" id="p1596">ارکان علم و معرفت بر بنیانِ اسم­های <span class="c3">«أوّل و أخِر و ظاهِر و باطِن»</span> که در آیۀ مذکور در کنار هم بیان شده­اند، می­باشد. و تشعشع این چهار اسم همه چیز را به گونه­ای در برگرفته که ظاهری نیست مگر اینکه ظاهِر از آن آشکارتر، و باطنی نیست مگر اینکه باطِن مخفی­تر از آن، و أوّلی نیست مگر اینکه او قبل از آن، و أخِری نیست مگر اینکه او بعد از آن است. پس أوّل بودنش قِدمتش و أخِر بودنش دوام و بقایش و ظاهِر بودنش علوّ و عظمتش و باطِن بودنش قُرب و نزدیک بودنش را می­رسانند. مؤمن با این صفات أبدی و أزلیِ معبودش نورِ توحید و یکتاپرستی را می­یابد؛ چرا که او در عینِ أخِر بودن، اوّل و در عینِ اوّل بودن، أخِر و در عینِ ظاهر بودن، باطِن و در عینِ باطِن بودن، ظاهِر است و این صفات والا و بی­همتا مختصّ خداوند یگانه و یکتائیست که ابتدا و انتهایی ندارد و ظهور و خفایش در اوج کمال هستند.</p><h3 class="rtl start" id="p302"><a id="t302" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t302">77- والِی</a></h3><p class="rtl right" id="p1597">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1598">﴿وَإِذَآ أَرَادَ ٱللَّهُ بِقَوۡمٖ سُوٓءٗا فَلَا مَرَدَّ لَهُۥۚ وَمَا لَهُم مِّن دُونِهِۦ مِن وَالٍ﴾ <span class="c5">[الرعد: 11]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1599"><span class="c3">«‏هنگامی که یزدان بخواهد بلائی به قومی برساند هیچ کس و هیچ‌چیزی نمی‌تواند آن را برگرداند، و هیچ کس غیر خدا نمی‌تواند یاور و مددکار آنان شود»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1600">والِی <span class="c2">(اسم فاعل)</span> تفاوت زیادی با اسم وَلیّ <span class="c2">(صفت مشبهه)</span> که پیشتر بدان پرداخته شد، ندارد ولی اسم والِی در رابطه با جزئیات و حوادث مطرح است. خداوندأ، ولیّ مؤمنان است و آنها را در مشکلات و نیازها یاری می­دهد ولی مشرکان و بدکاران به دلیل عداوت با خداوند ولیّ ندارند و در مصیبت­ها بدون والِی می­مانند. بیگمان سرپرست انسان خدائی است که قرآن را برای وی نازل کرده است، و او است که بندگان شایسته و صالح را یاری و سرپرستی می‌کند.</p><p class="rtl right" id="p1601">‏ ‏خداوندأ، والِی و متولِّی امور کسانی است که ایمان آورده‌اند. ایشان را از تاریکی‌های زمخت گمراهی شک و حیرت بیرون می‌آورد و به سوی نور حق و اطمینان رهنمون می‌کند. و امّا کسانی که کفر ورزیده‌اند، طاغوت شیاطین و داعیان شرّ و ضلال والِی و متولِّی و سرپرست ایشانند، آنان را از نورِ ایمان و فطرتِ پاک بیرون آورده به سوی تاریکی‌های زمخت کفر و فساد می‌کشاند. پس مؤمنان با حفظ و تقویت ایمان، ارتباط خود را با والِیِ کاربدست و زبردست حفظ می­کنند تا همیشه در سیر صعودی به سوی نورِ هدایت و رشادت باشند.</p><h3 class="rtl start" id="p303"><a id="t303" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t303">78- مُتَعالِی</a></h3><p class="rtl right" id="p1602">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1603">﴿عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِ ٱلۡكَبِيرُ ٱلۡمُتَعَالِ٩﴾ <span class="c5">[الرعد: 9]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1604"><span class="c3">«‏‏‏خدا آگاه از جهان پنهان و آگاه از جهان دیدنی است، بلندمرتبه و والا است‏»</span>.‏</p><p class="rtl right" id="p1605">مُتَعالِی از ریشۀ عَلَوَ از <span class="c3">«تَعَالَی یَتَعَالَی»</span> باب تَفاعُل است که برای تکلُّف بکار می­رود. تکلّف اصلاً برای خداوندأ مطرح نیست و فقط نتیجۀ نهایی فعل که بلند مرتبگی می‌باشد، مطرح است. مُتَعالِی در معنای عَلیّ می­باشد که پیشتر به آن اشاره شد، البته مُتَعالِی بلیغ­تر از علیّ می­باشد و نام­های <span class="c3">«مجید، علیّ، عظیم، کبیر، علیم، مُتَعالِی و متکبّر»</span> در معانی یکدیگر تداخل دارند. مُتَعالِی به معنای آن است که خداوند بلندمرتبگی و والایی را در در اوج خود و با تمام معنای کلمه داراست. مُتَعالِیأ دارای جلال و عظمت و مقامات والا و کمالات بالا و صاحب عرش عظیم است که نقص و عیب و داشتن فرزند و همسر در وی وجود ندارد. مُتَعالِیأ صاحب ذاتِ عظیم و بزرگوار و صفاتِ والا و برتر و تختِ فرماندهی و سریر فرمانروائی می­باشد.</p><p class="rtl right" id="p1606">مؤمن وقتی خود را در برابر مُتَعالِی تصوّر می­کند فقط از او می‌ترسد و از کسی جز خدا نمی‌ترسد، و در پنهان و آشکار هراس وی را دل دارد و در هر نیاز و مصیبتی دل به خدای بلندمرتبه­ای می­سپارد که هیچ کس و هیچ چیز از وی در رحم و شفقت، جُود و کَرَم، عفو و بخشش، عظمت و عزّت، قدرت و هیبت بالاتر و والاتر نیست و فقط بر وی تکیه و توکّل می­کند و این وی را آرام و با عزّت و قوی می­کند.</p><h3 class="rtl start" id="p304"><a id="t304" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t304">79- بَرّ</a></h3><p class="rtl right" id="p1607">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1608">﴿إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡبَرُّ ٱلرَّحِيمُ﴾ <span class="c5">[الطور: 28]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1609"><span class="c3">«‏‏‏واقعاً او نیکوکار و مهربان است‏»</span>.‏</p><p class="rtl right" id="p1610">بَرّ از مصدر <span class="c3">«بِرّ»</span> به معنی کار نیک کردن است و گفته شده از <span class="c3">«بَرّ»</span> به معنی بیابان و خشکی است و بنابر وسعت بیابان یعنی؛ وسعت و فراوانی به خرج دادن در کار نیک. بَرّ نیکوکاری است که کار نیک انجام داده و می­دهد و تمامی کارهایش نیکو می‌باشند. نیکوکاری بَرّأ در دنیا و آخرت است. در دنیا با دادن نعمت‌هایی است که اگر بخواهید نعمت‌های خدا را بشمارید از بس که زیادند، نمی‌توانید آنها را شمارش کنید و نیکوکاریش در آخرت عفو و بخشش و دادن ثواب فراوان به مؤمنان است.<span class="c6"> آثار نیکوکاری بَرّ بر بندگانش از جمله:</span> آفرینش آنها از عدم، دادن نعمت‌های بی‌کران و بی‌حدّ به آنها، دادن عقل و ارسال انبیاء† برای هدایتشان، محافظت و رحم و شفقت بر آنها، عفو و غفران و... آنقدر زیادند که در بیان و وصف نمی­گنجد و نیکوکار بودن خداوند، حاکی از عظمت و حکمت و عزّت و نیرومندی و بخششگری و بلندمرتبگی و رأفت و مهربانی و عدل و کَرم و جُود اوست.</p><p class="rtl right" id="p1611">مؤمن نسبت به همه خصوصاً مادر و پدرش نیکوکار است.<span class="c6"> مبنای اخلاق و روابط خانوادگی و اجتماعی مؤمن بر نیکوکاری و حُسن رفتار می­باشد به گونه­ای که نیکوکاری وی در جنبه­های مختلفی از زندگیش همچون:</span> نیکی به والدین، همسایه، فقرا و مساکین، یتیم و ضعیف، زیردست و مظلوم، همسر و فرزند و... متبلور می­باشد. برّ و نیکوکاری و تقوای مؤمن و حکومت اسلامی باعث می­شود که <span class="c3">«بَرّ»</span> مرحمت و معونت و حفاظت و رعایت همه جانبه‌اش را همراه آنان کند و با تمام نیرو و قدرت با آنان می­باشد.</p><h3 class="rtl start" id="p305"><a id="t305" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t305">80- توّاب</a></h3><p class="rtl right" id="p1612">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1613">﴿وَأَنَّ ٱللَّهَ تَوَّابٌ حَكِيمٌ﴾ <span class="c5">[النور: 10]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1614">«‏‏‏و او بس بازگشت­کننده <span class="c2">(به سوی بندگان و توبه‌پذیر)</span> و کاربجا و حکیم است».‏</p><p class="rtl right" id="p1615">توّاب صیغۀ مبالغه و به معنای بسیار بازگشت­کننده است. انسان با علم و اراده­ای که دارد موظّف است در مسیر بندگیِ خداوند باشد و در صورتیکه انحراف پیدا کرد برای بازگشت به راهِ بندگی باید توبه کند و به سوی خدا برگردد. و در صورتیکه بنده توبه نماید، خداوندأ زمینۀ بازگشت چنین بنده­ای را مهیّا کرده و با چنین توجه و یاری­ای گویی توّابأ نیز به سوی انسان توبه می­کند و به سوی انسان برمی­گردد؛ چرا که در موقع نافرمانی و معصیتش از وی روگردان بوده است. و توّاب بودن وی <span class="c2">(بسیار بازگشت­کننده بودنش)</span> نظر به کثرت بازگشت کنندگان است که در برابر هر بازگشت­کننده­ای، بازگشتی دارد.</p><p class="rtl right" id="p1616">توّاب بودن خداوند امید و قدرت وافر به انسان می­دهد که در هر معصیتی به سوی کسی برگردد که توّاب نیز به سوی وی رو می­کند و برمی­گردد و بنده باید شکرگزار این نعمت باشد و نیز نسبت به بندگانِ خدا پذیرای عذر و بازگشت و معذرت­خواهی آنها باشد. و وقتی که بنده با توبه­اش در مسیر بندگی قرار می­گیرد رابطۀ ولایت بین او و خدایش برقرار می­گردد که در سایۀ آن خوشبختی و عزّت و فرح را تجربه خواهد کرد.</p><h3 class="rtl start" id="p306"><a id="t306" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t306">81- مُنتَقِم</a></h3><p class="rtl right" id="p1617">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1618">﴿وَٱللَّهُ عَزِيزٞ ذُو ٱنتِقَامٍ﴾ <span class="c5">[آل عمران: 4]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1619"><span class="c3">«‏‏‏و یزدان قدرتمند چیره و انتقام گیرنده است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1620">مُنتَقِم از کلمۀ <span class="c3">«نِقمَة»</span> یعنی انتقاد گرفتن که به صورت گفتار و عمل صورت می‌گیرد. مُنتَقِم از فرد یا افرادی که نافرمانی وی را بکنند با سنن و قوانین خاص و طی مراحل مشخصی از آنها انتقام عملی می­گیرد و با انتقامش بر آنها انتقاد وارد کرده و به اقتضای موضعگیریشان سزا و جزای آنها را در دنیا و آخرت می­دهد. خداوندأ در برابر اقوام عاد و ثمود و بنی اسرائیل و... و در برابر افرادی همچون نمرود و فرعون و قارون و... با این صفت برخورد کرده است. مُنتَقِم ‏با فرستادن پیغمبران † و دلائل واضح و آشکاری از معجزات ربّانی و منطق عقلانی با آنها اتمام حجّت می­کند ولی در صورت کفر و الحاد و فساد بر آنها انتقامی را وارد می­کند که در شأن و خور آنهاست.</p><p class="rtl right" id="p1621">مؤمنان از دشمنان خداوندأ انتقام می­گیرند و در اجرای قوانین و حدود دینِ خدا رأفت و رحمتِ کاذب نسبت به آنها ندارند. مؤمن همیشه هراس دارد که مبادا در دامِ گناه گرفتار شود و مشمول انتقام خداوند قرار گیرد بدین­خاطر گناه نمی­کند و اگر هم گناه کرد بلافاصله خالصانه توبه می­کند و این وی را از انتقامِ مُنتَقِم بیمه می­کند. و حکومت­ها باید بدانند که در هیچ حالی حق شکنجه و انتقام و ظلم و ستیز به مؤمنان و موحّدان را ندارند که در غیر اینصورت منتظر انتقامِ شدید و حدید مُنتَقِم باشند.</p><h3 class="rtl start" id="p307"><a id="t307" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t307">82- عَفُوّ</a></h3><p class="rtl right" id="p1622">رسول الله ج فرموده­اند: <span class="c3">«اللّهُمَّ إنَّكَ عَفُوٌ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_419" class="anchor"></a><a href="#note_419" name="r_419" class="fnote">[<span>419</span>]</a></span> <span class="c3">«پروردگارا! به حقیقت تو گذشت­کننده و انتقام نگیرنده هستی»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1623">غفّار <span class="c2">(بسیار بخشنده و پوشانندۀ گناهان)</span> و غفور <span class="c2">(صاحب بخشش کامل و شامل)</span> و توّاب <span class="c2">(بازگشت­کننده به سوی بندگانِ توبه­کار)</span> و عَفُوّ اشاره به گذشت و لطف و بخششِ خدائی دارند که بنده در صورت خطا و گناه اُمید خود را از دست نمی­دهد و به سوی پروردگارش برمی‌گردد. عَفُوّ صفت مشبهه و به معنای درگذرنده از ریشۀ <span class="c3">«عَفو»</span> به معنای خودداری کردن از انتقام است. عَفُوّ بعد از بازگشت و توبۀ انسان از وی انتقام نمی­گیرد و بعد از بازگشت انسان به سوی خدا و بازگشت خدا به سوی وی از مکافات و مجازات متناسب با گناهش خودداری می­کند و قلم عفو بر آن می­بخشد.</p><p class="rtl right" id="p1624">توّاب و عَفُوّ به انسان ابراز می­دارند که نه تنها خداوند بر سوی کسانی که برمی‌گردند، برگشت دارد و آنها را در آغوش غفران خود نوازش می­دهد بلکه با عفوش آنها را از مجازات تبرئه می­کند. و جدای از آن کسی که توبه کند و ایمان آورد و عمل صالح انجام دهد، خداوندأ، جدای از قبول توبه و عفو، بدی‌ها و گناهانش را به خوبی‌ها و نیکی‌ها تبدیل می‌کند. در این حال شکر بر این مهرورزی بی­کران بر بنده واجب می­گردد و وی نیز نسبت به هم­نوعانش جدای از گذشت و بخشش، آنها را از مجازات و جریمه عفو می­کند و عفو وی نشانه­ای از پرهیزکاری و وسیله­ای برای قبول توبه­اش از سوی خداوند و دریافت اجر جزیل است.</p><h3 class="rtl start" id="p308"><a id="t308" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t308">83- رَئوف</a></h3><p class="rtl right" id="p1625">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1626">﴿إِنَّ ٱللَّهَ بِٱلنَّاسِ لَرَءُوفٞ رَّحِيمٞ﴾ <span class="c5">[الحج: 65]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1627"><span class="c3">«‏‏‏واقعاً خدا بسی مهربان و دارای مرحمت فراوان در حق بندگان است»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1628">رَئُوف و رَأُف <span class="c2">(با هردو تلفظ صحیح است)</span> از کلمۀ <span class="c3">«رأفت»</span> متناسب با رحمت است.<span class="c6"> رحمت دو جنبه دارد:</span> جلب منافع و دفع ضرر و کلمۀ رَأفَت یک جنبه دارد و آن: دفع ضرر. پس رئوف به معنای دفع ضرر و اصلاح رخنه و نقص، و مهربانی و عطوفت می‌باشد. رَئوف با دفع ضرر از انسان، وی را در حرکت به سوی کمال پشتیبانی می­کند و در مواقع سختی‌ها و رنجها و نیازها وی را از آنها نجات می‌دهد. یزدان با گسترش نعمت‌هایش بر بندگانش نسبت به همه رئوف می­باشد ولی پشتیبانی و دفع ضرر و مهرورزی خاص رئوف فقط متوجّه مؤمنان و شکرگزاران است. رئوف در رأفت و مهربانیش در بلندترین و منتهای آن قرار دارد.</p><p class="rtl right" id="p1629">مؤمن نسبت به مؤمنان دارای رأفت و مهربانی و رحمت و لطف فراوان است، به گونه­ای که درد و رنج و سختی آنها بر وی گران می­آید و همیشه سعی در دفع ناراحتی و ضرر از آنها را دارد و به آنها عشق می­ورزد و در هدایت و بهره­مندی از خوشیها و نعمت‌ها بر آنها اصرار دارد.</p><h3 class="rtl start" id="p309"><a id="t309" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t309">84- مالِک المُلک</a></h3><p class="rtl right" id="p1630">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1631">﴿قُلِ ٱللَّهُمَّ مَٰلِكَ ٱلۡمُلۡكِ تُؤۡتِي ٱلۡمُلۡكَ مَن تَشَآءُ وَتَنزِعُ ٱلۡمُلۡكَ مِمَّن تَشَآءُ﴾ <span class="c5">[آل‌عمران:26]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1632"><span class="c3">«‏‏‏بگو: پروردگارا! ای همه چیز از آن تو! تو هرکه را بخواهی حکومت و دارائی می‌بخشی و از هرکه بخواهی حکومت و دارائی را بازپس می‌گیری»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1633">مالِک المُلکأ کسی است که دارای مُلک و دارائی است و بندگان و آفریده­هایش که صاحبشأ به عنوان مَلِک با آنها برخورد می­کند، تحت فرمان او هستند و بر همه چیز تسلّط و سیطره دارد. پس مَلِک بودن بر آنها وصف خداوند است(<span dir="ltr"><a id="ref_420" class="anchor"></a><a href="#note_420" name="r_420" class="fnote">[<span>420</span>]</a></span>). مالِکَ المُلک، مالکِ متصرّف در هر چیزی است و اراده­اش لازم الإجراست و هر آنگونه که بخواهد، به انجام می­رساند و هیچ کس نمی­تواند حکم و فرمان وی را نقض کند و یا پیش­گیری نماید.</p><p class="rtl right" id="p1634">مؤمن مالکیّت خداوندأ را در هر چیزی دیده و تنها مالکیّت و فرمان و حکم وی را به رسمیّت می­شناسد و خود را نیز در ملک و فرمان و سیطرۀ او می­بیند بدین خاطر با ندای مالکش بدو که: به یگانگی خداأ اقرار کن و اخلاص داشته باش و تسلیم خدا شو.<span class="c6"> با جان و دل لبیک گفته و خواهد گفت:</span> اقرار کردم و سر بر آستان تو سائیدم و خالصانه تسلیم پروردگار جهانیان و مالک حقیقی آن گشتم. و در این راستا به­گونه­ای بر نفس خود سیطره دارد تا روزی که در برابر مالِک المُلکأ حاضر گشت وظیفۀ بندگی خود را ادا کرده باشد. و مؤمن همیشه دارائی و حکوت را از وی می­خواهد و در دارا شدن، آنها ­را در مسیر قوانین و فرمانِ مالک حقیقی قرار داده و ادای وظیفه می‌کند.</p><h3 class="rtl start" id="p310"><a id="t310" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t310">85- ذو الجلال و الإکرام</a></h3><p class="rtl right" id="p1635">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1636">﴿وَيَبۡقَىٰ وَجۡهُ رَبِّكَ ذُو ٱلۡجَلَٰلِ وَٱلۡإِكۡرَامِ٢٧﴾ <span class="c5">[الرحمن: 27]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1637"><span class="c3">«‏‏‏‏و تنها ذات پروردگار با عظمت و ارجمند تو می‌ماند و بس»</span>.‏</p><p class="rtl right" id="p1638">در مورد <span class="c3">«جلیل و کریم»</span> پیشتر بحث شد. ذو الجلال یعنی؛ خداوند در ذاتش جلال است و جلال یعنی؛ تمامی صفات کمال، جمال و بزرگی و مجد و عظمت را در ذات و صفاتش داراست. ذو الأکرام یعنی؛ صاحب کَرم و بخشش به بندگانش است. و این نشانگر آن است که چون انسان دارای خصلت­ها و خصوصیّات نیکوی بارز و مشهودی است پس خداوند وی را کریم داشته و در مقام کریم به وی نگریسته است و وی را با اعطاء عقل، اراده، اختیار، نیروی پندار و گفتار و نوشتار، قامت راست، و بهره­مندی از بخشش و عفو و نعمت و سخاوت و حکمت و رأفت ِخداوند و غیره إکرام و گرامی نموده است.</p><p class="rtl right" id="p1639">این نام مبارک، اسرار حقایق جلالیّت و جمال خداوندأ را بر انسان هویدا کرده و با تابش نور این نامِ زیبا، درونش منوَّر و زیبا و وجودش جلیل­القدر و بلندمرتبه می‌گردد و در نزد خداوند تکریم و عزّتی جاودان می­یابد که در سایۀ آن نزد مؤمنان عزیز و نزد کافران پرهیبت می­گردد.</p><h3 class="rtl start" id="p311"><a id="t311" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t311">86- مُقسِط</a></h3><p class="rtl right" id="p1640">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1641">﴿قُلۡ أَمَرَ رَبِّي بِٱلۡقِسۡطِ﴾ <span class="c5">[الأعراف: 29]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1642"><span class="c3">«‏‏‏‏‏بگو: پروردگارم به دادگری فرمان داده است‏»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1643">مُقسِط از قِسط می­آید و در اصل یعنی؛ بهره و نصیب متناسب و مقتضی. و إقساط <span class="c2">(باب إفعال)</span> یعنی؛ دادن آنچه نیاز و حق یک فرد است. قاسِط یعنی؛ جابر و ظالم و مُقسِط یعنی؛ عادل و دادگر. مُقسِط به هر موجودی در مسیر حرکت به مقصد، به چه مقدار از امکانات نیاز داشته باشد، آن امکانات را در اختیارش قرار می­دهد و به هر کس قِسط <span class="c2">(بهره و نصیب)</span> مورد نیازش <span class="c2">(مادّی یا معنوی)</span> را می­دهد. مُقسِط دادگری است که حکمش عینِ عدالت و حقِّ مظلوم را از ظالم می­گیرد و از اسرار عدل الهی، صبر و حلم وی با ظالم در عین راضی نگه­داشتن و راضی کردن مظلوم است.</p><p class="rtl right" id="p1644">مؤمن در برابر این اسم حق و واجبی دارد:</p><p class="rtl right" id="p1645">1-<span class="c6">    حق:</span> حقّ او برخورداری از نصیب­هایی است که مُقسِط برای پیمودن راهِ کمال برایش قرار داده است.</p><p class="rtl right" id="p1646">2-<span class="c6">    واجب:</span> بر وی واجب است که شکرگزار این نعمت‌ها باشد و شکرگزاریش این است که بهره­ها و نصیب­هایش را در راه­های صحیح مطابق دستور خداوند بکار گیرد و علاوه بر آن دادگر باشد؛ چراکه مُقسِط بنده­اش را به صدور حکم عادلانه فراخوانده و عادلان را دوست دارد و ستمگر و بیدادگران را هیزم و هیمۀ دوزخ قرار می­دهد.‏ او در کارهای آفریدگان خود دادگری می‌کند. و بدین خاطر مؤمنان و حکومت اسلامی دادگرند و در اقامۀ عدل و داد تلاش می­کنند، و به خاطر خدا شهادت می­دهند هرچند که شهادتشان به زیان خودشان یا پدر و مادر و خویشاوندان باشد. و دشمنانگی قومی آنها را بر آن نمی­دارد که با آنها دادگری نکنند. دادگری به پرهیزکاری نزدیکتر و کوتاه‌ترین راه به تقوا و بهترین وسیله برای دوری از خشم خدا است.</p><h3 class="rtl start" id="p312"><a id="t312" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t312">87- جامِع</a></h3><p class="rtl right" id="p1647">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1648">﴿رَبَّنَآ إِنَّكَ جَامِعُ ٱلنَّاسِ لِيَوۡمٖ لَّا رَيۡبَ فِيهِ﴾ <span class="c5">[آل عمران: 9]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1649"><span class="c3">«‏‏‏‏پروردگارا! تو مردمان را در روزی که تردیدی در آن نیست جمع خواهی کرد»</span>.‏</p><p class="rtl right" id="p1650">جامِع یعنی؛ جمع­کننده. بعد از اینکه بندگان همه مُردند و خُمود و خاموشی بر جهان سایه افکند، خداوند همۀ مردم را زنده می­کند <span class="c2">(باعِث)</span> و بعد از زنده کردن همه را گرداگرد هم جمع کرده <span class="c2">(جامع)</span> و برای محاکمه و محاسبه و سپس جزا و عقاب - به تناسب اعمال انسان در دنیا- آماده می­کند(<span dir="ltr"><a id="ref_421" class="anchor"></a><a href="#note_421" name="r_421" class="fnote">[<span>421</span>]</a></span>) جامِع در روز تغابُن <span class="c2">(روز زیانمندی کافران و سودمندی مؤمنان)</span> در گردهمائی بزرگی همۀ انسان‌ها را جمع می­کند. در آن روز خداوند همۀ انسان‌ها را در حالی که پراکنده هستند جمع می­کند و برای محاسبه و تعیین تکلیف گردهم می­آورد(<span dir="ltr"><a id="ref_422" class="anchor"></a><a href="#note_422" name="r_422" class="fnote">[<span>422</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1651">مؤمن با جمع­کردن خصال نیک و پسندیده و تمسّک به توحید و سنّت و دوری از شرک و بدعت سعی دارد در روزی که جامع وی را با دیگر انسان‌ها برای محاسبه جمع می­کند، خوار و زبون نگردد و وی را به رحمت و خوشنودی خود و بهشتی مژده دهد که در آن نعمت‌های جاودانه وجود دارد. ‏ ‏</p><h3 class="rtl start" id="p313"><a id="t313" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t313">88- غنیّ</a></h3><p class="rtl right" id="p1652">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1653">﴿وَٱللَّهُ هُوَ ٱلۡغَنِيُّ ٱلۡحَمِيدُ﴾ <span class="c5">[فاطر: 15]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1654"><span class="c3">«‏‏‏‏خدا بی‌نیاز و ستوده است»</span>.‏</p><p class="rtl right" id="p1655">غنیّ یعنی؛ بی­نیاز. غنیّ در هیچ چیز به هیچ یک از آفریده­هایش کمترین نیازی ندارد. او بی­نیاز مطلقی است که همۀ هستی را وی آفریده و بدو نیاز مطلق دارند. غنیّأ قبلِ آفریدگانش موجود بوده و در صورتیکه همه را از بین ببرد باز خواهد بود و ابدی و جاودان می­باشد، پس بی­نیاز مطلق فقط اوست. خداوندأ از عبادتِ بندگانش بی­نیاز است بلکه آنها نیازمند عبادتِ اویند و ترک آن ضرر و تهدیدی را متوجه خدا نمی­کند و منتفع و متضرّر در این امر فقط خود انسان است؛ چگونه نیاز داشته باشد در حالی که همه به وی نیاز دارند و وی همه چیز را آفریده است و او با یا بدون آنها ابدی و سرمدی می­باشد.</p><p class="rtl right" id="p1656">مؤمن خود را نیازمند مطلق خداوندِ بی­نیاز مطلق می­داند. انسان در توجه به غیر خداهایی که در فرمانبرداری و فریادرسی شریک خدا قرار داده شده­اند درمی­یابد که آنان خود سراپا نیازند و جدای از نیازشان به خدا به عابدان و خدمتکاران و مزدورانشان نیازمندند. حاکمان طاغوت و باطل نیز چنین وضعیتی دارند، آنان بدون مزدوران و مردم فریب­خورده، فرمان­ناروایانِ پوچ و باطل و نادانی هستند که وَقعی ندارند. پس چه تفاوت و فاصلۀ زیادی بین خدای غنیّ و غیر خداهای نیازمند است و پرستش خدای غنیّأ، اوج شکوه و آرامش را به انسان هدیه می­دهد، در حالیکه کُرنش به غیرخداها و طواغیت جز زبونی و خواری و انحراف و هلاکت و فساد و نگرانی چیزی ندارد.</p><h3 class="rtl start" id="p314"><a id="t314" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t314">89-مُغنِی</a></h3><p class="rtl right" id="p1657">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1658">﴿وَأَنَّهُۥ هُوَ أَغۡنَىٰ وَأَقۡنَىٰ٤٨﴾ <span class="c5">[النجم: 48]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1659"><span class="c3">«‏‏‏‏‏و این که او است که قطعاً ثروتمند می‌کند و فقیر می‌گرداند»</span>.‏</p><p class="rtl right" id="p1660">مُغنِی یعنی؛ بی­نیازکننده. خداوندأ همانطور که غنیّ و بی­نیاز است نسبت به بندگانش مُغنِی و بی­نیازکننده است و آنها را از لحاظ مادّی و معنوی جز به خود به کس و چیز دیگری نیازمند نمی­کند. از لحاظ مادّی به انسان نعمت‌های دنیا می­دهد تا محتاج نگردد و از لحاظ معنوی انسان را به وضعتی از لحاظ درونی می­رساند که به هیچ کس و هیچ چیز غیر از خودِ خدا نیازمند نباشد و این بی­نیازی حقیقی است؛ چرا که افرادی که دارای غنای حقیقی باشند اگر ندار هم باشند بی­نیازند و برعکس افرادی با وجود دارایی زیاد به دلیل نداشتن غنای حقیقی باز نیازمندند.</p><p class="rtl right" id="p1661">مؤمن با <span class="c3">«اتّخاذ اسباب و توکّل بر خداوندأ»</span> به بی­نیازی حقیقی می­رسد و با تحقّق این دو، دخالت امر ثالثی مطرح نمی­گردد تا محتاج غیر خدا گردد، پس او در این حالت غنای حقیقی پیدا کرده است. و فقط از خداوند می­خواهد تا بی­نیازش کند؛ چراکه نتیجۀ همۀ امور فقط در دستِ اوست. مؤمن با رسیدن به غنای حقیقی شکرگزار خدای مُغنِی می­باشد و منافع غنا و بی­نیازی­ که در اثر این اسم به وی رسیده در جهت دستورات خداوند استفاده می­کند و نیز در حدّ توانش با دعوت به سوی خداوند و انفاق و کمک به دیگران در امور مختلف، مردم را به غنای حقیقی و بی‌نیازی می­رساند.</p><h3 class="rtl start" id="p315"><a id="t315" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t315">90- مانِع</a></h3><p class="rtl right" id="p1662">رسول الله ج فرموده­اند:</p><p class="rtl right" id="p1663"><span class="c3">«...أَللَّهُمَّ لاَ مَانِعَ لِـمَا أَعْطَيْتَ، وَلاَ مُعْطِيَ لِـمَا مَنَعْتَ»</span>(<span dir="ltr"><a id="ref_423" class="anchor"></a><a href="#note_423" name="r_423" class="fnote">[<span>423</span>]</a></span>) <span class="c3">«پروردگارا! آن­چه تو بفرمائى هیچ کس جلوى آن را نمى­گیرد، و آن­چه جلوى آن را بگیرى، کسى قدرت ندارد آن را عطا نماید»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1664">مانِع یعنی؛ منع کننده. مانع هر آنچه را که بخواهد مادّی یا معنوی، منع می­کند. منع خداوندأ بنابر حکمت و رحمت می­باشد اگرچه در ظاهر بنده­ای تصوّر کند که منع خداوند مایۀ آزار و ناراحتی وی می­شود مانند منع شدن انسان از بهره­مندی از برخی از نعمت‌های دنیا ولی خداوند بنابر حکمت و رأفت منع می­کند و در واقع خوشایند و ناخوشایند بودنِ منع، امری نسبی است ولی در هر حالی و با هر سببی منع انجام شود بنابر حکمتِ مانِع انجام می­گیرد و وی فاعِلِ تمام امور است و همه کس و همه چیز اسبابی برای تحقق افعال خداوند می­باشند. مانع در عین حال که منع می‌کند عطا نیز دارد و انسان را از نعمت‌های وافر بهره­مند می­کند. مانع توانایی نامحدودی دارد که بر هر منعی قادر است و هیچ قدرتی نمی­تواند از منعش جلوگیری کند.</p><p class="rtl right" id="p1665">مؤمن یقین دارد هر آنچه را خداأ ببخشد کسی و چیزی نمی­تواند مانع آن باشد و هر آنچه را که خداوندأ منع کند کسی دهندۀ آن نخواهد بود پس منع را فقط از طرف مانِع می­داند و برای حلّ مشکلاتش فقط متوجّه وی می­شود، این باور آرامشِ فرح­بخشی را به وی می­دهد که در ناخوشی­ها و محرومیّت­های به ظاهر ناخوشایند <span class="c2">(؛چرا که بی‌شک هر چیزی برای مؤمن رحمت و دارای حکمت است)</span> دل به تقدیر می­سپارد و سُست و لرزان نمی­شود بلکه ایمانش به خدای حکیم و کاربجا بیشتر و بیشتر می­گردد و با رضایتش به قضا و قدر الهی ایمان خود را راسخ و مقام خود را در نزد خدایش والاتر می­کند. بدین خاطر مؤمن همیشه بر این باور است که هر گرفتن و دادنی از طرف خداوند مانعِ معطی برمبنای حکمت و عدالت استوار است؛ بدین خاطر هرگز خدا را در حاشیه و کناره نمی‌پرستد لذا اگر خیر و خوبی به وی برسد، به سبب آن شاد و آسوده خاطر و بر دین استوار و ماندگار نمی‌شود، و اگر بلا و مصیبتی به وی رسد، به سوی کفر و ناسپاسی برنمی‌گردد و عقب‌گرد نمی‌کند. بدین ترتیب آرامش هم دنیا و هم آخرت را داراست. </p><h3 class="rtl start" id="p316"><a id="t316" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t316">91- ضارّ</a></h3><p class="rtl right" id="p1666">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1667">﴿قُل لَّآ أَمۡلِكُ لِنَفۡسِي ضَرّٗا وَلَا نَفۡعًا إِلَّا مَا شَآءَ ٱللَّهُ﴾ <span class="c5">[یونس: 49]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1668"><span class="c3">«بگو: من هیچ سود و زیانی برای خود «یا برای مردمان در دست»</span> ندارم مگر آن چیزی را که خدا بخواهد».‏</p><p class="rtl right" id="p1669">ضارّ یعنی ضرر رسان.