Аҳволи Дӯзах ва дӯзахиён дар Қуръони карим

Аҳволи Дӯзах ва дӯзахиён дар Қуръони карим

[Тоҷикӣ – Tajiki طاجيكية –]

Муҳаммадиқболи САДРИДДИН

2015 - 1436

وصف النار في القرآن الكريم

«باللغة الطاجيكية»

محمد إقبال صدر الدين

2015 - 1436

Аҳволи Дӯзах ва дӯзахиён дар Қуръони карим

(Идома аз мақолаи гузашта)

Бояд зикр намуд, ки дар ду бахши мақолаи қаблӣ, “Васфи ҷаннати ҷовидон дар Қуръони карим ” бахшҳои зиёде мисли васфи биҳишт, зинати биҳиштиён, ҳамнашинӣ бо онҳо, занони аҳли ҷаннат, ҳурони биҳишт, беҳтарин ҳадяи ҷаннатиён, дидани ҷамоли Парвардигор ва амсоли ин барин бахшҳо пешкаши шумо азизон намудам ҳоло бошад дар ин мақола мавзӯи дигар,ки он аҳволи аҳли нор, Худо моро аз он солим нигоҳ дорад“Аҳволи Дӯзах ва дузахиён дар Қуръони карим” мепардозам зеро барои ҳар мусалмон донистан ва хонданӣ ин мавзӯъ муҳиму фаҳмидани онҳо ҳатмӣ аст. Аз ин хотир муқаддимаро тулонӣ наменамоям, мепардозам ба асли мавзуъи матраҳ гардида умед аст писанди шумо азизон қарор бигирад.

1) Либоси дӯзахиён

Дар ин маврид Худованд мефармояд:

﴿وَتَرَى ٱلۡمُجۡرِمِينَ يَوۡمَئِذٖ مُّقَرَّنِينَ فِي ٱلۡأَصۡفَادِ ٤٩ سَرَابِيلُهُم مِّن قَطِرَانٖ وَتَغۡشَىٰ وُجُوهَهُمُ ٱلنَّارُ ٥٠﴾ [ابراهيم: ٤٩، ٥٠]

«Гунаҳкоронро дар он рӯз бо занҷирҳо, дасту по ба гардан баста бубинӣ. Ҷомаҳошон аз қатирон аст ва оташ суратҳошонро фурӯ пӯшидааст».

(Сураи Иброҳим, оёти 49-50)

Қатирон миси дар дараҷаи баландтарини ҳарорат доғшударо мегӯянд.

2)Намунаҳое аз азоби Дӯзах

А)Азобҳои гуногуни дӯзахиён

Худованд дар ин маврид дар ин оятҳо мефармояд:

﴿ٱلنَّارُ يُعۡرَضُونَ عَلَيۡهَا غُدُوّٗا وَعَشِيّٗاۚ وَيَوۡمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَةُ أَدۡخِلُوٓاْ ءَالَ فِرۡعَوۡنَ أَشَدَّ ٱلۡعَذَابِ ٤٦﴾ [غافر: ٤٦]

«Ҳар субҳу шом онҳо бар оташ арза шаванд ва рӯзе, ки қиёмат барпо шавад (фариштагонро нидо дода шавад, ки) хонадони Фиръавнро ба сахттарин азобҳо дароваред!»

(Сураи Ғофир, ояти 46)

﴿ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَصَدُّواْ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ زِدۡنَٰهُمۡ عَذَابٗا فَوۡقَ ٱلۡعَذَابِ بِمَا كَانُواْ يُفۡسِدُونَ ٨٨﴾ [النحل: ٨٨]

«Онон, ки кофир шуданд ва дигаронро аз роҳи Худо боздоштанд, ба сабаби фасоде, ки мекарданд азобе бар азобашон хоҳем афзуд».

(Сураи Наҳл, ояти 88)

Паёмбари Худо (с) камтарин азоби Дӯзахро зикр намуда, фармуданд:

«Камтарини азоби Дӯзах ҳамон аст, ки дар зери қадами мард порчае (лахчае) аз оташ гузошта мешавад, ки мағзи сараш бар асари он ҷӯш мезанад».

