منداڵه‌كانمان له‌ پشووی هاویندا

منداڵه‌كانمان له‌ پشووی هاویندا

 [ به‌ كوردی ]

أبناؤنا في الإجازة الصيفية

نوسینی : پشتیوان سابیر عزیز

الكاتب : بشتيوان صابر عزيز

پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز

المراجعة: بشتيوان صابر عزيز

منداڵه‌كانمان له‌ پشووی هاویندا

سوپاس بۆ خوای گه‌وره ‌وا جارێكی تر نیعمه‌تی پشووی هاوینمان بینی له‌پاش تێپه‌ڕ بوونی ساڵێك پڕ له‌خوێندن و تاقیكردنه‌وه‌... به‌ڵام ئێستا پرسیارێك دێته ئاراوه‌كه‌هه‌موو ماڵێك خه‌می وه‌ڵامدانه‌وه‌یه‌تی: ئه‌و پرسیاره‌ش ئه‌وه‌یه ‌ئایه ‌چۆن منداڵه‌كانمان پشووی هاوین ببه‌نه‌سه‌ر؟‌

له‌سه‌ره‌تاوه ‌ئه‌بێت ئه‌وه‌ بزانین كه ‌پشووی هاوین مانای ئه‌وه ‌نیه ‌كه‌ ده‌بێت كاتی منداڵه‌كانمان به‌فیرۆ بچێت و له‌فه‌وزا بژێین بێ ئه‌وه‌ی سوود له‌و‌پشووه‌ببینن...

خۆشی ڕاسته‌قینه‌بۆ منداڵه‌كانمان ئه‌وه‌یه ‌كه‌پشووی هاوین ته‌واو بێت و خۆ ی ‌ببینێته‌وه‌ كه‌چه‌ند جوزئێكی له‌قورئانی پیرۆزی له‌به‌ر كردوه‌، یان فێری شتێكی به‌سوود بوه‌... وه‌ ده‌بێت ئه‌وه‌ی پێ بوترێت كه‌پشووی هاوین یه‌كێكه ‌له‌و نیعمه‌تانه‌ی كه‌ده‌بێت سوودی لێ وه‌ڕبگیرێت ، وه‌كو پێغه‌مبه‌ری خوا ده‌فه‌رموێت: (( اغتنم خمساً قبل خمس : شبابك قبل هرمك ، وصحتك قبل سقمك ، وغناك قبل فقرك ، وفراغك قبل شغلك ، وحياتك قبل موتك ) رواه الحاكم .

وه‌ده‌بێت ئاگامان له‌وه‌بێت كاتێك به‌رنامه ‌بۆ مناڵه‌كانمان داده‌نێین خۆیان فه‌رامۆش نه‌كه‌ین له‌دانانی ئه‌و به‌رنامه‌یه و پرسیاریان پێ بكه‌ین‌، بۆ ئه‌وه‌ی له‌كاتی جێبه‌جی كردندا به‌زه‌و‌ق و شه‌وقه‌وه ئه‌نجامی بده‌ن.

چاكتر وایه‌كه ‌به‌رنامه‌كه ‌هه‌مه‌لایه‌نه‌بێت و هه‌موو بابه‌تێكی تێدا بێت وه‌كو لایه‌نی ئیمانی و ڕه‌وشتی و ڕۆشنبیری و لاشه‌یی ه‌كۆمه‌ڵایه‌تی و ...

خوێنه‌ری به‌ڕێزم: ئه‌وه‌ی ده‌یبینیت و ده‌یخوێنیته‌وه ‌هه‌نگه‌واێكی سه‌رتاییه ‌بۆ ئیستغلال كردنی پشووی هاوین، ئه‌گه‌ری هه‌یه كه‌م و كورتی تێدا بێت... بۆیه ‌داواكارم له‌جه‌نابتان هه‌ر تێبینێك یان پێشنیاریك یان بیرۆكه‌یه‌كتان هه‌بوو ... ئه‌وه ‌ڕه‌زیلیمان له‌گه‌ڵدا نه‌كه‌ن و ئاگادارمان بكه‌نه‌‌وه‌...

