نزيكی زیناكردن مه‌كه‌ونه‌وه‌

نزيكی زیناكردن مه‌كه‌ونه‌وه‌

پشتیوان سابیر عه‌زیز

﴿ ولا تقربوا الزنا ﴾

بشتيوان صابر عزيز

نزيكی زیناكردن مه‌كه‌ونه‌وه‌

موسڵمانانی خۆشه‌ویست پێشه‌كی ده‌بێت ئه‌وه‌ بزانین كه‌وا  هه‌رکه‌سێک سه‌رپێچی خواو پێغه‌مبه‌ره‌که‌ی بکات و سنوره‌کانی(خوا) ببه‌زێنێت، خوای گه‌وره‌ ده‌یخاته‌ ئاگرێکه‌وه‌ هه‌میشه‌ ده‌مێنێته‌وه‌ تیایدا، وه‌ سزایه‌کی ڕیسواکه‌ری بۆ هه‌یه‌.

وه‌ ئیبن القیم ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ده‌ڵێت:" خوای په‌روه‌ردگار شیرك وزینا و ولیواته‌ كردنی به‌ پیس و زیانبه‌خش وه‌سف كردوه‌ له‌ كتێبه‌كه‌ی...وه‌ ئه‌و جۆره‌ تاوانانه‌ ده‌بنه‌ مایه‌ی بۆگه‌نی دڵ و تێكچوونی ئایین...".

وه‌ هه‌روه‌ها ئاشكرایه‌ كه‌وا شەریعەتى پیرۆزى ئیسلام نەك هەر زینای حەرام كردووە، بەڵكو هەموو ئەوكون و كەلەبەرو ڕیگا و ڕێچكانەشى داخستووە كە مرۆڤ پەلكێش دەكەن بەرەو زینا.

خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت:{ وَلاَ تَقْرَبُواْ الزِّنَى إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاء سَبِيلاً } الإسراء: 32.

واته‌: و نزیکی زیناش مه‌که‌ونه‌وه‌ به‌ڕاستی ئه‌وه‌ کرده‌وه‌یه‌کی زۆر ناشرین و ڕێگه‌یه‌کی پیس و خراپه‌.(ته‌فسیری پوخته‌ی قورئان).

حوكمی زیناكردن:

زیناكردن له‌ تاوانه‌ گه‌وره‌كانه‌، وه‌ سزای ئه‌و پیاوه‌ی كه‌ ژنی هێنابێ وئه‌و ژنه‌یش كه‌ مێردی كردبێ زینا بكه‌ن، ئه‌وه‌ ده‌بێت ڕه‌جم بكرێن به‌ به‌ڵگه‌ی ئه‌م فه‌رموده‌یه‌ی پێغه‌مبه‌ری خودا :

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بن مسعود (رضي الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ (صلی الله عليه وسلم): (لَا يَحِلُّ دَمُ [امْرِئٍ] مُسْلِمٍ -يَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، وَأَنِّي رَسُولُ اللَّهِ- إِلَّا بِإِحْدَى ثَلَاثٍ: الثَّيِّبُ الزَّانِي، وَالنَّفْسُ بِالنَّفْسِ وَالتَّارِكُ لِدِينِهِ الْمُفَارِقُ لِلْجَمَاعَةِ).رواه مسلم.

واته‌: له‌(عبدالله)ی كوڕی (مسعود)ه‌وه‌ ده‌ڵێ: پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) فه‌رموویه‌تی: (حه‌ڵاڵ نییه‌ خوێنی هیچ كه‌سێكی موسڵمان -كه‌ شایه‌تی بدات به‌وه‌ی كه‌ هیچ كه‌سێك شایانی په‌رستن نییه‌ جگه‌ له‌ خواو، منیش پێغه‌مبه‌ری خوام- مه‌گه‌ر به‌یه‌كێ له‌م سیانه‌ نه‌بێت: پیاوی ژن هاوردوو ژنی مێرد كردو كه‌ زینا بكه‌ن، و گیان به‌ گیان [كه‌سێ كه‌سێ به‌ ناحه‌قی بكوژێ و له‌ تۆڵه‌یدا ده‌كوژرێته‌وه‌] و كه‌سێ پاشگه‌ز بێته‌وه‌ له‌ ئاینی خۆی و له‌ كۆمه‌ڵی موسڵمانان جیابێته‌وه‌).

به‌ڵام پیاوی زیناكارو ئافرەتى زیناكار گەر هاوسەردار نەبوون بە ڕێگایەكى شەرعى، ئه‌وه‌ هه‌ر یه‌کێکیان سه‌د دار (شه‌لاق) یان لێ ده‌درێت وساڵێكیش دوور ده‌خرێته‌وه‌ له‌و شوێنه‌ی كه‌وا تاوانه‌كه‌ی تێیدا ئه‌نجامدراوه‌، به‌ به‌ڵگه‌ی فه‌رموده‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا(صلی الله عليه وسلم):( وعلى ابنك جلد مائة وتغريب سنة )متفق عليه.