<span class="c6"> ضرر همانند نفع در سه زمینه متوجّه انسان می­گردد:</span> </p><p class="rtl right" id="p1670">1-   ضرر معنوی و نفسی مانند جهل و اتّباع هوی. </p><p class="rtl right" id="p1671">2-   ضرر مادّی که متوجه جان انسان می­گردد مانند بیماری و نقص عضو. </p><p class="rtl right" id="p1672">3-   ضرری که متوجه خود انسان نیست بلکه متوجه نعمت‌هایی است که وی دارد مانند ضرر اموال و ثروتش.</p><p class="rtl right" id="p1673">ضارّأ در هر کدام از زمینه­های مذکور ضرری را متوجه انسان کند، اگرچه با اسباب و افرادی صورت گیرد ولی در واقع او ضرر رسان می­باشد و همه کس و همه چیز اسبابی برای تحقّق افعال خداوند مانند ضرر و نفع رساندن هستند. از طرف دیگر ضرر و زیان نسبی بوده و نسبت به انسان مطرح می­باشد و تمامی ضررها بنابر حکمت و سُنن و قوانینی صورت می­گیرد که خدا با اهداف و حکمت­هایی آنها را قرار داده است.</p><p class="rtl right" id="p1674">‏ در باور توحیدی مؤمن، نفع و ضرر فقط از طرف خداوندأ می­باشند؛ چرا که اگر خداوند بخواهد زیانی به انسان برساند، هیچ کس جز او نمی‌تواند آن را برطرف گرداند، و اگر بخواهد خیری به انسان برساند، هیچ کس نمی‌تواند فضل و لطف او را از انسان برگرداند. پس مؤمن از تهدید و ترهیب و آزار و خشم و قدرت و لومه و اتهام کافران و ملحدین هراسی به دل راه نمی­دهد؛ چرا که هیچ کس بدون ارادۀ ضارّ نمی­تواند به وی ضرر برساند. </p><p class="rtl right" id="p1675">همچنین ‏مؤمن یقین دارد هیچ رخدادی در زمین به وقوع نمی‌پیوندد، یا برایش اتفاق نمی­افتد، مگر این که پیش از آفرینش زمین و خود وی، در کتاب بزرگ و مهمی به نام لوح محفوظ، ثبت و ضبط بوده است، ‏و این بدان خاطر است که انسان نه بر از دست دادن چیزی غم بخورد که از دستانش بدر رفته است، و نه شادمان شود بر آنچه خداأ به دستانش رسانده است، بدین خاطر به قضا و قدر خداوند راضی و خشنود است. مؤمن و حکومت اسلامی راه­های رسیدن ضرر به خود و دیگران را می­بندند؛ چرا که آنها نسبت به خود و دیگران مسئولیّت دارند و در برابرش بازخواست می­گردند.</p><h3 class="rtl start" id="p317"><a id="t317" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t317">92- نافِع</a></h3><p class="rtl right" id="p1676">طبق آیۀ فوق همانگونه ضرر از طرفِ خدا است پس نفع نیز در دست اوست و او نافِع می­باشد. نافِع از ریشۀ نَفَعَ به معنای سود رسان می­باشد. </p><p class="rtl right" id="p1677">نافِع هرگونه امکاناتی <span class="c2">(مادّی و معنوی)</span> که انسان در مسیر حرکت به سوی کمال بدان نیازمند می­باشد را فراهم کرده و با اسباب و وسایل مادّی و معنوی به انسان یاری می­رساند تا در مسیر بندگی و جایگاه اصلی خود <span class="c2">(خلیفۀ خداوندأ)</span> قرار گیرد. تمامی منفعت­ها در دست نافِع می­باشند به­گونه­ای که کسی قدرت جلوگیری و کاهش و افزایش نفعِ وی را ندارد. نفعِ نافع در اوج کمال است و نفع رساندنش مایۀ کاهش منافع وی نمی­گردد و مقدار و اندازۀ نفع وی بنا بر حکمت و رحمت و رأفت است که تمامی موجودات هرکدام به گونه­ای و اندازه­ای از آن بهره­مند هستند.</p><p class="rtl right" id="p1678">همانطور که در بحث نام مبارک و زیبای <span class="c3">«ضارّ»</span> اشاره گردید نفع و ضرر فقط از جانب خداوند است و اگر خداوند خواهان رسیدن آنها به انسان باشد، کسی نمی­تواند از رساندن آنها به انسان جلوگیری کند و مؤمن برای رسیدن به منافع از راهِ حرام وارد نمی­شود بلکه با اتّخاذ اسبابِ لازم و توکّل بر خداوند کارها و نتیجۀ کسب منافع را به خدای وکیلِ نافعِ حکیم می­سپارد. </p><p class="rtl right" id="p1679">همچنین مؤمن بر هر مقداری از منفعت­هایی که به وی می­رسد شکرگزار و راضی است؛ چرا که شکرگزاری مایۀ افزایش نعمت است. و همچنین مؤمن نه تنها مانع خیر و نیکی و منفعت به دیگران نمی­گردد بلکه دیگران را از منافع و نعمت‌های خدادادی بهره­مند می‌سازد.</p><h3 class="rtl start" id="p318"><a id="t318" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t318">93- نور</a></h3><p class="rtl right" id="p1680">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1681">﴿ٱللَّهُ نُورُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ﴾ <span class="c5">[النور: 35]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1682"><span class="c3">«خدا روشنگر آسمان‌ها و زمین است»</span>.‏</p><p class="rtl right" id="p1683">نور یعنی؛ روشنایی. نور چیزی است که هر چیز مجهول و ناپیدایی با آن ظهور پیدا می­کند. نبود نور یعنی؛ تاریکی و ظلمت. خداوند روشنگر آسمان‌ها و زمین است و آن‌چه در آنها نهان و غیر ظاهر است بوسیلۀ وی آشکار می­شود؛ چرا که فقط وی وجود آنها را درمی­یابد و می­تواند آنها را آشکار و ظاهر نماید و اوست که جهان را با نور فیزیکی ستارگان تابان، و با نور معنوی وحی و هدایت و معرفت درخشان، و با شواهد و آثار موجود در مخلوقات فروزان کرده است(<span dir="ltr"><a id="ref_424" class="anchor"></a><a href="#note_424" name="r_424" class="fnote">[<span>424</span>]</a></span>).</p><p class="rtl right" id="p1684">نورأ روشنگری است که همه چیز در آسمان‌ها و زمین و هر آنچه در ارتباط با بندگی و عبودیّتِ بندگانِ زمینی چون جن و إنس و بندگانِ آسمانی چون فرشتگان و غیره را روشن نموده و از سوی وی نوری که پیغمبر ج است و همچون چراغ تابان می­باشد و بینشها را روشنی می‌بخشد و کتاب روشنگری که قرآن است و هدایت‌بخش مردمان است برای انسان و جن فروزان نموده تا در پرتو آنها هر آن­چه در زمینۀ هدایت لازم باشد برای آنها روشن و درخشان شده باشد.</p><p class="rtl right" id="p1685">‏ ‏مؤمن نور را بر تاریکی ترجیح می­دهد و با نور تشریعی وحی و نور تکوینی هدایت و نور عقلانی معرفت پرده‌های شک و شبهه از جلو دیدگانش کنار رفته، و جمال ایزد ذوالجلال را بر در و دیوار وجود خود متجلّی می­بیند. و با چشم بینا و دل آگاه می‌ببیند و درمی­یابد و در پرتو نور خدا مقدّمات هدایت را فراهم می­کند تا خداوند وی را هدایت دهد و از ظلمات به سوی نور رهنمون سازد.<span class="c6"> مؤمنان با ایمان و عمل صالح صاحب نوری می­گردند که در پرتو آن حرکت می­کنند و بخشیده می­شوند و نورِ ایمان و عمل صالحشان در قیامت پیشاپیش و سوی راستشان رو به جانب بهشت در حرکت خواهد بود و در این حال دعا می­کنند:</span> پروردگارا! نور ما را کامل گردان تا در پرتو آن به بهشت برسیم و ما را ببخشای؛ چرا که تو بر هر چیزی بس توانائی. مؤمن همچون نوری است که تاریکی‌های شرک و بدعت و ضلالت و فساد و تباهی را از بین می­برد و چراغی است که خاموش نمی­شود؛ چرا که آثار نیک و خوب وی همیشه می­درخشد.</p><h3 class="rtl start" id="p319"><a id="t319" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t319">94- هادِی</a></h3><p class="rtl right" id="p1686">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1687">﴿وَإِنَّ ٱللَّهَ لَهَادِ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ﴾ <span class="c5">[الحج: 54]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1688"><span class="c3">«‏قطعاً خداوند مؤمنان را به راه راست رهنمود می‌نماید‏»</span>.‏</p><p class="rtl right" id="p1689">هادِی از هُدَی و هَدی به معنای راهنمایی کردن با نرمی می­باشد. هادیأ تمامی مصادیق هدایت را داراست. </p><p class="rtl right" id="p1690">اقسام هدایتِ هادی در این دنیا عبارتند از: </p><p class="rtl right" id="p1691">1-    پروردگار هر چیزی را که وجود بخشیده و آفریده، سپس در راستای آن چیزی که برای آن آفریده شده است رهنمودش کرده است. ‏<span class="c2">(هدایت تسخیری)</span> </p><p class="rtl right" id="p1692">2-    پروردگار با فرستادن پیامبران† و نزول کتابهای آسمانی، انسان‌ها را برای قدم نهادن در راه راست که همان مسیر بندگی وی می­باشد هدایت کرده است. <span class="c2">(هدایت تشریعی)</span> </p><p class="rtl right" id="p1693">3-    توفیق هدایت یافتن به کسانی که مقدّمات هدایت را فراهم نموده­اند. </p><p class="rtl right" id="p1694">4-    داعیان و مبلّغان باید هدایتگر مردم باشند. در این موارد فقط مورد چهارم مربوط به انسان است که انسان باید مبلِّغ و هدایتگری باشد تا مردم را به پیروی از خداوند فرا خواند و بعد از تبلیغ وی، هادِی دوباره با صفت هدایتش به هر کس که زمینۀ هدایتش را فراهم کرده باشد، توفیق هدایت می‌بخشد، پس با ین وصف تمامی هدایت­ها در اراده و هدایتِ هادِی می­باشد.</p><p class="rtl right" id="p1695">مؤمن هدایت را فقط از هادِیأ می­خواهد و تنها هدایتی را هم می­پذیرد که هادِی برایش مشخص نموده است و با فراهم کردن مقدّمات هدایت و گام نهادن در مسیر بندگی و تلاش و کوشش برای بندگی و عبودیّتِ وی و با ندای ﴿ٱهۡدِنَا ٱلصِّرَٰطَ ٱلۡمُسۡتَقِيمَ٦﴾ کاری می­کند تا هادِی به تعهّد خود عمل کند و وی را رهنمون به راه‌های منتهی به خود نماید و مشمول حمایت و هدایت خویش قرار دهد و بر راهیابی ایشان بیافزاید و تقوای لازم را بدیشان عطاء نماید. همچنین مؤمن هدایت و دعوت را از وظیفۀ خود دانسته و مردم را با سخنان استوار و بجا و اندرزهای نیکو و زیبا و با سخنان حکیمانه و مستدلّانه و آگاهانه، و به گونۀ بس زیبا و گیرا و پیدا به سوی خدا فرا می­خواند.</p><h3 class="rtl start" id="p320"><a id="t320" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t320">95- بَدِیع</a></h3><p class="rtl right" id="p1696">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1697">﴿بَدِيعُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ﴾ <span class="c5">[البقرة: 117]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1698"><span class="c3">«‏نوآفرین آسمان‌ها و زمین، او است‏»</span>.‏</p><p class="rtl right" id="p1699"><span class="c3">«بَدِیع»</span> یعنی؛ نوآفرین، کسی که چیزها را بدون مُدل و نمونه قبلی پدید می‌آورد. این واژه بر وزنِ فَعِیل به معنی مُفْعِل است، و در معنی مُبْدِع به کار رفته است. بَدِیعأ نوآفرینی است که آسمان‌ها و زمین و تمامی ساخته­ها و سازه­هایش بدون هیچ الگو و مُدل قبلی با ابتکار خودش آفریده و بوجود آورده است؛ چرا که قبل از او کسی یا چیزی نبوده و کسی هم غیر او نمی­آفریند و قدرت آن را ندارد، پس او هستی­بخشِ نوآفرین و مُبدِعی است که در أزل و أبد بدیعِ مطلق بوده و هست، که این نمادی بارز از عظمت و کبریایی و شکوه و ارجمندی خداوند می­باشد.</p><p class="rtl right" id="p1700">از اُلگوپذیری از اسم بدیع، انسان درمی­یابد که شکوفایی و آبادانی زمین و استفادۀ بهینه از آن و نوآوری در آن، مایۀ خشنودی و رضایت خداوندأ است؛ چرا که او همۀ موجودات و پدیده‌های روی زمین را برای انسان آفریده است. و طیق دستور خداوندأ و پیامبرش ج باید از بدعت­گذاری در دین بپرهیزد؛ چراکه هر چیزی که در شریعت نباشد و تأییدیه­ای از آن نداشته باشد مردود و باطل می­باشد و ایمان فقط با تبعیّت از فرامین خداأ و رسولش ج متجلّی می­گردد و دین خدا آنقدر کامل و جامع و شامل و مانع است که نیازی به اضافه کردن و بدعت­گذاری ندارد و مطمئناً اگر عملی هرچند در ظاهر نیک و زیبا لازم بود که شریعت آن را تأیید کند، خود آن را مشروع و تدوین می‌نمود.</p><h3 class="rtl start" id="p321"><a id="t321" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t321">96- باقِی</a></h3><p class="rtl right" id="p1701">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1702">﴿وَيَبۡقَىٰ وَجۡهُ رَبِّكَ ذُو ٱلۡجَلَٰلِ وَٱلۡإِكۡرَامِ٢٧﴾ <span class="c5">[الرحمن: 27]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1703"><span class="c3">«‏‏‏‏و تنها ذات پروردگار با عظمت و ارجمند تو می‌ماند و بس»</span>.‏</p><p class="rtl right" id="p1704">خداوند همیشه باقِی است و وی همیشگی و سرمدی می­باشد و أزلی وأبدی­ای می‌باشد که ابتدا و انتهایی ندارد و وجودش مستمر و فناناپذیر و عدم­ناپذیر می­باشد. زنده‌ای است که عدم نداشته و عدم نخواهد داشت و نمی­میرد. باقِیأ به دیگران بقا می­دهد و هر بقا و وجودی، هستی و وجود و استمرارش را از باقِی می­گیرد و نیازمند مطلق اوست.</p><p class="rtl right" id="p1705">انسانِ موحّد در <span class="c3">«أله و ربّ»</span> قرار دادن خداوند باقِیأ و مقایسۀ آن با معبودها و طواغیت فناپذیر در می­یابد که فقط خداوند باقِی شایستگی بندگی و حکومت را دارد؛ چرا که باید فریادرس و معبود انسان همیشه باقی باشد تا بتواند همیشه و در تمامی لحظات دفع ضرر و جلب منفعت نماید.<span class="c6"> انسان مؤمن ابراهیم وار ندا سر می­دهد که:</span> من غروب‌کنندگان را دوست نمی‌دارم و به عبادت چیزهای تغییرپذیر و زوال‌پذیر و فناپذیر نمی‌گرایم.</p><h3 class="rtl start" id="p322"><a id="t322" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t322">97- وارِث</a></h3><p class="rtl right" id="p1706">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1707">﴿وَنَحۡنُ ٱلۡوَٰرِثُونَ﴾ <span class="c5">[الحجر: 23]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1708"><span class="c3">«‏و ما وارث می‌باشیم»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1709">وارث از وَرَثَ به معنای اصل می­باشد. وارث همۀ هستی را که آفریده است دوباره به خود برمی­گرداند و زمین و همۀ کسانی که در آن زندگی می­کنند به وی برمی­گردند. وارِث نعمت‌ها و امکاناتی را که برای بندگی وی آفریده است، بعد پایان مدّت ابتلا و امتحان هستی دوباره به خود برمی­گرداند. البته در همه حال در اختیار خود او بوده است و گویی مدتی آنها را از خود دور کرده و در اختیار انسان قرار داده و بعد مدتی آنها را به سوی خود برمی­گرداند. تنها خدا وارِث حقیقی است؛ چرا که در آخر همه کس و همه چیز به وی برمی­گردند. مؤمن بر این باور است که عُمر و داراییش در دنیا جاودانه نیست و او و هر آنچه که در اختیار دارد به وارِث حقیقی؛ خدای متعال می‌رسد پس سعی دارد در همین دنیا مطابق فرامین و دستورات وی آنها را بکار گیرد تا با ارسال و بازگشت آنها در موقع حیاتش، وارِث را از خود راضی کرده باشد و مشمول اجر و پاداش عظیم گردد. و می­داند که اگر این کار را هم نکند باز همه چیز به سوی وارِث برمی­گردد پس عاقلانه­ترین راه، عمل به دستورات و فرامین وی می‌باشد.</p><h3 class="rtl start" id="p323"><a id="t323" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t323">98- رَشید</a></h3><p class="rtl right" id="p1710">خداوندأ می­فرمایند:</p><p class="rtl right" id="p1711">﴿وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَآ إِبۡرَٰهِيمَ رُشۡدَهُۥ مِن قَبۡلُ﴾ <span class="c5">[الأنبیاء: 51]</span>.</p><p class="rtl right" id="p1712"><span class="c3">«‏ما هدایت و راهیابی را پیشتر «از موسی و هارون»</span> در اختیار ابراهیم گذارده بودیم».</p><p class="rtl right" id="p1713">رشید صفت مشبهه و از ریشۀ رُشد به معنای بینشِ درست و هدایت است. رشید به دلیل کمالش در علیم و سمیع و بصیر و خبیر و صمد بودنش به همۀ امور و موجودات آن­گونه که هستند احاطه دارد و هیچ خللی در فهم و ادراک وی وجود ندارد، بلکه کمال مطلق وی باعث احاطۀ مطلق وی بر هستی شده است. </p><p class="rtl right" id="p1714">رشید با علم خود به همه نزدیک است و با علمش بر همه چیز احاطه دارد و بدین خاطر تنها راهنما به راه راست او است و هدایت و راهنمایی را به بهترین شیوۀ ممکن به بندگانش نشان می­دهد تا در ناهمواری­ها و گرفتاری­ها نیافتند.</p><p class="rtl right" id="p1715">بنده خواهان رُشد و هدایت از رشید است. به­گونه­ای که با گوش فرا دادن به فرامین پروردگارش در قرآن مجید و تبعیّت از پیامبرش ج و درخواست و تمنّا و دعا کردن از خداوند و کفر ورزیدن به طاغوت­هایی همچون شیطان و بتها و معبودهای پوشالی و حاکمان کفرپیشه و هر موجودی که بر ایمان انسان بشورد و آن را از حق منصرف کند، سعی در رسیدن به رُشدی دارد که سرمایۀ سعادت وی در دنیا و عقبی می­باشد و با دریافت رُشد از سوی پروردگارش در گسترش آن و دعوت مردمان به آن تلاش می­کند تا وظیفۀ خود را در این راستا به انجام برساند.</p><h3 class="rtl start" id="p324"><a id="t324" class="anchor">&nbsp;</a><a href="#t324">99- صَبور</a></h3><p class="rtl right" id="p1716">رسول الله ج فرموده­اند: <span class="c3">«مَا أَحَدٌ أَصْبَرُ عَلَى أَذًى سَمِعَهُ مِنْ اللَّهِ يَدَّعُونَ لَهُ الْوَلَدَ ثُمَّ يُعَافِيهِمْ وَيَرْزُقُهُمْ»</span><span dir="ltr"><a id="ref_425" class="anchor"></a><a href="#note_425" name="r_425" class="fnote">[<span>425</span>]</a></span> <span class="c3">«هیچ کس نسبت به آزار و اذیتی که می­شنود، از خداوند صبورتر نیست؛ چرا که به وی فرزند نسبت می­دهند ولی بازهم وی بندگانش را عافیت و رزق می­دهد»</span>.</p><p class="rtl right" id="p1717">صبر به معنای در تنگنا قرار گرفتن است. صبر و حِلم روابط تنگاتنگی با هم دارند. انسان و جن دو موجودِ مُختار خداوند موظّف به بندگی می­باشند ولی بسیاری از آنها کج‌روی کرده و در گناه و معصیت غوطه­ور می­شوند در این حال گویی خداوند با کوهی -به اصطلاح- از مشکلات و وضعیت نامطلوب قرار گرفته است. حال اگر وی صبور نباشد با قدرت و هیبتی که دارد بلافاصله بندگانِ تبهکار و گنهکارش را از بین می­برد ولی صبر و شکیبایی وی باعث شده که تا آخرین لحظات ممکن که اتمام حجّت بر آنها شده و دیگر امیدی به هدایت آنها نمانده، به آنها فرصت داده شود.</p><p class="rtl right" id="p1718">مؤمن بر عبادت خداوندأ، بر گناه نکردن و بر امتحان­های خداوندأ صبر پیشه می­کند و در این راستا با توفیق خداوند و بخاطر محبّت و تقرّبش به خداوند صبر دارد. صبر باعث می­شود که زبان به شکایت و جزع و فزع باز نشود و دل آشفته و پریشان نگردد و عقل راه راست را گم نکند و انسان در بلا و مشکلات با نهایت ادب با خدا و خلقِ خدا برخورد کند. صبر کلیدی است که محبّت انسان را به خداوند شدید می­کند و الطاف و رحمت و احسان و مغفرت خداوند را به انسان هدیه می­دهد و وی را بر کتاب و سنّت ثابت و استوار نگه­ می­دارد.</p><p class="rtl right" id="p1719">و آخِرُ دَعْوَانا أَنِ الْحَمْدُ لِلّه رَبِّ الْعَالـَمِینَ</p></div><div class="rtl start"><br class="rtl start"><hr class="rtl start"><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1720"><span dir="ltr"><a id="note_1" class="anchor"></a><a href="#ref_1" name="n_1" class="fnote_ref">[<span>1</span>]</a></span>- در دعاهای قرآنی به دعاهای کفار و مشرکین در جهنم اشاره نشده است؛ زیرا هدف اصلی بیان دعاهایی بوده که انسان مسلمان با خواندن آنها در این سرای فانی به مناجات و تقرّب به یزدان سبحانأ بپردازد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1721"><span dir="ltr"><a id="note_2" class="anchor"></a><a href="#ref_2" name="n_2" class="fnote_ref">[<span>2</span>]</a></span>- جهت اختصار مفید کتاب سعی گردیده اسناد احادیث به صورت مختصر و مفید بیان گردند و تمامی راویان و جهت­های روایتِ حدیث به طور دقیق مورد بررسی قرار گرفته، تا اطمینان به صحّت آن­ها در نهایت خود قرار گیرد. به گونه­ای که تمامی احادیث این کتاب صحیح و یا حَسَن می­باشند.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1722"><span dir="ltr"><a id="note_3" class="anchor"></a><a href="#ref_3" name="n_3" class="fnote_ref">[<span>3</span>]</a></span>- صفات خداوند مدلول اسماء وی می­باشند و همه آنها نیز حُسنی و در اوج کمال هستند؛ چون منبع و سرچشمه آنها یعنی؛ نام­هایش، حُسنی می­باشند.<span class="c6"> مثلاً:</span> صفت رحمت مدلول رحمان و رحیم و أرحم الراحمین و یا صفت مُلک مدلول مَلِک و مالِکَ المُلک و... هستند.</p><p class="rtl start" id="p1723">     دایره صفات خداوند از اسماء وی وسیعتر می­باشد.<span class="c6"> خداوندأ در صفات ثبوتیه برخی از صفات را در قرآن و سنّت برای خود ثابت نموده است مانند:</span> حیات، قدرت، استواء بر عرش و...<span class="c6"> و در صفات سلبیّه برخی صفات را در قرآن و سنّت از خود سلب نموده است مانند:</span> خواب، فراموشی، جهل و... که همه این صفات توقیفی بوده و در پرتو شریعت شناخته می­شوند. در شناخت صفات وی نباید تمثیل یعنی؛ شباهت­سازی با صفات دیگر مخلوقات و تکییف یعنی؛ کیفیّت­گذاری برای صفات خداوند انجام گیرد و یا آنها را از خداوند سلب کرد و یا گفته شود که معنا و مفهوم آنها برای ما مجهول بوده و هیچ راهی برای شناخت آنها وجود ندارد.</p><p class="rtl start" id="p1724">     لازم به ذکر است که برخی از علما تعدادی از صفات خداوندأ را به عنوان اسماء اللهأ برشُمرده­اند كه می­توان بخاطر رفع این مشكل، نام این قسمت اسماء و صفات اللهأ گذاشت تا شامل هر دو شده و مانع از تناقض گردد و هیچ خلافی در آنها وجود ندارد و برای بیان آنها از منهج جمهور علما تبعیّت شده است.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1725"><span dir="ltr"><a id="note_4" class="anchor"></a><a href="#ref_4" name="n_4" class="fnote_ref">[<span>4</span>]</a></span>-<span class="c6"> نک:</span> تفسیر ابن کثیر، 1/136-156.</p><p class="rtl start" id="p1726">     در زمینه تفاسیر و کتب حدیثی و دیگر کتاب‌هایی که مورد ارجاع قرار گرفته<span dir="ltr">­</span>اند لازم به ذکر است که همه آنها از نرم­افزار المکتبة الشاملة نسخه 14/3 می­باشند. و نیز ترجمه آیات از تفسیر نور اثر دکتر مصطفی خرّم­دل با اختصار و تغییر و توضیح می­باشد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1727"><span dir="ltr"><a id="note_5" class="anchor"></a><a href="#ref_5" name="n_5" class="fnote_ref">[<span>5</span>]</a></span>- در حدیث قدسی آمده هرگاه بنده این دعا را بخواند،<span class="c6"> خداوند می­فرمایند:</span> <span class="c3">«...هَذَا لِعَبْدِی وَلِعَبْدِی مَا سَأَلَ»</span> <span class="c3">«این میان من و بنده بود و هر آنچه را که بنده­ام خواستار باشد از آنِ اوست»</span>. </p><p class="rtl start" id="p1728">     <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش904-907)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش821)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش2953)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1729"><span dir="ltr"><a id="note_6" class="anchor"></a><a href="#ref_6" name="n_6" class="fnote_ref">[<span>6</span>]</a></span>-<span class="c6"> نک:</span> تفسیر بغوی، 1/149.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1730"><span dir="ltr"><a id="note_7" class="anchor"></a><a href="#ref_7" name="n_7" class="fnote_ref">[<span>7</span>]</a></span>-<span class="c6"> نک:</span> تفسیر بغوی، 1/149-151.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1731"><span dir="ltr"><a id="note_8" class="anchor"></a><a href="#ref_8" name="n_8" class="fnote_ref">[<span>8</span>]</a></span>-<span class="c6"> خداوند در وصف گویندگان این دعا می­فرمایند:</span> ﴿أُوْلَٰٓئِكَ عَلَيۡهِمۡ صَلَوَٰتٞ مِّن رَّبِّهِمۡ وَرَحۡمَةٞۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُهۡتَدُونَ١٥٧﴾ <span class="c5">[البقرة: 157]</span>. «‏آنان <span class="c2">(همان بردباران با ایمانی هستند كه)</span> الطاف و رحمت و احسان و مغفرت خدایشان شامل حال آنان می‌گردد، و مسلّماً ایشان راه‌یافتگان <span class="c2">(به جاده‌ی حق و حقیقت و طریق خیر و سعادت)</span> هستند».</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1732"><span dir="ltr"><a id="note_9" class="anchor"></a><a href="#ref_9" name="n_9" class="fnote_ref">[<span>9</span>]</a></span>-<span class="c6"> خداوند در وصف گویندگان این دعا می­فرمایند:</span> ﴿أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ نَصِيبٞ مِّمَّا كَسَبُواْۚ وَٱللَّهُ سَرِيعُ ٱلۡحِسَابِ٢٠٢﴾ <span class="c5">[البقرة: 202]</span>. «‏اینان <span class="c2">(كه جویای سعادت دنیا و آخرتند و در پی خوشبختی هر دو سرایند)</span> از دسترنج خود بهره‌مند خواهند شد <span class="c2">(و برابر كوششی كه برای دنیا می‌ورزند و تكاپوئی كه در راه آخرت از خود نشان می‌دهند، در هردو جهان از كرده‌ی خود سود می‌برند و سعادت دارین نصیبشان خواهد گردید)</span>، و خدا سریع‌الحساب است <span class="c2">(و به اعمال همگان آشنا است و هرچه زودتر پاداش و پادافره بندگان را خواهد داد)</span>‏».  ‏ ‏</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1733"><span dir="ltr"><a id="note_10" class="anchor"></a><a href="#ref_10" name="n_10" class="fnote_ref">[<span>10</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش4522و6389)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7016)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1734"><span dir="ltr"><a id="note_11" class="anchor"></a><a href="#ref_11" name="n_11" class="fnote_ref">[<span>11</span>]</a></span>-<span class="c6"> نک:</span> جزایری، أیسرالتفاسیر، 1/127.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1735"><span dir="ltr"><a id="note_12" class="anchor"></a><a href="#ref_12" name="n_12" class="fnote_ref">[<span>12</span>]</a></span>-<span class="c6"> پیامبر خدا ج در زمینه دو آیه آخر سوره مبارکه بقره در روایتی صحیح می­فرماید:</span></p><p class="rtl start" id="p1736">     - <span class="c3">«من قرأ بالآیتین من آخر سورة البقرة فی لیلة كَفَتَاه»</span> «هر کس دوآیه آخر سوره بقره را بخواند وی را <span class="c2">(از هر چیزی)</span> کفایت می­کند».</p><p class="rtl start" id="p1737">     <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش4008و5009و5040)</span> / مسلم <span class="c2">(ش1914-1918)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1738">     جهت مشاهده روایات بیشتر در این زمینه نک: ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، 1/733 – 738.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1739"><span dir="ltr"><a id="note_13" class="anchor"></a><a href="#ref_13" name="n_13" class="fnote_ref">[<span>13</span>]</a></span>- ابن عبداللطیف، أوضح التفاسیر، ص59.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1740"><span dir="ltr"><a id="note_14" class="anchor"></a><a href="#ref_14" name="n_14" class="fnote_ref">[<span>14</span>]</a></span>-<span class="c6"> نک:</span> ابن عبّاس، تنویر المقباس من تفسیر ابن عباس، ص 56.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1741"><span dir="ltr"><a id="note_15" class="anchor"></a><a href="#ref_15" name="n_15" class="fnote_ref">[<span>15</span>]</a></span>-<span class="c6"> نک:</span> قرطبی، الجامع لأحكام القرآن، 4/65 به بعد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1742"><span dir="ltr"><a id="note_16" class="anchor"></a><a href="#ref_16" name="n_16" class="fnote_ref">[<span>16</span>]</a></span>-<span class="c6"> نک:</span> خازن، لباب التأویل فی معانی التنزیل،1/306 و 307.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1743"><span dir="ltr"><a id="note_17" class="anchor"></a><a href="#ref_17" name="n_17" class="fnote_ref">[<span>17</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش4563)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1744"><span dir="ltr"><a id="note_18" class="anchor"></a><a href="#ref_18" name="n_18" class="fnote_ref">[<span>18</span>]</a></span>- پیامبر خدا ج وقتی برای تهجّد و راز و نیاز با پروردگار بیدار می­شدند با دستانش بر صورتش می­کشیدند تا خوابش بپرد سپس ده آیه آخر سوره آل عِمران را می­خواندند و بعد به سوی مشک آبی که آویزان بود می­رفتند و از آن وضویی نیک و کامل می­گرفتند.</p><p class="rtl start" id="p1745">     <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش183و992و1198)</span> / مسلم (ش1825و1826. </p><p class="rtl start" id="p1746">     با این وصف خواندن این ده آیه هنگام بیدار شدن از خواب مستحب می­باشد. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1747"><span dir="ltr"><a id="note_19" class="anchor"></a><a href="#ref_19" name="n_19" class="fnote_ref">[<span>19</span>]</a></span>-<span class="c6"> نک:</span> آلوسی، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، 4/133-137.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1748"><span dir="ltr"><a id="note_20" class="anchor"></a><a href="#ref_20" name="n_20" class="fnote_ref">[<span>20</span>]</a></span>- منظور از ﴿ٱلشَّٰهِدِينَ﴾ کسانی هستند که که شهادت و گواهی دهنده­اند که خداوند حق است و نبوّت پیامبرش به حق است و یا منظور امتی است که بر امت‌های  دیگر شاهد و گواه هستند.<span class="c6"> نک:</span> بیضاوی، أنوار التنزیل وأسرار التأویل، 2/104.