ԱՐԴՅՈ՞Ք ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԸ ԱՍՏԾՈ ԽՈՍՔՆ Է.

ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆ

Նոր Կտակարանը հանդիսանում է չորս Ավետարանների հավաքածու, Գործքի գիրք, քսանմեկ Նամակներ և հայտնություն, որոնք էլ հանդիսանում են Քրիստոնյաների սուրբ գրքի բովանդակությունը:Տվյալ գրքերը վերագրում են ութ հեղինակներին, ովքեր եղել են Քրիստոնեության առաջին և երկրորդ սերունդները. Մատթեոս, Մարկոս, Ղուկաս և Հովհաննես, ովքեր էլ հանդիսանում են Ավետարանների հեղինակները և Պողոսը, ով հանդիսանում է տասնչորս նամակների[1] հեղինակը և Պետրոսը, Ջեյմսը, Հուդան, ում վերագրում են որոշ նկարները:

Մատթեոսը, Հովհաննեսը, Պետրոսը, Ջեյմսը և Հուդան հանդիսանում էին Հիսուսի (Խ.Ա.Ո.Ն) աշակերտները: Մարկոսը, ով հանդիսանում էր Պետրոսի աշակերտը և Պողոսը, ով Քրիստոնեություն ընդունեց Հիսուսից (Խ.Ա.Ո.Ն) հետո և նրանք երբեք նրան անհատապես չեն հանդիպել: Ղուկասը, ով հանդիսանում էր Պողոսի աշակերտը քրիստոնեություն ընդունեց Պողոսի միջոցով, ով, ինչպես նշեցինք, չէր հանդիպել Հիսուսին (Խ.Ա.Ո.Ն):

Քրիստոնյաները խոստովանում են, որ Հիսուսի (Խ.Ա.Ո.Ն) աշակերտները և նրանց հետևորդները գրառել են Ավետարանները և Նամակները, ապա այդ դեպքում, ինչպե՞ս են կարող որոշ մարդկանց գրառումները սուրբ համարվել:

Վատիկանի Խորհրդի ընթացքում 1869-1870 եկեղեցին որոշում կայացրեց կապված Սուրբ Աստվածաշնչի, Հին և Նոր Կտակարանների հետ: Այն ասում է. «Սուրբ Աստվածաշնչի այս գրքերը հեղինակել է Աստվածը, որը գրառել են Սուրբ Հոգու ոգեշնչությամբ և որպես այդպիսին տրվել է եկեղեցուն»:

Դրանից մեկ դար անց, Վատիկանում տեղի ունեցավ մեկ այլ հանձնաժողով: Այս հանձնաժողովը (1962-1965) տեղի ունեցավ քննարկելու այն խնդիրները, որոնց դեմ հանդիման էր կանգնել եկեղեցին Սուրբ Աստվածաշնչի քննադատական ուսումնասիրությունների ընթացքում: 2344 մեծամասնական և միայն վեց դեմ ձայներով այն որոշեց հետևյալը.

«Թորան ձախողվել էր լինել Աստծո խոսք և այս տեսակետից կտակարանները ավելի լավ են և նրանք, Կտակարանները եկել են մեզ Սուրբ Հոգու աստվածային ոգեշնչությամբ: Եկեղեցին հայտնում է, մեծ հաստատակամությամբ և համոզվածությամբ, որ չորս Կտակարանները միշտ հաստատում են իրենց պատմական վավերականությունը: Կտակարանները ազնվորեն ասում են մեզ Աստծո Որդի Հիսուսի գործերը և ուսմունքները:Սուրբ հեղինակները գրառել են չորս Կտակարանները որպեսզի բացահայտեն մեզ ճշմարտությունը և Քրիստոսի ազնիվ գործերը»:[2]

Եկեղեցին նույնպես հայտնում է, որ հեղինակները փոփոխել են որոշ խոսքեր, ուստի հեղինակը հանդիսանում է ոչ թե Ամենաբարձրյալ Ալլահը, այլ Սուրբ Հոգու ոգեշնչությամբ ավետարանականները: Իրենց «Ղպտի Ազգի Պատմության Ամփոփում» գրքի մեջ, ղպտի գիտնականները ասում են, «Սուրբ Աստվածաշունչը հանդիսանում է գրքերի հավաքածու, որոնք տարբեր ժամանակաշրջաններում, Սուրբ Հոգով գրառել են Աստծո մարդիկ»:

Քրիստոնյաները հավատք չեն ընծայում բառացի գրական ոգեշնչմանը, այնպես ինչպես Մահմեդականները: Նրանք հավատք են ընծայում որ. «Եթե Ալլահը, Ամենաբարձրյալը, ցանկություն հայտնի մարդկանց պատմել իր որոշ գաղտնիքները, Նա կոգեշնչի ընտրյալ հեղինակին գրել գլուխը: Այնուհետ, նա կաջակցի հեղինակին և կոգեշնչի նրան ընտրել իրադարձությունը, իրավիճակը, արարքները, խոսքերը, որոնք Նա է ցանկանում ի շահ Իր ծառաների:Ալլահը նույնպես կլինի հեղինակի դաստիարակը և առաջնորդը և Նա կպաշտպանի նրան յուրաքանչյուր սխալից կամ թերությունից և կգրառի միայն այն, ինչը Ալլահն է ոգեշնչում նրան գրառել. սա բավարար է գիրքը վերագրել Ալլահին»:

Քահանա Ֆենդերը հայտնության մեջ բացատրեց Քրիստոնյաների հավատքը: Նա ասաց. «Մենք հավատք ենք ընծայում, որ մարգարեները և աշակերտները ամեն ինչում ենթարկվել են մոռացության և սխալների, սակայն, նրանք անսխալ են գրառելու և պատմելու մեջ: Եթե ընթերցողը նկատել է որոշ տարբերություններ կամ անհավանականություններ իրենց գրվածքների մեջ, ապա պատճառը ընթերցողի գիտելիքի և ընկալման պակասն է»:[3]

Սա հանդիսանում է Նոր Կտակարանի Քրիստոնյաների համառոտ հավատքը:

ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ ՁԵՌԱԳԻՐԸ

Նոր Կտակարանի գրքերը մենք ստացել են հազարավոր ձեռագրերից, որոնցով Քրիստոնյաները հպարտանում են: Նրանք հավատք են ընծայում, որ այս ձեռագրերը, որոնք մեծաքանակ են, հանդիսանում են Ամենաբարձրյալ Ալլահի անսխալականության ակնհայտ վկայությունը, որոնք գրառել են Հիսուսի (Խ.Ա.Ո.Ն) աշակերտները:

Ձեռագրերի կարևորությունը և Քրիստոնյաների համար իրենց ժամկետները ընկալելու համար մենք մեջ կբերենք այն, ինչ ասաց Քահանա Ջիմմի Սուագարթը մահմեդական գիտնական Ահմեդ Դիդաթի հետ բանավեճի ընթացքում: Նա ասաց. «Գոյություն ունի Նոր Կտակարանի Աստծո խոսքի ավելի քան քսանչորս հազար գրավոր ձեռագրեր,որոնցից ամենահնագույնը պատկանում է երեք հարյուր հիսուն թվականներին: Ամեն դեպքում, Աստծո խոսքի առաջին ձեռագրի բնօրինակը գոյություն չունի»:

Նոր Կտակարանի ձեռագրերը կարելի է բաժանել երեք դասի:

ԱՌԱՋԻՆ, ՄԱԳԱՂԱԹԻ ՁԵՌԱԳԻՐԸ

Մագաղաթի գրառումը կիրառության մեջ էր երկրորդ և երրորդ դարերում: Այս ձեռագրերը պարունակում են Նոր Կտակարանի երկու հատվածները: Մեկը պարունակում է Հովհաննեսի Ավետարանի երկու հատվածները (Հովհաննես 18:31 և 18:37-38), որոնք գրառվել են երկրորդ դարում և այժմ գտնվում են Մանչեսթրում: Մյուսը պարունակում է Մատթեոսի Ավետարանի երկու հատվածները (Մատթեոս 1:1-9 և 12:14-20), գոյություն ունեն նաև որոշ պապիրուս ձեռագրեր, որոնք պատկանում են ավելի ուշ ժամանակաշրջանի և պարունակում են հակիրճ աստվածաշնչյան հատվածներ:

ԵՐԿՐՈՐԴ ՀՈՒՆԱԿԱՆ ՁԵՌԱԳՐԵՐԸ

Այս ձեռագրերը գրառել են կենդանիների կաշվի վրա և նմանատիպ գրառությունը կիրառել են չորրորդ դարում: Այս ձեռագրերը բազմաթիվ են և պարունակում են ամենակարևոր ձեռագրերը.Ալեքսանդրինուսի Ձեռագիրը, Սինաքթիքուսի Ձեռագիրը և Վատիկանուսի Ձեռագիրը:

ԵՐՐՈՐԴ, ՁԵՌԱԳՐԵՐ, ՈՐՈՆՔ ՊԱՏԿԱՆՈՒՄ ԵՆ ՏԱՍՆԵՐԵՔԵՐՐՈՐԴ ԴԱՐԻՆ

Բազիլենսիսի ձեռագիրը հանդիսանում է ամենակարևորը:

Ալեքսանդրինուսի, Սինաթիկուսի և Վատիկանուսի ձեռագրերը հանդիսանում են Հունական ձեռագրի ամենակարևորները: Դրանք գրառվել են չորրորդ դարում: Մենք դրանք բացատրել ենք Հին Կտակարանի մասին մեր նախորդ գրքի մեջ; ուստի մենք կնշենք միայն այն, ինչ վերաբերում է Նոր Կատակարանին:

1. ՎԱՏԻԿԱՆՈՒՍԻ ՁԵՌԱԳԻՐԸ

Կաթոլիկ Նոր Կտակարանի ներածությունը ասում է.«Ամենահին ձեռագրերը, որոնք պարունակում են Նոր Կատակարանների գրքերի մեծամասնությունը կամ ամբողջական տեքստերը, երկու սուրբ գրքեր են, որոնք պատկանում են չորրորդ դարին և Վատիկանուսի Ձեռագիրը հանդիսանում է ամենակարևորը:Ձեռագրի աղբյուրը մեզ հայտնի չէ և դժբախտաբար այն ունի որոշակի վնասվածքներ; Այն պարունակում է Նոր Կտակարանը, բացառությամբ Հրեաների (9:14, 13:25) առաջին և երկրորդ Տիմոթեոսը, Տիթուսը, Փիլիպոսը և Հայտնությունը և անհայտ հեղինակը ավելացրել է այս նամակները և Թղթերը տասնհինգերորդ դարում: Այս ձեռագրի մեջ Մարկոսի Ավետարանը ավարտվում է 16:9 տարբերակով»:

2. ՍԻՆԱՔԹԻՔՈՒՍԻ ՁԵՌԱԳԻՐԸ

Նոր Կտակարանի Ֆրանսերեն ներածությունը ասում է. «Այս ձեռագիրը ոչ միայն պարունակում է ամբողջ Նոր Կտակարանը, այլ նաև Բարնաբայի նամակները և Հերմանսի հովվերգության մի մասը, որը գրառումների մեջ չէ»: Այս ձեռագիրը չի ներառում Մարկոսի Ավետարանի ավարտը (16:9-20) և գոյություն չունի ոչ մի դատարկ էջ, իսկ Ղուկասի սկիզբը սկսվում է անմիջապես 8 տարբերակով:

3. ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԻՆՈՒՍԻ ՁԵՌԱԳԻՐԸ

Այս ձեռագիրը պարունակում է Նոր Կտակարանը, որոշակի թերի հատվածներով: Օրինակ է հանդիսանում է Մատթեոսի Ավետարանի սկիզբը մինչ (25:6) գլուխը և Հովհաննեսի Ավետարանի գլուխ (6:51) մինչ (8:52): Այն նույնպես պարունակում է Կլեմենտի երկու նամակները և այլ գրառումներ, որոնք առկա չեն Սուրբ Աստվածաշնչի մեջ:

4. ԵՓՐԵՄՅԱՆ ՌԵՍԿՐԻՊՏՈՒՍԻ ՁԵՌԱԳԻՐԸ

Այս ձեռագիրը ներառում է միայն Նոր Կտակարանը, որը այժմ գտնվում է Փարիզի Ազգային Գրադարանում: Գիտնականները ենթադրում են, որ այն գրառել են վեցերորդ կան յոթերորդ դարում և ոմանք ասում են, որ հինգերորդ դարում:

5. ԲԵԶԱ ՔԱՆԹԵԲՐԻԳԵՆՍԻՍԻ ՁԵՌԱԳԻՐԸ

Այս ձեռագիրը պատկանում է հինգերորդ դարին և այժմ գտնվում է Քեմբրիջի Համալսարանում: Այն պարունակում է չորս Ավետարաններ և Գործք գիրքը, հատվածների բազմաթիվ թերություններով, ինչպիսին է Հովհաննեսի Ավետարանի սկիզբը: Այս ձեռագրի հեղինակը ազատ կերպով կրկնօրինակում էր:Նա կրկնօրինակել է Հիսուսի տոհմածառի ցուցակը ինչպես արձանագրել է Մատթեոսը և այնուհետ, նա կրկնօրինակել է Ղուկասի ցուցակը և նկատել է տարբերությունը, նա զետեղել է Մատթեոսի ցուցակը Ղուկասի Ավետարանի մեջ: Ամեն դեպքում, քանի որ Մատթեոսի ցուցակից բացակայում էր մի քանի անուններ, նա իրենից ավելացնում է որոշ անուններ:

6. ԲԱԶԻԼԵՆՍԻՍԻ ՁԵՌԱԳԻՐԸ

Գիտնականները առաջարկում են, որ այն պատկանում է ութերորդ դարին և այժմ գտնվում է Շվեցարիայի Բազելի Համալսարանում: Այն պարունակում է Նոր Կտակարանը հսկայական թերություններով:

7. ԼԱՈՒԴԻԱՆՈՒՍԻ ՁԵՌԱԳԻՐԸ

Այս ձեռագիրը պատկանում է իններորդ դարին և այժմ գտնվում է Օքսֆորդի Բոդլեյնի Գրադարանում: Այն պարունակում է միայն Գործքի գիրքը:[4]

ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ ՁԵՌԱԳՐԻ ՏԱՐԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Առաջին բանը, որը մենք նկատում ենք Նոր Կտակարանի ձեռագրերի մեջ այն է, որ դրանք չեն գրառել մարդիկ, ում վերաբերվում են, դրանք չեն գրել նրանց գոյություն ընթացքում և առաջին ձեռագիրը գրառել են նրանց մահից նվազագույնը երկու դար անց:

Քրիստոնյաները չեն կարող ապացուցել, այլապես Փրիսթ Ֆրինգը կխոստովաներ դա մահմեդական գիտնական Ալ Հինդի բանավեճի ընթացքում: Ներողություն խնդրելով Փրիսթ Ֆրինգը ասաց. «Պատճառը, որ մենք, քրիստոնյաներս կորցրեցին արձանագրությունները հանդիսանում են այն դժվարությունները և խնդիրները, որոնց առջև կանգնում են Քրիստոնյաները երեք հարյուր և տասներեք տարիներ»: Մահմեդական գիտնական Ալ Հինդին ընդունել է այս բացատրությունը, սակայն չի ազատում նրանց բերել այս արձանագրությունները; քանի որ այսպիսի գործոնները չեն կարող ապավինել ենթադրություններին, գուշակություններին և անորոշությանը: Ավելին, Նոր Կտակարանի ձեռագրերի միջև գոյություն չունեն երկու նմանատիպ ձեռագրեր: Բոլորը հանդիսանում են հեղինակների հայեցողության լրացումների և հեռացումների արդյունք և այս խոստովանում են Քրիստոնյաները:

Փորձելով նվազեցնել ձեռագրերի միջև առկա այս տարբերությունների կարևորությունը, Ջիմմի Սուագգարթն ասաց.«Ինչ վերաբերում է գրվածքներին, գիտական սկզբունքները մեզ ասում են, որ, եթե մենք ունենք որոշակի գրքի տաս օրինակ, ապա մեզ անհրաժեշտ չէ բնօրինակը: Մենք ունենք քսանչորս հազար կրկնօրինակ և մենք չենք ժխտում, որ դրանց միջև առկա են տարբերություններ:Ամեն դեպքում,կարևորը այն է,որ բովանդակության էությունը չենթարկվի փոփոխության»:

Իր «Աստվածաշնչի մասին Ճշմարտությունը» գրքի մեջ, Դոկ. Ռոբերտը համամիտ չէ Սուագգարթի հետ և պատասխանում է: Ավելին, Ռոբերտը պատրաստել էր գիտական թռուցիկ, որը պետք է տպագրվեր Սուրբ Աստվածաշնչի հետ, սակայն նրան չթույլատրեցին: Երբ նրան հարցրեցին պատճառը, նա ասաց. «Թռուցիկը մարդկանց կստիպեր կորցնել իրենց հույսը գրքին»:

Նա նույնպես ասաց. «Գոյություն չունի ոչ մի գիրք, որը պարունակում է փոփոխություններ, սխալներ, կեղծիքներ, ինչպես Սուրբ Աստվածաշունչը» և նա ավելացրեց, որ եկեղեցական հայրերը խոստովանում են մտադրված կեղծիքի մասին, սակայն անհամաձայնությունը կայանում է նրանով, թե ով է արել դա: Նա ավելացրեց. «Ոչ ոք չի կարող հայտարարել, որ Սուրբ Աստվածաշնչի հատվածների հեղինակը Աստվածն է, կամ որ Նա ոգեշնչել է այս կեղծիքները»:[5]

Քեն Ռիմն ասաց. «Այսօր աստվածաբանները համամիտ են, որ Սուրբ Աստվածաշնչի միայն մի փոքր հատված չի ենթարկվել փոփոխության»:

Բրիտանիկա Հանրագիտարանի մեջ Մորիս Նուրն ասաց. «Կանոնական Ավետարանների վաղ ձեռագիրը գրառվել է հինգերորդ դարում: Աշակերտների և հինգերորդ դարի ժամանակահատվածը մեզ չի թողնում այդ չորս Ավետարանրի որևէ ձեռագիր: Նույնիսկ, չնայած այն մոտ է մեր ժամանակաշրջանին, այնտեղ առկա է զգալի կեղծիք, առավելապես Մարկոսի և Հովհաննեսի Ավետարանների մեջ»:

Ինչ վերաբերում է Մարկոսի Ավետարանին, իր «Սուրբ Մարկոս» գրքի մեջ, Դենիս Նայնհամն ասաց. «Անխուսափելի փոփոխությունները կամա և ակամա, սողոսկեց հարյուրավոր ձեռագրերի մեջ, այսինքն Մարկոսի կրկնօրինակ ձեռագրի, որոնք պահպանվել են, սակայն նրանց մեջ առկա չեն երկու նույնանման»:[6] Նա նույնպես ասաց. «Մենք չունենք որևէ գրառված ձեռագիր, որը մենք կարող ենք համեմատել մյուսի հետ»:

Քահանա Քորերը ասաց, որ Ավետարանների ձեռագրերը պարունակում են 50 000 տարբերություններ, մինչդեռ Քրիս Բախն ասաց, որ դրանք 150000 են:Բրիտանիկա Հանրագիտարանը հաստատում է սա ասելով. «Եկեղեցական հայրերի Նոր Կտակարանի ընտրությունը, որը ընդգրկում է համարյա ամբողջը, հատվածների միջև ցույց է տալիս ավելի քան հարյուր և հիսուն հազար տարբերություններ»:

Քրիստոնյաները փորձում են գտնել այս տարբերությունների արդարացումը:Իր «Ուղեցույց փնտրողները» գրքի մեջ Դոկ. Սամաան Կալհունը ասաց. «Մի զարմացեք սուրբ գրքերի կրկնօրինակների մեջ զետեղված տարբերությունների վրա, քանի որ մինչ տասնհինգերորդ դարի տպագրության հայտնագործումը, այս կրկնօրինակները ձեռագիր էին և այդ հեղինակներից ոմանք անուսում և մոռացկոտ էին»:[7]

Սա ճշմարտություն է, սակայն միայն մի մասը, քանի որ նա անտեսում է հեղինակների կամա կեղծիքները, որի մասին խոստովանում են Նոր Կտակարանի Ֆրանսերեն ներածության հեղինակները:

Այն ասում է. «Առկա Նոր Կտակարանի ձեռագրերը, նամանտիպ չեն, սակայն կարելի է տեսնել տարբեր կարևորության շատ տարբերություններ: ... Գոյություն ունեն տարբերություններ, որոնք ներառում են իմաստային ամբողջական հատվածներ և դժվարություն չի հանդիսանում գտնել դրանց պատճառաբանությունները:Հեղինակները,ում աշխատանքի ունակությունը տարբեր է, դարերի ընթացքում կրկնօրինակել են Նոր Կտակարանի տեքստը և նրանցից ոչ մեկը ապահովագրված չէ տարբեր խախտումներից....: Ի լրացում, որոշ դպիրներ երբեմն փորձել են ուղղել այն, ինչ ըստ նրանց աստվածաբանական տեսանկյունի,պարունակել է ակնհայտ սխալներ կամ ճշգրտության պակաս և ուստի ներկայացրել են տեքստի նոր գույն, որը ամբողջովին սխալ է:

Այս ամենին մենք կարող ենք ավելացնել, որ Նոր Կտակարանի շատ հատվածների կիրառությունը երկրպագության առումով հանգեցրել է որոշ լրացումների, որոնք այն կդարձնեին ավելի գեղեցիկ և ընթերցանության համար երգեցիկ:

Ակնհայտ է, որ այն ինչ ներկայացրեցին հեղինակները կուտակվել է դարերի ընթացքում: Տեքստը, որը հասել է տպագրության ժամանակաշրջան, լի էր փոփոխություններով և լրացումներով...Քննադատության գիտության բարձրագույն նպատակը հանդիսանում է քննել տարբեր փաստաթղթերի տեքստերը, որպեսզի տեքստը հնարավորինս մոտ գնահատել բնօրինակին, սակայն հնարավոր չէ հասնել դրան»:

Իր «Ավետարանները, իրենց բնօրինակը և աճը» գրքի մեջ, Ֆրեդերիկ Գրանթը, Նյու Յորքի Աստվածաբանության Ֆեդերալ Հաստատության Աստվածաշնչի աստվածաբանական գիտությունների պրոֆեսորը ասաց. «Տեքստերը պահպանվել են ձեռագրերի մեջ, որոնք կրկնօրինակել են հոգնած հեղինակները: Այսօր գոյություն ունեն 4700 այսպիսի լիարժեք ձեռագրեր թղթերի, կտորի կամ մագաղաթների միջև: Այս բոլոր ձեռագրերի տեքստերը զգալիորեն տարբերվում են և մենք չենք կարող անսխալ ապավինել նրանցից որևէ մեկին:Բոլոր չափերի կրկնօրինակների մեծամասնությունը վերանայողները ենթարկել են փոփոխության, ում աշխատանքները միշտ չէ, որ ճիշտ են ընկալվում»:[8]

Նոր Կտակարանի հրատարակված տեքստերը վերջնական չեն; դրանք կախված են լրացուցիչ ձեռագրերի հայտնաբերման փաստարկից: Նոր Կտակարանի Ջեսյութ Քահանայության ներածականը ասում է. «Այսօր, մենք կարող են Նոր Կտակարանի տեքստը պատրաստել որպես լավը, որը վերանայման կարիք չունի, հակառակ դեպքում մենք կարող ենք նոր փաստաթղթեր գտնել»:

Այն հանդիսանում է ժամանակավոր Նոր Կտակարան, մինչ հետագա ծանուցումը:

ԴՊԻՐՆԵՐԻ ՁևԱՓՈԽՈՒՄՆԵՐԻ ՕՐԻՆԱԿՆԵՐԸ

Ոչ ոք, ով ուսումնասիրում է Ավետարանի տեքստերը, չի կարող գտնել որոշ դպիրների ակամա լրացումները տեքստի մեջ:Հետևյալ հատվածները կարող են ցույց տալ դրանցից մի քանիսը:

Մատթեոսը ասաց. «Այսպիսով, երբ դուք տեսնում եք սարսափելի սրբապղծությունը, ինչպես խոսում են մարգարե Դանիելի մասին, կանգնած սուրբ վայրում, թող ընթերցողը հասկանա, ապա թող նրանք, ովքեր Հրեաստանում են, փախչեն լեռներ»: (Մատթեոս 24:15-16) «Թող ընթերցողը հասկանա» նախադասությունը լրացում է, որը ավելացրել է դպիրը, ով ցանկություն է ունեցել նշել խնդրի կարևորությունը, այդ Հիսուսի (Խ.Ա.Ո.Ն) խոսքերը չեն, երբ նա խոսում էր իր աշակերտների հետ:

Հովհաննեսի Ավետարանի ավարտը կարելի է ընթերցել հետևյալ կերպ. «Աշակերտն է, ով վկայում է այս բաները և ով գրառել է և մենք տեղյակ ենք, որ նրա վկայություն ճշմարիտ է»: (Հովհաննես 21:24) «Մենք տեղյակ ենք, որ նրա վկայությունը ճշմարիտ է» նախադասությունը լրացում է, որը ավելացրել է դպիրը: Տալով իր կարծիքը այս մասին, Սուրբ Աստվածաշնչի Ջեսույթ Քահանայության Տարբերակը ասում է. «Խումբը, որը գրառել է այս Ավետարանը,տեսել է այն որպես մշտական վկայություն,որը համաձայնեցված է ժամանակի հետ, որը բերել են սիրելի աշակերտները»:

Հովհաննեսի Կտակարանի մեկ այլ տարբերակը ասում է.«Անմիջապես հոսեց արյուն և ջուր, Նա, ով ականատես է եղել դարձել է վկա – վկայությունը ճշմարիտ է և նա տեղյակ է, որ նա ասում է ճշմարտությունը, որին դուք էլ կարող եք հավատք ընծայել»: (Հովհաննես 19:34-35) վերջին նախադասության մեջ հեղինակը ցանկություն ուներ նշել և հաստատել Հովհաննեսի ազնվությունը, դրանք Հովհաննեսի խոսքերը չեն:

Ղուկասի Ավետարանի լրացումներից է Հիսուսին (Խ.Ա.Ո.Ն) վերաբերող խոսքերը, երբ նա պատասխանում է իր երկու աշակերտներին, Հովհաննեսին և Ջեյմսին, երբ նրանք հարցնում են նրան, թե արդյոք նա կարող է կրակ իջեցնել Սամարատացիներին կործանելու համար: Նա (Խ.Ա.Ո.Ն) այնուհետ շրջվում և հանդիմանում է նրանց: Ամեն դեպքում, դպիրը ավելացրել է «ասելով. դուք տեղյակ չեք, թե ինչ ոգի ունեք դուք»: (Ղուկաս 9:55)

Հայր Մաթթա Ալ Միսքիինը ասաց. «Առանց բացառության, բոլոր աստվածաբանները համամիտ են, որ այս տարբերակը լրացում է, որը վաղ ժամանակահատվածում ավելացրել է դպիրներից մեկը, որովհետև վաղ ձեռագրի մեջ այն առկա չէ: Ամեն դեպքում, այն համամիտ է տեքստի իմաստին և իրավիճակին: Հնագույն ձեռագրի մեջ տարբերակը ավարտվում է «հանդիմանեց նրանց» խոսքերով:[9]

Այս լրացումը հեռացրել են Սուրբ Աստվածաշնչի մի քանի տարբերակներից, ինչպիսիք են Ամերիկյան Տիպական Տարբերակը, Անգլերեն Տիպական Տարբերակը և Ավետիսի Աստվածաշունչը:[10]

Նմանապես դպիրները կամ ավելացրել կամ հեռացրել են Հովհաննեսի Ավետարանի հինգերորդ գլխի մի հատվածը: Այն ասում է. «Նրանց մեջ պառկած էին տկար ժողովրդի մի բազմություն, կույր, կաղ, զառամյալ, ովքեր սպասում էին հոսող ջրին: Քանի որ հրեշտակը իջնում է որոշակի եղանակին ջրավազան և ալեկոծում էր ջուրը, այնուհետ, նա, ով առաջինը կմտնի այնտեղ ալեկոծությունից հետո, կատարյալ կառողջանա, ինչ ախտ էլ որ լինի: Եվ այնտեղ էին որոշակի մարդիկ, ովքեր տկար էին երեսուն և ութ տարի»: (Հովհաննես 5:3,4,5 Արքա Ջեյմսի Տարբերակ)

Ըստ հայր Մաթթա Ալ Մասկիինի[11] կարևոր ձեռագրերի մեծամասնության մեջ առկա չէ հետևյալ նախադասությունը, «սպասել ջրի շարժմանը»: Քանի որ հրեշտակները իջնում են որոշակի եղանակին ջրավազան և ալեկոծում են ջուրը, ով այնուհետ առաջինը ալեկոծությունից հետո մտնի, նրա ամբողջ ախտը կհեռանա: Ուստի, Ավետիսի Աստվածաշունչը և այլ տարբերակների խմբագիրները հեռցրել են դա: «Տկար մարդկանց մի ամբոխ պառկած էին սյունասրահում – կույր, կաղ և կաթվածահար: Այնտեղ կար մի տղամարդ, ով տկար էր երեսունութ տարի»: (Հովհաննես 5:3 և 5 – առանց համարի 4, Ավետիսի Աստվածաշունչ)

ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ ՀԵՂԻՆԱԿՆԵՐԻ ՆԵՐՇՆՉԱՆՔԻ ՀԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԶՐՈՅԱԿԱՆԱՑՈՒՄԸ

Նոր Կտակարանի հեղինակներից ոչ մեկը, բացառությամբ Պողոսի, չի հայտարարել, որ նրանց ներշնչել են, սակայն նրանց աշխատանքները խոստովանություն են, որ դրանք հանդիսանում են մարդկային ջանքերի արդյունք, որոնք չպետք է համարել սուրբ գրքեր:

Իր գրքի մեջ Ղուկասը խոստովանում է, որ նա ոչ մի գաղափար չունի ներշնչանքի կամ որևէ այլ բանի մասին: Նա ասաց. «Նկատի ունենալով, թե որքան են շատերը ձեռնարկել ինչ որ բաների պատմությունը, որոնք կատարվել են մեզանում, ինչպես նրանք, ովքեր ի սկզբանե ականատեսներ են և բառի կառավարիչները նրանց տվել են մեզ, ինձ թվում է լավ է, հետևել անցյալի ամենին ավելի մոտիկից, ձեզ գրառել պատշաճ հաշիվ, ամենապատվելի Թեոֆիլիուս, որ դուք համոզված լինեք այն բանին, ինչ ձեզ ուսուցանել են»: (Ղուկաս :1 :1-4)

Նրա ներածականը ցույց է տալիս, որ իր Ավետարանը անձնական նամակ է, որը նա գրառել է անձնական առումով, նա ճշգրտորեն կրկնօրինակել է որոշ հղումներից և շատ այլ նամակներ, որոնք վերաբերվում են այս խնդրին: Ղուկասը իր ներածականի մեջ չի նշել աստվածային ներշնչանքը, որը ներշնչել է նրան գրառել, ոչ էլ, որ Սուրբ Հոգին իջել է նրան, նա չի հայտարարել, ոչ էլ տեղյակ է եղել որ նրան ներշնչել են:

Սա չի վերաբերվում միայն Ղուկասին, այլև Նոր Կտակարանի բոլոր հեղինակներին: Նրանք չեն հայտնել իրենց ներշնչանքի մասին: Քահանա Դոկ. Մանիիս Աբդեն Նուրը ասաց. «Երբեք չեմ հանդիպել Նոր Կտակարանի հեղինակներից որևէ մեկի կարծիքին, որ նրա գրառումը Քրիստոսի մասին կդառնա Քրիստոնյաների սուրբ Գիրքը, որը դարեր շարունակ Քրիստոնյաները կընթերցեն ամբողջ աշխարհում»:[12]

Եթե աշակերտները և նրանց հետևորդները տեղյակ չէին և չէին հայտնում, որ նրանց ներշնչել են, ապա ինչպես են Քրիստոնյաները տեղեկացել այդ մասին: Ավետարանների մեջ առկա չէ ոչ մի Ավետարան, որը աջակցում է այդ հայտարարությանը, բացառությամբ, ինչ հայտնել է Պողոսը իր մասին:

ԱՆՁՆԱԿԱՆ ՆԱՄԱԿՆԵՐ, ՈՐՈՆՔ ԿԱՊՎԱԾ ՉԵՆ ՈԳԵՇՆՉՄԱՆ ՀԵՏ

Ընթերցելով Պողոսի և աշակերտների նամակները, կարելի է տեսնել շատ հատվածներ, որոնք վկայում են, որ նամակները և թղթերը անձնական են և ոչ մի կապ չունեն ոգեշնչման հետ:

Հովհաննեսն ասաց. «Ձեր ընտրյալ քրոջ երեխաները ողջունում են ձեզ»: (Հովհաննես (2) 1/13) Նա շարունակեց ուղարկել ավելի շատ ողջույններ իր սիրելիներին: «Սիրելի Գայուս, ում ես սիրում եմ իրականում: Սիրելիս, ես աղոթում եմ, որ բոլորը լավ լինեն և որ դու լինես առողջ, քանի որ դա լավ է քո հոգու համար... Ես հույս ունեմ շուտով տեսնել քեզ և մենք դեմ առ դեմ զրույց կունենաք: Խաղաղություն քեզ: Ընկերները հղում են ողջյունները քեզ: Ողջյուններ ընկերներին, նրանցից յուրաքանչյուրին»: (Հովհաննես (3) 1-14)

Պողոսի նամակները ներառում են նույնը: «Ասիայի եկեղեցիները հղում են ձեզ ողջյունները: Աքիլլան և Փրիսքան հղում են քեզ սրտանց ողջույններ... Բոլոր եղբայրները հղում են քեզ ողջույններ: Ողջունեք մեկը մյուսին սուրբ համբույրով»: (Կորնթացիներ (1) 16/19-20)

Պողոսը նամակի սկզբի հատվածի մեջ նույնպես գրառել է իր զգացմունքները իր ընկեր Թիմոթեոսին: Նա ասաց. «Ես մշտապես, գիշեր և ցերեկ հիշում եմ ձեզ իմ աղոթքներում: Ես հիշում եմ ձեր արցունքները, ես սպասում եմ տեսնել ձեզ, որպեսզի ի վիճակի լինեմ լցվել ուրախությամբ: Ես հիշում եմ ձեր անկեղծ հավատքը, հավատք, որը բնակվում էր սկզբում ձեր մեծ մոր Լուիսի և ձեր մոր Յունիսի մեջ և այժմ, ես համոզված եմ, բնակվում է նույնպես ձեր մեջ»: (Թիմոթեուս (2) 1/3-5)

Այնուհետ նա գրառում է իր անձնական կարիքներից մի քանիսը և խնդրում է Թիմոթեոսին ասել իր ընկերոջը Կորնթում: Նա ասաց. «Վերադարձին ետ բերեք իմ վերարկուն, որը ես թողել եմ Կարպուսի մոտ, նույնպես գրքերը և վերը նշված բոլոր մագաղաթները: Ուղղեք իմ հարգանքները Ռիսկային և Աքիլային և Անիսի ֆիրուսի ընտանիքին: Ես լքել եմ Թրոֆիմուսին, երբ նա տկար էր: Վերադարձեք մինչ ձմեռ»: (Թիմոթեուս (2) 4/13-21) Պողոսի նամակը շարունակվում է միևնույն կերպ ուղղելով ողջույններ և հարգանքներ իր ընկերներին և ազգականներին, որոնք երկար են, համարյա մեկ էջ: (Տես Հռոմեացիներ 16/1-21)

Տիտուսին նա նամակ է հղում ասելով. «Երբ ես ուղարկեցի քեզ մոտ Արթեմասին կամ Թիչիկուսին, փորձեք գալ ինձ մոտ Նիկոպոլիս, քանի որ ես որոշում եմ կայացնել ձմեռը այնտեղ անց կացնել: Փորձեք առաջ անցնել Զինաս փաստաբանին և Ապողոսին իրենց ճանապարհին, համոզվեք, որ նրանք ոչնչի կարիք չունեն»: ( Տիտուս 3/12-13 ) Ընթերցողը կարող է նկատել, որ Պողոսը – ում, ըստ նրանց, ներշնչել էին գրառել այս հատվածը, ովքեր հավատք են ընծայում նրա նամակների սրբությանը – տեղյակ չէին, թե իր ընկերներից ում է նա կարող կոչել Տիտուս դեպի Նիկոպոլիս, որտեղ նա պետք է անց կացներ ձմեռը:

Նմանատիպ անձնական ողջունները բազմաթիվ են (Տես Կորնթացիներ (1) 16/20 Փիլիպ. (1)/21-24 և Փիլիպ. (2) /26-28, 4/ 21-22), արդյոք սա Ալլահի խոսքերն են, թե ոգեշնչանքը:

ՀԱՏՎԱԾՆԵՐ, ՈՐՈՆՑ ՈԳԵՇՆՉԱՆՔ ԼԻՆԵԼԸ ՀՆԱՐԱՎՈՐ ՉԷ

Երբ մենք ընթերցում ենք Ավետարանները, մենք ոչ մեկի մեջ չենք գտնում այն փաստը, որ հեղինակին ոգեշնչել են:Օրինակ Ղուկասը ասաց. «Հիսուսը, լինելով ենթադրյալ Հովսեփի որդին, սկսեց իր առաքելությունը, մոտ երեսուն տարեկան էր»: (Ղուկաս 3/23) նրա խոսքերը ենթադրաբար չեն կարող գալ մեկ մարդուց, ում ոգեշնչել էին, ով տեղյակ էր և համոզված էր իր գրառումների մեջ:Այս խոսքերը անհանգստացնում էին Եկեղեցու գիտնականներին, այսպիսով նրանք հեռացրերցին դրանք Վերանայված Տիպական Տարբերակից:

Հովհաննեսը նույնպես տեղյակ չէր այն հեռավորությունից, որով աշակերտները թիավարում էին, մինչ Հիսուսին (Խ.Ա.Ո.Ն) տեսնելը: Նա ասաց. «Երբ նրանք թիավարեցին երեք կամ չորս մղոն, նրանք տեսան Հիսուսին, ով քայլում էր ծովի վրա»: (Հովհաննես 6/19), եթե նրան ոգեշնչեին, նա տեղյակ կլիներ ճշգրիտ հեռավորության մասին:

Նույնպես, նա ասաց. «Նա այն աշակերտն է, ով վկայում է ամենը և ով գրառել է և մենք տեղյակ ենք, որ նրա վկայությունը ճշմարիտ է», նա ոչինչ չի ասում ոգեշնչման մասին և այնուհետ նա գրառում է այն, ինչը ապացուցում է, որ այս աշխատությունը մարդու աշխատանքն է: Նա ասաց. «Այսօր առկա են ևս շատ բաներ, որոնք գործել է Հիսուսը: Եթե գրառվեին դրանցից յուրաքանչյուրը, ես ենթադրում եմ, որ աշխարհը ինքնին չէր պարունակի գրքեր, որոնք կարելի էր գրառել»: (Հովհաննես 21/24-25) այս չափազանցությունը ակնհայտ է և մարդու ձեռքի աշխատանքը բերում է ընթերցողի ուշադրությունը:

Նամակների մեջ առկա են հատվածներ, որոնք իրենք խոստովանում են, որ հեղինակը խոսում է իրենից և իր կարծիքից և ոչ մի կապ չունի ոգեշնչման հետ: Տալով իր կարծիքը այդ մարդու մասին, ով կնության էր առել անհավատ կնոջը, Պողոսը ասաց. «Մնացածին ես ասում եմ, Ես ոչ թե Տերը»: (Կորնթացիներ (1) 7 /12 ) Այս խնդրի հետ կապված նրա կարծիքը ոչ մի կապ չունի ոգեշնչման հետ, սակայն Քրիստոնյաները այն համարում են Ամենաբարձրյալ Ալլահի խոսքի մի մասը: Ինչ վերաբերվում է նշանված կնոջը նա ասաց. «Ինչ վերաբերվում է նշանվածին, ես ոչ մի պատվիրան չունեմ Տիրոջից, սակայն ես տալիս եմ իմ դատաստանը»: (Կորնթացիներ (1) 7/25)արդյո՞ք մենք պետք է հավատք ընծայենք Պողոսին իր խոստովանությամբ, թե Քրիստոնյաներին, ովքեր ասում են որ սա Ամենաբարձրյալ Ալլահի խոսքերն են:

Պողոսը կրկին նշում է, որ այն ինչ նա ասում է, նրա անկեղծ մարդկային կարծիքն է: Նա ասաց. «Ես սա ասում եմ ոչ թե որպես պատվիրան, այլ մյուսների անկեղծության ապացույց ... Եվ այս խնդրի շուրջ ես տալիս եմ իմ դատաստանը»: (Կորնթացիներ (2) 8/8-10)

Նա նույնպես հայտնեց, որ այս խոսքերը սուրբ են հանդիսանում: Նա ասաց. «Այն, ինչ ես ասում եմ այսպիսի պարծենկոտ համոզվածությամբ, ես չեմ ասում Տիրոջ անունից, այլ որպես հիմար»: (Կորնթացիներ (2) 11/16-17) և փորձելով բարի լինել իր հանդիսատեսի նկատմամբ, նա ասաց. «Ես ցանկություն ունեմ, որ դուք հանդուրժեք իմ փոքրիկ հիմարությունը»: (Կորնթացիներ (2) 11/1) Արդյո՞ք նրան ոգեշնչել էին իրեն հիմար կոչել, թե Ամենաբարձրյալ Ալլահը ներողություն է խնդրում և վախենում է, որ նրա ոգեշնչումը բավական ծանր է նրանց համար, ովքեր ընթերցում են դա:

ԿԱՐևՈՐ ԻՐԱԴԱՐՁՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ, ՈՐՈՆՔ ՈԳԵՇՆՉՎԱԾ ՀԵՂԻՆԱԿԸ ՉՊԵՏՔ Է ՄՈՌԱՑՈՒԹՅԱՆ ՏԱ

Ինչը հերքում է հեղինակների ոգեշնչման պնդումը, այն է, որ նրանցից ոմանք չեն նշում կարևոր իրադարձություններ, նույնիսկ անկախ փաստի, որ նրանք նշել են շատ ոչ կարևոր իրադարձություններ:

Չորս ավետարանականները նշում են այն իրադարձությունը, երբ Հիսուսը հեծնել է և ավանակ և ջորի, սակայն նրանցից միայն մեկը, Հովհաննեսը նշում է Հիսուսի առաջին հրաշքը, որտեղ նա ջուրը փոխում է գինու (տես Հովհաննես 2/1-11) արդյո՞ք երկու կենդանի հեծնելը ավելի կարևոր է, քան հրաշքը:

Հովհաննեսը միակ ավետարանական է, ով նշել է Լազարիուսի հարության հրաշքը:Արդյո՞ք երկու կենդանի հեծնելը ավելի կարևոր է,քան Լազարիուսի հարությունը հսկայական ամբոխի առջև, այդ ամենից հետո ո՞վ էր կարող հավատք ընծայել Հիսուսին: (Տես. Հովհաննես 11/1-46)

Ավելին,Երուսաղեմի մուտքը երկու կենդանիներով, ամեն դեպքում, կարևոր չէ, քան Հիսուսի քարոզը ժողովուրդներին և մարդկանց մկրտությունը Հոր, Որդու և Սուրբ Հոգու անունից:Այս եզակի և կարևոր հատվածը հանդիսանում է Քրիստոնյաների կայմակալը, որպեսզի ապացուցի Երրորդությունը, ամեն դեպքում միայն Մատթեոսն է նշել դա:(Տես Մատթեոս 19/28)

Հիսուսի համբարձումը կարևոր իրադարձություն է: Ամեն դեպքում, երկու աշակերտները Մատթեոսը և Հովհաննեսը, ովքեր ենթադրաբար ներկա էին այդ ժամանակ և ականատես էին դրան, չեն նշում դա: Մարկոսը և Ղուկասը, ովքեր այդ օրը բացակա էին, ոգեշնչվել էին նշել այդ իրադարձությունը:

ԳԻՏՆԱԿԱՆՆԵՐԻ ԺԽՏՈՂԱԿԱՆ ԴԻՐՔԸ ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ ՀԵՂԻՆԱԿՆԵՐԻ ՈԳԵՇՆՉՈՒԹՅԱՆԸ

Վերոհիշյալ և այլ հատվածները ստիպում են գիտնականներին և հետազոտողներին ժխտել, որ Նոր Կտակարանի հեղինակները ստացել են ոգեշնչություն:Էկումենիկ Թարգմանության հեղինակները ասում են . «Ավետարանականները հավաքագրել և գրառել են ըստ իրենց կարծիքի այն, ինչ ստացել են բանավոր ավանդույթից»: Այսպիսով, գոյություն չունի ոչ մի ոգեշնչում:

Ինչ վերաբերում է Ջեյմսի Նամակին, Լյութերը, Բողոքական Քրիստոնեական աղանդի հիմնադիրը ասաց. «Այն հանդիսանում է չնչին, նույնիսկ եթե Ջեյմսից է: Աշակերտները ոչ մի լիազորություն չունեն իրենցից ներկայացնել որևէ կրոնական դրույթ, սա միայն Հիսուսի դիրքն է»: Լյութերի խոսքերից մենք ընկալում ենք, որ նա Ջեյմսին չի համարում ոգեշնչված:

Իր հանրագիտարանի մեջ Ռիիսը ասում է. «Միքայելը համարում է, որ այն գրքերը, որոնք գրառել են աշակերտ հետևորդները Մարկոսը, Ղուկասը և Գործքը, ոգեշնչանք չեն»:

Նշելով մի կարևոր և ճշմարիտ փաստ կապված Պողոսի հետ, Հաբիիբ Սաիիդը ասաց. «Երբ Պողոսը գրառեց իր նամակները, նա տեղյակ չէր, կամ կարծում էր, որ իր խոսքերը արժեք չեն ներկայացնի հետագա սերունդների համար»:Զարմանալիորեն ինքը Պողոսը, տեղյակ չէր իր խոսքերի սրբությանը, սակայն Քրիստոնյաները պնդում էին դա:

Վատիկանում, Հովհաննես Պապը ձևավորեց մի խորհուրդ, որը ղեկավարում էր գիտնական Հանս Քոմբը, ով մանրակրկիտ ուսումնասիրեց Ավետարանները, որից հետո խորհուրդը եզրակացրեց. «Ավետարանները հանդիսանում են մարդու խոսքերը և առկա չէ որևէ ապացույց, որ դրանք եկել են անմիջապես Աստծուց»:[13]

ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ ՀԵՂԻՆԱԿՆԵՐԻ ՄԱՐԳԱՐԵ ԼԻՆԵԼՈՒ ԺԽՏՈՂԱԿԱՆ ԴԻՐՔԻ ՀԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ

Առաջին հերթին Մահմեդականները աշակերտներին չեն համարում մարգարեներ:Ավելին, նրանցից ոչ մեկը չի հայտարարել դա, բացառությամբ Պողոսի: Ոչ էլ մահմեդականները հավատք են ընծայում վկայություններին, որոնք Քրիստոնյաներին ստիպել են հայտնել այդ հեղինակների մարգարեությունը:

Մահմեդականները հավատք չեն ընծայում, որ Հիսուսի համբարձումից հիսուն օր անց Սուրբ Հոգին իջավ աշակերտներին, այդ տարօրինակ իրադարձություն է, որը նշում է Ղուկասը: Նա ասաց. «Եվ նրանք բոլորը լցվեցին Սուրբ Հոգով և սկսեցին խոսել այլ լեզուներով, ինչպես Հոգին էր տալիս նրանց»: (Գործք 2/4 )Ավելին Պողոսը և Ղուկասը այդ օրը դեռ հավատացյալներ չէին:

Մահմեդականները նույնպես հավատք չեն ընծայում այն հրաշքներին, որոնք Նոր Կտակարանը վերագրում է աշակերտներին, քանի որ դրանք ոչ մի ապացույց չունեն:Նոր Կտակարանի ուսումնասիրությունները և փնտրտուքները ապացույց են, որ այդ աշակերտները մարգարեներ չէին: Նրանք բոլորի նման մարդ էին, բացառությամբ նրա, որ գտնվում էին Հիսուսի կողքին և նա խնդրում էր նրանց իրենից հետո քարոզել իր ուղերձը:

ԱՌԱՋԻՆ, ԱՐԴՅՈ՞Ք ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ ՀԵՂԻՆԱԿՆԵՐԸ ՄԱՐԳԱՐԵՆԵՐ ԷԻՆ

Ավետարանները և Նամակները լի են հատվածներով, որոնք չեզոքացնում են այս հայտարարությունը:Այս հեղինակների մարգարեությունը կարելի է նժարի վրա դնել, որ Հիսուսի աշակերտները վերցրել են իրենց տիրոջից: Հովհաննեսի Առաջին Նամակի մեջ մենք ընթերցում ենք. «Սիրելիներ, հավատք մի ընծայեք յուրաքանչյուր հոգուն, սակայն փորձեք հոգիները տեսնելու, թե արդյոք նրանք Աստծուց են, քանի որ շատ կեղծ մարգարեներ դուրս են եկել աշխարհ»: (Հովհաննես (1) 4/1)

Ինչպե՞ս են կարող Քրիստոնյաները Պողոսին կամ աշակերտներին համարել անսխալական և վստահելի ոգեշնչմանը և մարգարեությանը, մինչ դավաճան Հուդան նրանց մեջ էր: Հուդան հանդիսանում էր Հիսուսի տասներկու աշակերտներից մեկը, մարգարեները և առաքյալները նման կերպ չեն դավաճանում:

Մարգարեները և առաքյալները չեն գործում այնպես, ինչպես Պետրոսը, երբ նա երեք անգամ հրաժարվեց Հիսուսից գրավման գիշերը, որը շատ ծանր գիշեր էր: (Տես Ղուկաս 22/34)

Մեջ բերելով Հիսուսին, Ղուկասը ասաց. ''սակայն նա, ով ժխտում է ինձ մարդկանց առջև, կենթարկվի ժխտման Աստծո հրեշտակների առջև»: (Ղուկաս 12/9),այս ժխտումը ստիպեց Քահանա Իբրահիմ Սաիիդին նկարագրել Պետրոսին ինչպես «նիհարը անհավատարմության ծովի մեջ»[14] և նրա ընկերակցությունը Հիսուսի հետ միջնորդ չի հանդիսանում:

Ինչպե՞ս է կարող անհատը, ով լի է Սուրբ Հոգով, ժխտել Հիսուսին և ինչպե՞ս ենք մենք կարող համարել մի մարդու, ում Հիսուսը կոչել է «Սատանա» մարգարե: «Սակայն նա շրջվեց և ասաց Պետրոսին», Անցիր ետ, Սատանա: Դու խոչընդոտ ես ինձ: Քանի որ դուք մտածում եք, ոչ թե Աստծո գործերի, այլ մարդկայինի մասին»: (Մատթեոս 16/23)

Ավետարանների հատվածները ստիպում են մեզ կասկածի տակ առնել Հիսուսի ամենամոտ աշակերտների հավատքը,որը նրանց արժանի է դարձրել քարոզելու իր ուսմունքները, սակայն երբեք ընդդեմ մարգարեության: Ըստ Մատթեոսի, Հիսուսն ասաց Պետրոսին, «Օվ դու, ով տկար է հավատքի մեջ, ինչու՞ ես դու կասկածում»: (Մատթեոս 14/31) սա ստիպեց Սուրբ Էքաստեյնին նկարագրել Պետրոսին ասելով.«Նա անհաստատուն էր, որովհետև նա երբեմն հավատ էր ընծայում, և երբեմն կասկածում»:[15]

Եթե այս խոսքերը վերաբերվում են Պետրոսին, ապա արդյո՞ք մյուս աշակերտները ավելի լավ էին: Շատ հատվածների մեջ Նոր Կտակարանը մեզ ասում է, որ նրանք նույնպես տկար էին հավատքի մեջ: Հիսուսը նրանց նկարագրեց շատ անգամներ:Մատթեոսն ասաց.«Եվ նրանք գնացին և արթնացրին նրան ասելով, «Փրկեք մեզ, Տեր; մենք անհայտանում ենք»: Եվ, նա ասաց նրանց,«Ինչու՞ եք դուք վախենում, օվ դուք հավատքի մեջ տկարներ»: (Մատթեոս 8/25-26) և նա նույնպես ասաց, «Սակայն Հիսուսը տեղյակ լինելով ասաց. «Օվ դուք տկարներ հավատքի մեջ, ինչու՞ եք դուք ձեր մեջ քննարկում փաստը, որ դուք հաց չունեք»: (Մատթեոս 16/8 )

Ղուկասն ասաց. «Սակայն, եթե Աստված այսպես է հագցնում խոտը, որը այժմ կենդանի է դաշտի մեջ և հաջորդ օրը շպրտում են վառարանի մեջ, որքան շատ է նա հագցնում ձեզ, օվ հավատքի մեջ տկարներ»: (Ղուկաս 12/28)

(Տես նույնպես Մարկոս 4/40 Մատթեոս 6/30), արդյո՞ք մենք պետք է հավատք ընծայենք նմանատիպ մարդկանց պատմություններին,առանց հաշվի առնելու նրանց ոգեշնչանքը:

Այս օրինակներից ամենահզորը այն է, երբ Հիսուսը (Խ.Ա.Ո.Ն) նկարագրեց նրանց, երբ նրանք բոլորովին հավատք չունեին: Մատթեոսն ասաց. «Ինչու՞ մենք չենք կարող այն դուրս գցել: Նա ասաց նրանց», Ձեր տկար հավատքի պատճառով:Քանի որ իրապես,ես ասում եմ ձեզ, եթե դուք ունեք մանանեխի չափով հավատք, դուք կարող եք ասել այս լեռանը «շարժվիր այստեղից այնտեղ» և այն կշարժվի և ոչ մի անհնար բան չի լինի ձեզ համար»: (Մատթեոս 17/19-20)արդյո՞ք նրանք,ովքեր չունեն մանանեխի չափ հավատք մարգարեներ են կամ արժանի են Ամենաբարձրյալ Ալլահի գրերի ոգեշնչմանը:

ԵՐԿՐՈՐԴ .ԱՇԱԿԵՐՏՆԵՐԻ ՀՐԱՇՔՆԵՐԸ ՉԵՆ ԱՊԱՑՈՒՑՈՒՄ, ՈՐ ՆՐԱՆՔ ՀԱՆԴԻՍԱՆՈՒՄ ԵՆ ՄԱՐԳԱՐԵՆԵՐ

Եթե, ի շնորհիվ հրաշքների Քրիստոնյաները աշակերտներին համարում են առաքյալներ կամ մարգարեներ, ապա դա այդպես չէ: Սուրբ հատվածը մեզ ասում է, որ նույնիսկ կեղծ մարգարեները կարող են ներկայացնել հրաշքներ և նշաններ: Հիսուսն ասում է. «Քանի որ կեղծ հիսուսներ և կեղծ մարգարեներ կբարձրանան և կներկայացնեն մեծ նշաններ և հրաշքներ, որպեսզի շեղեն, եթե հնարավոր է, նույնիսկ նորընտիրը: Տեսեք, ես ասում եմ ձեզ նախօրոք»: (Մատթեոս 24/24-25)

Ավելին, Նոր Կատակարանը չի նշում Մարկոսի կամ Ղուկասի որևէ հրաշք:

Հիսուսը (Խ.Ա.Ո.Ն) զգուշացնում է այդ կեղծ մարգարեներից և ասում, որ նրանք պետք է հավատք ընծայեն իր ուղերձին: Նա ասաց. «Այդ օրը շատերը կասեն ինձ. «Տեր, Տեր, արդյո՞ք մենք չենք մարգարեացել քո անունից և դուրս մղել սատանաներին քո անունից և շատ հրաշքներ ենք գործել քո անունից»: Եվ այնուհետ ես նրանց կհայտարարեմ,«Ես երբեք չեմ ճանաչել ձեզ, հեռացեք ինձանից, դուք անօրինականության գործիչներ»: Զգուշացեք կեղծ մարգարեներից,ովքեր գալիս են ձեզ մոտ գառան հագուստով...Դուք կճանաչեք նրանց իրենց պտուղներով»: (Մատթեոս 7/5-23)

Ամեն դեպքում հրաշքները չեն հանդիսանում ավելի ամուր հավատքի ապացույց: Ըստ Ավետարանի, յուրաքանչյուր հավատացյալ ի վիճակի է հրաշք ներկայացնել: Մեջ բերելով Հիսուսին, Մատթեոսը ասում է. «Նա ասաց նրանց. «Ի շնորհիվ ձեր տկար հավատքի: Քանի որ իրապես, ես ասում եմ ձեզ, եթե դուք ունեք մանանեխի չափով հավատք, դուք կարող եք ասել այս լեռանը, «Շարժվիր այստեղից այնտեղ» և այն կշարժվի և անհնար ոչինչ չի լինի ձեզ համար»: (Մատթեոս 17/20)

Մեկնաբանելով այս հատվածը Ջեյսութ Փրիսթհուդը ասում է. «Հավատացյալը ի վիճակի է շարժել լեռը, ինչպես Աստվածը»:

Հիսուսը նույնպես ասաց. «Իրոք, իրոք ես ասում եմ ձեզ, ով հավատք է ընծայում նա պետք է նույնպես անի այն, ինչ ես եմ անում և ավելի լավ գործեր, քան այն ինչ նա է գործում»: (Հովհաննես 14/12)

Ըստ այդմ, յուրաքանչյուր Քրիստոնյա ի վիճակի է ներկայացնել Հիսուսի հրաշքները, ներառելով տկարի բժշկությունը, հարությունը և ավելի մեծ հրաշքներ:Ի շնորհիվ այս հատվածի քրիստոնյա գիտնականները շփոթմունքի մեջ են, քանի որ անհարմար է ասել, որ աշակերտները և հավատացյալները կարող են ներկայացնել ավելի մեծ հրաշքներ,քան Քրիստոսը: Ամեն դեպքում, նրանք ասում են. «Տերը, Քրիստոսը, չի ասել, որ իր աշակերտները կարող են ներկայացնել ավելի մեծ հրաշքներ, քան ինքը, և հարություն տալը առավելագույնն է, որը մենք ի վիճակի ենք անել»:[16]

Ամենը, ինչ նրանք ի վիճակի են, հանգուցյալի հարությունն է:

ԵՐՐՈՐԴ, ՄԱՐԳԱՐԵՈՒԹՅՈՒՆ – ԸՍՏ ՍՈՒՐԲ ԱՍՏՎԱԾԱՇՆՉԻ- ՈՐԸ ՉԻ ԵՐԱՇԽԱՎՈՐՈՒՄ ՔԱՐՈԶԻ ԱՆՍԽԱԼԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

Ըստ Քրիստոնեական հավատքի, համարել, որ աշակերտները մարգարեներ էին, չի նշանակում, որ նրանք անսխալական են խոսելու և նույնիսկ ստելու ունակությունից: Թագավորաց Ա մեջ մենք ընթերցում ենք. «Այժմ այնտեղ, բնակվում է ծեր մարգարե Բեթելում; և նրա որդիներից մեկը եկավ և ասաց նրան բոլոր գործերը, որ Աստծո մարդը գործել է այդ օրը Բեթելում... Եվ նա հետևեց Աստծո մարդուն և գտավ նրան նստած կաղնու ծառի տակ: Եվ նա ասաց նրան. «Արդյո՞ք դուք Աստծո մարդն եք, ով եկել է Հուդայից»: Եվ նա ասաց. «Ես եմ: Այնուհետ նա, Մարգարեն, ասաց նրան, «Տուն արի ինձ հետ և կիսիր հացը»: Եվ նա ասաց. «Ես չեմ վերադառնա քեզ հետ, կամ գա քեզ հետ, ոչ էլ ես հաց կկիսեմ, ոչ էլ ջուր կխմեմ քեզ հետ այս վայրում. Քանի որ ինձ ասել է Տիրոջ խոսքը, «Դու չպետք է հաց կիսես, ոչ էլ ջուր խմես այնտեղ, ոչ էլ վերադառնաս նույն ճանապարհով»: Եվ նա ասաց նրան, «Ես նույնպես մարգարե եմ քեզ պես և հրեշտակը խոսեց ինձ հետ Տիրոջ խոսքով, ասելով. «Ետ բեր նրան քեզ հետ քո տուն, որ նա ի վիճակի լինի հաց կիսել և ջուր խմել: Նա ստեց նրան: Այսպիսով նա վերադարձավ նրա հետ և նրա տանը կիսեց հացը և խմեց ջուր»:(Թագավորաց Ա 13/11-19) Այնուհետ գլուխը շարունակում է նշել այդ աղքատ մարգարեի պատիժը, ով ենթարկվեց կեղծ մարգարեին, հավատք ընծայելով, որ նա ասում է նրան Աստծո պատվիրանները և ոգեշնչանքը:

Մեկ այլ օրինակ է Թագավորաց Բ: Երբ Բեն Հադադը, Ասորեստանի արքան Հազաելին ուղարկեց Մարգարե Եղային, խնդրելով նրան իր տկարության համար, Մարգարեն Եղիան, (թող նա հեռու լինի ամեն ստից) ասաց իր պատասխանի մեջ: Նա ասաց. «Գնացեք ասեք նրան.«Դու անշուշտ կապաքինվես» սակայն Տերը ինձ ցույց տվեց, որ նա անշուշտ կկնքի մահկանացուն»: (Թագավորաց Բ 8/10)

Ճշմարիտ Ուղղորդության մեր նախորդ դրվագի և շարքի մեջ մենք քննարկել ենք շատ ամոթալի արարքներ,որոնք Թորան վերագրել է մարգարեներին, որոնք մեզ ստիպում են հավատք չընծայել,որ Քրիստոնյաները հավատում են այդ մարգարեների սխալականությանը, այստեղ կարելի է դեռ մի կողմ դնել աշակերտներինը:

ԱՎԵՏԱՐԱՆՆԵՐԻ և ԹՂԹԵՐԻ ՄԵՋ ՆՇՎԱԾ ԱՇԱԿԵՐՏՆԵՐԻ ԱԾԱԿԱՆՆԵՐԻ ԶՐՈՅԱԿԱՆԱՑՈՒՄԸ

Նոր Կտակարանի քսանյոթ գրքերը պատկանում են ութ հեղինակներին, յուրաքանչյուրը գրառել է որոշակի հատված: Մինչ Հուդայի նամակը երկու էջ է, Պողոսին վերաբերվող գրառումները ավելի քան 100 էջ են:

Ավելին, Հիսուսի և այս հեղինակների միջև եղած հարաբերությունները տարբեր են: Մինչ Հովհաննեսը, Պետրոսը, Հուդան և Հակոբը տասներկու աշակերտներից էին, Ղուկասը և Մարկոսը չեն հանդիպել նրան և Պողոսը Քրիստոնեություն է ընդունել Հիսուսի (Խ.Ա.Ո.Ն) համբարձումից հետո:

Քրիստոնյաները այս ութ հեղինակներին համարում են ոգեշնչված մարդ արարածներ և որ նրանք գրառել են այն, ինչ թելադրել էր Սուրբ Հոգին, յուրաքանչյուրը իր իսկ ոճով: Մենք ապացուցել ենք, որ Նոր Կտակարանի հեղինակներին չեն ոգեշնչել գրառումները:

Ամեն դեպքում ճիշտ է վերագրել Նոր Կտակարանի գրքերը այս ութ հեղինակներին, առանձնապես Մատթեոսին, Հովհաննեսին և Պետրոսին, ովքեր համարվում են Հիսուսի յուրօրինակ աշակերտները, կամ արդյո՞ք այն նույնպես կեղծիք է: Հնարավոր է արդյո՞ք որ խոսքերը, որոնք առկա են Նոր Կտակարանի մեջ, եկել են Հիսուսի աշակերտներից, որոնց նա դաստիարակել է իր առաքելության տարիների ընթացքում և ում գովերգում է Ղուրանը:

Նոր Կտակարանի մանրակրկիտ ուսումնասիրությունը գիտնականներին ստիպում է կասկածի տակ առնել, որ Հիսուսի աշակերտները, հավատացյալներն են և գրառել են այս գրքերը:Ուստի, նրանք ուշադիր ուսումնասիրեցին նրանց առնչությունը այս գրքերին:

Մենք չենք դիտարկի որոշ գրքերի վավերականությունը, որովհետև նրանք, ովքեր գրառել են, չեն հանդիսացել Հիսուսի աշակերտները: Ըստ այդմ, կարևոր չէ, թե արդյոք Մարկոսը և Ղուկասն են գրառել նրանց վերաբերվող գրքերը, թե այլ Քրիստոնյաներ, ովքեր ապրել են առաջին դարի վերջին: Նրանցից ոչ մեկը անսխալական, ոգեշնչված չէր, կամ ուներ Հիսուսի գովասանքը կամ խորհուրդը:Նույնը վերաբերում է Հիսուսի թշնամի Պողոսի նամակին, ով հայտնեց իր մարգարե և անսխալական լինելը, նույնիսկ անկախ այն փաստի, որ նա երբեք չի հանդիպել Հիսուսին:

ԱՌԱՋԻՆ. ՄԱՏԹԵՈՍԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԸ

Այն հանդիսանում է Նոր Կտակարանի առաջին գիրքը:Բաղկացած է քսանութ գլուխներից, որոնք պատմում են Հիսուսի կյանքի և ուսմունքների մասին սկսած ծնված օրից, մինչ համբարձումը:

Եկեղեցին այս գիրքը վերագրում է Մատթեոսին,տասներկու աշակերտներից մեկին, ում ընտրել էր Հիսուսը: Եկեղեցին հայտնեց, որ այս գիրքը Մատթեոսը գրառեց Սուրբ Հոգու ոգեշնչությամբ: Հավանական է, որ Մատթեոսի գրքի հղումները ուղղված են Պաղեսինի ժողովրդին, ովքեր Հրեաներ էին, և ոչ թե Քրիստոնյաներ: Հղումները տարբերվում են իրենց ամսաթվերով, սակայն նրանք համամիտ են, որ գրառումները տեղի են ունեցել 37-100 Մ.Թ տարիների ժամանակահատվածում:

Մատթեոսի Ավետարանի ներածության մեջ վանական տարբերակը ասում է. «Շատ հեղինակներ այս գիրքը թվագրում են 80-90 թվականներին, կամ միգուցե մի փոքր ավելի վաղ ժամանակաշրջանի, սակայն մենք չենք կարող համոզված լինել»:

Ֆենթոնը, Մատթեոսի Ավետարանի մեկնաբանը (էջ.11 )համարում է, որ «Այն գրառել են 85 և 105 Մ.Թ ժամանակահատվածում», որը մոտ է Պրոֆեսոր Հարինգի գնահատականին, երբ նա ասաց. «Մատթեոսի գիրքը գրառվել է 80 -100 Մ.Թ. ժամանակահատվածում»:[17] Ինչ վերաբերում է գրքի լեզվին, բոլոր գիտնականները համամիտ են, որ այն Եբրայերեն է, մինչ դեռ ոմանք կարծում են, որ այն ասորերեն կամ հունարեն է:

Ամենակարևոր պատմական վկայությունը կապված այս Ավտարանի հետ, Պապիաս Հիերափոլիսի վկայությունն է (155 թ.) Այն Ասում է. «Մատթեոսը գրառել է Եբրայերեն և այնուհետ, նրա յուրաքանչյուր թարգմանիչ ուժերի ներածի չափով Հունարեն»: Իր «Հերետիկության դեմ» գրքի մեջ Իրենաուս Լյոնեսին (200 թվ.) ասաց. «Մատթեոսը գրառել է Հրեաների համար իրենց իսկ լեզվով»:[18]

Գոյություն ունեցող Ավետարանական ձեռագրերը բոլորը Հունարեն են, ուստի, գիտնականները զարմանում են, թե ով է հանդիսանում Երբայերենից Հունարեն թարգմանության հեղինակը:Այս առումով գոյություն ունեն բազմաթիվ կարծիքներ,սակայն նրանք բոլորովին չունեն աջակցող ապացույցներ: Մեկնաբանելով դա, Հայր Մաթթա Ալ Մասկիինը ասաց, որ դրանք «ենթադրություններ են առանց վկայության»: Մյուսները ասում են, որ թարգմանիչը ինքը Մատթեոսն էր, Հովհաննես ավետարանիչը և այլոք:

Փաստը այն է, ինչ ասել է Սուրբ Ջերոմը (420 Մ.Թ): Նա ասաց. «Մատթեոսի գրքի Եբրայերենից Հունարենի թարգմանիչը անհայտ է»:Ավելի հավանական է, որ այն ունի ավելի քան մեկ թարգմանիչ, ինչպես ասել է Պապիասը:

Նորթոնը, ով հայտնի է որպես «Ավետարանի պահապան», ասաց այս անհայտ թարգմանիչի մասին «Նա, ով թարգմանել է Մատթեոսի գիրքը այն մարդն է, ով գիշերը փայտ էր հավաքում, ով չէր տարբերակում թաց և չոր փայտը: Նա թարգմանեց ճիշտը և սխալը»:[19]

ՄԱՏԹԵՈՍԻ ԿԵՆՍԱԳՐԱԿԱՆԸ

Ո՞վ էր Մատթեոսը: Ո՞րն է նրա կապը աստվածաշնչի հետ, որը նրան են վերագրում: Արդյո՞ք այդ Աստվածաշունչը բաղկացած է Աստծո խոսքից և ոգեշնչանքից:

Պատասխանելով այն հարցին, թե ինչ մենք գիտենք Մատթեոսի մասին, այն է,ինչ մեզ ասել են Քրիստոնյա գիտնականները:Նա հանդիսանում էր տասներկու աշակերտներից մեկը, Նահոմ գյուղի հարկահավաքը որից հետո նա հետևում է Հիսուսին:

Պատմական աղբյուրները նշում են, որ Մատթեոսը գնաց Աբիսինիա և նրան այնտեղ սպանեցին (70 Մ.Թ). Նոր Կտակարանը նրան հիշատակում է միայն երկու անգամ: Առաջին դեպքում, երբ Հիսուսը կոչեց նրան աշխատանքային վայրում (տես Մատթեոս 9/9) և երկրորդ դեպքում նրան հիշատակել են տասներկու աշակերտների անունների հետ: (տես Մատթեոս 10/3, Ղուկաս 6/15)

Մենք պետք է այստեղ նշենք, որ Մարկոսը և Ղուկասը ասացին, որ հարկահավաքը, ով հանդիպեց Հիսուսին հարկային խցիկում, Ալփեուսի որդի Լեվին էր: (Տես Մարկոս 2/14 և Ղուկաս 5/27), նրանք չեն նշում Մատթեոսին: Ամեն դեպքում, եկեղեցին անապացույց հայտնում է, որ Ալփեոսի որդի Լեվին հանդիսանում է հարկահավաք Մատթեոսի անունը:

Ջոն Ֆենթոնը,Մատթեոսի գրքի մեկնաբանը և Լինչֆիլդ Աստվածաբանական բաժանմունքի Դեկանը ասաց,որ գոյություն չունի որևէ վկայություն, որ Մատթեոսը հանդիսանում է Լեվի անվան Քրիստոնեական անվանումը:Նա հավատում է, որ ավելի հավանական է, որ «կապ գոյություն ուներ Մատթեոսի, աշակերտի և եկեղեցու միջև, որի պատճառով նա գրառել է Ավետարանը: Ուստի, այս ավետարանի հեղինակը վերագրում է իր աշխատանքը տվյալ եկեղեցու հիմնադրին կամ ուսուցչին, ում անունը Մատթեոս էր: Հավանական է, որ Ավետարանի հեղինակը ստանձնել է Մարկոսի տրված հնարավորությունը,երբ նա խոսում էր իր աշակերտներից մեկի մասին և նա կապում է այդ Մատթեոսի հետ, քանի որ նա հանդիսանում էր եկեղեցու ուսուցիչը, որին նա հետևում էր»:[20]

ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՎԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆԸ, ՈՐԸ ՎԵՐԱԳՐԵԼ ԵՆ ՄԱՏԹԵՈՍԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԻՆ

Հիմնվելով որոշ հարցերին, եկեղեցին պնդում է, որ Մատթեոսը հանդիսանում է Ավետարանի հեղինակը:

Առաջին, «Գոյություն ունեն նշաններ և պարզ վկայություն, որ հեղինակը հանդիսանում էր մի Հրեա, ով ընդունեց Քրիստոնեությունը»:

Երկրորդ.«Անիմաստ է, որ նմանատիպ կարևոր ավետարանը–ավետարաններից առաջինը- կարելի է վերագրել անհայտ մեկին, այլ ոչ թե Հիսուսի աշակերտին»:

Երրորդ, Պապիասը նշեց, որ «Երկրորդ դարում Մատթեոսը հավաքագրեց Հիսուսի խոսքերը»:

Վերջապես. «Անվիճելի է, որ հաշվապահները պետք է պահպանեն բոլոր ֆայլերը,որովհետև այն հանդիսանում է ամենակարևոր պարտականությունը ենթարկվելու հաշիվներին, որպես այդպիսին, ավետարանականները ճշգրտորեն պահեցին Հիսուսի բոլոր խոսքերը»:[21]

ՄԱՏԹԵՈՍԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԻ ՆՇՈՒՄՆԵՐԸ

Աչքի անց կացնելով նախորդ Քրիստոնեական վկայությունը, գիտնականները հավատք են ընծայում, որ Քրիստոնյաները չունեն ոչ մի հստակ վկայություն,այս ավետարանը Մատթեոսին վերագրելու համար:Կարևոր չէ, որ հաշվապահը գրառի իր կրոնական նշումները այնպես, ինչպես իր աշխատությունը: Ի լրացում, Հիսուսի խոսքերի, Մատթեոսի գրառումները չեն աջակցում այսօր ավետարանի վրագրմանը: Շատ վկայություններ ցույց են տալիս, որ այս ավետարանի հեղինակը չի հանդիսանում Հիսուսի աշակերտներից մեկը,ինչպես նշում են ավետարանի շատ հատվածներում, որ հեղինակը աշակերտ Մատթեոսը չէ:

- Մատթեոսը հիմնվել էր Մարկոսի ավետարանի վրա, քանի որ նա կրկնօրինակեց նույն ավետարանի 612 հատվածներից 600 -ը: Ինչպես նաև նա հիմնվել է այլ փաստաթղթերի վրա, որոնք գիտնականները կոչում են M, (Մ):

Մատթեոսի Ավետարանի իր ներածության մեջ,Անգլիկան եկեղեցու աստվածաբանության պրոֆեսոր Ջ.Բ Ֆիլիփսը ասում է. «Սուրբ Մատթեոսը մեջ է բերել Սուրբ Մարկոսի ավետարանից և նա վերանայել է դա, փորձելով հասնել Աստծո ավելի լավ պատկերի»:

Իր «Ավետարանի Ներածություն» գրքի մեջ Պաստոր Ֆահիիմ Ազիզն ասաց, որ Մատթեոսի կողմից Մարկոսի ավետարանի որդեգրությունը հայտնի է բոլոր նրանց, ովքեր ուսումնասիրել են աստվածաշունչը: Եթե Մատթեոսը, աշակերտը հանդիսանար ավետարանի հեղինակը, ինչու նա պետք է կրկնօրինակեր Մարկոսից, ով Հիսուսի ժամանակ տաս տարեկան էր: Ինչու՞ պետք է տասներկու աշակերտներից մեկը կրկնօրինակեր նրանից: Արդյո՞ք նա, ով ականատես էր իրադարձություններին, կարիք ուներ կրկնօրինակել որևէ մեկին, ով չէր տեսել այն:[22]

- Մատթեոսի ավետարանը երկու անգամ նշել է հարկահավաք Մատթեոսի մասին և ոչ մի կերպ դուրս չի նշում, այն, որ նա է հեղինակը: Հեղինակը իր անունը նշել է, որպես տասներկու աշակերտներից մեկը, նա իրեն չի դրել առաջին կամ վերջին տեղում:Այնուհետ, երբ նա իր մասին խոսում է հետևելով Հիսուսին, նա նշում է անունը երրորդ անձով: Նա ասում է. «Երբ Հիսուսը անցավ այստեղից, նա մի մարդ տեսավ, ում անունը Մատթեոս էր և ով նստած էր հարկատանը և նա ասաց նրան, «Հետևիր ինձ» և նա ոտքի կանգնեց և հետևեց ինձ»: (Մատթեոս 9/9)

Եթե Մատթեոսը հանդիսանար հեղինակը, նա կասեր. «նա ասաց ինձ» «ես հետևեցի նրան», «նա տեսավ ինձ» և այս ամենը նշում է, որ Մատթեոսը հեղինակը չէ:

- Ուշադրությամբ ընթերցելով Ավետարանը, դուք կարող եք գիտակցել հեղինակի հսկայական գիտելիքները Թորայի շուրջ, որը նրան համարում է Թորայի մեջ զետեղված Հիսուսի մարգարեությունների ամենահետաքրքրված անձը: Այն չի կարող ելնել հարկահավաքից, ուստի հեղինակը Մատթեոս հարակահավաքը չէր:

Նոր Կտակարանի մեկնաբանության մեջ, Ա. Թրիքոթը (1960) ասում է, որ ալյևս անընդունելի է հավատալ, որ Մատթեոսը հանդիսանում էր հարկահավաք Նահոմ գյուղից և ում Հիսուսը կոչեց ուսումնասիրելու, այդ այն չէ, ինչ հայտնում են եկեղեցու հայրերը:[23]

ՆՐԱՆՔ, ՈՎՔԵՐ ՀԵՐՔՈՒՄ ԵՆ ՄԱՏԹԵՈՍԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԻ ՎԵՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆԸ

Շատ հնագույն և ժամանակակից Քրիստոնյա գիտնականներ ժխտում են Ավետարանի վերագրությունը Մատթեոսին:Չորրորդ դարում,Ֆեսթուսը ասում է.«Ավետարանը, որը վերագրել են Մատթեոսին, նա չի գրառել», և Սուրբ Ուիլյամը և Հայր Դե Դոնը իր«Քրիստոսի կյանքը» գրքի մեջ հավատում է դրան:

Մատթեոսի Ավետարանի իր ներածականի մեջ Ջ.Բ Ֆիլիփսը ասում է, «Հին ավանդույթը վերագրում է այս ավետարանը Մատթեոս աշակերտին, սակայն ժամանակակից գիտնականների մեծամասնությունը հերքում է այս կարծիքը»:

Պրոֆեսոր Հարինգը ասում է.«Մատթեոսի Ավետարանը չի գրառել Մատթեոսը, այլ անհայտ հեղինակը, ով որոշակի պատճառներով թաքցրել է իր ինքնությունը»:

Մատթեոսի Ավետարանի կրոնական ներածությունը ասում է.«Ինչ վերաբերում է հեղինակին,ավետարանը ոչինչ չի նշել նրա մասին: Եկեղեցու հնագույն ավանդույթը (Պապիաս Հիերապոլիսը 155 թվ). վերագրել է այն Մատթեոս Առաքյալին...Ամեն դեպքում, Ավետարանի ուսումնասիրությունը չի ապացուցում կամ զրոյականացնում տեսակետը:Քանի որ մենք համոզված չենք, թե ով է հեղինակը, մենք պետք է բավարարվենք որոշակի հատկանիշներով, որոնք կարող ենք գտնել Ավետարանի մեջ...»:

Իր «Ավետարանի ներածություն» գրքի մեջ Պաստոր Ֆահիմ Ազիզը Մատթեոսի Ավետարանի անհայտ հեղինակի մասին ասում է, «Մենք չենք կարող նրան անուն տալ, հեղինակը կարող է լինել Մատթեոս Առաքյալը կամ որևէ այլ մեկը»: Այս Ավետարանի իր մեկնաբանության մեջ (էջ.136) Ջոն Ֆենթոնը ասում է. «Նրա ինքնությունը իր աշակերտի հետ անշուշտ գրեթե գեղարվերստ է»:[24]

Էբիոնիթները և Ունիտարանականները,հնագույն Քրիստոնեական աղանդները, կասկածի տակ են դրել Մատթեոսի Ավետարանը: Նրանք հավատում են, որ առաջին երկու գլուխները ավելացրել են և որ Ավետարանի իրական սկիզբը հետևյալն է.«Այդ օրերին Հովհաննես Մկրտիչը եկավ» (Մատթեոս 3/1) այսպիսով, ավետարանը սկսվում է Հովհաննես Մկրտիչի պատմությամբ, ինչպես Մարկոսի և Հովհաննեսի Ավետարաններն են:

Ավելին, նրա «Այդ օրերին» խոսքերը չեն վերաբերվում երկու նախորդող գլուխներին, քանի որ երկրորդ գլխի ավարտը պատմում է Հերոդոտոսի մասին, ով սպանում էր մանկահասակ երեխաներին Հիսուսի ծնունդից հետո: Դա և Հիսուսի և Հովհաննեսի մանկության ժամանակաշրջանն էր, ով Հիսուսից վեց ամիս մեծ էր:Մինչդեռ երրորդ գլուխը պատմում է Հովհաննեսի քարոզին, երբ նա երիտասարդ էր- որը նշանակում է, որ մինչ երրորդ գլուխը առկա է մի ջնջում, կամ այն հանդիսանում է ավետարանի իրական սկիզբը:[25]

Ո՞Վ Է ՀԱՆԴԻՍԱՆՈՒՄ ՄԱՏԹԵՈՍԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԻ ԻՐԱԿԱՆ ՀԵՂԻՆԱԿԸ

Եթե Մատթեոսը չի հանդիսանում իր անունը կրող ավետարանի հեղինակը, ապա, ո՞վ է իրական հեղինակը:

Պատասխանելով այս հարցին,մենք ասում ենք,որ արևմտյան ուսումնասիրությունների արդյունքները ապացուցում են, որ ավետարանի հեղինակը չի հանդիսանում է աշակերտ Մատթեոսը:Իրական հեղինակը, ով կարող էր լինել Մատթեոսի աշակերտներից մեկը, որը սկսած երկրորդ դարից վերագրել են Մատթեոսին:

Էկումենիկ թարգմանության մեկնաբանները և Քոլեմանը փորձում են բացահայտել իրական հեղինակի առանձնահատկությունները: Հեղինակը, ինչպես երևում է իր ավետարանի մեջ, հրեա քրիստոնյա է, ով կապել է Թորան Հիսուսի կյանքի հետ:Նա, ինչպես նկարագրել է Քոլեմանը, ցանկություն ուներ իր կապը կտրել հուդդայականության հետ, ջանալով շարունակել Հին Կտակարանի գիծը: Նա հանդիսանում է Հրեա հեղինակ, ով հարգում է Օրենքը և հեռու է համարվում Պողոսից, ով չի հարգել Օրենքը: Ավետարանի հեղինակը ասում է. «Հետևաբար, նա, ով հանգստանում է այդ պատվիրաններից ամենանվազը մեկով և ուսուցանում է այլոց անել նույնը կկոչվի վերջինը երկնքի արքայության մեջ»: (Մատթեոս 5/19 )[26]

Ծանրակշիռ ապացույցը, որ Մատթեոսը չի գրառել ավետարանը այն է, որ շատ գիտնականներ հավատք են ընծայում– ինչպես նշել ենք– որ ավետարանը գրառել են 70 թվականից անց,այն տարիներին,երբ Մատթեոսը կնքել է մահկանացուն:

Այժմ մենք զարմանում ենք,թե որտեղ է ավետարանը,որը գրառել է Մատթեոսը, ինչպես նշել է Պապիասը:

Պատասխանելով հարցին, մենք ասում ենք,որ Պապիասը նշեց, որ Մատթեոսը գրառեց և հավաքագրեց Հիսուսի խոսքերը: Ամեն դեպքում, ինչ մենք տեսնում ենք ավետարանի մեջ, Հիսուսի կյանքի կատարյալ պատմությունն է, ոչ թե նրա խոսքերի հավաքածուն:Ավելին,եթե ապացուցեն, որ Մատթեոսը չի գրառել այս ավետարանը, չի նշանակի, որ այն չի գրառել որևէ մեկը: Կարևոր է նշել, որ այն ավետարանների մեջ, որը ժխտել է եկեղեցին գտնվում է ''Մատթեոսի Ավետարանը'' և միգուցե Պապիասը դա նկատի ուներ:

Ինչ մենք նշել ենք, հեռու չէ գիտնականի Մայորի խոսքերից, քանի որ նա եզրակացրեց իր հետազոտությունը ասելով, որ այն ինչ գրառել է Մատթեոսը հանդիսանում են Հիսուսի խոսքերը,որը թարգմանել են հունարեն և ավելի ուշ խմբագրել են այն ձևով, որը մենք այժմ ունենք:[27]

Ուստի, գիտնականները հավատում են, որ գոյություն ունեն բազմաթիվ փաստեր, որոնք կանխում են այն, որ այս ավետարանը հանդիսանում է Ամենաբարձրյալ Աստծո խոսքը և ոգեշնչությունը:Ինչպես ասել է գիտնական Աբու Զահրան. «Այն ավետարան է, որը գրառել է անհայտ հեղինակը: Մենք տեղյակ չենք, թե երբ են այն գրառել, որ լեզվով, որտեղ և ով:Մենք տեղյակ չենք հեղինակի կերպարին, նրա կրոնական գիտելիքներին և երկու լեզուներին, մեկը, որից թարգմանել են և մեկը, որով թարգմանել են և այս ամենը հանդիսանում են գիտական հետազոտության կորուսյալ կետեր»:[28]

ԵՐԿՐՈՐԴ. ՄԱՐԿՈՍԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԸ

Այն հանդիսանում է Նոր Կտակարանի երկրորդ ավետարանը,որը քրիստոնյաները վերագրում են Մարկոսին:Ո՞վ է Մարկոսը:Ի՞նչ մենք գիտենք այս ավետարանի հեղինակի մասին: Արդյո՞ք ճիշտ է վերագրել այն Մարկոսին:

Մարկոսի ավետարանը բաղկացած է տասնվեց գլուխներից,որոնք պատմում են Հիսուսի պատմությունը սկսած այն պահից, երբ Հովհաննես Մկրտիչի մկրտեց նրան, մինչ մահը, խաչելությունը և հետո հարությունը:

Ի տարբերություն այլ ավետարանների, այն ամենից կարճն է և քննադատները այն համարում են- ինչպես ասաց Ուիլսը- ամենաճշգրիտ ավետարանը, որը պատմում է Հիսուսի կյանքը: Քննադատները համամիտ են, որ այն հանդիսանում է առաջին գրավոր ավետարանը և Մատթեոսը և Ղուկասը կրկնօրինակել են դրանից:

«Սուրբ Աստվածաշնչի ներածությունը»գրքի հեղինակները ասում են. «Միգուցե Մարկոսի ավետարանը հանդիսանում է չորս ավետարաններից ամենահինը:Այն գրառել են 65-70 թվականներին,մինչ Երուսաղեմի տաճարի կործանումը: Կարծես Մատթեոսը և Ղուկասը կրկնօրինակել են Մարկոսի ավետարանը»:[29]

Գերմանացի գիտնական Ռոյսը ասում է. «Այս ավետարանը հանդիսանում է բնօրինակը, որից Մատթեոսը և Ղուկասը կրկնօրինակել են: Այն մեկ և միակ ավետարանն է, որը կոչվում է Քրիստոսի Ավետարան, քանի որ այն սկսվում է «Հիսուս Քրիստոսի, Աստծո Որդու ավետարանի սկիզբը» խոսքերով: (Մարկոս 1/1)

Քրիստոնեական աղբյուրները հայտնում են, որ Մարկոսը իր ավետարանը գրառեց Հռոմում, կամ միգուցե Ալեքսանդրիայում: Ըստ տարբեր աղբյուրների, այն գրառել են 39-75 թվականների միջև եղած ժամանակահատվածում: Ավելի հավանական է, որ այն գրառել են 44-75 թվականների միջև ընկած ժամանակահատվածում, հիմնվելով պատմաբան Իրենաուսի վկայության, ով ասում է. «Մարկոսը գրառել է ավետարանը Պողոսի և Պետրոսի մահից հետո»:

Պատմաբան Պապիուսը (140 թվ.) հանդիսանում է առաջինը, ով հիշատակել է այս ավետարանը, երբ ասել է, «Մարկոսը գրառել է իր ավետարանը հիմնվելով հուշերին, որոնք փոխանցել է Պետրոսը»:[30]

Ո՞Վ Է ՄԱՐԿՈՍԸ.

Հետազոտողները փոխանցել են այն, ինչ նշել են քրիստոնեական աղբյուրները Մարկոսի կենսագրության մասին, որը առկա է Սուրբ Աստվածաշնչի բառարանի մեջ: Նրան կոչել են Մարկոս, նրա իրական անունը Հովհաննես էր և նա ուղեկցում էր Բարնաբային և Պողոսին իրենց ճանապարհորդության ընթացքում և այնուհետ նա հեռացավ նրանցից և վերադարձավ ավելի ուշ ուղեկցելու Պողոսին:

Կեսնագիրները համամիտ են այն կարծիքին, որ նա հանդիսանում էր Պետրոսի թարգմանիչը, ով կապված էր այդ ավետարանի հետ: Պատմաբան, Ջոզեֆուսը նշում է, որ Մարկոսը առաջինն էր, ով Ալեքսանդրիայում քարոզեց ավետարանը, որտեղ էլ որ սպանվեց:

ՄԱՐԿՈՍԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԻՆ ՎԵՐԱԲԵՐՎՈՂ ՆՇՈՒՄՆԵՐԸ

Գիտնականները խորապես ուսումնասիրել են այս ավետարանը և հեղինակին և որոշ նշումն եր են կատարել.

Մարկոսը ոչ թե Հիսուսի, այլ Պողոսի և Պետրոսի աշակերտներից էր: Դենիս Նայնհամը Մարկոսի Ավետարանի իր բացատրության մեջ ասում է. (Էջ.39) «Այդ անուններից ոչ մեկը հայտնի չէ, մեր Տիրոջ հետ սերտ հարաբերությամբ կամ նշանավոր է եղել վաղ եկեղեցում»:

Պատմաբան Պապիասը տվել է մեկ այլ հստակ վկայություն, երբ ասել է. «Հովհաննես երեցը սովորաբար ասում էր. «Մարկոսը դարձավ Պետրոսի թարգմանիչը, նա մանրամասն գրառում էր Պետրոսի խոսքերը: Սակայն այն, ինչ նա գրառում էր նմանատիպ չէր Հիսուսի խոսքերին և արարքներին, որովհետև նա երբեք չէր հանդիպել կամ լսել Հիսուսից, սակայն, ինչպես նշեցի, միանում է Պետրոսին, ով ձևավորում է Հիսուս Քրիստոսի ուսմունքները, որոնք համապատասխանում էին ունկնդրի պահանջներին: Իր ճառերի մեջ նա չի կերտում պատմություն, որը կապված էր Հիսուսի հետ կամ նրա մասին է»:

Դենիս Նիյնհամը ասում է (էջ.39) «Անորոշ է, թե արդյոք Մարկոսի ավետարանի հեղինակը հանդիսանում է Հովհաննես Մարկոսն, ում մասին նշել են Գործքը (12/12,25) կամ արդյոք նա հանդիսանում էր Մարկոսը, ում մասին նշել էր Պետրոսի առաջին նամակը (15/13), կամ արդյոք Մարկոսը, ում մասին նշել են Պետրոսի նամակները...

Վաղ եկեղեցին սովորություն ուներ ենթադրել, որ Նոր Կտակարանի տվյալ անվան բոլոր դեպքերը վերաբերում են մեկ անհատի: Սակայն, երբ մենք հիշում ենք, որ Մարկոսը հանդիսանում էր Հռոմեական Կայսրության ամենատարածված լատինական անունը և որ վաղ եկեղեցին ուներ անհամար Մարկոսներ, մենք գիտակցում ենք, թե որքան անորոշ է որևէ ենթադրություն, որը կապված է դեպքի անորոշ նույնականության հետ»:

Ամենակարևոր տարաձայնությունը, որը գրավում է հետազոտողի ուշադրությունը ավետարանի ավարտն է: Այս ավետարանի ավարտը (16/9-20)առկա չէ այնպիսի հին կարևոր ձեռագրերի մեջ,ինչպիսիք են Վատիկանուսի և Սինայթիկուսի Կոդեքսները:

Ուիլյամ Փերքլին ասում է. «Հայտնի ավարտը – ի լրում բնօրինակների միջի բացակայության- ունի մի ոճ, որտեղ լեզուն տարբերվում է ավետարանի մյուս հատվածներից»:

Ռահմաթուլլահ Ալհինդին մեջ բերեց հինգերորդ դարի Սուրբ Ջերոմից այն, որ վաղ հայրերը կասկածի տակ էին դրել այս ավարտը:

Վերանայված Տիպական Տարբերակը կասկածելի կերպով հատվածները համարում է անվստահելի, որոնք էլ ջնջել է իր 1951 թվականի հրատարակությունից:

Ջերսյութ Փրիսհուդի հրատարակության Մարկոսի ավետարանի ներածությունը ասում է. «Ընդհանուր առմամբ անժխտելի է, որ այսօր առկա ավարտը (16/9-20) ավելացրել են մեղմելու տարբերակ 8-ի գրքի կտրուկ դադարի ավարտը»:

Այս ավարտի մասին Հայր Քիսինջերը ասում է. «Հավանական է, որ մարդիկ, ովքեր ստացել և ընդունել են Մարկոսի ավետարանը, ջնջել են վերջին տարբերակները:Մատթեոսի, Ղուկասի և Հովհաննեսի նմանատիպ գրվածքները փոխանցելուց հետո, Մարկոսի ավետարանի ավարտը գրառել են այստեղից և այնտեղից... որը տալիս էր այն գաղափարը, թե ազատորեն են վերաբերվել ավետարաններին»:

Մեկնաբանելով այս խնդիրը Մորիս Բուքեյլն ասում է. «Ինչպիսի ակնհայտ խոստովանություն է, որ մարդիկ կատարել են շատ փոփոխություններ սուրբ հատվածների»:[31]

ԵՐՐՈՐԴ. ՂՈՒԿԱՍԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԸ

Այն հանդիսանում է երրորդ և ամենաերկար ավետարանը, որը բաղկացած է քսանչորս գլուխներից: Առաջին երկու գլուխները պատմում են մարգարե Հովհաննեսի և Հիսուսի ծնունդի մասին: Մնացյալ գլուխները պատմում են Հիսուսի պատմությունը,խաչելությունը և հաջորդող հարությունը: Աղբյուրները տարբերվում են, որոնք որոշում են ավետարանի գրառման իրական ամսաթիվը, որը տատանվում է 53-80 թվականների միջև:Այս ավետարանի հեղինակը որպես հիմք է վերցնում Մարկոսի ավետարանը, նա այնտեղից կրկնօրինակում է երեք հարյուր հիսուն հատված, նա նույնպես կրկնօրինակում է Մատթեոսից կամ նա և Մատթեոսը միասին կրկնօրինակում են միևնույն աղբյուրից:[32]

Ո՞Վ Է ՂՈՒԿԱՍԸ

Եկեղեցին այս ավետարանը վերագրում է Ղուկասին,մինչդեռ Քրիստոնեական աղբյուրները քիչ տեղեկություններ են տալիս նրա կենսագրությունից: Ամեն դեպքում, եկեղեցին համամիտ է, որ նա Հիսուսի աշակերտներից չէր, ինչպես երևում է ավետարանի սկզբի հատվածում, «Քանի որ շատերը ձեռնարկել են կազմել պատմությունները, որոնք կատարվել են մեր մեջ: Ճիշտ այնպես, ինչպես նրանք, ովքեր իսկզբանե եղել են ականատեսներ և գրագիրները, ովքեր դրանք հասցրել են մեզ»; (Ղուկաս 1/1-2)

Աղբյուրները նմանապես համամիտ են, որ նա ազգությամբ հրեա չէր, նա հանդիսանում էր Պողոսի ուղեկիցը, ում մասին նշել են Կորնթացիներ 4/14 և այլոք և նա գրառել էր իր ավետարանը իր ընկեր Թեոֆիլիուսի համար: «Գրառելով անբիծ հաշիվ ձեզ համար, ամենապատվելի Թեոֆիլիուս, որ դուք համոզված լինեք այն բանի մեջ, ինչ ուսուցանել եք»: (Ղուկաս 1/3-4)

ՂՈՒԿԱՍԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԻ ՆՇՈՒՄՆԵՐ

Հետազոտողները բազմաթիվ բաներ են նշել Ղուկասի ավետարանի մեջ: Դրանցից ամենակարևորներն են.

1. Մարկոսի ավետարանի սկզբի հատվածը խոսում է անձնական նամակի մասին, որը հիմնված է իր իսկ աշխատանքների և ոչ թե Աստծո ներշնչանքի վրա: Շատ քրիստոնայնա գիտնականներ նշում են դա և նրանք ժխտում են, որ այս ավետարանը հանդիսանում է ներշնչանք:Նրանց թվին են պատկանում Պարոն Քիդելը, իր «Ներշնչանքի նամակը» գրքով, Ուաթսոնը և այլ հին գիտնականներ: Սուրբ Ագուստինը ասում է. «Ես երբեք հավատք չէի ընծայի այս ավետարանին, եթե ես այն չվերցնեի սուրբ եկեղեցուց»:

2. Շատ հետազոտողներ կասկածի տակ են առնում այս ավետարանի երկու գլուխները: Որպես լրացում, կասկածը, ինչպես նշել է Ջերոմը, սկիզբ է առել եկեղեցու վաղ հայրերից և Մարիկոնի աղանդի կրկնօրինակից, որի մեջ առկա չեն այս երկու գլուխները:

Գիտնականները հաստատում են, որ Ղուկասը չի գրառել այս երկու գլուխները, որովհետև Գործք գրքի մեջ նա ասում է. «Առաջին գրքի մեջ, օվ Թեոֆիլիուս, ես գործ եմ ունեցել ամենի հետ, ինչից սկսել է Հիսուսը»: (Գործք 1/1), ի նկատի ունեն նրա հրաշքները, որը ապացուցում է հատվածի ավարտը. «Գործել և ուսուցանել: Մինչ օրը, երբ նա կհամբարձվի»: (Գործք 1/2) Առաջին երկու գլուխները խոսում են Հիսուսի ծննդի մասին, ոչ թե արարքների: Ուարդ Կաթոլիկը մեջ բերեց Ջերոմից իր խոսքերը. «Մի քանի հին գիտնականներ կասկածի տակ են առել այս ավետարանի գլուխ քսաներկուսը»:

Ուստի, մենք տեսնում ենք որ այս ավետարանը ունի չորս հեղինակ, ովքեր հերթականությամբ գրառել են հատվածները և գլուխները:

3. Հեղինակի կերպարը պարուրված է անորոշությամբ: Ոչ ոք տեղյակ չէ նրա քաղաքից, գործունեությունից, ում համար է նա գրառել իր ավետարանը և տարեգրությունը:Ինչ մենք գիտենք այն, որ նա հանդիսանում էր Պողոսի հետևորդներից մեկը և երբեք չի հանդիպել Հիսուսին: Այդ դեպքում ինչպե՞ս ենք մենք կարող այս գիրքը բերել որպես վկայություն և ինչպես ենք մենք կարող այն սուրբ համարել:

ՉՈՐՐՈՐԴ. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԸ

Չորրորդ ավետարանը հանդիսանում է Հովհաննեսի ավետարանը:Այն բոլոր ավետարաններից ամենակարևորը և հուզիչն է, քանի որ նրանք, ովքեր հայտնել են Հիսուսի աստվածայնությունը որոշ հատվածներին վերաբերվում են որպես վկայություն:

Այն բաղկացած է քսանմեկ գլուխներից, որոնք մյուս երեք ավետարաններից տարբերվող կերպով պատմում են Հիսուսի մասին:Գիտնականները հավատք են ընծայում, որ այն գրառել են 68-98 թվականների ժամանակահատվածում և ոմանք պնդում են, որ ավելի ուշ: Եկեղեցին այս ավետարանը վերագրում է ձկնորս Հովհաննեսին:

Նա Հովհաննեսն էր, Զաբդիի որդին, ձկնորսը Գալիլեայից: Նա և նրա եղբայր Հակոբը հետևեցին Հիսուսին, նույնպես նրա մայրը հանդիսանում էր Հիսուսի մերձավորներից մեկը:Աստվածաշնչի բառարանի խմբագիրները կարծում են, որ հնարավոր է, որ նա հանդիսանում է Հիսուսի մորաքույրը, Հիսուսի մոր, Մարիամի քույրը: Նա ապրել է մինչ առաջին դարի ավարտը, սակայն պատմաբան Երանեմուսը հավատում է, որ նա ապրել է մինչ 98 թվականը:Եկեղեցին ասում է, որ նա գրառել է ավետարանը Եփեսուսում, մինչ իր մահը:[33]

ՀՈՎՀԱՆՆԵՍԻՆ ՎԵՐԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ՔՐԻՍՏՈՆՅԱՆԵՐԻ ՎԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆԸ

Այս կարծիքի աջակցության համար, եկեղեցին հիմք է ընդունում Սուրբ Աստվածաշնչի բառարանի խմբագիրների վկայությունը:Դրանք են.

1.Ավետարանի հեղինակը Պաղեստինցի Հրեա էր:Դա ի հայտ է գալիս Պաղեստինի աշխարհագրության նրա գիտելիքներից և Երուսաղեմից, Հրեական ավանդույթներից և ավետարանի Հունական ոճից, որոշ Սեմական հետևանքներից:

2.Հեղինակը Հիսուսի աշակերտներից մեկն էր,որը պարզ է դառնում հոգնակի թվի կիրառությունից, որոնք մանրամասնորեն նշում են Հիսուսի արարքները և աշակերտների զգացմունքները:Այն պարզ է դառնում Հովհաննես 21/24, որ այս ավետարանի հեղինակը հանդիսանում էր աշակերտներից մեկը: «Նա աշակերտն էր, ով վկայում է, այս ամենի մասին և ով գրառել է դրանք և մենք գիտակցում ենք, որ նրա վկայությունը ճշմարիտ է»: (Հովհաննես 21/24)

3. «Այս ավետարանի հեղինակը աշակերտ էր, ում սիրում էր Հիսուսը և նա հանդիսանում էր ինքը Հովհաննեսը»:[34]

Այս ավետարանը կտրականապես դեմ է կանոնական ճանաչվելու համար: Ուստի,Դոկտոր Փոսթը շարունակեց պաշտպանել այն,սուրբ Աստվածաշնչի բառարանի մեջ ասելով.«Անհավատներից ոմանք ժխտեցին այս ավետարանի վավերականությունը, որովհետև նրանք ատում են դրա հոգևոր ուսմունքները և Հիսուսի աստվածայնության պարզ արտահայտությունը:Ամեն դեպքում, նրա իսկ վկայությունը բավարար է: Պետրոսը դիմում է այս տարբերակին, այս ավետարանից, ինչպիսիք են Պետրոս Բ 1/14, Հովհաննես 21/18 տարբերակները, Իգնատիուսը և Փոլիքրիսը, ինչպես նաև Դյուքինթիսի, Բասիլոսի, Ջուսթին նահատակի Տանիսաի նամակները մեջ են բերում այնտեղից: Այս վկայությունը հասնում է մինչ երկրորդ դարի կեսը:Հիմնվելով վկայությանը և Հովհաննեսի ավետարանին,որը համամիտ է Հովհաննեսի կենսագրությանը, մենք կարող ենք ասել, որ Հովհաննեսը գրառեց իր ավետարանը: Այլապես հեղինակը բավական խորամանկ և խարդախ անձ էր և անհավատալի է, որովհետև ով մտադրված էր խաբել աշխարհը, չէր կարող հոգևոր լինել»:[35]

ԱՎԵՏԱՐԱՆԸ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍԻՆ ՎԵՐԱԳՐԵԼՈՒ ԱՆՎԱՎԵՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

Գիտնականները ջանքերն են գործադրել ուսումնասիրել ճշմարտությունը, որը վերաբերվում է այս ավետարանի Հովհաննեսին վերագրելը և իրական հեղինակի բացահայտելը:Նրանք ժխտում են վերագրել ավետարանը Հովհաննեսի առաքյալին հիմնվելով.

1.Գոյություն ունի հին ժխտում, որը կապված է Ավետարանի վերագրումը Հովհաննեսին: Ժխտումը կատարել են Քրիստոնեական աղանդները, որոնց թվին են պատկանում երկրորդ դարի Ալոգեն աղանդը: «Փառքի Արքա գրքի հեղինակը ասում է. «Հիսուս Քրիստոսի աստվածայնության ժխտողները գտել են, որ Հովհաննեսի Ավետարանը մեծ խոչընդոտ և գայթակղության քար է հանդիսանում իրենց ուղղում, ինչպես ժխտել են Հովհաննեսին այլակրոն առաջին սերունդները»:

Բրիտանիկա Հանրագիտարանը ասում է.«Գոյություն ունի դրական վկայություն նրանց համար, ովքեր քննադատում են Հովհաննեսի Ավետարանը:Դա այն է,որ Փոքր Ասիայում գոյություն ուներ Քրիստոնեական մի աղանդ, որը ժխտում էր ճանաչել Հովհաննեսին, որպես ավետարանի հեղինակ, մոտավորապես 165 թվականին, և այն վերագրում էր Սիրենթոնին, աթեիստին: Առանց կասկածի դա հանդիսանում էր կեղծ վերագրություն:

Ամեն դեպքում, հարց է ծագում այս մեծ աղանդի շուրջ: Սուրբ Էբիվաիուսը 374 մինչ 377 թվականների ընթացքում հարկ համարեց խոսել նրանց մասին: Նա կոչեց այն «Ալոգի» այսինքն Խոսքի Ավետարանի Հակասություն:

Եթե Հովհաննեսի Ավետարանի վերագրումը վեր էր բոլոր կասկածներից, արդյո՞ք նմանատիպ աղանդը կարող էր ներկայացնել այդ տեսությունները այդ դարաշրջանի ընթացքում և նմանատիպ երկրում: Կատարելապես ոչ»:

Ավետարանը Հովհաննեսին սխալ վերագրելու վկայություն է հանդիսանում այն, որ Ջասթին Մարթիրը խոսեց Հովհաննեսի մասին երկրորդ դարի կեսերին և չնշեց, որ նա գրառել է ավետարանը: Ի լրացում, 165 թվականին, Փիլեմոնը մեջ բերեց Հովհաննեսի Ավետարանից և չվերագրեց այդ նրան:

Հովհաննեսին Ավետարանի վերագրելը ժխտել են Իրենաուսի ներկայությամբ, Փոլիքարփի աշակերտը, ով էլ հանդիսանում էր Հովհաննեսի աշակերտը:Ամեն դեպքում, Իրենաուսը չի պաշտպանել Հովհաննեսի ավետարանը, վիճաբանել կամ վիճել ժխտման մասին: Անհավանական էր, որ նա Փոլիքարփից լսել էր, որ Հովհաննեսը ուներ ավետարան և այնուհետ նա չէր պաշտպանում դա:[36]

Գիտնականները դարեր ի վեր շարունակում են ժխտել տվյալ Ավետարանի վերագրությունը Հովհաննեսին:Այդ վկայություններից էլ հասել են Ֆրանսիական Հանրագիտարանը. «Այս ավետարանը և այլ երեք գլուխները Նոր Կտակարանից վերագրվել են Հովհաննեսին: Ամեն դեպքում, գիտական հետազոտությունները աստվածաբանության մեջ չեն աջակցում այս գաղափարին»:

Իր «Խաչի դրոշը և մոլոր ճշմարտությունը» գրքի մեջ, հնդիկ քահանա Բարաքաթ Ալլահը ասում է. «Գիտնականները այլևս հավատք չեն ընծայում, այն փաստին,որ Հովհաննեսը,Զոբադիի որդին առանց հետազոտությունների և ուսումնասիրությունների,գրառեց չորրորդ ավետարանը: Ավելին, բոլոր քննադատները ընդհանուր առմամբ համամիտ չեն այս տեսության հետ»:

Բրիտանիկա Հանրագիտարանը ասում է. «Ինչ վերաբերում է Հովհաննեսի ավետարանին, անկասկած այն կեղծ ավետարան է: Հեղինակի ցանկությունն է հայտնել,որ երկու առաքյալները Մատթեոսը և Հովհաննեսը ընդդիմանան միմյանց: Մենք խղճում ենք նրանց, ովքեր ջանք են գործադրում կապել նույնիսկ նվազագույն չափով այն փիլիսոփային, ով երկրորդ դարում գրառել է այս ավետարանը Գալիլեացի ձկնորս Հովհաննես հետ, որովհետև նրանց ջանքերը զուր են. վարվել այսպես առանց կապ ունենալու առաջնորդության հետ»:[37]

Ավելին, անշուշտ ավետարանի ընթերցումը կարող է ցույց տալ, որ ինքնին ավետարանը անվավեր է համարում իր կապը Հովհաննես աշակերտի հետ: Այն գրառել են Ագնոստիկ կերպով. որը խոսում է Լոգոսի և Ֆիլոսի մասին, Ալեքսանդրիասի տեսությամբ:

Հնարավոր չէ, որ Հովհաննես ձկնորսն է գրառել է դա, որովհետև և ըստ Գործք Գրքի, նա անուսում էր:«Այժմ, երբ նրանք տեսան Պետրոսի և Հովհաննեսի համարձակությունը և ընկալեցին, որ նրանք եղել են անուսում, հասարակ մարդիկ, նրանք զարմացել են»: (Գործ 4/13)

Ավետարանի եզրակացությունը. «Նա աշակերտ է, ով վկայել է այս ամենը և ով գրառել է դրանք և մենք տեղյակ ենք, որ նրա վկայությունը ճշմարիտ է»: (Հովհաննես 21/24), որը հանդիսանում է վկայություն նրա,,որ Հովհաննեսի ավետարանը ճշմարիտ չէ,քանի որ այն երրորդ անձով է խոսում Հովհաննեսի մասին:

Արևմտյան գիտնականը հավատում է, որ այս հատվածը լուսանցքում էր և այնուհետ այն ավելացրել են տեքստին:Հնարավոր է, որ դրանք հանդիսանում են Եփասոսի ավագանու խոսքերը և արքեպիսկոպոս Գորը աջակցեց նրան,քանի որ հնարավոր չէր գտնել այն Սինայթիկուսի Կոդեքսի մեջ:Հիսուսականների քահանայության ներածությունը այս հատվածի մասին հետևյալն է.«Դրանք լրացումներ են,որոնք ճանաչել են մեկնաբանները»:

«Չորս Ավետարաններ» գրքի մեր գիտնական Բուրնեթ Հիլման Սթրիթերը հավատում է,որ «գրքի այս լրացումների նպատակը և Հովհաննեսի ավետարանի ավարտը հանդես է գալիս քաջալերելու և համոզելու մարդկանց հավատալ, որ հեղինակը Հովհաննեսն էր.Տեսություն, որը ժխտել են այս դարաշրջանի որոշ մարդիկ»:[38]

Ի լրացում, որոշ պատմաբաններ, ինչպիսիք են Չարլզ Ալֆրեդը և Ռոբերտ Իսելսը և այլոք ասում են, որ Հովհաննեսին ենթարկել են կախաղանի 44 թվականին, Ագրիպպա առաջինի հրամանով: Ուստի, նա ավետարանի հեղինակը չէ, քանի որ այս ավետարանը գրառել են առաջին դարի վերջում, կամ երկրորդ դարի սկզբին:[39]

Ո՞Վ Է ԳՐԱՌԵԼ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԸ

Եթե Հովհաննեսը չէր հանդիսանում այս ավետարանը հեղինակը, ապա ո՞վ էր իրական հեղինակը:

Տվյալ ավետարանի իր ներածության մեջ Քահանա Ֆահեմ Ազիզը պատասխանում է. «Սա դժվար հարց է և պատասխանը պահանջում է ծավալուն ուսումնասիրություն, որը հաճախ ավարտվում է «միայն Աստված գիտե, թե ով է գրառել այս ավետարանը» արտահայտությամբ»:

Որոշ գիտնականներ փորձեցին պատասխանել այս հարցին սահմանելով ավետարանի հեղինակի բնութագրերը առանց որոշակի անուն նշելու: Գրանթը ասում է. «Նա քրիստոնյա և ագնոստիկ էր: Ակնհայտ է, որ նա հրեա չէր, այլ արևմուտքից ելած կամ հույն: Եվ հրեական քաղաքի կործանումը որի մասին նա գրառեց, չանհանգստացրեց նրան»:

Ավետարանի ներածության մեջ մենք տեսնում ենք նմանատիպ քննադատություն. «Մի նշեք հեղինակի անունը և նկարագրեք նրան որպես Քրիստոնյա, ով Ասիական եկեղեցիներում հունարեն է գրառել »:

Հովհաննեսի ավետարանի մեկնաբան Ջոն Մարշը, ասաց. (Էջ.81) «Ակնհայտ է, որ առաջին դարի վերջին տաս տարիների ընթացքում գոյություն ուներ Հովհաննես անունով մի անհատ:Հնարավոր է, որ նա Հովհաննես Մարկուսն էր, ոչ թե Զիբադիի որդի Հովհաննեսը, ինչպես հայտնի է»: Նա Հիսուսի մասին շատ տեղեկություններ հավաքեց և հնարավոր է, որ նա տեղյակ էր մեկ կամ ավելի սինոպտիկ ավետարաններին: Այնուհետ նա նորովի գրառեց Հիսուսի պատմությունը, որը համապատասխանում էր իր աղանդի, որն էլ համարվեց միջազգային և Հովհաննես Մկրտիչի աշակերտի ազդեցությամբ»:

Գիտնական Ռիչբունդերն ասաց. «Որպես ամբողջականություն այս ավետարանը և Հովհաննեսի նամակները, նա չի գրառել: Երկրորդ դարի սկզբին դրանք գրառել է ինչ որ մեկը և վերագրել է Հովհաննեսին, որպեսզի մարդիկ հավատք ընծայեն»:

Սթեդլինը համամիտ է նրան: Նա հավատք է ընծայում, որ հեղինակը. «Ալեքսանդրիայի դպրոցի աշակերտ էր»: Իր «Տոհֆաթ Ալջել» գրքի մեջ Յուսուֆ Ալքհորին ասում է. «Ավետարանի հեղինակը Պրոկլոսն էր, Հովհաննեսի աշակերտը»:

Այնպիսի գիտնականներ ինչպիսիք են Ջեյմս Մաքքիննոն և Բուրնեթ Հիլման Սթրիթերը «Չորս Ավետարաններ» գրքի մեջ հավատք են ընծայում, որ Հովհաննեսը Հիսուսի մեկ այլ աշակերտն էր, որն էլ Հովհաննես Իմաստունն էր: Իրենիուսը, ով ավետարանը վերագրեց Զաբադիի որդի Հովհաննեսին, շփոթել էր երկու աշակերտներին:

Իր «Հովհաննեսի Ավետարանի Վկայության» գրքի մեջ, Ջորջ էլթոնը նշեց, որ տվյալ ավետարանի հեղինակը երեքից մեկն է.Հովհաննես աշակերտի ուսանողը, Հովհաննես Ավագը, աշակերտը կամ Եփեսուսի անհայտ գիտնականը:

Էլթոնը, ով մինչ այժմ Հովհաննեսի ավետարանը սուրբ է համարում, համոզված չէ, որովհետև, «Ինչպիսի էլ որ լինի տվյալ ավետարանի տեսությունների հեղինակը, մեզ պարզ է, որ այն մարդը, ով գրառեց այն ուներ Մարգարեի գաղափարը: Եթե նրա աշակերտներից մեկն է գրառել դա, անկասկած նրա վրա ազդեցություն են ունեցել և նա լցվել է նրա ոգով»:

Գիտնականները հավատք են ընծայում, որ տվյալ ավետարանը ունի ավելի քան մեկ հեղինակ: Նրանցից է հանդիսանում Քոլեմանը, երբ նա ասում է. «Ամենը մատնանշում է այն փաստը, որ ներկայիս տպագրված տեքստերը պատկանում են ավելի քան մեկ հեղինակի: Հնարավոր է, որ ավետարանը տպագրել է հեղինակի ուսանողներից մեկը և հնարավոր է, որ նա կատարել է լրացումներ»: Հովհաննեսի Ավետարանի ներածությունը տալիս է միևնույն գաղափարը:

Այս ամենը ապացուցում է, որ Հովհաննես առաքյալը չի գրառել Հովհաննեսի Ավետարանը և իրական հեղինակը անհայտ է: Ճիշտ չէ անծանոթ հեղինակին վերագրել սրբություն և անսխալականություն:

Անկախ այն փաստի, որ առկա չէ որևէ տեղեկություն հեղինակի մասին և սրբությունը հնարավոր չէ, գիտնականները տվյալ ավետարանի մեջ նշել են բազմաթիվ խնդիրներ: Այդ խնդիրներից են.

Տվյալ ավետարանը տարբերվում է երեք ավետարաններից, չնայած չորս ավետարանների առարկան հանդիսանում էր Քրիստոսի պատմությունը և կյանքը: Երեք սինոպտիկ ավետարանների մեջ Քրիստոսի պատմությունը միևնույնն է, մինչդեռ չորրորդ ավետարանի մեջ այն այլ է:

Իր «Ավետարանի Ներածություն» գրքի մեջ Հայր Ռոջերթը ասում է. «Սա այլ աշխարհ է. այն մյուս ավետարաններից տարբերվում է թեմաների, ճառերի, ոճի, աշխարհագրության, պատմության և նույնիսկ աստվածաբանական տեսակետի ընտրությամբ»:

Մյուս երեք ավետարանների մեջ առկա այս տարբերությունները նրան ուղղորդեցին ներկայացնել Քրիստոսի բավական տարբեր կերպարներ, որոնք ոմանք կոչում են «Սինոպտիկ» կամ «նմանատիպ»: Այս առումով Ամերիկանա Հանրագիտարանը ասում է. «Դժվար է երեք ավետարանները կապել տվյալ ավետարանի հետ, որը նշանակում է, որ եթե երեք ավետարանները ճիշտ են, ապա այս ավետարանը պետք է որ կեղծ լինի»:

Իր «Ընդլայնված Տիեզերք» գրքի մեջ մեկնաբանելով այս տարբերությունները, Սըր Արթուր Ֆինդլեյը ասում է. «Հովհաննեսի Ավետարանը ոչ մի արժանի արժեք չունի, որպեսզի նշի ճշմարիտ իրադարձությունները:Սա նշանակում է, որ բովանդակությունը ելնում է հեղինակի երևակայությունից»:

Տվյալ ավետարանի խնդիրներից մեկը այն է, որ այն փոփոխված է: Անառակ կնոջ պատմությունը ավելացրել են դրան: Տես Հովհաննես 8/1-11, որի մասին Ջեսյութ Փրիսթհուդը ներածության մեջ ասում է, «Գոյություն ունի մի համաձայնություն, ըստ որի այն վերցրել են անհայտ հղումից և ավելի ուշ ավելացրել են»:Այս պատմությունը հեռացրել են Վերանայված Տիպական Տարբերակից, որովհետև այն համարում են ավետարանի լրացված հայտարարություն»:[40]

Ի լրացում, բազմաթիվ գիտնականներ հավատք են ընծայում, որ Ավետարանի հեղինակը չի գրառել վերջին գլուխը:Քրոնը ասում է. «Ավետարանը բաղկացած է քսան գլուխներից, իսկ Եփեսուսի եկեղեցին քսանմեկերրորդ գլուխը ավելացրեց Հովհաննեսի մահից հետո»:[41]

Անժխտելի է, որ Ջերսույթ քահանայության ներածության հեղինակները, հավատք են ընծայում, որ քսաներորդ գլուխը Ավետարանի վերջին գլուխն է և քսանմեկերրորդը ավելացրել են: Նրանք ասում են. «Տվյալ գլուխը, որը գալիս է 20/30-31 –ից հետո, պետք է որ լինի ցուցանիշ և աղբյուրը մինչ այժմ հանդիսանում է վեճերի առարկա: Այս գլուխը պետք է որ ավելացրած լինեն Հովհաննեսի մի քանի աշակերտները»:

Ուստի, մենք հանգում ենք ակնհայտ եզրակացության, որ ավետարանի վերագրությունը Քրիստոսի աշակերտներին «Առաջ է բերում բազմատեսակ դժվարություններ:Այսօր, մենք դիտում ենք ավետարանները, ինչպես անծանոթ հեղինակների գրվածք»,[42] և սա հանդիսանում է ճշմարտությունը:

ՀԻՆԳԵՐՐՈՐԴ. ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ ՆԱՄԱԿՆԵՐԸ

Հետևելով չորս ավետարաններին, որտեղ առկա են նամակներ, մասնավորապես (Գործք Գիրքը, - Պողոսի տասնչորս նամակները, - Հակոբի Նամակը, - Պետրոսի երկու նամակները, - Հովհաննեսի երեք նամակները - Հուդայի Նամակը – Հայտնությունը):

ԱՌԱՋԻՆ. ԳՈՐԾՔ ԳԻՐՔԸ

Այս գիրքը բաղկացած է քսանութ գլուխներից, որոնք խոսում են Առաքյալների և աշակերտների կատարած աշխատանքների մասին:Այն վերաբերվում է Ղուկասին, երրորդ ավետարանի հեղինակին, քանի որ սկիզբը ասում է. «Առաջին գրքի մեջ օվ, Թեոֆիլիուս, ես կապ եմ ունեցել այն ամենի հետ, որը սկսել էր կատարել Հիսուսը...» (Գործք 1/1)

ԵՐԿՐՈՐԴ. ՊՈՂՈՍԻ ՆԱՄԱԿՆԵՐԸ

Տասնչորս նամակները վերաբերվում են Սուրբ Պողոսին և լի են հատվածներով, որոնք ցույց են տալիս, որ նա է հանդիսանում հեղինակը: Դրանք նույնպես հանդիսանում են անձնական նամակներ, որոնք բնույթով աստվածաբանական չեն, այլ անձնական նամակներ ներածությամբ և եզրակացությամբ:

Գոյություն չունի որևէ համաձայնություն, որը ապացուցում է Պողոսի նամակների վավերականությունը,քանի որ ըստ Բրիտանիկա Հանրագիտարանի, որոշ գիտնականներ մտադրված են հավատալ, որ նրա աշակերտներից ոմանք գրառել են այդ նամակներից չորսը:

Հովհաննեսի Ավետարանի մեկնաբանության մեջ Արգոնը կասկածի տակ է դնում այն, որ բոլոր նամակները պատկանում են Պողոսին: Նա ասում է. «Պողոսը ոչինչ չի գրառել եկեղեցիներին, նա միայն գրառել է երկու կամ չորս տող»:

Ամենամեծ տարբերությունը Հրեաների նամակների հակամարտությունն է: Մինչ Արևմտյան Եկեղեցին այն վերագրում է Պողոսին, Լյութերը այն վերագրում է Ապոլոսին: Տերտուլիան, երկրորդ դարի պատմաբանը, ասում է. «Այն գրառել է Բարնաբան»: Ռագուսը, Բողոքական գիտնականը, ասում է. «Բողոքական մի քանի գիտնականներ հավատք են ընծայում, որ Հրեաների նամակը կեղծ է»:[43]

Ջեսույթ Փրիսթհուդի ներածությունը ասում է. «Անկասկած գոյություն ունեն շատ վկայություններ,որոնք դեմ են նամակը Պողոսին վերագրելուն: Կարելի է կարծել, որ Պողոսի ընկերն է գրառել դա, սակայն հնարավոր չէ գտնել հեղինակի անունը:Ի վերջո, մենք պետք է վկայենք, որ մենք չգիտենք հեղինակի անունը»:

«Սուրբ Աստվածաշնչի Ներածությունը» աշխատության հեղինակները ասում են. «Մենք ուղղակի տեղյակ չենք, թե ով է հեղինակը, չնայած նամակները ավարտվում են ջերմ ողջույններով, այն չունի վերնագիր: Ամեն դեպքում, ընդհանուր ենթադրություն է, որ Պողոսն է գրառել այն: Հնարավոր է, որ հեղինակը Բարնաբան է (Գործք 4/36), ով պետք է որ տեղյակ լիներ քահանաների և նրանց աշխատանքների մասին:Երրորդ հնարավորությունը այն է,որ Ղուկասն է հանդիսանում հեղինակը, ի շնորհիվ Հրեաների, Ղուկասի Ավետարանի և Գործք Գրքի ոճի միջև գոյություն ունեցող նմանության: Գոյություն ունի չորրորդ հնարավորությունը, որն ասում է, թե Ապոլոսն է հեղինակը, ով լավ տեղյակ էր Տիմոթեոսից (13/23 ): Գործք 18/24 մեզ պատմում է, որ Ապոլոսը գիտակ էր գրառմանը և վարժ էր խոսքի մեջ և անհատը, ով գրառել էր այս նամակը նման էր նրան: Գոյություն ունեն բազմաթիվ այլ հնարավորություններ և վերջապես մենք պետք է ասենք, որ ոչ ոք տեղյակ չէ, թե ով է գրառել այս նամակը:»[44]

Հայր Օրեգանոսը համամիտ է վերջին հայտարարության հետ, երբ նա ասաց. «Աստված գիտե, թե ով է իրականում գրառում այս նամակը: Որոշ վաղ մարդիկ ասում են. Քլեմենթը, Հռոմի եպիսկոպոսն է գրառել դա և մյուսները ասում են. այն գրառել է Ղուկասը»:[45]

ԵՐՐՈՐԴ. ԿԱԹՈԼԻԿ ՆԱՄԱԿՆԵՐԸ և ՀԱՅՏՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

Այդ նամակները յոթն են, երեքը վերագրում են Հովհաննեսին, երկուսը Պետրոսին, մեկը Հուդային և մեկը Հակոբին, այնուհետ, Նոր Կտակարանի վերջին գիրքն է հանդիսանում Հայտնությունը:Գիտնականները այս նամակները վերագրում են մարդկանց, ովքեր ըստ նրանց հանդիսանում են Հիսուսի տասներկու աշակերտներից:

Պետրոսը Նահոմ գյուղի ձկնորսն էր, ով հայտնի էր Սիմոն անունով: Գիտնականները հավատք են ընծայում, որ նա հանդիսանում էր Հովհաննես Մկրտիչի աշակերտներից մեկը, մինչ Քրիստոսին ուղեկցելը և ով էլ դարձավ նրա լավագույն աշակերտներից մեկը: Նա քարոզեց Անտիոքում և այլ վայրերում և այնուհետ առաջին դարի կեսերին նրան սպանեցին:

Հակոբը Զաբադի ձկնորսի որդին էր – Հովհաննես Ավետարանչի եղբայրը - և մոտ էր Քրիստոսին:Նա ուղղորդեց Երուսաղեմի ժողովը 34 թվականին և մահապատժի ենթարկվեց Ագրիպպա առաջինի հրամանով, մոտավորապես 44 թվականին:Մյուսները ասում են. «Հրեաները սպանեցին նրան, երբ նրանք նետեցին նրան տաճարից և քարկոծեցին 62 թվականին»:

Ինչ վերաբերվում է Հուդային, աղբյուրները ոչինչ չեն պատմում նրա մասին, բացառությամբ թե արդյոք նա Հակոբի կրտսեր եղբայրն էր, այսինքն Զաբադիի որդին,թե Լեբոսի աշակերտը, ով հայտնի էր ինչպես Թադդաեուս: Սակայն ոմանք ասում են, որ նա մեկ այլ Հուդան էր:[46]

Իրենց բովանդակությամբ այս նամակները ուսուցողական են, իրենց ոճով անձնական, ներածականի մեջ հաճախ նշում են հեղինակի անունը: Ամեն դեպքում,Քրիստոնեության առաջին դարում այս նամակների վերագրությունը հանդիսանում էր երկար վեճերի առարկա: Ինչ մենք նշել ենք Հրեաներին ուղղված նամակի մասին, դա վերաբերվում են դրանց մեծամասնությանը:Այդ տեղի է ունեցել մինչ չորրորդ դարի կեսերը, Պետրոսի երկրորդ նամակը, Հովհաննեսի երկրորդ և երրորդ նամակները, Հակոբի երկու նամակները, Հուդայի և Հայտնության գիրքը, որոնք էլ հանդիսանում են բազմաթիվ հակասության առարկա էր մինչ հաստատման ճանաչումը:

Հայտնության գիրքը պարունակում է տարօրինակ երազանք, որի նպատակն է հաստատել Քրիստոսի աստվածայնությունը, նրա հզորությունը երկինքներում և հրեշտակների հնազանդությունը նրան, ինչպես ապագա կանխատեսումները,որոնք ձևավորվել են խորհրդանշական և երկիմաստ կերպով: Հովհաննեսը տեսավ այս տեսիլքը իր երազի մեջ, որը էլ քսանյոթ էջ է: Նմանատիպ երզաները տարօրինակ են և իրականությունից հեռու:

Վաղ եկեղեցու հայրերը կասկածի տակ են առնում այս գիրքը: Քիս Բրիսբթերը (212 թվ). ասում է. «Հայտնության Գիրքը գրառել է աթեիստ Սիրենթուսը», նույնը կրկնել է Դիոնիսուսը, հին գիտնականներից մեկը:

Դիոնիսուսը, հանդիսանում էր Ալեքսանդրիայի Դպրոցի ղեկավարը (250 թվական),ով կապված էր որոշ նախկին գիտնականների հետ,ովքեր ուսումնասիրել էին Հայտնության Գրքի գլուխները և գտել էին, որ «Այն անիմաստ կամ առանց վկաւոթյան է և ունի կեղծ վերնագիր: Այն չի գրառել Հովհաննեսը...ոչ էլ որևէ այլ աշակերտը,քահանաները կամ եկեղեցականները: Կորինթիուսը, այսպես կոչված Կորիթացիների աղանդի հիմնադիրը, ցանկություն ուներ աջակցել իր կեղծ պատմությանը և գիրքը վերագրեց Հովհաննեսին»:

Կորինթուսը հավատք էր ընծայում, որ Քրիստոսը հանդիսանում էր երկրի արքան, որն էլ համապատասխանում է գրքի երկրի վերջին օրերի իրադարձությունների գաղափարին:

Հանճարեղ հեղինակ Դիոնիսիուսը, համոզված չէր նախկին գիտնականների ձեռքբերումների մեջ: Նա ուսումնասիրեց գիրքը և եզրակացրեց, որ «Գիրքը գրառել է մի անհատ, ում անունը Հովհաննես էր, մի սուրբ, ով ոգեշնչվել է Սուրբ Հոգով, սակայն ես չեմ կարող հավատք ընծայել, որ նա աշակերտ էր, Զաբադիի որդին, Հովհաննեսի Ավետարանի և նամակների հեղինակը:Ես կարծում եմ, որ գոյություն ունեն Հովհաննես Առաքյալի միևնույն անունը կրող բազմաթիվ անհատներ»:[47]

Լյութերն ասում է. «Գիրքը չի ուսուցանում Հիսուսի մասին, նրան պարզորոշ չի նշում և պարզ չէ, որ այն ոգեշնչել է Սուրբ Հոգին»: Նրա իրավահաջորդը, բարեփոխիչ Զվինգլին ասում է. «Մենք ոչ մի կապ չունենք Հայտնության գրքի հետ,քանի որ այն կրոնական գիրք չէ, այն անհայտ է ինչպես Հովհաննեսի գրառումները և ես կարող եմ ժխտել դրանք»: Թարգմանիչ Բարքլին մեկնաբանում է. «Շատերը համակարծիք են Լյութերի և Զվինգլիի հետ»:

Մեջ է բերվում, որ որոշ թարգմանիչներ ասում են. «Հայտնության գրքի գլուխկոտրուկների քանակը համապատասխանում է խոսքերի քանակին» իսկ այլոք էլ ասում են. «Հայտնության Գրքի ուսումնասիրությունը հասցնում է խելագարության, կամ ով փորձում է ուսումնասիրել, այն հիմար է»:

Ջեսույթ Փրիսթհուդի գրքի ներածությունը ասում է. «Հովհաննեսի գիրքը ոչինչ չի պատմում մեզ հեղինակի մասին, նա իրեն Հովհաննես է կոչել, իրեն տվել է մարգարեի տիտղոս և երբեք չի նշել, որ հանդիսանում է տասներկու աշակերտներից մեկը: Հնարավոր է, որ առկա է մի ճշմարիտ տեքստ, որը գտել են երկրորդ դարում, որն էլ հայտնում է, որ Հայտնության հեղինակը Հովհաննես Առաքյալն է:Ամեն դեպքում առկա չէ որևէ համաձայնություն և ուստի, Հայտնության աղբյուրը մնացել է կասկածի առարկա: Ժամանակակից գիտնականների տեսակետները համապարփակ են, ոմանք հաստատում են, որ կառուցվածքի, միջավայրի և աստվածաբանական կարծիքի տարբերությունը դժվար է դարձնում Հայտնությունը և Չորրորդ Ավետարանի վերագրությունը մեկ հեղինակի:

Որոշ գիտնականները համամիտ չեն... նրանք հավատք են ընծայում, որ Հայտնության և Ավետարանների գրքերի միջև առկա է մի կապ և որ ըստ Եփեսուսի,մարգարեն ուսուցանել է Հովհաննեսի միջավայրի ուսուցիչներից»:

Հայտնության մեկնաբանության ներածության մեջ թարգմանիչ Ուլիյամ Բարքլին ասում է. «Անհավանական է, որ հեղինակը առաքյալն է, եթե նա է, ապա պետք է ավելի շատ շեշտի մարգարե լինելու գաղափարը: Ի լրացում, նա խոսում է առաքյալների մասին, կարծես երբեք չի ճանաչել նրանց: Սա է այն անհատի ուղղին,ով արձանագրում է Առաքյալների ժամանակաշրջանը, և գրքի վերնագիրը առաջարկում է այն գաղափարը,որ «Հովհաննես աստվածաբանի գաղափարն է»»:

Հնարավոր է, որ «աստվածաբան» անվանումը, որը նշանակում է անհատ, ով տեղյակ է աստվածաբանությունից, ավելացրել են Հովհաննես հեղինակի անվանը, որպեսզի նրան տարբերեն Հովհաննես Առաքյալից:

Եսեբիուսը, եկեղեցական պատմության հայրը ասում է. «Հնարավոր է, որ երկրորդ Հովհաննեսը մեկն էր, ով տեսլիք տեսավ, որն էլ վերագրվել է Հովհաննեսին,եթե ոչ ոք ցանկություն չունի հավատք ընծայել, որ առաջին Հովհաննես աշակերտը տեսել էր դա»:[48]

Ուստի, առկա չէ փաստի որևէ վկայություն, որ Հովհաննեսն է գրառել գիրքը և առավելագույնը,որ մենք կարող ենք ասել, այն է, որ անհայտ հեղինակները ովքեր ուսուցանել են Հովհաննեսից Եփեսուսում, գրառել են դա:

Գիտնականները նշել են, որ նրանք ժխտում են Կաթոլիկ Նամակների վերագրությունը, ինչպիսիք են Փողի ժխտումը: Բացի այդ նա վիճարկում է այն փաստը,որ բնօրինակները գոյություն չունեն հնագույն Սիրիական թարգմանության մեջ:

Եսեբիուսը ասում է. «Առանց վիճարկությունների բոլորը ընդունեցին մեր հայտնի գրքերը, բացառությամբ Հրեաների նամակների, Հակոբի նամակի, Հուդայի նամակի, Պետրոսի երկրորդ նամակի, Հայտնության և Հովհաննեսի երկրորդ և երրորդ նամակների: Հասարակությունը ընդունել է, սակայն ոմանք կասկածի տակ են առել: Հովհաննեսի երկու նամակները անձնական են և վավերականությունը դժվար է ապացուցել»:[49]

Հակոբի նամակի վերաբերյալ նա ասում է. «Նամակը վիճարկելի է, կամ նվազագույնը, ոչ բոլոր գիտնականներն են նշել իրենց գրավածքների մեջ, ինչպես Հուդայի նամակը և մենք տեղյակ ենք,որ այդ նամակները հրապարակայնորեն,մյուս գրքերի հետ միասին,ընթերցել են շատ եկեղեցիներում»:[50]

Հուդայի նամակի վերաբերյալ, գիտնական Քրսութիսը իր «Աստվածաշնչի Պատմությունը» գրքի մեջ նշում է. «Սա Հուդայի նամակն է, ով Երուսաղեմի Արքեպիսկոպոսներից հինգերրորդն էր, ով ապրել է Եդ Դանի ժամանակաշրջանում», դարձնելով Հուդայի նամակը որպես եպիսկոպոսի աշխատանք, ով էլ ապրել է երկրորդ դարում:

Սիրիակ եկեղեցին նույնիսկ այժմ չի ճանաչում Պետրոսի երկրորդ և Հովհաննեսի երկրորդ և երրորդ նամակները: Էսքալգերը ասում է. «Նա, ով գրառել է Պետրոսի երկրորդ նամակը, վատնել է իր ժամանակը»:

Ինչ վերաբերում է Պետրոսի երկրորդ նամակին, Ջեյսութ Փրիսհուդի ներածությունը ասում է. «'Գոյություն ունի մի կարծիք, որ Պետրոսին ուղղված Սիմոնի նամակի հեղինակը մինչ այժմ վեճի առիթ է, որն էլ առաջ է բերում բազմաթիվ դժվարություններ: Կարիք չկա նշել հղումները, որտեղ հեղինակը խոսում է իր կյանքի մասին, որտեղ նա ասում է, որ նա է Պետրոս Առաքյալը, (այսինքն, անհայտ հեղինակը պառկած էր, երբ նա հայտնեց, որ նա Պետրոսն էր): Սա ինչ որ տեսակի գրականություն է, որը հայտնի է որպես Ուիլզ: Հնարավոր է, որ հեղինակը չի պատկանում Քրիստոնյաների առաջին սերնդին: Քանի որ նմանատիպ նամակի տարեթիվը, հագեցված էր Հրեա Քրիստոնյաների սովորույթով, որն էլ հնարավոր չէ ձգձգել և մենք կարող ենք առաջարկել, որ այն գրառել են 125 թվականին, որն էլ ապացուցում է, որ Պետրոսը չի գրառել այն»:

Սուրբ Աստվածաշունչը մեկնաբանում է այս նամակը հետևյալ կերպ. «Մենք համոզված չենք,թե երբ է գրառվել այս նամակը, կամ ով է գրառել և հեղինակի խնդիրը հակասական է: Ուստի, Պետրոսի երկրորդ նամակը հանդիսանում է վերջին գիրքը, որը ներառել են Նոր Կտակարանի մեջ»:

Եկեղեցու պատմության մեջ էուսեբիուսը, Եկեղեցու Պատմության հայրը ասում է.«Մենք գտնում ենք, որ նրա երկրորդ նամակը առկա չէ վավերական գրքի մեջ, այնուամենայնիվ, ապացուցվել է, որ այն օգտակար է եղել շատերի համար, որոնք կիրառել են այլ գրքերի հետ: Ես տեղյակ եմ, որ գոյություն ունի միայն մեկ օրինական նամակ, որն էլ ճանաչել են վաղ գիտնականները»:

Ջերսյութ Փրիսթհուդի ներածականը խոսում է օրինական լինելու մասին. «Երկու այդ նամակները և Հայտնության գիրքը առկա են Նոր Կտակարանի մեջ, որն էլ հանդիսանում էր ճանաչման ամենադժվար գիրքը, որն էլ իր հերթին եկեղեցի է մտել դանդաղ քայլերով:Եկեղեցիների մեծամասնությունը մինչ հինգերորդ դարը չեն ճանաչել այն, որն էլ վեցերորդ դարում ճանաչել է Սիրիան»:

Գլազգոյի Համալսարանի Նոր Կտակարանի պրոֆեսոր Դոկտոր Ուիլյամ Բարքլայի հետ մենք եզրահանգում ենք ասելով. «Մարտին Լյութերը ժխտեց Նոր Կտակարանի մեջ տեղ տալ Հայտնությանը և ավելացրեց այն այլ գրքերին, որոնք էլ հանդիսանում են Հակոբի, Պետրոսի, Հուդայի, Պետրոսի երկրորդ և Հրեաների նամակները:Նա առաջարկեց Հայտնությունը տեղադրել Նոր Կտակարանի վերջին հատվածում»:[51]

ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ ՀՆԱԳՈՒՅՆ ՀԵԹԱՆՈՍ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԸ

Հնագույն հեթանոսները կարևոր աղբյուրներ են հանդիսացել ավետարանչականների համար, որպեսզի ձևավորեն Քրիստոսի իրենց պատմությունները, մասնավորապես այն հատվածները,որոնց նրանք ականատես չեն եղել, ինչպիսիք են ծնունդը, նրա հայտարարած խաչելությունը կամ նրա ենթադրյալ դատավարությունը:

Գիտնականները բազմաթիվ նմանություններ են նշել ավետարանների պատմությունների և հնագույն հեթանոսների պատմությունների միջև, ինչը դարեր նախորդել է Քրիստոնեության գոյությունը, իրենց աստվածների մասին:

ԱՍՏՂԵՐԻ ԵՐևԱՆ ԳԱԼԸ ԱՍՏՎԱԾՆԵՐԻ ԾՆՈՒՆԴԻ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ

Մատթեոսը խոսում է Քրիստոսի ծննդյան մասին: Նա ասում է. «Հորոդոտոս արքայի կառավարման ընթացքում, այժմ Հուդայի Բեթղեհեմում Հիսուսի ծնունդից հետո, տեսեք արևելքի իմաստունները եկան Երուսաղեմ ասելով. «Որտե՞ղ է նա, Հրեաների արքան: Քանի որ մենք տեսանք նրա աստղը, երբ այն բարձրացավ և եկել ենք երկրպագել նրան...Արքային լսելուց հետո, նրանք շարունակեցին իրենց ուղղին: Եվ տեսեք, աստղը, որը նրանք տեսել են, երբ այն բարձրացել է և առաջնորդել է նրանց, կանգ առավ այն վայրում, որտեղ ծնվել էր երեխան: Եվ տուն մտնելով նրանք տեսան երեխային, մոր, Մարիամի հետ և նրանք ընկան և երկրպագեցին նրան: Այնուհետ, բացելով իրենց գանձերը, նրանք առաջարկեցին նրան նվերներ, ոսկի և կնդրուկ և զմուռս»: (Մատթեոս 2/1-11)

Մատթեոսի պատմությունը համապատասխանում է Բուդդայի մասին Բուդդայականների պատմությանը: Իր ««Քրիստոս Հրեշտակը» գրքի մեջ Բենսոնը ասում է. «Բուդդայական սուրբ գրքերը ասում են, որ երկինքները հայտարարեցին Բուդդայի ծնունդը վառ աստղով, որը հայտնվել է երկինքներում և գրքի մեջ նրանք այն կոչել են «Քրիստոսի Աստղ»»: Պատմաբան Բեյլը խոսում է նույն կերպ:

Իր «Չինական Պատմություն» գրքի մեջ Թորնթոնը այն կապում է «Յու» –ի ծնունդի հետ, ով ծնվել է կույսից և երկնքում հայտնվել է աստղը և նույնը տեղի ունեցավ Չինացի իմաստուն Լատցի հետ:

Իր «Քրիստոսի կյանքը» գրքի մեջ քահանա Գիքս ասում է. «Յուրօրինակ իրադարձությունները սովորական էին,առանձնապես հանճարեղ մարդկանց ծնունդի կամ մահվան ընթացքում, որին անդրադարձել է աստղի կամ երկնաքարի հայտնությունը, կամ երկնային մարմինների շփումը»:[52]

ՆՎԵՐՆԵՐ ԾՆՎԱԾ ԱՍՏՎԱԾՆԵՐԻՆ

Մագիի պատմության մեջ Մատթեոսը խոսում է նորածնի նրա նվերների մասին: «Եվ մտնելով տուն, նրանք երեխային տեսան մոր, Մարիամի հետ և նրանք ընկան և երկրպագեցին նրան:Այնուհետև, բացելով իրենց գանձերը, նրանք նրան նվերներ առաջարկեցին, ոսկի և կնդրուկ և զմուռս»: (Մատթեոս 2/10-11)

Հնագույն հեթանոսների մեջ նույնպես հայտնի է, որ երբ ծնվեց Քրիշնան և հովիվները տեղեկացան նրա ծնունդի մասին, նրանք նվիրեցին նրան փայտանյութ, նավ և օծանելիք:Իմաստունները նույն կերպ են վարվել Բուդդայի ծննդյան ժամանակ:

Ի լրացում, Միթրհային, փրկիչին, իմաստունները նվիրել են ոսկի և օծանելիք:Նույն կերպ է վարվել Մագին Սոկրատեսի ծննդյան ժամանակ, նրանցից երեքը եկան արևելքից և նվիրեցին ոսկի, օծանելիք և սնունդ:

ԱՍՏԾՈ ԾՆՆԴՅԱՆ ԱՍՏՎԱԾԱՅԻՆ ՀՐՃՎԱՆՔԸ

Ղուկասը նշեց, որ հրեշտակները շատ երջանիկ էին Քրիստոսի ծննդյան կապակցությամբ: «Եվ միևնույն շրջանում դաշտերում էին հովիվներ, ովքեր գիշերը հետևում էին իրենց հոտը: Եվ Տիրոջ հրեշտակը հայտնվեց նրանց և Տիրոջ փառքը ծագեց նրանց շուրջ և նրանք լցվեցին վախով: Եվ հրեշտակը ասաց նրանց.» Մի վախեցեք, քանզի ես մեծ հրճվանքի ավետիս եմ տալիս, որը կլինի բոլոր մարդկանց համար... Եվ հանկարծակի, հրեշտակի հետ էին երկնային բազմություն, ովքեր փառաբանում էին Աստծուն ասելով. «Փառք բարձրյալ Աստծուն և խաղաղություն նրանց երկրի վրա, ումից նա գոհ է»: (Ղուկաս 2/8-14)

Հնագույն հեթանոսները խոսում են Ղուկասի նախորդի մասին և «Ֆիշո Բուրանայի» գրքի մեջ այն հայտնում է. «Կույս Դեվակին հղի էր աշխարհի պահապանից և աստվածների փառքից: Երկունքի օրը լի էր հրճվանքով, տիեզերքը լի էր լույսով, երկնքում աստվածները երջանիկ են և հոգիները երգում էին, երբ ծնվում են օգնականները: Ամպերը նույնպես երջանիկ էին և սկսեց ծաղիկներ անձրևել»:

Բուդդայականները հավատք են ընծայում նույն մտքին, ինչպես մեջ է բերում «Ֆու Նեբ հոնքը» պատմաբանը. «Հոգիները, որոնք շրջապատում էին կույս Մայային և նրա որդուն, փրկչին, սկսեցին աղոթել և երգել, «Փառք քեզ Թագուհի, եղիր երջանիկ, որովհետև քո պարգևած զավակը սուրբ է»:

Սա մոտ է այն մտքին, թե ինչ են ասում եգիպտացիները «Օսորիսի» ծննդյան մասին և չինացիները «Կոնֆիցիուսի» մասին, ինչպես նշում է Ս.Ֆրանկիսը և Բաունվիկը իր «Եգիպտական հավատքով» աշխատության մեջ: Նույնը նշել են նաև այլ ազգերը:

ԱՍՏՎԱԾՆԵՐԻ ԾՆՆԴՅԱՆ ՎԱՅՐԵՐԸ

Ղուկասի Ավետարանը ասում է, որ Քրիստոսը ծնվել է մսուրի մեջ, (տես Ղուկաս 2:16), հնագույն հեթանոսները նույնն են կրկնում: Քրիշնան, ինչպես նրանք ասում են, նույնպես ծնվել է քարանձավի մեջ և ծննդից հետո նրան դրել են մսուրի մեջ, որտեղ բարի հովիվները մեծացրել են նրան: Հուաթ զեն, չինացիների Երկնքի Որդուն մայրը փոքրուց լքում է և կովերն ու ոչխարները շրջապատում և պաշտպանում են նրան ամեն չարիքից:

ՔՐԻՍՏՈՍԸ ՊԱՀՔ Է ՊԱՀԵԼ

Մատթեոսի Ավետարանը խոսում է Սատանայի մասին, որը քառասուն օր փորձության է ենթարկել Քրիստոսին: «Եվ քառասուն օր և քառասուն գիշեր պահքից հետո, նա քաղցած էր»: (Մատթեոս 4/2) Նույն խոսքերը Չինաստանում ասում են Բուդդայի և Մագիի հետ Զորոսթերի,ինչպես նաև հեթանոս ազգերի այլ աստվածների մասին:

Իր «Պահք պահող Բուդդան» գրքի մեջ Մոնսեր Քոններին ասում է. «Մեծ Բուդդան հյուծեց իրեն առանց սննդի և շնչի:Արքայազն Մարան, սատանաների արքայազնը, անցավ և փորձության ենթարկեց Բուդդային»:[53]

ԱՍՏՎԱԾՆԵՐԻ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ և ՆՐԱՆՑ ԴԱՏԱՍՏԱՆԻ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԸ

Նոր Կտակարանի հեղինակները խոսում են Քրիստոսի մասին, ով դատում է մարդկանց: Հովհաննեսի Ավետարանը ասում է. «Եվ նա տվել է նրան դատելու լիազորություն, որովհետև նա Մարդու Որդին է»: (Հովհաննես 5/27)

Սա նաև հանդիսանում է հեթանոս հավատքը: Պատմաբանները խոսել են Եգիպտական փրկչի իրենց հավատքի մասին, ով մահից հետո հարություն է առել և ով կլինի Դատաստանի օրվա պարգևատրողն ու պատժողը:

Իրենց առասպելների մեջ նրանք նշում են,որ Օսիրիսը ուղղակի կառավարիչ էր: Նրա եղբայրը դավաճանեց նրան և սպանեց և բաժանեց նրա մարմնի մասերը Եգիպտական նահանգներում: Նրա այրին, Իսիսը հավաքեց մարմնի մասերը այստեղից և այնտեղից, մինչ լցրեց աշխարհը ողբով և արցունքներով:Այնուհետ երկնքից լույս իջավ, մարմնի մեռած վերջույթները միացան:Նա երկինք բարձրացավ ձեռքին պահելով արդարության և գթասրտության կշեռքը:

Հնդիկները կարծում են, որ իրենց աստված Քրիշնան փրկիչ է: Քահանա Ջորջ Քոքսը ասում է.«Նրանք Քրիշնային նկարագրում են որպես մեղմասիրտ հերոս, ով լի է աստվածայնությամբ, որովհետև նա զոհաբերեց իրեն: Նրանք հավատք են ընծայում, որ ոչ ոք չի կարող անել այն, ինչ նա է արել»:

Պատմաբան Դոանը ասում է. «Հնդիկները հավատք են ընծայում, որ Քրիշնան, առաջնեկը, ով նույն Ֆիշնո աստվածն էր, չուներ սկիզբ կամ ավարտ – ինչպես նրանք հավատում են - բարի էր և փրկեց Երկիրը իր ծանրությունից: Նա եկավ և զոհաբերեց իրեն, որպեսզի փրկի մարդկանց»: Գիտնական Հոքը նույնպես կրկնեց նույն խոսքերը:[54]

Առաջ է գալիս մի կարևոր հարց. Թե ինչպե՞ս են կարող Քրիստոնյաները բացատրել իրենց և հին հեթանոսների հավատքների այս համապատասխանությունը,որն էլ դարձրեց Քրիստոնեությունը այս կրոնների փոփոխված տարբերակը:

Շատերը հայտնում են, որ այս կրոնները իրենց հավատքը վերցրել են Քրիստոնեությունից, սակայն այս նրանք գոյություն են ունեցել Քրիստոնեությունից դարեր առաջ:

Ձեռագրերը և մասունքները, որոնք արձանագրել են իրենց հավատքները, ավելի հին են, քան Քրիստոնեությունը և ավետարանները:

Հետևաբար, Քրիստոնյաները պետք է խոստովանեն, որ Նոր Կտակարանի հեղինակները վերցրել են հին, նախկին հեթանոսների առասպելներից կամ փախչել են գաղտնիքների և խավարի աշխարհից, որտեղ չի հսկում ոչ մի պատճառ, վկայություն և առասպել:

Հայր Ջեյմս Թեդը, Օքսֆորդի Համալսարանի դասախոսը խոսում է հետևյալ նմանության մասին. «Սա աստվածային գաղտնիք է, որը վեր է մարդկային գիտակցությունից և չի կարող թարգմանվել որպես թարգմանություն և այս մարդկանց ընկալում»:[55]

Ամենաբարձրյալ Ալլահը ճիշտ է, երբ նա ասում է Քրիստոնյաների մասին. «Դա նրանց խոսքերն են իրենց շուրթերից, հիշեցնելով նրանց խոսքերը, ովքեր նախապես չեն հավատացել...»: (Աթ-Տաուբահ :30)

Ամենաբարձրյալ Ալլահը զգուշացնում է նրանց չլինել անհավատների պես: Նա, Ամենաբարձրյալը, ասում է. «Ասա, օվ Մուհամմեդ, «օվ Գրերի մարդիկ Հրեաներ և Քրիստոնյաներ մի անցեք ձեր կրոնի սահմանները հավատք ընծայելու ինչ որ բանի, քան ճշմարտությունն է և մի հետևեք մարդկանց սին ցանկություններին, ովքեր մինչ այդ շեղվել են և ովքեր շեղել են շատերին և շեղվել են Ճիշտ Ուղղուց»»: (Ալ-Մաիդահ :77)

ՔՐԻՍՏՈՍԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԸ (Խ.Ա.Ո.Ն)

Եթե մարդ է գրառել այս ավետարանները և նամակները և եթե հեղինակները չեն հայտարարում, որ նրանց գրառումները հանդիսանում են Աստծո խոսքերը, ապա ինչպե՞ս են այս գրառումները դառնում սուրբ և աստվածային և որտե՞ղ է ավետարանը, որը Ամենաբարձրյալ Ալլահն է հայտնել Հիսուսին, որին էլ հավատք են ընծայում մահմեդականները:

ՃՇՄԱՐԻՏ ԱՎԵՏԱՐԱՆԸ.ՔՐԻՍՏՈՍԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԸ

Երկար ժամանակ գիտնականները զարմանք են ապրում Քրիստոսի ավետարանի շուրջ, որը Ամենաբարձրյալ Ալլահը հայտնել է Հիսուսին, որին էլ հավատք են ընծայում Մահմեդականները և որն էլ հաճախ նշում են Ավետարանները: Ամեն դեպքում, Քրիստոնյայի պատասխանը կատարյալ լռությունն է և այս Ավետարանի գոյության անգիտությունը:Նրանք հավատք են ընծայում,որ ավետարանը, կամ Նոր Կտակարանը սկսում է,երբ առաքյալները սկսում են գրառել նամակները և ավետարանները:

Պողոսի նամակները, որոնք գրառել են առաջին դարի երկրորդ կեսերին, բազմաթիվ հատվածների մեջ խոսում են Քրիստոսի ավետարանի մասին, սակայն որոնք էլ չեն նշում չորս ավետարանները:Պողոսը,ով Նոր Կտակարանի մեջ ունի տասնչորս նամակներ, սպանվել է 62 թվականին, երբ Մարկոսը գրառել է առաջին Ավետարանը 65 թվականին: Դրանից հետո գրառվել են տասնյակ ավետարաններ, որոնք նույնպես վերաբերվել են Քրիստոսի (Խ.Ա.Ո.Ն) ավետարանին, կամ Աստծո ավետարանին:

ՀԱՏՎԱԾՆԵՐԸ ԽՈՍՈՒՄ ԵՆ ՔՐԻՍՏՈՍԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԻ ՄԱՍԻՆ

Այնուհետ Պողոս Ավետարանականը բազմաթիվ հատվածների մեջ խոսում է Քրիստոսի Ավետարանի մասին:Պողոսը ասում է.«Ես զարմանք եմ ապրում, որ դուք այդպես արագ ամայացնում եք նրան, ով կոչում է ձեզ Քրիստոսի շնորհով և շրջվում են մեկ այլ ավետարանի... սակայն, գոյություն ունեն ոմանք,ովքեր անհանգստացնում են ձեզ և ցանկություն ունեն աղավաղել Քրիստոսի ավետարանը»: (Գաղաթացիներ 1/6-8) Նա խոսել է իրական ավետարանի մասին, որը մարդիկ լքել են և շրջվել են այլ կեղծ ավետարանի:

Զգուշացնելով նրանց, նա ասում է. «Նրանք, ովքեր չեն հնազանդվում մեր Տեր Հիսուսի ավետարանին:Նրանք կտառապեն հավերժ կործանման պատժից»: (Թեսաղոնիկցիներ Բ.1/8-9)

Չորս ավետարանները նշում են իրական ավետարանը:Երբ մի կին օծանելիք լցրեց Հիսուսի (Խ.Ա.Ո.Ն) ոտքերին, նա ասաց. «Ճշմարիտ, ես ասում եմ ձեզ, երբևէ այս ավետարանը տարածվի ամբողջ աշխարհում, այն ինչ նա արել է նույնպես կասեն ի հիշատակ նրա»: (Մատթեոս 26/13) Անկասկած, նա նկատի չուներ Մատթեոսի ավետարանը, որը Մատթեոսը գրառել է այս պատմությունից տարիներ անց:

Մարկոսի Ավետարանը ասում է. «Քանի որ նա, ով կփրկի իր կյանքը կկորցնի այն, սակայն նա, ով կկորցնի իր կյանքը հանուն ինձ և ավետարանը կփրկի այն»: (Մարկոս 8/35)

Նկատելի է, որ այս հատվածները խոսում են մեկ ավետարանի մասին, ոչ թե չորս կամ յոթանասուն, որոնք ժխտել է եկեղեցին:Հատվածները այս ավետարանը կոչել են Աստծո Ավետարան և Քրիստոսի Ավետարան:

Տեքստը կոչվում է Ալլահի ոգեշնչում Քրիստոսին (Աստծո Խոսքին): Մարդիկ խմբվում էին լճի ափին, որպեսզի լսեն Աստծո խոսքը. «Մեկ դեպքում, երբ ամբոխը ճնշում էր նրան, որպեսզի լսեն Աստծո խոսքը»: (Ղուկաս 5/1)

Նման կերպ տեղի ունեցավ, երբ նա մտավ Նահոմ գյուղը: «Եվ շատերը հավաքվել էին, այնպես, որ առկա չէր որևէ սենյակ, նույնիսկ դուռ: Եվ նա քարոզում էր խոսքը նրանց»: (Մարկոս 2/2) Այդ աստվածային խոսքը, որի համար մարդիկ հավաքվել էին, ավետարանն էր, որին հավատք են ընծայում մահմեդականները: Այն Ալլահի խոսքն է Քրիստոսին (Խ.Ա.Ո.Ն), որը Սուրբ Ղուրանը կոչում է «Ինջիլ» Ավետարան:

Քրիստոնյաները խուսափում են ճանաչել իրական ավետարանի գոյությունը- Քրիստոսի Ավետարանը:Նրանք ասում են, որ ոչինչ չի հայտնվել Քրիստոսին: Ավետարանը հանդիսանում է նրա անձնական խոսքերը, որոնք ավետարանականները մեջ են բերել նրա համար:Սա իհարկե համահունչ է իրենց հավատքի հետ, որը վերաբերվում է Քրիստոսի աստվածայնությանը: Ճշմարիտ է, որ Աստված պետք է ստանա գիրք, դա մարգարեների համար է:

Նրանց հայտարարությունը հերքում է տեքստը, որը խոսում է Հիսուսին ուղղված (Խ.Ա.Ո.Ն) Ամենաբարձրյալ Ալլահի հայտնության մասին:«Ես խոսում եմ այն, ինչ տեսել եմ իմ Հոր հետ»: (Հովհաննես 8/38) Նա (Խ.Ա.Ո.Ն) նույնպես հաստատել է, որ Ամենաբարձրյալ Ալլահից նա ստացել է հայտնություն և ոգեշնչություն: Նա ասում է. «Քանի որ ես չեմ խոսում իմ լիազորությունից, սակայն Հորից, ով ուղարկել է ինձ, ինքն է տվել ինձ պատվիրան – ինչ ասել և ինչ խոսել: Եվ ես տեղյակ եմ, որ նրա պատվիրանը հավերժ կյանքն է: Ինչ ես ասում եմ այնուհետ, ես ասում եմ ինչպես Հայրն է ասել ինձ»: (Հովհաննես 12/49-50) և նա ասում է. «Սակայն խոսիր ուղղակի, ինչպես Հայրն է ուսուցանել ինձ»: (Հովհաննես 8/28)

Հովհաննես Մկրտիչը (Խ.Ա.Ո.Ն) «վկայություն» կոչեց Հիսուսին ուղղված Ամենաբարձրյալ Ալլահի խոսքերը և նա կանխատեսեց, որ Իսրայելից շատերը կմերժեն այն: Նա ասում է. «Նա, ով գալիս է վերից, վեր է բոլորից: Նա վկայում է այն ինչ տեսել և լսել է, սակայն ոչ ոք չի ընդունել նա վկայությունը: Նա, ով կընդունի նրա վկայությունը սահմանում է իր կնիքը փաստին, որ Աստված ճշմարիտ է:Որպեսզի նա, ում Աստված ուղարկել է, արտաբերի Աստծո խոսքերը»: (Հովհաննես 3/31-34)

Այլ տեքստերի մեջ Հիսուսը ասում է, որ նա բոլոր մարգարեների պես ստացել է հայտնությունը, նրա աշակերտները հավատք են ընծայում նրան, ինչպես մարգարե և հավատք են ընծայում ամենին, ինչ նա ասել է նրանց Ամենաբարձրյալ Ալլահի խոսքերի մասին:Նա ասում է.«Եվ նրանք պահեցին ձեր խոսքը: Այժմ, նրանք տեղյակ են, որ ամենը, որ դու տվել ես ինձ, քեզանից է: Քանի որ ես տվել եմ ձեզ խոսքեր, որ դու ես տվել ինձ և նրանք ստացել են և եկել են գիտակցելու ճշմարտությունը, որ ես եկել եմ քեզանից և նրանք հավատք են ընծայել, որ դու ուղարկել ես ինձ»: (Հովհաննես 17/6-8)

Ուստի, երբ նրա մայրը և նրա եղբայրները եկան նրա մոտ և կանգնեցին դռան մոտ, նա շրջվեց նրանցից և գնաց իր աշակերտների մոտ, ովքեր լսեցին Ամենաբարձրյալ Ալլահի խոսքերը և հետևեցին: «Սակայն նա պատասխանեց նրանց. «Իմ մայրը և իմ եղբայրները նրանք են, ովքեր լսել են Աստծո խոսքը և արել են դա»: (Ղուկաս 8/21) Ամենաբարձրյալ Ալլահի խոսքերը ուղղակի ավետիս են, որոնց էլ մարդիկ հավատք են ընծայում – ինչպես ոմանք հայտարարում են, որ ավետարանը նրա քավության ավետիսն է, բացառելով արարքները:

Որպեսզի հաստատի Ամենաբարձրյալ Ալլահի հայտնությունը իրեն, նա (Խ.Ա.Ո.Ն) ասում է. «Նա, ով չի սիրում ինձ, չի պահում իմ խոսքերը: Եվ խոսքը, որ դուք լսել եք, իմը չէ, այլ Հորինը, ով ուղարկել է ինձ»: (Հովհաննես 14/24) Այս ոգեշնչությունը դատ կլինի Դատաստանի Օրը: «Նա, ով մերժում է ինձ և չի ստանում իմ խոսքերը, ունի դատավոր, խոսքը, որը ես ասել եմ կդատի նրան վերջին օրը:Քանի որ ես չեմ խոսում ելնելով իմ լիազորությունից»: (Հովհաննես 12/48-49)

Քրիստոսի Ավետարանը, ըստ Մահմեդականների հավատքի, հանդիսանում է Ամենաբարձրյալ Ալլահի խոսքերը Հիսուս Քրիստոսին (Խ.Ա.Ո.Ն) և որը մենք այսօր կարոտում և տեսնում ենք,սակայն դժբախտաբար այն կորել է հալածանքի ընթացքում և դժվարությունների, որոնց դեմ առ դեմ կանգնել է Քրիստոնեությունը առաջին դարերի ընթացքում:

ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԸ և ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ

Նոր հարց է ծագում. ինչպե՞ս են հայտնվել ավետարանները Քրիստոսի ավետարանի անհայտացումից հետո, ո՞վ և ի՞նչ պայմաններում է գրառել:

Պատասխանելով այս հարցերին, մենք ասում ենք, որ Քրիստոնյա որոշ պատմաբաններ համամիտ են, այն փաստին,որ դրանք բանավոր հայտարարություններ և պատմություններ էին: Այդ հայտարարությունները ձևավորվել են ավելի ուշ և դարձել են գրավոր տեքստեր, որպեսզի հանդիպեն Քրիստոնյա եկեղեցու ձևավորվող կարիքներին: Էական կլինի նշել, թե ինչ է ասում Հովակիմ Իրեմիան իր գրքի մեջ. «Քրիստոսի խոսքերը, որոնք առկա չեն ավետարանների մեջ», որը հրապարակել է Եգիպտական Եկեղեցին: Նա ասում է. «Մենք պետք է հաշվի առնենք ավետարանների և գրառումների երկու բանալի փաստ, որ երկար ժամանակ Հիսուսի բոլոր հայտնի սովորույթները բանավոր հայտարարություններ են և նրանք շարունակում են նույնը Հիսուսի ենթադրյալ մահից մոտ երեսուն հինգ տարի անց:Իրավիճակը չփոխվեց մինչ Քրիստոնյաների Ներոնի հալածանքը:Այնուհետ եկեղեցու ավագները 64 թվականի աշնանը հանդիպեցին և գտան, որ եկեղեցու լավագույն հայրերի մեծամասնությունը անհայտացել են: Նրանք չգտան ոչ ոքի, բացառությամբ Հովհաննեսի, ով հայտնի էր որպես Մարկոս, Պետրոս Առաքյալի գործընկերը, ով պետք է արձանագրեր այնքան շատ, որքան ի վիճակի էր հիշելու Քրիստոսի ուսմունքներից: Մարկոսը գրառեց իր հակիրճ ավետարանը, որը կրեց նրա անունը և այն Քրիստոսի կյանքի ամենահին գրավոր պատմությունն է:

Երկրորդ փաստը այն է, որ Հիսուսի և նրա խոսքերի վերաբերյալ Մարկոսի պատմությունը, մյուսներին ստիպեց նույն կերպ վարվել ուստի հայտնվեցին այլ ավետարանները...Գոյություն ունեին զգալի քանակությամբ ավետարաններ: Երբ եկեղեցին զգաց իրավիճակի վտանգը, այն սկսեց հետազոտել հայտնի չորս ավետարանների հիմքերը և մնացյալը համարեց Ապոկրիպ, որն էլ հավաքել և այրել են, մինչ անհայտանալը»:

Խոսելով Նոր Կտակարանի փաստաթղթերի պատմության մասին, Ջերսույթ Փրիսթուդի ներածականը ասում է. «Մարկոսի Ավետարանը պետք է գրառված լինի 65-70 թվականներին:Մատթեոսի և Ղուկասի ավետարանները չեն արտացոլում նույն միջավայրը, քանի որ դրանք ուղարկել են այլ վայրեր և գրառել են Մարկոսի Ավետարանից տաս, քսանհինգ տարիներ անց»:

Երկրորդ դարի կեսերին, գոյություն ուներ մի շարժում, որը հավաքում էր սուրբ Քրիստոնյա գրքերը, ինչպես Հրեաներից մեկը: Այդ շարժումը առաջ է բերում գրքերի արդյունք, որը այժմ մենք ունենք Նոր Կտակարանի մեջ: Նոր Կտակարանի Ֆրանսիական ներածությունը ասում է.«Վաղ Քրիստոնյաները չեն գիտակցել առաքյալների արարքները պահելու և գրառելու կարիքը, մինչ վերջին Առաքյալի մահը»:

Թվում է, թե մինչ 150 թվականը, Քրիստոնյաները դանդաղ կերպով առաջ բերեցին սուրբ գրքերի նոր շարքի հաստատումը: Շատ հավանական է, որ նրանք սկսեցին հավաքել Պողոսի նամակները և կիրառել իրենց եկեղեցում, նրանց նպատակն էր երբեք ոչինչ չավելացնել Սուրբ Աստվածաշնչի մեջ: Անկախ այս տեքստերի կարևորությանը, մինչ երկրորդ դարը գոյություն չուներ ոչ մի գրավոր վկայություն,Պետրոս 2/3-16 որը կարող էր ապացուցել, որ մարդիկ տեղյակ էին գրավոր Ավետարանական տեքստերի խմբին: Հարկ չէ նշել, որ այդ տեքստերը ունեին չափանիշների կարիք:Այդ ի հայտ եկավ միայն երկրորդ դարի երկրորդ կեսին:Մենք կարող ենք ասել, որ չորս ավետարանները օրինական կերպով ընդունել են 170 թվականին, անկախ նույնիսկ այն փաստի, որ այս տերմինը մինչ այդ չի կիրառվել:

Կարևոր է նշել, թե ինչ է տեղի ունեցել 150 -20 թվականների միջև, ինչպես ընդունել է Գործք Գիրքը և Հովհաննեսի առաջին նամակը, որտեղ էլ առկա է համաձայնությունը...Գոյություն ունեն աշխատանքների մեծ քանակություն, որոնք որոշ հայրեր նշել են որպես օրինական գրքեր, մինչ մյուսները դրանք համարում են շահավետ ընթերցումներ:Գոյություն ունեն այլ գրքեր, որոնք համարել են որպես Սուրբ Աստվածաշնչի և Օրենքի մաս: Ամեն դեպքում, դրանք որպես այդպիսին, երկար չեն տևել. Փաստացի դրանք հեռացրել են օրենքից:Սա տեղի է ունենում Հերմեսի Հովիվի, Դիդաչի, Կլեմենտի առաջին նամակի, Բարնաբայի Նամակի և Պետրոսի Ապոկալիպսի մեջ:[56]

Մենք կարող ենք ամփոփել, թե ինչ է նշում Նոր Կտակարանի ներածությունը որպես այդպիսին:Ավետարանների հավաքածուն սկսեց ամենակարևոր աշակերտների մահից հետո և ընդունվեց երկրորդ դարի կեսերին:160 թվականին Մարկիոնը աջակցեց Նոր Կտակարանի ձևավորմանը, երբ կոչ արեց ժխտել Հին Կտակարանը և կարիք եղավ այլ սուրբ գրքերը տրամադրել իր եկեղեցուն:

Նրա հետևորդները աջակցեցին այդ Ավետարանների տարածմանը:Նա հավաքեց ավետարանը իր ժամանակահատվածի ընթացքում,որն էլ դարձավ Նոր Կտակարանի սկիզբը:

Եկեղեցու պատմաբանները համամիտ են, որ չորս Կտակարանները և Պողոսի նամակները ընդունել են երկրորդ դարի վերջին:Առաջին պատմաբանը, ով նշեց չորս ավետարանները, հանդիսացավ Իրենաուսը 200 թվականին:Այնուհետ Կլեմենտը, ով նշեց դրանք, պաշտպանեց և կարևոր համարեց ընդունելու համար:

Իր «Իրենաուսի Ատենախոսությունը» գրքի մեջ Դոկ.Դոդվելը ասում է. «Այս օրը մենք համոզված ենք այդ ժամանակաշրջանի էկլեսիաստիկ հեղինակների մեծամասնության վավերականությանը,ինչպիսիք են Կլեմենս Ռոմանուսը, Բարնաբան, Հերմասը,Իգնատիուսը և Պոլիկարպը, ովքեր գրառել են, որպեսզի ես թվարկեմ նրանց և վերջապես Նոր Կտակարանի հեղինակները: Սակայն Հերմասի մեջ դուք չեք կարող գտնել մեկ հատված կամ Նոր Կտակարանի մեջ նշված որևէ հատված, ոչ էլ կարող եք գտնել թվարկված Ավետարանականներից որևէ մեկին»:

Ջասթին Մարթիրը, ամենապատվելին վաղ հայրերից, երկրորդ դարի կեսերին գրառեց Քրիստոսի աստվածայնության մասին:Նա կիրառեց ավելի քան երեք հարյուր մեջբերում Հին Կտակարանից և մոտ հարյուր Նոր Կտակարանի Ապոկրիպիկ գրքերից,սակայն ոչինչ չգրառեց չորս ավետարաններից:

Իր «Քրիստոնյա արձանագրություն» գրքի էջ.71 մեջ, քահանա Դոկ. Գիլեսը ասում է.«Ավետարանական Մատթեոսի, Մարկոսի, Ղուկասի և Հովհաննեսին անունները երբեք չեն նշել և նրա բոլոր գրառումների մեջ տեղ չեն գտել»: Երրորդ դարի ընթացքում Նոր Կտակարանի գրքերը մնացել են եկեղեցիների վեճերի առարկա:Արևելյան եկեղեցիները ընդունեցին գրքերից մի քանիսը,ինչպիսիք են Հրեաների նամակները,մինչդեռ Արևմտյան եկեղեցիները ժխտեցին դա և ընդունեցին հայտնության գիրքը:[57]

Ուստի, հալածանքը պատճառ հանդիսացավ Քրիստոսի ավետարանի կորստին և կարիքից ելնելով եկեղեցին առաջ բերեց նոր ավետարանները և նամակներ,որոնք հայտնի են երկրորդ դարի կեսերին:Այնուհետ, եկեղեցիները դրանք ընդունեցին սրբության տարբեր աստիճաններով: Այս անհամաձայնությունը տևեց դարեր, մինչ վեցերորդ դարը, երբ այս գիրքը համարվեց Սուրբ Գիրք:Մարդիկ գրառեցին և այն համարեցին սուրբ և ամենաբարձրյալ Ալլահի խոսք:Այն մարդակերտ է և մարդը այն դարձրեց Սուրբ Գիրք:

ԱՎԵՏԱՐԱՆՆԵՐԻ ՍԽԱԼՆԵՐԸ

Մարդու ձեռքի ցանկացած աշխատանք հակված է սխալների, ինչպիսիք են ավետարանները:Նրանք լի են սխալներով,որոնք հաստատել են պատմությունը և իրականությունը:Գրքի այս սխալները անհնար են դարձնում նրա սրբությունը և ոգեշնչման հայտարարությունը տեսիլքի են փոխակերպում: Ավետարանի սխալները բազմաթիվ են և տարատեսակ. Սուրբ Գիրքը հերքում է մի քանիսը որպես սխալ կամ սուտ,միտքը և պատճառաբանությունը հերքում են մի քանիսը, մինչդեռ պատմությունը և իրականությունը մյուսները:

ԱՌԱՋԻՆ. ՍՈՒՐԲ ԳՐՔԵՐԻ ԱԿՆՀԱՅՏ ՍԽԱԼՆԵՐԸ.

Որքան հեռու են այս հատվածները Աստծուն և մարգարեներին պատվելուց:

Հայտնության գիրքը խոսում է Հովհաննեսի տեսիլքի մասին, երբ նա տեսավ Աստծո որդուն գառան տեսքով նստած նրա գահին, որը ուներ յոթ եղջույր և յոթ աչք, Ամենաբարձրյալ Ալլահը ամենից վեր է: Հեղինակը ասում է. «Եվ գահի և չորս արարածների և ավագների միջև ես տեսա մի կանգնած Գառ, կարծես սպանված, յոթ եղջույրով և յոթ աչքերով, որոնք էլ հանդիսանում են Աստծո յոթ հոգիներ,որոնց ուղարկել են ամբողջ երկիր»: (Հայտնություն 5/6)

Հատվածը շարունակում է խոսել նրա առջև առկա ամենի մասին. «Ուստի, նրանք Աստծո գահի առջև են և նրան ծառայում են օր ու գիշեր իր տաճարում և նա, ով նստած է գահին ապաստանում է նրանց իր ներկայությամբ: Նրանք այլևս չեն զգա ոչ քաղց, ոչ էլ ծարավ, արևը չի հարվածի նրանց, ոչ էլ շոգ կլինի: Գահի կետրոնում գտնվող Գառան համար կլինի նրանց հովիվը և նա կուղղորդի նրանց ջրի ակունքներ և Աստված կսրբի յուրաքանչյուր արցունք իրենց աչքերից»: (Հայտնություն 7/15-17)

Տեքստը հայտնում է, թե գառան կերպարանքով, ով է նստած գահի վրա, որը Աստված Որդին էր, Երրորդության երկրորդ աստվածը:Նա ասում է. «Նրանք պատերազմ կհայտարարեն Գառանը և Գառը կնվաճի նրանց, քանի որ նա տերերի Տերն է և արքաների Արքան և նրանք, ովքեր նրա հետ էին կոչվել են ընտրյալ և հավատարիմ»: (Հայտնություն 17/14)

Հովհաննեսի տեքստը հիշեցնում է, որ ամբոխը, որը Աստծո գահի առջև է, կոչում է Աստծո և գառան փրկության:««Յուրաքանչյուր ազգից,բոլոր ցեղերից և ժողովուրդներից և լեզուներից, կանգնած գահի և Գառան առջև, ունենալով սպիտակ հանդերձ, արմավենու ճյուղերը իրենց ձեռքերում և բարձրաձայն բղավելով, «Փրկությունը պատկանում է մեր Աստծուն, ով նստած է գահին և Գառանը»: Եվ բոլոր հրեշտակները կանգնած են գահի և ավագների և չորս կենդանի արարածների շուրջ և նրանք կընկնեն իրենց դեմքով գահի առջև և կերկրպագեն Աստծուն ասելով «Ամեն»»: (Հայտնություն 9/12)

Արդյո՞ք Աստված փրկության կարիք ունի և ումից և ով կարող է փրկել նրան:Արդյո՞ք գոյություն չունի մեկ այլ ուղղի, հղելու երկրպագող Ամենաբարձրյալ Աստծուն:

Նոր Կտակարանը խոսում է Աստծո հիմարության և թուլության մասին, սակայն նրա հիմարությունը ավելի իմաստուն է, քան մարդու իմաստությունը և նրա թուլությունը ավելի հզոր է, քան մարդու հզորությունը:Այս առումով,Պողոսը ասում է.«Քանի որ Աստծո հիմարությունը ավելի իմաստուն է, քան մարդունը և Աստծո թուլությունը ավելի հզոր է, քան մարդունը»: (Կորնթացիներ Ա 1/25) Հնարավոր չէ ընդունել խոսքերը, որ Ամենաբարձրյալ Աստվածը ունի թուլություն կամ տգիտություն, Նա Ամենաբարձրյալն է, Իմաստունը և Ամենագետը:

Պողոսը կամ ավելի որոշակի, Հրեաների անհայտ հեղինակը – վիրավորում է Աստծո գիրքը և օրենքը և նկարագրում է այն որպես հին: Չի կարող այսպես լինել Աստծո գրքի կամ այն բանի մեջ, ինչը Նա հայտնել է Իր մարգարեներին, ում առաջադրանք էր հաստատել և փառաբանել Նրա հայտնությունը և խոսքերը: Պողոսը ասում է. «Նախկին պատվիրանը մի կողմ է դրվում, ի շնորհիվ թուլության և անօգնականության:Քանի որ օրենքը ոչինչ կատարյալ չի դարձրել, սակայն մյուս կողմից ներկայացվում է ավելի լավ հույս, ըստ որի մենք մերձենում ենք Աստծուն»: (Հրեաներ 7/18-19)

Նա ասում է Թորայի մասին, որը Աստված հայտնել է Մովսեսին. «Եվ այն, ինչ դառնում է կատարյալ և հնանում է, պատրաստ է ոչնչացման»: (Հրեաներ 8/13) Նա նույնպես ասում է. «Քանի որ, եթե այդ առաջին ուխտը լիներ անթերի, առիթ չէր լինի փնտրել երկրորդը»: (Հրեաներ 8/7)

Անտեսելով բոլոր գրքերը, որոնք արգելում են որոշակի սնունդ (տես Ղևիտացիներ 11:1-47) և դրանք համարում են Հրեական առասպել և կրոնափոխների կտակներ, Պողոսը ասում է.«Իրենց չնվիրել Հրեա առասպելներին և մարդկանց պատվիրաններին, ովքեր շեղվել են ճշմարտությունից: Ինչ վերաբերվում է անբիծ, մաքուրին, ամենը անբիծ են, սակայն պիղծը և անհավատը, ոչինչ անբիծ չէ»: (Թիմոթեոս 1/14-15)

Ահա ինչ են ասում Պողոսը և Հրեաների անհայտ հեղինակը Աստծո Օրենքի մասին,որը Սաղմոսները նկարագրում են ինչպես.«Տիրոջ օրենքը կատարյալ է, վերականգնում է հոգին, Տիրոջ վկայությունը հաստատուն է, պարզ դարձնելով ցանկությունը: Տիրոջ պատգամները ճիշտ են, որոնք հրճվանք են սրտին,Տիրոջ պատվիրանները անբիծ են, լուսավորում են աչքերը»: (Սաղմոսներ 19/7-8)

Հիսուսին վերաբերվող Նոր Կտակարանը վիրավորում են նրա մարգարե եղբայրներին, քանի որ նրանց նկարագրում են ինչպես գողեր և մեղադրում են իրենց ժողովրդին շեղելու մեջ: Հովհաննեսը ասում է. «Այսպիսով, կրկին Հիսուսը ասաց նրանց. «Ճշմարիտ, ճշմարիտ, ես ասում եմ ձեզ, ես գառների դուռն եմ: Բոլորը ովքեր նախորդել են ինձ գողեր և ավազակներ են, սակայն գառները չեն լսել նրանց... Գողը եկել է միայն գողանալու և սպանելու և կործանելու:Ես եկել եմ, որպեսզի նրանք կյանք ունենան և վայելեն ճոխությամբ: Ես լավ հովիվ եմ: Լավ հովիվը իր կյանքն է տալիս գառների համար: Նա, ով վարձկան է և ոչ թե հովիվ, ով չունի գառներ, տեսնում է գայլին գալիս և լքում է գառները և հեռանում է և գայլը հափշտակում է նրանց և լքում»: (Հովհաննես 10/7-12)

Հնարավոր չէ, որ Ամենաբարձրյալ Աստվածը այդպես խոսի իր մասին իր, գրքերի կամ մարգարեների մասին:

ՏԵՍԱԿԵՏՆԵՐԻ, ՆՈՒՅՆԻՍԿ ՕՐԵՆՔԻ ԿԵՐՊԱՐՆԵՐԻ ԿՈՐՈՒՍՏԸ

Փորձելով ամրացնել Հին Կտակարանի վավերականությունը, ավետարանականները վերագրեցին Հիսուսին այն, որ նա ասում է. «Սակայն հեշտ է երկնքին և երկրին անցնել Օրենքի, ավելի քան մեկ կետ որպեսզի զուրկ դառնան»:(Ղուկաս 16/17) Ի լրացում,նա ասում է Մատթեոսին.«Ճշմարիտ ես ասում եմ ձեզ, մինչ երկինքը և երկիրը անհայտանա, ոչ մի իոն, ոչ մի կետ, չի անցնի Օրենքից, մինչ ամենը չդառնա ավարտուն»:(Մատթեոս 5/18) Արդյո՞ք այս հայտարարությունները ճշմարիտ են, կամ դրանք խոսքեր են, գծեր և նույնիսկ գրքեր, որոնք կորել են Օրենքից:

Այս շարքի առաջին գիրքը մեջ է բերել բազմաթիվ օրինակներ, որոնք կապված են այս կորած խոսքերի հետ: Ուստի, ես կներկայացնեմ միայն երեք օրինակ, թողնելով այն պատշաճ ընթերցողին, որպեսզի նա հաշվի առնի նմանատիպ տեքստը:Այս օրինակները ապացուցել են, որ վերոհիշյալ հայտարարությունները չեն հանդիսանում Աստծո կամ մարգարե Քրիստոսի խոսքը, սակայն որոշ լրացումներ, որոնք գրառել են այդ հեղինակները և կեղծորեն վերագրել են Աստծուն:

Շարքի վկայությունների պակասը, տեսակետների և Օրենքի կերպարների կորուստը, որը մենք գտնում ենք Մնացորդաց գրքի մեջ:«Էզրայի որդիները.Ամեսիան, Մերեդը, Ափերը և Ջալոնը ... և նա համոզվեց և ծնեց Միրիամին, Շամմային և Իշբահին, Եսթեմաոյի հորը»: (Մնացորդաց Ա 4/17)

Այն չի նշում Եզրայի մնացյալ զավակներին, ոչ էլ մեկին, ով համոզեց Մարիամին և նրա քույրերին և դպիրը դնում է միայն հինգ աստղ, տեքստի կորուստը թաքցնելու փոխարեն:

Աստվածաշնչի այլ աստղերին ծանոթանալու համար տես (Մնացորդաց Բ 36/23), (Եզրաա 6/5-6), (Թագավորաց Գ 5/8), (Եզեքել 22/43), (Թագավորաց Բ 5/6) և (Զաքարիա 6/15) և մյուսները, որոնք բազմաթիվ են նշելու համար:

Կորուստները և անկումները տարածվել են ներառելու գրքերը,որոնք պարունակում են հազարավոր տեսակետներ և նամակներ, ինչպիսիք են Տիրոջ Պատերազմների Գիրքը, որը նշել է Թվերի Գիրքը, որն էլ ասում է. ««Որի համար Տիրոջ Պատերազմների Գիրքը ասում է. «Վահիբը Սուֆահում և Արնոնի դաշտերը»»: (Թվեր 21/14) Այս գիրքը հնարավոր չէ գտնել, ինչպես նաև Նաթան մարգարեն, Սիլոնիթցի Ահիջայի մարգարեությունը և Իդդոյի տեսիլքները, որոնք նշել է Մնացորդաց գիրքը: Այն ասում է. «Արդյո՞ք դրանք չեն գրառվել Նաթան մարգարեյի պատմության և Սիլոնիթցի Ահիջայի մարգարեության և Իդդոյի տեսիլքների մեջ»: (Մնացորդաց Բ 9/29)

Այլ կորած գրքերը և նամակները տեսնելու համար տես (Հովնան 10/3) (Թագավորաց Դ 1/18), (Մնացորդաց Ա 29/29), (Մնացորդաց Բ 12/15) (Թագավորաց Գ 4/13-32 )և այլն:

Այս ամենը հանդիսանում է Օրենքի խոսքերի և նամակների կորստի վկայություն,քանի որ երկինքները և երկիրը և իրենց մասնիկները հանդիսանում են Քրիստոսի անմեղության վկայություն,որոնք էլ ավետարանականները վերագրում են նրան:

ՄԱՏԹԵՈՍԸ, ՍԽԱԼՄԱՄԲ ՀՂՈՒՄ Է ԱՐԵԼ ԵՐԵՄԻԱՅԻ ԳՐՔԻ ՄԵՋ

Մատթեոսի մարգարեության մեջ, նա սխալ է գործել, երբ մեջ է բերել Թորայից: Մատթեոսը ասում է. «Այնուհետ, երբ Հուդան, նրա դավաճանը, տեսավ,որ Հիսուսին դատապարտել են, նա փոխեց իր միտքը և վերադարձրեց արծաթե երեսուն դրամը գլխավոր քահանային և ավագներին... Եվ նետելով արծաթե կտորները տաճարում, նա հեռացավ... Սակայն, գլխավոր քահանաները վերցնելով արծաթե դրամները ասացին. «Թույլատրելի չէ դնել դրանք գանձարան, քանի որ այն արյան գումար է»: Այսպիսով, նրանք խորհրդակցեցին և բերեցին իրենց հետ բրուտի արտը որպես գերեզմանատուն օտարականների համար:Այնուհետ, կատարվում է այն, ինչ մարգարեացրել էր Երեմիան ասելով.«Եվ նրանք վերցրեցին արծաթե երեսուն դրամը, գինը նրա, որը սահմանել են Իսրայելի որդիներից ոմանք և նրանք տվեցին այն բրուտի արտը, ինչպես Տերը ուղղորդել էր ինձ»: (Մատթեոս 27:3-10) Երեմիայի Գրքի մեջ զետեղված մեջբերումը սխալ էր: Երեմիայի գրքի մեջ գոյություն չունի նմանատիպ բան, դա Զաքարիայի Գիրքն էր. «Այնուհետ Տերը ասաց ինձ «Նետիր այն բրուտին»- տերունական արժեքը, որով ինձ գնահատել են: Այսպիսով ես վերցրեցի երեսուն արծաթե դրամը և նետեցի Տիրոջ տուն, բրուտին»: (Զաքարիան 11/12-14)

Այստեղ հարկ է նշել, որ Զաքարիայի Գրքի պատմությունը ոչ մի կապ չունի Քրիստոսի և Հուդայի հետ: Այդ գինը, որը խնդրել էր Զաքարիան պարկեշտ էր, նրա աշխատանքի գինը, մինչդեռ գինը,որը ստացել էր Հուդան հանդիսանում էր դավաճանության և ուխտագնացության գինը:

Ճշմարտությունը այն է, որ հղումը Զաքարիայի և Երեմիայի Գիրքը չէ, այլ ոչ կանոնական գիրքը, որը վերագրել են Մարգարե Երեմիային:Իր Աստվածաշնչի թարգմանության մեջ Ադամ Քլերքը մեջ է բերում Երեմիային ասելով,որ. «Նազարեթի Հրեաները ցույց տվեցին նրան այս մարգարեությունը Երեմիայի գրքի Հրեական կրկնօրինակի մեջ, որը վիճելի է: Սակայն միգուցե նրանք կատարել են այս մարգարեությունը Երեմիայի գրքի մեջ, որպեսզի միայն ապացուցեն մեջբերումը, որը գտել են Մատթեոսի գրքի մեջ»:

Վերապատվելի Սաման Քալհունը համարեց, որ բնօրինակը չի հատկանշում մարգարեի անունը, որը մեջ են բերել հղումի մեջ. «Այնուհետ տեղի ունեցավ այն, ինչ խոսել է մարգարեն» ինչպես հայտնել է Սիրիակ թարգմանությունը:

ԴԱՎԹԻ ԸՆԿԵՐՆԵՐԸ ՆՇԽԱՐ ՉԵՆ ԿԵՐԵԼ ՔԱՀԱՆԱ ԱՀԻՄԵԼԵՔԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՇՐՋԱՆՈՒՄ

Մարկոսի Ավետարանի հեղինակը երկու անգամ է սխալվել, երբ խոսել է այն մասին, թե ինչ է արել Դավիթը, երբ նա քաղցած էր և կերել էր նշխարը, որը թույլատրվում է միայն քահանաներին:Նա ասում է. «Արդյո՞ք դուք երբեք չեք ընթերցել, թե ինչ է արել Դավիթը, երբ նա կարիքի մեջ էր և քաղցած էր, նա և նրա շրջապատը, թե ինչպես նա մտավ Աստծո տուն, բարձրագույն քահանա Աբիաթարի ժամանակաշրջանում և կերավ նշխարը, որը ոչ ոքի թույլատրելի չէր, բացառությամբ քահանաների և նույնպես տվեց նրանց ովքեր նրա հետ էին»: (Մարկոս 2/25-26)

Նրա «Նա և նրանք, ովքեր նրա հետ էին « խոսքերը բոլորովին սխալ են, որովհետև Դավիթը մենակ էր, երբ նա այցելեց գերագույն քահանային, այն բանից հետո, երբ լքեց իր հոգին, ինչպես հայտնել է Թագավորաց գիրքը»: Այնուհետ Դավիթը եկավ Նոբ, քահանա Ահիմելեքի մոտ: Եվ Ահիմելեքը եկավ հանդիպելու Դավիթին դողդողալով և ասաց նրան. «Ինչու՞ ես դու մենակ և ոչ ոք չկա քեզ հետ... սակայն առկա է սուրբ հաց»: (Թագավորաց Բ 21/1-4)

Երկրորդ սխալը տեղի ունեցավ, երբ Մարկոսը գլխավոր քահանային կոչեց Աբիաթար:Թագավորաց գիրքը հայտնում է, որ գլխավոր քահանան այնուհետ նրա հայրը, Ահիմելեքին, սպանեց Սավուղը, որովհետև նա նշխարը տվեց Դավիթին: (Տես Թագավորաց Բ 22/20-23)

Սուրբ Աստվածաշնչի Բառարանի խմբագիրները հիշեցնում են,որ այնուհետ, Աբիաթարը Սադուկի հետ հեռացավ Դավթի մոտ, գլխավոր քահանա, իր հայր Ահիմելիքի մահից հետո: Կաթոլիկ Վարդը հեռացրեց այս սխալը իր «Սխալներ» գրքից և մեջ բերեց պր. Ջո Ուիլին ասելով. «Մարկոսը սխալվել է, նա գրառել է Աբիաթար, Ահիմելիքի փոխարեն»:[58]

ՓԱՌԱԲԱՆԵԼ ԴԱՎԱՃԱՆ ՀՈՒԴԱՅԻՆ

Երբ ավետարանականները խոսում են աշակերտներից, նրանք լավ են խոսում տասներկու մասին, ներառելով դավաճան Հուդային:Նրանք նույնիսկ նշում են իրադարձություններ, որոնք տեղի են ունեցել նրա մահից հետո:

Մատթեոսը նշում է, որ Հիսուսը ասել է իր տասներկու աշակերտներին. «Ճշմարիտ, ես ասում եմ ձեզ, նոր աշխարհում, երբ Մարդու Որդին կնստի իր փառահեղ գահին, դուք, ովքեր հետևել եք ինձ, նույնպես կնստեք տասներկու գահերին, որպեսզի դատեք Իսրայելի տասներկու ցեղերը»: (Մատթեոս 19/28)

Մատթեոսը չի բացառել դավաճան Հուդային, երբ Հիսուսը նկարագրեց նրան որպես «սակայն անեծք այդ մարդուն... լավ կլինի այդ մարդու համար, եթե նա չծնվեր»: (Մատթեոս 26/24)

Ղուկասը նկատեց Մատթեոսի սխալը և չգործեց նույնը,նա չի նշել աթոռների քանակը: (Տես Ղուկաս 22/28-29)

Պողոսը գործեց միևնույն սխալը, երբ նա խոսեց Քրիստոսի հարության մասին, որը ենթադրաբար պետք է լիներ Հուդայի մահից հետո և Միթասի ընտրությունից առաջ: (Տես Գործք 1/26) Պողոսը ասում է. «Նա հարություն է առել երրորդ օրը ըստ Գրերի:Եվ նա հայտնվեց Սեփասին, այնուհետ տասներկուսին:Այնուհետ նա հայտնվեց ավելի քան հինգ հարյուր եղբայրներին»: (Կորնթացիներ Ա 15/4-6)

Մարկոսի հեղինակը նշեց սխալը, երբ նա ասաց միևնույն պատմությունը և այնուհետ նա ասաց. «Այնուհետ նա հայտնվեց տասնմեկին»: (Մարկոս 16/4)

Այստեղ մենք պետք է նշենք, որ Հիսուսը հայտնվեց տաս աշակերտներին առաջին անգամ, ինչպես Թոմասը, ով բաց թողեց առաջին հանդիպումը, ով նրանց հետ չէր: Հովհաննեսը ասում է. «Այժմ, Թոմասը, Տասներկուսից մեկը, որին անվանում են Երկվորյակ, նրանց հետ չէր, երբ եկավ Հիսուսը»: (Հովհաննես 20/24)

ԵՐԵՔ ՕՐ ՈՒ ԳԻՇԵՐ ԵՐԿՐԻ ԸՆԴԵՐՔՈՒՄ ՔՐԻՍՏՈՍԻ ՄՆԱԼՈՒ ՏևՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ

Մատթեոսը մեկ այլ սխալ գործեց, երբ նշեց, որ մարդու որդի Քրիստոսը երեք օր ու երեք գիշեր մնաց երկրի ընդերքում: Նա ասում է. «Այնուհետ որոշ դպիրներ և Փարիսեցիները պատասխանեցին նրան ասելով.» Ուսուցիչ, մենք ցանկություն ունենք տեսնելու նշան քեզանից:Սակայն նա պատասխանեց նրանց. «Չարիքը և անառակ սերունդը փնտրում են նշան, սակայն ոչ մի նշան չի տրվի, բացառությամբ մարգարե Հովնանի նշանը: Քանի որ միայն Հովնանն էր երեք օր և երեք գիշեր երկրի ընդերքում»: (Մատթեոս 12/38-40)

Ավետարաններից հայտնի է, որ Հիսուսին խաչել են Ուրբաթ օրը, հուղարկավորել են Շաբաթ գիշերը և ով դուրս է եկալ շիրիմից Կիրակի արշալույսից առաջ: Սա նշանակում է, որ նա շիրմի մեջ մնացել է Շաբաթ օրը և Կիրակի գիշերը: Սա համապատասխանում է երկու գիշեր և մեկ օրվա, ոչ թե երեք օր և գիշեր, ինչպես ասել է Մատթեոսը:

Բասլը, Քրիստոնյա գիտնականը, խոստովանում է, որ Մատթեոսը սխալ է գործել և հայտնում է, որ սխալ է ընկալել Քրիստոսի խոսքերը, նմանատիպ մեկնաբանությունը, որ նա երեք օր ու գիշեր է մնացել երկրի ընդերքում հիմնված է Մատթեոսի ընկալման վրա:

Հիսուսը նկատի ուներ, որ «Ինչպես Նինվեյի ժողովուրդը հավատք ընծայեց քարոզին և չխնդրեցին հրաշք, այնպես էլ մարդիկ պետք է լսեն իմ քարոզը, առանց հրաշք խնդրելու»:

Փորձելով փոփոխել տեքստի փորձը իր մեկնաբանության մեջ, Յոհաննա Ֆամ Աթահաբը ասում է. «Երեք օր ու գիշեր հաշվարկում են Հինգշաբթի օրվանից, երբ Հիսուսը ճաշեց աշակերտների հետ և սնունդ դարձավ նրա մարմինը:Երկրի ընդերքը փոխաբերական արտահայտություն է, իրենց ստամոքսների համար»:[59] Սա ակնհայտ գարշելի արտահայտություն է:

ԵՐԿՐՈՐԴ. ԻՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԱՊԱՑՈՒՑՈՒՄ Է ՍԽԱԼՆԵՐԸ

ՔՐԻՍՏՈՍԻ ՄՈՏԱԼՈՒՏ ՎԵՐԱԴԱՐՁԸ և ԱՇԽԱՐՀԻ ՇՈՒՏԱՓՈՒՅՏ ԱՎԱՐՏԸ

Գոյություն ունեն շատ այլ տեքստեր, որտեղ ավետարանականները սխալներ են գործել և իրականությունն ու պատմությունը ապացույց են հանդիսացել: Մատթեոսի Ավետարանը նշում է մոտալուտ Հարության օրը, որը կապված է Քրիստոսի մոտալուտ գալուստով, որը ըստ նրանց նշել է Քրիստոսը, որն էլ նախորդել էր նրա սերունդներին: Ուստի, նա խնդրեց իր աշակերտներին չգնալ Սամարատացիների քաղաքները քարոզելու, քանի որ այնուհետ տեղի կունենա Հարությունը:

Գոյություն ունեն մոտավորապես տաս հատվածներ,որոնք ավետարանների մեջ խոսում են Քրիստոսի վերադարձի և Հարության մասին: Ամենակարևորը այն է,որ «Քանի որ Մարդու Որդին գալու է իր հրեշտակների հետ ի փառք իր Հոր և այնուհետ նա հատուցելու է յուրաքանչյուրին ըստ իրենց արարքի: Ճշմարիտ ես ասում եմ ձեզ, այստեղ կանգնած մարդկանցից ոմանք չեն ճաշակի մահը, մինչ չեն տեսնի Մարդու Որդու գալուստը իր թագավորություն»: (Մատթեոս 16/27-28)

Նա նույնպես ասում է.«Երբ նրանք հալածանքի ենթարկեն ձեզ մեկ քաղաքում, հեռացեք մեկ այլը, քանի որ ճշմարիտ, ես ասում եմ ձեզ դուք չեք անցնի Իսրայելի բոլոր քաղաքներով, մինչ Մարդու Որդու գալուստը»: (Մատթեոս 10/23) Հայր Մաթթա Ալմսկիինը մեկնաբանում է այս հատվածը ասելով.«Գիտնականներից շատ ժամանակ է պահանջվել, որպեսզի բացատրեն այս տարբերակը և նրանք հայտարարեցին, որ լուծում չեն տեսնում, որովհետև այն գոյություն չունի»:[60]

Ի լրացում, Հայտնության գրքի մեջ նա ասում է. «Ես շուտով գալու եմ»: (Հայտնություն 3/11)Մատթեոսը նշում է իրադարձություններ,որոնք կզուգակցեն Հիսուսի վերադարձին: «Երբ նա նստեց ձիթապտղի Լեռան վրա, աշակերտները անհատապես մոտեցան նրան ասելով. «Ասա մեզ, ե՞րբ կլինեն այս իրադարձությունները և որը կլինի քո գալստյան նշանը և դարի ավարտը»: (Մատթեոս 24/3)

Հայր Մաթթա Ալմսկինը ասում է. «Տաճարի ոչնչացման հարցի շուրջ նրանք ավելացնում են, թե որն է մարդու որդու գալստյան նշանը, նրանք կատարյալ համոզված էին, որ տաճարի կործանումը աշխարհի վերջն է և Մարդու Որդին գալու է և Դատաստանի օրվա ավարտը և Աստծո արքայությունը սկսվում է»:[61]

Հիսուսը պատասխանում է իր աշակերտների առաջին հարցին, թե ինչպես նա նկարագրեց տաճարի կործանման նշանները:Այնուհետ անցնում է պատասխանել իր գալստյան երկրորդ հարցի և ժամանակի ավարտի մասին, նա ասում է. «Անմիջապես այդ օրերի դժբախտությունից հետո, արևը կխավարի և լուսինը չի տա իր լույսը և աստղերը կընկնեն երկնքից և երկինքների ուժերը կշարժվեն:Այնուհետ, երկնքում երևան կգա Մարդու Որդին և այնուհետ երկրի վրա գոյություն ունեցող բոլոր ցեղերը կողբան և նրանք կտեսնեն Մարդու Որդուն,ով գալիս է երկնքի ամպերից հզորությամբ և մեծ փառքով... Ճշմարիտ, ես ասում եմ ձեզ այս սերունդը չի հեռանա, մինչ այս ամենը տեղի չունենա:[62] Երկինքը և երկիրը կանհայտանան, սակայն իմ խոսքերը չեն անհայտանա»: (Մատթեոս 29/35 տես Մարկոս 13/24-31)

Ղուկասի գրքի մեջ «Եվ Երուսաղեմը ոտնատակ կտան հեթանոսները, մինչ հեթանոսների ժամանակները կլրացվի»:Եվ կլինեն արևի, լուսնի և աստղերի նշաններ և երկիրը կշփոթվի ազգերի վշտից, ծովի և ալիքների գոչյունից:Մարդիկ կորցնում են գիտակցությունը վախից և կանխազգացումից, թե ինչ է գալու աշխարհ: Քանի որ երկինքների ուժերը կտատանվեն: Եվ այնուհետ, նրանք կտեսնեն Մարդու Որդուն, ով գալիս է ամպի վրա հզորությամբ և մեծ փառքով... Ճշմարիտ, ես ասում եմ ձեզ այս սերունդը չի հեռանա, մինչ ամենը տեղի չունենա: Երկինքը և երկիրը կանցնեն, սակայն իմ խոսքերը չեն անցնի»: (Ղուկաս 21/24-33)

Հայր Մաթթա Ալմիսկիինը ասում է. «Բոլոր գիտնականները համամիտ են, որ այս տարբերակը վերաբերվում է Երուսաղեմի և տաճարի կործանմանը, որը փաստացի տեղի է ունեցել նրա սերնդի ժամանակաընթացքում»:[63]

Արագ վերադարձի և մոտալուտ հարության գաղափարը հեղեղեց նամակների հեղինակներին: Նրանց թվին էր պատկանում Պողոսը, ով ասաց. «Սակայն նրանք գրառել են մեր ուսուցման համար, ում համար պետք է գա դարերի ավարտը»: (Կորնթացիներ Ա 10/11)

Թեսաղոնիկցիներին ուղղված իր նամակի մեջ, Պողոսը խոսում է, թե ինչպես նա պետք է հանդիպի Հիսուսին այն բանից հետո, երբ Հիսուսի հավատացյալները հարություն կառնեն: Նա ասում է. «Այդ պատճառով մենք հայտարարում ենք ձեզ Տիրոջ խոսքը, որ մենք, ովքեր կենդանի ենք, ովքեր մնում են մինչ Տիրոջ գալը, չեն նախորդել նրանց, ովքեր ննջել են: Քանի որ ինքը, Տերը կիջնի երկնքից պատվիրանի գոչյունով, հրեշտակապետի և Աստծո շեփորի ձայնով: Եվ հանգուցյալ Քրիստոսը առաջինը կբարձրանա: Այնուհետ, մենք, ովքեր կենդանի ենք, ովքեր ներկա ենք, միասին կբռնենք նրանից ամպերի մեջ, որպեսզի հանդիպենք Տիրոջը օդի մեջ և այսպիսով մենք միշտ կլինենք Տիրոջ հետ»: (Թեսաղոնիկցիներ 4/15-17)

Նա իր հավատքը հաստատեց այս գաղափարի մեջ ասելով. «Տեսեք, ես ասում եմ ձեզ առեղծվածը:Մենք բոլորս քուն չենք մտնելու, սակայն մենք բոլորս փոխվելու ենք, մեկ րոպեում, աչքի ակնթարթում վերջին շեփորին: Քանի որ շեփորը կհնչի և հանգուցյալները հարություն կառնեն առանց անհայտանալու և մենք կփոխվենք»: (Կորնթացիներ Ա 15/51-52)

Ջեսյութ Փրիսթհուդը մեկնաբանում է այս վերջին տեքստը ասելով. «Պողոսը խոսում է, որպես անհատ, ով պետք է որ կենդանի լինի Քրիստոսի գալստյան ընթացքում»:

Աստվածաբանության Բառարանը ասում է.«Թվում է, թե Եկեղեցու սկզբնական շրջանում հավատացյալները կարծել են, որ Հիսուսը անմիջապես կգա... Պողոսը չի ասել, որ երկրորդ փառահեղ գալուստը կլինի երկար ժամանակ անց, սակայն ընդհակառակը նա հույս ուներ, որ նա կենդանի կլինի»: (Թեսաղոնիկցիներ Ա 4/17)

Հովհաննեսը ասում է. «Զավակներ, արդեն վերջին ժամն է, և ինչպես դուք լսել եք, որ նեռը գալիս է, այսպիսով այժմ շատ նեռեր են եկել: Ուստի, մենք տեղյակ ենք, որ այն վերջին ժամն է»: (Հովհաննես Ա 2/18)

Ջեսյութ Փրիսթհուդը մեկնաբանում է այս տարբերակը. «Ակնարկելով պատմության վերջին ժամը, առաջին Քրիստոնյաները, ներառյալ Հովհաննեսը, համոզված էին, որ ժամը մոտ է, սակայն նրանք հավատք էին ընծայում, որ իրոք փառքով գալուստը կնախորդի կոռուպցիան.Կեղծ Քրիստոսը»:

Այս և նմանատիպ խոսքերը նշում են, որ հարության դեպքը և Հիսուսի վերադարձը մինչ այդ, տեղի կունենա առաջին սերնդի ժամանակաընթացքում: Ամեն դեպքում, շատ դարեր են անցել, սակայն դա տեղի չի ունեցել: Այս ցույց է տալիս, որ տվյալ մարգարեացումները հանդիսանում են ավետարանականների սխալները:

ՀԱՎԱՏԱՑՅԱԼՆԵՐԻ ՀՐԱՇՔՆԵՐԸ

Իրականությունը ապացուցում է մեկ այլ ավետարանականի սխալը: Հիսուսը չի ստել և հնարավոր չէ, որ նա ասի այն խոսքերը, ինչ նրան են վերագրում ավետարանականները այս հատվածների մեջ:

Մարկոսի գրքի ավարտը հայտնում է, որ Հիսուսը իր աշակերտներին հայտնվեց խաչելությունից հետո: Այնուհետ նա ասաց նրանց. «Եվ այս նշանները կուղեկցեն նրանց, ովքեր հավատք են ընծայել, իմ անունից նրանք դուրս կմղեն սատանաներին, նրանք կխոսեն նոր լեզուներով, նրանք կարող են իրենց ձեռքը սողուններ վերցնել և եթե նրանք ըմպեն ցանկացած մահացու թույն, չեն վնասվի, նրանք կդնեն իրենց ձեռքերը հիվանդի վրա և նրանք կբժշկվեն»: (Մարկոս 16/17-18)

Իմաստային առումով, Մարկոսը ասում է, որ Հիսուսը ասել է իր աշակերտներին. «Հավատք ընծայեք Աստծուն: Ճշմարիտ ես ասում եմ ձեզ, ով ասի իր լեռանը «Անցիր և ծովը ընկիր» և կասկած չունի իր սրտի մեջ, հավատացեք, որ ինչ նա ասում է կիրականանա, այն տեղի կունենա նրա համար»: (Մարկոս 11/22-23)

Ի լրացում, Մատթեոսի գիրքը ասում է. «Եվ ինչ դուք խնդրեք աղոթքի մեջ, դուք կստանաք, եթե դուք հավատք ունեք»: (Մատթեոս 21/22)

Երբ մի տղամարդ մոտեցավ Հիսուսին և խնդրեց նրան բժշկել իր որդուն ընկնավորությունից, նա ասաց. «Սակայն, եթե դուք ի վիճակի եք որևէ բան անել, գթա մեզ և օգնիր: Եվ Հիսուսը ասաց նրան. «Եթե դու ի վիճակի ես. Ամենը հնարավոր է յուրաքանչյուրին, եթե նա հավատք է ընծայում»: Անմիջապես, զավակի հայրը ողբաց և ասաց. «Ես հավատք եմ ընծայում, օգնիր իմ անհավատությանը»: (Մարկոս 9/22-24) Հիսուսը ստիպեց նրան ընկալել, որ հավատացյալները կարող են հրաշք գործել, բոլոր տեսակի հրաշքներ: Ուստի, Հիսուսը խնդրեց նրան հավատք ընծայել, որպեսզի բժշկի նրա որդուն:Տղամարդը խոսք տվեց հավատալ և Հիսուսը բժշկեց նրա որդուն, քանի որ տղամարդը դեռ հավատացյալ չէր:

Հովհաննեսը Հիսուսին մեջ բերեց ասելով. «Ճշմարիտ, ճշմարիտ ես ասում եմ ձեզ, ով հավատք ընծայի ինձ, նույնպես կանի այն, ինչ ես եմ անում և ավելի լավ արարքներ, քան այն ինչ կանենք»: (Հովհաննես 14/21)Ուստի, յուրաքանչյուր հավատացյալ կարող է գործել ազդեցիկ հրաշքներ, ինչպիսիք են Հիսուսինը, ինչպես հանգուցյալի վերակենդանացումը և տկարի բժշկությունը և փորձը լավագույն ապացույցն է:

Նրանք, ովքեր կասկածի տակ են դնում այս փորձի հաջողությունը պետք է ընթերցեն հետևյալ տողերը, որոնք գրառել է Հայր Մաթթա Ալմիսկիինը: Նա ասում է. «Ծնկի եկեք և հավատքի անկեղծ սրտեր տվեք Հիսուսի խոստումով և դուք կտեսնեք,թե ինչպես են կույրերը տեսնում, խուլերը լսում և վերջույթները քայլում, վազում և պարում: Բոլոր տեսակի ախտերը կարելի է բժշկել նույնիսկ խրոնիկ, քաղցկեղը, լյարդի ցեռոզը և երիկամների անբավարարվածությունը և սրտի հիվանդությունը, քանի որ Հիսուսը Հիսուս է, երեկ, այսօր և հավերժ»:[64]

Նրանք, ովքեր հավատք են ընծայում այս հատվածների սրբությանը և ի վիճակի չեն հրաշքներ գործել, հավատք չունեն:Մատթեոսը խոսում է աշակերտների մասին, ովքեր եկան անհատականորեն եկան Հիսուսի մոտ որպեսզի հարցնեն նրան, թե ինչու են նրանք ձախողել բորոտի բժշկությունը: Նա պատասխանեց նրանց. «Քանի որ ճշմարիտ, ես ասում եմ ձեզ, եթե դուք մանանեխի չափով հավատք ընծայեք, դուք կասեք լեռանը. «Շարժվիր այստեղից այնտեղ» և այն կշարժվի և անհնար ոչինչ չի լինի ձեր համար»: (Մատթեոս 17/20)Ուստի, յուրաքանչյուր հավատացյալ կարող է հանգուցյալին հարություն տալ, բժշկել հիվանդին, դուրս բերել սատանաներին, սակայն, եթե նա ձախողի դա, նա հավատացյալ չէ:

Այս հատվածները խոսում են հրաշքների մասին, որոնք կարող են գործել հավատացյալները: Արդյո՞ք գոյություն ունի որևէ հրաշք, որը տեղի ունեցավ նրանց կյանքում, ովքեր հավատք են հայտնում Քրիստոսին:

Արդյո՞ք եկեղեցու հայրերը, ինչպես նաև հավատարիմները գործել են նմանատիպ հրաշքներ կամ ավելի լավ, քան Քրիստոսը, արդյո՞ք նրանք վերակենդանացրել են հանգուցյալին, բժշկել հիվանդին, արդյո՞ք նրանք տիրապետել են լեզուների և խոսել են, կամ արդյո՞ք նրանք չեն հանդիսանում հավատացյալներ և ձախողել են գործել նմանատիպ հրաշքներ:

Ահմեդ Դիդաթի և Շվեդիայի գլխավոր քահանա Սթենլի Սջոբերգի միջև տեղի ունեցած բանավեճի ընթացքում հանդիսատեսներից մեկը ոտքի կանգնեց և ընթերցեց Մարկոսի ավետարանի մի հատված պատվելի Սջոբերգին (Մարկոս 16/16-18) Այնուհետ տղամարդը խնդրեց նրան ըմպել մեկ շիշ թույն ասելով. «Ըմպիր այս մահացու թույնը, սակայն դու չես մահանա, որովհետև դու հավատք ես ընծայում Հիսուսին և դու ունես ճշմարիտ հավատք»:

Այնուհետ Սջոբերգի դեմքի արտահայտությունը փոխվեց և նա կմկմալով ասաց. «Մենք չենք մահանա, եթե մենք ըմպենք թույնը: Սա տարօրինակ է:Ես հավատք եմ ընծայում Աստծուն և Սուրբ Հոգուն: Սուրբ Հոգին ասում է մեզ, թե ինչ կպատահի մեզ հետ: Երեսուն օր առաջ իմ կինը ասաց ինձ. «Սթենլի, զգուշացիր, ինչ որ մեկը կթունավորի քեզ»...ես տեսնում եմ քո մեջ գտնվող սատանան, ես ցուցադրության ցանկություն չունեմ...»: Այնուհետ, նա վերցրեց թույնը և լցրեց այն բույսերի զամբյուղի մեջ:

ՀԱՎԱՏԱՑՅԱԼՆԵՐԸ ԱՐԱԳ ՊԱՐԳևԱՏՐՎՈՒՄ ԵՆ ԱՅՍ ԿՅԱՆՔՈՒՄ

Իրականությունը և կյանքը կրկին ապացուցում է մեկ այլ ավետարանականի սխալը: Մարկոսը նշում է, որ Պետրոսը ասում է Հիսուսին. «Տեսեք, մենք լքել ենք ամեն ինչ և հետևել ենք քեզ»: Հիսուսը ասում է. «Ճշմարիտ, ես ասում եմ ձեզ, գոյություն չունի որևէ մեկը, ով լքել է տունը կամ եղբայրներին կամ քույրերին կամ մորը կամ հորը կամ զավակներին կամ երկիրը հանուն ինձ և ավետարանի, ով չի ստանա հարյուրապատիկը այժմ և այնուհետ, տներ և եղբայրներ և քույրեր և մայրեր և զավակներ և երկրներ հալածանքներով և գալիք դարաշրջան, հավերժ կյանք»:(Մարկոս 10/28-30) Մատթեոսի գրքի մեջ«Կստանա հարյուրապատիկը և կժառանգի հավերժ կյանք»:(Մատթեոս 19/29) Ղուկասի գրքի մեջ «կստանա բազմաթիվ անգամ ավելին, այս ժամանակ»: (Ղուկաս 18/30)

Գիտնականները չեն ընկալում, թե ինչպես ստանալ այս պարգևները, ինչպե՞ս են կարող մարդիկ ունենալ շատ մայրեր և հայրեր ... Եթե ընկալումը, որ ծնողները և եղբայրները և մայրերը փոխաբերական արտահայտություն են, ապա ինչպես ընկալել դաշտերի և կանանց պարգևը: Ե՞րբ ենք մենք տեսել, թե ինչ է տեղի ունեցել նրանց հետ, ովքեր լքել են իրենց տները Քրիստոնեություն քարոզելու համար: Նրանք լքում են իրենց մայրերին, իրենց քույրերին և իրենց գումարը: Ե՞րբ են նրանք ստացել հարյուրապատիկ պարգև:

Տարբերակը պարզորեն խոսում է «հալածանքներով», երկրային պարգևի մասին և որը տեղի կունենա «այդ ժամանակ» և այնուհետ հանդերձյալ կյանքի հավերժ կյանք:

Այս տարբերակը սուտ է, եթե դա ճիշտ լիներ, մարդիկ կշտապեին պատասխանել կանչին և փորձը կբացահայտեր փաստեր և բաներ, որպեսզի մարդիկ նրանց համար մրցեն և պայքարեն միմյանց հետ:

Ամեն դեպքում, Հայր Մաթթա Ալմիսկիինը նկարագրեց խոստումը տարօրինակ սիմվոլիզմով: Նա ասում է. «Հոր փոխարեն, Հիսուսը կտա նրան երկրային հոր որդու հոգին և մոր փոխարեն կզգա եկեղեցու մայրությունը: Կնոջ փոխարեն այստեղ փոխանակում են տղամարդկանց և կանանց միմյանց կարիք ունենալու զգացումը... երկնքի կարիք դարձավ ծնունդ տալ հոգով զավակներին, ովքեր ժառանգում են երկնային արքայությունը: Ինչպես նաև զավակների կարոտը դառնում է բաղձանք նրանց համար, որպես Աստծո զավակների»:[65]

ԱՐԴՅՈ՞Ք ԵՐԿԻՐԸ ԳՆԴԱՁև Է, ԹԵ ՀԱՐԹ

Հայտնության գիրքը խոսում է Հովհաննեսի տեսիլքի մասին, երբ նա երկիրը հարթ տեսավ չորս անկյուններով և յուրաքանչյուր անկյունում կանգնած հրեշտակ:Հովհաննեսը ասում է.«Դրանից հետո,ես տեսա չորս հրեշտակներ, ովքեր կանգնած էին երկրի չորս անկյուններում, պահելով երկրի չորս քամիները, որպեսզի ոչ մի քամի չփչի երկրի կամ ծովի կամ ընդդեմ ծառի»: (Հայտնություն 7/1) Հովհաննեսը կրկին նշում է երկրի չորս անկյուններ, երբ նա ասում է. «Եվ երբ հազարավոր տարիներ ավարտվեն, Սատանան դուրս կգա իր զնդանից:Եվ, դուրս կգա ստելու ազգերին, որոնք երկրի չորս անկյուններում են»: (Հայտնություն 20/7-8)

Մատթեոսը հաստատեց երկրի այս ընկալումը, երբ խոսեց Քրիստոսին ուղղված սատանայի փորձության մասին:Երբ սատանան ցանկություն հայտնեց ցույց տալ Հիսուսին երկրի բոլոր թագավորությունները, նա տարավ նրան ամենաբարձր լեռը և ցույց տվեց երկրի բոլոր թագավորությունները.«Կրկին, սատանան տարավ նրան ամենաբարձր լեռը և ցույց տվեց նրան աշխարհի բոլոր թագավորությունները»: (Մատթեոս 4/8)

Նա ի վիճակի էր տեսնել բարձր լեռան վրայից, որը պետք որ այդպիսին լիներ, եթե երկիրը հարթ էր, սակայն հնարավոր չէր այն դեպքում, երբ երկիրը գնդաձև էր, ինչպես մենք տեղյակ ենք:

ԵՐՐՈՐԴ.ՍԽԱԼՆԵՐ, ՈՐՈՆՔ ԱՊԱՑՈՒՑԵԼ Է ԲԱՆԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

Բանականությունը ապացուցել է գոյություն ունեցող սխալներ,որոնք ոգեշնչություն չեն: Բանականությունը կարող է գիտակցել, որ դրանք սխալ են և գիտակցեն Ամենաբարձրյալ Ալլահի օրենքների բնույթի հեղինակների տգիտությունը:

ԵՐՈՒՍԱՂԵՄԻ ԵՐԿՆՔԻ ԱՍՏՂԸ

Մատթեոսը նշեց Մագիի պատմությունը, ով եկավ Քրիստոսի մոտ, երբ նա ծնվեց, որպեսզի երկրպագի նրան:Նա ասաց. «Այժմ, երբ ծնվեց Հիսուսը Բեթհեղեմում, Հուդայի Հերոդոտոս արքայի կառավարության օրոք, տեսեք, որ արևելքի իմաստունները եկան Երուսաղեմ ասելով. «Որտե՞ղ է նա, Հրեաների արքան:Քանի որ մենք տեսանք նրա աստղը, երբ այն բարձրացավ և եկանք երկրպագելու նրան»:...նրանք շարունակեցին իրենց ճանապարհը: Եվ տեսեք, աստղը, որը նրանք տեսել են բարձրանալիս, առաջնորդում էր նրանց մինչ այն վայրը, որտեղ ծնվել էր մանուկը: Երբ նրանք տեսան աստղը, նրանք մեծ հրճվանք ապրեցին»: (Մատթեոս 2/1-10)

Բազմաթիվ պատճառաբանությունների շնորհիվ բանականությունը ժխտում է այս պատմությունը:

- Մատթեոսը խոսում է շարժվող աստղի և նրա շարժումների մասին – չնայած այն բավական հեռու է, երկրից հնարավոր է տեսնել այն, նշելով Երուսաղեմի որոշակի տարածքը, որոշակի տունը, որտեղ գտնվում է Քրիստոսը:Այնուհետ աստղը կանգնում է, քանի դեռ երկնքում է: Ինչպե՞ս է այն շարժվում, ինչպե՞ս է այն ուղղորդում նրանց տուն, ինչպե՞ս է այն կանգ առնում և ինչպե՞ս են նրանք տեսնում ամենը: Սրանք անպատասխան հարցեր են:

- Ինչպե՞ս կարող էր Մագին իմանալ Քրիստոսի և նրա աստղի մասին, եթե նրանք նույնիսկ չգիտեին Աստծուն: Ինչպե՞ս էին նրանք կարող տարածվել մարգարեի առջև, որի կրոնին նրանք հավատք չէին ընծայում: Այս ամենը սուտ է, որովհետև ոչ ոք հնագույն Մագիից և նրանց պատմաբաններից չնշեցին այնպիսի բան, ոչ էլ այլ ավետարանականներ, ներառյալ Ղուկասը, ով ճշգրտորեն հետևեց ամենին:

- Այնուհետ, ինչու՞ Մագի եղբայրը երկար ճանապարհորդում է, արդյո՞ք այդ ուղղակի նրան խոնարհվելու, նվերներ տալու և այնուհետ վերադառնալու համար էր:

-Հատվածը խոսում է նորածնի հանդեպ Հերոդոտեսի հետաքրքրության մասին և որ նա մտադրվել էր սպանել նրան: Նա խնդրեց Մագիին պատմել իրեն, եթե նրանք գտնեն նորածնին, այսպիսով նա նույնպես կարող էր խոնարհվել նրան:Մագին երազում էր, որ նրանք չեն վերադառնա Հերոդոտոսի մոտ և նրանք այդպես վարվեցին, որովհետև, եթե Հերոդոտոսը հետաքրքրվեր, նա կարող էր նրանց հետ Բեթհեղեմ գնալ, որը մոտիկ էր Երուսաղեմին, կամ նա կարող էր իր մարդկանց ուղարկել նրանց հետ, քանի որ խնդիրը շատ հրատապ էր նրա համար:

- Մատթեոսը նշեց Հերոդոտոսի նորածինների սպանդը, այն բանից հետո, երբ Մագին հեռացավ, մինչ նա կարող էր գտնել նորածնին: Այս պատմությունը կեղծ է, որովհետև պատմաբաններից ոչ մեկը անկախ կարևորության, չի նշել այս իրադարձությունը: Այստեղ մենք պետք է նշենք,որ ըստ պատմական աղբյուրների մեծն Հերոդոտոսը մահկանացուն կնքեց Հիսուսի ծնունդից չորս տարի առաջ:

ՄԻԱԺԱՄԱՆԱԿ ՄՏՐՈՒԿԻ և ԱՎԱՆԱԿԻ ՀԵԾՆԵԼԸ

Միտքը չի կարող ընկալել այն է, ինչ ասել է Մատթեոսը, երբ խոսել է Քրիստոսի Երուսաղեմ մտնելու մասին:Նա ասում է. «Նրանք բերեցին ավանակ և մտրուկ և դրեցին իրենց թիկնոցները և նա, Քրիստոսը հեծնեց »: (Մատթեոս 21/7),Քրիստոսը չէր կարող հեծնել ավանակը և մտրուկը միաժամանակ: Դա սխալ և սուտ է, ըստ որի Մատթեոսը ցանկություն ուներ լրացնել Թորայի մարգարեությունը: «Սա տեղի է ունեցել լրացնելու այն, ինչ խոսել էր մարգարեն, ասելով. «Ասացեք Զիոնի դստերը», Տես, ձեր արքան գալիս է ձեզ, խոնարհ և հեծած ավանակ և մտրուկ, քուռակ մի բեռնակիր անասուն»: (Մատթեոս 21/4-5)

ՄԱՏԹԵՈՍԻ ՀՐԱՇՔՆԵՐԸ, ՈՐՈՆՔ ԿԱՊՎԱԾ ԵՆ ԽԱՉԵԼՈՒԹՅԱՆ ՀԵՏ

Նմանապես, միտքը չի կարող ընդունել հրաշքները, որոնց մասին ասել է Մատթեոսը կապված Քրիստոսի մահվան հետ: Նա ասում է. «Եվ ավանդեց իր հոգին:Եվ տես, տաճարի վարագույրը պատռվեց երկու մասի, վերից վար: Եվ երկիրը ցնցվեց և ժայռերը ճեղքվեցին: Նույնպես բացվեցին շիրիմները: Եվ շատ սրբերի մարմիններ, ովքեր քնած էին արթնացան: Եվ, հարությունից հետո դուրս գալով շիրիմներից, նրանք գնացին սուրբ քաղաք և հայտնվեցին շատերին»: (Մատթեոս 27/50-53)

Այնուհետ, ի՞նչ պատահեց նրանց հետ, արդյո՞ք նրանք վերադարձից հետո ամուսնացան, արդյո՞ք նրանք վերադարձան իրենց տները, կամ դրանից հետո կնքեցին մահկանացուն:Ո՞րն էր Հրեաների, Պիղատոսի և աշակերտների հակազդեցությունը,երբ տեղի ունեցավ այս մեծ իրադարձությունը:

Պատասխանը «ոչինչ» է, որովհետև ոչ Մատթեոսը, ոչ էլ նրանք, ովքեր պատմում են այս հրաշքների մասին, պատասխանեցին այս հարցերին: Եթե այս հրաշքները իրական էին, յուրաքանչյուրը պետք է խոսի այդ մասին և մարդիկ պետք է հավատք ընծայեն Քրիստոսին: Հայր Քեննինգսերը ասում է. «Մենք չպետք է ծաղրենք, որովհետև Մատթեոսի մտադրությունը շատ հարգալից էր, նա իր գրառումների մեջ ներառում էր հին պատմության բանավոր խոսքերը,սակայն պատմությունը մինչ այժմ համապատասխանում է Հիսուս Քրիստոսին, աստղին»:

Նորթոնը, ում կոչում են Ավետարանի պահապան, ասում է.«Այս պատմությունը կեղծ է և հնարավոր է,որ այս պատմությունները տարածված էին Հրեաների մեջ Երուսաղեմի կործանումից հետո:Միգուցե ինչ որ մեկը գրառել է այն Մատթեոսի գրքի կրկնօրինակի եբրայերեն պատճենի լուսանցքում, այնուհետ հեղինակը ներառել է այն տեքստի մեջ և թարգմանիչը այդպես էլ թարգմանել է այն»:

Միգուցե գոյություն ունեն շատ հատվածներ,որոնք գրառվել են Նոր Կտակարանի լուսանցքներում, որոնք էլ սխալմամբ ներառել են տեքստի մեջ:Ինչպե՞ս ենք մենք կարող գտնել այս կեղծ հատվածները և գրքից վերցնել դրանք:

Կասկած չկա, որ եկեղեցու մարդիկ, ովքեր քողարկել են իրենց մտքերը ճշմարտությունից, ժխտել են ընդունել այն փաստը, որ Ավետարանը սխալներ ունի, որովհետև Սուրբ Հոգին սխալ չի գործում: Մինչ նրանք, ովքեր հարգանք են տածում իրենց նկատմամբ կարող են ասել, որ այս գիրքը մարդկային է,ոչ թե Աստծո խոսք, իսկ վկայությունը արդեն ակնհայտ է:

ՆՈՐ ԿԱՏԿԱՐԱՆԻ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Զարմանալի է, թե որտեղից են հայտնվել ավետարանի փոփոխությունները: Արդյո՞ք դրանք ավետարանականներն էին, թե նամակների հեղինակները, կամ դպիրները, ովքեր կառավարում են տեքստերը ըստ իրենց դավանանքի, կամ նրանցից, ովքեր աշակերտների անձնական գրառումները սրբացրել են կամ բոլորը միասին վերցրած:Միգուցե վերջինս հանդիսանում է ճիշտ պատասխանը:

ԱՌԱՋԻՆ. ԱՎԵՏԱՐԱՆԱԿԱՆՆԵՐԻ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆԸ. ԱՐԴՅՈ՞Ք ԱՎԵՏԱՐԱՆԱԿԱՆՆԵՐԸ ԱԶՆԻՎ ԵՆ ԳՏՆՎԵԼ, ԵՐԲ ԿՐԿՆՕՐԻՆԱԿԵԼ ԵՆ ՄԻՄՅԱՆՑԻՑ

Ինչպես մենք նշել ենք անժխտելի է, որ Ղուկասը գրառել է Մարկոսի գրքի տեքստերի 51%, մինչդեռ Մատթեոսը 90%: Արդյո՞ք Մատթեոսը և Ղուկասը ազնիվ էին, երբ կրկնօրինակում էին Մարկոսից, կամ միգուցե նրանք կրկնօրինակում էին ըստ իրենց ցանկության:

Ճշմարտությունը այն է, որ նրանք երկուսն էլ կրկնօրինակել են Մարկոսին ըստ իրենց ցանկության, առանձնապես Մատթեոսը, ով միշտ չափազանցնում էր իր կրկնօրինակած իրադարձությունները,որոնք համապատասխանում էին Քրիստոսի անձին, կամ փոխանցում էր Թորայի մարգարեության լրացումը, որն էլ չէր կարող փոխանցել Մարկոսի պատմությունը: Գիտնականները նշել են բազմաթիվ օրինակներ, ինչպիսիք են.

Մարկոսը խոսում է խաչելության մասին. «Եվ նրանք առաջարկեցին նրան գինի, որը խառնված էր զմուռսով»: (Մարկոս 15/23)

Ամեն դեպքում, Մատթեոսը կրկնօրինակեց Մարկոսից և փոփոխեց տեքստը, նա ասում է. «Նրանք առաջարկեցին նրան թթու գինի ըմպել, որը խառնված էր լեղիով»: (Մատթեոս 27/34) Հայտնի է, որ թթու գինին, քացախը և գինին տարբեր են:Մատթեոսը նկատի ուներ փոփոխել Թորայի հայտնած մարգարեությունը, «Նրանք ինձ թույն տվեցին սնունդի փոխարեն և ծարավ հագեցնելու համար տվեցին ինձ թթու գինի ըմպել»: (Սաղմոսներ 69/21) Նա փոփոխեց «գինի» խոսքը «թթու գինով»:

Մարկոսը ասում է. «Ով կատարում է Աստծո կամքը, իմ եղբայրն է և քույրը և մայրը»: (Մարկոս 3/35)

Մինչդեռ Մատթեոսը կրկնօրինակեց այն ինչպես«Քանի որ նա, ով կատարում է Երկնքում գտնվող իմ Հոր կամքը, իմ եղբայրն է և քույրը և մայրը»: (Մատթեոս 12/50), «իմ հայրը» խոսքերը ավելացրել են ելնելով աստվածաբանական պատճառներից:

Նույնը առկա է մեկ այլ տարբերակի մեջ: Երբ Քրիստոսը հարցրեց իր աշակերտներին,թե ինչ են նրանք կարծում նրա մասին,Պետրոսը պատասխանեց.«Դու Քրիստոսն ես» (Մարկոս 8/29) Ամեն դեպքում Մատթեոսը փոփոխեց Պետրոսի պատասխանը:«Դու Քրիստոսն ես, կենդանի Աստծո Որդին»: (Մատթեոս 16/16)

Մատթեոսի փոփոխության օրինակ է, երբ նա Քրիստոսի մասին Մարկոսի խոսքերը, որ նա հրաշքներ չի գործել Գալիլեայում: Նա ասում է. «Եվ նա չէր կարող գործել որևէ հզոր աշխատանք այնտեղ, բացառությամբ, որ նա դրեց իր ձեռքերը մի քանի տկար մարդկանց վրա և բժշկեց նրանց: Եվ նա զարմացավ, ի շնորհիվ նրանց անհավատության»: (Մարկոս 6/5-6) Նա չի գործել որևէ մեկ հրաշք, սակայն նա բժշկեց մի քանի տկար մարդկանց, սակայն մի քանի հոգու բժշկությունը բավարար չէր հավատք ընծայելու և նա զարմանում էր, որովհետև նրանք հավատք չեն ընծայել:

Ամեն դեպքում, Մատթեոսը չի խրախուսում այն գաղափարը, որ Քրիստոսը ոչ մի հրաշք չի գործել: Նա ասում է. «Եվ նա այնտեղ չի գործել շատ հզոր աշխատանքներ, ի շնորհիվ նրանց անհավատության»: (Մատթեոս 13/58) Նա գործել է հրաշքներ, սակայն ոչ շատ և նա արդարացրել է, որ Հիսուսը չի ներկայացրել շատ հրաշքներ, ի շնորհիվ նրանց անհավատության, անհավատությունը հանդիսացավ անարտադրողականության պատճառ, մինչդեռ Մարկոսի մոտ այն հանդիսանում էր ուղղակի պատճառ:

Ղուկասը, նույնպես փոփոխել է այն, ինչ կրկնօրինակել է Մարկոսից: Մարկոսը, ով ըստ Քրիստոնյա աղբյուրների, տրամադրում է Քրիստոսի իրական պատկերը, նշում է խաչելության վերջին խոսքերը:Այն հանդիսանում էր հուսահատ անհատի ճիչ: «Իմ Աստված, իմ Աստված, ինչու՞ ես դու ինձ լքել»: (Մարկոս 15/34)

Ամեն դեպքում, Ղուկասը,- ինչպես Ուիլ Դյուրանթը հավատք է ընծայում,- չի խրախուսում Մարկոսի նախադասությունը, նա հավատք է ընծայում, որ այն չի համապատասխանում Փրկիչ Քրիստոսի Պողոսի ուսմուքներին, ով եկել էր խաչվելու և նա փոփոխեց դա: «Հայր, քո ձեռքն եմ հանձնում իմ հոգին»: (Ղուկաս 23/46 )

Մատթեոսը փոփոխեց շատ հատվածներ, որոնք կրկնօրինակել էր Մարկոսից: Նա ավելացրեց իր կարծիքը, որն էլ պետք է բարձրացներ Քրիստոսի աստիճանը: Մարկոսը նշեց մեղսալի հոգիներով մարդկանց, ում Հիսուսը բժշկեց և դուրս բերեց սատանաներին և ստիպեց, որ նրանք մտնեն խոզերի մեջ: Նա ասում է. «Նրանք եկան ծովի մյուս կողմը, Գերասենեսի երկիրը:Եվ երբ Հիսուսը դուրս եկավ նավակից, անմիջապես նրան հանդիպեց մեղսալի հոգով տղամարդ շիրիմից... Եվ երբ նա տեսավ Հիսուսին, շտապեց և ծնկի իջան նրա առջև: Եվ բարձրաձայն ողբալով ասաց. «Ի՞նչ ես անելու ինձ հետ Հիսուս, Ամենաբարձրյալ Աստծո Որդի: Ես ուրացել եմ քեզ Աստծով, մի տանջիր ինձ»: ... Այդժամ, խոզերի մեծ քանակ սնվում էին սարալանջին և նա խնդրեց նրան ասելով. «Ուղարկիր ինձ խոզերի մոտ, եկ մտնեմ»:Այսպիսով նա նրան թույլատրեց: Եվ մեղսալի հոգին դուրս եկավ և մտավ խոզերի մեջ»: (Մարկոս 5/1-13)

Մատթեոսը մեկի փոխարեն խոսեց երկուսի մասին: Նա ասում է. «Երբ նա հասավ մյուս կողմը, Գադարենների երկիր, սատանա ունեցող երկու տղամարդ հանդիպեցին նրան, դուրս գալով շիրիմներից, կատաղի... Եվ տես, նրանք ողբացին. «Ի՞նչ ես դու անելու մեզ հետ, օվ Աստծո Որդի: Արդյո՞ք դու եկել ես այստեղ տանջելու մեզ ժամանակից շուտ»:Այդժամ խոզերի երամակը սնվում էին որոշակի հեռավորության վրա նրանցից: Եվ սատանաները խնդրեցին նրան ասելով.«Եթե դու մեզ դուրս հանես, ուղարկիր մեզ խոզերի հոտը»: Եվ նա ասաց նրանց. «Գնացեք»: Այսպիսով, նրանք դուրս եկան և գնացին խոզերի մեջ»: (Մատթեոս 8/28-32)

Մատթեոսի Ավետարանի մեկնաբանության մեջ քահանա Թադրուս Յակուբ Մալաթին փորձեց հաշտեցնել այդ երկու պատմությունները: Նա ասում է. «Թվում է, որ երկու մարդկանցից մեկը այնտեղ հայտնի անհատ էր և ակնհայտ խելագար, ուստի Մատթեոսը և Ղուկասը կենտրոնացան նրան, արհամահելով մյուսներին»:Երկուսից մեկի հայտնիությունը ստիպեց նրանց արհամարհել նշելու Հիսուսի հրաշքը մյուսներին բժշկելու, որովհետև նա խելագար էր, այլ ոչ թե հայտնի:

Մարկոսը և Ղուկասը խոսեցին կույրի բժշկության մասին, Մարկոսը ասում է. «Եվ նրանք եկան Երիքով: Եվ քանի որ նա հեռանում էր Երիքովից իր աշակերտների հետ և մեծ ամբոխով, Բարթիմեուսը, կույր մուրացիկը, Թիմաուսի որդին, նստած էր ճամփի եզրին: Եվ, երբ նա լսեց, որ նա Հիսուս Նազովրեցին էր, նա սկսեց բղավել և ասել. «Հիսուս, Դավիթի Որդի, գթա ինձ»... Եվ Հիսուսը ասաց նրան, «Ի՞նչ պետք է ես անեմ»: Եվ կույրը ասաց նրան. «Ռաբբի, թույլ տուր վերականգնել իմ տեսողությունը»: Եվ ասաց նրան, «Շարունակի, քո հավատքը քեզ օգնել է»:Եվ անմիջապես, նա վերականգնեց իր տեսողությունը և հետևեց նրան»: (Մարկոս 10/46-52) Տես (Ղուկաս 18/35-24)

Մատթեոսը պատմեց միևնույն պատմությունը, սակայն երկու կույրերի մասին: Նա ասում է. «Եվ քանի որ նրանք հեռացան Երիքովից, մեծ ամբոխ հետևեց նրան: Եվ, տես երկու կույր տղամարդ նստած էին ճամփեզրին և երբ նրանք լսեցին, որ Հիսուսը անցնում է, նրանք բղավեցին. «Տեր գթա մեզ, Դավթի Որդի»... Հիսուսը կանչեց նրանց և ասաց. «Ի՞նչ եք ցանկանում, որ ես անեմ ձեզ համար»: Նրանք ասացին նրան, «Տեր, թող մեր աչքերը բացվեն»: Եվ Հիսուսը խղճմտանքով դիպչեց նրանց աչքերին և անմիջապես նրանք վերականգնեցին իրենց տեսողությունը և հետևեցին նրան»:(Մատթեոս 20/29-34)Մատթեոսը չափազենցնում է և փոփոխում է այն,ինչ կրկնօրինակել է Մարկոսից:

Այստեղ մենք պետք է նշենք,որ Ղուկասը պատմության ժամանակագրությունը տալիս է մինչ Քրիստոսը մուտքը Երիքով: Նա ասում է. «Երբ նա մոտեցավ Երիքով, մի կույր տղամարդ նստած էր ճամփեզրին մուրալով»: (Ղուկասը 18/35) Արդյո՞ք Հիսուսը բժշկեց կույրին, մինչ նա մտավ Երեքո, թե երբ լքեց այն:

Ավետարանականները տալիս են մեկ այլ փոփոխություն, որը կապված է այս հրաշքի վայրի հետ, արդյո՞ք ըստ Մարկոսի, այն Գերասա երկրն էր (Մարկոս 5/1 և Ղուկաս 8/26) կամ արդյո՞ք այդ Գադարան էր ըստ (Մատթեոս 8/28): Երկու անուններն էլ նշում են երկու տարբեր վայրեր:

Առաջին – ըստ Սուրբ գրառումների հանրագիտարանի – այժմ «տեղադրված է Օմ Քայսում, Յարմուկ դաշտավայրի հարավային հատվածի սարալանջին, որը կոչվում է «Համմա», որը գտնվում է վեց մղոն Գալիլեայի Ծովի հարավ-արևելյան հատվածում»:

Մինչդեռ Գերասա երկիրը տեղակայված է Ջադրահից վաթսուն կիլոմետր հարավ և Հռոմեական քաղաքի մնացորդները մինչ այժմ գտնվում են Ջերաշում, Հորդանանում: Երկու քաղաքների տեղակայությունը պարզ են յուրաքանչյուրի համար, ով դիտում է Սուրբ Աստվածանչի քարտեզները: Կարելի է տեսնել մեկ այլ կարևոր բան. Երկու քաղաքներն էլ չեն գտնվում ծովեզերքին, ուստի, նրանք չեն հանդիսանում այս հրաշքի ճշմարիտ վայրերը:

Գիտնականները չգիտեն ինչպես մոտեցնել այս երկու վայրերը: Հանրագիտարանի հեղինակները համամիտ են այն ենթադրությանը, որը ոչ մի ապացույց չունի: Նրանք ասում են. «Հաստատուն է, որ Ջեդրահի գերակայությունը- ինչպես շրջանի հիմնական քաղաք – երկարաձգվել է ծովի արևմտյան հատվածի ամբողջ տարածքով, ներառելով Գերասա քաղաքը»:[66]

Այս ճկուն ուղղով, Գադարա և Գերասա քաղաքները դառնում են մեկ քաղաք:

Մարկոսը մեզ պատմում է մտրուկի վրա Հիսուսի Երուսաղեմ գալստյան մասին: Նա ասում է. «Հիսուսը ուղարկեց իր երկու աշակերտներին: Եվ ասաց նրանց. «Գնացեք ձեր դիմացի գյուղը և անմիջապես երբ մուտք գործեք կգտնենք կապված մտրուկի, որը ոչ ոք չի հեծնել: Բացեք այն և բերեք...Եվ նրանք բերեցին մտրուկը Հիսուսին և շպրտեցին իրենց թիկնոցները և նա հեծնեց այն»: (Մարկոս 11/1-7)

ՄինչՄատթեոսը չափազանցնում է պատմելով այս միևնույն պատմությունը, նա ասում է, որ Հիսուսը հեծնեց միաժամանակ և ավանակ և մտրուկ:Մատթեոսը ասում է.«Այնուհետ Հիսուսը ուղարկեց երկու աշակերտ ասելով նրանց. «Գնացեք ձեր դիմացի գյուղը և անմիջապես դուք կգտնեք կապած ավանակ և մտրուկ դրա հետ: Բացեք և բերեք ինձ...Նրանք բերեցին ավանակը և մտրուկը և դրեցին իրեցն թիկնոցները և նա հեծնեց»: (Մատթեոս 21/1-7)

Մատթեոսը մեզ չի ցույց տալիս, թե ինչպես է Հիսուսը միաժամանակ ավանակ և մտրուկ հեծնել: Դա կարևոր չէ, կարևորը այն է, որ այն կարող է լրացնել Թորայի մարգարեությունը, որն էլ Զաքարիայի գիրքն է: «Տեսեք, ձեր արքան գալիս է ձեզ մոտ. Արդար և փրկությամբ, նա համեստ է և ավանակ, մտրուկ, ավանակ և մտրուկ հեծնած»: (Զաքարիա 9/9) և Մատթեոսը հայտնեց դա: (Մատթեոս 21:4)

Երբ Հիսուսը (Խ.Ա.Ո.Ն) խոսեց հարության օրվա մասին, նա ասաց, որ նա տեղյակ չէ, թե երբ է այն տեղի ունենալու: Մարկոսը ասում է. «Սակայն ինչ վերաբերում է այդ օրվան կամ ժամին, ոչ ոք տեղյակ չէ, ոչ էլ նույնիսկ երկնքի հրեշտակները, ոչ Որդին, սակայն միայն Հայրը»: (Մարկոս 13/32)

Մատթեոսը նույնպես փոփոխեց իրադարձությունները, որոնք ըստ իր երևակայության տեղի են ունեցել խաչվածի մահվան ընթացքում. «Եվ Հիսուսը բարձրաձայն կրկին բղավեց և ավանդեց իր հոգին:Եվ տեսեք, տաճարի վարագույրը պատռվեց երկու մասի, վերից վար:Եվ երկիրը ցնցվեց և ժայռերը ճեղքվեցին: Շիրիմները նույնպես բացվեցին: Եվ շատ սրբերի մարմիններ, ովքեր ննջում էին, բարձրացան և դուրս գալով շիրիմներից հարությունից հետո,նրանք գնացին սուրբ քաղաք և հայտնվեցին շատերին»: (Մատթեոս 27/50-53)

Մատթեոսը ոչ պատմում է մեզ, թե ինչ են արել նրանք, ովքեր հարություն են առել,ոչ էլ մարդկանց հակազդեցության մասին այդ մեծ իրադարձությունների: Անկախ դրանց կարևորության, Մարկոսը չի նշել այդ մեծ իրադարձությունները:Եթե նրանք ճշմարիտ լինեին, նա չէր վարանի նշել:Ոչ Ղուկասը, ով գրառեց յուրաքաքնչյուր բան ճշգրտորեն, ոչ էլ Հովհաննեսը չնշեցին դրանք, որը նշանակում է, որ ամենը հանդիսանում է Մատթոսի երևակայությունը:

Ավետարանականները փոփոխեցին Հիսուսի խոսքերը, երբ մեջ բերեցին աշակերտներին ուղղված իր խոսքերը: Ըստ Ղուկասի, նա նրանց ասում է «Դուք ավելի մեծ արժեք ունեք, քան շատ ճնճղուկներ»: Եվ ես ասում եմ ձեզ յուրաքանչյուրը, ով ընդունում է ինձ մարդկանց առջև, Մարդու Որդին նույնպես կընդունի Աստծո հրեշտակների առջև, սակայն նա, ով ժխտում է ինձ մարդկանց առջև, կժխտվի Աստծո հրեշտակների մոտ»: (Ղուկաս 12/7-9) Ղուկասը կազմեց հրեշտակների առջև Հիսուսի ընդունելությունը և ժխտումը:

Նա համամիտ չէ Մատթեոսի հետ, ով Աստծո, այլ ոչ թե հրեշտակների առջև կազմեց Հիսուսի ընդունելությունը և ժխտումը: Նա Հիսուսին մեջ է բերում ասելով.«Դուք ավելի մեծ արժեք ունեք, քան շատ ճնճղուկներ: Այսպիսով, յուրաքանչյուրը, ով ընդունում է ինձ մարդկանց առջև, ես նույնպես կընդունեմ իմ Հոր առջև, ով երկնքում է, սակայն նա, ով ժխտում է ինձ մարդկանց առջև, ես նույնպես կժխտեմ իմ Հոր առջև, ով երկնքում է»: (Մատթեոս 10/31-33), ո՞ր խոսքերն է ասել Հիսուսը, թե մյուսը:

Մատթեոսի գրքի մեկնաբանության մեջ էջ.271 Ջոն Ֆենթոնը չէր կարող ժխտել փաստերը և ընդունել է պատմությունների փոփոխությունները: Փորձելով արդարացնել, նա ասում է.«Ավետարանների ձեռագրերը զգալիորեն փոփոխվել են այն հատվածներում, որտեղ նշել են Տիրոջ տիտղոսները»: Նա ընդունում է, որ առկա էին փոփոխություններ, սակայն նա մեղադրում է ձեռագրերի դպիրներին, ոչ թե հեղինակ Մատթեոսին:

Փաստորեն, ավետարանների հեղինակները, այլ ոչ թե դպիրները կազմեցին տեքստերի փոփոխությունը:Լրացումները միշտ առկա են Մատթեոսի գրքի մեջ, եթե դրանք առկա լինեին բնօրինակ ձեռագրերի մեջ, ապա չէին լինի Մատթեոսի գրքի մեջ:Գիտնական Քեյս Մանը ճիշտ էր, երբ ասաց. «Ղուկասը և Մատթեոսը դիտավորյալ կատարել են հարյուրավոր փոփոխություններ Մարկոսի գրքի տեքստի մեջ, որը ըստ կրոնական նպատակների, գտնվում էր նրանց լիազորության տակ»:

ԵՐԿՐՈՐԴ.ԱՎԵՏԱՐԱՆԱԿԱՆՆԵՐԻ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ, ԵՐԲ ՆՐԱՆՔ ԿՐԿՆՕՐԻՆԱԿԵՑԻՆ ԹՈՐԱՅԻ ԳՐՔԵՐԻՑ

Նոր Կտակարանի հեղինակները փոփոխեցին Թորայի գրքերը,երբ կրկնօրինակեցին այնտեղից.

- Պողոսը փոփոխեց տեքստը, երբ կրկնօրինակեց Սաղմոսների գրքից: Պողոսը ասում է.«Հնարավոր չէ մեղքերը քավել ցուլերի և այծերի արյամբ:Հետևաբար, երբ Քրիստոսը աշխարհ եկավ, նա ասաց.«Զոհաբերությունները և ընծաները ցանկալի չեն, սակայն մարմինը, որը դուք պատրաստել եք ինձ համար, այրված և մեղքերի ընծաներով դուք ոչ մի հաճույք չեք ստանա»: (Հրեաները 10/4-6)

Պողոսը կրկնօրինակեց Սաղմոսների գիրքը և փոփոխեց այն: Սաղմոսների մեջ. «Զոհաբերությունները և ընծաները ցանկալի չեն, սակայն դուք տվել եք ինձ բաց ընկալում: Այրված ընծաներ և մեղքի նոխազներ չեն պահանջվում ձեզնից»:(Սաղմոսներ 40/6) Նա փոփոխեց. «դուք տվել եք ինձ բաց ընկալում» արտահայտությունը«մարմին եք պատրաստել ինձ համար» արտահայտությամբ:

-Ավետարանականները նույնպես փոփոխեցին, քանի որ նրանք Թորային վերագրեցին այն,ինչ առկա չէր այնտեղ:Մատթեոսը Քրիստոսի մասին ասում է. «Եվ նա գնաց և ապրեց քաղաքում, որը կոչվում է Նազարեթ, որպեսզի այն ինչ ասում էին մարգարեները հնարավոր լինի լրացնել. «Նրան կկոչեն Նազովրեցի»»: (Մատթեոս 2/23) Մարգարեների գրքերի մեջ առկա չեն նմանատիպ բաներ:

Մատթեոսին պատկանող փոփոխությունը հաստատում է այն փաստը, երբ Ֆիլիփսը խոսեց Նազովրեցի Հիսուսի մասին Նաթանել աշակերտին, ով էլ զարմանք ապրեց,որ Քրիստոսը պետք է Նազարեթից գար:«Նաթանելը ասաց նրան. «Արդյո՞ք որևէ բարիք կարող է գալ Նազարեթից»», (Հովհաննես 1/46), եթե մինչ այդ գոյություն ունենար Նազարեթի որևէ մարգարեություն, ապա նա չէր զարմանա:

Մեկնաբանելով այս տարբերակը, Ջեսյութ Փրիսթհուդի Հրատարակության տպագրիչները ասացին.«Մենք դժվարանում ենք տեղեկանալ, թե Մատթեոսը ճշգրտորեն որ հատվածը ի նկատի ունի»:Ավելին, Սուրբ Աստվածաշնչի գիտնականները ասում են. «Հնագույն ժամանակաշրջանում Նազարեթը կարևոր դեր չուներ, ուստի, Հին Կտակարանը չի նշել այն, կամ Հովսեպուսի կամ Եգիպտոսի, ասորերենի, խեթական արամերենի փյունիկացիների փաստաթղթերը այն չեն նշել մինչ Հիսուսի ծնունդը և առաջին անգամ այն նշել են Ավետարանի մեջ»:

- Փոփոխության մեկ այլ օրինակ է, երբ Հակոբը և Ղուկասը, Եղիա մարգարեի աղոթքների միջոցով, խոսեցին անձրևի պակասության մասին, նրանք ասում են, որ այն տևեց երեք տարի և վեց ամիս, փոփոխելով Նոր Կտակարանը, որը նշեց, որ անձրևը դադարեց նվազագույնը երեք տարի:Հակոբը ասում է. «Եղիան տղամարդ էր, մեր բնույթի և նա աղոթեց ջերմեռանդորեն, որպեսզի անձրև տեղի չունենա և երեք տարի և վեց ամիս երկրի վրա անձրև տեղի չունեցավ»:(Երեմիա 5/17) Ղուկասը համամիտ է նրա հետ և հայտնում է, որ Հիսուսը ասում է. «Ես ասում եմ ձեզ, Իսրայելում առկա էին շատ պատուհաններ Եղիա օրոք, երբ երկինքները փակվեցին երեք տարի և վեց ամիս և մեծ սով իջավ ամբողջ երկրի վրա:» (Ղուկաս 4/25)

Նրանք կրկնօրինակեցին և փոփոխեցին պատմությունը – ինչպես ես նշել եմ- Թագավորաց գրքից: Այն ասում է. «Այժմ, Եղիան ասում է ... չի լինի ոչ շաղ, ոչ էլ անձրև այս տարիների ընթացքում, բացառությամբ իմ խոսքով»: (Թագավորաց Գ 17/1)այնուհետ. «Շատ օրեր անց, Տիրոջ խոսքը եկավ Եղիային, երրորդ տարում, ասելով. «Գնա և ցույց տուր քեզ Ահաբին և ես երկիր անձրև կուղարկեմ»»:(Թագավորաց Գ 18/1),երրորդ տարում անձրևեց, միգուցե երրորդ տարում,որը նշանակում է, որ անձրևը կանգ առավ նվազագույնը երեք տարի, ոչ թե երեք տարի և վեց ամիս, ինչպես նշել է Հակոբը և Ղուկասը:

- Պողոսը երկնքի նկարագրությունը, որը Աստված պատրաստել է հավատացյալների համար, վերագրում է մարգարեների գրքերին: Նա ասում է. «Սակայն, ինչպես գրառվել է. «Ինչ ոչ մի աչք չի տեսել, ոչ էլ ունկ ունկնդրել, ոչ էլ մարդկային սիրտը երևակայել, թե ինչ է Աստված պատրաստել նրանց համար, ովքեր սիրում են նրան»»: (Կորնթացիներ Ա 2/9) Հին Կտակարանի մարգարեների գրքերի մեջ գոյություն չունի ոչ մի նմանատիպ տարբերակ կամ հատված:

- Իր ավետարանի հինգերորդ գլխի մեջ Մատթեոսը Հիսուսին է վերագրում այն, ինչ առկա չէ Թորայի մեջ: Նա ասում է. «Դուք լսել եք, որ այն ասում էր. «Դուք պետք է սիրեք ձեր դրացուն և ատեք ձեր թշնամուն»:Սակայն ես ասում եմ ձեզ. Սիրեք ձեր թշնամիներին և աղոթեք նրանց համար, ովքեր հալածում են ձեզ»: (Մատթեոս 5/43-44) Մատթեոսը անդրադարձել է տարբերակին Ղևիտացիների մեջ: «Դուք չպետք է վրեժ լուծեք կամ նեղանաք ձեր իսկ ժողովրդի զավակներից, սակայն, դուք պետք է սիրեք ձեր դրացուն ինչպես ձեզ.ես Տերն եմ»: (Ղևիտացիներ 19/18) Ոչ այս տարբերակը, ոչ էլ այլ որևէ մեկը, չեն նշում թշնամիների սիրո մասին. Մատթեոսը հայտնում է, որ այն, ինչ Հին Կտակարանի հնագույն գրքերի մեջ է, սուտ է և փոփոխություն: Ուստի, քահանա Սամուել Յուսուֆը ասում է.«Արդյո՞ք Աստված խնդրում է ատել:Կարելի է կարծել, որ սա տեղի է ունենում Հին Կտակարանի մեջ, սակայն գոյություն չունի ոչ մի նմանատիպ բան Աստծո պատվիրանների մեջ: «Համեմատեք Ղևիտացիներ 19/18 »»:[67]