وه‌ خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت: { الزَّانِيَةُ وَالزَّانِي فَاجْلِدُوا كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مِائَةَ جَلْدَةٍ ۖ وَلَا تَأْخُذْكُمْ بِهِمَا رَأْفَةٌ فِي دِينِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۖ وَلْيَشْهَدْ عَذَابَهُمَا طَائِفَةٌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ} (النور :٢).

 ژن و پیاوی زیناکه‌ر هه‌ر یه‌کێکیان سه‌د دار (شه‌لاق) یان لێ بده‌ن وه‌ به‌زه‌یی هاتنه‌وه‌تان پێیاندا (ژن و پیاوی زیناکه‌ر) نه‌تان گرێ له‌ (جێ به‌جێ کردنی) فه‌رمانی خوا ئه‌گه‌ر ئێوه‌ باوه‌ڕتان هه‌یه‌ به‌ خواو به‌ڕۆژی دوایی وه‌ با ئاماده‌ی بینینی سزادانی ئه‌و دووانه‌ بن کۆمه‌ڵێك له‌ باوه‌ڕداران. (ته‌فسیری پوخته‌ی قورئان)

وه‌ده‌فه‌رموێت:{الزَّانِي لَا يَنْكِحُ إِلَّا زَانِيَةً أَوْ مُشْرِكَةً وَالزَّانِيَةُ لَا يَنْكِحُهَا إِلَّا زَانٍ أَوْ مُشْرِكٌ ۚ وَحُرِّمَ ذَٰلِكَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ} (النور :٣).

 پیاوی زیناکه‌ر ماره‌ی‌ ناکات ته‌نها ئافره‌تی زیناکه‌ر و ئافره‌تی موشریك نه‌بێ وه‌ ئافره‌تی زیناکه‌ر ماره‌ی ناکات پیاوی زیناکه‌ر یا پیاوی موشریك نه‌بێ ئه‌و ماره‌کردن و شووکردن به‌ زیناکه‌ره‌ یا ساغ کراوه‌ له‌سه‌ر ئیمانداران.(ته‌فسیری پوخته‌ی قورئان).

به‌رد باران كردنی ژن و پیاوی داوێن پیس

عن عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ: أَنَّهُ سَمِعَ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَبَّاسٍ (رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَ) يَقُولُ: قَالَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ (رضي الله عنه)، وَهُوَ جَالِسٌ عَلَى مِنْبَرِ رَسُولِ (صلی الله عليه وسلم): إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ مُحَمَّدًا (صلی الله عليه وسلم) بِالْحَقِّ، وَأَنْزَلَ عَلَيْهِ الْكِتَابَ، فَكَانَ مِمَّا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَةُ الرَّجْمِ، قَرَأْنَاهَا وَوَعَيْنَاهَا وَعَقَلْنَاهَا، فَرَجَمَ رَسُولُ (صلی الله عليه وسلم) وَرَجَمْنَا بَعْدَهُ، فَأَخْشَى إِنْ طَالَ بِالنَّاسِ زَمَانٌ أَنْ يَقُولَ قَائِلٌ: مَا نَجِدُ الرَّجْمَ فِي كِتَابِ اللَّهِ تعالى، فَيَضِلُّوا بِتَرْكِ فَرِيضَةٍ أَنْزَلَهَا اللَّهُ، وَإِنَّ الرَّجْمَ فِي كِتَابِ اللَّهِ حَقٌّ عَلَى مَنْ زَنَى -إِذَا أَحْصَنَ- مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ، إِذَا قَامَتِ الْبَيِّنَةُ، أَوْ كَانَ الْحَبَلُ أَوِ الِاعْتِرَافُ.

