API
لێكۆڵینه‌وه وڕوونكردنه‌وه‌ی زۆرێك له‌بابه‌ته‌كانی حه‌ج وعومره وزیاره‌ت: به‌شی: حوكمی حه‌جی مناڵی بچووك ئایا جێگای حه‌جی ئیسلامی بۆ ده‌گرێته‌وه
پۆڵێنه‌كان
Full Description
لێكۆڵینه‌وه وڕوونكردنه‌وه‌ی زۆرێك له‌بابه‌ته‌كانی حه‌ج وعومره وزیاره‌ت به‌شی : حوكمی حه‌جی مناڵی بچووك ئایا جێگای حه‌جی ئیسلامی بۆ ده‌گرێته‌وه
التحقیق والإيضاح لكثير من مسائل الحج والعمرة والزيارة
فصل : في حكم حج الصبي الصغير هل يجزئه عن حجة الإسلام
< كوردی -كردي - Kurdish >
سه‌ماحه‌تی شێخ عبد العزیز بن باز (ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت )
سماحة الشيخ عبد العزيز بن عبد الله بن باز (رحمه الله )
وه‌رگێڕانی: حاجی ئومێد عومه‌ر چرۆستانی
پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز
ترجمة : أوميد عمر علي الجروستاني
مراجعة: بشتیوان صابر عزیز
لێكۆڵینه‌وه وڕوونكردنه‌وه‌ی زۆرێك له‌بابه‌ته‌كانی حه‌ج وعومره وزیاره‌ت به‌شی : حوكمی حه‌جی مناڵی بچووك... ئایا جێگای حه‌جی ئیسلامی بۆ ده‌گرێته‌وه
سوپاس وستایش بۆ خوای گه‌وره ومیهره‌بان وه درود وصه‌ڵات وسه‌لام بۆ سه‌ر محمدی كوڕی عه‌بدوڵا و ئال وبه‌یت و یار ویاوه‌ر و شوێنكه‌وتوانی هه‌تا هه‌تایه .
ئازیزان وخۆشه‌ویستان له‌م ووتاره‌دا باسی حوكم وچۆنیه‌تی حه‌جی كوڕ وكچی مناڵ ده‌كه‌ین، جا ئه‌و مناڵانه له ته‌مه‌نی ( ته‌مییز ) دا بن، یان نه‌گه‌یشتبنه ئه‌و ته‌مه‌نه، ئه‌م ووتاره سێ بابه‌ت له‌خۆ ده‌گرێت، بابه‌تی یه‌كه‌م : حه‌جی كچ وكوڕی مناڵی بچووك ڕاست ودروسته، بابه‌تی دووه‌م : حه‌جی كۆیله وكه‌نیزه‌ك، وكوڕ وكچی مناڵ، جێگای حه‌جی ئیسلامیان بۆ ناگرێته‌وه، بابه‌تی سێهه‌م : چۆنیه‌تی ئه‌نجامدانی حه‌جی كوڕ وكچی مناڵی بچووك .
بابه‌تێك : حه‌جی كچ وكوڕی مناڵی بچووك ڕاست ودروسته :
حه‌جی كچ وكوڕی مناڵی بچووك ڕاست ودروسته، چونكه له فه‌رمووده‌یه‌كی صه‌حیدا كه ئیمامی موسلیم له عه‌بدوڵای كوڕی عه‌باسه‌وه ( خوایان لێ ڕازی بێت ) ڕیوایه‌تی كردووه هاتووه: } أن امرأة رفعت إلى النبي – صلى الله عليه وسلم – صبياً فقالت: يا رسول الله، ألهذا حج؟ فقال :" نعم، ولك أجر " { ([1]) .
واتا : ئافره‌تێك هاته خزمه‌ت پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) مناڵێكی پێ بوو به‌رزی كرده‌وه وپێی ووت : ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) ئایا ئه‌م مناڵه ده‌توانێت حه‌ج بكات، یان ئه‌م مناڵه حه‌جه‌كه‌ی دروسته ؟ ئه‌ویش له‌وه‌ڵامدا فه‌رمووی : به‌ڵێ، تۆیش پاداشتت بۆ هه‌یه .
له صه‌حیحی بوخاریشدا هاتووه : سائبی كوڕی زه‌ید ( خوای لێ ڕازی بێت ) ده‌گێڕێته‌وه وده‌ڵێت : } حُج بي مع رسول الله – صلى الله عليه وسلم – وأنا ابن سبع سنين { ([2]) .
واتا : كاتێك ته‌مه‌نم ته‌نها حه‌وت ساڵ بوو، له‌گه‌ڵ پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) حه‌جم پێكرا .
بابه‌تێك : حه‌جی كۆیله وكه‌نیزه‌ك، وكوڕ وكچی مناڵ، جێگای حه‌جی ئیسلامیان بۆ ناگرێته‌وه .
به‌ڵام ده‌بێت ئه‌وه بزانین حه‌جی مناڵ جێگای حه‌جی فه‌رزی ئیسلامی بۆ ناگرێته‌وه و ئه‌و حه‌جه‌ی له‌سه‌ر ناكه‌وێت، بۆیه كه باڵغ بوو، وه ده‌سه‌ڵات و توانای هه‌بوو، ده‌بێت حه‌جی فه‌رزی ئیسلام بكاته‌وه .
به هه‌مان شێوه حه‌جی كۆیله و كه‌نیزه‌كیش ڕاست ودروسته، به‌ڵام جێگای حه‌جی ئیسلامیان بۆ ناگرێته‌وه، بۆیه كاتێك كه ئازاد كران و كۆیلایه‌تیان به‌سه‌ره‌وه نه‌ما، ده‌بێت حه‌جی فه‌رزی ئیسلام بكه‌نه‌وه، له‌م باره‌یه‌شه‌وه عه‌بدوڵای كوڕی عه‌باس (خوای گه‌وره له خۆی وباوكی ڕازی بێت ) ڕیوایه‌تی كردووه كه پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموویه‌تی : } أيما صبي حج ثم بلغ الحنث فعليه أن يحج حجة أخرى، وأيما عبد حج ثم أعتق فعليه حجة أخرى{ ([3]) .
واتا : هه‌ر مناڵێك حه‌جی كرد وپاشان باڵغ بوو، ئه‌وه واجبه له‌سه‌ری كه جارێكی تر حه‌ج بكاته‌وه، وه هه‌ر كۆیله‌یه‌كه‌یش حه‌جی كرد، وپاشان ئازاد كرا، ئه‌وه واجبه له‌سه‌ری حه‌جێكی تر بكاته‌وه .
بابه‌تێك : چۆنیه‌تی ئه‌نجامدانی حه‌جی كوڕ وكچی مناڵی بچووك :
پاشان ده‌بێت بزانین : ئه‌گه‌ر هاتوو مناڵێك كه ته‌مه‌نی نه‌گه‌شتبووه ئاستی (ته‌مییز) جا كوڕ بێت ئه‌و مناڵه بچوكه یان كچ، ئه‌وه وه‌لی ئه‌مره‌كه‌ی له (باوك وبرا وكه‌سه گه‌وره‌كانی) له‌بری ئه‌و نیه‌تی بۆ ده‌هێنن، وه هه‌موو جلوبه‌رگێكی دوراوی له‌به‌ر داده‌كه‌نێت، وله‌بری ئه‌وه ده‌ڵێت ( لبیك اللهم حجا) یان ( لبیك اللهم عمرة ) ده‌ڵێ، به‌مه‌ش ئه‌و مناڵه ده‌چێته ناو ئیحرامه‌وه، ئه‌و شته‌ی له‌سه‌ر ئیحرام به‌ستێكی گه‌وره قه‌ده‌غه ویاساغ ده‌بیت له‌سه‌ر ئه‌ویش قه‌ده‌غه ویاساغ ده‌بێت، وه پێویسته ئه‌م مناڵانه خۆیان وجلوبه‌رگیان پاكوخاوێن بن وده‌ست نوێژیان هه‌بێت له‌كاتی ته‌واف كردندا، جا پشته ماڵ و ده‌ردامێنی كوڕه‌كه بێت، یان جلوبه‌رگی ئاسایی كچه‌كه بێت، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ته‌واف كردن وه‌ك نوێژ كردن وایه، ده‌ست نوێژ هه‌ڵگرتن و پاكوخاوێنی جلوبه‌رگیش مه‌رجی ڕاست ودروستی نوێژه.
خۆ ئه‌گه‌ر هاتوو ئه‌و كوڕ وكچه مناڵه له ته‌مه‌نی ( ته‌مییز ) دا بوون، به ئیزن ومۆڵه‌تی وه‌لی ئه‌مر وگه‌وره ولێثرسراوه‌كانیان ئیحرام ده‌كه‌ن ونیه‌ت ده‌هێنن، وه له‌كاتی ئیحرام به‌ستندا، هه‌موو ئه‌و كارانه ده‌كه‌ن كه كه‌سێكی گه‌وره‌ی ئیحرام به‌ست ئه‌نجامی ده‌دات، له خۆشتن وبۆنی خۆش له‌خۆدان وشتی تریش، دواتر وه‌لی ئه‌مره‌كانیان: باوكیان بن یان دایكیان یان هه‌ر كه‌سێكی تریان بن، لێپرسراوی كاره‌كانیانن وكاره‌كانیان بۆ ڕاده‌پڕێنن و ئاگاداریان ده‌بن، خۆ ئه‌گه‌ر نه‌یانتوانی یه‌كێك له واجبه‌كان ئه‌نجام بده‌ن، وه‌ك ڕه‌می جه‌مه‌رات وهاوشێوه‌كانیان، ئه‌وا وه‌لی ئه‌مره‌كانیان له‌بری ئه‌وان بۆیان ئه‌نجام ده‌ده‌ن، غه‌یری ئه‌و واجبانه‌ش كه وه‌كاله‌ت وبریكاری تێدا دروست نیه له ئه‌ركان ومه‌ناسیكه‌كانی تر، ده‌بێت مناڵه‌كان خۆیان ئه‌نجامی بده‌ن، وه‌ك وه‌ستان له عه‌ره‌فه و ومانه‌وه‌ی له مینا و موزده‌لیفه و ته‌واف كردن، هاتوچۆی نێوان صه‌فا ومه‌روه، وه ئه‌گه‌ر هاتوو نه‌یانتوانی ته‌واف وسه‌عی نێوان صه‌فا ومه‌روه بكه‌ن، ئه‌وا هه‌ڵیان ده‌گرن به باوه‌ش بێت یان به‌كۆڵ وته‌واف و سه‌عیان پێده‌كرێت، به‌ڵام باشتر وایه كاتێك هه‌ڵیان ده‌گرن بۆ ته‌واف و سه‌عی نێوان صه‌فا ومه‌روه، ته‌واف و سه‌عی خۆشیان یه‌ك نه‌خه‌ن له‌گه‌ڵ هی ئه‌واندا، به‌ڵكو نیه‌ت بۆ ئه‌وان بهێنن، دوای كه لێ بونه‌وه له هی ئه‌وان، ته‌واف و سه‌عی نێوان صه‌فا ومه‌روه بۆ خۆیان سه‌ربه‌خۆ بكه‌ن، ئه‌مه‌یش وه‌ك ئیحتیاطیك له عیباده‌تدا ڕه‌چاو كراوه، وه له‌به‌ر ئه‌و فه‌رمووده‌یه‌ش كه پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموویه‌تی : }دع ما يريبك إلى ما لا يريبك { ([4]) .
واتا : واز بهێنن له‌و شتانه‌ی كه گومانتان تێياندا هه‌یه، وه بچن بۆ شتانێك كه بێ گومانن تێیاندا .