كۆمه‌ڵه‌بیرۆكه‌یه‌كی په‌روه‌رده‌یی بۆ منداڵان له‌ پشووی هاویندا:

٭ ڕاهێنانی منداڵ له‌سه‌ر هه‌ستان بۆ نوێژی به‌یانی و بردنی بۆ مزگه‌وت بۆ ئه‌وه‌ی نوێژه‌كه‌ی به‌جه‌ماعه‌ت بكات...

٭ ڕێكخسنی به‌رنامه‌یه‌ك بۆ له‌به‌ر كردنی قورئانی پیرۆز.. وه‌ئه‌گه‌ر بكرێت له‌مزگه‌وت بێت‌چاكتره‌... ئه‌وه‌ی گرنگ بێت ده‌بێت‌باوك و دایك خۆشه‌ویستنی قورئانی پیرۆز له‌دڵی منداڵه‌كه‌یان بچه‌سپێنن و هانیان بده‌ن بۆ به‌رده‌وام بوون له‌سه‌ر خۆێندنی قورئانی پیرۆز و له‌به‌ر كردنی و ئیش پێ كردنی.

٭ له‌به‌ر كردنی فه‌رموده‌ی پێغه‌مبه‌ر : بۆ نموونه‌با هه‌فته‌ی یه‌ك تا دوو فه‌رمووده‌ له‌به‌ر بكات، وه‌چاكتر وایه له‌و ٤٠ فه‌رموده‌یه ‌بێت كه‌ناسراوه ‌به ( ‌چل فه‌رموده‌ی نه‌وه‌وی )...

٭ له‌به‌ر كردنی هه‌ندێ له‌ئه‌زكاره ‌سه‌ره‌كیه‌كان....

٭ به‌رۆژو بوون و پاره‌به‌خشین: ده‌توانێرت منداڵ په‌روه‌رده‌بكرێیت له‌سه‌ر رۆژو بوونی سێ رۆژ له‌مانگێكدا، هه‌روه‌ها ڕاهێنانی له‌سه‌ر پاره‌به‌خشین كه‌هه‌فته‌ی جارێك یارمه‌تی هه‌تیوان و هه‌ژاران بدات...

٭ بردنی منداڵ بۆ  سه‌ردانی په‌رتوكخانه‌و تۆمارگه ‌ئیسلامیه‌كان، با بۆ خۆیان كتێبێك یان كاسێتێكی ئیسلامی هه‌ڵبژێرن ، باوك لێره‌دا بتوانێت باسی گرنگی كتێب و كاسێت بۆ منداڵه‌كه‌ی بكات و پاشان وه‌كو دیاری بۆی بكرێت.

٭ ڕێكخستنی پێشبركێیك له‌ناو ماڵدا بۆ منداڵان له‌سه‌ر پاك و خاوێنی و ڕێكخستنی كه‌ل و په‌لی ماڵ ... پاشان له‌لایه‌ن باوك و دایكه‌وه‌چاودێری بكرێن و خه‌ڵاتیان پێشه‌كش بكرێت...

ڕێكخستنی سه‌ردانێك بۆ ماڵی هه‌ندێك له‌ خزمان... بۆ ئه‌وه‌ی منداڵه‌كان په‌یوه‌ندیان به‌هێز بێت له‌گه‌ڵ خزمه‌كانیان...