Б) Ҳашри дӯзахиён бар рӯйҳояшон ва фарогирии оташ онҳоро

Ва дигар хорию залилӣ, ки Худо бар дӯзахиён додааст, он аст, ки рӯзи қиёмат онҳо бар рӯйҳояшон бо чашмони нобино ва гӯшҳои ношунаво ва забони баста ҳашр хоҳанд шуд. Худованд дар ин маврид дар чанд ҷои Қуръони карим мефармояд:

﴿وَمَن يَهۡدِ ٱللَّهُ فَهُوَ ٱلۡمُهۡتَدِۖ وَمَن يُضۡلِلۡ فَلَن تَجِدَ لَهُمۡ أَوۡلِيَآءَ مِن دُونِهِۦۖ وَنَحۡشُرُهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ عَلَىٰ وُجُوهِهِمۡ عُمۡيٗا وَبُكۡمٗا وَصُمّٗاۖ مَّأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ كُلَّمَا خَبَتۡ زِدۡنَٰهُمۡ سَعِيرٗا ٩٧﴾ [الاسراء: ٩٧]

«Ва ҳар киро Худо ҳидоят кунад, ҳидоятшуда аст. Ва касонеро гумроҳ созад, ҷуз Худои барҳақ барои онҳо сарпарасте наёбӣ ва дар рӯзи Қиёмат, дар ҳоле ки чеҳраҳояшон рӯ ба замин аст, кӯру гунг ва кару зинда ва ҷамъашон мекунем ва ҷаҳаннам ҷойгоҳи онҳост, ҳар вақте шуълаи он фурӯ нишинад, бештар меафрӯземаш».

(Сураи Исро, ояти 97)

«Ва ононро, ки корҳои бад кардаанд (чун ширк ва маъсият) сарнагун дар оташ андохта шаванд, оё ҷуз мувофиқи корҳое, ки кардаед, ҷазо меёбед?»

(Сураи Намл, ояти 90)

Пас аз он, бо оташ рухсори ононро доғ намуда, ҳамеша ононро фаро хоҳад гирифт ва ҳеҷ пардае нахоҳанд ёфт, то ононро каме ҳам бошад аз оташ нигоҳ дорад.

﴿تَلۡفَحُ وُجُوهَهُمُ ٱلنَّارُ وَهُمۡ فِيهَا كَٰلِحُونَ ١٠٤﴾ [المؤمنون : ١٠٤]

«Оташ чеҳраҳояшонро месӯзонад ва дар Дӯзах туршрӯянд».

(Сураи Муъминун, ояти 104)

В) Бар чеҳраҳояшон дар оташ кашидани кофирон.

Ва яке аз анвои азоби дардноки кофирон ин бар рӯйҳояшон дар оташ кашидани онҳост. Чунончи Худованд мефармояд:

﴿إِنَّ ٱلۡمُجۡرِمِينَ فِي ضَلَٰلٖ وَسُعُرٖ ٤٧ يَوۡمَ يُسۡحَبُونَ فِي ٱلنَّارِ عَلَىٰ وُجُوهِهِمۡ ذُوقُواْ مَسَّ سَقَرَ ٤٨﴾ [القمر: ٤٧، ٤٨]

«Ҳароина, гунаҳкорон дар гумроҳиву ҷунунанд. Рӯзе, ки онҳоро ба чеҳраҳояшон дар ҷаҳаннам кашанд, ки бичашед азоби сақарро (Дӯзахро)».

(Сураи Қамар, оёти 47-48)

Барои бештар гаштани дарду алам кофиронро бар занҷирҳо баста, пас аз он дар оташ кашида мешаванд. Чунончи Худованд мефармояд:

﴿ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِٱلۡكِتَٰبِ وَبِمَآ أَرۡسَلۡنَا بِهِۦ رُسُلَنَاۖ فَسَوۡفَ يَعۡلَمُونَ ٧٠ إِذِ ٱلۡأَغۡلَٰلُ فِيٓ أَعۡنَٰقِهِمۡ وَٱلسَّلَٰسِلُ يُسۡحَبُونَ ٧١ فِي ٱلۡحَمِيمِ ثُمَّ فِي ٱلنَّارِ يُسۡجَرُونَ ٧٢﴾ [غافر: ٧٠، ٧٢]

«Касоне, ки ин китобро дурӯғ мешуморанд ва он чиро, ки ба василаи паёмбарон фиристодаем такзиб мекунанд, ба зудӣ хоҳанд донист. Он гоҳ, ки тавқҳоро ба гарданҳояшон андозанд ва дар оби ҷӯшон бо занҷирҳо бикашандашон, сипас дар оташ афрӯхта шаванд».

(Сураи Ғофир, оёти 70-72)

Г)Сиёҳ намудани рӯи дӯзахиён

Худованд дар охират рӯи дӯзахиёнро монанди торикиҳои шаб сиёҳ хоҳад намуд. Худованд мефармояд:

﴿وَٱلَّذِينَ كَسَبُواْ ٱلسَّيِّ‍َٔاتِ جَزَآءُ سَيِّئَةِۢ بِمِثۡلِهَا وَتَرۡهَقُهُمۡ ذِلَّةٞۖ مَّا لَهُم مِّنَ ٱللَّهِ مِنۡ عَاصِمٖۖ كَأَنَّمَآ أُغۡشِيَتۡ وُجُوهُهُمۡ قِطَعٗا مِّنَ ٱلَّيۡلِ مُظۡلِمًاۚ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ ٢٧﴾ [يونس : ٢٧]

«Ва барои онон, ки муртакиби бадиҳо шаванд, подоши ҳар бадӣ монанди он аст ва хорӣ бар онҳо ғолиб мешавад. Касе онҳоро аз хашми Худо нигаҳ намедорад, чунон шаванд, ки гӯё рӯйҳошон дар порае аз шаби торик пӯшида шудааст. Инҳо аҳли ҷаҳаннаманд ва ба таври ҳамеша дар он ҳастанд».

(Сураи Юнус, ояти 27)

Ғ) Фарогирии оташ дӯзахиёнро

Ҳамчуноне ки кофиронро гуноҳ аз ҳар тараф фаро гирифтааст, ҳамон гуна подошро хоҳанд дид ва ононро оташ аз ҳар тараф фаро хоҳад гирифт.

Чунончи дар ин маврид Худованди қодиру тавоно дар ин оятҳо мефармояд:

﴿لَهُم مِّن جَهَنَّمَ مِهَادٞ وَمِن فَوۡقِهِمۡ غَوَاشٖۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلظَّٰلِمِينَ ٤١﴾ [الاعراف: ٤١]

«Бистаре аз оташи ҷаҳаннам дар зер ва пӯшише аз оташи ҷаҳаннам бар рӯй доранд. Ва ситамкоронро инчунин ҷазо медиҳем!»

(Сураи Аъроф, ояти 41)

Ва мақсади дар оят зикршуда он аст, ки кофиронро оташ аз боло ва поён фаро хоҳад гирифт.

Худованд мефармояд:

﴿يَوۡمَ يَغۡشَىٰهُمُ ٱلۡعَذَابُ مِن فَوۡقِهِمۡ وَمِن تَحۡتِ أَرۡجُلِهِمۡ وَيَقُولُ ذُوقُواْ مَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ ٥٥﴾ [العنكبوت: ٥٥]

«Рӯзе, ки азоб аз болои сару зери пой онҳоро дарбар мегирад ва Худо мегӯяд: «Ба хотири аъмоле, ки мекардед, инак азобро бичашед».

(Сураи Анкабут, ояти 55)

Ва дар ҷои дигар мефармояд:

﴿لَهُم مِّن فَوۡقِهِمۡ ظُلَلٞ مِّنَ ٱلنَّارِ وَمِن تَحۡتِهِمۡ ظُلَلٞۚ ذَٰلِكَ يُخَوِّفُ ٱللَّهُ بِهِۦ عِبَادَهُۥۚ يَٰعِبَادِ فَٱتَّقُونِ ١٦﴾ [الزمر: ١٦]

«Болои сарашон табақоти оташ аст ва дар зери пояшон табақоти оташ». Ин чизест, ки Худо бандагони худро ба он метарсонад. Пас, эй бандагони Ман, аз Ман битарсед!

(Сураи Зумар, ояти 16)

Ва дар ҷои дигар Худованд баён намудааст, ки оташ монанди деворест, ки дӯзахиёнро иҳота менамояд ва барои кофирон берун баромадан аз он девор амри ношуданист.

Худованд мефармояд:

﴿وَقُلِ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّكُمۡۖ فَمَن شَآءَ فَلۡيُؤۡمِن وَمَن شَآءَ فَلۡيَكۡفُرۡۚ إِنَّآ أَعۡتَدۡنَا لِلظَّٰلِمِينَ نَارًا أَحَاطَ بِهِمۡ سُرَادِقُهَاۚ وَإِن يَسۡتَغِيثُواْ يُغَاثُواْ بِمَآءٖ كَٱلۡمُهۡلِ يَشۡوِي ٱلۡوُجُوهَۚ بِئۡسَ ٱلشَّرَابُ وَسَآءَتۡ مُرۡتَفَقًا ٢٩﴾ [الكهف: ٢٩]

Бигӯ: «Ин сухани ҳақ аз ҷониби Парвардигори шумост. Ҳар кӣ бихоҳад, имон биёварад ва ҳар кӣ бихоҳад, кофир шавад». Мо барои кофирон оташе, ки он ҳамаро дар бар мегирад омода кардаем ва чун ба истиғоса (додхоҳӣ) об хоҳанд, аз обе чун миси гудохта, ки аз ҳарораташ чеҳраҳо кабоб мешаванд, бихӯронан-дашон. Чӣ бад обе ва чӣ бад оромгоҳе!»

(Сураи Каҳф, ояти 29)

Ва дар оят суродиқ ба маънои панҷара ва девор, ки он ҷоро иҳота менамояд, омадааст.

Д) Шуъла задани оташ дар дилҳо

Худованд мефармояд:

﴿كَلَّاۖ لَيُنۢبَذَنَّ فِي ٱلۡحُطَمَةِ ٤ وَمَآ أَدۡرَىٰكَ مَا ٱلۡحُطَمَةُ ٥ نَارُ ٱللَّهِ ٱلۡمُوقَدَةُ ٦ ٱلَّتِي تَطَّلِعُ عَلَى ٱلۡأَفۡ‍ِٔدَةِ ٧﴾ [الهمزة: ٤، ٧]

«Ҳаргиз чунин нест, албатта ӯро дар ҳутамаҳ андозанд. Ва ту чӣ донӣ, ки ҳутамаҳ чист? Оташи афрӯхтаи Худост, ки бар дилҳо ғалаба меёбад».

(Сураи Ҳумаза, оёти 4-7)

Е) Банд ва занҷирҳои дӯзахиён

Худованд барои дӯзахиён қайдҳо ва занҷирҳо омода намудааст, ки мефармояд:

﴿إِنَّآ أَعۡتَدۡنَا لِلۡكَٰفِرِينَ سَلَٰسِلَاْ وَأَغۡلَٰلٗا وَسَعِيرًا ٤﴾ [الانسان: ٤]

«Ҳароина, Мо барои кофирон занҷирҳову ғулҳо ва оташи афрӯхта омода кардаем».

(Сураи Инсон, ояти 4)

﴿إِنَّ لَدَيۡنَآ أَنكَالٗا وَجَحِيمٗا ١٢ وَطَعَامٗا ذَا غُصَّةٖ وَعَذَابًا أَلِيمٗا ١٣﴾ [المزمل: ١٢، ١٣]

«Ҳароина, назди Мост бандҳои гарон ва Дӯзах ва таоме гулӯгиру азобе дардовар».

(Сураи Музаммил, оёти 12-13)

Ва он қайдҳо бар гарданҳои онон баста мешаванд. Худованд мефармояд:

﴿وَقَالَ ٱلَّذِينَ ٱسۡتُضۡعِفُواْ لِلَّذِينَ ٱسۡتَكۡبَرُواْ بَلۡ مَكۡرُ ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ إِذۡ تَأۡمُرُونَنَآ أَن نَّكۡفُرَ بِٱللَّهِ وَنَجۡعَلَ لَهُۥٓ أَندَادٗاۚ وَأَسَرُّواْ ٱلنَّدَامَةَ لَمَّا رَأَوُاْ ٱلۡعَذَابَۚ وَجَعَلۡنَا ٱلۡأَغۡلَٰلَ فِيٓ أَعۡنَاقِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْۖ هَلۡ يُجۡزَوۡنَ إِلَّا مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ ٣٣﴾ [سبا: ٣٣]

«Забуншуморидашудагон ба қудратмандон гӯянд: «Балки, шумо шабу рӯз ҳила мекардед, он гоҳ ки моро фармон медодед, ки ба Худои барҳақ кофир шавем ва барои Ӯ шариконе қарор диҳем!» Ва чун азобро бубинанд, дар дил пушаймонӣ кунанд. Ва Мо ғулҳоро (тавқҳои азобро) бар гарданҳои кофирон бигузорем. Оё на чунин аст, ки дар баробари аъмолашон ҷазо дода мешаванд?

(Сураи Сабо,ояти 33)

﴿إِذِ ٱلۡأَغۡلَٰلُ فِيٓ أَعۡنَٰقِهِمۡ وَٱلسَّلَٰسِلُ يُسۡحَبُونَ ٧١﴾ [غافر: ٧١]

«Он гоҳ ки тавқҳоро ба гарданҳошон андозанд ва бо занҷирҳо бикашандашон».

