API
هیدایه‌تی خوای گه‌وره بۆ مرۆڤ
پۆڵێنه‌كان
Full Description
هیدایه‌تی خوای گه‌وره بۆ مرۆڤ
] kurdish – كوردی – كردي [
ده‌سته‌ی به‌شی زمانی كوردی له ماڵپه‌ڕی ئیسلام هاوس
پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز
2012 - 1433
هداية الله تعالى للإنسان
« باللغة الكردية »
فريق قسم اللغة الكردية بموقع دار الإسلام
مراجعة: بشتيوان صابر عزيز
2012 - 1433
هیدایه‌تی خوای گه‌وره بۆ مرۆڤ
ئه‌م پرسیاره ئاڕاسته‌ی ماڵپه‌ڕی ئیسلام هاوس كراوه :
پرسیار : خوای گه‌وره ئێمه‌ی دروست كردوه وه حه‌ز له خراپه‌ی هیچ له به‌نده‌كانی ناكات، ئایا بۆچی هيدایه‌تمان نادات ونامان خاته سه‌ر ڕێگای چاك.
وه‌ڵام : سوپاس وستایش بۆ خوای گه‌وره ومیهره‌بان، درود وصه‌ڵات وسه‌لام بۆ سه‌ر محمد المصطفی وئال وبه‌یت وهاوه‌ڵ وشوێنكه‌وتوانی هه‌تا هه‌تایه .
له‌وه‌لامدا ده‌ڵێین : خوای گه‌وره هیدایه‌تی داوین وخستوینیه‌تیه سه‌ر ڕێگای ڕاست و چاكیش، له‌گه‌ڵماندا بن تاوه‌كو كۆتایی وه‌ڵامه‌كه‌مان .
له‌قورئانی پیرۆزدا ووشه‌ی هیدایه‌ت دوو مانا ده‌گه‌یه‌نێت، وهك ئه‌وه‌ی زانایانی ته‌فسیر وئه‌هلی سوننه‌ت و جه‌ماعه‌ت باسیان كردووه :
مانای یه‌كه‌م : ( هدایة الدلالة) واتا هیدایه‌تی ڕینموونی كردن، به‌م مانایه‌ش خوای گه‌وره هیدایه‌ت وڕینمونی هه‌موو به‌نده‌كانی كردووه به‌بێ جیاوازی، وهك فه‌رموویه‌تی : ﴿ إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِراً وَإِمَّا كَفُورا ﴾ واته : بێگومان ئێمه ڕێگای ڕاستمان بۆ ڕوونكردوه‌ته‌وه، جا ئه‌و كاته یان شوكری خودا ده‌كات وڕێگای ڕاست ده‌گرێته به‌ر، یاوه‌كو كوفری خودا ده‌كات وبێباوه‌ڕ ده‌بێت .
بۆیه خوای گه‌وره پێغه‌مبه‌رانی بۆ گرۆهی به‌شه‌ریه‌ت ناردووه و وه‌حی بۆ نازڵ كردوون وڕێگای ڕاست ویه‌كخواپه‌رستی بۆ ڕوونكردونه‌ته‌وه، وپاشانیش ئاگاداری كردوون ئه‌وه‌ی ڕێگای ڕاست بگرێت وشوێن هیدایه‌تی پێغه‌مبه‌ران (علیهم السلام) بكه‌وێت په‌روه‌ردگار به‌هه‌شتی نه‌بڕاوه‌ی بۆ ئاماده‌كردووه، وه ئه‌وه‌یشی ڕێگای شه‌یتان وشوێنكه‌وتوانی بگرێته به‌ر ئه‌وه به ئاگری دۆزه‌خ ده‌یانسوتێنێت .
