API
ئایا قورئانی پیرۆز شیفایه بۆ نه‌خۆشیه ده‌روونیه‌كان
پۆڵێنه‌كان
Full Description
ئایا قورئانی پیرۆز شیفایه بۆ نه‌خۆشیه ده‌روونیه‌كان
] kurdish – كوردی – كردي [
ده‌سته‌ی به‌شی زمانی كوردی له ماڵپه‌ڕی ئیسلام هاوس
پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز
2013 - 1434
هل القرآن الكريم شفاء للأمراض النفسية
« باللغة الكردية »
فريق قسم اللغة الكردية بموقع دار الإسلام
مراجعة: بشتيوان صابر عزيز
2013 - 1434
ئایا قورئانی پیرۆز شیفایه بۆ نه‌خۆشیه ده‌روونیه‌كان
پرسیار : السلام علیكم ورحمة الله وبركاته
من كه‌سێكم تووشی نه‌خۆشی ده‌روونی بووم، ئایا قورئان شیفایه بۆ من ؟ ئه‌گه‌ر شیفایه چۆن ده‌ست پێ بكه‌م ؟ خوای گه‌وره پاداشتی خێرتان بداته‌وه .
وه‌ڵام : سوپاس وستایش بۆ خوای گه‌وره ودرود وصه‌ڵات وسه‌لام له‌سه‌ر محمد المصطفی وئال وبه‌یت ویارویاوه‌رانی هه‌تا هه‌تایه .
به‌ڵێ قورئانی پیرۆز شیفایه بۆ نه‌خۆشیه جه‌سته‌یی وده‌روونیه‌كان، ئه‌ویش به به‌ڵگه‌ی ئه‌و ئایه‌ته‌ی كه خوای گه‌وره ده‌فه‌رموێت : ﮋ وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ وَلَا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَسَارًا ﮊ [الإسراء : 82] واته : ئه‌ی موحه‌ممه‌د! (صلی الله علیه وسلم) ئێمه له‌م قورئانه‌دا كه بۆتۆمان ناردووه گه‌لێك ئایه‌ت وسووره‌ت داده‌به‌زێنین كه‌مایه‌ی شیفاو چاكبوونه‌وه‌یه له‌نه‌خۆشیی نه‌فامیی و گومڕایی و سه‌رلێشێواویی دڵه‌كان؛ ڕه‌حمه‌ت و به‌زه‌یی و میهره‌بانیشه بۆ خه‌ڵكانی بڕوادار، له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌یشدا بۆسته‌مكاران و خوانه‌ناسان جگه له‌مه كه ده‌بێته مایه‌ی زیان بۆیان و، پتر یاخیی بوونیان شتێ تر زیاد ناكات، چونــكه خـۆیان ئاماده نین هیچ سوودێكی لێوه‌رگرن .
له‌م باره‌یشه‌وه ابن القیم ( ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت) ووتویه‌تی : « والأظهر أن " من " هنا لبيان الجنس فالقرآن جميعه شفاء ورحمة للمؤمنين » [ إغاثة اللهفان به‌رگی 1 / لاپه‌ڕه 24 ] واته : ئه‌وه‌ی زۆر ئاشكرا و ڕوونه ئه‌وه‌یه ووشه‌ی ( من ) كه له‌م ئایه‌ته پیرۆزه‌دا هاتووه، بۆ ( بیان الجنس) بۆ ڕوونكردنه‌وه‌ی جنسه، كه مه‌به‌ستی پێی ئــه‌وه‌یه قورئان هــه‌ر هه‌مووی شیفا وڕه‌حمه‌ته بۆ باوه‌ڕداران .
شێخ عبد الرحمن السعديش ( ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت) له ته‌فسیری ئه‌م ئایه‌ته‌دا ده‌ڵێت : « فالشفاء : الذي تضمنه القرآن ، عام لشفاء القلوب ، ولشفاء الأبدان من آلامها وأسقامها » [ تيسير الكريم الرحمن – باختصار – 3 / 128 ] واته : ئه‌و شیفایه‌ی كه قورئان هه‌یه‌تی گشتیگره، شیفایه بۆ نه‌خۆشیه‌كانی دڵ (مه‌به‌ست پێی نه‌خۆشیه ده‌روننیه‌كانه، له‌گه‌ڵ نه‌خۆشیه‌كانی جه‌هل و نه‌زانین و بێباوه‌ڕی و شیرك ودوور له دینی ) له‌هه‌مان كاتدا شیفایه بۆ نه‌خۆشیه جه‌سته‌ییه‌كان له ئازار و ئێش و ناڕه‌حه‌تیه‌كانی .
له‌جێگایه‌كی تردا فه‌رموویه‌تی : ﮋ يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَشِفَاءٌ لِمَا فِي الصُّدُورِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ ﮊ [یونس : 57] واته : ئه‌ی خه‌ڵکینه، به‌ڕاستی ئێوه ئامۆژگاریه‌کی گه‌وره وگرنگتان له لایه‌ن په‌روه‌ردگارتانه‌وه بۆ هاتووه که (قورئانه) شیفا و چاره‌سه‌ریشه بۆ نه‌خۆشیه‌كانی دڵ و ده‌روون و ڕێ نیشانده‌رو ڕه‌حمه‌تیشه بۆ ئیمانداران .
له‌هه‌ردوو جێگاكه‌دا كه وه‌صفی قورئان كراوه به‌وه‌ی ( شفا ) یه به صیغه‌ی نه‌كره هاتووه، بۆیه زانایان ده‌ڵین ئه‌م صیغه‌یه گشتگیری لێوه‌رده‌گیرێت، ئه‌مه‌ش به‌ڵگه‌یه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی قورئانی پیرۆز شیفایه بۆ دڵانی كه‌سانێك كه له‌ناو جه‌هل و نه‌زانین و بێباوه‌ڕیدا ده‌تلێنه‌وه به‌ڵام به‌و مه‌رجه‌ی به‌باشی لێی وورد ببنه‌وه، شیفایه بۆ كه‌سانێك كه تووشی نه‌خۆشی ده‌روونی بوون، و دڵه ڕاوكێ و وه‌سوه‌سه بێ تاقه‌تی كردوون، له‌هه‌مان كاتدا شیفایه بۆ كه‌سانێك كه نه‌خۆشی جه‌سته‌ییشیان هه‌یه.
به‌ڵام ئه‌مه مانای ئه‌وه نییه كه مرۆڤی باوه‌ڕدار واز له پزیشك وچوون بۆ نه‌خۆشخانه بهێنێت، وته‌نها به‌قورئان ئیكتفاء بكات، به‌ڵكو پێویسته مرۆڤی موسڵمان هیچ لایه‌كیان فه‌رامۆش نه‌كات، به‌ڵام له‌سه‌روو هه‌موویانه‌وه پشت به‌خوای گه‌وره ببه‌ستێت و باوه‌ڕی وابێت كه ته‌نها خوای گه‌وره شیفا به‌خشه وئه‌گه‌ر هه‌ر نه‌خۆشییه‌ك ئه‌و شیفای بۆ نه‌نێرێت ته‌واوی دكتۆر وپزیشكه‌كانیش كۆ ببنه‌وه ناتوانن شییفای بده‌ن .
به‌ڵگه‌ش له‌سه‌ر ئه‌م ووتانه‌مان پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم) فه‌رموویه‌تی : « الشفاء في ثلاث: شربة عسل، وشرطة محجم، وكية نار، وأنا أنهى أمتي عن الكي » [ رواه البخاری ] واته : شیفا له‌سێ شتدایه : هه‌نگوین خواردنه‌وه، كه‌ڵه‌شاخ گرتن، له‌گه‌ڵ داخكردن به‌ئاگر، به‌ڵام من داخكردنم له ئوممه‌ته‌كه‌م قه‌ده‌غه كردووه .
ئه‌مه به‌ڵگه‌یه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) باسی ده‌رمانی كردووه وسێ جۆر ده‌رمانی نووسیوه بۆ نه‌خۆشیه‌كان، دوو جۆریانی ڕێگاپێداوه، وجۆری سێهه‌م كه داخكردنه به‌ئاگر ئوممه‌ته‌كه‌ی لێ قه‌ده‌غه‌كردووه .
كه‌واته پێویسته مرۆڤی باوه‌ڕدار ده‌ست گرتن به هۆكاره‌كانی له‌یاد نه‌چێت، ئه‌مه‌ش خوای گه‌وره ڕێگای پێداوه، به‌ڵام به‌و مه‌رجه‌ی قه‌ده‌غه‌ی لێ نه‌كرابێت له‌ئاینی پیرۆزی ئیسلامدا .
