API
زه‌كاتی سه‌رفیتره به‌و شێوه‌ی كه له سوننه‌تدا هاتووه
پۆڵێنه‌كان
- زه‌كاتی سه‌رفیتره << زهكات << پهرستنهكان << فیقه
Full Description
زه‌كاتی سه‌رفیتره به‌و شێوه‌ی كه له سوننه‌تدا هاتووه
] kurdish – كوردی – كردي [
عیرفان ئه‌حمه‌د كاكه مه‌حموود
پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز
2011 - 1432
﴿ زكاة الفطر كما وردت في السنة ﴾
« باللغة الكردية »
عرفان أحمد كاكه محمود
مراجعة: بشتيوان صابر عزيز
2011 - 1432
زه‌كاتی سه‌رفیتره به‌و شێوه‌ی كه له سوننه‌تدا هاتووه
به‌م شێوه‌یه‌ی خواره‌وه باس له زه‌كاتی سه‌رفیتره ده‌كه‌ین:
یه‌كه‌م: حوكمی سه‌رفیتره‌و حیكمه‌ته‌كانی.
دووه‌م: ئه‌و شته‌ی كه ده‌بێت بدرێ له سه‌رفیتره‌دا.
سێیه‌م: ئه‌ندازه‌كه‌ی.
چواره‌م: كاتی ده‌ركردنی زه‌كاتی سه‌رفیتره.
پێنجه‌م: شوێنی ده‌ركردنی زه‌كاتی سه‌رفیتره.
یه‌كه‌م/ حوكمی سه‌رفیتره: ده‌ركردنی سه‌رفیتره فه‌رزه‌و پێغه‌مبه‌ری خوا "صلی الله علیه وآ‌له وسلم" له‌سه‌ر ئوممه‌ته‌كه‌ی فه‌رز كردووه، وه‌ك له فه‌رمووده‌ی "عبدالله كوڕی عومه‌ر"دا هاتووه "ره‌زای خوای له‌سه‌ربێت" ده‌ڵێ: ((فرض رسول الله "صلی الله علیه وآ‌له وسلم" زكاة الفطر صاعا من تمر، أو صاعا من شعیر)). رواه البخاری. واته: پێغه‌مبه‌ری خوا "درودی خوای له‌سه‌ر" زه‌كاتی سه‌رفیتره‌ی له‌سه‌ر ئوممه‌ته‌كه‌ی فه‌رز كرد، به ده‌ركردنی مه‌نێك له خورما، یان مه‌نێك له جۆ.
هه‌روه‌ها ئه‌بو سه‌عید "ره‌زای خوای له‌سه‌ر" ده‌ڵێ: ((كنا نخرجها علی عهد الرسول "صلی الله علیه وآ‌له وسلم" صاعا من طعام، وكان طعامنا التمر، والشعیر، والزبیب، والأ‌قط)). رواه البخاری. واته: ئێمه زه‌كاتی سه‌رفیتره‌مان ده‌ر ده‌كرد له زه‌مه‌نی پێغه‌مبه‌ری خوادا "دروودو سلاَوی خوای له‌سه‌ر" به بری مه‌نێك له خواردن، وه خواردنی ئێمه‌ش بریتیی بوو له: خورما، جۆ، مێووژ، شیری وشكه‌وه بوو وقاڵب كراوه، كه ئێستا پێی ده‌ڵێن: كه‌شك.
ئه‌مه حوكمی سه‌ر فیتره بوو كه فه‌رزه له‌سه‌ر تاكه تاكه‌ی هه‌موو موسڵمانێكی ئه‌م گۆی زه‌وییه، به مناڵ و گه‌وره‌و پیرو گه‌نج و ژن و پیاویه‌وه، به‌لاَم ئه‌و مناڵه‌ی كه هێشتا له سكی دایكیدایه‌و له داییك نه‌بووه، ئه‌وه له‌سه‌ری واجیب نییه كه سه‌رفیتره‌ی بۆ بدرێ، هه‌ر چه‌نده ئه‌گه‌ر مرۆڤی موسوڵمان له بری ئه‌و مناڵه‌یش كه هێشتا له داییك نه‌بووه سه‌رفیتره بدات ئه‌وه كارێكی باشی كردووه‌و به قازانجی فه‌قیرو هه‌ژار ده‌شكێته‌وه، وه‌ك له ریوایه‌تدا هاتووه كه ئه‌میری موسوڵمانان عوسمانی كوڕی عفان "ره‌زای خوای له‌سه‌ر" ئه‌و كاره‌ی كردووه.