وه هه‌ر له‌م باره‌یه‌شه‌وه فه‌رموویه‌تی ﴿ أَلَمْ نَجْعَل لَّهُ عَيْنَيْنِ * وَلِسَاناً وَشَفَتَيْنِ * وَهَدَيْنَاهُ النَّجْدَيْنِ*﴾ [البلد11:8] واته : ئایا ئێمه دوو چاومان نه‌داوه‌تی * وه دوو لێومان نه‌داوه‌تێ بۆ قسه‌كردن * وه ئایا هه‌ر دوو ڕێگای ڕاست و خراپمان پیشان نه‌داوه *
له‌ڕوانگه‌ی ئه‌م دوو ئایه‌ته پیرۆزه‌وه تێده‌گه‌ین كه خوای گه‌وره به‌نده‌كانی خۆی خۆشده‌وێت وكاتێك دروستی كردوون به‌بێ هیدایه‌ت و ڕێنمونی به‌جێی نه‌هێشوون، بۆیه پێغه‌مبه‌رانی بۆ ناردوون تاوه‌كو له‌سه‌ر ئه‌و هیدایه‌ته‌ی خوای گه‌وره ڕێنمونی خه‌ڵكی بكه‌ن، بۆ ئه‌وه‌ی هیچ كه‌سێك له‌قیامه‌تدا بیانوی نه‌مێنێت وبڵێت ئه‌ی خوای گه‌وره كه‌سێكت نه‌نارد بۆ ئه‌وه‌ی ئاین وبه‌رنامه‌كه‌ی تۆمان بۆ ڕوون بكاته‌وه، وهك فه‌رموویه‌تی : ﴿ رُسُلا مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ لِئَلاَّ يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ ﴾.
بۆیه ده‌بینین ئه‌و گه‌ل وهۆزانه‌ی كه بانگه‌وازی پێغه‌مبه‌رانیان پێ نه‌گه‌یشتووه وناگات خوای گه‌وره به‌ڵێنی داوه كه سزایان نه‌دات ونه‌یان خاته دۆزه‌خه‌وه، هه‌روه‌ك فه‌رموویه‌تی : ﴿ وَمَا كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولاً﴾ [الإسراء : 15] واته : ئێمه سزای به‌نده‌كان ناده‌ین هه‌تا پێغه‌مبه‌ر نه‌نێرین بۆیان .
جا له‌به‌ر ئه‌وه ڕه‌وانه‌كردنی پێغه‌مبه‌ران بۆ ڕوونركردنه‌وه وڕێنمونی كردنی خه‌ڵكیه، ئه‌م جۆره ڕێنمونی كردنه‌یش پێی ده‌وترێت (هدایة الدلالة) .
بۆیه به‌م مانایه‌یان خوای گه‌وره هیدایه‌تی هه‌ر هه‌موو مرۆڤه‌كانی داوه و خستونیه‌تیه سه‌ر ڕێگای ڕاست، به‌ڵام ئه‌وه مرۆڤه سه‌ر سه‌خته‌كانن كه به‌ده‌م بانگه‌واز وهیدایه‌تی خوای گه‌وره‌وه نایه‌ن و سه‌ركه‌شی ده‌كه‌ن .
جۆری دووه‌م : پێی ده‌وترێت (هدایة التوفیق) ئه‌م جۆره له هیدایه‌ت تایبه‌ته به‌خوای گه‌وره‌وه، په‌روه‌ردگار خۆی یارمه‌تی و ته‌وفیقی ئه‌و به‌ندانه‌ی ده‌دات كه ده‌یه‌وێت، وهك فه‌رموویه‌تی : ﴿ وما توفيقي إلا بالله﴾ واته : ته‌نها خوای گه‌وره موه‌فق وسه‌ركه‌وتوم ده‌كات، بۆیه ده‌بینین ئه‌م جۆره‌ی هیدایه‌ت ته‌نانه‌ت به‌ده‌ست پێغه‌مبه‌رانیش نییه وئه‌وانیش ناتوانن خه‌ڵكی له‌سه‌ر موه‌فق وسه‌ركه‌وتوو بكه‌ن، وهك فه‌رموویه‌تی : ﴿إنك لا تهدي من أحببت ولكنّ الله يهدي من يشاء﴾ [القصص : 56] واته : ئه‌ی موحه‌مه‌د تۆ ناتوانیت ئه‌و كه‌سه‌ی خۆشت ده‌وێت هیدایه‌تی بده‌یت، به‌ڵكو خوای گه‌وره خۆی هه‌ركه‌سێكی بوێت هیدایه‌تی ده‌دات .
ئه‌م جۆره‌یش له‌هیدایه‌ت خوای گه‌وره ئه‌یبه‌خشێت به‌و كه‌سانه‌ی كه شایسته‌ن لای خۆی، به‌و مانایه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی به‌ده‌م بانگه‌وازی پێغه‌مبه‌رانه‌وه دێن وده‌یانه‌وێت ڕێگای ڕاستی بگرن وشاره‌زای ئاینه‌كه‌ی ببن، خوای گه‌وره سه‌ركه‌وتوو سه‌رفرازیان ده‌كات كه موه‌فق ببن وشوێن ئاین وبه‌رنامه‌كه‌ی بكه‌ون .
لێرده‌دا نمونه‌یه‌ك ده‌هێنیه‌وه بۆ زیاتر تێگه‌یشتن : ئه‌گه‌ر كه‌سێكی نه‌شاره‌زا پرسیار له عنوانی ماڵێك بكات له‌كه‌سێكی تر، ئه‌م كه‌سه‌ش له‌وه‌ڵامیدا زۆر به‌جوانی عنوانی ئه‌و ماڵه‌ی به‌و كه‌سه نه‌شاره‌زایه نیشاندا وبه‌ووردی بۆی ڕوونكرده‌وه كه چۆن بڕوات وله‌كوێوه بگاته ئه‌و عنوانه‌ی كه ده‌یه‌وێت، ئه‌گه‌ر كه‌سه نه‌شاره‌زاكه به‌وشێوازه‌ی كه تێگه‌یشتبوو ڕۆیشت وبه‌ڵام عنوانه‌كه‌ی نه‌دۆرزیه‌وه، جارێكی تر هاته‌وه بۆلای كه‌سی دووه‌م وداوای لێبوردنی كرد و‌به‌شێوازێكی جوان پێی ڕاگه‌یاند كه ئه‌و عنوانه‌ی نه‌دۆزیه‌وه، كه‌سی دووه‌م ئه‌م جاره‌یان ئاماده‌یه خۆی له‌گه‌ڵیدا بڕاوت وده‌ستی بگرێت و كۆڵان به‌كۆڵان له‌گه‌ڵیدا بێت هه‌تاوه‌كو ده‌یگه‌یه‌نێت به‌و جێگایه‌كی كه ده‌یه‌وێت، به‌ڵام ئه‌گه‌ر كه‌سه‌كه به پێی ئه‌و ڕێنمونی وڕێنمایانه نه‌ڕۆیشت كه كه‌سه شاره‌زاكه پێی دابوو، پاشان هاته‌وه وزۆر به ئسلوبێكی ناشیرین له‌و كه‌سه توڕه بوو ودوو تانه‌شی لێدا وپێی ووت : ئه‌و عنوانه‌ی كه تۆی ووت هیچی وانه‌بوو ودرۆت كرد له‌گه‌ڵمدا، ئه‌م كه‌سه لێره‌دا ئایا هه‌ڵوێستی وهك هه‌مان هه‌ڵوێستی ده‌بێت له‌گه‌ڵ كه‌سی یه‌كه‌مدا؟ ئایا ده‌ڕوات له‌گه‌ڵیدا وكۆڵان به‌كۆڵان عنوانه‌كه‌ی نیشاندا ؟ یاوه‌كو گوێی پێ نادات وپێی ده‌ڵێت بڕۆ كه‌یفی خۆته ؟
بێگومان ئه‌م كه‌سه شایه‌نی ئه‌وه نییه خۆتی له‌گه‌ڵدا ماندوو بكه‌یت، چونكه به‌پێی ئه‌و ڕێنمونی و ڕێنماییانه نه‌جوڵایه‌وه كه پێی ڕاگه‌یه‌نرابوو.
و (لله المثل الاعلی) خوای گه‌وره‌ش پاش ئه‌وه‌ی پێغه‌مبه‌رانی به وه‌حیه‌وه نارد بۆ لای به‌نده‌كانی و ئه‌م پێغه‌مبه‌رانه شه‌و وڕۆژ خه‌ریكی ته‌بلیغ كردنی دینی خودا بوون بۆ تیگه‌یاندنی خه‌ڵكی له ئاین ودینه‌كه‌یان هه‌ركه‌سێك بێت به‌ده‌میانه‌وه و شوین بانگه‌واز و ڕێنمونیه‌كانی ئه‌وان بكه‌وێت ئه‌وا بێگومان خوای گه‌وره سته‌م ناكات و ته‌وفیقیان ئه‌دات وسه‌ركه‌وتویان ده‌كات وئیستقامه‌یان پێ ده‌به‌خشێت كه له‌سه‌ر هیدایه‌ت به‌رده‌وام بن، خۆ كه‌سانێكیش گاڵته‌یان به‌پێغه‌مبه‌ران وشوێنكه‌وتوانیان كردبێت وگوێڕایه‌ڵییان نه‌بووبن ئه‌وا شایانی ئه‌وه‌ن كه په‌روه‌ردگار ته‌وفیقی نه‌دابن وگومڕا بووبن .
ئه‌مجا ئه‌وه‌ی ده‌مێنێته‌وه ئاماژه‌ی پێی بده‌ین ئه‌وه‌یه : خوای گه‌وره ژیان ومردنی بۆ ئه‌و دروستكردووه كه به‌نده‌كانی تاقی بكاته‌وه‌و بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌وانه‌یان شوێن ڕێگا وڕێبازی په‌روه‌ردگاریان ده‌كه‌ون پاداشتی نه‌بڕاوه‌یان به‌به‌هشت بداته‌وه، وه ئه‌وانه‌شیان كه‌شوێن به‌رنامه وڕێبازی خوای گه‌وره ناكه‌ون سزای سه‌ختیان بدات، وهك فه‌رموویه‌تی : ﴿الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً ﴾ [الملك : 2] واته : خوای گه‌وره ئه‌و خودایه‌یه كه مردن وژیانی دروست كردووه بۆ ئه‌وه‌ی ئێوه تاقی بكاته‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی ده‌ربكه‌وێت كامتان كاروكرده‌وه‌ی باش ده‌كه‌ن .
جا بۆیه خوای گه‌وره زۆر له‌هیچ كه‌سێك ناكات له‌سه‌ر باوه‌ڕ بێت یان له‌سه‌ر كوفر وبێباوه‌ڕی بێت، به‌ڵكو به‌و په‌ڕی سه‌ربه‌ستیه‌وه مرۆڤه‌كانی سه‌ربه‌ست وسه‌ر پشك كردووه له‌هه‌ڵبژاردنی ئیمان و كوفردا، ئه‌وانه‌یان باوه‌ڕ هه‌ڵده‌بژێرن پاداشتیان به‌به‌هشت ده‌داته‌وه و ئه‌وانه‌شان كوفر هه‌ڵده‌بژێرن پاداشتیان به سزای دۆزه‌خ ده‌داته‌وه.
خۆ ئه‌گه‌ر خوای گه‌وره به‌نده‌كانی دروست بكردایه و هه‌رخۆیشی زۆری لێ بكردانیه بۆ یه‌وه‌ی ئیمان وباوه‌ڕ هه‌ڵبژێرن ئیتر مانایه‌ك بۆ ناردنی پێغه‌مبه‌ران نه‌ده‌مایه‌وه وپێوستی به‌وان نه‌ده‌كرد، ئه‌و كاته‌یش مرۆڤه‌كان له‌مرۆڤی خۆیان نه‌دامان و وهك فریشته‌كانیان لێده‌هات وهه‌ڵبژارردنی ئیمان وباوه‌ڕ به‌ده‌ستی خۆیان نه‌ده‌بوو، وه گرنگه‌یه‌كیش بۆ كاری مرۆڤه‌كان نه‌ده‌مایه‌وه .
خوای گه‌وره له‌و كه‌سانه‌مان بگێڕێت كه خۆی ته‌وفیقیان ده‌دات وسه‌ركه‌وتوو سه‌رفرازیان ده‌كات له‌سه‌ر هیدایه‌تی خۆی .
خوای گه‌وره زانا وشاره‌زاتره .
