×
به‌ پشتیوانى خواى په‌روه‌ردگار له‌م كورته‌ باسه‌دا هه‌وڵده‌درێت هه‌ندێك له‌و فه‌رموودانه‌ بخرێته‌ رِوو كه‌ سه‌باره‌ت به‌ چاكه‌ى مانگى موحه‌رِه‌م هاتوون ، و پاشان هه‌ندێك له‌و حوكمانه‌ى كه‌ لێیانه‌وه‌ وه‌رده‌گیرێت ، و به‌دواى ئه‌وه‌شدا ئاماژه‌ دان به‌ هه‌ندێك له‌و بیدعانه‌ى كه‌ له‌م مانگه‌دا بڵاوبوونه‌ته‌وه‌ ، به‌ هۆى ده‌مارگیرى و نه‌زانینه‌وه‌ به‌ ناو موسڵمانادا...

هه‌ندێك له‌و فه‌رموودانه‌ى كه‌ سه‌باره‌ت به‌ چاكه‌ى مانگى موحه‌رِه‌م هاتوون له‌ گه‌ڵ هه‌ندێك له‌ بیدعه‌كانى ئه‌م مانگه

ئاماده‌كردنی : عه‌دنان بارام

پێداچونه‌وه‌ی :پشتیوان سابیر عه‌زیز

بعض الأحاديث الواردة في فضل شهر محرم وصوم يوم عاشوراء مع بعض البدع والمخالفات التي تقع في هذا الشهر

إعداد : عدنان بارام

مراجعة : بشتيوان صابر عزيز


 هه‌ندێك له‌و فه‌رموودانه‌ى كه‌ سه‌باره‌ت به‌ چاكه‌ى مانگى موحه‌رِه‌م هاتوون له‌ گه‌ڵ هه‌ندێك له‌ بیدعه‌كانى ئه‌م مانگه

إن الحمد لله نحمده ونستعينه ، ونستغفره ، ونعوذ بالله من شرور أنفسنا ومن سيئات أعمالنا ، من يهده الله فلا مضل له ، ومن يضلل فلا هادي له ، وأشهد أن لا إله إلا الله [ وحده لا شريك له ] ، وأشهد أنّ محمداً عبده ورسوله ... أما بعد  : به‌ پشتیوانى خواى په‌روه‌ردگار له‌م كورته‌ باسه‌دا هه‌وڵده‌درێت هه‌ندێك له‌و فه‌رموودانه‌ بخرێته‌ رِوو كه‌ سه‌باره‌ت به‌ چاكه‌ى مانگى موحه‌رِه‌م هاتوون ، و پاشان هه‌ندێك له‌و حوكمانه‌ى كه‌ لێیانه‌وه‌ وه‌رده‌گیرێت ، و به‌دواى ئه‌وه‌شدا ئاماژه‌ دان به‌ هه‌ندێك له‌و بیدعانه‌ى كه‌ له‌م مانگه‌دا بڵاوبوونه‌ته‌وه‌ ، به‌ هۆى ده‌مارگیرى و نه‌زانینه‌وه‌ به‌ ناو موسڵمانادا ، له‌و فه‌رموودانه‌ش :

   1 ـ له‌ ( أبو هريرة ) ( رضي الله عنه ) ده‌گێرِنه‌وه‌ كه‌ فه‌رموویه‌تى : پێغه‌مبه‌رى خوا  ( صلى الله علیه وسلم ) فه‌رموویه‌تى : " أفضل الصيام بعد رمضان ، شهر الله المحرم ... " ( رواه الإمام أحمد في مسنده ( 2/ 303) ، و رواه مسلم في صحيحه (3/821) كتاب الصيام ، حديث رقم : 1163، و رواه أبو داود في سننه (2/ 811) كتاب الصوم ، حديث رقم : 2429 ، و رواه الترمذي في سننه مختصراً (2/12) أبواب الصوم ، حديث رقم : 737 ، و قال : حديث حسن ، و رواه النسائي في سننه (3/206، 207) باب قيام الليل ، و رواه ابن ماجه في سننه (1/554) كتاب الصيام ، حديث رقم: 1742 ) .

واته‌ : باشترینى رِۆژووه‌كان دواى رِۆژووى رِه‌مه‌زان رِۆژووى مانگى موحه‌رِه‌مه‌ .     2 ـ وه‌ له‌ ( ابن عباس ) ( رضي الله عنه ) ده‌گێرِنه‌وه‌ كه‌ فه‌رموویه‌تى : پێغه‌مبه‌رى خوا  (صلى الله علیه وسلم ) كۆچى كرد بۆ مه‌دینه‌ بینى گاوره‌كان ( الیهود ) عاشورا به‌ رِۆژوو ده‌بن ، ئه‌ویش فه‌رمووى : " ما هذا ؟ " ئه‌مانه‌ بۆچى به‌ رِۆژوو ده‌بن ؟ پێیان فه‌رموو : ئه‌مه‌ رِۆژێكى پیرۆزه‌ ، ئه‌مه‌ ئه‌و رِۆژه‌یه‌ كه‌ خواى په‌روه‌ردگار به‌نى ئیسرائیلى له‌ ده‌ستى دووژمنه‌كه‌یان رِزگار كرد ، پێغه‌مبه‌ر           ( موسى ) ش تیدا به‌ رِۆژوو بووه‌ ، ئه‌ویش فه‌رمووى : " فأنا أحق بموسى منكم ، فصامه وأمر بصيامه " ، واته‌ : من له‌ پێشترم له‌ ئێوه‌ به‌ موسى ، بۆیه‌ به‌ رِۆژوو بوو تیایدا ، فرمانیشى كرد به‌ رِۆژوو گرتنى .  ( متفق عليه : رواه البخاري في صحيحه مع فتح الباري (4/244) كتاب الصوم ، حديث رقم : 2004 ، واللفظ له ، و رواه مسلم في صحيحه (2/795) كتاب الصيام ، حديث رقم :1130 ) .     3 ـ هه‌روه‌ها له‌ ( ابن عباس ) ( رضي الله عنه ) ده‌گێرِنه‌وه‌ كه‌ فه‌رموویه‌تى : : " مَا رَأَيْتُ النَّبِىَّ ( صلى الله عليه وسلم ) يَتَحَرَّى صِيَامَ يَوْمٍ فَضَّلَهُ عَلَى غَيْرِهِ ، إِلاَّ هَذَا الْيَوْمَ يَوْمَ عَاشُورَاءَ وَهَذَا الشَّهْرَ . يَعْنِى شَهْرَ رَمَضَانَ "  واته‌ : نه‌مبینیوه‌ پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلى الله علیه وسلم ) به‌دواى رِۆژێكدا گه‌رِابێت بۆ رِۆژوو گرتنى ـ كه‌ به‌ پێشترى دانابێت له‌ رِۆژه‌كانى تر ـ ئه‌م رِۆژه‌ نه‌بێت ـ كه‌ رِۆژى عاشورایه‌ ـ و ئه‌م مانگه‌ ، كه‌ مانگى رِه‌مه‌زانه‌ . ( رواه البخاري في صحيحه مع فتح الباري (4/245) كتاب الصوم ، حديث رقم : 2006 ، و رواه مسلم في صحيحه (2/797) كتاب الصيام ، حديث رقم : 1132 ) .

    4 ـ وه‌ له‌ ( أبو قتادة‌ ) ( رضي الله عنه ) ده‌گێرِنه‌وه‌ كه‌ فه‌رموویه‌تى : پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلى الله علیه وسلم ) فه‌رموویه‌تى : " ... ، وصيام يوم عاشوراء أحتسب على الله أن يكفِّر السنة التي قبله "  واته‌ : وه‌ رِۆژووى رِۆژى عاشوراش داواكارم له‌ لاى خواى په‌روه‌ردگار تاوانى ساڵكى پێش خۆى بسرِێته‌وه‌ . ( رواه أحمد في مسنده ( 5/ 296 ، 297 ) ، و رواه مسلم في صحيحه (3/818 ، 819) كتاب الصيام ، حديث رقم : 1163 ، و رواه أبو داود في سننه (3/ 818، 819) كتاب الصيام ، حديث رقم : 3435 ) ، و رواه الترمذي في سننه مختصراً (3/136) أبواب الصوم ، حديث رقم: 749 ، و رواه ابن خزيمة في صحيحه (3/ 288)  أبواب صوم التطوع ، حديث رقم : 2087 ) .

