API
رِوونكردنه‌وه‌ى پێویست سه‌باره‌ت به‌هه‌ندێك له‌سوننه‌ت و بیدعه‌كانى مانگى شه‌عبان
پۆڵێنه‌كان
Full Description
رِوونكردنه‌وه‌ى پێویست سه‌باره‌ت به‌هه‌ندێك له‌سوننه‌ت و بیدعه‌كانى مانگى شه‌عبان
البيان المفيد لبعض السنن والبدع المتعلقة بشهر شعبان
نوسینی : عه‌دنان بارام
الكاتب : عدنان بارام
پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز
المراجعة: بشتيوان صابر عزيز
رِوونكردنه‌وه‌ى پێویست سه‌باره‌ت به‌هه‌ندێك له‌سوننه‌ت و بیدعه‌كانى مانگى شه‌عبان
إن الحمد لله نحمده ونستعينه ونستغفره ونعوذ بالله من شرور أنفسنا ومن سيئات أعمالنا من يهده الله فلا مضل له ومن يضلل فلا هادي له وأشهد أن لا إله إلا الله وأشهد أن محمداً عبده ورسوله .
أما بعد : یه‌كێك له‌و هۆكارانه‌ى كه‌خواى په‌روه‌ردگار له‌فه‌رمووده‌یه‌ك له‌فه‌رمووده‌قودسه‌كاندا ( الأحاديث القدسية ) دیارى كردوه‌بۆ ئه‌وه‌ى موسڵمانانى یه‌كخواپه‌رست به‌هۆیه‌وه‌خۆشه‌ویستى خواى په‌روه‌ردگاریان به‌ده‌ست بهێنن ، بریتیه‌له‌ئه‌نجام دانى سوننه‌ته‌كانى نێردراوه‌كه‌ى (صلى الله علیه وسلم ) كه‌فه‌رمویه‌تى : ... (( وما تقرب إليَّ عبدي بشيء أحب لي مما افترضتُهُ عليه ، ولا يزال عبدي يتقرب إليَّ بالنوافل حتى أُحبهُ ، فإذا أحببتُهُ كنت سمعَهُ الذي يسمعُ به ، وبَصَرَهُ الذي يُبصِرُ به ، ويَدهُ الذي يَبطُشُ بها ، ورِجْلَهُ الذي يَمشي بها ، ولئن سألني لأَعطينهُ ، ولئن استعاذني لأعيذنهُ )) البخاري .
واته: دوای به‌دیهێنانى فه‌رزه‌كان به‌نده‌كه‌م به‌رده‌وام لێم نزیك ئه‌بێته‌وه‌به‌ئه‌نجام دانى سونه‌ته‌كان ، تاكو ئه‌و كاته‌ى كه‌خۆشم ئه‌وێ 000 هتد .
یان ئه‌بینین له‌قورئانى پیرۆزدا فه‌رمانى كردوه‌به‌پێغه‌مبه‌رى ئازیزمان ( صلى الله علیه وسلم ) به‌ئومه‌ته‌كه‌ى بڵێت : ئه‌گه‌ر خواتان خۆش ئه‌وێ شوێنى من بكه‌ون ، له‌ئه‌نجامدا خواى په‌روه‌ردگار خۆشى ئه‌وێن ، و له تاوانه‌كانتا خۆش ده‌بێت ، ئه‌وه‌ش له‌ئایه‌تى (31) ى سوره‌تى (آل عمران ) كه فه‌رموویه‌تى : { قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ } .
براى موسڵمان : له‌ژێر تیشكى ئه‌م ئایه‌ت و فه‌رموویه‌ده‌دا ، وه‌بۆ به‌ده‌ست هێنانى خۆشه‌ویستى خواى په‌روه‌ردگار و بۆ به‌كاركردنى به‌شى دووه‌مى شایه‌تومانه‌كه‌مان كه‌پێی ئه‌وترێ ((توحید المُرْسَل)) یان ((توحيد المُتَابَعة )) كه‌تێیدا دانمان به‌وه‌دا ناوه‌كه‌ته‌نها شوێنكه‌وتنمان بۆ پێغه‌مبه‌ره( صلى الله علیه وسلم ) ئه‌وه‌م به‌پێویست زانی هه‌ندێك له‌سونه‌ته‌كانى پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم ) دیارى بكه‌م له‌مانگى شعباندا ، بۆ ئه‌وه‌ى موسوڵمانانى یه‌كخوا په‌رست به‌هۆى ئه‌نجام دانى ئه‌و سونه‌تانه‌ى خۆشه‌ویستى خوا به‌ده‌ست بهێنن ـ إن شاء الله ـ له گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا هه‌ندێك له‌و بیدعانه‌ئاشكرا بكه‌م كه‌له‌م مانگه‌دا به‌دى هێنراون ، بۆ ئه‌وه‌ى ـ به‌پشتیوانى خواى په‌روه‌ردگار ـ لێیان دوور بكه‌وینه‌وه ، چونكه‌هه‌ر كردارێك فه‌رمانى قورئانى پیرۆز و فه‌رموده (صحيح ) ه‌كانى پێغه‌مبه‌رى له‌سه‌ر نه‌بێت به‌رِوى خاوه‌نه‌كانیاندا ده‌درێته‌وه، هه‌ر وه‌كو پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلى الله علیه وسلم) فه‌رمویه‌تى : (( مَنْ أَحْدَثَ في أَمْرِنا هذا ما لَيْسَ مِنهُ فَهوَ رَد)) (البخاري و مسلم) ، ئه‌وه‌ش به‌م پێ یه‌ى خواره‌وه :
رۆژووى پێغه‌مبه‌ر ( صلى الله علیه وسلم ) له‌شعباندا:
دایكى موسوڵمانان ( عائشه) ـ رِه‌زاى خواى لێ بێ ـ فه‌رمویه‌تى كه پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم ) (( ما يَصومَ في شَهْرٍ ما كانَ يَصومْ في شعبان ،كانَ يَصومه إلا قَليلاً ، بَلْ كانَ يَصومَ كُلهُ)) البخاري و مسلم.
واته: له‌هیچ مانگێك دا به‌رۆژوو نه‌ده‌بوو وه‌ك ئه‌وه‌ى كه‌له‌شعباندا به‌رِۆژوو ده‌بوو ، ئه‌م مانگه‌به‌رِۆژوو ده‌بوو جگه‌له‌هه‌ندێكى نه‌بێ ، به‌ڵكو هه‌مووى به‌رِۆژوو ده‌بوو .
هه‌روه‌ها دایكى موسوڵمانان ( أم سلمة ) ه‌ش له فه‌رموده‌یه‌ك دا رِۆژووى پێغه‌مبه‌رمان (صلى الله علیه وسلم) بۆ ده‌گێرِێته‌وه له‌م مانگه‌دا كه فه‌رمویه‌تى : (( أن الرسول الله ـ صلى الله عليه وسلم ـ لم يكن يصوم من السنة شهراً تاماً إلا شعبان ، يَصلُ به الرمضان )) أخرجه أحمد وأبو داود والترمذي والنسائي وابن ماجه ، وصححه الألباني في صحيح ابن ماجه برقم 1336 .
واته: پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلى الله علیه وسلم) رِۆژووى هیچ مانگێك له مانگه‌كانى ساڵى به‌ته‌واوى نه‌ده‌گرت جگه‌له‌شه‌عبان نه‌بێ ، ده‌یدا به‌ده‌م رِه‌مه‌زانه‌وه .
حیكمه‌ت له‌م رۆژووه :
موسڵمانى خواناس : ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت حیكمه‌ت له‌رِۆژووى پێغه‌مبه‌ر ( صلى الله علیه وسلم) بزانین له‌م مانگه‌دا ، ئه‌وا ئه‌بینین (( أُسامه ى كورى زید)) ـ ره‌زاى خوایان لێ بێ ـ له‌م باره‌یه‌وه‌پرسیار ده‌كات له‌پێغمبه‌رى خوا ( صلى الله علیه وسلم) كه‌فه‌رمویه‌تى : (( قلت يا رسول الله ،لم أراك تصوم من شهر من الشهور ما تصوم من شعبان ؟ قال ذلك شهر يغفل الناس عنه ، بين رجب ورمضان وهو شهر ترفع فيه الأعمال إلى رب العالمين ، فأحب أن يرفع عملي وأنا صائم )) (رواه أبو داود والنسائي وابن خزيمة ) واته: ئه‌وه‌مانگێكه‌خه‌ڵك لێى بێ ئاگایه، ئه‌كه‌وێته نێوان ( رِه‌جه‌ب ) و ( رِه‌مه‌زان ) ه‌وه، مانگێكه‌كرده‌وه‌كانى تێدا به‌رز ده‌كرێته‌وه‌بۆ لاى خواى په‌روه‌ردگار ، جا پێم خۆشه‌كه‌كرده‌وه‌كانم به‌رز ده‌كرێنه‌وه‌به‌رِۆژوو بم ، بۆیه‌پێویسته‌ئێمه‌ى مووسڵمان هه‌وڵى ئه‌وه‌بده‌ین كه‌پێغه‌مبه‌رى خوا (صلى الله علیه وسلم ) بكه‌ین به‌سه‌رمه‌شقی خۆمان و پێشمان خۆش بێ كاتێك كه‌كرده‌وه‌كانمان به‌رز ده‌كرێته‌وه‌بۆ لاى خوداى په‌روه‌ردگار به رِۆژوو بین ، به‌ڵكو له‌و كه‌سانه‌بین كه‌خواى میهره‌بان خۆشى ئه‌وێن ـ إن شاء الله ـ .