٭ ڕاهێنانیان له‌سه‌ر هه‌ندێك له‌پسپۆڕیه‌كان( مهارات ) و كردنه‌وه‌ی هه‌ندێك ده‌ورات له‌ناو ماڵ یان توماركردنیان له‌و شوێنانه‌ی كه‌ئه‌و ده‌وراتانه‌پێشكه‌ش ده‌كه‌ن به‌ڕه‌چاو كردنی ئه‌و شوێنانه‌كه‌ده‌بێت مرۆڤی چاكی تێدا بێت و براده‌ری باشی له‌گه‌ڵدا بێت ... وه‌له‌و خولانه‌: ( فێر بوونی هه‌ندێك به‌رنامه‌له‌كۆمبیوته‌ر وه‌كو به‌رنامه‌ی وۆرد ـ نوسینی به‌په‌له‌ـ فێربوونی مه‌له‌كردن ـ فێربوونی یاری كاراتێ ـ خۆش نوسین ـ فێرربوونی زمانی ئینگلیزی ...) .

٭ كردنه‌وه‌ی خولی شه‌رعی... بۆ نموونه‌با ده‌رباره‌ی ئه‌حكامه‌كانی نوپژ، یان ده‌رباره‌ی ئادابه‌شه‌رعیه‌كان بێت...

٭ ئاگادار كردنه‌وه‌ی منداڵان ده‌رباره‌ی بارودۆخی موسڵمانان له‌ناو وڵاتی خۆمان و جیهاندا بۆ ئه‌وه‌ی ڕا بێت له‌سه‌ر گرنگی دان به‌برا موسڵمانه‌كانی...

له‌پاش ئه‌و چه‌ند خاڵه‌ی سه‌ره‌وه‌، ئێستاش فه‌رموون له‌گه‌ڵ نمونه‌ی رۆژێك له‌رۆژه‌كانی منداڵ له‌پشوودا:

1 - هه‌ستان بۆ نوێژی به‌یانی و كردنی له‌مزگه‌وتدا به‌جه‌ماعه‌ت.

2 - خوێندنه‌وه‌ی ئه‌زكاری به‌یانیان.

3 - هه‌ستان به‌ئه‌نجامدانی هه‌ندێك له‌یاری وه‌رزشی سووك.

4 - یارمه‌تی دایك و باوك له‌ئیش و كاری ماڵه‌وه‌...

5 - له‌به‌ر كردنی قورئانی پیرۆز له‌مزگه‌وت یان له‌ماڵ...

6 - ئاماده‌بوون له‌حه‌له‌قه‌ی مزگه‌وت له‌كاتی خۆی...

7- جپبه‌جێ كردنی نوێژی نیوه‌ڕۆ.

8 - به‌كارهێنانی كۆمبیوته‌ر بۆ ماوه‌ی سه‌عات و نیوێك: نیو سه‌عات بۆ نوسین ، وه‌نیو سه‌عاتی تر بۆ یاری، وه‌نیو سه‌عاتی تر بۆ ئه‌نترنێت...

9 - خواردنی نیوه‌رۆ...

10  - نوێژی عه‌سر...

11 - كاتی پشوو...

12 - خوێندنی ئه‌زكاری ئێواران...

13 - نوێژی مه‌غریب.

14 - ته‌ماشاكردنی به‌رنامه‌باشه‌كانی ته‌له‌فزیون یان فلمێكی فیدیۆی به‌سوود .

15  - نوێژی عیشا.

16 - دانشتن له‌ئه‌ندامانی خێزان بۆ گفت و گۆو قسه‌ی خۆش و به‌سوود.

17  - نوستنی زوو بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێت به‌رنامه‌كانی سبه‌ینێ به‌شێوه‌یه‌كی جوان جێبه‌جێ بكات...

له‌كۆتاییدا ئه‌وه‌چه‌ند پێشنیارێك بوو، داواكارم دایكان و باوكان سوودی لێ وه‌ڕگرن و به‌رنامه‌ی به‌سوود و چاك بۆ منداڵه‌خۆشه‌ویسته‌كان دانێن و پشووی هاوینه‌كه‌یان زیاتر خۆش و به‌خته‌وه‌ر بكه‌ن.

وصلى الله وسلم على نبينا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين