شه‌فاعه‌ت له‌ ڕۆژی دواییدا

شه‌فاعه‌ت له ‌ڕۆژی دواییدا

الشفاعة يوم القيامة

< kurdish -كردي - كوردی >

ئه‌یاد أحمد حمد

إیاد أحمد حمد

—™

پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز و ئومێد عومه‌ر چرۆستانی

مراجعة: بشتیوان صابر عزیز وأومید عمر علي

شه‌فاعه‌ت له ‌ڕۆژی دواییدا

سوپاس وستایش بۆ خوای گه‌وره‌ ومیهره‌بان وه‌ درود وصه‌ڵات وسه‌لام بۆ سه‌ر محمدی كوڕی عه‌بدوڵا و ئال وبه‌یت و یار ویاوه‌ر و شوێنكه‌وتوانی هه‌تا هه‌تایه‌ .

لە پۆستێكی رابردوو بەبەڵگەی قورئانی روونمان كردەوە كە ‫‏قورئان ئاماژەی تیایە بۆ ئەوەی دەكرێ كەسێك لە ئاگری جەهەننەم بێتە دەرەوە ئەگەر خوا ویستی لەسەر بێ و ئەمە ئاماژەیە بۆ ئەوەی موسڵمانی گوناهبار نەمر نابێ لە جەهەننەم، وە بەڵێنماندا كە لە پۆستێكی سەربەخۆدا باسی شەفاعەت بكەین وەك هۆكارێك بۆ دەرچوونی موسڵمانانێكی گوناهبار لە جەهەننەم.

جا ئایا لە رۆژی دواییدا شەفاعەت هەیە؟ ئایا پێغەمبەر (درودی خوای لەسەر) و غەیری ئەویش شەفاعەت دەكەن لەو رۆژەداو رێیا پێ دەدرێ؟

موعتەزیلەی سەردەم و بەناو قورئانیەكان و نەیارانی ‫‏فەرموودە هەروەكو خەواریج و موعتەزیلەی كۆن رەتی دەكەنەوە كە شەفاعەت هەبێ و هەموو ئەو فەرموودانەش بەدرۆ دەخەنەوە كە باسی شەفاعەت دەكاو، نمونەی ئەو ئایەتانە دەكەنە بەڵگە بۆ بۆچوونەكەیان:

﴿وَاتَّقُوا يَوْمًا لَّا تَجْزِي نَفْسٌ عَن نَّفْسٍ شَيْئًا وَلَا يُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَةٌ وَلَا يُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا هُمْ يُنصَرُونَ ﴾ [ البقرة : 48 ]، واتا : خۆتان بپارێزن له‌ڕۆژێک که‌ که‌س هیچ سودێک به‌که‌س ناگه‌یه‌نێ وه‌ هیج تکایه‌کی بۆ گیرا ناکرێ وه‌ بارمته‌ی لێ وه‌رناگیرێ وه‌ ئه‌مانه‌ هيچ یارمه‌تیی نادرێن .

هه‌روه‌ها فه‌رموده‌ی خوای گه‌وره‌: ﴿ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ يَوْمٌ لَّا بَيْعٌ فِيهِ وَلَا خُلَّةٌ وَلَا شَفَاعَةٌ ۗ وَالْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ﴾ [ البقرة: 254] ، ئه‌ی ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه‌ له‌وماڵ و سامان ودارایی و (عیلم و زانست و تواناییه‌)ی که‌ پێمان به‌خشیوون؛ ببه‌خشن، پێش ئه‌وه‌ی ڕۆژێک بێت که‌ کڕین و فرۆشتن ودۆستایه‌تی و تکاکاری تیادانیه‌، (ئه‌و ڕۆژه‌) بێ باوه‌ڕان هه‌ر خۆیان له‌ ڕیزی سته‌مکاراندان.

ئه‌وان ده‌ڵێن: لە ئایەتی یەكەمدا رەتی دەكاتەوە هیچ نەفسێك شەفاعەتی لێ وەربگیرێت و لە هی دووەمیاندا دووپاتی دەكاتەوە كە لە رۆژی دواییدا شەفاعەت كردن نیە.

بەڵێ راستە ئەو ئایەتانەمان هەیە، بەڵام لە هەمان كاتیشدا ئەو ئایەتانەی خوارەوەشمان هەیە:

﴿ مَن ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِندَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ ﴾ [ البقرة: 255]، واتا : کێ یه‌ ئه‌و كه‌سه‌ی (ده‌توانێت) تکا بکات له‌ لای ئه‌و، به‌بێ مۆڵه‌تی خۆی .

﴿ مَا مِن شَفِيعٍ إِلَّا مِن بَعْدِ إِذْنِهِ ﴾ [ يونس: 3 ]، واتا : هیچ که‌س نیه ‌شه‌فاعه‌تخواز و تکا کار بێت، مه‌گه‌ر دوای مۆڵه‌تی ئه‌و زاته‌ نه‌نبێت .

﴿ لَّا يَمْلِكُونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِندَ الرَّحْمَٰنِ عَهْدًا﴾ [ مريم: 87 ]، واتا : ئه‌وانه‌ خاوه‌نی تکا نین و که‌س تکایان بۆ ناکات، مه‌گه‌ر ئه‌و که‌سه‌ی که‌ له‌کاتی خۆیدا خوای میهره‌بان به‌ڵێنی پێداوه‌ که‌ تکا بکات یان تکای بۆ بکرێت .

﴿ يَوْمَئِذٍ يَتَّبِعُونَ الدَّاعِيَ لَا عِوَجَ لَهُ وَخَشَعَتِ الْأَصْوَاتُ لِلرَّحْمَٰنِ فَلَا تَسْمَعُ إِلَّا هَمْسًا * َوْمَئِذٍ لَّا تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَٰنُ وَرَضِيَ لَهُ قَوْلًا﴾ [ طه: 108 - 109]، واتا : له‌و ڕۆژه‌دا هه‌موو خه‌ڵکی شوێنی جاڕده‌ری کۆکردنه‌وه‌ ده‌که‌ون، هیچ سه‌رپێچی و لاریه‌ک ناکرێت، هه‌موو ده‌نگه‌کان له‌به‌ر په‌روه‌ردگاری میهره‌بان نزمن و به‌هێواشی ده‌دوێن، ته‌نها چپه‌ و سرته‌یه‌کی که‌م نه‌بێت هیچی تر نابیستیت * له‌و ڕۆژه‌دا تکاو شه‌فاعه‌ت وه‌رناگیرێت و بێ سووده‌، مه‌گه‌ر له‌ که‌سێک خوای میهره‌بان مۆڵه‌تی بدات و ڕازی بێت به‌وه‌ی قسه‌ی بۆ بکرێت و قسه‌ی لێ وه‌ربگرێت .

﴿ وَقَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمَٰنُ وَلَدًا * سُبْحَانَهُ بَلْ عِبَادٌ مُّكْرَمُونَ ، لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُم بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ * يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَىٰ وَهُم مِّنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ ﴾ [ الأنبياء: 26 – 28 ]، واتا : بێبڕوایان وتیان: خوای به‌خشنده‌ فریشته‌كانی كردووه‌ به‌ مناڵ وكچی خۆی !! نه‌خێر، ئه‌وانه‌ مناڵی خوا نین، به‌ڵكو كۆمه‌ڵه‌ به‌نده‌یه‌كی ڕێزداری ئه‌ون و، خوا خۆی هه‌ڵی بژاردوون و، زۆریش پاك و بێخه‌وشن * هه‌رگیز ئه‌و فریشتانه‌ قسه‌ی خۆیان پێشی قسه‌ی ئه‌و ناخه‌ن، واته‌: شتێك ناڵێن له‌گه‌ڵ فه‌رمایشتی خوادا دژبێو نه‌گونجێت وهه‌ر به‌پێی فه‌رمانی ئه‌و كار ئه‌كه‌ن * خوا به‌ هه‌موو ئه‌حواڵ و ئه‌عمالیان ده‌زانێ ، چ ئه‌حواڵ و ئه‌عمالی پێشیان ، چ ئه‌حواڵ وئه‌عمالی پاشیان* خوا ده‌زانێ به‌ به‌روو دوایان له‌دوا ڕۆژیشدا تكاو شه‌فاعه‌ت ناكه‌ن، مه‌گه‌ر بۆ كه‌سێك خوا خۆی خۆشنوودو رازی بێ لێی و، خاوه‌ن بڕواو موسڵمان بێ، له‌ زۆر ترسی خواو گه‌وره‌یی ، هه‌رده‌م ده‌له‌رزن و ناوێرن سه‌رپێچی لێ بكه‌ن