5 ـ هه‌روه‌ها له‌ ( ابن عباس ) ( رضي الله عنه ) ده‌گێرِنه‌وه‌ كه‌ فه‌رموویه‌تى : " ئه‌و كاته‌ه‌ كه‌ پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلى الله علیه وسلم ) رِۆژى كه‌ رِۆژووى عاشوراى گرت ، و فرمانى كرد به‌ رِۆژوو گرتنى ، پێیان ووت : ئه‌ى پێغه‌مبه‌رى خوا ! ئه‌مه‌ رِۆژێكه‌ گاور و خاچ په‌رستان به‌ گه‌وره‌ى داده‌نه‌ن ، پێغه‌مبه‌رى خواش ( صلى الله علیه وسلم ) فه‌رمووى : " فإذا كان العام المقبل ، إن شاء الله ، صمنا اليوم التاسع " ، ئه‌گه‌ر ساڵى داهاتوو دا بێت ، رِۆژى نۆیه‌میش به‌ رِۆژوو ده‌بین . رِاوى ده‌ڵێت: ساڵى داهاتوو به‌سه‌ردا نه‌هات پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلى الله علیه وسلم ) كۆچى دواى كرد . وه‌ له‌ رِیوایه‌تێكى تردا هاتووه‌ : " لئن بقيت إلى قابل لأصومن التاسع " ( رواه الإمام أحمد في مسنده ( 1/ 236) ، و رواه مسلم في صحيحه (2/797 ، 798) كتاب الصيام ، حديث رقم : 1134 ، و رواه أبو داود في سننه (2/818 ، 819) كتاب الصوم ، حديث رقم : 2445 ، و رواه ابن ماجه في سننه (1/552) كتاب الصيام ، حديث : 1736 ) .

 له‌ كۆى ئه‌م فه‌رموودانه‌ ئه‌وه‌مان بۆ ئاشكرا ده‌بێت كه : گرتنى رِۆژوو له‌م مانگه‌دا به‌ گشتى سوننه‌ته‌ ، و به‌ باشترین رِۆژووش داده‌نرێت له‌ نێو مانگه‌كانى ترى سالڕ جگه‌ له‌ مانگى رِه‌مه‌زان نه‌بێت ، به‌ تایبه‌ت رِۆژى ده‌یه‌مى كه‌ پێی ده‌ووترێت عاشورا ، پێغه‌مبه‌رى خواش له‌ رِۆژانى تر زیاتر به‌دوایدا گه‌رِاوه‌ ، و خێره‌كه‌شى سرِینه‌وه‌ى تاوانى ساڵێكى پێش خۆیه‌تى ، نۆیه‌میشى له‌ گه‌ڵدا ده‌گیرێت بۆ پێچه‌وانه‌ بوونه‌وه‌ى گاور و خاچ په‌رستان ، حیكمه‌ت و بۆنه‌ى به‌ رِۆژوو بوون تێدا بریتیه‌ له‌ رِزگار كردنى خواى په‌روه‌ردگار بۆ به‌نى ئیسرائیل له‌ ده‌ستى دووژمنه‌كه‌یان كه‌ فیرعه‌ونى سه‌كه‌ش و دارو ده‌سته‌كه‌ی بوون .

له‌و بیدعانه‌ش كه‌ له‌م مانگه‌دا داهێنراوون، كردنى ئه‌م مانگه‌ ـ به‌ تایبه‌ت رِۆژى عاشورا ـ به‌ مانگ و رِۆژى خه‌مبارى له‌ لایه‌ن شیعه‌كانه‌وه‌ :

* له‌و بیدعه‌ و تازه‌گه‌ریانه‌ى كه‌ داهێنراون له‌م مانگه‌دا : رِێگرتن له‌ خۆ رِازاندنه‌وه‌ شه‌رعیه‌كان له‌م مانگه‌دا ، بۆیه‌ ده‌بینین ئافره‌تان واز له‌ خۆرِازاندنه‌وه‌كانیان دێنن وه‌كو چاو رِه‌شتن ، و خه‌نه‌دان ، و جل و پۆشاكى جوان ... هتد ، و ئافره‌تان بگره‌ پیاوانیش جلى رِه‌ش له‌ به‌ر ده‌كه‌ن !!!

* هه‌ندێك له‌ خه‌ڵك واز له‌ خواردنى گۆشت ئه‌هێنن له‌م مانگه‌دا !!!

* گرێبه‌ندى ژنخوازى ( عقد الزواج ) و نان دانى شایش ( الوليمة‌ ) له‌م مانگه‌دا به‌حه‌رام دا ده‌نرێت !!! و تازه‌ بووكیش له‌ مێرده‌كه‌ى قه‌ده‌غه‌ ده‌كرێت با كاتێكى كه‌میش به‌ سه‌ر گواستنه‌وه‌كه‌یدا رِۆشتبێت !!!

* كۆرِى ماته‌مینى و ته‌عزیه‌ و له‌ رِوومه‌ت دان ، و له‌ سینه‌ دان ، و یه‌خه‌ دادرِین شیوه‌ن كردن زۆر زۆر ده‌بێت !!! 

* به‌یداخ و په‌رچه‌مى رِه‌نگاو نووسراوى شركى تێیدا زۆر ده‌بێت .

* ئه‌و منداڵه‌ش كه‌ له‌م مانگه‌دا له‌ دایك ببێت به‌ شووم و نه‌نگ به‌خت خراپ داده‌نرێت !!     پێشه‌وا و شێخى پایه‌ به‌رزى ئیسلام ( ابن تيمية‌ ) فه‌رموویه‌تى : : (( وصار الشيطان بسبب قتل الحسين  ( رضي الله عنه ) يحدث للناس بدعتين : بدعة الحزن والنوح يوم عاشوراء ، من اللطم والصراخ ، والبكاء ، والعطش ، وإنشاء المراثي ، وما يفضي إلى ذلك من سبّ السلف ولعنهم ، وإدخال من لا ذنب له مع ذوي الذنوب ، حتى يسب السابقون الأولون ، وتقرأ أخبار مصرعه التي كثير منها كذب ، وكان قصد من سن ذلك ، فتح باب الفتنة والفرقة بين الأمة ، فإن هذا ليس واجباً ولا مستحباً باتفاق المسلمين ، بل إحداث الجزع و النياحة للمصائب القديمة ، من أعظم ما حرمه الله ورسوله ( صلى الله عليه وسلم ) )) . ( يراجع : منهاج السنة النبوية : 2 / 322 ، 323 ) .

واته‌ : شه‌یتانیش به‌هۆى كوشتنى ( حسین ) ه‌وه‌ ( رضي الله عنه ) دوو بیدعه‌ى له‌ ناو خه‌ڵكدا هێنا كایه‌وه‌ : بیدعه‌ى غه‌مبارى و شیوه‌ن كردن له‌ رِۆژى عاشورادا ، له‌ له‌ رِوومه‌ت دان ، و هات و هاوار كردن ، و گریان ، و خۆتینوو كردن ، و سازدانى كۆرِى ماته‌مینى ، و ئه‌وه‌ش كه‌ به‌ هۆى ئه‌وه‌وه‌ ده‌بێت له‌ قسه‌كردن به‌ سه‌له‌ف و له‌عنه‌ت لێكردن ، و ته‌نانه‌ت ئه‌وانه‌ش كه‌ هیچ تاوانیان نیه‌ له‌و كاره‌دا له‌ گه‌ڵ تاوانبارات تێكه‌ڵ ده‌كرێن ، تاكو ده‌گاته‌ قسه‌كردن و جنێو دان به‌ هاوه‌ڵه‌ پێشینه‌كانى ئه‌م ئوممه‌ته‌ ، و چه‌نده‌ها هه‌واڵ بڵاوده‌كێته‌وه‌ كه‌ زۆرى درۆیه‌ ، نیتى ئه‌وانه‌ش كه‌ دایانهێناوه‌ نانه‌وه‌ى فیتنه‌ و دووبه‌ره‌كیه‌ له‌ نێو ئوممه‌تى ئیسلامیدا ، ئه‌مانه‌ى كه‌ ده‌كرێن نه‌ واجبن و نه‌ش سوننه‌تن به‌ یه‌ك ده‌نگى موسڵمانان ، به‌ڵكو دروست كردن و ئه‌نجامدانى ئه‌و جۆره‌ نارِه‌زاى ده‌ربرِین ، و شیوه‌ن كردنه‌ بۆ موسیبه‌تى كۆن له‌ گه‌وره‌ترینى ئه‌و شتانه‌یه‌ كه‌ خواى په‌روه‌ردگار و پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ى ( صلى الله علیه وسلم ) قه‌ده‌غه‌ و حه‌رامى كردوون .

