هۆكارەكانی دامەزراوی لەسەر دین

هۆكارەكانی دامەزراوی لەسەر دین

] kurdish – كوردی – كردي [

حەمزە بەرزنجى

پێداچونه‌وه‌ی:پشتیوان سابیر عه‌زیز

2013 - 1434

أسباب الثبات على الدين

« باللغة الكردية »

حمزة البرزنجي

مراجعة: بشتيوان صابر عزيز

2013 - 1434

هۆكارەكانی دامەزراوی لەسەر دین

هەموو ساڵێك لە كۆتایی مانگی ڕەمەزاندا مامۆستایان و بانگخوازان بابەتی (دامەزراوی) لەسەر دین باس دەكەن, ئەمەش بە مانای ئەوەی موسڵمانان یەك مانگە ڕووتان لە ئیسلام و عیبادەت كردووە, تكایە دوای ئەم مانگە لە چاكەو خێر و ئیسلامەتی هەڵمەیەن و مەچنەوە ناو گومڕایی...

بەڵام ئەم ووتارانە زیاتر بابەتێكی ئیمانی كاتییەو زۆر بەكەمی باسی هۆكارەكانی دامەزراوی و چەسپان دەكرێت..!!..بە جۆرێك بیسەر نازانێت چی بكات و چ ڕێگەیەك بگرێتە بەر تا زاڵ بێت بەسەر نەفسی خۆیداو دوای ڕەمەزانیش هەر بەردەوام بێت...ئەوەی كە جێی باسی ئێمەیە ئەوەیە..بە كورتی و خاڵبەندی:..چی بكەین تا بەردەوام و دامەزراو بین لەسەر دین؟!..

1-ئیمان بە خوای گەورە:..

ئیمانێك پێكهاتبێت لە هەردوو بەشی (نەفی) و (ئیثبات)..جێ‌بەجێ‌ كردنی مانای(لا اله إلا الله) هیچ پەرستراوێك نییە بە هەق جگە لە (الله)..بەوەی نەفی هەموو پەرستراو و تاغوت و خۆشەویستێك بكەین كە جگە لە خوا دەپەرسترێت...جوان سەرنج بدە:..

خوای گەورە دەفەرموێت: ▬يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ ۖ وَيُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِينَ ۚ وَيَفْعَلُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ♂ [ابراهيم :٢٧ ].

واتە: خوای گه‌وره‌ ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕیان هێناوه‌ چەسپاوو پایه‌دار ده‌کات له‌سه‌ر گوفتاری به‌جێ و دروستیان له‌ ژیانی دنیادا، له‌سه‌ره‌مه‌رگ و له‌ قیامه‌تیشدا، (باوه‌ڕی دامه‌زراو فریایان ده‌که‌وێت و) گوفتاریان ڕێك و پێك و دامه‌زراو ده‌بێت و به‌ئیمانه‌وه‌ ده‌مرن، له‌ولاشه‌وه‌ هه‌ر ئه‌و خوایه‌ سته‌مکاران گومڕا ده‌کات و ئه‌وه‌ی په‌روه‌ردگار بیه‌و‎ێت هه‌ر ئه‌وه‌ پێش دێت و ده‌کرێت.

قەتادە دەفەرموێت: لە ژیانی دونیادا دامەزراویان دەكات بە چاكەو كرداری باشە ئەنجامدان, وە (وَفِی الآخِرَةِ): واتە لەناو گۆڕیشدا, ئەمەش لە زیاد لە یەكێك لە خواناسانی سەلەفەوە ڕیوایەت كراوە./ تفسیر ابن كثیر4/502.

وە خوای گەورە دەفەرموێت: ▬لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ ۖ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ ۚ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ لَا انْفِصَامَ لَهَا ۗ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ♂ [البقرة :٢٥٦ ].

واتە: به‌هیچ جۆرێک زۆر کردن نیه‌ له‌ وه‌رگرتنی بیروباوه‌ڕی ئیسلامدا, چونکه‌ به‌ڕاستی ڕێبازی چاک و دروست؛ ڕوون و ئاشکرا بووه‌ و جیابۆته‌وه‌ له‌ گومڕایی و سه‌رکه‌شی، جا ئه‌وه‌ی باوه‌ڕی نه‌بێت به‌ ـ تاغوت ـ و باوه‌ڕی دامه‌زراو بهێنێت به‌خوا، جا بێگومان ئه‌وکه‌سه‌ ده‌ستی گرتووه‌ به‌ به‌هێزترین هۆکاری ڕزگارییه‌وه‌، شوێن دامه‌زراوترین بیروباوه‌ڕ که‌وتووه‌، که‌ هیچ پسان و هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌یه‌کی بۆ نی یه‌ و هه‌میشه‌ پته‌و و دامه‌زراوه‌، خوای گه‌وره‌ش بیسه‌رو زانایه‌.

تاغوتیش زۆر جۆری هەیەو سەرۆك و بنچینەكەیان پێنجە: ئیبلیس, وە هەركەسێك بپەرسترێت و پێی ڕازی بێت, وە كەسێك بانگەوازی خەڵكی بكات بۆپەرستنی خۆی, وە هەركەسێك بانگەشەی زانینی علمی غەیب بكات. وە هەركەسێكە كە حوكم بكات بە غەیری ئەو قورئانەی خوا ناردویەتی/ شرح ثلاثة الأصول للشیخ محمد صالح العثیمین ص153-154.

2- ئەنجامدانی كرداری چاك:

خوای گەورە دەفەرموێت: ▬....وَلَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُوا مَا يُوعَظُونَ بِهِ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ وَأَشَدَّ تَثْبِيتًا♂ [النساء:٦٦ ].

واتە: ...جا ئه‌گه‌ر به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ به‌گوێره‌ی ئامۆژگاری و فرمانی ئێمه‌ ڕه‌فتاریان بکردایه‌، ئه‌وه‌ چاکتر بوو بۆیان و دامه‌زراوترو چه‌سپاوتر ده‌بوون له‌سه‌ر حه‌ق و ڕاستی.

3-رووو كردنە قورئانی پیرۆزو خوێندنەوەو لەبەر كردن و كار پێ‌ كردنی:

چونكە قورئانی پیرۆز مایەی دامەزراوییە, نەك تەناه تایبەتی بكەین بە مانگی ڕەمەزان و ەس.. خوای گەورە دەفەرموێت: ▬وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً ۚ كَذَٰلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ ۖ وَرَتَّلْنَاهُ تَرْتِيلًا♂ [الفرقان :٣٢ ].

واتە: کافره‌کان (بیانوویه‌کی تریان گرت و) وتیان: ئه‌وه بۆ قورئان به‌ یه‌ک که‌ڕه‌ت بۆی ڕه‌وانه‌ ناکرێت، بێگومان ئێمه هه‌ر به‌و شێوه‌یه ڕه‌وانه‌ی ده‌که‌ین، تا دڵی تۆ زیاتر دڵنیا بکه‌ین، به‌رده‌وام به‌جوانی دایده‌ڕێژین و ده‌یگه‌یه‌نین.

4- موتاڵاكردن و بیركردنەوە لە چیرۆكی پێغەمبەران(علیهم الصلاةە والسلام) بۆ شوێن پێ‌ هەڵگرتن:

خوای گەورە دەفەرموێت: ▬وَكُلًّا نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهِ فُؤَادَكَ ۚ وَجَاءَكَ فِي هَٰذِهِ الْحَقُّ وَمَوْعِظَةٌ وَذِكْرَىٰ لِلْمُؤْمِنِينَ♂ [هود :١٢٠ ].

واتە: ئه‌ی محمد (ﷺ) هه‌موو ئه‌وانه‌شت بۆ ده‌گێڕینه‌وه‌ له‌ چیرۆك و هه‌واڵی پێغه‌مبه‌ران، ئه‌وه‌ی که‌ دڵی تۆی پێ دابمه‌زرێنین و دڵنیات بکه‌ین، دڵنیاش به‌ که‌ له‌م هه‌واڵانه‌دا حه‌ق و ڕاستیت بۆ هات و بۆت ڕوونکرایه‌وه‌، هه‌روه‌ها ئامۆژگاری و بیرخسته‌وه‌ی باشی تێدابوو بۆ ئیمانداران.

5-پاڕانەوە:

خوای گەورە دەفەرموێت: ▬رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً ۚ إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ♂ [آل‌عمران :٨ ].

واتە: (ئه‌وانه‌ ده‌ڵێن) په‌روه‌ردگارا.. دوای ئه‌وه‌ی که‌ هیدایه‌ت و ڕێنمووییت کردین، دڵه‌کانمان لامه‌ده‌ له‌ ڕێگه‌ی ڕاست و له‌ ڕه‌حمه‌ت و به‌خششی تایبه‌تی خۆت به‌هره‌وه‌رمان بکه‌، چونکه‌ به‌ڕاستی تۆ به‌خشنده‌ و به‌خشێنه‌ری.

پێغەمبەری خوا(ﷺ) زۆربەی پاڕانەوەكانی بریتی بوو لە : (یا مُقلِّبَ القُلوب ثَبِّت قلبي علی دینك)واتە: ئەی ئەو خوایەی وەرگێڕی دڵانی دڵم دامەزراوو چەسپاو بكە لەسەر دینەكەت. دەربارەی ئەوە پرسیاریان لێ‌ كرد؟ ئەویش فەرموی: هیچ كەسێك نییە ئیلا دڵی لە نێوان دوو پەنجەی خوای گەورەدایە, ویستی لێ‌ بێت لە هەركەس دامەزراوی دەكات و ویستی لێ‌ بێت لە ڕێگا لای دەدات./ أخرجه الترمذي وصححه الألباني أنظر صحیح الجامع(4801). عن أم سلمة

وە پێغەمبەری خوا(ﷺ) دەفەرموێت: ((إن الإيمان ليخلق في جوف أحدكم كما يخلق الثوب فاسألوا الله تعالى : أن يجدد الإيمان في قلوبكم)). أخرجه الطبراني وغيره عن ابن عمر وصححه الألباني أنظر صحيح الجامع(1590).

واتە: ئیمان لە دڵی هەر یەكێك لە ئێوەدا كۆن دەبێت هەر وەك چۆن پۆشاك كۆن دەبێت و دەڕزێت. جا لە خوای گەورە داوابكەن كە ئیمان لە دڵەكانتاندا نوێ‌ بكاتەوە.

6- زیكرو یادی خوای گەورە:

بە دڵ و زمان بە بەردەوامی بە پێوەو بە دانیشتن و بە ڕاكشان..لە هەموو كاتەكانی ژیاندا...خوای گەورە دەفەرموێت: ▬يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ♂ [الأنفال :٤٥ ].

واتە: ئه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی ئیمان و باوه‌ڕتان هێناوه‌: کاتێک ده‌گه‌نه‌ ده‌سته‌یه‌ک و ڕوو به‌ ڕووتان ده‌بنه‌وه‌، ئه‌وه‌ ده‌بێت خۆڕاگربن و سه‌نگه‌ر چۆڵ نه‌که‌ن و زۆر یادی خوا بکه‌ن و لێی بپاڕێنه‌وه‌، بۆ ئه‌وه‌ی ئێوه‌ سه‌رفرازو سه‌رکه‌وتوو بن.

7- هاوڕێ‌ی باش و خواناس و دامەزراوو هیممەت بەرز:

پێغەمبەری خوا(ﷺ) دەفەرموێت: ((الرجل على دين خليله فلينظر أحدكم من يخالل)). أخرجه أبوداود والترمذي عن أبي هريرة وحسنه الألباني. أنظر صحيح الجامع(3545).

واتە: پیاو لەسەر دین و ئاینی هاوڕێو خۆشەویستەكەیەتی, جا هەر یەكێك لە ئێوە با تەماشا بكات و بزانێت هاوڕێیەتی كێ‌ دەكات..

هەربۆیە وتویانە: (الصاحب ساحب)..واتە: هاوڕێ‌ ڕاكێشەرە.

8- موحاسەبەو لێپرسینەوە لە نەفس:

خوای گەورە دەفەرموێت: ▬يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ♂ [الحشر :١٨ ].

واتە: ئه‌ی ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه‌، خواناس و پارێزکاربن و له‌ سنووره‌کانی مه‌ترازێن، با هه‌موو که‌سێك سه‌رنج بدات و بزانێت چی بۆ سبه‌ی ده‌ست پێشکه‌ری کردووه‌، هه‌وڵ بده‌ن هه‌میشه‌و به‌رده‌وام پارێزکارو دیندارو خواناس بن، چونکه‌ به‌ڕاستی خوا زۆر ئاگایه‌ به‌هه‌موو ئه‌و کاروکرده‌وانه‌ی که‌ ئه‌نجامی ده‌ده‌ن.

عومەری كوڕی خەتتابیش (ڕەزای خوای لێ‌ بێت) دەیفەرموو: ((حاسبوا أنفسكم قبل أن تحاسبوا. وزنوا انفسكم قبل أن توزنوا. وتزيّنوا للعرض الأكبر)). تأريخ عمر –ابن الجوزي -201.

واتە : لە نەفسی خۆتان بپرسنەوە پێش ئەوەی لە قیامەتدا لێتان بپرسرێتەوە. وە كردەوەكانتان بكێشن پێش ئەوەی لە قیامەتدا بكێشرێت.وە خۆتان بە كردەوەی جوان بڕازێننەوە بۆ نمایش كردنە گەورەكەی قیامەت.

عامری كوری عبدالله دەفەرموێت: چەندان كەسم لە هاوەڵانی پێغەمبەر ى خوا(ﷺ) بینیوەو هاوەڵایەتیم كردوون. جا بۆیان باس كردووم كە چاكترین ئیماندار لە ڕۆژی دوایی دا ئەو ئیماندارەیە كە زۆر موحاسەبەی خۆی دەكات./الزهد لأحمد ص226.

9- سەرخستن و پشتیوانی كردنی دینی خوا:

خوای گەورە دەفەرموێت: ▬يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ♂ [محمد :٧ ].

واتە: ئه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی ئیمان و باوه‌ڕتان هێناوه‌، ئه‌گه‌ر ئێوه‌ پشتیوانی له‌ ئاینی خوا بکه‌ن و هه‌وڵی سه‌رکه‌وتنی بده‌ن، ئه‌وه‌خوایش پشتیوانی له‌ئێوه‌ ده‌کات و سه‌رتان ده‌خات و پایه‌دارو جێگیرتان ده‌کات.

10- ئارامگری الصبر:

خوای گەورە دەفەرموێت: ▬يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ♂ [البقرة :١٥٣ ].

واتە: ئه‌ی ئه‌وانه‌ی ئیمان و باوه‌ڕتان هێناوه‌ داوای كۆمه‌ك و یارمه‌تی له‌ خوا بكه‌ن به‌هۆی ئارامگرتن و نوێژ كردنه‌وو، دڵنیابن كه‌ خوا یارو یاوه‌ری خۆگرو ئارامگرانه‌.

پێغەمبەری خوا(صلى الله عليه وسلم) دەفەرموێت: ((...وَمَنْ يَتَصَبَّرْ يُصَبِّرْهُ اللَّهُ وَمَا أُعْطِيَ أَحَدٌ عَطَاءً خَيْرًا وَأَوْسَعَ مِنْ الصَّبْرِ)) البخاري(6105) ومسلم(1053).

واتە: هەركەسێك هەوڵ بدات ئارامگری لە خۆیدا دروست بكات ئەوا خوای گەورە ئارامگری پێ‌ دەبەخشێت. وە هیچ كەسێك بەخشش و چاكەیەكی پێ‌ نەبەخشراوە فراوانتر بێت لە ئارامگری.

خوای گەورە بەردەوامی و دامەزراوی و چەسپاویمان پێ‌ ببەخشێت لەسەر عەقیدەو ئیمان و تاعەت و عیبادەت و ئاكارو ڕەوشتی بەرزو شەرعی..