﴿ وَكَم مِّن مَّلَكٍ فِي السَّمَاوَاتِ لَا تُغْنِي شَفَاعَتُهُمْ شَيْئًا إِلَّا مِن بَعْدِ أَن يَأْذَنَ اللَّهُ لِمَن يَشَاءُ وَيَرْضَىٰ ﴾ [ النجم: 26 ]، واتا : زۆر فریشته‌ش له‌ئاسمانه‌کاندا هه‌ن که‌تکاو پاڕانه‌وه‌یان ناکام و بێ سووده‌، مه‌گه‌ر خوا مۆڵه‌ت بدات بۆ هه‌رکه‌سێک که‌شایسته‌یه‌ و ڕازی بێت که‌تا بکات، یان تکای بۆ بكرێت .

ئایا ئێوەی ‫به‌ناو ناقورئانیەكان چاوتان بەو ئایەتانە كەوتووە؟! ئەگەر چاوتان پێ نەكەوتووە ئەوا چیتر بانگەشەی قورئانی بوون و شوێنكەوتنی قورئان مەكەن، ئەگەر چاویشتان پێ كەوتووە ئەوا لە ئاست ئەو ئایەتانە یا خۆتان لە خەت داوە یا لێی تێنگەیشتوون یا تەئویل و تەحریفی ماناكانی دەكەن، ئەوسا هەم دیسان بانگەشەی شوێنكەوتنی قورئان مەكەن.

لەهەموو ئایەتەكاندا ئیستسنا‌ء هەیە لەمەسەلەی شەفاعەت، لە یەكەم و دووەمیاندا خوای گەورە دەفەرموێ كە كەس ناتوانێ لەو رۆژەدا شەفاعەت بكا مەگەر خوا ئیزنی لەسەر بێ، كەواتە مەفهومی پێچەوانە ئەوەیە كە كەسانێك هەن خوا ئیزنیان پێ دەدا بۆ شەفاعەت كردن.

لە ئایەتی سێیەمدا دووپاتی دەكاتەوە كە كەس شەفاعەتی بەدەستەوە نیە لەو رۆژەدا مەگەر عەهدو پەیمانێكی هەبێ لەگەڵ خوا، كەواتە دووبارە مەفهومی پێچەوانە ئەوەیە كەسانێك عەهدو پەیمانی ئیمان و گویڕایەڵی خوایان هەبێ دەتوانن شەفاعەت بكەن، جا ئەگەر سەروەرو خۆشەویستمان محمد (درودی خوای لەسەر) لەو رۆژەدا پەیمانی نەبێ كێ هەیەتی؟

لە ئایەتی چوارەمدا بەهەمان شێوە شەفاعەت دەبەستێتەوە بە ئیزنی خواو بەوەی خوا رازی بێ كە قسە بكا.

لە ئایەتی پێنجەم و شەشەم باسی شەفاعەتی فریشتەكان دەكا كە تەنها بۆ ئەو كەسانە شەفاعەت دەكەن خوا پێی رازیەو تەنها ئەوانە شەفاعەت دەكەن كە خوا ئیزنیان پێدەدا.

كەواتە ئەو ئایەتانە دەیسەلمێنی شەفاعەت بوونی هەیە لە رۆژی دواییدا بەڵام مەرجدارە بە ئیزنی خواو بەو كەسەی خوا رازیە شەفاعەتی بۆ بكرێ.

بەڵام ئیسپاتكردنی شەفاعەت لە رۆژی دواییدا مانای ئەوە نیە مرۆڤی موسڵمان لێی پاڵ بكەوێ و كار نەكاو بەتەمای شەفاعەت بێ كە بچێتە بەهەشت، بەڵكو دەبێ خۆی هەوڵ بداو كاری چاك بكا تا پاداشتی ئەو رۆژە بەدەست بهێنێ.