API
مافی ژن ومافی مێرد
پۆڵێنه‌كان
- مافه هاوسهریهكان << ماره بڕین وژنهێنان << خێزان << فیقه
Full Description
مافی ژن ومافی مێرد
< كوردي >
محمد جه‌میل زینۆ
وه‌رگێڕانی: ئومێد عومه‌ر چرۆستانی
پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز
حق الزوجة وحق الزوج
< كردي >
محمد جميل زينو
ترجمة: أوميد عمر علي
مراجعة: بشتیوان صابر عه‌زیز
مافی ژن ومافی مێرد
سوپاس وستایش بۆ خوای گه‌وره ومیهره‌بان ودروود وصه‌ڵات وسه‌لام له‌سه‌ر پێشه‌وای مرۆڤایه‌تی محمدی پێغه‌مبه‌ری ئیسلام و ئال وبه‌یت و هاوه‌ڵ وشوێنكه‌وتوانی هه‌تا هه‌تایه .
ئاینی پیرۆزی ئیسلام ڕێزی له ژن ناوه و كۆمه‌ڵێك مافی بۆ دیاری كردووه، به‌هه‌مان شێوه شان به شانی ئه‌وان كۆمه‌ڵێك مافی بۆ مێرده‌كانیشیان ده‌سته‌به‌ر كردووه، ئه‌وه‌تانێ پێغه‌مبه‌ری ئیسلام محمد المصطفی ( صلی الله علیه وسلم ) له حه‌جی ماڵئاوایی و له‌و كۆڕ و كۆبوونه‌وه به‌رفراوانه‌ی له‌گه‌ڵ هاوه‌ڵان له عه‌ره‌فات گرێی دا، ووتارێكی مێژووی زۆر گرنگی پێشكه‌ش كردن، له ووتاره‌كه‌یدا فه‌رمووی : « فاتقوا الله في النساء، فإنكم أخذتموهن بأمان الله، واستحللتم فروجهن بكلمة الله، ولكم عليهن ألا يوطئن فرشكم أحدًا تكرهونه، فإن فعلن ذلك، فاضربوهن ضربًا غير مُبرَّح (شديد)، ولهن عليكم رزقهن وكسوتهن بالمعروف، وقد تركت فيكم ما – لن تضلوا بعده – إن اعتصمتم به: كتاب الله، وأنتم تُسألون عني، فما أنتم قائلون؟ قالوا: نشهد أنك قد بلغت وأدَّيت ونصحت. فقال: بأصبعه السبابة يرفعها إلى السماء، وينكتها (يميلها) إلى الناس: اللهم اشهد (ثلاث مرات) » [ أخرج الخطبة مسلم عن جابر ] .
واتا : به‌رامبه‌ر به ئافره‌تان له‌خوا بترسن، چونكه ئێوه به په‌یمان وبه‌ڵێنێك كه به‌خواتان داوه وه‌رتان گرتوون وهاتوونه‌ته لای ئێوه، وه له‌سه‌ر فه‌رمایشت و ووشه‌یه‌كی خوای گه‌وره بۆتان حه‌ڵاڵ بوون، وه مافی ئێوه‌یه به‌سه‌ریانه‌وه ئه‌و كه‌سه‌ی كه ئێوه ڕقتان لێیان ده‌بێته‌وه ژنه‌كانتان ڕێگا به‌هاتنه ماڵی ئێوه‌یان پێ نه‌ده‌ن، ئه‌گه‌ر هاتوو ئه‌و سه‌رپێچیه‌یان كرد، ئه‌وا به لێدانێكی هێواش – بۆ ئه‌وه‌ی په‌ند وعیبره‌ت بێت بۆیان – لێیان بده‌ن، وه مافی ئه‌وانیشه به‌سه‌ر ئێوه‌وه كه ڕزق وڕۆزی وخواردن و خواردنه‌وه وجلوبه‌رگ وپۆشاكیان بۆ دابین بكه‌ن، من شتێكم بۆ ئیوه به‌جێهێشتووه ئه‌گه‌ر ده‌ستی پێوه بگرن ئیتر گومڕا نابن، ئه‌ویش قورئانی پیرۆزه، ئێوه پرسیارتان لێ ده‌كرێت له‌باره‌ی منه‌وه، ئایا ئێوه چی ده‌ڵێن ؟ هاوه‌ڵانیش ووتیان: بێگومان ئێمه شاهدی ده‌ده‌ین كه تۆ ئاینه‌كه‌ی خوای گه‌وره‌ت به تێر وته‌سه‌لی گه‌یاند و ئامۆژگاری ئوممه‌تت كرد، پێغه‌مبه‌ری خوایش ( صلی الله علیه وسلم ) په‌نجه‌ی شایه‌تومانی به‌رز كرده‌وه بۆ ئاسمان و ئاماژه‌ی پێ كرد به‌ره‌و و ڕووی خه‌ڵكی و سێجار فه‌رمووی: ئه‌ی په‌روه‌ردگار ده‌ی ئیتر تۆ شاهیدبه.
ئه‌و ئامۆژگاریانه‌ی له‌م ووتاره مێژوویه‌وه وه‌رده‌گیرێت :
1- ئه‌م ووتاره پیاوان هانده‌دات كه ڕچاوی مافی ئافره‌تان بكه‌ن و سته‌م و زوڵمیان لێ نه‌كه‌ن وبه‌جوانترین شێوه له‌گه‌ڵیاندا هه‌ڵسوكه‌وت بكه‌ن، له‌م باره‌یه‌شه‌وه فه‌رمووده گه‌لێكی زۆر هه‌ن كه مافه‌كانی ئافره‌تان ڕوون ده‌كاته‌وه، و هۆشداری ده‌دات به پیاون كه نابێت كه‌مته‌رخه‌م بن له ئاستیاندا.
2- له‌م ووتاره‌دا پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) ڕوونی كردوه‌ته‌وه كه پیاوان له‌ڕێگای ماره بڕینی شه‌رعیه‌وه ده‌توانن تام و چێژ وله‌زه‌ت له ئافره‌تان ببینن، وه‌ك خوای گه‌وره فه‌رموویه‌تی : ﴿فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ ﴾ [ النساء: 3 ]، واتا: ئه‌و ژنانه ماره بكه‌ن پێتان ده‌شێن، دوان دوان ، سیان سیان، چوار چوار، واتا : هه‌ریه‌كێكتان ده‌توانن هه‌تا چوار ژن ماره بكه‌ن، به‌مه‌رجی عه‌داله‌ت و توانایی ژیاندنیان .
3- دروست نيه بۆ ژن ئه‌گه‌ر هاتوو پیاوه‌كه‌ی پێی ناخۆش بوو كه‌سێكی بێگانه ئیتر ئه‌و كه‌سه پیاو بێت یان ژن بیهێنیته ماڵه‌كه‌یه‌وه ومۆڵه‌تی هاتنه ژووره‌وه‌ی پێ بدات، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر هاتوو له خزمانی نزیكی ژنه‌كه‌یش بوو، مادام پیاوه‌كه‌ی حه‌ز به تیكه‌ڵاوی و نزكیان ناكات، چونكه فه‌رمووده‌كه هه‌موو كه‌سێك ده‌گرێته‌وه كه پیاوه‌كه‌ی پێی ناخۆش بێت.
4- دروسته پیاو به لێدانێكی سووك، له ژنه‌كه‌ی بدات ئه‌گه‌ر هاتوو سه‌رپێچی ئه‌و فه‌رمانه‌ی كرد كه له‌خاڵی پێشوودا باسمان كرد، به تایبه‌تی نابێت به‌هیچ شێوه‌یه‌ك پیاو له‌ده‌موچاو وڕوومه‌تی ژن بدات، یان پێی بڵێت ڕووت ڕه‌ش بێت، چونكه مه‌خلوق و دروستكراوی په‌روه‌ردگاره، چونكه ڕوومه‌ت وسه‌ر ومل چاو و گوێی له‌خۆ گرتووه، لێدانیش زیانیان پێ ده‌گه‌یه‌نێت .
5- هاوه‌ڵان شاهیدیان داوه كه پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) زۆر به جوانی ئه‌مانه‌تی سه‌رشان وپه‌یامه‌كه‌ی گه‌یاند و ئامۆژگاری ئوممه‌ته‌كه‌ی كرد .
6- هه‌روه‌ها ئه‌م ووتاره مێژوویه به‌ڵگه‌یه له‌سه‌ر به‌رز وبڵندی عه‌رشی خوای میهره‌بان، ئه‌ویش به به‌ڵگه‌ی ئه‌وه‌ی كاتێك په‌نجه‌ی به‌ره‌و ئاسمان به‌رز كرده‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی خوای گه‌وره به شــاهید بگرێت كه په‌یامه‌كه‌ی گه‌یانده ئومه‌ته‌كه‌ی .
هه‌ر له‌سه‌ر ئه‌م مه‌سئه‌له‌یه‌ش كۆمه‌ڵیك ئایه‌ت وفه‌رمووده‌ی زۆر بێ پێچ وپه‌نا هه‌ن كه به‌ڵگه‌ن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه خوای گه‌وره له ئاسمانه، ئه‌مه‌ش ڕای هه‌ر چوار پێشه‌وا به‌رێزه‌كه‌ی مه‌زهه‌به‌كان و زۆرێكی تریش له زانایانه، ئه‌وه‌ش بزانن كه زۆر هه‌ڵه‌یه كاتێك له هه‌ندێك كه‌سه‌وه گوێ بیستی ئه‌وه ده‌بین ده‌ڵێن : خوای گه‌وره له هه‌موو شوێنێكه، چونكه وه‌ك ده‌زانین هه‌ندیك جێگای پیس وپۆخڵ هه‌یه، موسته‌حیله خوای گه‌وره له‌و جێگایانه‌یش بێت، وه‌ك سه‌ر ئاو وگه‌رما و هه‌ندیك جێگای تر كه شایسته‌ی ئه‌وه نین بڵێیت : خوای گه‌وره له‌هه‌موو شوێنێكه، بۆیه جوانتر و شایسته تر ئه‌وه‌یه بڵێێن : خوای گه‌وره به عیلم و زانست وزانیاری زاتی هه‌ق ته‌عالای خۆی له‌گه‌ڵماندایه، هه‌رچی بڵێین ده‌یبستێ، هه‌رچی بكه‌ین ده‌یبینێت، هه‌روه‌ك چۆن به موسی و هارونی فه‌رموو : ﴿ إِنَّنِي مَعَكُمَا أَسْمَعُ وَأَرَى﴾ [ طه: 46 ]، واتا : به‌ڕاستی من له‌گه‌ڵ ئێوه‌م، هه‌موو شتێك ئه‌بیسم و هه‌مووشتێكیش ئه‌بینم.
سه‌رچاوه : په‌رتووكی : تكریم الإسلام للمرأة
نوسینی : شیخ محمد جمیل زینۆ