فه‌زڵى شه‌وى نیوه‌ى شه‌عبان :
پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلى الله علیه وسلم ) له‌فه‌زڵى شه‌وى نیوه‌ى شه‌عبان فه‌رموویه‌تى :(( ينزل ربنا تبارك وتعالى إلى سماء الدنيا ليلة النصف من الشعبان فيغفر لأهل إلا مشرك أو مشاحن )) ( صحيحة الألباني في ظلال الجنة في تخريج السنة : 510 ) ، واته: خواى په‌روه‌ردگارمان له‌شه‌وى نیوه‌ى شه‌عبان دائه‌به‌زێ بۆ ئاسمانى دونیا ـ دابه‌زینێك كه‌شایسته‌ى زاتى موباره‌كى بێ ، ناشبێ بووترێت قودره‌تێتى داده‌به‌زێت نه‌ك خۆى ـ و له‌گوناهى هه‌موو كه‌سێك خۆش ده‌بێت جگه‌له‌كه‌سانێك نه‌بێت كه هاوه‌ڵ بۆ خوا برِیار ده‌ده‌ن ، یان كه‌سانێك ( مشاحن) بن ، (مشاحن ) یش ، واته: كه‌سانێك رِقه‌به‌ریان له‌نێواندا هه‌بێ ، یان هه‌ر وه‌كو أوزاعي فه‌رموویه‌تى : ( مه‌به‌ست لێره‌دا كه‌سانێكه خاوه‌ن بیدعه‌بن و له‌كۆمه‌ڵى موسڵمان ده‌رچوو بێت ) واته: شوێنكه‌وته‌ى (سلف) و سه‌له‌فى نین له‌بیروباوه‌رِ و بانگه‌واز و كرده‌وه‌دا ، و له‌كۆمه‌ڵى ئه‌هلى سوننه‌ت و جه‌ماعه‌ت یان أهل الحديث ده‌رچو بێت.
ئه‌و بیدعانه‌ى له‌م مانگه‌دا داهێنراون :
به‌نده‌ى خواناس و یه‌ك خوا په‌رست : ئه‌بێ له‌هه‌موو كردارێكدا كه ئه‌نجامى ئه‌ده‌ى ئه‌وه‌رِه‌چاو بكه‌ى به‌پێى قورئانى پیرۆز و فه‌رمووده(صحيح) ه‌كانى پێغه‌مبه‌ر بێت (صلى الله علیه وسلم ) و دوور بێ له‌هه‌موو جۆره بیدعه‌یه‌ك كه‌پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم ) ده‌رباره‌ى فه‌رموویه‌تى : " ...كل بدعة ضلالة وكل ضلالة في النار " (صحيح : صححه الألباني في الخطبة الحاجة ) ،، واته: هه‌موو بیدعه‌یه‌ك گومرِاییه، و خـاوه‌نى هه‌موو گومـرِاییه‌ك لـه‌ئاگرى دۆزه‌خ دایه‌ـ خوا په‌نامان دات ـ ، بۆیه‌موسڵمانى خوا ویست خۆت بپارێزه‌له‌م بیدعانه‌ى كه‌له مانگى شه‌عبان دا بڵاو بوونه‌ته‌وه :
نوێژى)الألفية ) :
ئه‌م نوێژه‌یه‌كێكه‌له‌و بیدعانه‌ى كه‌له‌م مانگه‌دا داهێنراوه، جیاوازیش نیه‌له‌وه‌ى كه‌به‌تاك ئه‌نجام بدرێت یان به‌كۆمه‌ڵ ، له‌مزگه‌وت بێ یات له‌ماڵ ، هه‌روه‌كو پێشه‌وا (ابن تیمیه) فه‌رموویه‌تى : (( وكذلك ما قد أحدث في ليلة النصف من الاجتماع العام للصلاة الألفية في المساجد الجامعة ، ومساجد الأحياء والدور والأسواق ، فأن هذا الاجتماع لصلاة نافلة مقيدة بزمان وعدد وقدر من القرآن : مكروه لم يشرع فإن الحديث الوارد في الصلاة الألفية موضوع باتفاق أهل العلم بالحديث ، وما كان هكذا لا يجوز استحباب صلاة بناء عليه )) ( اقتضاء الصراط المستقيم : 302) .