به‌ڵگه‌ش له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه قورئان شیفایه بۆ نه‌خۆشیه جه‌سته‌ییه‌كان :
عن أبي سعيد الخدري (رضي الله عنه) قال : انطلق نفر من أصحاب النبي (صلى الله عليه وسلم) في سفرة سافروها حتى نزلوا على حي من أحياء العرب ، فاستضافوهم ، فأبوا أن يضيفوهم ، فلدغ سيد ذلك الحي ، فسعوا له بكل شئ لا ينفعه شيء ، فقال بعضهم : لو أتيتم هؤلاء الرهط الذين نزلوا لعلهم أن يكون عند بعضهم شيء ، فأتوهم ، فقالوا : يا أيها الرهط ! إن سيدنا لدغ ، وسعينا له بكل شيء لا ينفعه ، فهل عند أحد منكم من شيء ؟ فقال بعضهم : نعم والله إني لأرقي ، ولكن استضفناكم، فلم تضيفونا، فما أنا براق حتى تجعلوا لنا جعلا، فصالحوهم على قطيع من الغنم ، فانطلق يتفل عليه، ويقرأ : الحمد لله رب العالمين ، فكأنما أنشط من عقال ، فانطلق يمشي وما به قلبة ، قال : فأوفوهم جعلهم الذي صالحوهم عليه ، فقال بعضهم : اقتسموا ، فقال الذي رقى : لا تفعلوا حتى نأتي رسول الله صلى الله عليه وسلم ، فنذكر له الذي كان ، فننظر ما يأمرنا ، فقدموا على رسول الله صلى الله عليه وسلم فذكروا له ذلك ، فقال وما يدريك أنها رقية ؟ ) ، ثم قال قد أصبتم ، اقسموا واضربوا لي معكم سهما ) [متفق عليه] .
واته : ئه‌بو سه‌عیدی خودری ( خوای لێ ڕازی بێت) ئه‌گێڕێته‌وه كه كۆمه‌ڵێك له هاوه‌ڵانی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) به سه‌فه‌رێك ڕۆشتنه ده‌ره‌وه‌ی مه‌دینه تا له‌یه‌كێك له گونده عه‌ره‌ب نشینه‌كان بۆ پشوودان لایاندا، وداوای ئه‌وه‌یان له‌و گونده كرد كه میوانداریان بكه‌ن وبیانحه‌وێننه‌وه، به‌ڵام ڕازی نه‌بوون و نه‌یانحه‌واندنه‌وه، پاشان سه‌رۆك هۆزی ئه‌و گونده مار پێوه‌ی دا، وهه‌رچه‌ندیان كرد چاره‌سه‌ری بۆ بكه‌ن به‌ڵام بێ سوود بوو، هه‌ندێكیان ووتیان بۆ نه‌چین بۆلای ئه‌و كۆمه‌ڵه كه‌سه كه له‌م نزیكانه لایانداوه، به‌ڵكو چاره‌سه‌رێكیان لابێت، ئه‌وه بوو هاتن بۆلای ئه‌و كۆمه‌ڵه هاوه‌ڵه، وپێیان ووتن، ئه‌ی خه‌ڵكینه سه‌ره‌ك هۆزه‌كه‌مان مار پێوه‌ی داوه، وزۆر هه‌وڵماندا به‌ڵام بێ سوود بوو، ئایا ئێوه شتێكتان لانیه كه سوودی هه‌بێت ؟ یه‌كێكیان ووتی : به‌ڵێ به‌خوا من ده‌توانم ڕوقیه‌یه‌كی به‌سه‌ردا بخوێنم (واته شتێك له‌قورئانی به‌سه‌ردا بخوێنم) ، به‌ڵام ئێمه داوای ئه‌وه‌مان لێ كردن كه میوانداریمان بكه‌ن و بمانحه‌وێننه‌وه، كه‌چی ئێوه ڕازی نه‌بوون، منیش ئه‌م ڕوقیه‌یه‌ی به‌سه‌ردا ناخوێنم هه‌تاوه‌كو شتێكمان نه‌ده‌نێ، ئه‌وه‌بوو ڕێكه‌وتن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ڕوقیه (هه‌ندێك له‌قورئانی) به‌سه‌ردا بخوێنێت له‌به‌رامبه‌ر كۆمه‌ڵه په‌ز ومه‌ڕێكدا، به‌یه‌كه‌وه