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1749"><span dir="ltr"><a id="note_21" class="anchor"></a><a href="#ref_21" name="n_21" class="fnote_ref">[<span>21</span>]</a></span>- این دعا نمادی از اقرار به <span class="c3">«توحید رازقیّت»</span> است؛ چرا که فقط و فقط الله رازق است و هر کس اسباب را رازق خود بداند در توحید رازقیّت به بیراهه رفته گرچه نفی اسباب هم نباید کرد. در واقع نفی اسباب کفر است و تکیه انحصاری بر اسباب شرک.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1750"><span dir="ltr"><a id="note_22" class="anchor"></a><a href="#ref_22" name="n_22" class="fnote_ref">[<span>22</span>]</a></span>- گروهی از علمای أزهر، منتخب التفاسیر، 1/248.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1751"><span dir="ltr"><a id="note_23" class="anchor"></a><a href="#ref_23" name="n_23" class="fnote_ref">[<span>23</span>]</a></span>- طبری، جامع البیان فی تأویل القرآن، 12/263.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1752"><span dir="ltr"><a id="note_24" class="anchor"></a><a href="#ref_24" name="n_24" class="fnote_ref">[<span>24</span>]</a></span>- درخواست توبه موسی<span dir="ltr"></span> بخاطر گناه نبود؛ زیرا انبیاء† معصومند وتوبه­اش بخاطر سؤالِ بدون اذن بود، و خود را در عصری که می­زیست بخاطر ایمان و باور که به جلال و عظمت باری تعالی داشت اولین مؤمن در بین بنی اسرائیل نام نهاد.<span class="c6"> نک:</span> گروهی از علمای أزهر، منتخب التفاسیر، 1/248؛ طبری، جامع البیان فی تأویل القرآن، 13/90-113.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1753"><span dir="ltr"><a id="note_25" class="anchor"></a><a href="#ref_25" name="n_25" class="fnote_ref">[<span>25</span>]</a></span>-<span class="c6"> نک:</span>  قِنَّوجی بخاری، فتحُ البیان فی مقاصد القرآن، 5/29-31.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1754"><span dir="ltr"><a id="note_26" class="anchor"></a><a href="#ref_26" name="n_26" class="fnote_ref">[<span>26</span>]</a></span>-<span class="c6"> نک:</span> همان، 5/326.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1755"><span dir="ltr"><a id="note_27" class="anchor"></a><a href="#ref_27" name="n_27" class="fnote_ref">[<span>27</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: ابن السنی، عمل الیوم واللیلة <span class="c2">(ش71)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1756"><span dir="ltr"><a id="note_28" class="anchor"></a><a href="#ref_28" name="n_28" class="fnote_ref">[<span>28</span>]</a></span>- ﴿سُبۡحَٰنَكَ ٱللَّهُمَّ﴾ دعایی برای تنزیه خداوندأ از هر نقص و بدیست. که به قول برخی مفسرین،<span class="c6"> بهشتیان در هنگام دریافت نعمت ابراز می­دارند و در آخر آن می­گویند:</span> ﴿ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ٢﴾ این دعاها نمادی از آن است که بهشتیان نیز به تقدیس و تسبیح باری تعالی مشغولند و برای اکرام و نعمت‌هایش وی را تسبیح و تحمید می­گویند. خازن، لباب التأویل فی معانی التنزیل، 2/430.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1757"><span dir="ltr"><a id="note_29" class="anchor"></a><a href="#ref_29" name="n_29" class="fnote_ref">[<span>29</span>]</a></span>- سعدی، تیسیر الكریم الرحمن فی تفسیر كلام المنان، ص 327.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1758"><span dir="ltr"><a id="note_30" class="anchor"></a><a href="#ref_30" name="n_30" class="fnote_ref">[<span>30</span>]</a></span>- البته نوح<span dir="ltr"></span> در خواندن این دعا تمرّد و نافرمانی خداوندأ را نکرد. خداوندأ تعبیری ظریف در جمله معترضه‌ای در مورد پسر نوح بیان می‌دارد و آن ﴿وَكَانَ فِي مَعۡزِلٖ﴾. <span class="c3">«در حالی که پسر نوح در مکانی دور و جدای از کافران بود»</span>. نوح<span dir="ltr"></span> که توانسته بود پسرش را از کفار دور سازد و وی نیز عزلت کرده بود، چنین به پدر وانمود کرده بود که وی از زمره مؤمنان است و بدین خاطر بود که نوح<span dir="ltr"></span>، وی را برای سوار شدن دعوت کرد و حتّی در صورت استنکافش از خداوندأ برایش طلب دعا نمود. خالدی، القصص القرآنی، 1/97 و 198. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1759"><span dir="ltr"><a id="note_31" class="anchor"></a><a href="#ref_31" name="n_31" class="fnote_ref">[<span>31</span>]</a></span>- نسفی، مدارك التنزیل وحقائق التأویل، 2/40. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1760"><span dir="ltr"><a id="note_32" class="anchor"></a><a href="#ref_32" name="n_32" class="fnote_ref">[<span>32</span>]</a></span>- سید قطب، ترجمه <span class="c3">«فی ظلال القرآن»</span>، 3/1067. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1761"><span dir="ltr"><a id="note_33" class="anchor"></a><a href="#ref_33" name="n_33" class="fnote_ref">[<span>33</span>]</a></span>- همان، 4/31. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1762"><span dir="ltr"><a id="note_34" class="anchor"></a><a href="#ref_34" name="n_34" class="fnote_ref">[<span>34</span>]</a></span>- رحمت و مهربانی ابراهیم<span dir="ltr"></span> در حال نافرمانی قومش به وی اجازه نداد که در این حال خواهان هلاک و نابودی قومش شود. قطان، تفسیر القطان، 2/292. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1763">1- ابراهیم<span dir="ltr"></span> برای پدر خود در حالی دعا کرد که کافر بود و این عملکردش در نزد اللهأ پذیرفته نشد،<span class="c6"> خداوند می­فرمایند:</span> ﴿قَدۡ كَانَتۡ لَكُمۡ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ فِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥٓ إِذۡ قَالُواْ لِقَوۡمِهِمۡ إِنَّا بُرَءَٰٓؤُاْ مِنكُمۡ وَمِمَّا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ كَفَرۡنَا بِكُمۡ وَبَدَا بَيۡنَنَا وَبَيۡنَكُمُ ٱلۡعَدَٰوَةُ وَٱلۡبَغۡضَآءُ أَبَدًا حَتَّىٰ تُؤۡمِنُواْ بِٱللَّهِ وَحۡدَهُۥٓ إِلَّا قَوۡلَ إِبۡرَٰهِيمَ لِأَبِيهِ لَأَسۡتَغۡفِرَنَّ لَكَ وَمَآ أَمۡلِكُ لَكَ مِنَ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٖۖ رَّبَّنَا عَلَيۡكَ تَوَكَّلۡنَا وَإِلَيۡكَ أَنَبۡنَا وَإِلَيۡكَ ٱلۡمَصِيرُ٤﴾ <span class="c5">[الممتحنة: 4]</span>.</p><p class="rtl start" id="p1764">     «‏<span class="c2">(رفتار و كردار)</span> ابراهیم و كسانی كه بدو گرویده بودند، الگوی خوبی برای شما است،<span class="c6"> بدانگاه كه به قوم خود گفتند:</span> ما از شما و از چیزهائی كه بغیر از خدا می‌پرستید، بیزار و گریزانیم، و شما را قبول نداریم و در حق شما بی‌اعتنائیم، و دشمنانگی و كینه‌توزی همیشگی میان ما و شما پدیدار آمده است، تا زمانی كه به خدای یگانه ایمان می‌آورید و او را به یگانگی می‌پرستید.  <span class="c2">(كردار و رفتار ابراهیم و گروندگان بدو، سرمشق خوبی برای شما است)</span> مگر سخنی كه ابراهیم به پدر خود گفت: من قطعاً برای تو طلب آمرزش می‌كنم، و در عین حال برای تو در پیشگاه خدا هیچ كار دیگری نمی‌توانم بكنم.  <span class="c2">(این سخن، چیزی نیست كه بدان اقتداء كنید)</span>. پروردگارا! به تو توكّل می‌كنیم، و به تو روی می‌آوریم، و بازگشت به سوی تو است <span class="c2">(و همه‌ی راه‌ها سر به جانب تو دارد و به تو منتهی می‌گردد)</span>». این دعا به صورت عام برای والدین مسلمان جایز است و در صورتی که کافر هم باشند می­توان برای آنها طلب هدایت از خداوندأ کرد. البته برخی از مفسرین بر این باورند که برای آدم و حوا -علیهما السلام- دعا کرده است.<span class="c6"> نک:</span> رازی، مفاتيح الغيب، 9/264.</p><p class="rtl start" id="p1765">     همچنین وقتی كه ابراهيم<span dir="ltr"></span> فهمید، استغفارش برای پدرش سودی نداشته،<span class="c6"> دیگر این کار را نکردند چنانکه در سوره­ی توبه آیه­ی 114 فرموده است:</span> ﴿وَمَا كَانَ ٱسۡتِغۡفَارُ إِبۡرَٰهِيمَ لِأَبِيهِ إِلَّا عَن مَّوۡعِدَةٖ وَعَدَهَآ إِيَّاهُ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُۥٓ أَنَّهُۥ عَدُوّٞ لِّلَّهِ تَبَرَّأَ مِنۡهُۚ إِنَّ إِبۡرَٰهِيمَ لَأَوَّٰهٌ حَلِيمٞ١١٤﴾ <span class="c5">[التوبة: 114]</span>.</p><p class="rtl start" id="p1766">     «واستغفار ابراهیم برای پدرش، فقط بخاطر وعده‏ای بود كه به او داده بود <span class="c2">(تا وی را بسوی ایمان جذب كند)</span>؛ اما هنگامی كه برای او روشن شد كه وی دشمن خداست؛ از او دوری جست. به یقین، ابراهیم مهربان و بردبار بود!».</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1767"><span dir="ltr"><a id="note_36" class="anchor"></a><a href="#ref_36" name="n_36" class="fnote_ref">[<span>36</span>]</a></span>- سید قطب، ترجمه <span class="c3">«فی ظلال القرآن»</span>، 4/367. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1768"><span dir="ltr"><a id="note_37" class="anchor"></a><a href="#ref_37" name="n_37" class="fnote_ref">[<span>37</span>]</a></span>- سید قطب، ترجمه <span class="c3">«في ظلال القرآن»</span>، 4/620. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1769"><span dir="ltr"><a id="note_38" class="anchor"></a><a href="#ref_38" name="n_38" class="fnote_ref">[<span>38</span>]</a></span>- این مناجات از طرفی اهمیّت و جایگاه دعا و توبه را نشان می­دهد که عدم انجامش چه نافرجام مهلک و وحشتناکی در بردارد و از طرفی دیگر ندایی جامع از اقرار به یکتاپرستی و تنزیه خداوند متعال و اقرار به اشتباه و خطاست تا در راستای این تمجید و تسبیح، خداوند با لطف وصف‌ناپذیرش از اشتباه و گناه انسان درگذرد.    </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1770"><span dir="ltr"><a id="note_39" class="anchor"></a><a href="#ref_39" name="n_39" class="fnote_ref">[<span>39</span>]</a></span>- <span class="c3">«ذو النُّون»</span>: ماهیدار. صاحب ماهی. مراد یونُس<span dir="ltr"></span> است. <span class="c2">(نون)</span> به معنی ماهی بزرگ است و مراد نهنگ یا وال است.<span class="c6"> نک:</span> أنبیاء/87 و ماوردی، النكت والعیون، 3/93. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1771"><span dir="ltr"><a id="note_40" class="anchor"></a><a href="#ref_40" name="n_40" class="fnote_ref">[<span>40</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش1462)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3505)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1772"><span dir="ltr"><a id="note_41" class="anchor"></a><a href="#ref_41" name="n_41" class="fnote_ref">[<span>41</span>]</a></span>-<span class="c6"> نک:</span> قِنَّوجی، فتحُ البیان فی مقاصد القرآن، 8/383.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1773"><span dir="ltr"><a id="note_42" class="anchor"></a><a href="#ref_42" name="n_42" class="fnote_ref">[<span>42</span>]</a></span>- سید قطب، ترجمه <span class="c3">«فی ظلال القرآن»</span>، 4/737 و 742. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1774"><span dir="ltr"><a id="note_43" class="anchor"></a><a href="#ref_43" name="n_43" class="fnote_ref">[<span>43</span>]</a></span>- محمّد خطیب، أوضح التفاسیر، ص 420. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1775"><span dir="ltr"><a id="note_44" class="anchor"></a><a href="#ref_44" name="n_44" class="fnote_ref">[<span>44</span>]</a></span>- سید قطب، ترجمه <span class="c3">«فی ظلال القرآن»</span>، 4/920.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1776"><span dir="ltr"><a id="note_45" class="anchor"></a><a href="#ref_45" name="n_45" class="fnote_ref">[<span>45</span>]</a></span>- ابراهیم<span dir="ltr"></span> برای پدر خود در حالی دعا کرد که کافر بود و این عملکردش در نزد الله متعال پذیرفته نشد.<span class="c6"> نک:</span> ممتحنه/4 و دعای شماره 48.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1777"><span dir="ltr"><a id="note_46" class="anchor"></a><a href="#ref_46" name="n_46" class="fnote_ref">[<span>46</span>]</a></span>- طنطاوی، التفسیر الوسیط، ص 3179. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1778"><span dir="ltr"><a id="note_47" class="anchor"></a><a href="#ref_47" name="n_47" class="fnote_ref">[<span>47</span>]</a></span>- سید قطب، ترجمه <span class="c3">«فی ظلال القرآن»</span>، 4/1079. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1779"><span dir="ltr"><a id="note_48" class="anchor"></a><a href="#ref_48" name="n_48" class="fnote_ref">[<span>48</span>]</a></span>- سید قطب، ترجمه <span class="c3">«فی ظلال القرآن»</span>، 4/1078. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1780"><span dir="ltr"><a id="note_49" class="anchor"></a><a href="#ref_49" name="n_49" class="fnote_ref">[<span>49</span>]</a></span>- سید قطب، ترجمه <span class="c3">«فی ظلال القرآن»</span>، 6/108.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1781"><span dir="ltr"><a id="note_50" class="anchor"></a><a href="#ref_50" name="n_50" class="fnote_ref">[<span>50</span>]</a></span>- گروهی از علما، التفسیر المیسر، 10/105.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1782"><span dir="ltr"><a id="note_51" class="anchor"></a><a href="#ref_51" name="n_51" class="fnote_ref">[<span>51</span>]</a></span>- زمخشری، الکشاف، 7/97. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1783"><span dir="ltr"><a id="note_52" class="anchor"></a><a href="#ref_52" name="n_52" class="fnote_ref">[<span>52</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش5013و6643)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1463)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1784"><span dir="ltr"><a id="note_53" class="anchor"></a><a href="#ref_53" name="n_53" class="fnote_ref">[<span>53</span>]</a></span>- سید قطب، ترجمه <span class="c3">«فی ظلال القرآن»</span>، 6/992-997.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1785"><span dir="ltr"><a id="note_54" class="anchor"></a><a href="#ref_54" name="n_54" class="fnote_ref">[<span>54</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش4974و4975)</span>.<span class="c6"> و نک:</span> ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، 8/529.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1786"><span dir="ltr"><a id="note_55" class="anchor"></a><a href="#ref_55" name="n_55" class="fnote_ref">[<span>55</span>]</a></span>-<span class="c6"> جهت مشاهده فضائل بیشتر آن نک:</span> ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، 8/527-534.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1787"><span dir="ltr"><a id="note_56" class="anchor"></a><a href="#ref_56" name="n_56" class="fnote_ref">[<span>56</span>]</a></span>-<span class="c6"> نک:</span> سید قطب، ترجمه <span class="c3">«فی ظلال القرآن»</span>، 6/998-1007.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1788"><span dir="ltr"><a id="note_57" class="anchor"></a><a href="#ref_57" name="n_57" class="fnote_ref">[<span>57</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1928و1927)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش2902و3367)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1789"><span dir="ltr"><a id="note_58" class="anchor"></a><a href="#ref_58" name="n_58" class="fnote_ref">[<span>58</span>]</a></span>- <span class="c2">(حسن)</span>: نسایی <span class="c2">(ش5441)</span> / ابن حبان <span class="c2">(ش796)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1790"><span dir="ltr"><a id="note_59" class="anchor"></a><a href="#ref_59" name="n_59" class="fnote_ref">[<span>59</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش5748)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش5058)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1791"><span dir="ltr"><a id="note_60" class="anchor"></a><a href="#ref_60" name="n_60" class="fnote_ref">[<span>60</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6407)</span> / مسلم <span class="c2">(ش1859)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1792"><span dir="ltr"><a id="note_61" class="anchor"></a><a href="#ref_61" name="n_61" class="fnote_ref">[<span>61</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش7405)</span> / مسلم <span class="c2">(ش6982و6981و7008)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1793"><span dir="ltr"><a id="note_62" class="anchor"></a><a href="#ref_62" name="n_62" class="fnote_ref">[<span>62</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش17698)</span> /ترمذی <span class="c2">(ش3375)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1794"><span dir="ltr"><a id="note_63" class="anchor"></a><a href="#ref_63" name="n_63" class="fnote_ref">[<span>63</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: ترمذی <span class="c2">(ش2910)</span> / بخاری، التاریخ الکبیر <span class="c2">(ج1ص216)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1795"><span dir="ltr"><a id="note_64" class="anchor"></a><a href="#ref_64" name="n_64" class="fnote_ref">[<span>64</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1909)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1458)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1796"><span dir="ltr"><a id="note_65" class="anchor"></a><a href="#ref_65" name="n_65" class="fnote_ref">[<span>65</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش4858)</span> / بیهقی، شعب الایمان <span class="c2">(ش545)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1797"><span dir="ltr"><a id="note_66" class="anchor"></a><a href="#ref_66" name="n_66" class="fnote_ref">[<span>66</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش99965)</span> / ابن حبان <span class="c2">(ش591و592)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1798">     هر لحظه­ای که در دنیا بدون ذکر و یاد خداوندأ سپری شود، روز قیامت موجب حسرت است.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1799"><span dir="ltr"><a id="note_67" class="anchor"></a><a href="#ref_67" name="n_67" class="fnote_ref">[<span>67</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: به تحقیق قبلی رجوع گردد. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1800"><span dir="ltr"><a id="note_68" class="anchor"></a><a href="#ref_68" name="n_68" class="fnote_ref">[<span>68</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6405)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7018)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1801"><span dir="ltr"><a id="note_69" class="anchor"></a><a href="#ref_69" name="n_69" class="fnote_ref">[<span>69</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6404)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7020)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1802"><span dir="ltr"><a id="note_70" class="anchor"></a><a href="#ref_70" name="n_70" class="fnote_ref">[<span>70</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6682و7563و6406)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7021)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1803"><span dir="ltr"><a id="note_71" class="anchor"></a><a href="#ref_71" name="n_71" class="fnote_ref">[<span>71</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7022)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3597)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1804"><span dir="ltr"><a id="note_72" class="anchor"></a><a href="#ref_72" name="n_72" class="fnote_ref">[<span>72</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7027)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3463)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1805"><span dir="ltr"><a id="note_73" class="anchor"></a><a href="#ref_73" name="n_73" class="fnote_ref">[<span>73</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش7386و4202و6610)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7043)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1806"><span dir="ltr"><a id="note_74" class="anchor"></a><a href="#ref_74" name="n_74" class="fnote_ref">[<span>74</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش5724و5725)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش3811)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1807"><span dir="ltr"><a id="note_75" class="anchor"></a><a href="#ref_75" name="n_75" class="fnote_ref">[<span>75</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7023)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1808"><span dir="ltr"><a id="note_76" class="anchor"></a><a href="#ref_76" name="n_76" class="fnote_ref">[<span>76</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7026)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش3845)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1809"><span dir="ltr"><a id="note_77" class="anchor"></a><a href="#ref_77" name="n_77" class="fnote_ref">[<span>77</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: ترمذی <span class="c2">(ش3383)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش3800)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1810"><span dir="ltr"><a id="note_78" class="anchor"></a><a href="#ref_78" name="n_78" class="fnote_ref">[<span>78</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: نسایی، السنن الكبری <span class="c2">(ش10684)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1811"><span dir="ltr"><a id="note_79" class="anchor"></a><a href="#ref_79" name="n_79" class="fnote_ref">[<span>79</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش843و6329)</span> / مسلم <span class="c2">(ش1375و1376)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1812"><span dir="ltr"><a id="note_80" class="anchor"></a><a href="#ref_80" name="n_80" class="fnote_ref">[<span>80</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش4703و4474و5006)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1460)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1813"><span dir="ltr"><a id="note_81" class="anchor"></a><a href="#ref_81" name="n_81" class="fnote_ref">[<span>81</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6682و7563و6406)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7021)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1814"><span dir="ltr"><a id="note_82" class="anchor"></a><a href="#ref_82" name="n_82" class="fnote_ref">[<span>82</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش1504)</span> / بیهقی، السنن الکبری <span class="c2">(ش3148)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1815"><span dir="ltr"><a id="note_83" class="anchor"></a><a href="#ref_83" name="n_83" class="fnote_ref">[<span>83</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش4522و6389)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7016)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1521)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1816"><span dir="ltr"><a id="note_84" class="anchor"></a><a href="#ref_84" name="n_84" class="fnote_ref">[<span>84</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7078)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1817"><span dir="ltr"><a id="note_85" class="anchor"></a><a href="#ref_85" name="n_85" class="fnote_ref">[<span>85</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بزار <span class="c2">(ش4172)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1818"><span dir="ltr"><a id="note_86" class="anchor"></a><a href="#ref_86" name="n_86" class="fnote_ref">[<span>86</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش868)</span> / دارمی ولفظ از اوست <span class="c2">(ش1196)</span>. در اذان صبح بعد از حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ، دو بار الصَّلاَةُ خَیرٌ مِنَ النَّوْمِ گفته می­شود.</p><p class="rtl start" id="p1819">     <span class="c2">(صحیح)</span>: ابن ابی شیبه، المصنف <span class="c2">(ج1ص236)</span>. </p><p class="rtl start" id="p1820">     طبق فرموده پیامبر ج مؤذن­ها در قیامت طولانی­ترین گردن­ها را دارند.</p><p class="rtl start" id="p1821">     <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش878و879)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش725)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1822">     یکی از شرط صحّت اذان داخل شدن وقت است؛ وگرنه صحیح نیست. و امّا اینکه در زمان رسول الله ج هنگام صبح دو اذان گفته می­شد،<span class="c6"> اولی اذانِ صبح نبوده بلکه أذان و إعلامی بوده که در ماه رمضان برای بیدار کرن مردم برای سحری گفته می‌شد چنانکه:</span> عبدالله بن مسعود س روایت کرده است: <span class="c3">«عن النبی ج قال: لاَ يَمْنَعَنَّ أَحَدَكُمْ أَذَانُ بِلاَلٍ مِنْ سُحُورِهِ فَإِنَّهُ يُؤَذِّنُ بِلَيْلٍ لِيُرَجِّعَ قَائِمَكُمْ وَلِيُنَبِّهَ نَائِمَكُمْ»</span>. <span class="c3">«پیامبر ج فرمود: هیچکس از شما ممانعتی برأذان بلال در موقع سحر ایجاد نکند؛ زیرا او أذان می­گوید یا ندا در شب سر می­دهد تا افراد بیدار شما را باخبر و افراد خوابیده را آگاه و بیدار کند»</span>. البته فاصله­ی دو اذان هم کم بوده،<span class="c6"> عائشهل روایت نموده که:</span> <span class="c3">«قال رسول الله ج: إِذَا أَذَّنَ بِلاَلٌ فَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يُؤَذِّنَ ابْنُ أُمِّ مَكْتُومٍ،<span class="c6"> قلت:</span> وَلَمْ يَكُنْ بَيْنَهُمَا إِلاَّ أَنْ يَنْزِلَ هَذَا وَيَصْعَدَ هَذَا»</span>.<span class="c6"> «پیامبر خداج فرمود:</span> هرگاه بلال أذان گفت بخورید و بیاشامید تا ابن أم مکتوم أذان می­گوید،<span class="c6"> گفتم:</span> بین آنها آنقدر نیست مگر اینکه این پایین آید و این بالا رود <span class="c2">(یعنی؛ فاصله اندک است)</span>».</p><p class="rtl start" id="p1823">     احادیث صحیح می­باشد به روایت احمد، المسند <span class="c2">(ش25220)</span> / بخاری، الادب المفرد <span class="c2">(ش693)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1824"><span dir="ltr"><a id="note_87" class="anchor"></a><a href="#ref_87" name="n_87" class="fnote_ref">[<span>87</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش876)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش527)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1825">     هر کس این ذکر را با اخلاص انجام دهد، به بهشت وارد می­گردد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1826"><span dir="ltr"><a id="note_88" class="anchor"></a><a href="#ref_88" name="n_88" class="fnote_ref">[<span>88</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش877)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش525)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش210)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1827">     هر کس این ذکر را انجام دهد، گناهانش آمرزیده می­شود.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1828"><span dir="ltr"><a id="note_89" class="anchor"></a><a href="#ref_89" name="n_89" class="fnote_ref">[<span>89</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: ابن خزیمه <span class="c2">(ش422)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1829"><span dir="ltr"><a id="note_90" class="anchor"></a><a href="#ref_90" name="n_90" class="fnote_ref">[<span>90</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش875)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش523)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3614)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1830">     انجام این ذکر موجب می­گردد که شفاعت رسول الله ج برای وی حلال شود.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1831"><span dir="ltr"><a id="note_91" class="anchor"></a><a href="#ref_91" name="n_91" class="fnote_ref">[<span>91</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش614)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش529)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1832"><span dir="ltr"><a id="note_92" class="anchor"></a><a href="#ref_92" name="n_92" class="fnote_ref">[<span>92</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بیهقی، السنن الكبری <span class="c2">(ش2009)</span> والدعوات الکبیر <span class="c2">(ش49)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1833"><span dir="ltr"><a id="note_93" class="anchor"></a><a href="#ref_93" name="n_93" class="fnote_ref">[<span>93</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش13357)</span> / ابن خزیمه <span class="c2">(ش427و426)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1834"><span dir="ltr"><a id="note_94" class="anchor"></a><a href="#ref_94" name="n_94" class="fnote_ref">[<span>94</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش605)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1835"><span dir="ltr"><a id="note_95" class="anchor"></a><a href="#ref_95" name="n_95" class="fnote_ref">[<span>95</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: أبن أبی شبهه، ج1، ص231.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1836"><span dir="ltr"><a id="note_96" class="anchor"></a><a href="#ref_96" name="n_96" class="fnote_ref">[<span>96</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6322و142)</span> / مسلم <span class="c2">(ش857و858)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1837"><span dir="ltr"><a id="note_97" class="anchor"></a><a href="#ref_97" name="n_97" class="fnote_ref">[<span>97</span>]</a></span>) این دعا قبل از ورود به توالت خوانده شود و در صورتیکه فضای باز باشد قبل از درآوردن لباس ولی در صورتیکه شخص وارد دستشویی گردد و خواندنش را فراموش کند نباید آن­را بخواند؛ زیرا پیامبر ج جواب سلام شخصی را <span class="c2">(با وجود فرض بودنش)</span> در هنگام ادرار کردن ندادند پس ذکر کردن هم داخل توالت به طور أولی جایز نمی­باشد. البته اگر فقط یک پایش را داخل کرده باشد فقها خواندنش را مکروه نمی­دانند.<span class="c6"> نک:</span> مهیزع، الدعاء و أحکامه الفقهیة، 1/174-175 و حدیث استنادی <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش849)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش16)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1838"><span dir="ltr"><a id="note_98" class="anchor"></a><a href="#ref_98" name="n_98" class="fnote_ref">[<span>98</span>]</a></span>- این دعا بعد از خارج شدن از توالت خوانده شود و اگر فضای باز باشد و یا توالت و دستشویی کنار هم باشند بنابر نظر جمهور فقها بعد از اتمام و پوشیدن لباسها در دل خوانده شود.<span class="c6"> نک:</span> مهیزع، الدعاء و أحکامه الفقهیة، 1/175.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1839"><span dir="ltr"><a id="note_99" class="anchor"></a><a href="#ref_99" name="n_99" class="fnote_ref">[<span>99</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش30)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش7)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش300)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1840"><span dir="ltr"><a id="note_100" class="anchor"></a><a href="#ref_100" name="n_100" class="fnote_ref">[<span>100</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش12717)</span> / نسایی <span class="c2">(ش78)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1841"><span dir="ltr"><a id="note_101" class="anchor"></a><a href="#ref_101" name="n_101" class="fnote_ref">[<span>101</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش577-575)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1842">     هر کس وضویش را  کامل گرفته و سپس این دعا را بخواند، هشت درب بهشت بر وی باز شده که از هر کدام که بخواهد داخل گردد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1843"><span dir="ltr"><a id="note_102" class="anchor"></a><a href="#ref_102" name="n_102" class="fnote_ref">[<span>102</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: نسایی، عمل الیوم والیلة  <span class="c2">(ش81)</span> / حاکم، المستدرک <span class="c2">(ش2072)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1844">     هر کس این دعا را پس از وضو بخواند، آن را درنامه­ای می­نویسند و مهر کرده و تا قیامت آن را باز نمی­کنند.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1845"><span dir="ltr"><a id="note_103" class="anchor"></a><a href="#ref_103" name="n_103" class="fnote_ref">[<span>103</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6316)</span> / مسلم <span class="c2">(ش1824و1830-1734)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1846">(<span dir="ltr"><a id="note_104" class="anchor"></a><a href="#ref_104" name="n_104" class="fnote_ref">[<span>104</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش466)</span> / بیهقی، الدعوات  الکبیر <span class="c2">(ش68)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1847">     هر کس این ذکر را هنگام دخول به مسجد بخواند،<span class="c6"> شیطان می­گوید:</span> امروز از من ایمن شدی!.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1848">(<span dir="ltr"><a id="note_105" class="anchor"></a><a href="#ref_105" name="n_105" class="fnote_ref">[<span>105</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابن ماجه <span class="c2">(ش771)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش314)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1849">(<span dir="ltr"><a id="note_106" class="anchor"></a><a href="#ref_106" name="n_106" class="fnote_ref">[<span>106</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1686و1685)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش465)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1850">(<span dir="ltr"><a id="note_107" class="anchor"></a><a href="#ref_107" name="n_107" class="fnote_ref">[<span>107</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1686و1685)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش465)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1851">(<span dir="ltr"><a id="note_108" class="anchor"></a><a href="#ref_108" name="n_108" class="fnote_ref">[<span>108</span>]</a></span>) ظاهر احادیث نشان می­دهند که خواندن دعا در هنگام ورود و خروج در حال راه رفتن می­باشند پس ایستادن برای خواندن دعا به قول امام مالک<span dir="ltr">w</span> کراهت شدید دارد و بدعت است.<span class="c6"> نک:</span> الحوادث و البدع، ص44؛ المدخل، 2/447 و الذخیرة، 13/347.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1852"><span dir="ltr">(<a id="note_109" class="anchor"></a><a href="#ref_109" name="n_109" class="fnote_ref">[<span>109</span>]</a>)</span> <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1003)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش668)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1853">(<span dir="ltr"><a id="note_110" class="anchor"></a><a href="#ref_110" name="n_110" class="fnote_ref">[<span>110</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1000و10001)</span>/ابوداود <span class="c2">(ش674)</span>/نسایی <span class="c2">(ش807و812)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1854">(<span dir="ltr"><a id="note_111" class="anchor"></a><a href="#ref_111" name="n_111" class="fnote_ref">[<span>111</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش744)</span> / مسلم <span class="c2">(ش1383و1382)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1855">(<span dir="ltr"><a id="note_112" class="anchor"></a><a href="#ref_112" name="n_112" class="fnote_ref">[<span>112</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: طبرانی، الدعاء <span class="c2">(ش506)</span> والمعجم الاوسط <span class="c2">(ج3ص242)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1856">(<span dir="ltr"><a id="note_113" class="anchor"></a><a href="#ref_113" name="n_113" class="fnote_ref">[<span>113</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1848و1849)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش760)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1857">(<span dir="ltr"><a id="note_114" class="anchor"></a><a href="#ref_114" name="n_114" class="fnote_ref">[<span>114</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1386)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3592)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1858">(<span dir="ltr"><a id="note_115" class="anchor"></a><a href="#ref_115" name="n_115" class="fnote_ref">[<span>115</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6317)</span> / مسلم <span class="c2">(ش1844)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1859">(<span dir="ltr"><a id="note_116" class="anchor"></a><a href="#ref_116" name="n_116" class="fnote_ref">[<span>116</span>]</a></span>) خواندن دعای استفتاح با وجود پنج شرط مستحب می­باشد: 1- در غیر نماز جنازه باشد. 2- خواندنش باعث فوت ادای نماز نشود. 3- مأموم با خواندنش قسمتی از خواندن فاتحه را از دست ندهد. 4- در صورتیکه مأموم به رکعت نرسد نباید به دعای استفتاح مشغول شود بلکه باید مانند امام به سجده یا تشهد و... مشغول شود. 5- در صورتیکه قبل از قرائت به جماعت برسد خواندنش مستحب است و بعد از آمین گفتن خواندنش صحیح است ولی در صورتیکه امام به قرائت مشغول باشد خواندنش توصیه نمی­گردد؛ زیرا خواندن فاتحه اولوّیت دارد.<span class="c6"> نک:</span> مهیزع، الدعاء و أحکامه الفقهیة، 1/205-208.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1860">(<span dir="ltr"><a id="note_117" class="anchor"></a><a href="#ref_117" name="n_117" class="fnote_ref">[<span>117</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1850)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش871)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش262)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1861">(<span dir="ltr"><a id="note_118" class="anchor"></a><a href="#ref_118" name="n_118" class="fnote_ref">[<span>118</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: سراج، المسند <span class="c2">(ش309)</span> / طبرانی، الدعاء <span class="c2">(ش604)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1862">(<span dir="ltr"><a id="note_119" class="anchor"></a><a href="#ref_119" name="n_119" class="fnote_ref">[<span>119</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش794و4967)</span> / مسلم <span class="c2">(ش1113و1115)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1863">(<span dir="ltr"><a id="note_120" class="anchor"></a><a href="#ref_120" name="n_120" class="fnote_ref">[<span>120</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1119)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش872)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1864">(<span dir="ltr"><a id="note_121" class="anchor"></a><a href="#ref_121" name="n_121" class="fnote_ref">[<span>121</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1848و1849)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش760)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1865">(<span dir="ltr"><a id="note_122" class="anchor"></a><a href="#ref_122" name="n_122" class="fnote_ref">[<span>122</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش873)</span> / نسایی <span class="c2">(ش1049)</span> / بزار <span class="c2">(ش2750)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1866">(<span dir="ltr"><a id="note_123" class="anchor"></a><a href="#ref_123" name="n_123" class="fnote_ref">[<span>123</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1850)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش871)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش262)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1867">(<span dir="ltr"><a id="note_124" class="anchor"></a><a href="#ref_124" name="n_124" class="fnote_ref">[<span>124</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش799)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش770)</span> / نسایی <span class="c2">(ش1062)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1868">(<span dir="ltr"><a id="note_125" class="anchor"></a><a href="#ref_125" name="n_125" class="fnote_ref">[<span>125</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1099)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش847)</span> / نسایی <span class="c2">(ش1068)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1869">(<span dir="ltr"><a id="note_126" class="anchor"></a><a href="#ref_126" name="n_126" class="fnote_ref">[<span>126</span>]</a></span>) پیامبر ج فرموده­اند: <span class="c3">«هرگاه امام «سَمِعَ اللهُ لِـمَنْ حَمِدَهُ»</span> را گفت.<span class="c6"> بگویید:</span> <span class="c3">«اللَّهُمَّ رَبَّنَا لَكَ الْـحَمْدُ»</span> که هر کس گفته­اش با گفته ملائکه همراه باشد گناهان گذشته­اش بخشیده می­شود». <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش796)</span>. پس بنابر این فرموده پیامبر اکرم ج، در نماز جماعت برای امام گفتن <span class="c3">«اللَّهُمَّ رَبَّنَا لَكَ الْـحَمْدُ»</span> و برای مأموم گفتن <span class="c3">«سَمِعَ اللهُ لِـمَنْ حَمِدَهُ»</span> مستحب نیست و این دو با هم این ذکر را تکمیل می­کنند.  </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1870">(<span dir="ltr"><a id="note_127" class="anchor"></a><a href="#ref_127" name="n_127" class="fnote_ref">[<span>127</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1850)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش871)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش262)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1871">(<span dir="ltr"><a id="note_128" class="anchor"></a><a href="#ref_128" name="n_128" class="fnote_ref">[<span>128</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: سراج، المسند <span class="c2">(ش309)</span> / طبرانی، الدعاء <span class="c2">(ش604)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1872">(<span dir="ltr"><a id="note_129" class="anchor"></a><a href="#ref_129" name="n_129" class="fnote_ref">[<span>129</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش4293و4967)</span> / مسلم <span class="c2">(ش1113و1115)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1873">(<span dir="ltr"><a id="note_130" class="anchor"></a><a href="#ref_130" name="n_130" class="fnote_ref">[<span>130</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1119)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش872)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1874">(<span dir="ltr"><a id="note_131" class="anchor"></a><a href="#ref_131" name="n_131" class="fnote_ref">[<span>131</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1848و1849)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش760)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1875">(<span dir="ltr"><a id="note_132" class="anchor"></a><a href="#ref_132" name="n_132" class="fnote_ref">[<span>132</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش873)</span> / بیهقی، السنن الکبری <span class="c2">(ش3840)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1876">(<span dir="ltr"><a id="note_133" class="anchor"></a><a href="#ref_133" name="n_133" class="fnote_ref">[<span>133</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1112)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش878)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1877">(<span dir="ltr"><a id="note_134" class="anchor"></a><a href="#ref_134" name="n_134" class="fnote_ref">[<span>134</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1118)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش879)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1878">(<span dir="ltr"><a id="note_135" class="anchor"></a><a href="#ref_135" name="n_135" class="fnote_ref">[<span>135</span>]</a></span>) همه فقها بنابرنصوص شرعی بر صحّتِ دعا در نماز خصوصاَ در سجده که نزدیک­ترین مکانِ قُرب و خشوع در برابر خداوند متعال می­باشد، قلم صحّه گذاشته­اند ولی در نوع دعاها اختلاف نظر دارند و با توجه به سنّت پیامبر ج و عملکرد و استنباط صحابهش دلیلی بر تحریم دعا در هر زمینه­ای <span class="c2">(دنیوی و أخروی)</span> در نماز وجود ندارد؛<span class="c6"> اگرچه استفاده از دعای مأثور از اولویّت و وجاهت خاصّ خود برخوردار است و دعا کننده نیز باید از دعاهای حرام بپرهیزد و حتّی به قول امام مالک:</span> مستحب است که مؤدّب باشد،<span class="c6"> مثلاً نگوید:</span> بارالها! به من رزق عطا کن در حالی که ثروتمند است و همانند صالحین و آنچه در قرآن آمده دعا نماید.</p><p class="rtl start" id="p1879">     در زمینه حکم دعا به غیر عربی در نماز،<span class="c6"> جمهور فقها آن­را جایز دانسته و در واقع دلیلی صریح بر حرام بودن دعا به غیر عربی مانند:</span> فارسی، کُردی، بلوچی، آذری، ترکمنی و... در نماز مشاهده نمی­شود. البته اولویّت در شریعت آن است که به زبان عربی باشد و حتّی دعاهای مأثور از کتاب و سنّت خوانده شود ولی شریعت ممانعتی در انجام دعا در نماز به غیر عربی ابراز نداشته خصوصاً برای کسی که ناتون از فهم زبان عربی باشد. فقهایی همچون محمّد و أبویوسف از شاگردان امام أعظم، برخی از مالکیه و قول صحیح مذهب شافعیه و قول حنابله بر این باورند برای کسی که ناتوان به زبان عربی است جایز و برای عالم و توانمند به آن نادرست و موجب ابطال نماز خواهد بود. ابوحنیفه، قولی از مالکیه و وجهی در نزد شافعیه بر این باورند که هر کسی <span class="c2">(چه عربی را بداند و چه نداند)</span> برایش جایز است که در نماز با غیر عربی دعا کند.<span class="c6"> نک:</span> الفتاوی الهندیة، 1/69؛ فتاوی الشیخان، 1/86؛ قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، 1/89؛ التهذیب فی الفقه الشافعی، 2/126؛ نووی، المجموع، 3/239؛ ابن رجب، القواعد فی الفقه، ص 13؛ فتاوی قاضیخان بهامش الهندیة، 1/86؛ ابن عابدین، حاشیة ابن عابدین، 1/561 <span class="c2">(آن را از علامه لقانی مالکی نقل می‌کند.)</span>؛ نووی، المجموع، 3/239؛ شربینی، مغنی المحتاج، 1/177؛ خلود مهیزع، الدعاء و أحکامه الفقهیة، 1- 263 تا 281.  و.... .</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1880">(<span dir="ltr"><a id="note_136" class="anchor"></a><a href="#ref_136" name="n_136" class="fnote_ref">[<span>136</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش23375)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش897)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1881">(<span dir="ltr"><a id="note_137" class="anchor"></a><a href="#ref_137" name="n_137" class="fnote_ref">[<span>137</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1848و1849)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش760)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1882">(<span dir="ltr"><a id="note_138" class="anchor"></a><a href="#ref_138" name="n_138" class="fnote_ref">[<span>138</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش831و1202و835)</span> / مسلم <span class="c2">(ش924)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1883">     اگرچه این روایت أصحّ روایات در تشهّد اوّل می­باشد ولی دقت شود که صلوات فرستادن در تشهد اوّل مستحب می­باشد؛ روایت صحیحِ أمّ المؤمنین عائشهل نشان می­دهد که رسول الله ج در رکعت اوّل بر پیامبر ج صلوات می­فرستاده لذا تبعیّت از ایشان ج در این حالت مستحب می­باشد؛ اما چون به <span class="c2">(مسيء صلاته)</span> نگفتند که در تشهدِ اوّل نماز، صلوات بفرست لذا این قرینه­ای می‌باشد که واجب نیست.<span class="c6"> نک:</span> حدیث عائشه: ابن ماجه <span class="c2">(ش 1191)</span> / بیهقی، السنن الكبری <span class="c2">(ش 4822)</span> و حدیث <span class="c2">(مسيء صلاته)</span>: بخاری <span class="c2">(ش 757 و 793 و 6667 و 6215)</span> / مسلم <span class="c2">(ش 911 و 912)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1884">(<span dir="ltr"><a id="note_139" class="anchor"></a><a href="#ref_139" name="n_139" class="fnote_ref">[<span>139</span>]</a></span>) اَلتَّحِیات یعنی؛ انواع تعظیم، الصَّلَوَات یعنی؛ دعا و تمامی صلوات و درودها <span class="c2">(فرض و مستحب)</span>، الطَّیبَات یعنی؛ هر پاکی در اقوال و افعال و صفات از آنِ خداوندأ است.<span class="c6"> نک:</span> شرح عمدة الفقه، 1/304؛ الشرح الممتع، 3/203-206.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1885">(<span dir="ltr"><a id="note_140" class="anchor"></a><a href="#ref_140" name="n_140" class="fnote_ref">[<span>140</span>]</a></span>) پیامبر ج و صحابه­هاش چه آنها در کنار ایشان ج نماز می­­خواندند و چه آنها از ایشان ج دور بوده و در خانه و یا سفر نماز می­خواندند در تحیّاتِ نماز <span class="c3">«اَلسَّلاَمُ عَلَیكَ أَیهَا النَّبِی وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكاَتُهُ»</span> می‌گفتند و البته این خطاب <span class="c3">«عَلَیكَ»</span> به معنای حضور پیامبر ج در جلوی نماز­گزار نیست بلکه طبق حدیث صحیح <span class="c2">(عبدالرزاق، المصنف (ج2ص215)</span> / احمد، المسند <span class="c2">(ش4320)</span>) ملائکه مأمور رساندن این صلوات به پیامبر ج هستند.<span class="c6"> اگرچه بنابر روایت حسن برخی از صحابهش بعد از فوت پیامبر ج گفتند:</span> <span class="c3">«اَلسَّلاَمُ عَلَی النَّبِی وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكاَتُهُ»</span>. إبن أبی­شبهه، 1/293.<span class="c6"> نک:</span> صحیح البخاری، ش831؛ صحیح مسلم، ش402؛ زادالمعاد، 1/208؛ مجموع الفتاوی، 22/66-69 و 335-348 و عمدة الفقه، 1/304 و 305.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1886">(<span dir="ltr"><a id="note_141" class="anchor"></a><a href="#ref_141" name="n_141" class="fnote_ref">[<span>141</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6357)</span> / مسلم <span class="c2">(ش936و935)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1887">(<span dir="ltr"><a id="note_142" class="anchor"></a><a href="#ref_142" name="n_142" class="fnote_ref">[<span>142</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6360و3369)</span> / مسلم <span class="c2">(ش938)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1888">(<span dir="ltr"><a id="note_143" class="anchor"></a><a href="#ref_143" name="n_143" class="fnote_ref">[<span>143</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1354)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش985)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1889">(<span dir="ltr"><a id="note_144" class="anchor"></a><a href="#ref_144" name="n_144" class="fnote_ref">[<span>144</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6368)</span> / مسلم <span class="c2">(ش1353)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1890">(<span dir="ltr"><a id="note_145" class="anchor"></a><a href="#ref_145" name="n_145" class="fnote_ref">[<span>145</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش834و7387)</span> / مسلم <span class="c2">(ش4043و4044)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1891">(<span dir="ltr"><a id="note_146" class="anchor"></a><a href="#ref_146" name="n_146" class="fnote_ref">[<span>146</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1848و1849)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش760)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1892">(<span dir="ltr"><a id="note_147" class="anchor"></a><a href="#ref_147" name="n_147" class="fnote_ref">[<span>147</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش1524)</span> / ابن حبان <span class="c2">(ش2021)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1893">(<span dir="ltr"><a id="note_148" class="anchor"></a><a href="#ref_148" name="n_148" class="fnote_ref">[<span>148</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6365و6374و6370)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3567)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1894">(<span dir="ltr"><a id="note_149" class="anchor"></a><a href="#ref_149" name="n_149" class="fnote_ref">[<span>149</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش792)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش910)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1895">(<span dir="ltr"><a id="note_150" class="anchor"></a><a href="#ref_150" name="n_150" class="fnote_ref">[<span>150</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: نسایی <span class="c2">(ش1305)</span> / ابن حبان <span class="c2">(ش1971)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1896">(<span dir="ltr"><a id="note_151" class="anchor"></a><a href="#ref_151" name="n_151" class="fnote_ref">[<span>151</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش18974)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش987)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1897">     هر كس این دعا را خوانده و از خداوندأ طلب مغفرت نماید، آمرزیده می­شود.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1898">(<span dir="ltr"><a id="note_152" class="anchor"></a><a href="#ref_152" name="n_152" class="fnote_ref">[<span>152</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش13570)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1497)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1899">(<span dir="ltr"><a id="note_153" class="anchor"></a><a href="#ref_153" name="n_153" class="fnote_ref">[<span>153</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش22952)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1495)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1900">     این دعا، اسم أعظم خداوند بوده که اگر کسی چیزی را با آن از خداوندأ طلب نماید، به وی عطا می­گردد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1901">(<span dir="ltr"><a id="note_154" class="anchor"></a><a href="#ref_154" name="n_154" class="fnote_ref">[<span>154</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ترمذی <span class="c2">(ش295)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش998)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1902">     پیغمبر اکرم ج به­گونه­ای گردنشان را برای سلام دادنِ نماز به راست و چپ می­چرخاندند که سفیدی گونه­اش از پشتِ وی مشخص می­شد.