وه ئه‌گه‌ر ئافره‌تێكی سكپڕ نیه‌تی ته‌واف و سه‌عی نێوان صه‌فا ومه‌روه‌ی بۆ خۆی و بۆ كۆرپه‌كه‌ی ناو سكیشی هێنا، له‌سه‌ر ڕای په‌سه‌ندتر دروسته وجێگای بۆ ده‌گرێته‌وه، چونكه پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) كاتێك ئه‌و ئافره‌ته پرسیاری لێكرد ده‌رباره‌ی حه‌جی مناڵه‌كه‌ی، فه‌رمانی پێ نه‌كرد كه ته‌وافێكی تایبه‌ت به‌و مناڵه‌كه بكات، چونكه ئه‌گه‌ر بهاتایه واجب بوایه پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) ئه‌وه‌ی ڕوون ده‌كرده‌وه. خوای گه‌وره‌ش پشت وپه‌نای هه‌مووان بێت .
كوڕ وكچی مناڵی ( مومه‌یه‌ز ) پێش ده‌ست كردن به ته‌واف فه‌رمانیان پێده‌كرێت كه خۆیان پاك بكه‌نه‌وه له هه‌موو جۆره پیسیه‌ك و ده‌ست نوێژ هه‌ڵبگرن، وه‌ك هه‌موو كه‌سێكی تری گه‌وره كه ئیحرام ده‌به‌ستێت، ده‌بێت ئه‌وه‌ش بزانین كه ئیحرام به‌ستن ونیه‌تهێنان بۆ كوڕ وكچی مناڵی بچوك واجب نیه له‌سه‌ر وه‌لی ئه‌مره‌كانیان، به‌ڵكو سونه‌تێكه له سونه‌ته‌كان، ئه‌گه‌ر هاتوو ئه‌وه‌یان كرد إن شاء الله پاداشتی له‌سه‌ر وه‌رده‌گرن لای خوای گه‌وره، خۆ ئه‌گه‌ر هاتوو وازیان لێهێنا و نه‌یانكرد گوناهبار نابن، خوای گه‌وره‌ش زاناتره ..
[ له كۆتاییه‌وه له‌خوای گه‌وره ده‌پاڕێینه‌وه حه‌جی حاجیانی هه‌موو جیهان گیرا بكات به تایبه‌تی حاجیانی كوردستان، وه حه‌جه‌كه‌یان بگێڕێت به حه‌جێكی مه‌برور، كه پاداشته‌كه‌ی لای خوای گه‌وره ومیهره‌بان ته‌نها به‌هه‌شتی نه‌بڕواوه و هه‌تا هه‌تاییه.
خوایه ئه‌م نزا وپاڕانه‌وه‌مان لێ گێرا بكه‌یت، اللهم امین یارب العالمین] وه‌رگێڕ .
وصلی الله وسلم علی سیدنا محمد وعلی آله وصحبه وسلم .
([1]) موسلیم له (كتاب الحج، باب صحة حج الصبي) به فه‌رمووده‌ی ژماره (1336) ڕیوایه‌تی كردووه .
([2]) بوخاری ڕیوایه‌تی كردووه، له ( كتاب الحج ، باب حج الصبیان) به فه‌رمووده‌ی ژماره (1858) ڕیوایه‌تی كردووه .
([3]) به‌یهه‌قی له ( السنن الكبری ) له ( كتاب في الحج في جماع أبواب دخول مكة، باب حج الصبي یبلغ والمملوك یعتق والذمي یسلم) به فه‌رمووده‌ی ژماره (9865) ڕیوایه‌تی كردووه، وه ابن أبي شیبة یش له ( المصنف ) هێناویه‌تی (3/354) .
([4]) تیرموذی له ( كتاب صفة القیامة، باب ماجاء في صفة أوانی الحوض) به فه‌رمووده‌ی ژماره (2518) ڕیوایه‌تی كردووه، هه‌روه‌ها نه‌سائی له (كتاب الأشربة، باب الحث علی ترك الشبهات) به فه‌رمووده‌ی ژماره (5711) له حه‌سه‌نی كوڕی عه‌لیه‌وه ڕیوایه‌تی كردووه .