كردنى ئه‌م مانگه‌ ـ به‌ تایبه‌ت رِۆژى عاشورا ـ به‌ مانگ و رِۆژى خۆشى له‌ لایه‌ن نه‌واصيبه‌كانه‌وه‌ :

له‌ باسى پێشوودا باسى هه‌ندێك بیدعه‌ كرا كه‌ له‌ لایه‌ن شیعه‌كانه‌وه‌ داهێنراون ، لێره‌شدا باسى ئه‌و بیدعانه‌ ده‌كه‌ین ده‌كرێت كه‌ له‌ لایه‌ن نه‌واصيبه‌ گومرِاكانه‌وه‌ له‌ دژى شیعه‌كاندا داهێنراوون، له‌وانه‌ش : كردنى ئه‌م مانگه‌ به‌ مانگى خۆشى و ده‌ربرِینى شادى !!! چه‌نده‌ها ووته‌ و هۆنراوه‌یان له‌ ده‌ربرِینى خۆشیدا نووسیوه‌ته‌وه‌ له‌م مانگه‌دا ، بۆیه‌ ده‌بینین چاو رِه‌شتن ، و خه‌نه‌كردن، و فراونكردنى نه‌فه‌قه‌ له‌ سه‌ر ماڵ و منداڵیان ، و لێنانى خواردنى زۆر هه‌روه‌كو چۆن له‌ بۆنه‌ و چه‌ژنه‌كاندا ئه‌نجام ده‌درێت !!! ئه‌و ناصيبانه‌ رِۆژى عاشورا به‌ جه‌ژن ده‌زانن هه‌روه‌كو هه‌موو جه‌ژنه‌كانى تر !! ( يراجع : مجموع فتاوى شيخ الإسلام ابن تيمية : 309 ، 310 ) .     پێشه‌وا و شێخى پایه‌ به‌رزى ئیسلام ( ابن تیمیه‌ ) فه‌رموویه‌تى : وكانت الكوفة بها قوم من الشيعة المنتصرين للحسين ( رضي الله عنه ) ، ... ، وقوم من الناصبة المبغضين لعلي ( رضي الله عنه ) وأولاده ، ... ، فأحدث أولئك الحزن ، وأحدث هؤلاء السرور ، و هذه بدعة أصلها من المتعصبين بالباطل على الحسين ( رضي الله عنه ) ، وتلك بدعة أصلها من المتعصبين بالباطل له ، وكل بدعة ضلالة ، ولم يستحب أحد من الأئمة الأربعة وغيرهم لا هذا ولا هذا ، ولا في شيء من استحباب ذلك حجَّة شرعية ( يراجع : منهاج السنة النبوية : 3 / 323 ) .

واته‌ : له‌ شارى كوفه‌دا كۆمه‌ڵك هه‌بوون سه‌رخه‌ر و پشتیوانى ( حسین ) بوون ( رضي الله عنه) ، كۆمه‌ڵێكیش هه‌بوون له‌وانه‌ى كه‌ رِقیان له‌ ( علی ) ( رضي الله عنه ) و كورِه‌كانى بوو !!! بۆیه‌ ئه‌وانه‌یان خه‌مبارى و ماته‌میان داهێنا ، و ئه‌مانه‌ش دڵخۆشى و شادومانى ، كه‌ ئه‌مه‌یان بیدعه‌ى ئه‌و كه‌سانه‌یه‌ كه‌ به‌ ناحه‌ق رِقیان له‌ ( حسین ) ه‌ ( رضي الله عنه ) ، و ئه‌وه‌شیان بیدعه‌یه‌كه‌ له‌ لایه‌ن ئه‌وانه‌وه‌ داهێنراوه‌ كه‌ ده‌مارگیرى نارِه‌وایان هه‌یه‌ بۆى !!! هه‌موو بیدعه‌یه‌كیش گومرِاییه‌ ، و ئه‌وه‌ش بزانه‌ كه‌ هیچ یه‌كێك له‌ چوار پێشه‌واكه‌ى ئیسلام نه‌ ئه‌مه‌ و نه‌ ئه‌وه‌شیان به‌ سوننه‌ت دا نه‌ناوه‌ ، و هیچ به‌ڵگه‌یه‌كیش نیه‌ له‌ سه‌ر سوننه‌تى هیچ شتێك له‌وانه‌ى كه‌ باس ده‌كرێن .  

وَآخِرُ دَعْوَانا أَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ

8 ى / موحه‌رِه‌م / 1429 ك ئاماده‌كردنى : مامۆستا عدنان بارام