</p><p class="rtl start" id="p1903">     <span class="c3">«السَّلَامُ عَلَیكُمْ وَرَحْمَةُ اللَّهِ»</span> یعنی؛ سلام و رحمت خدا بر ملائکه و مسلمانان و مؤمنان باد.<span class="c6"> نک:</span> <span class="c2">(صحیح)</span>: ترمذی <span class="c2">(ش429)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1904">(<span dir="ltr"><a id="note_155" class="anchor"></a><a href="#ref_155" name="n_155" class="fnote_ref">[<span>155</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1362)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش300)</span> / نسایی <span class="c2">(ش1337)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1905">(<span dir="ltr"><a id="note_156" class="anchor"></a><a href="#ref_156" name="n_156" class="fnote_ref">[<span>156</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش844و6330)</span> / مسلم <span class="c2">(ش1366و1370)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1906">(<span dir="ltr"><a id="note_157" class="anchor"></a><a href="#ref_157" name="n_157" class="fnote_ref">[<span>157</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری، الادب المفرد <span class="c2">(ش690)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1524)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1907">(<span dir="ltr"><a id="note_158" class="anchor"></a><a href="#ref_158" name="n_158" class="fnote_ref">[<span>158</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1371و1372)</span> / نسایی <span class="c2">(ش1340)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1908">(<span dir="ltr"><a id="note_159" class="anchor"></a><a href="#ref_159" name="n_159" class="fnote_ref">[<span>159</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ترمذی <span class="c2">(ش2903)</span> / احمد <span class="c2">(ش17792)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1909">(<span dir="ltr"><a id="note_160" class="anchor"></a><a href="#ref_160" name="n_160" class="fnote_ref">[<span>160</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: نسایی، السنن الکبری <span class="c2">(ش9928)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1910">     هر كس آیة الکرسی را بعد از هر نماز بخواند، فقط مرگ مانع ورود وی به بهشت شده است.</p><p class="rtl start" id="p1911">     در خور توجه است حدیث، هیچ بیانی از دمیدن در دست و مالیدن آن به بدن بعد از قرائت آیة الکرسی ندارد، و آنچه مشروع و سنّت پیامبر ج می­باشد فقط خواندن آیة الکرسی می­باشد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1912">(<span dir="ltr"><a id="note_161" class="anchor"></a><a href="#ref_161" name="n_161" class="fnote_ref">[<span>161</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1380و1381)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1506)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1913">     هر کس این أذکار را بعد از هر نماز بخواند، خداوندأ تمامی گناهانش را می­بخشد اگر چه مانند کف دریاها زیاد باشد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1914">(<span dir="ltr"><a id="note_162" class="anchor"></a><a href="#ref_162" name="n_162" class="fnote_ref">[<span>162</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد <span class="c2">(ش26551)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3474)</span> / بزار <span class="c2">(ش4050)</span>. </p><p class="rtl start" id="p1915">     هر کس این أذکار را ده بار بعد از نماز صبح و ده بار بعد از نماز مغرب بخواند، به جای هر مرتبه، ده حسنه به وی داده شده و ده گناه هم از وی پاک می­گردد. و همچنین به ازای هر مرتبه، گویی که یک برده از نوادگان اسماعیل<span dir="ltr"></span> را آزاد کرده باشد، و هیچ گناهی هم آن روز به وی ضرر نمی­رساند مگر اینکه شرک ورزیده باشد. و همچنین از صبح تا شب، از شیطان و هر ضرری محفوظ می­گردد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1916"><span dir="ltr"><a id="note_163" class="anchor"></a><a href="#ref_163" name="n_163" class="fnote_ref">[<span>163</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: نسایی <span class="c2">(ش1346)</span> / ابن خزیمه <span class="c2">(ش745)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1917"><span dir="ltr"><a id="note_164" class="anchor"></a><a href="#ref_164" name="n_164" class="fnote_ref">[<span>164</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری، الادب المفرد <span class="c2">(ش690)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1524)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1918"><span dir="ltr"><a id="note_165" class="anchor"></a><a href="#ref_165" name="n_165" class="fnote_ref">[<span>165</span>]</a></span><span dir="ltr">)</span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1371و1372)</span> / نسایی <span class="c2">(ش1340)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1919"><span dir="ltr"><a id="note_166" class="anchor"></a><a href="#ref_166" name="n_166" class="fnote_ref">[<span>166</span>]</a></span><span dir="ltr">)</span>) <span class="c2">(صحیح)</span>:  بخاری <span class="c2">(ج16ص78ش6329)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1920">(<span dir="ltr"><a id="note_167" class="anchor"></a><a href="#ref_167" name="n_167" class="fnote_ref">[<span>167</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش1013و1021)</span> / مسلم <span class="c2">(ش2115-2119)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1921">(<span dir="ltr"><a id="note_168" class="anchor"></a><a href="#ref_168" name="n_168" class="fnote_ref">[<span>168</span>]</a></span>) این دعا بعد از دو رکعت نمازِ مستحب به نیّتِ نماز استخاره خوانده می­شود. اگرچه برخی از فقها حمد و ثنا قبل استخاره را مستحب می­دانند ولی به نظر می‌رسد گفتن آن مشروع نمی­باشد؛ زیرا عبادات توقیفی هستند و در روایت ذکری از آن نشده است. تکرار دعا نیز مستحب نیست؛ زیرا روایت حاکی از یک بار گفتن است ولی برای کسی که خواهان بیشتر استخاره در امرش باشد، تکرار نماز و تکرار دعا به همراهش مستحب می­باشد.</p><p class="rtl start" id="p1922">     آداب استخاره: خشوع قلبی و صدق در دعا، گفتن حاجت با کنایه یا صراحتاً حتّی با زبان مادری، رو به قبله و با دستان بلند شده دعا خوانده شود، شایسته است قبل از تصمیم نهایی استخاره خوانده شود و همچنین بعد از استخاره، مشورت شود و در صورتیکه تمایل قلبی برای یکی از اعمال حاصل شد، آن­را انجام دهد و هیچ علامت و نشانه خاصی در شریعت قرار داده نشده که نمادی از انجام و انتخاب برای شخص باشد.</p><p class="rtl start" id="p1923">     هرگونه استخاره­ای به غیرِ نماز استخاره، همچون استخاره با قرآن، فالنامه­ها و... در شریعت اسلام تأییدیه ندارند و باطل و حرامند. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1924">(<span dir="ltr"><a id="note_169" class="anchor"></a><a href="#ref_169" name="n_169" class="fnote_ref">[<span>169</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش1162)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1540)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1925">(<span dir="ltr"><a id="note_170" class="anchor"></a><a href="#ref_170" name="n_170" class="fnote_ref">[<span>170</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1118)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش879)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1926">(<span dir="ltr"><a id="note_171" class="anchor"></a><a href="#ref_171" name="n_171" class="fnote_ref">[<span>171</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: نسایی <span class="c2">(ش1699)</span> / ابن ابی شیبه، المصنف <span class="c2">(ج2ص198)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1927"><span dir="ltr"><a id="note_172" class="anchor"></a><a href="#ref_172" name="n_172" class="fnote_ref">[<span>172</span>]</a></span><span dir="ltr">)</span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش1044)</span> / مسلم <span class="c2">(ش2127)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1928"><span dir="ltr">(<a id="note_173" class="anchor"></a><a href="#ref_173" name="n_173" class="fnote_ref">[<span>173</span>]</a>)</span> <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش1013و1021)</span> / مسلم <span class="c2">(ش2115-2119)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1929"><span dir="ltr">(<a id="note_174" class="anchor"></a><a href="#ref_174" name="n_174" class="fnote_ref">[<span>174</span>]</a>)</span> <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش1032)</span> نسایی <span class="c2">(ش1523)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1930">(<span dir="ltr"><a id="note_175" class="anchor"></a><a href="#ref_175" name="n_175" class="fnote_ref">[<span>175</span>]</a></span>) <span class="c2">(حسن)</span>: بزار <span class="c2">(ش5395)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش2359)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1931">(<span dir="ltr"><a id="note_176" class="anchor"></a><a href="#ref_176" name="n_176" class="fnote_ref">[<span>176</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش5459)</span>  ابوداود <span class="c2">(ش3731)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3576)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1932">(<span dir="ltr"><a id="note_177" class="anchor"></a><a href="#ref_177" name="n_177" class="fnote_ref">[<span>177</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش3593)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش2462)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1933">(<span dir="ltr"><a id="note_178" class="anchor"></a><a href="#ref_178" name="n_178" class="fnote_ref">[<span>178</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش1894)</span> / مسلم <span class="c2">(ش2759)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1934">(<span dir="ltr"><a id="note_179" class="anchor"></a><a href="#ref_179" name="n_179" class="fnote_ref">[<span>179</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش25384)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3513)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1935">(<span dir="ltr"><a id="note_180" class="anchor"></a><a href="#ref_180" name="n_180" class="fnote_ref">[<span>180</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش5915)</span> / مسلم <span class="c2">(ش2868)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1936">(<span dir="ltr"><a id="note_181" class="anchor"></a><a href="#ref_181" name="n_181" class="fnote_ref">[<span>181</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش1613و5293)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1937">(<span dir="ltr"><a id="note_182" class="anchor"></a><a href="#ref_182" name="n_182" class="fnote_ref">[<span>182</span>]</a></span>) <span class="c2">(حسن)</span>: عبدالرزاق، المصنف <span class="c2">(ج5ص50)</span> / احمد، المسند <span class="c2">(ش15399)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1938">(<span dir="ltr"><a id="note_183" class="anchor"></a><a href="#ref_183" name="n_183" class="fnote_ref">[<span>183</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش3009و3010)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1907)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1939">(<span dir="ltr"><a id="note_184" class="anchor"></a><a href="#ref_184" name="n_184" class="fnote_ref">[<span>184</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: نسایی <span class="c2">(ش3006)</span> / ابن خزیمه <span class="c2">(ش2830)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1940">(<span dir="ltr"><a id="note_185" class="anchor"></a><a href="#ref_185" name="n_185" class="fnote_ref">[<span>185</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش3009و3010)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1907)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1941">(<span dir="ltr"><a id="note_186" class="anchor"></a><a href="#ref_186" name="n_186" class="fnote_ref">[<span>186</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش1753)</span> / نسایی <span class="c2">(ش3083)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1942">(<span dir="ltr"><a id="note_187" class="anchor"></a><a href="#ref_187" name="n_187" class="fnote_ref">[<span>187</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش5558)</span> / مسلم <span class="c2">(ش5199)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1943">(<span dir="ltr"><a id="note_188" class="anchor"></a><a href="#ref_188" name="n_188" class="fnote_ref">[<span>188</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش5203)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش2794)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1944">(<span dir="ltr"><a id="note_189" class="anchor"></a><a href="#ref_189" name="n_189" class="fnote_ref">[<span>189</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1909)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1945">(<span dir="ltr"><a id="note_190" class="anchor"></a><a href="#ref_190" name="n_190" class="fnote_ref">[<span>190</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش2603)</span> / محاملی، الدعاء <span class="c2">(ش5)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1946">(<span dir="ltr"><a id="note_191" class="anchor"></a><a href="#ref_191" name="n_191" class="fnote_ref">[<span>191</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش2/12901)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش2634)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1947"><span dir="ltr"><a id="note_192" class="anchor"></a><a href="#ref_192" name="n_192" class="fnote_ref">[<span>192</span>]</a></span><span dir="ltr">)</span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش3796و6413)</span> / مسلم <span class="c2">(ش4774و4775)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1948"><span dir="ltr">(<a id="note_193" class="anchor"></a><a href="#ref_193" name="n_193" class="fnote_ref">[<span>193</span>]</a>)</span> <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش4716)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1949"><span dir="ltr"><a id="note_194" class="anchor"></a><a href="#ref_194" name="n_194" class="fnote_ref">[<span>194</span>]</a></span><span dir="ltr">)</span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش15492)</span> / بخاری، الادب المفرد <span class="c2">(ش699)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1950"><span dir="ltr"><a id="note_195" class="anchor"></a><a href="#ref_195" name="n_195" class="fnote_ref">[<span>195</span>]</a></span><span dir="ltr">)</span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: نسایی، السنن الکبری <span class="c2">(ش10790)</span> / حاکم، المستدرک <span class="c2">(ش2073)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1951"><span dir="ltr"> (<a id="note_196" class="anchor"></a><a href="#ref_196" name="n_196" class="fnote_ref">[<span>196</span>]</a>)</span><span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش891و1068)</span> / مسلم <span class="c2">(ش2072و2071)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1952"><span dir="ltr">(<a id="note_197" class="anchor"></a><a href="#ref_197" name="n_197" class="fnote_ref">[<span>197</span>]</a>)</span> <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش2068-2070)</span> / نسایی <span class="c2">(ش1421)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1953"><span dir="ltr"> (<a id="note_198" class="anchor"></a><a href="#ref_198" name="n_198" class="fnote_ref">[<span>198</span>]</a>)</span><span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش2065و2066)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1124و1125)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1954"><span dir="ltr"> (<a id="note_199" class="anchor"></a><a href="#ref_199" name="n_199" class="fnote_ref">[<span>199</span>]</a>)</span><span class="c2">(صحیح)</span>: ابن ابی شیبه <span class="c2">(ج7ص98)</span> / بیهقی، شعب الایمان <span class="c2">(ش2577)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1955"><span dir="ltr"><a id="note_200" class="anchor"></a><a href="#ref_200" name="n_200" class="fnote_ref">[<span>200</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش935و5294و6400)</span> / مسلم <span class="c2">(ش2006-2001)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1048)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش1137)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش491)</span> / نسایی <span class="c2">(ش1430-1432)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1956"><span dir="ltr"><a id="note_201" class="anchor"></a><a href="#ref_201" name="n_201" class="fnote_ref">[<span>201</span>]</a></span><span dir="ltr">)</span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: عبدالله بن وهب، الموطأ <span class="c2">(ش208)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1050)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1957"><span dir="ltr"><a id="note_202" class="anchor"></a><a href="#ref_202" name="n_202" class="fnote_ref">[<span>202</span>]</a></span><span dir="ltr">)</span>) با وجود اختلاف زیاد اندیشمندان در تعیین وقت قبولی دعا در روز جمعه، پس از تحلیل و بررسی نصوص و سند آنها بس محرز می­نماید که این زمان اندک در اواخر روز جمعه بعد از نماز عصر و نزدیک به نماز مغرب می­باشد؛ چرا که جدای از اینکه نصوص استنادی آن صحیح و صریح می­باشند بلکه علمای سلف و خلف زیادی بر آن قلم صحه گذاشته­اند. و با توجه به قید <span class="c3">«وَهُوَ قَائِمٌ یصَلِّی»</span> در روایت شیخین محرز می­گردد هر کس خواهان این فضیلت است باید در اواخر روز جمعه در حالی که در قیام نماز <span class="c2">(بعد از خواندن حمد و سوره یا بعد از برخواستن از رکوع)</span> می‌باشد دعای خود را از باری تعالی بنماید و در این راستا هر دعایی در امر دنیا و عقبی جایز است.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1958">(<span dir="ltr"><a id="note_203" class="anchor"></a><a href="#ref_203" name="n_203" class="fnote_ref">[<span>203</span>]</a></span>) امام احمد بن حنبل/ هم گفته که بر این امر اجماع شده است.<span class="c6"> نک:</span> ابن قدامة، المغنی، ج2ص245.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1959">(<span dir="ltr"><a id="note_204" class="anchor"></a><a href="#ref_204" name="n_204" class="fnote_ref">[<span>204</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش22034)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش3118)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1960">(<span dir="ltr"><a id="note_205" class="anchor"></a><a href="#ref_205" name="n_205" class="fnote_ref">[<span>205</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش2169و2170)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش3120)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1961">(<span dir="ltr"><a id="note_206" class="anchor"></a><a href="#ref_206" name="n_206" class="fnote_ref">[<span>206</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش2276-2278)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش1025)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1962">(<span dir="ltr"><a id="note_207" class="anchor"></a><a href="#ref_207" name="n_207" class="fnote_ref">[<span>207</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: نسایی، السنن الکبری <span class="c2">(ش10919)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش3203)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1963">(<span dir="ltr"><a id="note_208" class="anchor"></a><a href="#ref_208" name="n_208" class="fnote_ref">[<span>208</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابن ماجه <span class="c2">(ش1499)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش3204)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1964">(<span dir="ltr"><a id="note_209" class="anchor"></a><a href="#ref_209" name="n_209" class="fnote_ref">[<span>209</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابویعلی، المسند <span class="c2">(ش6590)</span> / ابن حبان <span class="c2">(ش3073)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1965">(<span dir="ltr"><a id="note_210" class="anchor"></a><a href="#ref_210" name="n_210" class="fnote_ref">[<span>210</span>]</a></span>) جمهور فقها اتفاق نظر دارند که نماز جنازه چهار تکبیر دارد که بعد از تکبیر اوّل سوره فاتحه خوانده می­شود و بعد از تکبیر دوّم بر پیامبر ج، صلوات فرستاده می‌شود و بعد از تکبیر سوّم دعا خوانده می­شود و بعد تکبیر چهارم که بنابر نظر برخی سلام داده می­شود اگرچه برخی خواندن دعا را بعد از آن جایز می­دانند. البته باید توجه داشت که احادیث مذکور خواندن دعا را منحصر بعد از تکبیر خاصی نمی‌کنند.<span class="c6"> نک:</span> مهیزع، الدعاء و أحکامه الفقهیة، 1/397-408.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1966">(<span dir="ltr"><a id="note_211" class="anchor"></a><a href="#ref_211" name="n_211" class="fnote_ref">[<span>211</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6655و1284)</span> / مسلم <span class="c2">(ش2174)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1967">(<span dir="ltr"><a id="note_212" class="anchor"></a><a href="#ref_212" name="n_212" class="fnote_ref">[<span>212</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش5233)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش3215)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1968">(<span dir="ltr"><a id="note_213" class="anchor"></a><a href="#ref_213" name="n_213" class="fnote_ref">[<span>213</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: عبدالله بن احمد، السنة <span class="c2">(ش1425)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش3223)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1969">     پس از دفن مرده، <span class="c2">(منکر و نکیر)</span> به سؤال و جواب از وی می­پردازند؛ لذا باید از خداوند برای میّت درخواست تثبیت قلب در جواب دادن کنیم.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1970">(<span dir="ltr"><a id="note_214" class="anchor"></a><a href="#ref_214" name="n_214" class="fnote_ref">[<span>214</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش2299و2301)</span> / نسایی <span class="c2">(ش2037و2039)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1971">(<span dir="ltr"><a id="note_215" class="anchor"></a><a href="#ref_215" name="n_215" class="fnote_ref">[<span>215</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش2302)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش1547)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1972">(<span dir="ltr"><a id="note_216" class="anchor"></a><a href="#ref_216" name="n_216" class="fnote_ref">[<span>216</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بزار <span class="c2">(ش563)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3563)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1973">     هر کس این دعا را بخواند، اگر چه به اندازه­ی کوهی قرض داشته باشد، خداوندأ آن­را برایش ادا می­کند.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1974">(<span dir="ltr"><a id="note_217" class="anchor"></a><a href="#ref_217" name="n_217" class="fnote_ref">[<span>217</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش2893و6369)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7048)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1975">(<span dir="ltr"><a id="note_218" class="anchor"></a><a href="#ref_218" name="n_218" class="fnote_ref">[<span>218</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش16410)</span> / نسایی <span class="c2">(ش4683)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1976">(<span dir="ltr"><a id="note_219" class="anchor"></a><a href="#ref_219" name="n_219" class="fnote_ref">[<span>219</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش2162)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش2252)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1977">     هرگاه کسی شترى <span class="c2">(یا هر وسیله­ای)</span> خرید، دست بر كوهانش <span class="c2">(یا بر آن)</span> بكشد و دعاى فوق را بخواند.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1978">(<span dir="ltr"><a id="note_220" class="anchor"></a><a href="#ref_220" name="n_220" class="fnote_ref">[<span>220</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش2120)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1979">(<span dir="ltr"><a id="note_221" class="anchor"></a><a href="#ref_221" name="n_221" class="fnote_ref">[<span>221</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: سعید بن منصور، السنن <span class="c2">(ش522)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش2132)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1980">(<span dir="ltr"><a id="note_222" class="anchor"></a><a href="#ref_222" name="n_222" class="fnote_ref">[<span>222</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش2162)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش1918)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1981">(<span dir="ltr"><a id="note_223" class="anchor"></a><a href="#ref_223" name="n_223" class="fnote_ref">[<span>223</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش5165و3271)</span> / مسلم <span class="c2">(ش3606و3607)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1982">     هر کس هنگام مقاربت با زنش این دعا را بخواند، اگر فرزندی به دنیا بیاید، آن فرزند از شرّ شیطان محفوظ است.