رۆشتن، ئه‌وه‌بوو ئه‌و هاوه‌ڵه سه‌ره‌تا فوی به تفه‌وه پێداكرد وپاشان سوره‌تی (الحمد لله رب العالمين) ی به‌سه‌ردا خوێند، وچاك بوویه‌وه وچالاك بوو وه‌ك ئه‌وه‌ی به‌سه‌رابێته‌وه وئازاد كرابێت، دوای ووتیان : ده‌ی كه‌واته به‌وه‌فا بن له‌گه‌ڵێاندا وئه‌وه‌ی له‌سه‌ره‌تاوه ڕێكه‌وتبوون له‌سه‌ری بیانده‌نێ، هه‌ندێك له‌هاوه‌ڵان ووتیان : ده‌ی با ئه‌و په‌ز ومه‌ڕانه له‌نێو خۆماندا دابه‌ش بكه‌ین، ئه‌وه هاوه‌ڵه‌ی كه ڕوقیه وقورئانه‌كه‌ی خوێندبوو به‌سه‌ر نه‌خۆشه‌كه‌دا، ووتی : ئه‌وه مه‌كه‌ن هه‌تاوه‌كو ده‌گه‌ینه‌وه لای پێغه‌مبه‌ری خودا ( صلی الله علیه وسلم) تاوه‌كو بزانین ئه‌و چی بڕیار ده‌دات، هاتنه‌وه لای پێغه‌مبه‌ری خودا ( صلی الله علیه وسلم) له‌مه‌دینه، و به‌سه‌ر هاته‌كه‌یان بۆ باسكرد، ئه‌ویش فه‌رمووی : چۆن زانیت ئه‌وه ڕوقیه‌یه؟ ( واته چۆن زانیت سوره‌تی الفاتحة شیفایه ) پاشان فه‌رمووی : شتێكی باشتان كردوه، له‌نێو خۆتاندا به‌شی بكه‌ن وبه‌شێكیش بۆ من دابنێن .
ئه‌م به‌سه‌رهاته به‌ڵگه‌یه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی قورئانی پیرۆز شیفایه بۆ نه‌خۆشیه‌كان، جا چی نه‌خۆشی جه‌سته‌یی بێت یان ده‌روونی بێت .
به‌ڵگه‌یه‌كی تر له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی قورئان شیفایه :
عن عائشة (رضي الله عنها) « أن رسول الله (صلى الله عليه وسلم ) كان إذا اشتكى يقرأ على نفسه بالمعوّذات وينفثُ فلما اشتدَّ وجعه كنت أقرأ عليه, وأمسح بيده رجاء بركتها » [ رواه البخاري ] واته : دایكی باوه‌ڕداران عائیشه (خوای لێ ڕازی بێت) ده‌گێڕێته‌وه و ده‌ڵێت : پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم) هه‌ركاتێك ئازارێكی هه‌بوایه، سوره‌كانی (قل هو الله أحد) و (قل اعوذ برب الفلق) و (قل أعوذ برب الناس) ده‌خوێند و فووی ده‌كرد به‌ناو ده‌ستیدا وده‌یهێنا به‌خۆیدا، جا كاتێك كه ئازاره‌كه‌ی زۆر بوایه، من ئه‌و سوره‌تانه‌م ده‌خوێند به‌سه‌ریدا، وده‌ستم ده‌هێنا به‌سه‌ر ده‌ستیدا، به‌ئومێدی ئه‌وه‌ی تووشی به‌ره‌كه‌ت ببم .
ئه‌م فه‌رمووده‌یه‌ش به‌ڵگه‌یه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی مرۆڤ ئه‌گه‌ر هه‌ستی كرد به نه‌خۆشی و ئێش وئازارێك له‌جه‌سته‌یدا ئه‌وا ئه‌و سێ سوره‌ته بخوێنێت وپاشان فووی پێدا بكات وبیهێنێت به‌لاشه‌یدا، به‌یارمه‌تی حوای گه‌وره شیفایه بۆی .
جا برای به‌رێزم پاش ئه‌وه‌ی كه ڕوون بوویه‌وه كه قورئانی پیرۆز شیفایه بۆ نه‌خۆشیه جه‌سته و ده‌رونییه‌كان، ئه‌وا ئامۆژگاری به‌رێزت ده‌كه‌ین به :
یه‌كه‌م : هه‌وڵ بده بیروباوه‌ڕه‌ی خۆت زۆر بته‌و و دامه‌زراو بكه‌یت به خوای گه‌وره و به‌و قه‌ده‌ره‌شی كه خوای گه‌وره نووسیویه‌تی .