واته‌: له‌(عبیدالله)ی كوڕی (عبدالله)ی كوڕی (عتبه‌)وه‌ ده‌گێڕنه‌وه‌: كه‌ له‌ (عبدالله)ی كوڕی (عباس)ی بیستووه‌ ده‌یووت: (عمر)ی كوڕی (خطاب) له‌ كاتێكدا كه‌ له‌ سه‌ر دوانگه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا دانیشتووه‌ وتویه‌تی: بێگومان خوا -محمد-ی به‌ حه‌ق ڕه‌وانه‌ كردووه‌ و قورئانی بۆ ناردووه‌، له‌وه‌ی كه‌ خوا ناردبوویه‌ سه‌ری ئایه‌تی به‌رده‌ باران كردنی [داوێن پیس] بوو خوێند بوومانه‌وه‌ ولێی حاڵی بووبوین و تێی گه‌شتبووین، پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) خۆی [پیاو و ژنی] داوێن پیسی به‌رد باران كردوه‌ و ئێمه‌یش پاش ئه‌و كردومانه‌، ئه‌ترسم له‌وه‌ی گه‌ر ڕۆژگار به‌ خه‌ڵكی تێپه‌ڕ بكات و درێژ بكێشێت كه‌سی ئه‌و تۆیان لێڕاست بێته‌وه‌ و بڵێ: له‌نامه‌ی خوای باڵاده‌ستا به‌رده‌ باران كردنی تیا نیه‌ ئینجا سه‌ریان لێبشێوێت و گومڕاببن به‌وازهێنان له‌ حوكمێك كه‌ خوا دای به‌زاندوه‌، به‌ڕاستی به‌رده‌باران كردن له‌ قورئاندا حه‌قێكی نه‌گۆڕه‌ له‌سه‌ر كه‌سێك كه‌ زینای كردبێت، ئه‌گه‌ر ژنی شووكردو یان پیاوی ژن هاوردو بێت به‌و مه‌رجه‌ی [چوار] شایه‌ت هه‌بێت، یان سك پڕبوون، یان دان پیانان.

زیناكردن به‌ چی جێگیر ده‌بێت:

جێگر بوونی زیناكردن به‌ شایه‌تی چوار كه‌س ده‌بێت، خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت: {وَالَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ ثُمَّ لَمْ يَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَدَاءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمَانِينَ جَلْدَةً وَلَا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهَادَةً أَبَدًا ۚ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ} (النور :٤)

  ئه‌وانه‌ی که‌ بوختانی (زینا) ده‌که‌ن بۆ ئافره‌تانی داوێن پاك له‌پاشان چوار شایه‌ت ناهێنن (له‌سه‌ر ڕاستی بوختانه‌که‌یان) ئه‌وه‌ هه‌شتا دار (شه‌لاق) یان لێ بده‌ن ئیتر هه‌رگیز شایه‌تیان لێ وه‌رمه‌گرن وه‌ ئه‌وانه‌ له‌ سنوور ده‌رچوون.(ته‌فسیری پوخته‌ی قورئان)

هه‌روه‌ها به‌ دانپێنان جێگر ده‌بێت وه‌كو كرده‌وه‌ی ماعز خوا لێی ڕازی بێت كاتێك دانینا به‌ زیناكردنه‌كه‌ی وسگپربونی ئه‌و‌ ئافره‌ته‌ی كه‌ زیناكه‌ی له‌گه‌ڵدا كردبوو له‌ لای پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله عليه وسلم).

به‌ردبارانكردنی زیناكه‌ر دوای چوار جار دان پیانانی خۆی

عَنْ بُرَيْدَةَ (رضي الله عنه): أَنَّ مَاعِزَ بْنَ مَالِكٍ الْأَسْلَمِيَّ أَتَى رَسُولَ (صلی الله عليه وسلم) فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنِّي قَدْ ظَلَمْتُ نَفْسِي وَزَنَيْتُ، وَإِنِّي أُرِيدُ أَنْ تُطَهِّرَنِي. فَرَدَّهُ، فَلَمَّا كَانَ مِنَ الْغَدِ أَتَاهُ، فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي قَدْ زَنَيْتُ، فَرَدَّهُ الثَّانِيَةَ: فَأَرْسَلَ رَسُولُ الله (صلی الله عليه وسلم) إِلَى قَوْمِهِ فَقَالَ: (أَتَعْلَمُونَ بِعَقْلِهِ بَأْسًا؟ تُنْكِرُونَ مِنْهُ شَيْئًا). فَقَالُوا: مَا نَعْلَمُهُ إِلَّا وَفِيَّ الْعَقْلِ مِنْ صَالِحِينَا فِيمَا نُرَى. فَأَتَاهُ الثَّالِثَةَ: فَأَرْسَلَ إِلَيْهِمْ أَيْضًا فَسَأَلَ عَنْهُ، فَأَخْبَرُوهُ أَنَّهُ لَا بَأْسَ بِهِ وَلَا بِعَقْلِهِ، فَلَمَّا كَانَ الرَّابِعَةَ حَفَرَ لَهُ حُفْرَةً، ثُمَّ أَمَرَ بِهِ فَرُجِمَ. قَالَ: فَجَاءَتِ الْغَامِدِيَّةُ، فَقَالَتْ: يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي قَدْ زَنَيْتُ فَطَهِّرْنِي. وَإِنَّهُ رَدَّهَا. فَلَمَّا كَانَ الْغَدُ، قَالَتْ: يَا رَسُولَ اللَّهِ لِمَ تَرُدُّنِي؟ لَعَلَّكَ أَنْ تَرُدَّنِي كَمَا رَدَدْتَ مَاعِزًا، فَوَاللَّهِ إِنِّي لَحُبْلَى. قَالَ: (إِمَّا لَا فَاذْهَبِي حَتَّى تَلِدِي). قَالَ: فَلَمَّا وَلَدَتْ أَتَتْهُ بِالصَّبِيِّ فِي خِرْقَةٍ قَالَتْ: هَذَا قَدْ وَلَدْتُهُ، قَالَ: (اذْهَبِي فَأَرْضِعِيهِ حَتَّى تَفْطِمِيهِ). فَلَمَّا فَطَمَتْهُ أَتَتْهُ بِالصَّبِيِّ فِي يَدِهِ كِسْرَةُ خُبْزٍ، فَقَالَتْ: هَذَا يَا نَبِيَّ اللَّهِ قَدْ فَطَمْتُهُ، وَقَدْ أَكَلَ الطَّعَامَ، فَدَفَعَ الصَّبِيَّ إِلَى رَجُلٍ مِنَ الْمُسْلِمِينَ، ثُمَّ أَمَرَ بِهَا فَحُفِرَ لَهَا إِلَى صَدْرِهَا، وَأَمَرَ النَّاسَ فَرَجَمُوهَا، فَيُقْبِلُ خَالِدُ بْنُ الْوَلِيدِ بِحَجَرٍ فَرَمَى رَأْسَهَا، فَتَنَضَّحَ الدَّمُ عَلَى وَجْهِ خَالِدٍ، فَسَبَّهَا، فَسَمِعَ نَبِيُّ الله (صلی الله عليه وسلم) سَبَّهُ إِيَّاهَا فَقَالَ: (مَهْلًا يَا خَالِدُ، فَوَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَقَدْ تَابَتْ تَوْبَةً لَوْ تَابَهَا صَاحِبُ مَكْسٍ لَغُفِرَ لَهُ). ثُمَّ أَمَرَ بِهَا فَصَلَّى عَلَيْهَا وَدُفِنَتْ.

واته‌: له‌(بریده‌)ه‌وه‌ ده‌گێڕنه‌وه‌ كه‌ پیاوێك به‌ ناوی (ماعز)ی كوڕی (مالك)ی (الاسلمی) هاته‌ خزمه‌ت پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) وتی: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا، من سته‌مم له‌ خۆم كردوه‌ و زینام كردوه‌، ئه‌مه‌وێت پاكم كه‌یته‌وه‌ له‌و تاوانه‌. پێغه‌مبه‌ریش (صلی الله عليه وسلم) گه‌ڕاندیه‌وه‌، له‌ ڕۆژی دوایدا سه‌ر له‌به‌یانی هاته‌وه‌و وتی: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا به‌ڕاستی من زینام كردوه‌. ئه‌مجاره‌یشیان هه‌ر گه‌ڕانیه‌وه‌ پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) ناردی بۆلای كه‌س و كار و هۆزه‌كه‌ی فه‌رمووی: (ئایا له‌ عه‌قڵیدا هیچ عه‌یبێك ئه‌بینن، شتێكی وای لێبه‌دی ده‌كه‌ن كه‌ حه‌زی پێ نه‌كه‌ن؟) وتیان: نه‌خێر وای نازانین كه‌ وابێت به‌ڵكو به‌پیاوێكی عاقڵ و ته‌واوی ده‌زانین له‌ پیاو باشانی خۆمان دێته‌ پێش چاومان. بۆ جاری سێهه‌م هاته‌وه‌ بۆلای و، پاشان هه‌م دیسان ناردیه‌وه‌ بۆلایان پرسیاری لێكردن ده‌رباره‌ی، ئه‌وانیش دیسان خه‌به‌ریان پێدایه‌وه‌ كه‌ هیچ شك نابه‌ین نه‌له‌ خۆی و نه‌له‌ عه‌قڵیدا. كه‌ جاری چواره‌م هاته‌وه‌ چاڵێكی بۆ هه‌ڵ كه‌نراو، پاشان فه‌رمانیدا به‌رد بارانیان كرد. ده‌ڵێ: ئینجا ئافره‌تێكی هۆزی (غامیدی) وتی: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا من زینام كردوه‌ پاكم كه‌ره‌وه‌. دیسان ئه‌میشی گه‌ڕانده‌وه‌، بۆ ڕۆژی دوایی هاته‌وه‌ وتی: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا بۆ ده‌مگه‌ڕێنیته‌وه‌؟ ڕه‌نگه‌ بته‌وێت وه‌ك چۆن (ماعز)ت گه‌ڕانده‌وه‌ منیش بگه‌ڕێنیته‌وه‌ ده‌به‌خوا من سكم پڕه‌ فه‌رمووی: (ده‌هه‌ر نا كه‌واته‌ بڕۆتا منداڵه‌كه‌ت ده‌بێت) ده‌ڵێ: كاتێك منداڵه‌كه‌ی بوو هاته‌وه‌ بۆ لای مناڵه‌كه‌ی مه‌لۆتكه‌ كردبوو له‌ پارچه‌ په‌ڕۆیه‌كدا. وتی: ئه‌مه‌ منداڵه‌كه‌یه‌ وابوومه‌، فه‌رمووی: (ده‌بڕۆ شیری پێبده‌ تاله‌ شیر ده‌یبڕیته‌وه‌). كاتێ له‌ شیری بڕیه‌وه‌ به‌ منداڵه‌كه‌وه‌ هاته‌وه‌ بۆ خزمه‌تی منداڵه‌كه‌ پارچه‌ نانێكی به‌ده‌سته‌وه‌ بوو، وتی: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا ئه‌مه‌ منداڵه‌كه‌یه‌ وا له‌ شیر بڕیومه‌ته‌وه‌ و نانه‌خۆره‌یش بووه‌. ئیتر منداڵه‌كه‌ ده‌داته‌ ده‌ست پیاوێك له‌ موسڵمانه‌كان، پاشان فه‌رمان ئه‌كات چاڵێكی بۆ هه‌ڵده‌كه‌نرێت تا سه‌ر سینگی، ئینجا فه‌رمانی كرد به‌ خه‌ڵكی ڕه‌جمیان كرد ئا له‌و كاته‌دا خالدی كوڕی ولید به‌ردێكی تێده‌گرێت ده‌یدا به‌سه‌ریدا و خۆێن فیشقه‌ ده‌كات به‌سه‌روچاوی (خالد)دا، ئه‌ویش جنێوی پێده‌دات، پێغه‌مبه‌ریش (صلی الله عليه وسلم) گوێی له‌جنێوه‌كه‌ی ده‌بێت كه‌ پێی ده‌دات و ده‌فه‌رموێت: هێور و له‌سه‌ر خۆ به‌ ئه‌ی (خالد) سوێندبێت به‌و كه‌سه‌ی گیانی منی به‌ده‌سته‌ ئه‌م ئافره‌ته‌ ته‌وبه‌یه‌كی كرد ئه‌گه‌ر پیاوی باجگریش ئه‌و ته‌وبه‌ی بكردایه‌ خوا لێی خۆش ده‌بوو، پاشان فه‌رمانی پێكرد نویژی له‌سه‌ركرد و شاردیانه‌وه‌.

سزای كه‌سێك دان بنێ به‌ زینادا

عن جَابِرَ بْنَ سَمُرَةَ (رضي الله عنه) قالَ: أُتِيَ رَسُولُ (صلی الله عليه وسلم) بِرَجُلٍ قَصِيرٍ أَشْعَثَ ذِي عَضَلَاتٍ، عَلَيْهِ إِزَارٌ، وَقَدْ زَنَى، فَرَدَّهُ مَرَّتَيْنِ، ثُمَّ أَمَرَ بِهِ فَرُجِمَ، فَقَالَ رَسُولُ (صلی الله عليه وسلم): (كُلَّمَا نَفَرْنَا غَازِينَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ تَخَلَّفَ أَحَدُكُمْ يَنِبُّ نَبِيبَ التَّيْسِ، يَمْنَحُ إِحْدَاهُنَّ الْكُثْبَةَ، إِنَّ اللَّهَ لَا يُمْكِنِّي مِنْ أَحَدٍ مِنْهُمْ إِلَّا جَعَلْتُهُ نَكَالًا. أَوْ: نَكَّلْتُهُ). قَالَ: فَحَدَّثْتُهُ سَعِيدَ بْنَ جُبَيْرٍ فَقَالَ: إِنَّهُ رَدَّهُ أَرْبَعَ مَرَّاتٍ. وَفِي رواية: فَرَدَّهُ مَرَّتَيْنِ أَوْ ثَلَاثًا.

واته‌: (جابر)ی كوڕی (سمرة)ه‌ ده‌ڵێ: پیاوێكی كورته‌ باڵای سه‌روقژ ئاڵۆسكاوی به‌هێز و بازوویان هێنایه‌ خزمه‌ت پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) كه‌ كراسێكی له‌به‌ردابوو، زینای كردبوو، تا دوو جاریش پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) هه‌ر گه‌ڕانیه‌وه‌ [به‌ڵام كابرا هه‌ر ده‌یویست پاك بێته‌وه‌] پاشان پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) فه‌رمانی كرد و به‌ردباران كرا، ئینجا پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) فه‌رمووی: (وا ده‌بێت هه‌ر جارێك ئێمه‌ ده‌رچووین بجه‌نگین له‌ ڕێگه‌ی خوادا یه‌كێك له‌ ئێوه‌ خۆی ده‌گرێته‌ دواوه‌، ئه‌پرمێنێ وه‌ك پرمه‌ی سابرین، شتێكی كه‌م به‌ ئه‌ندازه‌ی ژه‌مێك شیر ده‌دات به‌ یه‌كێك له‌و ئافره‌تانه‌، ئه‌گه‌ر خوا ده‌ستم بدات به‌سه‌ر یه‌كێكیاندا ده‌بێ بیكه‌م به‌په‌ند بۆ خه‌لكی تر، یا په‌ندی داده‌م)

زیناكه‌ر له‌كاتی زینادا ئیمانی نییه

عن أَبُي هُرَيْرَةَ (رضي الله عنه): إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم) قَالَ: (لَا يَزْنِي الزَّانِي حِينَ يَزْنِي وَهُوَ مُؤْمِنٌ...).

واته‌: (ابوهریره‌)(خوای لێ ڕازی بێت) ده‌ڵێ: پێغه‌مبه‌ری خوا(صلی الله عليه وسلم) فه‌رموویه‌تی: (زیناكه‌ر له‌كاتێكدا كه‌زینا ده‌كات ڕۆشنایی ئیمانی لێ ده‌بێته‌وه‌...).

وه‌ بیروباوه‌ڕی ئه‌هلی سوننه‌ ده‌رباره‌ی ئه‌و كه‌سه‌ی زینا ده‌كات ئه‌گه‌ر موه‌حید بێت ئه‌وه‌ یان سزا ده‌درێت به‌ ئه‌ندازه‌ی تاوانه‌كه‌ی پاشان ده‌خرێته‌ به‌هه‌شته‌وه‌، یان خوای گه‌وره‌ له‌سه‌ره‌تاوه‌ لێی خۆش ده‌بێت وپاشان ده‌خرێته‌ به‌هه‌شته‌وه‌.

زیناكردن له‌گه‌ڵ خێزانی دراوسێ

عن عَبْدُ اللَّه بن مسعود (رضي الله عنه) قَالَ: رَجُلٌ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَيُّ الذَّنْبِ أَكْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ؟ قَالَ: (أَنْ تَدْعُوَ لِلَّهِ نِدًّا وَهُوَ خَلَقَكَ). قَالَ: ثُمَّ أَيٌّ؟ قَالَ: (أَنْ تَقْتُلَ وَلَدَكَ مَخَافَةَ أَنْ يَطْعَمَ مَعَكَ). قَالَ: ثُمَّ أَيٌّ؟ قَالَ: (أَنْ تُزَانِيَ حَلِيلَةَ جَارِكَ).

واته‌: (عبدالله‌) كوڕی (مسعود) (خوای لێ ڕازی بێت) ده‌ڵێ: پیاوێك وتی: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله عليه وسلم) كام گوناهه‌ لای خوا گه‌وره‌ترین گوناهه‌؟ فه‌رمووی: (ئه‌وه‌یه‌ هاوه‌ڵ بۆ خوا دابنێی كه‌ ئه‌و دروستی كردووی) وتی: ئینجا چیتر؟ فه‌رمووی: (ئه‌وه‌یه‌كه‌ منداڵه‌كه‌ت بكوژیت له‌ترسی ئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵتا ده‌خوات [واته‌ له‌ترسی به‌خێوكردنی]، وتی: ئینجا چیتر؟ فه‌رمووی: (ئه‌وه‌یه‌ ده‌ست درێژی به‌دڕه‌وشتی بكه‌یته‌ سه‌ر خێزانی دراوسێت).

بڵاوبوونه‌وه‌ی زیناكردن ده‌بێته‌ هۆی هه‌ڵگرتنی عیلم و زانیاری و ده‌ركه‌وتنی نه‌زانین

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ (رضي الله عنه) قَالَ: أَلَا أُحَدِّثُكُمْ حَدِيثًا سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم) لَا يُحَدِّثُكُمْ أَحَدٌ بَعْدِي سَمِعَهُ مِنْهُ: (إِنَّ مِنْ أَشْرَاطِ السَّاعَةِ أَنْ يُرْفَعَ الْعِلْمُ، وَيَظْهَرَ الْجَهْلُ، وَيَفْشُوَ الزِّنَا، وَيُشْرَبَ الْخَمْرُ، وَيَذْهَبَ الرِّجَالُ وَتَبْقَى النِّسَاءُ، حَتَّى يَكُونَ لِخَمْسِينَ امْرَأَةً قَيِّمٌ وَاحِدٌ).

واته‌: (أنس) كوڕی (مالك) (خوای لێ ڕازی بێت) ده‌ڵێ: ئایا فه‌رمووده‌یه‌كتان بۆ باس نه‌كه‌م كه‌له‌ پێغه‌مبه‌رم (صلی الله عليه وسلم) بیستووه‌ و كه‌س دوای من بۆتان باس ناكات كه‌له‌وی بیستبیت. (به‌ڕاستی له‌ نیشانه‌كانی نزیك بوونه‌وه‌ی ڕۆژی قیامه‌ت ئه‌وه‌یه‌: علم و زانیاری به‌رزده‌بێته‌وه‌و، نه‌زانین ده‌رده‌كه‌وێت، زینا و شه‌رواڵ پیسی بڵاوده‌بێته‌وه‌، عه‌ره‌ق ده‌خورێته‌وه‌ پیاوان ده‌ڕۆن و ژنان ده‌مێننه‌وه‌، هه‌تاوای لێدێت په‌نجا ژن یه‌ك سه‌په‌رشتكاریان ده‌بێت).

ئه‌و هۆكارانه‌ی كه‌ یارمه‌تیده‌رن بۆ دوور كه‌وتنه‌وه‌ ووازهێنان له‌ زیناكردن:

یه‌كه‌م: ئه‌بێ به‌نده‌ی باوه‌ڕدار بزانێت هه‌ر كاتێك تاوانی كرد ده‌بێت ده‌ستبه‌جێ ته‌وبه‌ بكات ودوای نه‌خات، خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت:{ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ} (النور :٣١).

واته‌: هه‌مووتان ته‌وبه‌ بکه‌ن و بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ لای خوا ئه‌ی ئیمان داره‌کان تا ڕزگار و سه‌رکه‌وتوو بن.(ته‌فسیری پوخته‌ی قورئان).

دووه‌م: ئه‌بێ ئیماندار ئه‌وه‌ بزانێت دوور كه‌وتنه‌وه‌ له‌م تاوانه‌ یه‌كێكه‌ له‌و كارانه‌ی كه‌وا هاوه‌ڵه‌كان ـ خوا لێیان ڕازی بێت ـ په‌یمانیان دابوه‌ پێغه‌مبه‌ری خوا به‌هیچ شێوه‌یه‌ك نزیكی نه‌كه‌ونه‌وه‌ و كاری وا ئه‌نجام نه‌ده‌ن، له‌ فه‌رموده‌یه‌كی سه‌حیحدا هاتوه‌ كه‌وا پێغه‌مبه‌ری خوا به‌ هاوه‌ڵه‌كانی فه‌رموو:(( بايعوني على أن لا تشركوا بالله شيئا، ولا تسرقوا، ولا تزنوا، ولا تقتلوا أولادكم، ولا تأتوا ببهتان تفترونه بين أيديكم وأرجلكم، ولا تعصوا في معروف، فمن وفى منكم فأجره على الله، ومن أصاب من ذلك شيئا فعوقب في الدنيا فهو كفارة له، ومن أصاب من ذلك شيئا ثم ستره الله فهو إلى الله، إن شاء عفا عنه وإن شاء عاقبه)) رواه البخاری.

سێهه‌م: بایه‌خدان به‌ زوو ژن هێنان، خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت:{ وَأَنْكِحُوا الْأَيَامَىٰ مِنْكُمْ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ ۚ إِنْ يَكُونُوا فُقَرَاءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ ۗ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ} (النور :٣٢).

 واته‌: ژن ماره‌ ببڕن بۆ پیاوانی بێ ژن و ژنانی بێ مێردیش بده‌ن به‌شوو (مێرد) هه‌روه‌ها ئه‌وانه‌ی ئیمان دارو چاکن له‌ کۆیله‌کان (ژنیان بۆ بێنن) و که‌نیزه‌که‌کان (یش بده‌ن به‌شوو) ئه‌گه‌ر ئه‌وان هه‌ژارو که‌م ده‌ست بن خوا له‌ به‌خشنده‌ی و به‌هره‌ی خۆی ده‌وڵه‌مه‌ندو بێ نیازیان ده‌کات وه‌ خوا (به‌هره‌) فراوان و زانا و دانایه‌.(ته‌فسیری پوخته‌ی قورئان).

وپێغه‌مبه‌ری خوا ده‌فه‌رموێت: (يَا مَعْشَرَ الشَّبَابِ، مَنِ اسْتَطَاعَ مِنْكُمُ الْبَاءَةَ فَلْيَتَزَوَّجْ، فَإِنَّهُ أَغَضُّ لِلْبَصَرِ وَأَحْصَنُ لِلْفَرْجِ، وَمَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَعَلَيْهِ بِالصَّوْمِ فَإِنَّهُ لَهُ وِجَاءٌ).متفق علیه.

واته‌: (هه‌ر كه‌س له‌ ئێوه‌ توانای هه‌یه‌، با ژن بهێنێت، چونكه‌ ژن هێنان باشترین هۆكاره‌ بۆ چاوپارێزی و داوێن پارێزی، هه‌ر كه‌سێكیش ناتوانێ با ڕۆژوو بگرێت، چونكه‌ بۆی ده‌بێته‌ قه‌ڵغان).

 چواره‌م: پاراستنی چاو لە تێڕوانینى حەڕام، خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت:{ وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ ۖ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَىٰ عَوْرَاتِ النِّسَاءِ ۖ وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ ۚ}.

 وه‌ بڵێ به‌ ئافره‌تانی ئیمانداریش چاویان داخه‌ن و بپارێزن (له‌ سه‌یر کردنی نامه‌حره‌م) وه‌ عه‌وره‌تیان بپارێزن (له‌ داوێن پیسی) وه‌ جوانی خۆیان ده‌رنه‌خه‌ن جگه‌ له‌وه‌ی به‌ ده‌ره‌وه‌یه‌ و دیاره‌ له‌ جوانی (وه‌ك ده‌م و چاویان و ده‌ستیان) وه‌ با سه‌رپۆشه‌کانیان بده‌ن به‌ سینگ و به‌رۆکیاندا وه‌ جوانی خۆیان ده‌رنه‌خه‌ن (زیاد له‌وه‌ی ده‌رده‌که‌وێت) بۆ مێرده‌کانیان نه‌بێت یا باوکیان یا باوکی مێرده‌کانیان یا کوڕه‌کانیان یا کوڕی مێرده‌کانیان یا براکانیان یا کوڕی براکانیان یا کوڕی خوشکه‌کانیان یا ئافره‌تانی (ئیماندار) یا که‌نیزه‌که‌ کانیان یا ئه‌و شوێن که‌وته‌و پیاوانه‌ی که‌ بێ نیازن له‌ ئافره‌ت (وه‌ك خزمه‌ت کارو پیرو نه‌خۆش که‌ ئاره‌زووی ژن و مێردایه‌تیان نی یه‌) یا ئه‌و منداڵه‌ کوڕانه‌ی که‌ ئاگایان له‌ له‌ش (عه‌وره‌ت) ی ئافره‌تان نه‌بێت (باڵغ نه‌بووبن) (ئافره‌تان له‌کاتی ڕۆشتن دا) قاچیان نه‌ده‌ن به‌ زه‌وی دا (تا ده‌نگی خڕخاڵ و پاوانه‌کانیان بێت و) بزانرێت به‌و جوانی یه‌ی پێیان که‌ شاردویانه‌ته‌وه‌ هه‌مووتان ته‌وبه‌ بکه‌ن و بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ لای خوا ئه‌ی ئیمان داره‌کان تا ڕزگار و سه‌رکه‌وتوو بن.(ته‌فسیری پوخته‌ی قورئان).

پێنجه‌م: ئافره‌تی موسڵمان ده‌بێت سوور بێت له‌سه‌ر حیجابی ئیسلامی وداپۆشین، چونكه‌ هۆكارێكه‌ بۆ پاراستنی كو‌مه‌ڵگه‌.

 شه‌شه‌م: تاك نه‌بونەوەى پیاوو ئافرەتی نامه‌حره‌م ، چونكه‌ به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ ده‌بێته‌ هۆكارێك بۆ ئه‌نجامدانی زیناكردن، وه‌ زۆر جار به‌ هۆی تاك بونه‌وه‌ی پێاوو ئافرت به‌ته‌نیا كاری نابه‌جێ وتاوان كراوه‌.بۆیه‌ پێغه‌مبه‌ری خوا علیه الصلاة والسلام له‌م باره‌یه‌وه‌ ده‌فه‌رموێت:(( لا يخلون رجل بامرأة إلا ومعها ذو محرم، وَلَا تُسَافِرِ الْمَرْأَةُ إِلَّا مَعَ ذِي مَحْرَمٍ)). متفق على صحته.

واته‌: نابێت هیچ پیاوێك ته‌نیا بكه‌وێـت له‌گه‌ڵ هیچ ئافره‌تێكدا، مه‌گه‌ر مه‌حره‌می له‌گه‌ڵدا بێـت، هه‌روه‌ها ئافره‌ت نابێت سه‌فه‌ر بكات مه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ مه‌حره‌مدا.

 وقوله صلى الله عليه وسلم: ((من كان يؤمن بالله واليوم الآخر فلا يخلون بامرأة ليس لها محرم فإن ثالثهما الشيطان)) صححه الألباني.

له‌ كۆتاییدا داواكارم له‌ خوای گه‌وره‌ هه‌موولاێكمان بپارێزێت له‌ هه‌موو خراپه‌یه‌ك وله‌گوناهی هه‌موولاێكمانیش خۆش بێت.

سه‌رچاوه‌كان:

١- نامێلكه‌ی: ولا تقربوا الزنا، عبد العزیز محمد الوهیبی.

٢- به‌رنامه‌ی ده‌نگی قورئان وه‌شانی ٤.١، سایتی ده‌نگی ئیسلام.

٣- به‌رنامه‌ی ساباتی فه‌رمووده‌، سایتی ده‌نگی ئیسلام.