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1983">(<span dir="ltr"><a id="note_224" class="anchor"></a><a href="#ref_224" name="n_224" class="fnote_ref">[<span>224</span>]</a></span>) <span class="c2">(حسن)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش15632)</span> / دارمی، السنن <span class="c2">(ش2690)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1984">(<span dir="ltr"><a id="note_225" class="anchor"></a><a href="#ref_225" name="n_225" class="fnote_ref">[<span>225</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش5458)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش3851)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1985">(<span dir="ltr"><a id="note_226" class="anchor"></a><a href="#ref_226" name="n_226" class="fnote_ref">[<span>226</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش3371)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش4739)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1986">     این دعا برا حفظ فرزند از آسیب وگزند شیاطین جنّ و انس است. وتعویذ انبیایی چون محمد ج و ابراهیم<span dir="ltr"></span> و اسماعیل<span dir="ltr"></span> و اسحاق<span dir="ltr"></span> می­باشد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1987">(<span dir="ltr"><a id="note_227" class="anchor"></a><a href="#ref_227" name="n_227" class="fnote_ref">[<span>227</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش7399)</span> / مسلم <span class="c2">(ش5199)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1988">(<span dir="ltr"><a id="note_228" class="anchor"></a><a href="#ref_228" name="n_228" class="fnote_ref">[<span>228</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش5203)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش2794)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1989">(<span dir="ltr"><a id="note_229" class="anchor"></a><a href="#ref_229" name="n_229" class="fnote_ref">[<span>229</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح به جز: <span class="c3">«أعتق أربعة»</span>)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش3669)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1990">(<span dir="ltr"><a id="note_230" class="anchor"></a><a href="#ref_230" name="n_230" class="fnote_ref">[<span>230</span>]</a></span>) هر کس این آیات را سه مرتبه هنگام صبح و شب بخواند از هر چیز كفایتش مى­كند. <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش5084)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3575)</span> / نسایی <span class="c2">(ش5428)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1991">(<span dir="ltr"><a id="note_231" class="anchor"></a><a href="#ref_231" name="n_231" class="fnote_ref">[<span>231</span>]</a></span>) وهنگام شب بجاى جمله فوق مى­فرمود: <span class="c3">«أَمْسَيْنَا وَأَمْسَى الـمـُلْكُ لِلَّهِ»</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1992">(<span dir="ltr"><a id="note_232" class="anchor"></a><a href="#ref_232" name="n_232" class="fnote_ref">[<span>232</span>]</a></span>) هنگام شب بجاى جمله­ى فوق مى­فرمودند: <span class="c3">«رَبِّ أَسْأَلُكَ خَيْرَ مَا فِيْ هَذِهِ الْلَّيلَةِ وَخَيْرَ مَا بَعْدَهَا، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا فِيْ هَذِهِ اللَّيلَةِ وَشَرِّ مَا بَعْدَهَا»</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1993">(<span dir="ltr"><a id="note_233" class="anchor"></a><a href="#ref_233" name="n_233" class="fnote_ref">[<span>233</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7083و7084)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش5073)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1994">(<span dir="ltr"><a id="note_234" class="anchor"></a><a href="#ref_234" name="n_234" class="fnote_ref">[<span>234</span>]</a></span>) هنگام شب مى­فرمودند: <span class="c3">«أَللَّهُمَّ بِكَ أَمْسَيْنَا، وَبِكَ أَصْبَحْنَا، وَبِكَ نَحْيَا، وَبِكَ نَمُوْتُ وَإِلَيْكَ الْـمَصِيْر»</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1995">(<span dir="ltr"><a id="note_235" class="anchor"></a><a href="#ref_235" name="n_235" class="fnote_ref">[<span>235</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری، الادب المفرد <span class="c2">(ش1199)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش5070)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1996">(<span dir="ltr"><a id="note_236" class="anchor"></a><a href="#ref_236" name="n_236" class="fnote_ref">[<span>236</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6306و6323)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش5072)</span>.</p><p class="rtl start" id="p1997">     هر کس هنگام شب آن را با اخلاص گفته و در آن شب بمیرد، و یا هنگام صبح گفته و در همان روز بمیرد به بهشت داخل می­گردد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1998">(<span dir="ltr"><a id="note_237" class="anchor"></a><a href="#ref_237" name="n_237" class="fnote_ref">[<span>237</span>]</a></span>) هنگام شب گفته شود: <span class="c3">«أَللَّهُمَّ إِنِّی أَمْسَیتُ»</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p1999">(<span dir="ltr"><a id="note_238" class="anchor"></a><a href="#ref_238" name="n_238" class="fnote_ref">[<span>238</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش5071)</span> / طبرانی، الدعاء <span class="c2">(ش297)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2000">     هر کس این دعا را یک مرتبه بخواند، یک چهارم بدنش از آتش رها می­شود. و هر کس دو بار آن را بگوید، نصف بدنش از آتش رها می­گردد و هر کس سه بار آن را بگوید، سه چهارم بدنش از آتش رها می­گردد و هر کس چهار بار آن را بگوید، از آتش جهنم نجات پیدا می­کند.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2001">(<span dir="ltr"><a id="note_239" class="anchor"></a><a href="#ref_239" name="n_239" class="fnote_ref">[<span>239</span>]</a></span>) <span class="c2">(حسن)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش20430)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش5092)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2002">(<span dir="ltr"><a id="note_240" class="anchor"></a><a href="#ref_240" name="n_240" class="fnote_ref">[<span>240</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش4785)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش5076)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2003">(<span dir="ltr"><a id="note_241" class="anchor"></a><a href="#ref_241" name="n_241" class="fnote_ref">[<span>241</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش6851)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3529)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2004">(<span dir="ltr"><a id="note_242" class="anchor"></a><a href="#ref_242" name="n_242" class="fnote_ref">[<span>242</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: طیالسی، المسند <span class="c2">(ش79)</span> / احمد، المسند <span class="c2">(ش474)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2005">     هر کس هر صبح و یا هر شب این دعا را سه مرتبه بخواند، هیچ چیزی نمی­تواند به وی ضرر برساند.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2006">(<span dir="ltr"><a id="note_243" class="anchor"></a><a href="#ref_243" name="n_243" class="fnote_ref">[<span>243</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بزار <span class="c2">(ش6368)</span> / نسایی، السنن الکبری <span class="c2">(ش10405)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2007">(<span dir="ltr"><a id="note_244" class="anchor"></a><a href="#ref_244" name="n_244" class="fnote_ref">[<span>244</span>]</a></span>) هنگام شب مى‌فرمود: <span class="c3">«أَمْسَینَا عَلَى فِطْرَةِ الإِسْلاَمِ»</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2008">(<span dir="ltr"><a id="note_245" class="anchor"></a><a href="#ref_245" name="n_245" class="fnote_ref">[<span>245</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش15364)</span> / نسایی <span class="c2">(ش9831)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2009">(<span dir="ltr"><a id="note_246" class="anchor"></a><a href="#ref_246" name="n_246" class="fnote_ref">[<span>246</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6405و3293)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7018و7019)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2010">     هر کس این ذکر را هر روز صد مرتبه بخواند، تمام گناهانش آمرزیده می­شود اگر چه مانند کف دریاها زیاد باشد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2011">(<span dir="ltr"><a id="note_247" class="anchor"></a><a href="#ref_247" name="n_247" class="fnote_ref">[<span>247</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد <span class="c2">(ش26551)</span> / طبرانی، المعجم الکبیر <span class="c2">(ج23ص239)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2012">     هر کس این أذکار را بعد از نماز صبح و یا بعد از نماز مغرب ده مرتبه انجام دهد، هر مرتبه­اش همانند آزاد کردن ده برده از نوادگان اسماعیل<span dir="ltr"></span> بوده و به ازای هر مرتبه هم ده حسنه برایش نوشته شده و ده گناه از وی پاک می­گردد و آن روز هیچ گناهی به وی ضرر نمی­رساند مگر این که شرک ورزیده باشد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2013">(<span dir="ltr"><a id="note_248" class="anchor"></a><a href="#ref_248" name="n_248" class="fnote_ref">[<span>248</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش3293و6405)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7018و7019)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2014">     هر کس این دعا را هر صبح ده مرتبه بخواند، همانند آزاد کردن ده برده بوده و برای فرد هم صد حسنه نوشته شده و صد گناه از وی پاک می­گردد وتا وقتیکه شب شود از شیطان محافظت شده و روز قیامت هم، کسی به اندازه­ی وی عمل خیر ندارد مگر اینکه او هم این أذکار را انجام داده باشد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2015">(<span dir="ltr"><a id="note_249" class="anchor"></a><a href="#ref_249" name="n_249" class="fnote_ref">[<span>249</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7089و7088)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1505)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2016">     ثواب این أذکار، برابر با ثواب أذکاری است که یک فرد، در یک روز بگوید.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2017">(<span dir="ltr"><a id="note_250" class="anchor"></a><a href="#ref_250" name="n_250" class="fnote_ref">[<span>250</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1362)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش300)</span> / نسایی <span class="c2">(ش1337)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2018">(<span dir="ltr"><a id="note_251" class="anchor"></a><a href="#ref_251" name="n_251" class="fnote_ref">[<span>251</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7055و7056)</span> / احمد، المسند <span class="c2">(ش23650)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2019">     هر کس این دعا را هر شب یا صبح سه بار بخواند، آن روز یا شب چیزی به وی آسیب نمی­رساند.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2020">(<span dir="ltr"><a id="note_252" class="anchor"></a><a href="#ref_252" name="n_252" class="fnote_ref">[<span>252</span>]</a></span>)  از آنجائیکه هر کلامی نقص دارد و کلام خداوند بی­عیب و نقص و به طور مطلق کامل می­باشد پناه بردن به آن نیز کامل است.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2021">(<span dir="ltr"><a id="note_253" class="anchor"></a><a href="#ref_253" name="n_253" class="fnote_ref">[<span>253</span>]</a></span>) صلوات و  درود خدا بر محمّد ج عبارت است از نزول رحمت و تکریم و شرافت و بزرگی دادن به ایشان و درود فرشتگان دعا و طلب آمرزش برای او و درود مؤمنان بر او، صلوات فرستادن است.<span class="c6"> ﴿وَسَلِّمُواْ تَسۡلِيمًا﴾ در واقع در بردارندة این معانیست:</span> سلام و درود بر تو باد و سلام که همان الله ذوالجلال است نگهدار و حافظت باشد و تسلیم فرمان و منقاد اوامر پیغمبر ج گشتن است.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2022">(<span dir="ltr"><a id="note_254" class="anchor"></a><a href="#ref_254" name="n_254" class="fnote_ref">[<span>254</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش875)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش523)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3614)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2023">(<span dir="ltr"><a id="note_255" class="anchor"></a><a href="#ref_255" name="n_255" class="fnote_ref">[<span>255</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش2044)</span> / بیهقی، شعب الایمان <span class="c2">(ش4162)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2024">(<span dir="ltr"><a id="note_256" class="anchor"></a><a href="#ref_256" name="n_256" class="fnote_ref">[<span>256</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش1736)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3546)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2025">(<span dir="ltr"><a id="note_257" class="anchor"></a><a href="#ref_257" name="n_257" class="fnote_ref">[<span>257</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: عبدالرزاق، المصنف <span class="c2">(ج2ص215)</span> / احمد، المسند <span class="c2">(ش4320)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2026">(<span dir="ltr"><a id="note_258" class="anchor"></a><a href="#ref_258" name="n_258" class="fnote_ref">[<span>258</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش10815)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش2073)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2027">(<span dir="ltr"><a id="note_259" class="anchor"></a><a href="#ref_259" name="n_259" class="fnote_ref">[<span>259</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش99965)</span> / ابن حبان <span class="c2">(ش591و592)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2028"><span dir="ltr"><a id="note_260" class="anchor"></a><a href="#ref_260" name="n_260" class="fnote_ref">[<span>260</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6357)</span> / مسلم <span class="c2">(ش936و935)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش978)</span> / نسایی <span class="c2">(ش1289)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2029">(<span dir="ltr"><a id="note_261" class="anchor"></a><a href="#ref_261" name="n_261" class="fnote_ref">[<span>261</span>]</a></span>) أمّ المؤمنین عائشهل روایت نموده: <span class="c3">«كَانَ النَّبِی ج یعْجِبُهُ التَّیمُّنُ فِی تَنَعُّلِهِ وَتَرَجُّلِهِ وَطُهُورِهِ وَفِی شَأْنِهِ كُلِّهِ»</span>. <span class="c3">«پیغمبر ج در پوشیدن كفش، شانه كردن موها، وضو گرفتن وهمه­ی كارهایش، شروع كردن از سمت راست را می­پسندید»</span>. <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش426و5380و168)</span> / مسلم <span class="c2">(ش640)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2030">(<span dir="ltr"><a id="note_262" class="anchor"></a><a href="#ref_262" name="n_262" class="fnote_ref">[<span>262</span>]</a></span>) <span class="c2">(حسن)</span>: دارمی، السنن <span class="c2">(ش2690)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش4025)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2031">(<span dir="ltr"><a id="note_263" class="anchor"></a><a href="#ref_263" name="n_263" class="fnote_ref">[<span>263</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش4022)</span> / ابن ابی شیبه، المصنف <span class="c2">(ج6ص60)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2032">(<span dir="ltr"><a id="note_264" class="anchor"></a><a href="#ref_264" name="n_264" class="fnote_ref">[<span>264</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابن حبان <span class="c2">(ش5213)</span> / طبرانی، المعجم الاوسط <span class="c2">(ج5ص25)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2033">     دقّت شود بِسْمِ اللهِ گفتن در ابتدا و شکر آن در آخر، در خوردن و آشامیدن هر چیزی و هر خوراکی و نوشیدنی مستحب است.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2034">(<span dir="ltr"><a id="note_265" class="anchor"></a><a href="#ref_265" name="n_265" class="fnote_ref">[<span>265</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش5376)</span> / مسلم <span class="c2">(ش5388)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2035">(<span dir="ltr"><a id="note_266" class="anchor"></a><a href="#ref_266" name="n_266" class="fnote_ref">[<span>266</span>]</a></span>) <span class="c2">(حسن)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش15632)</span> / دارمی، السنن <span class="c2">(ش2690)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2036">(<span dir="ltr"><a id="note_267" class="anchor"></a><a href="#ref_267" name="n_267" class="fnote_ref">[<span>267</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش5458)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش3851)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2037">(<span dir="ltr"><a id="note_268" class="anchor"></a><a href="#ref_268" name="n_268" class="fnote_ref">[<span>268</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش5459)</span>؛  ابوداود <span class="c2">(ش3731)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3576)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2038">(<span dir="ltr"><a id="note_269" class="anchor"></a><a href="#ref_269" name="n_269" class="fnote_ref">[<span>269</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش5483و5484)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2039">(<span dir="ltr"><a id="note_270" class="anchor"></a><a href="#ref_270" name="n_270" class="fnote_ref">[<span>270</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش3400و3401)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3454)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2040">(<span dir="ltr"><a id="note_271" class="anchor"></a><a href="#ref_271" name="n_271" class="fnote_ref">[<span>271</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش2311و3275و5010)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2041">(<span dir="ltr"><a id="note_272" class="anchor"></a><a href="#ref_272" name="n_272" class="fnote_ref">[<span>272</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش4008و5040)</span> / مسلم <span class="c2">(ش1914-1918)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2042">(<span dir="ltr"><a id="note_273" class="anchor"></a><a href="#ref_273" name="n_273" class="fnote_ref">[<span>273</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6328و7393)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7.67و7068)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2043">(<span dir="ltr"><a id="note_274" class="anchor"></a><a href="#ref_274" name="n_274" class="fnote_ref">[<span>274</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7063)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2044">(<span dir="ltr"><a id="note_275" class="anchor"></a><a href="#ref_275" name="n_275" class="fnote_ref">[<span>275</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ترمذی <span class="c2">(ش3392)</span> / نسایی <span class="c2">(ش10594)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2045">(<span dir="ltr"><a id="note_276" class="anchor"></a><a href="#ref_276" name="n_276" class="fnote_ref">[<span>276</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6312و6324و6314)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش5051)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2046">(<span dir="ltr"><a id="note_277" class="anchor"></a><a href="#ref_277" name="n_277" class="fnote_ref">[<span>277</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش3705و6318)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7090-7093)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2047">     خواندن این أذکار قبل از خواب موجب افزایش نیرو و توان در مقابل مشکلات شده و از داشتن یک خادم هم بهتر است.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2048">(<span dir="ltr"><a id="note_278" class="anchor"></a><a href="#ref_278" name="n_278" class="fnote_ref">[<span>278</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7065)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش5053)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2049">(<span dir="ltr"><a id="note_279" class="anchor"></a><a href="#ref_279" name="n_279" class="fnote_ref">[<span>279</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7069)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش5055)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2050">(<span dir="ltr"><a id="note_280" class="anchor"></a><a href="#ref_280" name="n_280" class="fnote_ref">[<span>280</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش6851)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3529)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2051">(<span dir="ltr"><a id="note_281" class="anchor"></a><a href="#ref_281" name="n_281" class="fnote_ref">[<span>281</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش14659)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش2892و3404)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2052">(<span dir="ltr"><a id="note_282" class="anchor"></a><a href="#ref_282" name="n_282" class="fnote_ref">[<span>282</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6316و247)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7057-7061)</span>0 </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2053">(<span dir="ltr"><a id="note_283" class="anchor"></a><a href="#ref_283" name="n_283" class="fnote_ref">[<span>283</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6312و6324و6314)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش5051)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2054">(<span dir="ltr"><a id="note_284" class="anchor"></a><a href="#ref_284" name="n_284" class="fnote_ref">[<span>284</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش1154)</span> /ابو داود <span class="c2">(ش5062)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3414)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2055">(<span dir="ltr"><a id="note_285" class="anchor"></a><a href="#ref_285" name="n_285" class="fnote_ref">[<span>285</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ترمذی <span class="c2">(ش3401)</span> / نسایی، السنن الکبری <span class="c2">(ش1072)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2056"><span dir="ltr"><a id="note_286" class="anchor"></a><a href="#ref_286" name="n_286" class="fnote_ref">[<span>286</span>]</a></span><span dir="ltr">)</span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش183و1198)</span> / مسلم <span class="c2">(ش1825و1826)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2057">(<span dir="ltr"><a id="note_287" class="anchor"></a><a href="#ref_287" name="n_287" class="fnote_ref">[<span>287</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش7044و5747)</span> / مسلم <span class="c2">(ش6034-6040)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2058">(<span dir="ltr"><a id="note_288" class="anchor"></a><a href="#ref_288" name="n_288" class="fnote_ref">[<span>288</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: محاملی، الدعاء <span class="c2">(ش19)</span> / عبد بن حمید، المسند <span class="c2">(ش88و89)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2059">(<span dir="ltr"><a id="note_289" class="anchor"></a><a href="#ref_289" name="n_289" class="fnote_ref">[<span>289</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش3399)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3447)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2060">(<span dir="ltr"><a id="note_290" class="anchor"></a><a href="#ref_290" name="n_290" class="fnote_ref">[<span>290</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: به تحقیق قبلی رجوع گردد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2061">(<span dir="ltr"><a id="note_291" class="anchor"></a><a href="#ref_291" name="n_291" class="fnote_ref">[<span>291</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابن خزیمه <span class="c2">(ش2565)</span> / نسایی، السنن الکبری <span class="c2">(ش8827)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2062">(<span dir="ltr"><a id="note_292" class="anchor"></a><a href="#ref_292" name="n_292" class="fnote_ref">[<span>292</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش9230)</span> / محاملی، الدعاء <span class="c2">(ش6)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2063">(<span dir="ltr"><a id="note_293" class="anchor"></a><a href="#ref_293" name="n_293" class="fnote_ref">[<span>293</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش2603)</span> / محاملی، الدعاء <span class="c2">(ش5)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2064">(<span dir="ltr"><a id="note_294" class="anchor"></a><a href="#ref_294" name="n_294" class="fnote_ref">[<span>294</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ترمذی <span class="c2">(ش3444)</span> / ابن خزیمه <span class="c2">(ش2532)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2065">(<span dir="ltr"><a id="note_295" class="anchor"></a><a href="#ref_295" name="n_295" class="fnote_ref">[<span>295</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش2993و2994)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2066">(<span dir="ltr"><a id="note_296" class="anchor"></a><a href="#ref_296" name="n_296" class="fnote_ref">[<span>296</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7075)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش5088)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2067">(<span dir="ltr"><a id="note_297" class="anchor"></a><a href="#ref_297" name="n_297" class="fnote_ref">[<span>297</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7053و7054)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3437)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2068">     هرکس این دعا را هنگامیکه جایی اطراق کند بخواند، تا زمانیکه آنجاست چیزی به وی آسیب نمی­رساند.