وه حیكمه‌تی سه‌رفیتره‌ش: له فه‌رمووده‌ی راست و درووستدا هاتووه كه ئیبن عباس ده‌یگێرێته‌وه‌و ده‌فه‌رموێ: ((فرض رسول الله "صلی الله علیه وآ‌له وسلم" زكاة الفطر طهرة للصائم من اللغو والرفث، وطعمة للمساكین)). رواه أبوداود وابن ماجة، وصححه الالبانی. واته: حیكمه‌تی فه‌رزكردنی زه‌كاتی سه‌رفیتره بۆ پاككردنه‌وه‌ی رۆژووه‌وانه له هه‌ر قسه‌و باسێك كه هاتبێ به ده‌میاو كردبێتی، چونكه بێگومان هیچ كات مرۆڤ بێ هه‌ڵه‌و په‌ڵه نییه، بۆیه ئه‌م زه‌كاتی سه‌رفیتره‌یه كه‌فاره‌تی ئه‌و شتانه ده‌بێ كه تووشی مرۆڤه‌كان ده‌بێت له‌و مانگه پیرۆزه‌دا، وه خواردنه‌كه ش ده‌بێته خێرو قازانجی هه‌ژارانیشی تێدایه.
دووه‌م/ ئه‌و شته‌ی كه ده‌بێت بدرێ له سه‌رفیتره‌دا: ئه‌و شته‌ی كه ده‌بێت له سه‌رفیتره‌دا بدرێت "طعمه"یه، واته: خوادرنه، وه‌ك له‌فه‌رمووده‌كه‌ی ئه‌بوو سه‌عید دا هاتبوو. جا هه‌ر بۆیه "ئیبن عومه‌ر"یش "ره‌زای خوای له‌سه‌ر" به واجیبیی داناوه كه ده‌بێ هه‌ر خواردن بێت وه‌ك ئه‌وه‌ی كه له فه‌رمووده‌كه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوادا هاتووه، شێخ عوسه‌یمینیش "به‌ره‌حمه‌ت بێت" له‌م باره‌وه قسه‌و باسی خۆی هه‌یه‌و ده‌ڵێ: له‌سه‌ر ده‌می پێغه‌مبه‌ری خوادا "دروودی خوای له‌سه‌ر" پاره‌و ئاڵتون و زیو هه‌بووه، به‌لاَم كه خۆی فه‌رموویه‌تی مه‌نێك له خورماو جۆ، یان مێووژو شیری وشكه‌وه بوو بۆ سه‌ر فیتره ده‌ربكه‌ن، ئیتر ئه‌مه‌یان قسه‌ی تێدا نییه‌و وته‌ی پێغه‌مبه‌ر "دروودی خوای له‌سه‌ر" له‌سه‌رووی هه‌موو وته‌یه‌كه‌وه‌یه.. بۆیه به‌لای زۆرینه‌ی زانایانه‌وه‌و به هه‌ر چوار مه‌زهه‌به‌كه‌شه‌وه، "بێجگه له هه‌ندێك زانایانی دواتری مه‌زهه‌بی ئه‌بوو حه‌نیفه" ئه‌وه‌ی كه واجیبه ده‌ربكرێ بۆ سه‌رفیتره ده‌بێت خواردن بێت، نه‌ك پاره.