دووه‌م : ڕۆژانه بڕێك له‌قورئانی پیرۆز دیاری بكه كه بیخوێنێت باشتر وایه پاش نوێژی به‌یانی بێت، ئه‌مجا له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ئه‌وه‌ی ده‌یخوێنیت هه‌وڵ بده له‌یه‌كێك له‌ته‌فسیره كوردیه‌كان ماناكه‌ی شاره‌زابیت، چونكه ئه‌م هه‌نگاوه یارمه‌تیده‌رت ده‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی قورئان خوێندنه‌كه‌ت به (تدبر = بیر لێكردنه‌وه‌وه) بێت چونكه خوای گه‌وره فه‌رمانی پێكردووین كه قورئان به (تدبر) ــه‌وه بخوێنین، وه‌ك فه‌رموویه‌تی : ﴿ كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ﴾ [ ص :29 ] واته : ئه‌م قورئانه کتێبێکی پیرۆزه دامانبه‌زاندووه بۆ لای تۆ، بۆ ئه‌وه‌ی ئایه‌ته‌کانی لێک بده‌نه‌وه و بیری لێ بکه‌نه‌وه و بۆ ئه‌وه‌ی خاوه‌ن بیرو هۆشه‌کان په‌ند و ئامۆژگاری وه‌ربگرن و تێفکرن.
سێهه‌م : هه‌وڵ بده زۆر ذیكر ویادی خوای گه‌وره بكه‌یت به‌تایبه‌ت ذیكری پاش نوێژه‌كان وذیكره‌كانی به‌یانیان و ئێواران ، ئه‌ویش بریتین له خوێندنی ( آية الكرسي ) و سوره‌تی ( الفاتحة ) و (قل هو الله أحد) و (قل أعوذ برب الفلق) و (قل أعوذ برب الناس) هه‌ره‌یه‌كه‌یان سێ جار، له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵه ذیكر و وویردێكی تر كه له‌كتێبه‌كاندا باسكراوه .
چونكه خوای گه‌وره له‌باره‌ی باوه‌ڕدارانێك كه ذیكر ویادی خوای گه‌وره‌وه ده‌كه‌ن فه‌رموویه‌تی : ﴿الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ﴾ [الرعد :28] واته : ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕیان هیناوه‌و دڵ و ده‌روونیان ئارام ده‌بێت به قورئانخوێندن وذیكر ویادی خوای گه‌وره، جا چاك بزانن! به‌یادی خوا دڵه‌كان ئۆقره ده‌گرن و ئاسووده ده‌بن، بۆیه باوه‌ڕدارانیش دڵه‌كانیان هه‌رده‌م ئاسووده‌و دامه‌زراوه .
چواره‌م : هه‌میشه نوێژه‌كانت به جه‌ماعه‌ت له مزگه‌وت بكه، چونكه نوێژی به‌كۆمه‌ڵ هێمنی ودڵ ئارامی ده‌به‌خشێت به خاوه‌نه‌كه‌ی .
پێنجه‌م : خه‌فه‌ت مه‌خۆ بۆ ئه‌وه‌ی له‌ده‌ستت چووه، وڕابردووه، چونكه ئه‌وه‌ی ڕابوورد هه‌رگیز ناگه‌ڕێته‌وه، هه‌روه‌ها خه‌فه‌ت مه‌خۆ بۆ داهاتووش، چونكه هه‌مووی بڕاوه‌ته‌وه وخوای گه‌وره رزق و ڕۆزی و ئه‌جه‌لی هه‌مووانی دیاری كردووه، ئه‌وه‌ی گرنگه تۆ بیكه‌یت ئه‌وه‌یه ئه‌مڕۆ كه له‌ژیاندای وهێشتا له‌ژێر ده‌ستی تۆدایه به‌هه‌ل بیگریت و به‌و كارانه‌وه به‌سه‌ری ببه‌یت كه جێگای ڕه‌زامه‌ندی خوای گه‌وره‌ن .
وصلی الله وسلم علی سیدنا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
خوای گه‌وره زانا وشاره‌زاتره .