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2069">(<span dir="ltr"><a id="note_298" class="anchor"></a><a href="#ref_298" name="n_298" class="fnote_ref">[<span>298</span>]</a></span>) از آنجائیکه هر کلامی نقص دارد و کلام خداوند بی­عیب و نقص و به طور مطلق کامل می­باشد پناه بردن به آن نیز کامل است.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2070">(<span dir="ltr"><a id="note_299" class="anchor"></a><a href="#ref_299" name="n_299" class="fnote_ref">[<span>299</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش1797و6385)</span> / مسلم <span class="c2">(ش3343و3344)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2071">(<span dir="ltr"><a id="note_300" class="anchor"></a><a href="#ref_300" name="n_300" class="fnote_ref">[<span>300</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش5656و5662و3616)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2072">(<span dir="ltr"><a id="note_301" class="anchor"></a><a href="#ref_301" name="n_301" class="fnote_ref">[<span>301</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش2182)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش3108)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2073">     هر کس بالای مریضی -که اجلش فرا نرسیده- برود و این دعا را هفت مرتبه بخواند، حتماً <span class="c2">(به خواست خدا)</span> شفا پیدا می­کند.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2074">(<span dir="ltr"><a id="note_302" class="anchor"></a><a href="#ref_302" name="n_302" class="fnote_ref">[<span>302</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش612)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش3101)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2075">(<span dir="ltr"><a id="note_303" class="anchor"></a><a href="#ref_303" name="n_303" class="fnote_ref">[<span>303</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش4440و5674)</span> / مسلم <span class="c2">(ش6446-6447)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2076">(<span dir="ltr"><a id="note_304" class="anchor"></a><a href="#ref_304" name="n_304" class="fnote_ref">[<span>304</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش4449)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2077">(<span dir="ltr"><a id="note_305" class="anchor"></a><a href="#ref_305" name="n_305" class="fnote_ref">[<span>305</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ترمذی <span class="c2">(ش3430)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش3794)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2078">(<span dir="ltr"><a id="note_306" class="anchor"></a><a href="#ref_306" name="n_306" class="fnote_ref">[<span>306</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش2893)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7048-7050)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2079">(<span dir="ltr"><a id="note_307" class="anchor"></a><a href="#ref_307" name="n_307" class="fnote_ref">[<span>307</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6345و6346)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7097-7100)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2080">(<span dir="ltr"><a id="note_308" class="anchor"></a><a href="#ref_308" name="n_308" class="fnote_ref">[<span>308</span>]</a></span>) <span class="c2">(حسن)</span>: طیالسی، المسند <span class="c2">(ش910و909)</span> / احمد، المسند <span class="c2">(ش20430)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2081">(<span dir="ltr"><a id="note_309" class="anchor"></a><a href="#ref_309" name="n_309" class="fnote_ref">[<span>309</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش1462)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3505)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2082">     هر کس خداوندأ را هنگام سختی با این دعا بخواند، خداوندأ دعایش را مستجاب می­کند.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2083">(<span dir="ltr"><a id="note_310" class="anchor"></a><a href="#ref_310" name="n_310" class="fnote_ref">[<span>310</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش1527)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش3882)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2084">(<span dir="ltr"><a id="note_311" class="anchor"></a><a href="#ref_311" name="n_311" class="fnote_ref">[<span>311</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش2/12901)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش2634)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2085">(<span dir="ltr"><a id="note_312" class="anchor"></a><a href="#ref_312" name="n_312" class="fnote_ref">[<span>312</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش4563)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2086">(<span dir="ltr"><a id="note_313" class="anchor"></a><a href="#ref_313" name="n_313" class="fnote_ref">[<span>313</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش4115)</span> / مسلم <span class="c2">(ش4641-4643)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2087">(<span dir="ltr"><a id="note_314" class="anchor"></a><a href="#ref_314" name="n_314" class="fnote_ref">[<span>314</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7703)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3340)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2088">(<span dir="ltr"><a id="note_315" class="anchor"></a><a href="#ref_315" name="n_315" class="fnote_ref">[<span>315</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بیهقی، الدعوات الکبیر <span class="c2">(ش235)</span> / ابن حبان <span class="c2">(ش974)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2089">(<span dir="ltr"><a id="note_316" class="anchor"></a><a href="#ref_316" name="n_316" class="fnote_ref">[<span>316</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش6945)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش4168و79)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2090">(<span dir="ltr"><a id="note_317" class="anchor"></a><a href="#ref_317" name="n_317" class="fnote_ref">[<span>317</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش3282)</span> / مسلم <span class="c2">(ش6812-6814)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2091">     گفتن این کلمه هنگام خشم، موجب از بین رفتن آن می­شود.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2092">(<span dir="ltr"><a id="note_318" class="anchor"></a><a href="#ref_318" name="n_318" class="fnote_ref">[<span>318</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: طبرانی، الدعاء <span class="c2">(ش798)</span> / طیالسی، المسند <span class="c2">(ش13)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2093">     گفتن این ذکر هنگام دیدن فرد مبتلایی، موجب می­گردد که وی به آن بلا مبتلا نگردد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2094">(<span dir="ltr"><a id="note_319" class="anchor"></a><a href="#ref_319" name="n_319" class="fnote_ref">[<span>319</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش115و1126و6218)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش2196)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2095">(<span dir="ltr"><a id="note_320" class="anchor"></a><a href="#ref_320" name="n_320" class="fnote_ref">[<span>320</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش4741و6530)</span> / مسلم <span class="c2">(ش551و554)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2096">(<span dir="ltr"><a id="note_321" class="anchor"></a><a href="#ref_321" name="n_321" class="fnote_ref">[<span>321</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح لغیره)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش20455)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش2776)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2097">(<span dir="ltr"><a id="note_322" class="anchor"></a><a href="#ref_322" name="n_322" class="fnote_ref">[<span>322</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش5867)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش3893)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2098">     هنگام داشتن درد، باید دست را روی محل درد گذاشته و این دعا خوانده شود؛ و به إذنِ خداوندأ آن درد از بین می­رود.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2099">(<span dir="ltr"><a id="note_323" class="anchor"></a><a href="#ref_323" name="n_323" class="fnote_ref">[<span>323</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابن ماجه <span class="c2">(ش3509)</span> / بیهقی، السنن الكبری <span class="c2">(ش20104)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2100">(<span dir="ltr"><a id="note_324" class="anchor"></a><a href="#ref_324" name="n_324" class="fnote_ref">[<span>324</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش3346و3598)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7416-7419)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2101">(<span dir="ltr"><a id="note_325" class="anchor"></a><a href="#ref_325" name="n_325" class="fnote_ref">[<span>325</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش2165و2166)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش3121)</span>. </p><p class="rtl start" id="p2102">     گفتن این دعا موجب می­گردد که خداوندأ چیز بهتری به جای آن مصیبت و بلا به فرد بدهد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2103">(<span dir="ltr"><a id="note_326" class="anchor"></a><a href="#ref_326" name="n_326" class="fnote_ref">[<span>326</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش3276)</span> / مسلم <span class="c2">(ش362و363)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2104">(<span dir="ltr"><a id="note_327" class="anchor"></a><a href="#ref_327" name="n_327" class="fnote_ref">[<span>327</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش360و361)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش4723)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2105">(<span dir="ltr"><a id="note_328" class="anchor"></a><a href="#ref_328" name="n_328" class="fnote_ref">[<span>328</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش5868-5870)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2106">     پناه بردن به خداوندأ موجب می­گردد که دیگر شیطان نتواند نماز فرد را به هم بزند. همچنین طبق آیه 98 سوره نحل پناه بردن به خداوندأ از شیطان رانده شده قبل از قرائت قرآن مستحب می­باشد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2107">(<span dir="ltr"><a id="note_329" class="anchor"></a><a href="#ref_329" name="n_329" class="fnote_ref">[<span>329</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: طیالسی، المسند <span class="c2">(ش1)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1523)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2108">(<span dir="ltr"><a id="note_330" class="anchor"></a><a href="#ref_330" name="n_330" class="fnote_ref">[<span>330</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6405)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7018)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2109">(<span dir="ltr"><a id="note_331" class="anchor"></a><a href="#ref_331" name="n_331" class="fnote_ref">[<span>331</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: حاكم، المستدرک <span class="c2">(ش2550)</span> / بیهقی، الدعوات الکبیر <span class="c2">(ش141)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2110">(<span dir="ltr"><a id="note_332" class="anchor"></a><a href="#ref_332" name="n_332" class="fnote_ref">[<span>332</span>]</a></span>) خداوندأ می­فرمایند: ﴿وَإِمَّا يَنزَغَنَّكَ مِنَ ٱلشَّيۡطَٰنِ نَزۡغٞ فَٱسۡتَعِذۡ بِٱللَّهِۚ﴾ <span class="c5">[الأعراف: 200]</span> «و اگر وسوسه‌ای از شیطان به تو رسید <span class="c2">(و خواست تو را از مسیر منحرف و از هدف باز دارد)</span> به خدا پناه ببر <span class="c2">(و خویشتن را بدو بسپار)</span>. او شنوای دانا است <span class="c2">(و همه‌چیز را می‌شنود و همه‌چیز را می‌داند و هرچه زودتر به فریادت می‌رسد.)</span>».</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2111">(<span dir="ltr"><a id="note_333" class="anchor"></a><a href="#ref_333" name="n_333" class="fnote_ref">[<span>333</span>]</a></span>) در بخش <span class="c3">«29- أذکار ابطال سحر و دوری از جن و شیاطین»</span> به أذکار و أعمالی که باعث طرد و دوری شیطان و جن از انسان می­شود، با بیان احادیث مربوطه اشاره شده است.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2112">(<span dir="ltr"><a id="note_334" class="anchor"></a><a href="#ref_334" name="n_334" class="fnote_ref">[<span>334</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابویعلی، المسند <span class="c2">(ش6844)</span> / احمد، المسند <span class="c2">(ش15461)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2113">(<span dir="ltr"><a id="note_335" class="anchor"></a><a href="#ref_335" name="n_335" class="fnote_ref">[<span>335</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش2122)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3449)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2114">(<span dir="ltr"><a id="note_336" class="anchor"></a><a href="#ref_336" name="n_336" class="fnote_ref">[<span>336</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش2122)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3449)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2115">(<span dir="ltr"><a id="note_337" class="anchor"></a><a href="#ref_337" name="n_337" class="fnote_ref">[<span>337</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش1013و1014)</span> / مسلم <span class="c2">(ش2115-2119)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2116">(<span dir="ltr"><a id="note_338" class="anchor"></a><a href="#ref_338" name="n_338" class="fnote_ref">[<span>338</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش1032)</span> نسایی <span class="c2">(ش1523)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2117">(<span dir="ltr"><a id="note_339" class="anchor"></a><a href="#ref_339" name="n_339" class="fnote_ref">[<span>339</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش1038و846)</span> / مسلم <span class="c2">(ش240)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2118">(<span dir="ltr"><a id="note_340" class="anchor"></a><a href="#ref_340" name="n_340" class="fnote_ref">[<span>340</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش1013و1014)</span> / مسلم <span class="c2">(ش2115-2119)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2119">(<span dir="ltr"><a id="note_341" class="anchor"></a><a href="#ref_341" name="n_341" class="fnote_ref">[<span>341</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6224)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش5035)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2120">(<span dir="ltr"><a id="note_342" class="anchor"></a><a href="#ref_342" name="n_342" class="fnote_ref">[<span>342</span>]</a></span>) فقها به استناد حدیثی صحیح به روایت مسلم <span class="c2">(ش2992)</span> تشمیت عطسه­زنی که حمد خداوندأ را نکرده مکروه می­دانند. و به استناد روایت ابوداود <span class="c2">(ش5039)</span> در صورت تکرار عطسه در صورت حمد گفتن فقط تا سه مرتبه تشمیت مستحب است.</p><p class="rtl start" id="p2121">     همچنین با وجود اختلاف فقها به نظر می‌رسد که حمد گفتن و تشمیت عطسه­کننده در خطبه نماز جمعه جایز نمی­باشد؛ زیرا به استناد حدیثی به روایت بخاری <span class="c2">(ش851)</span> توصیه به سکوت در موقع خطبه شده است. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2122">(<span dir="ltr"><a id="note_343" class="anchor"></a><a href="#ref_343" name="n_343" class="fnote_ref">[<span>343</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش5040)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش2739)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2123">(<span dir="ltr"><a id="note_344" class="anchor"></a><a href="#ref_344" name="n_344" class="fnote_ref">[<span>344</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش3289و6223)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7682)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2124">(<span dir="ltr"><a id="note_345" class="anchor"></a><a href="#ref_345" name="n_345" class="fnote_ref">[<span>345</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ترمذی <span class="c2">(ش3434)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1518)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2125">(<span dir="ltr"><a id="note_346" class="anchor"></a><a href="#ref_346" name="n_346" class="fnote_ref">[<span>346</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش4859و4860)</span> / ابن حبان <span class="c2">(ش593)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2126">     گفتن این ذکر در هر مجلسی، کفاره­ی گناهانی است که در آن مجلس گفته شده است.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2127">(<span dir="ltr"><a id="note_347" class="anchor"></a><a href="#ref_347" name="n_347" class="fnote_ref">[<span>347</span>]</a></span>) توبه ارکانی دارد که بنده باید رعایت کند: 1- در ارتباط با گذشته، اظهار پشیمانی قلبی که بنده با استغفار، اظهار ندامتش را به درگاه خداوند ابراز می­دارد. 2- در ارتباط با حال، دست کشیدن از گناه. 3- در ارتباط با آینده، عزم قاطع بر عدم برگشت به آن. 4- و در صورتیکه حق الناس باشد جدای از موارد مذکور باید حقوق آنها را بپردازد و یا حلالیّت بگیرد و در صورتیکه ناتوان از پرداخت باشد و یا اظهارش موجب فتنه و عداوت گردد و یا غیر قابل جبران باشد مانند مسائل ناموسی، برای آن افراد که حقی بر وی دارند دعای خیر و بر کت و رحمت و مغفرت نماید.  </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2128">(<span dir="ltr"><a id="note_348" class="anchor"></a><a href="#ref_348" name="n_348" class="fnote_ref">[<span>348</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6307)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3259)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2129">(<span dir="ltr"><a id="note_349" class="anchor"></a><a href="#ref_349" name="n_349" class="fnote_ref">[<span>349</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7034و7035)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2130">(<span dir="ltr"><a id="note_350" class="anchor"></a><a href="#ref_350" name="n_350" class="fnote_ref">[<span>350</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: حاكم، المستدرک <span class="c2">(ش2550)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2131">(<span dir="ltr"><a id="note_351" class="anchor"></a><a href="#ref_351" name="n_351" class="fnote_ref">[<span>351</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ترمذی <span class="c2">(ش3579)</span> / نسایی <span class="c2">(ش572)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2132">(<span dir="ltr"><a id="note_352" class="anchor"></a><a href="#ref_352" name="n_352" class="fnote_ref">[<span>352</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1111)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش875)</span> / نسایی <span class="c2">(ش1137)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2133">(<span dir="ltr"><a id="note_353" class="anchor"></a><a href="#ref_353" name="n_353" class="fnote_ref">[<span>353</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7033)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1517)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2134">     ابن أثیر مى گوید: <span class="c2">(لَیغَانُ)</span> یعنى: پوشانده مى­شود و مراد از آن فراموشى است؛ چرا كه رسول اللهج همیشه مشغول ذكر و یاد خداأ بودند، و گاهى <span class="c2">(كه به خاطر انجام كارى)</span> دچار فراموشى مى­شد و آن­را براى خود گناه مى­دانست، لذا به استغفار مى‌شتافت.<span class="c6"> نک:</span> جامع الأصول، <span class="c2">(4/386)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2135">(<span dir="ltr"><a id="note_354" class="anchor"></a><a href="#ref_354" name="n_354" class="fnote_ref">[<span>354</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1919و1920)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش2886)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2136">(<span dir="ltr"><a id="note_355" class="anchor"></a><a href="#ref_355" name="n_355" class="fnote_ref">[<span>355</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1354)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش985)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2137">(<span dir="ltr"><a id="note_356" class="anchor"></a><a href="#ref_356" name="n_356" class="fnote_ref">[<span>356</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش7045)</span> / عبدالله بن وهب، الجامع <span class="c2">(ش639)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2138"><span dir="ltr"><a id="note_357" class="anchor"></a><a href="#ref_357" name="n_357" class="fnote_ref">[<span>357</span>]</a></span><span dir="ltr">)</span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش5829)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش972)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش3523)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2139"><span dir="ltr">(<a id="note_358" class="anchor"></a><a href="#ref_358" name="n_358" class="fnote_ref">[<span>358</span>]</a>)</span> <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش5084)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3575)</span> / نسایی <span class="c2">(ش5428)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2140">(<span dir="ltr"><a id="note_359" class="anchor"></a><a href="#ref_359" name="n_359" class="fnote_ref">[<span>359</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش3371)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش4739)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش2060)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2141"><span dir="ltr"><a id="note_360" class="anchor"></a><a href="#ref_360" name="n_360" class="fnote_ref">[<span>360</span>]</a></span><span dir="ltr">)</span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش474)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش3869)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2142">(<span dir="ltr"><a id="note_361" class="anchor"></a><a href="#ref_361" name="n_361" class="fnote_ref">[<span>361</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: نسایی، السنن الکبری <span class="c2">(ش7617)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش3509)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2143">(<span dir="ltr"><a id="note_362" class="anchor"></a><a href="#ref_362" name="n_362" class="fnote_ref">[<span>362</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش3303)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7096)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2144">(<span dir="ltr"><a id="note_363" class="anchor"></a><a href="#ref_363" name="n_363" class="fnote_ref">[<span>363</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابویعلی، المسند <span class="c2">(ش2327)</span> / احمد، المسند <span class="c2">(ش14283)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2145"><span dir="ltr">(<a id="note_364" class="anchor"></a><a href="#ref_364" name="n_364" class="fnote_ref">[<span>364</span>]</a>)</span> <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش2311و3275و5010)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2146">(<span dir="ltr"><a id="note_365" class="anchor"></a><a href="#ref_365" name="n_365" class="fnote_ref">[<span>365</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1860)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش2877)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2147"><span dir="ltr">(<a id="note_366" class="anchor"></a><a href="#ref_366" name="n_366" class="fnote_ref">[<span>366</span>]</a>)</span> <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش5084)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3575)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2148"><span dir="ltr">(<a id="note_367" class="anchor"></a><a href="#ref_367" name="n_367" class="fnote_ref">[<span>367</span>]</a>)</span> <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش1231و608)</span> / مسلم <span class="c2">(ش882و885و1295)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2149"><span dir="ltr">(<a id="note_368" class="anchor"></a><a href="#ref_368" name="n_368" class="fnote_ref">[<span>368</span>]</a>)</span> <span class="c2">(صحیح)</span>: ابویعلی، المسند <span class="c2">(ش6844)</span> / احمد، المسند <span class="c2">(ش15461)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2150"><span dir="ltr">(<a id="note_369" class="anchor"></a><a href="#ref_369" name="n_369" class="fnote_ref">[<span>369</span>]</a>)</span> <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش3371)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش4739)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش2060)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2151"><span dir="ltr">(<a id="note_370" class="anchor"></a><a href="#ref_370" name="n_370" class="fnote_ref">[<span>370</span>]</a>)</span> <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش474)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش3869)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2152"><span dir="ltr"><a id="note_371" class="anchor"></a><a href="#ref_371" name="n_371" class="fnote_ref">[<span>371</span>]</a></span><span dir="ltr">)</span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش7053و7054)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3437)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2153">(<span dir="ltr"><a id="note_372" class="anchor"></a><a href="#ref_372" name="n_372" class="fnote_ref">[<span>372</span>]</a></span>)  از آنجائیکه هر کلامی نقص دارد و کلام خداوند بی­عیب و نقص و به طور مطلق کامل می­باشد پناه بردن به آن نیز کامل است.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2154"><span dir="ltr"><a id="note_373" class="anchor"></a><a href="#ref_373" name="n_373" class="fnote_ref">[<span>373</span>]</a></span><span dir="ltr">)</span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش5829)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش972)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2155"><span dir="ltr">(<a id="note_374" class="anchor"></a><a href="#ref_374" name="n_374" class="fnote_ref">[<span>374</span>]</a>)</span> <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش5445و5768و5769)</span> / مسلم <span class="c2">(ش5460)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2156">(<span dir="ltr"><a id="note_375" class="anchor"></a><a href="#ref_375" name="n_375" class="fnote_ref">[<span>375</span>]</a></span>) نک: نحل/69. و <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری، <span class="c2">(ش 5668)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2157">(<span dir="ltr"><a id="note_376" class="anchor"></a><a href="#ref_376" name="n_376" class="fnote_ref">[<span>376</span>]</a></span>) نک: <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری، <span class="c2">(ش 5668)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2158">     پیامبر ج فرموده­اند که خداوندأ شفا را در عسل و حجامت قرار داده است.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2159">(<span dir="ltr"><a id="note_377" class="anchor"></a><a href="#ref_377" name="n_377" class="fnote_ref">[<span>377</span>]</a></span>) نک: <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری، <span class="c2">(ش5680)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2160">     پیامبر ج فرموده­اند که خداوندأ درمان هر دردی را بجز مرگ در سیاه دانه قرار داده­اند.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2161">(<span dir="ltr"><a id="note_378" class="anchor"></a><a href="#ref_378" name="n_378" class="fnote_ref">[<span>378</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش6234)</span> / نسایی، السنن الکبری <span class="c2">(10255)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2162">(<span dir="ltr"><a id="note_379" class="anchor"></a><a href="#ref_379" name="n_379" class="fnote_ref">[<span>379</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: عبدالرزاق، المصنف <span class="c2">(ج11ص200)</span> / بزار <span class="c2">(ش6533)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2163">(<span dir="ltr"><a id="note_380" class="anchor"></a><a href="#ref_380" name="n_380" class="fnote_ref">[<span>380</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش2049و3781و3937)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش1933)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2164">(<span dir="ltr"><a id="note_381" class="anchor"></a><a href="#ref_381" name="n_381" class="fnote_ref">[<span>381</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش203و204)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش5195)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2165">(<span dir="ltr"><a id="note_382" class="anchor"></a><a href="#ref_382" name="n_382" class="fnote_ref">[<span>382</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری، تعلیقاً <span class="c2">(ج1ص32)</span> / وکیع، الزهد <span class="c2">(ش35)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2166">(<span dir="ltr"><a id="note_383" class="anchor"></a><a href="#ref_383" name="n_383" class="fnote_ref">[<span>383</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش12)</span> / مسلم <span class="c2">(ش169)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش5196)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2167">(<span dir="ltr"><a id="note_384" class="anchor"></a><a href="#ref_384" name="n_384" class="fnote_ref">[<span>384</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش628و6926)</span> / مسلم <span class="c2">(ش5780و5781)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2168">(<span dir="ltr"><a id="note_385" class="anchor"></a><a href="#ref_385" name="n_385" class="fnote_ref">[<span>385</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6361)</span> / مسلم <span class="c2">(ش6788)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2169">(<span dir="ltr"><a id="note_386" class="anchor"></a><a href="#ref_386" name="n_386" class="fnote_ref">[<span>386</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش2662و6061)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7693و7694)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2170">(<span dir="ltr"><a id="note_387" class="anchor"></a><a href="#ref_387" name="n_387" class="fnote_ref">[<span>387</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: ابن ابی شیبة <span class="c2">(ج8ص320)</span> / بخاری، الادب المفرد <span class="c2">(ش761)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2171">(<span dir="ltr"><a id="note_388" class="anchor"></a><a href="#ref_388" name="n_388" class="fnote_ref">[<span>388</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش5623و3304)</span> / مسلم <span class="c2">(ش5368-5370)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2172">(<span dir="ltr"><a id="note_389" class="anchor"></a><a href="#ref_389" name="n_389" class="fnote_ref">[<span>389</span>]</a></span>) <span class="c2">(حسن)</span>: حسین المروزی، البروالصلة <span class="c2">(ش215)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2173">(<span dir="ltr"><a id="note_390" class="anchor"></a><a href="#ref_390" name="n_390" class="fnote_ref">[<span>390</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: طیالسی، المسند <span class="c2">(ش2613)</span> / بخاری، الادب المفرد <span class="c2">(ش218)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2174"><span dir="ltr"><a id="note_391" class="anchor"></a><a href="#ref_391" name="n_391" class="fnote_ref">[<span>391</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش5033)</span> / مسلم <span class="c2">(ش1880)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2175"><span dir="ltr"><a id="note_392" class="anchor"></a><a href="#ref_392" name="n_392" class="fnote_ref">[<span>392</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: ابوداود <span class="c2">(ش1400)</span> / طبرانی، المعجم الکبیر <span class="c2">(ج14ص109)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2176"><span dir="ltr"><a id="note_393" class="anchor"></a><a href="#ref_393" name="n_393" class="fnote_ref">[<span>393</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1723)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1258)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2177"><span dir="ltr"><a id="note_394" class="anchor"></a><a href="#ref_394" name="n_394" class="fnote_ref">[<span>394</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش3009و3010)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1907)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2178"><span dir="ltr"><a id="note_395" class="anchor"></a><a href="#ref_395" name="n_395" class="fnote_ref">[<span>395</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: شاشی، المسند <span class="c2">(ش1432)</span> / طحاوی، شرح مشکل الآثار <span class="c2">(ج11ص102)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2179"><span dir="ltr"><a id="note_396" class="anchor"></a><a href="#ref_396" name="n_396" class="fnote_ref">[<span>396</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: دارمی، السنن <span class="c2">(ش3482)</span> / بیهقی، شعب الایمان <span class="c2">(ش2072)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2180">(<span dir="ltr"><a id="note_397" class="anchor"></a><a href="#ref_397" name="n_397" class="fnote_ref">[<span>397</span>]</a></span>) جمهور علما برای بیان این نود و نه اسم، 81 عدد از این نام­های مبارک را از قرآن کریم و 18 عدد آن­ها را از سنّت شریف اسخراج کرده­اند، که البته علما در برخی از آنها اختلاف­نظر دارند. تعدادی از علما نام­های جمیل <span class="c2">(زیبا/ مسلم؛147و91)</span>، جوّاد <span class="c2">(بسیار بخشنده/ترمذی؛2799)</span>، حییّ <span class="c2">(صاحب حیا/ ابوداود؛ 1488)</span>، ربّ <span class="c2">(پروردگار/ترمذی؛3551)</span>، رفیق <span class="c2">(دارای رفق و مهربانی/مسلم؛2593)</span>، سبّوح <span class="c2">(بی­نهایت منزّه/مسلم؛223و487)</span>، سیّد <span class="c2">(سرور و آقا/ابوداود؛4806)</span>، شافی <span class="c2">(شفا دهنده/بخاری؛5742)</span>، طیّب <span class="c2">(پاک/مسلم؛65و1015)</span>، محسن <span class="c2">(احسان­کننده/مسلم؛1995)</span>، معطی <span class="c2">(عطاکننده/ بخاری؛3116)</span>، منّان <span class="c2">(دهنده نعمت‌های بزرگ/ابوداود؛1495)</span> و وتر <span class="c2">(فرد/بخاری، 6410)</span> را بجای مواردی که در این کتاب بیان شده، برشمرده­اند و برخی هم مانند ابن حجر بر این باور است که تمامی این نود و نه اسم در قرآن آمده است. <span class="c2">(نک: التلخیص الحبیر فی تخریج أحادیث الرافعی الكبیر، 5/451- 455)</span> در این زمینه باید خاطر نشان کرد که نود و نه اسمی که در این کتاب بدان پرداخته شده بر منهج جمهور علما بوده و بر مبنای نصوص مقدّس قرآن کریم و احادیث صحیح می­باشند، اگرچه اذعان می­گردد که برای خداوندأ نام­ها و صفات دیگری نیز وجود دارند که در شریعت بدانها اشاره شده است. و این می­رساند که نام­ها و صفات خداوندأ محدود و محصور نیستند.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2181">(<span dir="ltr"><a id="note_398" class="anchor"></a><a href="#ref_398" name="n_398" class="fnote_ref">[<span>398</span>]</a></span>) شرح و توضیح اسماء پروردگارأ در دو زاویه انجام گرفته:</p><p class="rtl start" id="p2182">     اوّل: معرفت اسماء: که بعد از اثبات وجود نام مُبارک در نصوص شرعی به شرحی مختصر و مفید از مفهوم و معنای آن در پرتو آیات و احادیث پرداخته شده است که در توضیحات به معانی و مفاهیم آیات و روایات اشاره شده است.</p><p class="rtl start" id="p2183">     دوّم: تأثیر و آثار آنها بر درون و برون مؤمن و وظایف وی در برابر آن. البته آنچه با تفکّر و تعقّل در این اسماء حاصل می­شود بسی والاتر از بیان این کلمات می­باشند و هر کس بنابر درجه ایمان و صفای روحش از آن­ها بهره­مند می­گردد.</p><p class="rtl start" id="p2184">     اگرچه شکی در این وجود ندارد که حقّ اسماء اللهأ بسی والاتر از این مطالب است ولی سعی شده که زوایای مذکور تا حدّ ممکن با وجود اختصار مفید باشند و مطالب، دقیق و ظریف بیان گردند تا بهره خواننده بهینه باشد.  </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2185">(<span dir="ltr"><a id="note_399" class="anchor"></a><a href="#ref_399" name="n_399" class="fnote_ref">[<span>399</span>]</a></span>) منابعی که از آنها در این مبحث استفاده شده و منابعی که جهت فهم بیشتر می­توان به آنها مراجعه کرد عبارتند از: اسماء حُسنی اثر ناصر سبحانی؛ اسماء الله اثر رزگار مرادی؛ اسماء الحسنی اثر سلیمان سامی محمود؛ الجامع لأسماء الله الحسنی اثر ابن قیم جوزیّه و قرطبی؛ الوجیز فی أسماء الله الحسنى اثر محمّد الکوس؛ المقصد الأسنی فی شرح اسماء الله الحسنی اثر غزالی؛ جزء فیه طرق حدیث إن لله تسعة وتسعین اسماً اثر ابو نعیم اصفهانی؛ منهج ودراسات لآیات الأسماء والصفات اثر شنقیطی؛ شرح أسماء الله الحسنى فی ضوء الكتاب والسنة اثر قحطانی؛ کتاب الأسماء و الصفات اثر بیهقی و الصفات الإلهیة تعریفها، أقسامها اثر تمیمی و....</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2186">(<span dir="ltr"><a id="note_400" class="anchor"></a><a href="#ref_400" name="n_400" class="fnote_ref">[<span>400</span>]</a></span>) شکر جامع همه مقام­های بندگی است و بنده را متّصف به تمامی صفات لازم در تزکیه می­کند.<span class="c6"> شکرگزاری از خداوندأ چندین مرحله و ضابطه دارد:</span> 1- شناخت نعمت و اینکه متعلّق به خداوندأ است. 2- در درون خود منّت­گزار و سپاسگزار خداوندأ باشد که این نعمت را به وی عطا کرده است. 3- با زبان نعمت‌های پروردگارأ را بازگو کند. 4- در استفاده از نعمت، خود را مقیّد به فرامین صاحب نعمت بکند.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2187">(<span dir="ltr"><a id="note_401" class="anchor"></a><a href="#ref_401" name="n_401" class="fnote_ref">[<span>401</span>]</a></span>) تمامی آفرینش طبق آیه 44 إسراء به تسبیح خداوندأ مشغولند ولی ما آن­را درک نمی­کنیم. پیغمبر ج در روایت صحیحی از مسلم <span class="c2">(ش1119)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش872)</span> خداوند را به <span class="c3">«سُبُّوحٌ، قُدُّوْسٌ»</span> ستوده است. سُبُّوح و قدّوس بر یک وزن می­باشند. سُبُّوح از سَبَحَ به معنای <span class="c2">(شنا کرد)</span> می­باشد که بعد برای بدون وقفه دور کردن کسی یا چیزی از چیز دیگر به­کار برده شده است. و کلمه تسبیح از آن گرفته شده است. سُبُّوح یعنی؛ خداوند به تمام معنا از آن­چه که نباید به او نسبت داده شود به دور و منزّه است. و مؤمنان با اختیار خود با حرکت در کاروان عظیمِ خلقت با انتخاب ایمان و متَّصِف و مزَیَّن شدن به صفات خداوندأ و تسبیح وی، از آن­چه نباید به او نسبت دهند وی را منزّه و پاک و مبرّا می­کنند و در پرتو تسبیح وی تقرّب جسته و از نقص به کمال می­رسند.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2188">(<span dir="ltr"><a id="note_402" class="anchor"></a><a href="#ref_402" name="n_402" class="fnote_ref">[<span>402</span>]</a></span>) مُهَیمِن در اصل مُأَیمِن و از ریشه أمن است که به خاطر تخفیف، همزه آن به هاء تبدیل شده و معنای خاصی به خود گرفته است.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2189">(<span dir="ltr"><a id="note_403" class="anchor"></a><a href="#ref_403" name="n_403" class="fnote_ref">[<span>403</span>]</a></span>) عزیز از کلمه عِزاز به معنی زمین سفت که کلنگ تأثیری در آن ندارد گرفته شده است. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2190">(<span dir="ltr"><a id="note_404" class="anchor"></a><a href="#ref_404" name="n_404" class="fnote_ref">[<span>404</span>]</a></span>) جبّار صیغه مبالغه <span class="c3">«جابر»</span> و ریشه آن <span class="c3">«جَبَرَ»</span> به معنای اصلاح چیزی و نابود کردن فساد با حالتی از چیرگی است. و به عملی که ترمیم استخوان شکسته کند جُبران اطلاق می­شود. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2191">(<span dir="ltr"><a id="note_405" class="anchor"></a><a href="#ref_405" name="n_405" class="fnote_ref">[<span>405</span>]</a></span>) بَارِئ از ماده بَرء به معنای سازنده و جداکننده و از ماده بُرء به معنای بهبودی و رها یافتن از چیزی است.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2192">(<span dir="ltr"><a id="note_406" class="anchor"></a><a href="#ref_406" name="n_406" class="fnote_ref">[<span>406</span>]</a></span>) غفّار از غَفَرَ به معنای پوشانیدن و از نظر دور داشتن است. به گونه­ای که چیز پوشانیده شده اصلاً مطرح نیست و گویی طرف اصلاً چنین چیزی برایش مطرح نبوده است.  </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2193"><span dir="ltr"><a id="note_407" class="anchor"></a><a href="#ref_407" name="n_407" class="fnote_ref">[<span>407</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش12591)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش3453)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش1314)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2194">(<span dir="ltr"><a id="note_408" class="anchor"></a><a href="#ref_408" name="n_408" class="fnote_ref">[<span>408</span>]</a></span>) باید توجه داشت که ذلیل کردنِ بندگان بر مبنای عدالت، فضل، حکمت و مصلحت استوار است و این نسبی بوده و نسبت به انسان مطرح است، پس این نمادی از خیر است و شر به خداوند نسبت داده نمی­شود.<span class="c6"> پیامبر ج فرموده­اند:</span> <span class="c3">«...والشرُّ  لیسَ إِلَیكَ....»</span> <span class="c3">«...شر از جانب تو نیست «و به تو نسبت داده نمی­شود»</span>...»؛ چرا که شر، قرار دادن چیزی در غیر جای خود است و خداوند مبرّا از این می­باشد. خداوند إحسانش أزلی و أابدی می­باشد و از نام­ها و صفات خداوند ثابت است که شر و عذاب در ذات و صفات و أفعال و أسماء خداوند جایی ندارند؛ چرا که وی مظهر رحمت و خیر و عدالت و حکمت است ولی شر از جانبِ مخلوقات و مفعولات وی می­باشد و آنها جدای از خدا هستند؛ زیرا فعلِ خداوند جدای از مفعولاتِ بندگان می­باشد و فعل وی کاملاً خیر است و مخلوقاتش خیر و شر دارند. پس شرّ بندگان قائم در خدای سبحان نیستند و جدای از وی می‌باشند.<span class="c6"> پیامبر ج هم نفرمودند:</span> تو شر را نیافریدی؛ و در واقع همه افعال مانند عذاب و شر فقط با اراده او صورت می­گیرند و همه کس و همه چیز اسبابی برای تحقّق افعال خداوند هستند. پس شر به وصف، فعل و نام خدا اضافه نمی­گردد بلکه به مخلوقاتش نسبت داده می­شود.</p><p class="rtl start" id="p2195">     حدیث مذکور: <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1848و1849)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش760)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3422و3421)</span>.</p><p class="rtl start" id="p2196">     برخی با دیدن بیماری یا مصیبت در شخصی می­گویند: <span class="c3">«خدا بد نده»</span>. مفهومی که از این برداشت می­شود این است که خدا دهنده­ی بد است که دعا می­شود که این کار را نکند. با توجه به مطالب فوق­الذکر گفتن این جمله نامشروع است؛ چراکه خداوند بدخواه و دهنده­ی بد نمی‌باشد پس نسبت بد دادن به وی حرام می­باشد و شایسته است که در چنین مواقعی أذکار مصیبت <span class="c2">(نک: (22-15)</span> دعاى انسان مصیبت زده) و یا شفا یافتن <span class="c2">(نک: (21-1)</span> دعا براى مریض هنگام عیادتش) خوانده شود. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2197">(<span dir="ltr"><a id="note_409" class="anchor"></a><a href="#ref_409" name="n_409" class="fnote_ref">[<span>409</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش50)</span> / مسلم <span class="c2">(ش106)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2198">(<span dir="ltr"><a id="note_410" class="anchor"></a><a href="#ref_410" name="n_410" class="fnote_ref">[<span>410</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش6502)</span> / ابن حبان <span class="c2">(ش347)</span> / بزار <span class="c2">(ش8750)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2199">(<span dir="ltr"><a id="note_411" class="anchor"></a><a href="#ref_411" name="n_411" class="fnote_ref">[<span>411</span>]</a></span>) عَدل یعنی؛ متوازن بودن و بعد متوازن کردن چیزی با چیز دیگر.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2200"><span dir="ltr"><a id="note_412" class="anchor"></a><a href="#ref_412" name="n_412" class="fnote_ref">[<span>412</span>]</a></span>- <span class="c2">(حسن)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش27545)</span> / بزار <span class="c2">(ش4088)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2201">(<span dir="ltr"><a id="note_413" class="anchor"></a><a href="#ref_413" name="n_413" class="fnote_ref">[<span>413</span>]</a></span>) <span class="c3">«ولیّ»</span> صفت مشبهه و <span class="c3">«والِی»</span> اسم فاعل <span class="c2">(هردو نام زیبای خداوند و از ریشه وَلِیَ)</span> به معنای دنبال هم قرار گرفتن است، به­گونه­ای که بین آن دو حائل و مانعی نباشد. در این حال ارتباط بسیار نزدیکی حاصل می­گردد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2202"><span dir="ltr"><a id="note_414" class="anchor"></a><a href="#ref_414" name="n_414" class="fnote_ref">[<span>414</span>]</a></span>- <span class="c2">(حسن)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش21540)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش2495)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2203">(<span dir="ltr"><a id="note_415" class="anchor"></a><a href="#ref_415" name="n_415" class="fnote_ref">[<span>415</span>]</a></span>) یکی از نام­های خداوند <span class="c3">«منّان»</span> یعنی؛ دهنده نعمت‌های بزرگ است.<span class="c6"> پیامبر ج فرموده­­اند:</span> <span class="c3">«...الْـمَنَّانُ، یا بَدِیعَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ...»</span> <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش13570)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش1497)</span>. خداوندأ نعمت­های فراوانی به انسان داده است و اگر انسان بخواهد نعمتهای خدا را برشمارد، نمی‌تواند آنها را سرشماری كند پس وی حقّ منّت بر انسان را به حق و به وفور داراست. با وجود عطای این همه نعمت،<span class="c6"> خداوند به دادن نعمت ایمان به انسان به صراحت بر وی منّت می­گذارد و می­فرمایند:</span> ﴿بَلِ ٱللَّهُ يَمُنُّ عَلَيۡكُمۡ أَنۡ هَدَىٰكُمۡ لِلۡإِيمَٰنِ﴾ <span class="c5">[الحجرات: 17]</span>. <span class="c3">«...بلكه خدا بر شما منّت می‌گذارد كه شما را به سوی ایمان آوردن رهنمود كرده است»</span>.</p><p class="rtl start" id="p2204">     مؤمن هرگز قوانین شریعت خداوند را تکلیفی سخت بر خود نمی­داند بلکه آن­را موهبت و لطفی خاص و بس والا از طرف پروردگارش می­داند که با نهایت منّت و شوق و ذوق و لذّت بدان می‌نگرد و می­گراید؛ چرا که «‏یقیناً خداوند بر مؤمنان منّت نهاد و تفضّل كرد بدان­گاه كه در میانشان پیغمبری از جنس خودشان برانگیخت. <span class="c2">(پیغمبری كه)</span> بر آنان آیات <span class="c2">(كتاب خواندنی قرآن و كتاب دیدنی جهان)</span> او را می‌خواند، و ایشان را <span class="c2">(از عقائد نادرست و اخلاق زشت)</span> پاكیزه می‌داشت و بدیشان كتاب و فرزانگی <span class="c2">(یعنی؛ اسرار سنّت و احكام شریعت)</span> می‌آموخت، و آنان پیش از آن در گمراهی آشكاری <span class="c2">(غوطه‌ور)</span> بودند» <span class="c5">[آلِ­عِمران: 164]</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2205"><span dir="ltr"><a id="note_416" class="anchor"></a><a href="#ref_416" name="n_416" class="fnote_ref">[<span>416</span>]</a></span>- <span class="c2">(حسن)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش21540)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش2495)</span>.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2206">(<span dir="ltr"><a id="note_417" class="anchor"></a><a href="#ref_417" name="n_417" class="fnote_ref">[<span>417</span>]</a></span>) ﴿شَيۡءٖ﴾ در آیه ﴿وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرُ﴾ <span class="c5">[المائدة: 120]</span>. مصدر شاء یشاء و در معنای اسم مفعول <span class="c2">(مُشیء)</span> بکار برده شده است. پس  ﴿شَيۡءٖ﴾ یعنی؛ چیزی که مشیتی خاص به آن تعلق گرفته است و امکان وقوع دارد؛ چرا که قطعاً منظور چیزهایی نیست که انجامشان محال باشد.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2207">(<span dir="ltr"><a id="note_418" class="anchor"></a><a href="#ref_418" name="n_418" class="fnote_ref">[<span>418</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1848و1849)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش760)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2208"><span dir="ltr"><a id="note_419" class="anchor"></a><a href="#ref_419" name="n_419" class="fnote_ref">[<span>419</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: احمد، المسند <span class="c2">(ش25384)</span> / ترمذی <span class="c2">(ش3513)</span> / ابن ماجه <span class="c2">(ش3850)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2209">(<span dir="ltr"><a id="note_420" class="anchor"></a><a href="#ref_420" name="n_420" class="fnote_ref">[<span>420</span>]</a></span>) نمی­توان <span class="c3">«مِلک»</span> را به عنوان صفت برای خداوند بکار برد؛ چون خداوندأ مِلک نیست بلکه مالِکِ مِلک و مُلک و همه چیز است. «مَلِک و مَلِیک <span class="c2">(دارای مبالغه زیاد)</span>» نیز برای خداوندأ در قرآن آمده است.</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2210">(<span dir="ltr"><a id="note_421" class="anchor"></a><a href="#ref_421" name="n_421" class="fnote_ref">[<span>421</span>]</a></span>) یکی از صفت­های خداوند <span class="c3">«دیّان»</span> است.<span class="c6"> خداوندأ می­فرمایند:</span> ﴿فَلَوۡلَآ إِن كُنتُمۡ غَيۡرَ مَدِينِينَ٨٦﴾ <span class="c5">[الواقعة: 86]</span>. <span class="c3">«‏‏‏‏اگر شما «بعد از مرگ»</span> هرگز در برابر اعمالتان جزا و سزا داده نمی‌شوید <span class="c3">«پس روح را به قالب انسان مُرده برگردانید»</span>». از این آیه مشخص است که خداوند <span class="c3">«دائِن و دیّان»</span> است. یعنی؛ خداوند بسیار جزا دهنده است.   </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2211">(<span dir="ltr"><a id="note_422" class="anchor"></a><a href="#ref_422" name="n_422" class="fnote_ref">[<span>422</span>]</a></span>) بعد از جمع کردن انسان‌ها توسط جامِع، خداوندأ با صفتی دیگر ظهور می­یابد و آن <span class="c3">«حاشِر»</span> است. حاشِر جدای از معنای جامِع، به جمع کردن و ملحق کردن افراد پراکنده و فروبردن آنها به بکدیگر اطلاق می­شود.<span class="c6"> خداوندأ می­فرمایند:</span> ﴿وَيَوۡمَ يَحۡشُرُهُمۡ وَمَا يَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ﴾ <span class="c5">[الفرقان: 17]</span>. <span class="c3">«‏‏‏‏روزی را كه خداوند همه‌ی مشركان را به همراه همه‌ی كسانی كه بجز خدا می‌پرستیدند، گرد می‌آورد»</span>.‏</p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2212">(<span dir="ltr"><a id="note_423" class="anchor"></a><a href="#ref_423" name="n_423" class="fnote_ref">[<span>423</span>]</a></span>) <span class="c2">(صحیح)</span>: مسلم <span class="c2">(ش1099)</span> / ابوداود <span class="c2">(ش847)</span> / نسایی <span class="c2">(ش1068)</span>. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2213">(<span dir="ltr"><a id="note_424" class="anchor"></a><a href="#ref_424" name="n_424" class="fnote_ref">[<span>424</span>]</a></span>) البته توجه شود که ذات خدا نور نیست؛ چرا که ذاتش بر انسان مشخص نیست بلکه منظور این است که خداوندأ برای آسمان‌ها و زمین نور قرار داده و نور خدا به معنی هدایت و روشن‌کردن مجهولات و نا­مشخص­هاست. </p></div><div class="rtl start"><p class="rtl start" id="p2214"><span dir="ltr"><a id="note_425" class="anchor"></a><a href="#ref_425" name="n_425" class="fnote_ref">[<span>425</span>]</a></span>- <span class="c2">(صحیح)</span>: بخاری <span class="c2">(ش7378و6099)</span> / مسلم <span class="c2">(ش7260و7258)</span>.</p></div></div></div>