(Сураи Ғофир, ояти 71)

﴿إِنَّ لَدَيۡنَآ أَنكَالٗا وَجَحِيمٗا ١٢﴾ [المزمل: ١٢]

«Ҳароина, назди Мост бандҳои гарон ва Дӯзах»

(Сураи Муззаммил, ояти 12)

Занҷирҳо дигар намуди азоб аст, ки ба онҳо гунаҳкорон баста мешаванд, ҳамчуноне, ки дар дунё гунаҳкорон бо онҳо баста мешаванд.

Ва дигар намуди азоб, ки дӯзахиён ба он гирифтор хоҳанд шуд ва Худованди субҳон дар каломи покаш аз он хабар додаст, ин аст:

﴿خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ٣٠ ثُمَّ ٱلۡجَحِيمَ صَلُّوهُ ٣١ ثُمَّ فِي سِلۡسِلَةٖ ذَرۡعُهَا سَبۡعُونَ ذِرَاعٗا فَٱسۡلُكُوهُ ٣٢﴾ [الحاقة: ٣٠، ٣٢]

«Бигиредаш ва занҷираш кунед! Ва ба ҷаҳаннамаш дароред! Ва ӯро бо занҷире, ки дарозияш ҳафтод зироъ (аз оринҷ то ангушт) аст бикашед!»

(Сураи Алҳоққа, оёти 30-32)

Ё) Шайтон ва маъбудони бехудоён дар оташанд

Худованд мефармояд:

﴿إِنَّكُمۡ وَمَا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنتُمۡ لَهَا وَٰرِدُونَ ٩٨ لَوۡ كَانَ هَٰٓؤُلَآءِ ءَالِهَةٗ مَّا وَرَدُوهَاۖ وَكُلّٞ فِيهَا خَٰلِدُونَ ٩٩﴾ [الانبياء: ٩٨، ٩٩]

«Шумо ва он чизҳое, ки аз ғайри Аллоҳ мепарастидед, ҳезумҳои ҷаҳаннамед. Шумо ба ҷаҳаннам хоҳед рафт! Агар онҳо худоён мебуданд, ба ҷаҳаннам намерафтанд ва ҳол он ки ҳама дар ҷаҳаннам ҳамешагианд».

(Сураи Анбиё, оёти 98-99)

Ва инчунин мефармояд:

﴿وَمَن يَعۡشُ عَن ذِكۡرِ ٱلرَّحۡمَٰنِ نُقَيِّضۡ لَهُۥ شَيۡطَٰنٗا فَهُوَ لَهُۥ قَرِينٞ ٣٦ وَإِنَّهُمۡ لَيَصُدُّونَهُمۡ عَنِ ٱلسَّبِيلِ وَيَحۡسَبُونَ أَنَّهُم مُّهۡتَدُونَ ٣٧ حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَنَا قَالَ يَٰلَيۡتَ بَيۡنِي وَبَيۡنَكَ بُعۡدَ ٱلۡمَشۡرِقَيۡنِ فَبِئۡسَ ٱلۡقَرِينُ ٣٨ وَلَن يَنفَعَكُمُ ٱلۡيَوۡمَ إِذ ظَّلَمۡتُمۡ أَنَّكُمۡ فِي ٱلۡعَذَابِ مُشۡتَرِكُونَ ٣٩﴾ [الزخرف: ٣٦، ٣٩]

«Ҳар кас, ки аз ёди Худои Раҳмон рӯй гардонад, шайтоне бар ӯ вобаста мекунем, ки ҳамеша ҳамроҳаш бошад. Ва он шайтонҳо ононро, ҳароина, аз роҳи Худо боз мегардонанд, вале пиндоранд, ки ҳидоятёфтагонанд. То он гоҳ ки назди Мо ояд мегӯяд: «Эй кош, дурии ману ту дурии машриқу мағриб буд. Ва ту чӣ бад ҳамроҳе будаӣ». Чун ситам кардед. Он рӯз пушаймонӣ ҳаргиз суд накунад ва албатта, ҳарду дар азоб шарик бошед».

(Сураи Зухруф, оёти 36-39)

Ж) Ҳасрату надомат ва пушаймонии дӯзахиён

Худованд мефармояд:

﴿وَلَوۡ أَنَّ لِكُلِّ نَفۡسٖ ظَلَمَتۡ مَا فِي ٱلۡأَرۡضِ لَٱفۡتَدَتۡ بِهِۦۗ وَأَسَرُّواْ ٱلنَّدَامَةَ لَمَّا رَأَوُاْ ٱلۡعَذَابَۖ وَقُضِيَ بَيۡنَهُم بِٱلۡقِسۡطِ وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ ٥٤﴾ [يونس: ٥٤]

«Ва агар ҳар золиме (кофир) соҳиби ҳамаи (сарвати) рӯи замин бошад, хоҳад, ки худро ба (воситаи) он аз азоб бозхарад ва чун азобро бингаранд, пушаймонии хеш дар дил ниҳон доранд. Миёнашон ба адолат ҳукм шавад ва мавриди ситам воқеъ нагарданд».

(Сураи Юнус, ояти 54)

Вақте кофир ба номаи аъмолаш менигарад ва он куфру барои Худо шарик оварданҳояшро мебинад, ки сабаби ҷовидон дар Дӯзах монданаш шудааст, бар худ барбодӣ ва ҳалокӣ мехонад. Худованд мефармояд:

﴿وَأَمَّا مَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ وَرَآءَ ظَهۡرِهِۦ ١٠ فَسَوۡفَ يَدۡعُواْ ثُبُورٗا ١١ وَيَصۡلَىٰ سَعِيرًا ١٢﴾ [الانشقاق: ١٠، ١٢]

«Аммо ҳар кас, ки номааш аз пушти сар дода шавад, ба зудӣ, ки бигӯяд: «Вой бар ман, ки ҳалок шудам». Ва ба оташи афрӯхта дарояд».

(Сураи Иншиқоқ, оёти 10-12)

Ва боз ҳам вақте ба оташи сӯзон андохта мешавад, ба худ марг ва ҳалокӣ мехонад. Худованд мефармояд:

﴿وَإِذَآ أُلۡقُواْ مِنۡهَا مَكَانٗا ضَيِّقٗا مُّقَرَّنِينَ دَعَوۡاْ هُنَالِكَ ثُبُورٗا ١٣ لَّا تَدۡعُواْ ٱلۡيَوۡمَ ثُبُورٗا وَٰحِدٗا وَٱدۡعُواْ ثُبُورٗا كَثِيرٗا ١٤﴾ [الفرقان: ١٣، ١٤]

«Ва чун дастҳо бар гардан баста дар тангное аз он афтанд, ба дуо марги хеш мехоҳанд. Имрӯз на як бор марги хеш хоҳед, марги хеш фаровон хоҳед!»

(Сураи Фурқон, оёти 13-14)

Овози дӯзахиён баланд шуда, ба сӯи Парвардигорашон фарёд мезананд, то онҳоро аз ин оташи сангсӯз бираҳонад. Худованд мефармояд:

﴿وَهُمۡ يَصۡطَرِخُونَ فِيهَا رَبَّنَآ أَخۡرِجۡنَا نَعۡمَلۡ صَٰلِحًا غَيۡرَ ٱلَّذِي كُنَّا نَعۡمَلُۚ أَوَ لَمۡ نُعَمِّرۡكُم مَّا يَتَذَكَّرُ فِيهِ مَن تَذَكَّرَ وَجَآءَكُمُ ٱلنَّذِيرُۖ فَذُوقُواْ فَمَا لِلظَّٰلِمِينَ مِن نَّصِيرٍ ٣٧﴾ [فاطر: ٣٧]

«Ва аз даруни оташ фарёд мезананд: «Эй Парвардигори мо, моро берун ор, то корҳои шоиста кунем, ғайр аз он чӣ, ки кардем». Оё он қадар шуморо умр надода будем, ки пандгирандагон панд гиранд? Ва шуморо бимдиҳанда омад. Пас, (азобро) бичашед, ки гунаҳкоронро ёваре нест!

(Сураи Фотир, ояти 37)

Ва ҳамин вақт аст, ки дигар худро гунаҳгор шумурда, ба гумроҳию куфр ва камақлии худ эътироф менамоянд. Худованд мефармояд:

﴿وَقَالُواْ لَوۡ كُنَّا نَسۡمَعُ أَوۡ نَعۡقِلُ مَا كُنَّا فِيٓ أَصۡحَٰبِ ٱلسَّعِيرِ ١٠﴾ [الملك: ١٠]

«Ва мегӯянд: «Агар мо мешунидем ё ақл мекардем, аҳли ин оташи сӯзанда намебудем».

(Сураи Мулк, ояти 10)

Аммо орзуи онон ба шиддат рад карда мешавад. Худованд мефармояд:

﴿قَالُواْ رَبَّنَا غَلَبَتۡ عَلَيۡنَا شِقۡوَتُنَا وَكُنَّا قَوۡمٗا ضَآلِّينَ ١٠٦ رَبَّنَآ أَخۡرِجۡنَا مِنۡهَا فَإِنۡ عُدۡنَا فَإِنَّا ظَٰلِمُونَ ١٠٧ قَالَ ٱخۡسَ‍ُٔواْ فِيهَا وَلَا تُكَلِّمُونِ ١٠٨﴾ [المؤمنون : ١٠٦، ١٠٨]

Гӯянд: «Эй Парвардигори мо, шӯрбахтиямон бар мо ғалаба кард ва мо мардуме гумроҳ будем. Эй Парвардигори мо, моро аз ин оташ берун овар. Агар дигар бор баргаште (ба сӯйи гуноҳ) кардем, ҳароина аз ситамкорон бошем». Гӯяд: «Дар оташ гум шавед ва бо ман сухан магӯед».

(Сураи Муъминун, оёти 106-108)

Акнун ваъдаи Худо бар онон собит шуд ва ба ҷое сафар намуданд, ки на дуъоро он ҷо судест ва на орзӯро. Худованд мефармояд:

﴿وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذِ ٱلۡمُجۡرِمُونَ نَاكِسُواْ رُءُوسِهِمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ رَبَّنَآ أَبۡصَرۡنَا وَسَمِعۡنَا فَٱرۡجِعۡنَا نَعۡمَلۡ صَٰلِحًا إِنَّا مُوقِنُونَ ١٢ وَلَوۡ شِئۡنَا لَأٓتَيۡنَا كُلَّ نَفۡسٍ هُدَىٰهَا وَلَٰكِنۡ حَقَّ ٱلۡقَوۡلُ مِنِّي لَأَمۡلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ أَجۡمَعِينَ ١٣ فَذُوقُواْ بِمَا نَسِيتُمۡ لِقَآءَ يَوۡمِكُمۡ هَٰذَآ إِنَّا نَسِينَٰكُمۡۖ وَذُوقُواْ عَذَابَ ٱلۡخُلۡدِ بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ ١٤﴾ [السجدة: ١٢، ١٤]

«Ва туро аҷаб аст, он гоҳ ки гунаҳкоронро дар назди Парвардигорашон сарафканда бинӣ, ки (гӯянд): «Эй Парвардигори мо, дидем ва шунидем. Акнун моро бозгардон, то коре шоиста кунем, ки инак, ба яқин расидаем. Агар мехостем ҳидояти ҳар касро, албатта ба ӯ арзонӣ медоштем, вале ваъдаи Ман, ки ҳароина, ҷаҳаннмро аз ҳамаи ҷинниёну одамиён пур мекунам, ҳақ аст. Ба ҷазои он, ки дидори чунин рӯзеро фаромӯш карда будед, акнун (азобро) бичашед. Ҳароина, Мо низ шуморо аз ёд бурдаем. Ба сазои корҳое, ки мекардед, азоби ҷовидро бичашед!»

(Сураи Саҷда, оёти 12-14)

Пас, дӯзахиён ноумед шуда, ба сӯи нигаҳбонони оташ мутаваҷҷеҳ мешаванд ва хоҳиш менамоянд, ки ба онҳо шафеъ шаванд, то Худованд азобро бар онҳо кам намояд. Худованд мефармояд:

﴿وَقَالَ ٱلَّذِينَ فِي ٱلنَّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّمَ ٱدۡعُواْ رَبَّكُمۡ يُخَفِّفۡ عَنَّا يَوۡمٗا مِّنَ ٱلۡعَذَابِ ٤٩ قَالُوٓاْ أَوَ لَمۡ تَكُ تَأۡتِيكُمۡ رُسُلُكُم بِٱلۡبَيِّنَٰتِۖ قَالُواْ بَلَىٰۚ قَالُواْ فَٱدۡعُواْۗ وَمَا دُعَٰٓؤُاْ ٱلۡكَٰفِرِينَ إِلَّا فِي ضَلَٰلٍ ٥٠﴾ [غافر: ٤٩، ٥٠]

«Ва онҳо, ки дар оташанд, ба нигаҳбонони ҷаҳаннам мегӯянд: «Аз Парвардигоратон бихоҳед, то як рӯз аз азоби мо кам кунад. (Нигаҳбонони Дӯзах) мегӯянд: «Оё паёмбаронатон бо далелҳои равшан назди шумо наёмада буданд?» Мегӯянд (дӯзахиён): «Бале». Мегӯянд: «Пас, дархост кунед». Ва дархости кофирон, ҷуз он ки табоҳ шавад, ҳеҷ нахоҳад буд».

(Сураи Ғофир, оёти 49-50)

Ва пас аз он фариштаи маргро фарёд мезананд, то ҷони онҳоро қабз намуда, аз азоби дарднок бираҳонад.

Худованд мефармояд:

﴿وَنَادَوۡاْ يَٰمَٰلِكُ لِيَقۡضِ عَلَيۡنَا رَبُّكَۖ قَالَ إِنَّكُم مَّٰكِثُونَ ٧٧ لَقَدۡ جِئۡنَٰكُم بِٱلۡحَقِّ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَكُمۡ لِلۡحَقِّ كَٰرِهُونَ ٧٨﴾ [الزخرف: ٧٧، ٧٨]

«Фарёд бароваранд, ки эй молики Дӯзах, кош Парвардигори ту моро бимиронад (то аз азоб бираҳем). Мегӯяд: «На, ҳароина, шумо дар он ҷо монданӣ ҳастед. Албатта, Мо шуморо бо ҳақ ошно кардем, вале бештаратон ҳақро написандидед (ва душман гирифтед)».

(Сураи Зухруф, оёти 77-78)

Он ситамгорон, ки куфрро бар имон бартар донистанд, худ ва хонаводаи худро гирифтори ин бадбахтӣ намуданд. Худованд мефармояд:

﴿فَٱعۡبُدُواْ مَا شِئۡتُم مِّن دُونِهِۦۗ قُلۡ إِنَّ ٱلۡخَٰسِرِينَ ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ وَأَهۡلِيهِمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۗ أَلَا ذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡخُسۡرَانُ ٱلۡمُبِينُ ١٥﴾ [الزمر: ١٥]

«Бипарастед ҳар чизи дигареро ҷуз Ӯ» Бигӯ: «Ҳароина, зиёнкунандагон касоне ҳастанд, ки дар рӯзи Қиёмат худ ва хонадонашонро аз даст бидиҳанд. Огоҳ бошед, ки ин зиёне ошкор аст».

(Сураи Зумар, ояти 15)

Қуръони Маккӣ мусалмонро бар хавфи аз Худо тарбият намуда, ба саҳобагон баён медорад, ки азоби охират ҳам ҳисшаванда ва ҳам маънавист. Қуръони карим ва тавзеҳоти паёмбар (с) ҳақиқати Дӯзахро бар саҳобагон равшан намуда, ононро водор месохт, то ба фармонҳои Худо чанг зада, аз навоҳӣ ва манҳиёти Ӯ дурӣ ҷӯянд. Саҳобагон (Худо аз онҳо розӣ бод) ҳамеша дар тасаввуру хаёлҳои хеш сурат ва манзараи Дӯзаху Ҷаннатро ба намоиш гузошта, барои марг, ки аз он роҳи гурезе вуҷуд надорад, худро омода месохтанд ва чунин мепиндоштанд, ки қабр, ҳатман ё боғчае аз боғҳои Ҷаннат ва ё чоҳе аз чоҳҳои Дӯзах аст. Вақте саҳобагонӣ киром ҳамаи инро дар нафси худ қабул карда ва онро ҳозир медонистанд, дар дилҳояшон хавф ва тарси муроқабат ва назорат шудан аз ҷониби Худо бедор мешуд ва ононро ба сӯи даъвати роҳи ҳақ ва кору амалҳои шоиста ҳавасманд мегардонид ва ба кӯшиш кардан баҳри иқомат ва барпосозии давлати мувофиқ ва муносиб бо дастуроти Қуръон ва тамаддуне, ки башариятро аз нобудӣ наҷот бахшад, водор месохт. Ва ҳамин буд, ки мусалмонони садри ислом, яъне ёрони бовафои паёмбари акрам (с) дар пинҳонию ошкоро ва дар танҳоию байни ҷамоат ҳамеша ва аз сидқи дил ба даргоҳи Худованд дуо менамуданд, то ононро ба монанди паёмбарону шуҳадо ва накӯкорон иззат ва шараф бахшад.Худо ҳар яки мо умматони Муҳҳамади Амин (саллаллоҳу алайҳи васаллам) ро аз ин оташи сузони ҷаҳаннам эмин нигоҳ дорад ва духуламонро ба ҷанноти ҷовидонааш мушарраф бигардонад.

Маъхази истифодашуда:

Бухорӣ, 6561, 6562. Муслим, 213.

«Алявмул охиру фил ҷаннати ва-н- нор», -с. 102.