هه‌روه‌ها پێشه‌وا ( النووی) فه‌رموویه‌تى : (( صلاة رجب و شعبان بدعتان قبيحتان مذمومتان)) واته: نوێژى ره‌جه‌ب كه‌پێى ئه‌وترێت : ( صلاة الرغائب ) و شه‌عبان كه‌پێى ئه‌وترێت : ( صلاة الألفية ) دوو نوێژى بیدعه‌ن و ناشایسته‌ن و زه‌م كراون .
هه‌روه‌ها پێشه‌وا ( العراقى) ده‌رباره‌ى فه‌رمووده‌ى ئه‌م نوێژه‌فه‌رموویه‌تى : ( حديث صلاة ليلة النصف باطل ) .
تایبه‌ت كردنى رِۆژى نیوه‌ى ئه‌م مانگه‌به‌رِۆژوو جگه‌له‌رِۆژانى ترى :
پێشه‌وا ( ابن تيمية) ده‌رباره‌ى تایبه‌ت كردنى رِۆژى نیوه‌ى ئه‌م مانگه به‌رِۆژوو جگه‌له‌رِۆژه‌كانى ترى فه‌رموویه‌تى : (( فأما صوم يوم النصف مفردا فلا أصل له ،بل إفراده مكروه )) .
هه‌روه‌ها ( سید سابق ) فه‌رموویه‌تى : (( وتخصيص صوم يوم النصف منه ظنا إن له فضيلة على غيره ، مما لم يأت به دليل صحيح )) ، كه‌واته: نابێ ئه‌م رِۆژه‌تایبه‌ت بكه‌ین به رِۆژوو جگه‌له‌رِۆژه‌كانى تر ، به‌ڵكو ئه‌بێ وه‌كو هه‌ر رِۆژێكى تر له رِۆژه‌كانى شه‌عبان سه‌یر بكرێت و جیا نه‌كرێته‌وه‌له‌رِۆژه‌كانى ترى
درووست كردنى خواردن و خواردنه‌وه‌له‌نیوه‌ى ئه‌م مانگه‌دا واته : ( شه‌وى به‌رات ) :
یه‌كێكى تر له‌و بیدعانه‌ى كه‌له‌نیوه‌ى ئه‌م مانگه‌دا رِووده‌دات درووست كردنى خواردن و شیرینى به‌خشین و خۆ رِازاندنه‌وه‌یه‌هه‌روه‌كو چۆن له جه‌ژنه‌كاندا رِووده‌دات ،پێشه‌وا (ابن تمیمه) فه‌رموویه‌تى : (( وكذلك اتخاذه موسما تصنع فيه الأطعمة ، وتظهر فيه الزينة ، هو من الموسم المحدثة المبتدعة التي لا اصل لها )) ( اقتضاء الصراط المستقيم : 301 ـ 302 ) .
كۆتاى :
براى موسڵمان : ئه‌وه‌مان بۆ رِوون بوه‌وه‌كه‌یه‌كێك له‌و رِێگایانه‌ى كه ئه‌توانین به‌هۆیه‌وه‌خۆشه‌ویستى خواى په‌روه‌ردگار به‌ده‌ست بهێنین ئه‌نجام دانى سونه‌ته‌كانى پێغه‌مبه‌ره( صلى الله علیه وسلم ) و یه‌كێكیش له سونه‌ته‌كانى پێغه‌مبه‌رمان ( صلى الله علیه وسلم ) بریتى یه‌له‌گرتنى رِۆژووى زۆربه‌ى رِۆژه‌كانى شه‌عبان یان هه‌موو مانگه‌كه، جا داواكارم له‌خواى په‌روه‌ردگار من و ئێوه‌ش سه‌ركه‌وتوكات بۆ په‌یرِه‌وكردنى ئه‌م سونه‌ته‌ى پێغه‌مبه‌ر ( صلى الله علیه وسلم ) و زیندووكردنه‌وه‌ى له‌ناو موسڵماناندا ، هه‌روه‌ها یارمه‌تیشمان بدات بۆ مراندن و بنه‌برِكردن و نه‌هێشتن و دژایه‌تى كردنى هه‌موو بیدعه‌یه‌ك .
وَآخِرُ دَعْوَانا أَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