Ավետարանականները մեջ են բերում Զաքարիայի մարգարեությունը, որը ասում է. «Հրճվիր խորապես, օվ Սիոնի դուստր: Բղավիր բարձրաձայն, օվ Երուսաղեմի դուստր: Տես, քո արքան գալիս է քեզ մոտ, առաքինի և որպես փրկություն, համեստ և ավանակ, մտրուկ և քուռակ հեծած»: (Զաքարիա 9/9) Սակայն, սովորաբար, նրանք հարկ եղած դեպքում դժվարություն չեն գտել փոփոխելու խոսքերը:Մատթեոսը ասում է.«Ինչ խոսել է մարգարեն ասելով. «Ասա դու, Սիոնի դուստր, տես ձեր Արքան է գալիս ձեզ, հեզ և ավանակ հեծած և մտրուկ և քուռակ»»: (Մատթեոս 21/4-5) Մատթեոսը տեքստին շատ փոփոխություններ մտցրեց, նվազեցնելով և հեռացնելով այն,ինչը չի համապատասխանում Քրիստոսի անհատականությանը:Նա հեռացրեց «առաքինի և ունենալով փրկություն» արտահայտությունը, որովհետև նա գիտակցեց, որ Քրիստոսը սպասյալ Արքան չէ, ով առաքինի և հաղթական է և պահպանել է երկու բնույթները, հեզ և միաժամանակ ավանակ և մտրուկ հեծած:

Հովհաննեսը գործել է նմանապես և հեռացրել է այն, ինչ հեռացրել է Մատթեոսը և տեքստին ավելացրել է, որ Հիսուսը հեծնել է մեկ կենդանի, երկուսի փոխարեն: Նա տեսավ, որ միաժամանակ երկու կենդանի հեծելը չի համապատասխանում Հիսուսի հասուն անհատականությանը:Նա նույնպես փոխանցել է ուրախության և հաճույքի հայտարարված մարգարեությունը. «Խորապես հրճվիր, օվ Սիոնի դուստր» վախեցիր «Մի վախեցիր Սիոնի դուստր, տես քո Արքան գալիս է մտրուկ և ավանակ հեծած»: (Հովհաննես 12/15)

Պողոսը անզանիվ գտնվեց,երբ մեջ բերեց Իսահակի գրքից. «քանի որ գրառվել է «Քանի դեռ ես գոյություն ունեմ, ասում է Տերը յուրաքանչյուրը ծունկ պետք է խոնարհի ինձ և յուրաքանչյուր շուրթ պետք է խոստովանի Աստծուն»»:(Հռոմեացիներ 14/11)Նա երկու անգամ փոխեց Հին Կտակարանի տեքստը, առաջինը երբ նա վերագրեց Աստծուն ասելով, որ նա գոյություն ունի: Երկրորդ, երբ նա ասաց, որ շուրթերը պետք է փառաբանեն Աստծուն, մինչդեռ Եսային խոսում է լեզուների մասին, որոնք երդում կտան Աստծո անունով: Եսային ասում է. «Երդվում եմ անձովս.իմ շուրթերից դուրս է եկել առաքինաբար խոսք, որը չի վերադառնա. «յուրաքանչյուր ծունկ պետք է խոնարհվի ինձ, յուրաքանչյուր շուրթ պետք է տա հավատարմության երդում»»: (Եսայի 45/23)

Ի լրացում, Մատթեոսը փոփոխեց Քրիստոսի նախահայրերին, նա հեռացրել է այն, ինչ նրան դուր չի եկել և այնուհետ փորձել ստել ընթերցողին: Մատթեոսը գիտակցեց, որ Յոհակիմ արքայի զավակներին արգելել են նստել Դավթի գահին, (տես Երեմիա 36/30-31), այսպիսով նա հեռացրեց իր անունը Քրիստոսի նախահայրերի ցանկից, վախ ունենալով, որ ընթերցողը կարող է տեղյակ լինել, որ Հիսուսին չեն սահմանի Դավթի գահին:Նա ասում է.«Եվ Յովսիան, Յեքոնասի հայրը և նրա եղբայրները Բաբելոն աքսորի ժամանակ»: (Մատթեոս 1/11) Հայտնի է, որ Յեքոնասը Յոսիայի թոռն էր, ոչ թե որդին, նա հանդիսանում է արգելված արքա Յեհոյակիմի, Յոսիայի որդու որդին: (Տես Մնացորդաց Ա 3/14-15)

Ղուկասը հայտնում է, որ Շելահը հանդիսանում էր Քայնանի որդին, ով էլ հանդիսանում էր Արֆաքադի որդին,ինչը տարբերվում է Թորայից: Ղուկասը ասում է. «Եբերը, Շելահի որդին, Քայնանի, որդին, Արֆաքսադի որդին»:(Ղուկաս 3/35-36) Ծննդոց գիրքը ասում է.«Արֆաքսադը հանդիսանում էր Շելահի հայրը»: (Ծննդոց 10/24) Այն դա հաստատում է հետևյալ գլխի մեջ, քանի որ ասում է, որ Արֆաքսադը 35 տարեկան հասակում ուներ իր Շելահ որդին: «Երբ Արփաչշադը ապրել էր 35 տարի,նա հայրություն է արել Շելահին»: (Ծննդոց 11/12) (Տես Մնացորդաց Ա 1/18 և Մնացորդաց Ա 1/24) Թորան երբեք չի նշել Քայնան անունը, այն ինչ ասում է Ղուկասը փոփոխություն է, կամ նա հավատք է ընծայել, որ ավետարանները փոփոխված են, ուստի նա փոփոխել է այն:

Պատվելի Սամաան Քալհունը համամիտ է,որ առկա է փոփոխություն, սակայն նա համամիտ չէ պատասխանատուի հարցում: Նա հավատք է ընծայում,որ «Հին Կտակարանի Հրեաներ տարբերակը երբեք չի նշել Քայնան անունը, հնարավոր է որ այն պատահաբար ավելացրել են դպիրները»:[68]Նա կարծում է,որ ոչ թե Ղուկասը,այլ դպիրն է պատասխանատու նմանատիպ փոփոխությունների համար:Ընթերցողը կարող է փոփոխությունը վերագրել յուրաքանչյուրին, դպիրին, կամ Ղուկասին սակայն,ես պնդում եմ, որ ընթերցողը պետք է համամիտ լինի Պատվելի Քալհունի և ինձ հետ այս հատվածի փոփոխության առաջացմանը համար:

Ղուկասը հայտնում է,որ Հիսուսը բացեց գիրքը և ընթերցեց նախադասությունը (Եսայի 61), որը մենք այսօր չենք կարող գտնել գրքի մեջ: Նա ասում է «Եվ մարգարե Եսայու փաթեթը տվեցին նրան:Նա բացեց փաթեթը և գտավ գրառության վայրը: Տիրոջ հոգին ինձ վրա է, որովհետև նա օծեց ինձ աղքատներին ավետելու:Նա ուղարկել է ինձ հայտնելու ազատություն գերիներին և բժշկելու կույրերի տեսողությունը, ազատագրել ճնշվածներին,հայտնել Տիրոջ շնորհի տարին»:(Ղուկաս 4/17-19)Նրա «կույրերի տեսողություն բժշկել, ազատագրել ճնշվածներին» արտահայտությունը առկա չէ այն հատվածի մեջ, որը ընթերցում էր Հիսուսը. (Տես Եսայի 61/1-3) և երկրորդ հատվածը կարելի է գտնել (Եսայի 58/6) մեջ:

Հայր Մաթթա Ալմիսկիինը նշում է գիտնականների անհանգստությունը կապված այս հատվածի հետ: Նա ասում է. «Գիտնականները ունեն տարբեր կարծիքներ այս լրացման հետ, ինչպես ոմանք ասում են. այն ավելի ուշ ավելացրել են Քրիստոնյաները: Մյուսները, ինչպես գիտնական Քրոթթը, ասում է, որ այս լրացումը հանդիսանում է Հրեական պատարագի երկու տեքստերի համախմբման արդյունք:Մինչդեռ գիտնական Բ Ռայքը համարձակորեն ասում է, որ ինքը, Մեսսիան է ավելացրել այն, ելնելով իր մարգարեի լիազորությունից»:[69] Բոլորը համամիտ են, որ այն լրացում է, ոչ թե Եսայու գրքի 61 գլուխը, սակայն նրանք համամիտ չեն այն անհատի հետ, ով լրացնել է այն,այսինքն Քրիստոսի, Հրեաների կամ ավելի ուշ Քրիստոնյաների կողմից:

Վերջապես, Մատթեոսը կատարեց որոշակի փոփոխություններ, երբ նա մեջ բերեց Միքիայի գրքից: Նա ասում է. «քանի որ այն գրառել է մարգարեն. «Եվ դու օվ Բեթհեղեմ, Հուդայի երկրում, ոչ մի նվազագույնը Հուդայի կառավարիչներից, քանի որ կգա մի կառավարիչ, ով կառաջնորդի Իսրայելի իմ ժողովրդին»»:(Մատթեոս 2/5-6)Միքիան չի ժխտում, որ Բեթհեղեմը Հրեական քաղաքներից ամենափոքրն էր, սակայն նա նկարագրում է այն ինչպես Հուդայի ամենափոքր քաղաքը:Նա ասում է.«Սակայն դուք, օվ Բեթհեղեմի Եփրաթա, ովքեր բավական քիչ եք քանակով, որպեսզի լինեք Հուդայի տոհմերի մեջ, ձեզանից պետք է ելնի ինձ համար մեկը, ով պետք է լինի Իսրայելի կառավարիչը»: (Միքիա 5/2)

ԵՐՐՈՐԴ. ՏՊԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ՀԱՅՏՆԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆԸ և ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆԸ

Տասնվեցերրորդ դարում հայտնագործեցին տպագրությունը և հայտնվեց փոփոխության նոր տեսակը: Իր «Ավետարանները, նրանց ծագումը և նրանց Աճը» այս գրքի մեջ Ֆրեդերիկ Գրանտը և Ջորջ Քայրդը իր մեկնաբանության մեջ նշում է, որ 1516 թվականին Էրազմուսը թողրակեց իր առաջին տպագրությունը:

Անգլիայի և Շոտլանդիայի Արքա Ջեյսմ I օրոք,1604 թվականին,տեղի ունեցավ կրոնական ասուլիս,որն էլ հանգեցրեց Բողոքականներից կազմված թարգմանչական կոմիտեի ձևավորմանը:Կոմիտեն պատասխանատու էր անգլերեն լեզվով Աստվածաշնչի պաշտոնական թարգմանության արտադրության համար և 1611 թվականին արքա Ջեյմսը կնքեց և հրատարակեցին այն:

Այս տարբերակը, հանդիսանում է Քրիստոնեության պատմության ամենահայտնի տարբերակը, որը թարգմանվել էր աշխարհի ամենաշատ լեզուներով, և որն էլ շարունակաբար ենթարկվել է քննադատության սկսած Արքա Ջեյմսի (Հակոբոս) ժամանակներից: Միջնորդագիրը ներկայացվում է Արքա Ջեյմսին, (Հակոբոսին) այն ասում է. «Տեքստերը, որոնք առկա են մեր աղոթքի գրքի մեջ,նվազ կամ ավել չափով տարբերվում են Հրեա տարբերակից, միգուցե փոփոխվել է երկու հարյուր առարկա»:

Բրեթոնը ասում է քահանաներին.«Ձեր հայտնի անգլերեն թարգմանությունը փոփոխել է Հին Կտակարանի խոսքերը ութ հարյուր և քառասուն ութ կետերով և պատճառ է հանդիսացել, որպեսզի մարդիկ ժխտեն Նոր Կտակարանը և գնան Դժոխքի կրակ»:

1881 թվականին Արքա Ջեյմսի (Հակոբոսի) Տարբերակը վերանայեցին և կոչեցին Վերանայված Տիպական Տարբերակ:Այնուհետ երեսուներկու աստվածաբաններ, խորհդական կոմիտեի օգնությամբ, որը ներկայացնում էին հիսուն կրոնական աղանդներ,կրկին վերանայեցին այն 1951 թվականին և կոչեցին Վերանայված Տիպական Տարբերակ:Այն կրկին վերանայեցին 1971 թվականին և անվանեցին նույն կերպ:Հրատարակության ներածության մեջ մենք ընթերցում ենք. «Արքա Ջեյմսի տարբերակի տեքստերը ունեն լուրջ սխալներ... այդ սխալները բազմաթիվ և լուրջ են, որոնք ունեն վերանայման կարիք»:

Վերանայված Տիպական Տարբերակը ջնջեց Հովհաննեսի Երրորդության հայտնի հատվածը: (Տես Հովհաննես Ա 5/7) և Մարկոսի Ավետարանի ավարտը (16/9-20 ):[70]

Ինչպես հայտնել է կաթոլիկների Նոր Կտակարանի ներածությունը, հնարավոր է տեքստերի զարգացումը:Այն ասում է. «Այսօր, մենք կարող ենք ասել,որ Նոր Կտակարանի տեքստը կազմակերպված են լավագույն կերպով, ուստի վերանայման կարիք չունեն, մինչ այն պահը, երբ գտնվում են նոր փաստաթղթեր»:[71]

Կաթոլիկները տվել են իրենց իսկ Լատինական տարբերակը, որը անվանել են «Դուայ»:Առաջին անգամ այն տպագրել են 1582 թվականին և այնուհետ 1609 թվականին:Այս տարբերակը շատ պարագաներում տարբերվում է Ժամանակակից Արքա Ջեյմսի (Հակոբոսի) Տարբերակից: Ամենակարևորը Թորայի յոթ գրքերի ավելացումն է, որը կոչվում է Ապոկիպա, որը առկա չէ Արքա Ջեյմսի (Հակոբոսի) Տարբերակի Բողոքական թարգմանության մեջ:

ՏԱՐԲԵՐԱԿՆԵՐԻ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅԱՆ ՕՐԻՆԱԿՆԵՐԸ

Նրանք, ովքեր փոփոխել են ավետարանները փորձել են անել դա տարբեր եղանակներով, նրանք տպագրված տեքստերին դիտավորյալ ավելացրել են որոշ լրացումներ և փակագծերի մեջ տեղադրել են դրանք, որպեսզի նշեն հնագույն ձեռագրերի մեջ առկա բացակայությունները,որոնք էլ հանդիսանում են բացատրական լրացումներ:

Ամեն դեպքում, այլ տարբերակների մեջ փակագծերը անհայտանում են և այն ինչ այնտեղ էր, դառնում են սուրբ տեքստերի մաս:Այլ տարբերակների մեջ նրանք ջնջել են փակագծերի տեքստը և փակագծերը: Այս տեքստերից որո՞նք են հանդիսանում Աստծո խոսքը: Ո՞վ ունի իրավունք ավելացնել կամ ջնջել Սուրբ Աստվածաշնչից:Արդյո՞ք այն չի ավելացնում նրա պատիժը, երբ նա ավելացնում էր գրքին կամ ջնջում նրա անունը կյանքի գրքից և սուրբ քաղաքը, երբ նա ջնջում է որոշ գրքեր: (Տես Հայտնություն 22/18-19)

Որպես այս տարբերակների փոփոխության օրինակ, նշել է Հովհաննեսի Առաջին Նամակը. «Քանի որ գոյություն ունեն երեքը, որոնք վկայում են երկնքում, Հայրը, Խոսքը և Սուրբ Հոգին և այս երեքը մեկ են: Եվ գոյություն ունեն երեքը, ովքեր վկայում են երկրի վրա, Հոգին և ջուրը և արյունը և այս երեքը համամիտ են մեկին»: Առաջին հատվածը առկա չէ հին ձեռագրերի մեջ և այն չեն նշել Նիկիայի խորհրդի ընթացքում:

Այս հատվածը առկա է բոլոր Նոր Կտակարանի թարգմանություններկ մեջ, որոնք տպագրվել են տասնվեցերորդ դարից հետո:Հայտնի է, որ այս տեքստերի լրացումը անհրաժեշտ է հաստատել Երրորդության ուսմունքը, որը բացառում է նմանատիպ ամուր վկայությունը:

Քրիստոնյա աստվածաբանները, Քրեսփակը, Շուլցը, Հորն կանխակալը, Հենրիի մեկնաբանությունների հավաքագրողը, Էքշտեյնը և պատվելի Ֆենդերը ընդունել են, որ այս տեքստը հանդիսանում է լրացում և Մարտին Լյութերը հեռացրեց այն իր թարգմանության միջից: Իսահակ Նյուտոնը գրեց հիսուն էջից բաղկացած նամակ, որպեսզի ապացուցի այս տարբերակի փոփոխությունը,որը մնացել է մինչ այս դարի կեսերը բոլոր հրատարակումների և թարգմանությունների մեջ աշխարհի տարբեր լեզուներով:

1952 թվականին, Սուրբ Աստվածաշնչի վերանայող կոմիտեն թողարկեց Նոր Վերանայված Տիպական տարբերակը, այս տեքստը ներառեցին հեռացված տեքստերի,այլ Սուրբ Աստվածաշնչի ոչ բոլոր թարգմանությունների մեջ:[72]

Որոշ տարբերակների մեջ նրանք փակագծերում են, որպեսզի նշեն բացակայությունը հնագույն ձեռագրերի մեջ:Ամեն դեպքում, հատվածը դարձավ տեքստի մի մաս, քանի որ այն հայտնվեց առանց փակագծերի աշխարհի շատ տարբերակների մեջ: Այլ տարբերակները հեռացրեցին այս տեքստը և անկախ աստվածաբանական կարևորության, այն համարեցին Աստվածաշնչի լրացուցիչ տեքստ:

Գիտնականները տեքստի հեռացումը արդարացնում են ասելով.«Այս լրացումները առկա են որոշ հին Լատինական ձեռագրերի մեջ», այսինքն, այն լրացրել է նա, ով թարգմանել է գիրքը Հունարենից Լատիներեն: Այստեղ ես պետք է նշեմ, որ Սուրբ Երեմիայի Լատինական թարգմանությունը չի ներառում այս հատվածը:

Նույնպես, նրանք հեռացրել են միակ երկու հատվածները, որոնք խոսում են Հիսուսի երկինք Համբարձման մասին (Մարկոս 16/19 և Ղուկասի 24/51): Նրանք հեռացրել են դրանք 1952 թվականի Վերանայված Տարբերակից, սակայն թողել են այլ թարգմանությունների մեջ:

Այնուհետ 1971 թվականին,երկու անհատներ և երկու կրոնական աղանդներ վերանայող կոմիտեին ներկայացրեցին բազմաթիվ հարցումներ: Հետևաբար,Երրորդությանը վերաբերող հատվածը,նույն անվանմամբ վերանայել են Մարկոսի Ավետարանի եզրահանգման (16:9-20) և (Ղուկաս 24:51) հաջորդ հրատարակությունների մեջ:[73] Ամեն դեպքում ընդհանուր արաբերեն թարգմանությունը Մարկոսի Ավետարանի եզրակացությունը դնում է փակագծերի մեջ և լուսանցքում նշում է, որ «այն առկա չէ հնագույն ձեռագրերի մեջ»:

Գոյություն ունի փոփոխություն,որ Մարկոսի Ավետարանը բաղկացած է որոշ կրկնօրինակներից. «Եվ, եթե որևէ վայրում ձեզ չընդունեն և չլսեն, ապա երբ դուք լքում եք, թափ տվեք փոշին, որը ձեր ոտքերին է, որպես վկայություն ընդդեմ նրանց: Ճշմարիտ ես ասում եմ ձեզ, որ Սոդոմ և Գոմոր քաղաքները ավելի տանելի կլինեն Դատաստանի Օրը, քան այդ քաղաքը»: (Մարկոս 6/11) Արքա Ջեյմսի (Հակոբոսի) Վերանայված Տարբերակ:Նոր կտակարանի նոր տարբերակի մեջ, հնարավոր չէ գտնել երկրորդ հատվածը, որը սկսվում է «ճշմարիտ ես ասում եմ» խոսքերով:Այլ կրկնօրինակների փակագծերի մեջ առկա է հետևյալ բացատրությամբ նշում. «Որոշ Հունական կրկնօրինակներ շարունակում են, «Ես ասում եմ ձեզ ճշմարտությունը, Դատաստանի Օրը ավելի լավ կլինի Սադոմ և Գոմոր քաղաքների համար, քան այդ քաղաքի մարդկանց»»:

Ամեն դեպքում,այլ տարբերակների մեջ, փակագծերը հեռացրել և ավելացրել են տեքստին:Մինչդեռ որոշ տարբերակներ էլ փակագծերի հետ հեռացրել են նաև այն, ինչ գտնվում էր:Արդյո՞ք այս հատվածը հանդիսանում է Աստծո խոսքը, թե ոչ:Հարցը մենք ներկայացնում ենք նրանց, ովքեր մինչ այժմ հավատք են ընծայում, որ Սուրբ Աստվածաշունչը պաշտպանված է փոփոխությունից և որ երկինքների ժառանգությունը և երկիրը ավելի հեշտ են, քան այնտեղի մեկ նամակի կորուստը:

Հաճախ նույն փոփոխությունը տեղի ունեցավ շատ տարբերակների մեջ, օրինակ Մատթեոսը ասում է.«Քանի որ ձերն է արքայությունը և հզորությունը և փառքը հավերժ»: (Մատթեոս 6/13) Պողոս(Կորնթացիներ Ա 10/28) «Այնուհետ մի կերեք այն, հանուն մեկի, ով տեղեկացրել է ձեզ և հանուն խղճի»: (Կորնթացիներ Ա 10/28)

Աստվածաշնչի այլ գլուխների մեջ աստվածաբանները տատանվում են ներառել որոշ հատվածներ, քանի որ նրանք համամիտ չեն բնօրինակի հետ, քանի որ որոշ տարբերակներ դնում են փակագծեր, մինչ մյուսները ամբողջովին հեռացնում են դրանք:Ամեն դեպքում, այն չի խանգարել այլ ոչնչացնել փակագծերի որոշ տարբերակները, դարձնելով այնտեղ գտնվող խոսքերը Աստծո խոսքեր, որոնք չի փոփոխվել:

Մատթեոսը ասում է.«Անմիջապես,երբ նրանք խաչեցին նրան,նրանք պատռեցին նրա հագուստները, ուղարկելով աճուրդի: (Պետք է լրացնել մարգարեի խոսքերը, ասելով նրանք բաժանեցին իմ հագուստները և նրանց վրա աճուրդ դրեցին)»: (Մատթեոս 27/35 Ուքլիֆի Նոր Կտակարան)

Արքա Ջեյմսի (Հակոբոսի) Տարբերակը և այլ տարբերակներ հեռացրեցին փակագծերը և այնտեղ առկա խոսքերը դաձրեցին տեքստի հատված: «Եվ նրանք խաչեցին նրան և բաժանեցին հագուստները, հանելով աճուրդի, որպեսզի լրացվի մարգարեի խոսքերը, նրանք բաժանեցին իմ հագուստները իրենց մեջ և իմ պատմուճանի վրա նրանք աճուրդ արեցին»: (Մատթեոս 27/35 Արքա Ջեյմսի (Հակոբոսի) Տարբերակ)

Սակայն այլ թարգմանությունները ջնջեցին փակագծերը և տեքստը: «Եվ, երբ նրանք խաչեցին նրան, նրանք բաժանեցին նրա հագուստները իրենց մեջ, հանելով աճուրդի»: (Մատթեոս 27/35 Ամերիկյան Տիպական Տարբերակ, Նոր Միջազգային Տարբերակ Մեծ Բրիտանիա և Ժամանակակից Նոր Միջազգային Տարբերակ):

Մատթեոսի Ավետարանի մեջ նա ասում է. «Անեծք ձեզ դպիրներ և փարիսեցիներ, երկերեսանիներ:Քանի որ դուք կուլ եք տվել այրիների տները և կոծկելու համար երկար աղոթել եք, ուստի, դուք կստանաք մեծ դատապարտություն և ծանր պատիժ»: (Մատթեոս 23/14) Արքա Ջեյմսի (Հակոբոսի) Տարբերակի մեջ, նրանք նշում են և մատնանշում են լուսանցքի մեջ, որ այս պարագրաֆի «Որոշ ձեռագրեր չեն պարունակում տարբերակ 14»:

Քրիստոնյա աստվածաբանները աղավաղել են Հրեաներին ուղղված նամակի ավարտը, նրանք փոփոխել են այն, ինչ գրառել է անհայտ հեղինակը. «Դուք նրան հրեշտակներից նվազեցրել եք, դուք թագադրել եք նրան փառքով և պատվով և հավաքել ձեր ձեռքերի աշխատանքները, դնելով ամենը հպատակեցնելով իր ոտքերի տակ:Այժմ, դնելով ամենը հպատակեցնելով իրեն»:(Հրեաներ 2/7-8) Շատ խմբագիրներ ջնջեցին նախադասությունը «և սահմանեց նրան բարձր ձեր ձեռքերի աշխատանքից» և այն ասում է. «Թագադրեց նրան փառքով և պատվով, դնելով ամենը հպատակեցնելով իր ոտքերին»:

Նամակի անհայտ հեղինակը ասում է. «Քանի որ նրանք կարող էին հանդուրժել այն, ինչը պատվիրում էին: Եվ, եթե այդպես է, ինչպես վայրի կենդանին դիպչում է լեռանը, նրան պետք է քարկոծեն, կամ հրեն նետով»: (Հրեաներ 12/20) Այս տեքստը «կամ հրեն նետով» արտահայտությունը հեռացրել են շատ հրատարակություններից և թարգմանություններից, մինչդեռ արաբերեն թարգմանությունը համարեց այն Աստծո խոսք, որը ըստ նրանց, հավերժ է:

Ի լրացում, երբեմն աստվածաբանները կամ ավելացնում կամ հեռացնում են առանց կիրառելու փակագծերը,ինչպես նշում է Միջին Արևելքի բողոքական տարբերակի Գործք Գիրքը և Կաթոլիկ տարբերակի Ֆիլիսի պատմության կոնտեքստը, որը վերաբերում է Աբիսսինիա Թագուհու ծառային: Այն ասում է. «Եվ երբ նրանք գնում էին ճանապարհի երկայնքով, նրանք մոտեցան ջրին և ներքինին ասաց. «Տես այստեղ է ջուրը: Ի՞նչն է ինձ խանգարում մկրտվել: Եվ Ֆիլիփը ասում է. «Եթե դու հավատք ես ընծայում ամբողջ սրտով, դու կարող ես»: Եվ նա պատասխանեց. «Ես հավատք եմ ընծայում, որ Հիսուս Քրիստոսը Աստծո Որդին է»:Եվ նա պատվիրեց կանգնեցնել կառքը և նրանք երկուսն էլ մտան ջուրը, Ֆիլիփը և ներքինին և նա մկրտեց նրան»: Գործք 8/36-38 Արքա Ջեյմսի Հակոբոսի Տարբերակ Այս տարբերակը, Եվ Ֆիլիփը ասում է. «Եթե դու հավատք ընծայես ամբողջ քո սրտով, դու կարող ես»: Եվ նա պատասխանեց. «Ես հավատք եմ ընծայում, որ Հիսուս Քրիստոսը Աստծո Որդին է» որը տեղի ունեցավ այն բանից հետո, երբ նրանք տեսան ջուրը, որը առկա չէ Նոր Միջազգային, Ժամանակակից Նոր Միջազգային և Նոր Միջազգային Ընթերցողի Տարբերակների մեջ:«Եվ ներքինին ասաց. «Տես այստեղ է ջուրը, Ի՞նչն է ինձ խանգարում մկրտվել: Եվ, նա պատվիրեց կանգնեցնել կառքը և նրանք երկուսն էլ մտան ջուրը»»:Այդ հեռացնելու պատճառը հանդիսանում է այն, որ հետրյալ տարբերակը առկա չէ հին ձեռագրերի մեծամասնության մեջ:

Մեկ այլ օրինակ է հանդիսանում Հիսուսի հարցը կույրին, որին նա բժշկեց: «Հիսուսը լսեց, որ նրանք դուրս են գցել նրան և գտնելով նրան նա ասում է. «Արդյո՞ք դու հավատք ես ընծայում Մարդու Որդուն»: Հովհաննես 9/35 նրանք շատ հրատարակությունների մեջ փոփոխել են «Հիսուսը լսեց, որ նրանք նրան դուրս են գցել և երբ նա գտավ նրան, նա ասաց. Արդյո՞ք դու հավատք չես ընծայում Աստծո Որդուն արտահայտությամբ»»:[74]

Վերջապես, Ղուկասի գիրքը ասում է, որ Հիսուսը ասում է Հրեաներին. «Եվ պատասխանեց նրանց ասելով,եթե դուք ունեք ավանակ կամ եզ, որը ընկել է փոսը և արդյո՞ք անմիջապես չեք հանի Շաբաթ օրը»: (Ղուկաս 14/5) Շատ թարգմանություններ փոփոխել են «ավանակ» բառը «որդի» բառով: «Ձեզանից ո՞վ չունենալով որդի կամ եզ, որը ընկել է ջրհորը Շաբբաթ օրը»: (Ղուկաս 14/5)

Հատվածների տարբերությունները կարող են շփոթեցնել ընթերցողին և միշտ արդիական կմնա այն հարցը,թե արդյո՞ք այս տեքստերը հանդիսանում են Աստծո Խոսքը:

ԱՎԵՏԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱԿԱՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

«Արդյո՞ք նրանք Ղուրանը չեն համարում ուշադիր: Արդյո՞ք այն Ալլահի խոսքը չէ, նրանք անշուշտ գտել են այնտեղ բազմաթիվ հակասություններ»: (Ան-Նիսաա :82)

Այս տարբերակը վավեր չափանիշ է տալիս տարբերակելու յուրաքանչյուր գրքի վավերականությունը, որը վերաբերվում է Ամենաբարձրյալ Աստծուն: Մարդիկ սխալներ են գործում, նրանք կարող են լինել մոռացկոտ և շփոթված, երբ անցնում են օրեր, ուստի, նրանց գրառումները հետևողական են մարդկային այս բնույթին:

Եթե մենք այս կիրառենք չորս Ավետարանների և նամակների նկատմամբ, մենք կարող ենք տեսնել ավետարանական գրառումների մարդկային բնույթի ազդեցությունները և այն, որ նրանք հակասություններ են արարել իրենց նշած իրադարձությունների մեջ: Այս հակասությունների գոյությունը ապացուցում է, որ այս գրքերը չեն հանդիսանում Աստծո խոսքը և չեն կարող լինել Աստծո Խոսքի մի մաս, որը Աստված հայտնել է Քրիստոսի մի քանի աշակերտներին:

Քրիստոնյաները ընդունել են այս չափանիշների վավերականությունը, ուստի,մենք տեսնում ենք,որ Նոր Կտակարանի թարգմանիչները բացատրում են այս նշված տեքստերի հակասությունները և դժվարությունները ճշմարտությունից հեռու, որովհետև նրանք հավատք են ընծայում փաստին, որ այդ հակասությունները նշանակում են,որ այս գրքերը մարդկային են, ոչ թե Աստվածային, գրքեր:

Քրիստոնյաները հավատք են ընծայում չորս Ավետարաններին, որտեղ բոլորը խոսում են Քրիստոսի պատմության մասին, ուստի այս բոլոր պատմությունները պետք է համապատասխանեն իմաստային և բովանդակության առումով կամ նվազագույնը լրացնեն միմյանց, որպեսզի լինեն կատարյալ կենսագրություն և արձանագրեն Քրիստոսի մասին: Ամեն դեպքում,երբ համեմատում ենք նույն իրադարձությունների ավետարանական տեքստերը, մենք տեսնում ենք հակասություն, որը հնարավորություն չի տալիս մտքին ասել,որ այն հանդիսանում է միևնույն իրադարձությունը:

Հաշվի առնելով այս հակասությունները, քրիստոնյաների համար անհրաժեշտ է ընտրել այդ ավետարաններից մի քանիսը, կամ նրանց պատմությունները, դարձնել դրանք սարսափելի և ժխտել մյուսները: Ի լրացում, նրանք ստիպված են ընդունել, որ չորս Ավետարանները գրքեր են, որոնք գրառել են մարդիկ, այնուհետ և միայն հետո, մարդիկ ի վիճակի կլինեն ընկալել այս հակասությունները: Մենք ժխտում ենք այն պնդումը,որ այս հակասությունները Աստծուց են:

Արդյո՞ք Ավետարանների մեջ առկա են հակասությունները:

ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ ՀԱԿԱՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՕՐԻՆԱԿՆԵՐԸ

Գիտնականները բազմաթիվ օրինակներ են տվել չորս Ավետարանների և Նամակների մեջ առկա իրադարձությունների հակասությունների մասին, ոմանք Հիսուսին դարձնում են ինքն իրեն հակասող, առանձնապես, ինչ կապված է խաչելության հետ, որոնցից մի քանիսը հակասում են հին Կտակարանին:

ԱՌԱՋԻՆ. ԱՎԵՏԱՐԱՆԱԿԱՆՆԵՐԻ ՀԱԿԱՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԻՐԱԴԱՐՁՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԳՐԱՌՄԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑՈՒՄ

- ՔՐԻՍՏՈՍԻ ՆԱԽՆԻՆԵՐԸ

Միգուցե, Նոր Կտակարանի ամենահուզիչ և կարևոր հակասությունը հանդիսանում է Մատթեոսի 1/1-17 և Ղուկասի 3/23-38 Հովսեփ ատաղծագործի նախնու արձանագրությունը:Գիտնականները հայտնագործել ե նրա տոհմածառի որոշ նշումները.

-Ղուկասը և Մատթեոսը համաձայնության են եկել սկսելու Հովսեփ ատաղծագործի տոհմածառը և այնուհետ նրանք տարբերվել են և այնուհետ կրկին հանդիպել Զորաբաբելով, Սալաթիելի որդով, որտեղ Մատթեոսը նրան համարում է Հովսեփ ատաղծագործի տասներորդ պապը, մինչդեռ Ղուկասը տասնիններորդը:

Երկու ավետարանականները կրկին համաձայնության չեն եկել, քանի որ Մատթեոսը Քրիստոսին համարում է Իսրայելի արքաների Սողոմոնի, այնուհետ Ռոբոամի, այնուհետ Աբիայի և այնուհետ Հոսաֆաթի ժառանգը, մինչդեռ Ղուկասը նրան համարում է Դավթի որդու, Նաթանի ժառանգ, որի ոչ մի զավակը չի հանդիսացել Իսրայելի Արքա:

-Հնարավոր չէ պատկերացնել, որ Քրիստոսը հանդիսանում է երկու եղբայրների Սողոմոնի և Նաթանի,Դավիթի որդիների ժառանգը, ոչ էլ տրամաբանական է նաև Զորոբաբելի և նրա հայր Սալաթիելի մասին խոսելը:Կամ նրանք (Քրիստոսը, Զորոբաբելը և Սալաթիեն) հանդիսանում են Սողոմոնի կամ նրա եղբոր Նաթանի ժառանգները:

-Անունների երկու ցուցակների տարբերությունը մեծ է այնքանով,որ անհնար է դարձնում միավորել դրանք:Տարբերությունները առկա են սերունդների և անունների քանակի, ծագումնաբանության մեջ, առկա է անհավասարություն և որոշ ծնողների անունների հեռացում:

Մատթեոսը փորձեց տոհմածառը բաժանել երեք խմբի, յուրաքանչյուրի մեջ տասնչորս նախահայր: Նա ասում է. «Այսպիսով, Աբրահամից մինչ Դավիթ, բոլոր սերունդները հանդիսանում էին տասնչորս սերունդ և Դավիթից մինչ Բաբելոնի արտաքսում, տասնչորս սերունդ և Բաբելոն արտաքսումից մինչ Քրիստոսը, տասնչորս սերունդ»: (Մատթեոս 1/17)

Ամեն դեպքում, Մատթեոսը չի նշում նույն քանակությունը: Քրիստոսի և Բաբելոն արտաքսման միջև նա միայն նշում է տասներկու նախահայր: Նա երկրորդ անունից ջնջում է անունների ցուցակ,պահպանելով 14 քանակը, նա ջնջում է երեք անուն Յորամի և Ւսիասի միջև: Նրանք են Ահազիան, Յորամի որդին, նրա որդին Յովասը և նրա որդին Ամազիան, Ազարիայի հայրը:

Հետևյալ աղյուսակը պարզաբանում է հակասությունները:Այն համեմատում է ցուցակները ըստ Ղուկասի, Մատթեոսի և Մնացորդաց Ա, որոնք կապված են Դավիթի, Հովսեփ ատաղձագործի և Հիսուսի միջև: Մենք կարող ենք տեսնել այն անունները, որոնք Մատթեոսը ջնջել է ցուցակը կազմելու համար:Նա, ըստ իր հայեցողության,փոփոխեց Քրիստոսի նախահայրությունը: