مانای ئه‌و ئایتانه‌ی ده‌رباره‌ی ( استغفار ) هاتون

ئاماده‌كردنی : سه‌رباز حه‌مید كه‌ركوكی

پێداچونه‌وه‌ی :پشتیوان سابیر عه‌زیز

﴿ معنى الآيات الواردة في الاستغفار ﴾

إعداد : سرباز حميد كركوكي

مراجعة : بشتيوان صابر عزيز

 مانای ئه‌و ئایتانه‌ی ده‌رباره‌ی ( استغفار ) هاتون

‌

 یه‌كه‌م: ئه‌و كه‌سانه‌ی تاوانبارن تكایان وایه‌ خوای گه‌وره‌ لێیان خۆش بێت؛ چونكه‌ خوای گه‌وره‌ لێ خۆشبووی میهره‌بانه‌.

 1- ﴿ إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللَّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (173) ﴾ سوره‌تی البقرة.

واته: ئه‌وه‌ی (که‌ خوا) قه‌ده‌غه‌ی کردوه‌ لێتان ته‌نها مرداره‌وه‌ بوو و خوێن (ی ڕه‌وان) و گۆشتی به‌راز و ئه‌وه‌ی که‌ سه‌ر بڕابێ به‌ ناوی غه‌یری خواوه‌ ئینجا هه‌ر که‌سێک ناچار بوو (به‌ خواردنی یه‌کێک له‌مانه‌) به‌بێ یاخی بوون و ده‌رچوون له‌سنوور ئه‌وه‌ هیچ گوناهێکی له‌سه‌ر نی یه‌ بێگومان خوا لێ خۆشبووی میهره‌بانه‌.

 2- ﴿ الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشَاءِ وَاللَّهُ يَعِدُكُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَفَضْلًا وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ (268) ﴾ سوره‌تی البقرة.

واته: شه‌یتان ده‌تان ترسێنێ به‌ هه‌ژاری وه‌فه‌رمانتان پێده‌دات به‌ خراپه‌ وه‌ خوا به‌ڵێنی لێخۆشبوون و چاکه‌تان پێده‌دات خوا فراوان میهره‌بانی زانایه‌.

 3- ﴿ لَا يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُولِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِينَ دَرَجَةً وَكُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْرًا عَظِيمًا (95) دَرَجَاتٍ مِنْهُ وَمَغْفِرَةً وَرَحْمَةً وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا (96) ﴾ سوره‌تی النساء .

 واته: یه‌کسان نین دانیشتوان(له‌ جیهادی ڕێ ی خودا) له‌ باوه‌ڕداران جگه‌ له‌ خاوه‌ن عوزره‌کان(نه‌خۆش، کوێر، شه‌ل) له‌گه‌ڵ تێکۆشه‌رانی ڕێگه‌ی خوادا به‌ ماڵ و گیانیان خوا باوی داوه‌ تێکۆشه‌ران به‌ ماڵ و گیانیان به‌سه‌ر دانیشتوان(له‌ جیهاد) دا به‌ پله‌یه‌ك وه‌ هه‌ر یه‌ك له‌و دوو تاقمه‌ خوا به‌ڵێنی پاداشتی زۆر چاکی پێ داوون(که‌ به‌هه‌شته‌)، وه‌ خوا ڕێزی تێکۆشه‌رانی داوه‌ به‌سه‌ر دانیشتووه‌کاندا به‌ پاداشتێکی گه‌وره‌، له‌ لای(خوا) وه‌ پله‌ی زۆر و لێ خۆش بوون و میهره‌بانیان بۆ هه‌یه‌ وه‌ خوا هه‌میشه‌ لێبورده‌ی میهره‌بانه‌.

 دووه‌م: خوای گه‌وره‌ فه‌رمانی كردوه‌ به‌ ( استغفار ):

 1- ﴿ ثُمَّ أَفِيضُوا مِنْ حَيْثُ أَفَاضَ النَّاسُ وَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (199) ﴾ سوره‌تی البقرة.  

واته: له‌ پاشان بگه‌ڕێنه‌وه‌ له‌وشوێنه‌ی خه‌ڵکی لێ ی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ وه‌داوای لێ خۆشبوون بکه‌ن له‌خوا بێگومان خوا لێ خۆشبوو میهره‌بانه‌.

 2- ﴿ وَلَقَدْ آَتَيْنَا مُوسَى الْهُدَى وَأَوْرَثْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ (53) هُدًى وَذِكْرَى لِأُولِي الْأَلْبَابِ (54) فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ بِالْعَشِيِّ وَالْإِبْكَارِ (55)  ﴾ سوره‌تی الغافر.

 واته: سوێند به‌خوا به‌ڕاستی ئێمه‌ ته‌وراتمان دا به‌ مووسا وه‌ نه‌وه‌کانی ئیسرائیلمان کرده‌ میرات گری ته‌ورات، که‌ هۆی ڕێنموونیی و په‌ندو بیر خه‌ره‌وه‌یه‌ بۆ خاوه‌ن ژیری یه‌کان، ئینجا (ئه‌ی موحه‌ممه‌د(صلی الله‌ علیه‌ وسلم)) خۆگر به‌ بێگومان به‌ڵێنی خوا هه‌قه‌و دێته‌ دی وه‌ داوای لێبوردنی گوناهت بکه‌ وه‌ ته‌سبیحات بکه‌ به‌ ستایشی په‌روه‌ردگارت به‌ ئێواران و به‌ به‌یانیان دا.

 3- ﴿ فَاعْلَمْ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مُتَقَلَّبَكُمْ وَمَثْوَاكُمْ (19) ﴾ سوره‌تی محمد.

 واته: که‌واته‌ دڵنیابه‌ و بزانه‌ بێجگه‌ له‌ ئه‌ڵڵا(الله‌) هیچ په‌رستراوێکی (ڕاست) نی یه‌ وه‌ داوای لێبوردن بکه‌ (له‌ خوا) بۆ گوناهی خۆت وه‌ بۆ (گوناهی) پیاوان و ئافره‌تانی ئیماندار و بێگومان خوا ده‌زانێ به‌ جم و جوڵتان (له‌ ڕۆژدا) و ئارام گرتنتان (له‌ شه‌و) دا.

 سێهه‌م: پێغه‌مبه‌ران و پێاوچاكان بانگه‌وازی گه‌له‌كانیان كردوه‌ بۆ ( استغفار ):

 1- ﴿ وَيَا قَوْمِ لَا يَجْرِمَنَّكُمْ شِقَاقِي أَنْ يُصِيبَكُمْ مِثْلُ مَا أَصَابَ قَوْمَ نُوحٍ أَوْ قَوْمَ هُودٍ أَوْ قَوْمَ صَالِحٍ وَمَا قَوْمُ لُوطٍ مِنْكُمْ بِبَعِيدٍ (89) وَاسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي رَحِيمٌ وَدُودٌ (90) ﴾ سوره‌تی هود.

واته: ئه‌ی گه‌له‌که‌م دژایه‌تیتان له‌گه‌ڵم نه‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی تووشتان ببێ وێنه‌ی ئه‌و (سزایه‌) ی تووشی گه‌لی نووح یان گه‌لی هوود یان گه‌لی صاڵح بوو خۆ گه‌له‌که‌ی لووط دوور نی یه‌ لێتانه‌وه‌ (چییان به‌سه‌ر) هات، وه‌ داوای لێبوردنیش له‌ په‌روه‌ردگارتان بکه‌ن پاشان بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ لای به‌ڕاستی په‌روه‌ردگارم میهره‌بانی دڵسۆزه‌.

 2- ﴿ فَلَمَّا رَأَى قَمِيصَهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ قَالَ إِنَّهُ مِنْ كَيْدِكُنَّ إِنَّ كَيْدَكُنَّ عَظِيمٌ (28) يُوسُفُ أَعْرِضْ عَنْ هَذَا وَاسْتَغْفِرِي لِذَنْبِكِ إِنَّكِ كُنْتِ مِنَ الْخَاطِئِينَ (29) ﴾ سوره‌تی یوسف.

واته: عه‌زیز وتی یوسف واز بێنه‌ له‌م کاره‌و باسی مه‌که‌ و (ژنه‌که‌) تۆش بۆ گوناهه‌که‌ت داوای لێخۆش بوون بکه‌ چونکه‌ به‌ڕاستی تۆ له‌پێڕی تاوانبارانی.

 چواره‌م: استغفار له‌ سیفاتی پێغه‌مبه‌ران پیاوچاكانه‌:

 1- ﴿ آَمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آَمَنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ (285) لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا رَبَّنَا وَلَا تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنَا رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلْنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا أَنْتَ مَوْلَانَا فَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ (286) ﴾ سوره‌تی البقرة.

واته: پێغه‌مبه‌ر بڕوای هێنا به‌و نامه‌یه‌ی که‌ بۆی نێرراوه‌ له‌ په‌روه‌ردگاری یه‌وه‌ له‌گه‌ڵ بڕواداراندا هه‌موو بڕوایان هێناوه‌ به‌خوا و فریشته‌کانی و نامه‌کانی و په‌یامبه‌رانی جیاوازی ناکه‌ین له‌ نێوان هیچ یه‌کێک له‌ په‌یامبه‌رانی(بڕواداره‌کان) وتیان: (پێغه‌مبه‌ر ئایینی خوای پێ‌ گه‌یاندین ئێمه‌ش) بیستمان فه‌رمانبه‌رییمان کرد داوای لێخۆشبوونت لێ ده‌که‌ین ئه‌ی په‌روه‌ردگارمان وه‌ هه‌ر بۆ لای تۆیه‌ گه‌ڕانه‌وه‌، خوا داوا له‌ هیچ که‌سێک ناکات مه‌گه‌ر به‌ ئه‌ندازه‌ی توانای خۆی(سوودی) بۆ خۆی هه‌یه‌ هه‌ر چاکه‌یه‌ک بکات(با هه‌ر به‌دڵیش بێت) وه‌ (زیانی) له‌سه‌ر خۆیه‌تی هه‌ر خراپه‌یه‌ک بکات(به‌عه‌مدی و ئه‌ندامی له‌ش) ئه‌ی په‌روه‌ردگارمان لێمان مه‌گره‌ ئه‌گه‌ر کرده‌وه‌یه‌کی پێویستمان له‌بیرچوو یا به‌هه‌ڵه‌ گوناهێکمان کرد ئه‌ی په‌روه‌ردگار له‌سه‌رمان دامه‌نێ باری قورس وه‌ک دات ناوه‌ له‌سه‌ر ئه‌وانه‌ی پێش ئێمه‌ ئه‌ی په‌روه‌ردگارمان به‌ڵای وامان به‌سه‌ردا مه‌ده‌ که‌ بۆمان هه‌ڵ نه‌گیرێت وه‌ گوناهه‌کانمان بسڕه‌وه‌ ، وه‌ لێمان خۆشبه‌ وه‌ میهره‌بانیمان له‌گه‌ڵدا بکه‌ تۆی یاریده‌ده‌رو کارسازمان که‌واته‌ سه‌رمان بخه‌ به‌سه‌ر گه‌لی بێ بڕوایاندا.

 2- ﴿ قَالُوا لَنْ نُؤْثِرَكَ عَلَى مَا جَاءَنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالَّذِي فَطَرَنَا فَاقْضِ مَا أَنْتَ قَاضٍ إِنَّمَا تَقْضِي هَذِهِ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا (72) إِنَّا آَمَنَّا بِرَبِّنَا لِيَغْفِرَ لَنَا خَطَايَانَا وَمَا أَكْرَهْتَنَا عَلَيْهِ مِنَ السِّحْرِ وَاللَّهُ خَيْرٌ وَأَبْقَى (73) ﴾ سوره‌تی طه.

 واته: ساحیره‌کان وتیان ئێمه‌ هه‌رگیز تۆ هه‌ڵنابژێرین به‌سه‌ر ئه‌و نیشانه‌و موعجیزانه‌دا که‌ بۆمان هاتووه‌ (وه‌ تۆ هه‌ڵنابژێرین به‌سه‌ر) ئه‌و خوایه‌ی که‌ له‌ نه‌بوون ئێمه‌ی دروست کردووه‌ جا هه‌رچیت له‌ده‌ست دێت بیکه‌ بێگومان تۆ ته‌نها له‌م ژیانی دنیا ده‌ست ده‌ڕواو بڕیار ده‌ده‌یت، به‌ڕاستی ئێمه‌ باوه‌ڕمان هێنا به‌ په‌روه‌ردگارمان بۆ ئه‌وه‌ی له‌ تاوانه‌کانمان خۆش ببێت هه‌روه‌ها له‌و جادووه‌ش که‌ به‌ زۆر پێت کردین وه‌ خوای گه‌وره‌ (پاداشتی) چاکتره‌و به‌رده‌وام تره‌.

 پێنجه‌م: استغفار كردن بۆ خۆت غه‌یری خۆتیش ده‌بێت:

 1- ﴿ وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا (64) ﴾ سوره‌تی النساء .

واته: وه‌ هیچ پێغه‌مبه‌رێکمان ڕه‌وانه‌ نه‌کردووه‌ ته‌نها بۆ ئه‌وه‌ نه‌بێت گوێڕایه‌ڵی بکرێت به‌فه‌رمانی خوا وه‌ بێگومان ئه‌گه‌ر ئه‌وان کاتێ سته‌میان له‌ نه‌فسی خۆیان کرد بهاتنایه‌ بۆ لات و داوای لێ بوردنیان بکردایه‌ له‌ خوا پێغه‌مبه‌ریش داوای لێ خۆش بوونی بۆ بکردنایه‌ بێگومان ده‌یان بینی خوا په‌شیمانی وه‌رگری به‌به‌زه‌یی یه‌.