سێیه‌م/ ئه‌ندازه‌كه‌ی: وه‌ك ئه‌وه‌ی ئیبن عومه‌ر "ڕه‌زای خوای له‌سه‌ر" له فه‌رمووده‌كه‌دا باسی كرد كه ئه‌ندازه‌كه‌ی "صاع"ـه، واته: بۆ هه‌ر كه‌سێك یه‌ك ساع له خواردن، وه جۆری خواردنه‌كه‌ش بریتیی بوو له: (خورما، مێوژ، جۆ، شیری وشكه‌وه بوو و قاڵب كراو)، هه‌ر بۆیه زانایان هه‌ر ساعێكیان "صاع" خه‌مڵاندووه به (2400) دوو كیلۆو چوارسه‌د غه‌رام له خواردن، وه زۆرترینی خواردنی ئێستای ناوچه‌ی خۆیشمان برنجه، كه ئێستا باشترین برنج كیلۆی به (2000) هه‌زار دیناره. واته: بۆ هه‌ر كه‌سێك دووكیلۆو چوارسه‌د غرام برنجی باش، زۆر گونجاوو شیاوه..
چواره‌م/ كاتی ده‌ركردنی زه‌كاتی سه‌رفیتره: كاته‌كه‌ی رۆژی جه‌ژنه‌و پێش نوێژكردنی رۆژی جه‌ژنه، وه‌ك له فه‌رمووده‌كه‌ی ئیبن عومه‌ردا هاتووه: ((وأمر أن تؤدی قبل خروج الناس للصلاة)). رواه البخاری ومسلم. واته: پێغه‌مبه‌ری خوا ئه‌مری كرد كه سه‌رفیتره ده‌ربكه‌ین پێش چوونمان بۆ نوێژی جه‌ژن، وه ئه‌م كاته بۆ دانی سه‌رفیتره باشترین كاته، به‌لاَم درووسته رۆژێك یان دوو رۆرژ پێش جه‌ژن سه‌رفیتره بدرێت، به‌ڵام به هیچ شێوه‌یه‌ك درووست نییه سێ رۆژ پێش جه‌ژن یان زیاتر، یان بخرێته شه‌وی (27) ی ره‌مه‌زان یان (29) ی ره‌مه‌زان، ته‌نها دوو رۆژ پێش جه‌ژن ڕه‌وایه سه‌رفیتره بدرێت و نابێ له‌وه زیاتر پێش بخرێت.. ئه‌ڵبه‌ته ئه‌ویش به پێی مانگی ره‌مه‌زان ده‌بێت، ئه‌گه‌ر مانگ (29) بوو، واته: درووسته سه‌رفیتره بدرێت له (28 و 29) دا، ئه‌گه‌ر مانگیش (30) ی ته‌واو بوو، ئه‌وه ته‌نها له رۆژی (29 و 30) دا ده‌توانرێ سه‌رفیتره ده‌ربكرێت.. به‌ڵام ئه‌گه‌ر هاتوو خرایه دوای نوێژی جه‌ژن به‌بێ هیچ عوزرێك، ئه‌وه كارێكی حه‌رامه‌وه‌و فه‌رزییه‌تی سه‌رفیتره‌كه‌ی له كۆڵ نابێته‌وه، به‌ڵام ئه‌گه‌ر عوزری هه‌بوو بۆ نموونه: له بیری چوو بوو یان له‌و كاته‌دا له ده‌ستیا نه‌بوو، ئه‌وه دواتر ده‌توانێ سه‌رفیتره بداته‌وه..
پێنجه‌م/ شوێنی ده‌ركردنی زه‌كاتی سه‌رفیتره: شوێنی ده‌ركردنی زه‌كاتی سه‌رفیتره ئه‌و شوێنه ده‌بێت كه تۆی تێدایه‌و له‌وێ نیشته جێی، له‌و رۆژه‌دا كه رۆژی جه‌ژنه تۆ له كوێ بوویت و له‌كۆێ نیشته جێ بووی، ئه‌وه شوێنی تۆیه بۆ ئه‌وه‌ی سه‌رفیتره بده‌یت، ئه‌گونجێ ئه‌و رۆژه تۆ له مه‌ككه‌ی پیرۆز بیت، یان له ولاَتێكی تر جه‌ژن بكه‌ی، ئه‌و شوێنه به شوێنی تۆ داده‌نرێت.
سه‌رچاوه:
الجامع لأ‌حكام فقه السنة – للشیخ محمد بن صالح العثیمین،به‌رگی 2.
