API
په‌ند وئامۆژگاری وچێرۆكی یه‌كێك له‌وسێ منداڵه‌ی له لانكه‌دا هاتنه قسه وگفتوگۆ كردن
پۆڵێنه‌كان
Full Description
په‌ند وئامۆژگاری وچێرۆكی
یه‌كێك له‌وسێ منداڵه‌ی له لانكه‌دا هاتنه قسه وگفتوگۆ كردن
[ به كوردی ]
دروس وعبر من قصة جريج العابد
[ باللغة الكوردية ]
نوسینی : حاجی ئومێد چروستانی
المؤلف : أوميد عمر علي
پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز
المراجعة: بشتيوان صابر عزيز
نوسینگه‌ی ( ره‌بوه‌ی ) هه‌ره‌وه‌زیی بۆ بانگه‌واز و وشیاركردنه‌وه‌ی ڕه‌وه‌نده‌كان له شاری ڕیاز
المكتب التعاوني للدعوة وتوعية الجاليات بالربوة بمدينة الرياض
2008 -1429
په‌ند وئامۆژگاری وچێرۆكی
یه‌كێك له‌وسێ منداڵه‌ی له لانكه‌دا هاتنه قسه وگفتوگۆ كردن
سوپاس و ستایشی پێ پایان بۆ په‌روه‌ردگاری جیهانیان و درودو ڕه‌حمه‌تی نه‌بڕاوه‌ش بۆ سه‌ر گیانی پێشه‌وای مرۆڤایه‌تی ( موحه‌مه‌د ) وئال و به‌یت وهاوه‌ڵانی هه‌تا هه‌تایه .
ئه‌م چیرۆكه‌ی له‌به‌رده‌ستماندایه به‌سه‌ر هاتێكه له ناو ئومه‌ته‌كانی پێش ئیسلام ڕویداوه، كه پێغه‌مبه‌ر ی ئازیمان ( درودی خوای لێ بێت ) بۆمان ده‌گێڕێته‌وه، ئیمامی بوخاری وموسلیم ڕیوایه‌تیان كردوه [بڕوانه سه‌حیحی بوخاری _ كتاب الأنبياء – باب(واذكر في الكتاب مريم إذ انتبذت من أهلها) فه‌رمووده‌ی ژماره ٣٤٣٦ ، هه‌روه‌ها سه‌حیحی موسلیم كتاب البر والصلة والآداب _ باب ( تقديم بر الوالدين على التطوع بالصلاة وغيرها ) فه‌رمووده‌ی ژماره 2550] . ، له ڕیوایه‌ته‌كه‌ی ئیمامی موسلیم واهاتوه : عن أبي هريرة( رضي الله عنه ) عن النبي ( صلى الله عليه وسلم ) قال : (لم يتكلم في المهد إلا ثلاثة: عيسى بن مريم، وصاحب جريج ، وكان جريج رجلاً عابداً، فاتخذ صومعة فكان فيها، فأتته أمه وهو يصلي، فقالت: يا جريج ! فقال: يا رب! أمي وصلاتي -أيهما أقدم؟- فأقبل على صلاته، فانصرفت -أي: أمه- فلما كان من الغد أتته وهو يصلي، فقالت: يا جريج ! فقال: أي ربِّ، أمي وصلاتي، فأقبل على صلاته، فلما كان من الغد أتته وهو يصلي فقالت: يا جريج ! فقال: أي ربِّ! أمي وصلاتي، فأقبل على صلاته، فقالت: اللهم لا تمته حتى ينظر إلى وجوه المومسات. فتذاكر بنو إسرائيل جريجاً وعبادته، وكانت امرأة بغي يُتَمَثَّل بحسنها، فقالت: إن شئتم لأفْتِنَنَّه، فتعرضت له، فلم يلتفت إليها، فأتت راعياً كان يأوي إلى صومعته فأمكنته من نفسها، فوقع عليها -الراعي- فحملت. فلما ولدت قالت: هو من جريج -الولد ولد الزنا من جريج - فأتوه فاستنزلوه وهدموا صومعته، وجعلوا يضربونه، فقال: ما شأنكم؟ قالوا: زنيتَ بهذه البغي، فولدت منك، قال: أين الصبي؟ فجاءوا به، فقال: دعوني حتى أصلي، فصلى فلما انصرف أتى الصبيَّ فطعن في بطنه وقال: يا غلام! من أبوك؟ قال: فلان الراعي، فأقبلوا على جريج يقبِّلونه ويتمسحون به وقالوا: نبني لك صومعتك من ذهب، قال: لا. أعيدوها من طين كما كانت، ففعلوا) .
هه‌ر له‌م ڕیوایه‌ته‌دا پێغه‌مبه‌ری خوا چیرۆكی ئه‌و ئافره‌ته‌مان بۆ ده‌گێڕێته‌وه كه منداڵێكی شیره خۆره‌ی پێ بوو پاشان به‌چ شێوه‌یه‌ك هاته قسه‌كردن وگفتۆگو كردن ،لێره‌دا ئێمه باسه‌كه‌مان كوورت ده‌كه‌ینه‌وه له‌به‌سه‌ر هاتی(ئه‌و منداڵه‌ی كه هاته قسه كردن له‌گه‌ڵ جریج) دا
واتای وڕاڤه‌ی فه‌رمووده‌كه :
پێغه‌مبه‌ری ئازیز ( درودی خوای لێ بێت ) ده‌فه‌رموێت : هیچ كه‌سێك له لانكه‌دا ناهاتوه‌ته قسه وگفتوگۆ كردن جگه له‌سێ ( منداڵ ) نه‌بێت ، عیسای كوڕی مه‌ریه‌م ، هاوه‌ڵه ( منداڵه) كه‌ی جوره‌یج ....
جوره‌یج كه‌سێكی خواپه‌رست بوو په‌رستگایه‌كی بۆخۆی دروست كردبوو به‌ندایه‌تی خوای تیادا ده‌كرد ، ( ڕۆژێك ) له‌كاتێكدا جوره‌یج خه‌ریكی خواپه‌رستی و نوێژ كردنی ( سوننه‌ت ) بوو دایكی هات بۆلای و بانگی كرد ئه‌ی جوره‌یج ، جوره‌یجیش له ( دڵی ) خۆیدا ووتی ئه‌ی خوای گه‌وره نوێژه‌كه‌م ته‌واو بكه‌م یان وه‌ڵامی دایكم بده‌مه‌وه ، ئه‌وه‌بوو نوێژه‌كه‌ی پێشخست و وه‌ڵامی دایكی نه‌دایه‌وه ، دایكیشی له‌وكاته‌دا نزایه‌كی لێكرد، هاواری كرده لای خوا ووتی : ئه‌ی خوای گه‌وره نه‌یمرێنیت هه‌تاوه‌كو ڕووبه‌ڕوی ئافره‌تانی داوین پیسی ده‌كه‌یته‌وه و چاوی پیان ده‌كه‌وێت ، ( جوره‌یج هێنده خواپه‌رست بوو ) به‌نو ئیسرائیل له‌هه‌موو جیگایه‌ك باسی خواپه‌رستیه‌كه‌یان ده‌كرد ، ئافره‌تێكی داوێن پیسیش كه ناوبانگی له‌جوانیدا ده‌ركردبوو، ووتی به به‌نوئیسرائیل ئه‌گه‌ر ده‌تانه‌وێت من ده‌توانم توشی خراپه‌كاری و( زنا ) ی پێ بكه‌م ، ( یان وه‌كو بڵێیت ئه‌وه چیه ئێوه زۆر پیێ سه‌رسام بوون من ده‌توانم هه‌ڵی بخه‌ڵه‌تێنم و توشی خراپه‌ی بكه‌م ) ئه‌وه‌بوو ئافره‌ته داوێن پیسه‌كه ( خۆی ڕازانده‌وه ) و ڕۆشت بۆ لای جوریج و خۆی پیشان دا، به‌ڵام جوره‌یجی خواپه‌رست ئاوڕی لێ نه‌دایه‌وه وسه‌یری نه‌كرد ، شوانێك كه له‌و نزیكانه‌دا مه‌ڕوماڵاتی ده‌له‌وه‌ڕاند وهه‌میشه له په‌رستگاكه‌ی جوره‌یجدا ده‌حه‌وایه‌وه ئافره‌ته داوێن پیسه‌كه نزیك بوویه‌وه لێی و له‌گه‌ڵ شوانه‌كه‌دا ( زینا ) ی كرد و پاشان سكی پڕ بوو دواتر كه منداڵی بوو ئافره‌ته‌كه ووتی ئه‌و منداڵه له جوره‌یجه - منداڵ منداڵی زینایه وباوكی جوره‌یجه -، پاشان خه‌ڵكه‌كه ئه‌مه‌یان زانی هاتن وپه‌رستگاكه‌یان ڕوخاند و زۆریشیان دا له جوریج ، ئه‌ویش هه‌رئه‌ونده‌ی پێكرا ووتی له‌به‌رچی لێم ده‌ده‌ن ؟ ووتیان : چۆن چی بووه تۆ ( زینا ) ت كردوه له‌گه‌ڵ ئه‌م ئافره‌ته داوێن پیسه‌دا و ئه‌و منداڵه‌شت لێی بووه ، ( جوریج )یش لێی پرسین ووتی منداڵه‌كه له‌كوێ یه ؟ پاشان منداڵه‌كیان هێنا و ( جوره‌یج ) ووتی به‌خه‌ڵكه‌كه لێم گه‌ڕێن نوێژێك بكه‌م ، كاتێك نوێژه‌كه‌ی كردو له‌نوێژه‌كه‌ی بوویه‌وه ، منداڵه‌كه‌یان هێنا و ( جوره‌یج ) به‌ده‌ستی دای له سكی منداڵه‌كه ووتی به منداڵه‌كه : ئه‌ی منداڵ باوكی تۆ كێ یه ؟ منداڵه‌كه‌ش ( به‌فه‌رمانی خوا ) هاته قسه و گفتوگۆ وه‌ڵامی جوره‌یجی دایه‌وه ووتی : باوكی من شوانه‌كه‌یه ، كاتێك خه‌ڵكه‌كه ( ئه‌م كه‌رامه‌ته‌یان ) له جوریج بینی كه‌له‌لایه‌ن خوای گه‌وره‌وه پێی درا ، زۆر سه‌رسام بوون وده‌ستیان كرد به ماچكردنی جوره‌یج و ده‌ست پیاهێنانی ، په‌شیمان بونه‌وه له كاره‌كه‌یان و ووتیان به جوره‌یج په‌رستگاكه‌ت له زێڕ بۆ دروست ده‌كه‌ینه‌وه ، ئه‌ویش ڕازی نه‌بوو ووتی پیان نامه‌وێت به‌ڵكو وه‌كو خۆی له قوڕ دروستی بكه‌نه‌وه ، ئه‌وانیش له قوڕ بۆیان دروست كرده‌وه .
ئه‌و په‌ند وئامۆژگاریانه‌ی له‌م به‌سه‌رهاته‌وه وه‌رده‌گیرێت :
١- پێشخستنی وه‌ڵام دانه‌وه‌ی دایك به‌سه‌ر نوێژی سوننه‌تدا ،كاتێك كه‌دایك ڕۆڵه‌كه‌ی بانگ بكات ،هه‌ریه‌كێك له‌ئێمه له‌نوێژی سوننه‌ت دا بوو دایكی یان باوكی بانگی كرد وزانی ئه‌گه‌ر وه‌ڵامیان نه‌داته‌وه توڕه ده‌بن ، ئه‌وه با نوێژه‌كه‌ی ببڕێت و وه‌ڵامی دایك و باوكی بداته‌وه، به‌ڵام ئه‌گه‌ر زانی دڵی دایك وباوكی لێ ناڕه‌نجێت ئه‌وه با نوێژه‌كه‌ی درێژ نه‌كاته‌وه وبه‌خێرایی ته‌واوی بكات و پاشان وه‌ڵامیان بداته‌وه ، به‌ڵام ئه‌گه‌ر نوێژه‌كه نوێژی فه‌رز بوو ئه‌وه با نوێژه‌كه‌ی نه‌بڕێت به‌ڵام نوێژه‌كه‌ی به خوێندنی سوره‌تی كورت و كڕنوشی وسوجده‌ی كورت بكات وسه‌لام بداته‌وه وپاشان وه‌ڵامیان بداته‌وه ، كه‌وابێت له‌م فه‌رمووده‌وه ئه‌وه فێر ده‌بین ده‌بێت وه‌ڵامدانه‌وه‌ی دایك پیشبخرێت به‌سه‌ر ته‌واو كردنی نوێژی سوننه‌تدا ، وه‌ئه‌گه‌ر توانی وئه‌وانیش زویر نه‌ده‌بون بانوێژه‌كه‌ی خێرا ته‌واو بكات ودواتر وه‌ڵامیان بداته‌وه ، هه‌روه‌ها نوێژی فه‌رزیش خیرا ته‌واو بكرێت دواتر وه‌ڵامی دایك وباوك بدرێته‌وه .
٢-ڕاگرتنی هه‌ستی دایك : گومانی تێدا نیه دایك له‌ڕاده‌به‌ده‌ر ڕۆڵه‌ی خوی خۆش ده‌وێت ، تامه‌زرۆیه بۆ دیتن و دواندن و گفتوگۆ له‌گه‌ڵ كردنی ، له‌به‌ر ئه‌وه پێویسته له‌سه‌ر مناڵه‌كانیشیان هه‌ست به‌و هه‌مووه خۆشه‌ویستی یه‌ی دایكیان بكه‌ن و نه‌ڵێن سوود له‌ێیدایه دایكم من ببینێت ، یان سه‌ردانم بكات ، منیش ده‌ڵێم ئه‌وه دڵی دایكه كه ده‌كوڵێت بو بینینی ڕۆڵه‌كه‌ی ، كه ساتێك خۆشه‌ویستی منداڵێكی ناگۆڕێته‌وه به‌هه‌موو دونیا ، جابۆیه ده‌بێت مرۆڤ زۆڵ ئاگاداری دڵی دایكی بێت و به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ك دڵی ڕاگیر بكات ، هه‌ربۆیه ده‌بینیت منداڵ كاتێك گه‌وره ده‌بێت و ده‌بێت به پیاو سه‌رقاڵی دونیاو بازرگانی و كه‌سابه‌ت ده‌بێت ئیتر به‌هیچ شیوه‌یه‌ك ڕه‌چاوی دڵی دایك وباوكی ناكات و گوێیان پێ نادات و جاری واهه‌یه ئه‌گه‌ر به‌ساڵ و دوو ساڵ نه‌یانبینێت نایه‌ت به خه‌یاڵیدا ، مه‌گه‌ر كاتێك نه‌بێت كه گه‌وره ببن و خوشیان ببن به‌دایك وباوك ئه‌وكاته هه‌ست ده‌كه‌ن دایك وباوك چه‌ندێك منداڵی خۆیان خۆش ده‌وێت جا بیریان ده‌كه‌وێته‌وه كاتی خۆی دایك وباوكی خۆیان چه‌ندێك ئه‌مانیان خۆش ویستوه ئوجا په‌نجه‌ی په‌شیمانی ده‌گه‌زن و سه‌د ڕه‌حمه‌ت بۆ دایك وباوكیان ده‌نێرن ئه‌و ڕۆژانه‌یان بیرده‌كه‌وێته‌وه كه دایك وباوكیان بۆیان په‌رێشان بوون ، له‌به‌ر ئه‌وه پێویسته له‌سه‌رمان پێش له‌ده‌ست دانیان و وه‌فاتكردنیان هه‌تا بتوانین ڕێزیان بگرین و وخزمه‌تیان بكه‌ین، نه‌لێین كارمان هه‌یه و سه‌رمان قاڵه و ناتوانین زیاره‌ت و سه‌ردانیان بكه‌ین ، چونكه بینی دایك وباوك به‌تایبه‌تی دایكی میهره‌بان زۆر گرنكه مرۆڤ به خۆشویستس ئه‌وانه‌وه مرۆڤه ئه‌گین به‌بێ بوننی میهر و خوشه‌ویستی ئه‌وان دونیا بێ كه‌ڵك و وێرانه ، مرۆڤ نابێت بێ نیاز بێت لێیان هه‌رگیز هه‌میشه له نزاو پاڕانه‌وه بێ به‌شیان نه‌كات له ژیان و پاش ژیانیشیان چونكه به‌رهه‌می ماندوو بوون شه‌ونخونی ئه‌وان بوون به‌هۆی ئه‌وه‌ی ئێستا ئێمه ئاوا خۆمان به‌گه‌وره‌یی ببینین هه‌روه‌ك په‌روزه‌ردگار ده‌فه‌رموێت : ( وقل رب ارحمهما كما ربياني صغيرا ) سوره‌تی (الإسراء ) ئایه‌تی : 24 .
٣ــ نابێت دایك وباوك نزاو پاڕانه‌وه دژ به ڕۆڵه‌ی خۆیان بكه‌ن چونكه پێغه‌مبه‌ری ئازیزمان قه‌ده‌غه‌ی كردوه هه‌روه‌ك ده‌فه‌رموێت:( لاتدعوا على أنفسكم ولا تدعوا على أولادكم ولا تدعوا على خدمكم ولا تدعوا على أموالكم لا توافقوا من الله [ عزوجل ] ساعة نيل فيها عطاء فيستجيب لكم ........) سونه‌ني ئه‌بي داود أبواب فضائل القرآن (باب النهي عن أن يدعو الإنسان على أهله وماله) فه‌رمووده‌ی ژماره 1532 . چونكه دوعای دایك ویاوك گیرا ده‌بێت دواتر ئه‌گه‌ر گیراش بوو ئه‌وا ئه‌و دایك وباوكه په‌شیمان ده‌بنه‌وه و ئاخ هه‌ڵده‌كێشن و خه‌فه‌تی پێ ده‌خۆن ، به‌ڵام خوای گه‌وره ڕه‌حمی ئه‌وه‌ی كردوه كه هه‌موو دوعا ونزاكانمان له منداڵ وجگه‌ر گۆشه‌كانمان گیرا نابن ئه‌گینا هه‌موویان ده‌مردن ، به‌ڵام ئه‌وه‌نده بزانین له ڕۆژدا كاتێك هه‌یه دوعاو نزای تیادا گیرا ده‌بێت جا ده‌بێت زۆر ئاگادرای خۆمان بین له پای هیچ نزا نه‌كه‌ین له جگه‌ر گۆشه‌كانمان .
٤ــ هه‌روه‌ها یه‌كێكی تر له په‌ند وئامۆژگاریه‌كان ئه‌وه‌یه تێ بگه‌ین كه مرۆڤی خواناس و له خوا ترس هه‌رگیز فڕوفێڵی ناحه‌زان و بێ باوه‌ڕان كاری تێ ناكه‌ن و ناتوانن له خشته‌ی ببه‌ن، چونكه مرۆڤ كاتێك له‌گه‌ڵ خوای خۆیدا نێوانی خوش وئاوه‌دان بوو ئه‌وا هه‌موو كاتێك دڵنیایه ئه‌گه‌ر كه‌وته ته‌نگانه وناخۆشی خوای گه‌وره دێت به هانایه‌وه ئه‌گه‌ر داوای لێ بكات هه‌روه‌ك پێغه‌مبه‌ری پێشه‌وامان
( درودی خوای لێ بێت ) ده‌فه‌رموێت: ( تعرف الله في الرخاء يعرفك في الشدة ) واته : له‌كاتی خۆشی و ئاسووده‌یدا خوای گوره بناسه له‌یادت بێت ئه‌ویش له‌كاتی ناخۆشی و ناڕه‌حه‌تیه‌كانی ژیاندا دێت به‌هاناته‌وه و ڕزگارت ده‌كات ، هه‌روه‌ها دفه‌رموێت : ( من أصلح ما بينه وبين الله أصلح الله مابينه وبين الناس جميعا ) واته : هه‌ركه‌سێك نێوان خۆی خوای گه‌وره ڕێك بكات و بێ فه‌رمانی نه‌كات خوای گه‌وره‌ش نێوان ئه‌و خه‌ڵكی چاك ده‌كات ، هه‌ر بۆیه ده‌بینیت ( جوره‌یج ) له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خواناسێكی زۆر چاك بوو نێوان خۆی خوای گه‌وره‌ی به به‌ندایه‌تی ڕاست ودروست ئاوه‌دان كردبوه‌وه وباوه‌ڕێكی بته‌وی چاكی هه‌بوو به په‌روه‌ردگار، فڕ وفێڵی ئه‌و ئافره‌ته داوێن پیسه نه‌یتوانی له ڕیگه‌ی ڕاست لای بدات و تووشی بێ ڕه‌وشتی بكات ، ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ی جوره‌یج پیاوی خۆی ده‌وێت كه خۆراگر بێت له‌سه‌ر باوه‌ڕه‌كه‌ی وشه‌یتان و بێچوه شه‌یتانه‌كان نه‌توانن توشی كار خراپ ونابه‌جێی بكه‌ن ، خۆ ئه‌گه‌ر مرۆڤ باوه‌ڕی بته‌وی نه‌بێت له‌و جۆره هه‌ڵوێستانه‌دا به‌بێ گومان تێ ده‌كه‌وێت و باوه‌ڕه‌كه‌ی ده‌دۆڕێنێت .
٥ــ په‌نا بردنه به‌ر نوێژ و خواپه‌رستی له‌كاتی ناخوشی وهه‌ڵوێسته دژواره‌كاندا ، جا ئه‌گه‌ر باوه‌ڕی مرۆڤی موسڵمان كه‌یشته ڕاده‌ی یه‌قین و دوور له دڵه‌ڕاوكێ له‌سه‌ر ئاینه‌كه‌ی ئه‌وا خوای گه‌وره به‌یارمه‌تی خۆی ( كه‌رامه‌ت ) ی پیشان ده‌دات و ئه‌و داب و نه‌رینه‌ی خه‌ڵك له‌سه‌ر ڕاهاتون بۆی ده‌گۆڕێت ، هه‌روه‌كو چۆن خاوی گه‌وره ئه‌و منداڵه ساوایه‌ی هێنایه قسه‌و گفتۆ گۆ كردن پاكی و دوور له پیسی ( جوره‌یج ) ی سه‌لماند به خه‌ڵكه‌كه ، ئه‌ه‌ش به باوه‌ڕی یه‌قین ده‌بێت له‌گه‌ڵ ئومێد و رجای خێر به په‌روه‌ردگار .
٦ـ سه‌لماندن وبونی ( كه‌رامات ) بۆ خواناس و به‌نده زۆر موخلیسه‌كانی خوای گه‌وره ، هه‌روه‌كو چۆن له‌م ڕوداوه‌دا خوای گه‌وره ( كه‌رامات ) ی پیشانی ئه‌و خه‌ڵكه‌دا له‌سه‌ر ده‌ستی
( جوره‌یج ) .
٧ــ له‌دوای هه‌موو ناخوشیه‌ك خوای گه‌وره خوشی وفه‌ره‌ح دێنێت و ده‌رگای میهره‌بانی خۆی له‌سه‌ر به‌نده‌كانی ده‌كاته‌وه هه‌روه‌ك چۆن هات به‌هانای ( جوره‌یج ) وه وله‌وته‌نگانه‌یه ڕزگاری كرد په‌روه‌ردگاریش ده‌فه‌رموێت ( فإن مع العسر يسرا ، إن مع العسر يسرا ) سوره‌تی الانشراح ئایه‌تی : 5 – 6 ، هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت : ( حتى إذا استيأس الرسل وظنوا أنهم قد كُذبوا جاءهم نصرنا ) سوره‌تی یوسف ئایه‌تی ژماه : ١١٠ ، واته : كاتێك پێغه‌مبه‌رانی خوا ته‌واو ماندوبون و بێ ئومێد بوون له‌گه‌ڵ بێ باوه‌ڕاندا گومانیان برد ئیتر ئه‌مان به‌درۆ خراونه‌ته‌وه و په‌روه‌ردگار نایه‌ت به هانایانه ، به‌ڵام سه‌ركه‌وتن و یارمه‌تی ئێمه داده‌به‌زێت بۆیان سه‌رده‌كه‌ون به‌سه‌ر بێ باوه‌ڕاندا .
8ـ كه‌سی بێ شه‌رم و بێ ئابڕوو هیچ حورمه‌ت و ڕێزێكی نیه ، ته‌مشا بكه ئه‌و ئافره‌ته بێ شه‌رمه داوێن پیسه چۆن و به‌چ شێوه‌یه‌ك وبێ شه‌رمانه له به‌رده‌م ئه‌و خه‌ڵكه‌دا ده‌ڵێت من ئه‌توانم ئه‌و خواپه‌رسته تووشی ( زینا ) بكه‌م جا كه مرۆڤ شه‌رمی له‌خواو به‌نده‌كانی نه‌كرد هه‌رچیه‌كی بیه‌وێت ده‌یكات وه‌ك پێغه‌مبه‌ری ئازیز ( درودی خوای لێ بێت ) ده‌فه‌رموێت(إنَّ مما أدرك الناس من كلام النبوة الأولى إذا لم تستح فاصنع ما شئت) الراوي: أبو مسعود عقبة بن عمرو - خلاصة الدرجة: [صحيح] - المحدث: البخاري - المصدر: الجامع الصحيح - الصفحة أو الرقم: 3484 واته : ئه‌گه‌ر شه‌رم وشكۆت لا نه‌ما هه‌رچیه‌ك ده‌ته‌وێت بیكه به ئاره‌زووی خۆت . چونكه هه‌ر شه‌رم وشكۆیه مرۆڤ زۆر جار ده‌گه‌ڕێنێته‌وه له خراپه كاری .
٩ــ بوونی حه‌سه‌د و به‌خیلی و چاوچنۆكی له‌هه‌موو سه‌رده‌مك چه‌رخێكدا : ده‌بینین كاتێك ئه‌و خه‌ڵكه ( جوره‌یج ) یان ده‌بینی ئه‌و هه‌مووه خواپه‌رستی وبه‌ندایه‌تیه ده‌كات زۆریان پێ ناخۆش بوو ، هه‌ر له‌به‌ر ئه‌وه زوو خێرا ڕازی بوون به پیلان و فێڵی ئه‌و ئافره‌ته داوێن پیسه دژ به ( جوره‌یج ) ئه‌ویش له‌به‌ر ئه‌وه‌ی پیان ناخۆش بوو خۆیان وه‌ك ئه‌ویان پێ ناكرێت ، مرۆڤ هه‌یه حه‌سوودی به ماڵ وسه‌روه‌ت سامانی كه‌سانی تر ده‌بات هه‌یه به پله پایه ده‌بات هه‌یه حه‌سوودی به وه‌چه‌و نه‌وه‌ی كه‌سانی تر ده‌بات ، ئه‌ویش به‌وه‌ی ئاواته خوازبێت ئه‌و نيعمه‌تو سه‌روه‌ت سامان ماڵو منداڵه‌ی كه به‌رامبه‌ره‌كه‌ی هه‌یه‌تی له‌ناو بچێت ئه‌گه‌ر بۆ خۆشی نه‌بێت ، بێگومان حه‌سودی بردن به خواپه‌رستی كه‌سانی تر دروست به‌مه‌رجێك ئه‌و كه‌سه بڵێت خۆزگه منیش وه‌ك ئه‌و خواپه‌رسیم پێده‌كرا ، نه‌ك بچێت پلانی بۆ دابنێت بۆ ئه‌وه‌ی تووشی به‌ڵاو كار خراپه‌ی بكات هه‌روه‌ك ێۆن به‌نو ئیسرائیله‌كان كردیان دژ به ( جوره‌یج ) .
١٠ــ گه‌وره‌یی فڕوفێڵی ئافره‌تان ، ده‌بینیت ئه‌و ئافره‌ته داوێن پیسه كاتێك نه‌یتوانی ( جوره‌یج ) خواناس له خواپه‌رستیه‌كه‌ی لابدات وتوشی بێ ڕه‌وشتی بكات ، هات به فڕوفێڵێكی تر و له‌نزیك په‌رستگاكه‌ی ئه‌ودا خۆی دا به‌سه‌ر ئه‌و شوانه‌دا پاشانیش ( تهمه) ته‌كه‌ی دا به‌سه‌ر ( جوره‌یج ) دا بۆ ئه‌وه‌ی ناوی بزڕێنێت و بی حورمه‌ت و پێ ڕێزی بكات له پێشچاوی خه‌ڵكی ،به‌ڵام نه‌یزانی خوای گه‌وره له‌سه‌روو حه‌وت ئاسمانه‌وه دێته جواب له‌سه‌ر ( جوره‌یج ) وپاكیه‌تی ده‌سه‌ڵمێنێت وفڕوفێڵه‌كه‌ی به‌تاڵ ده‌كاته‌وه وڕوو زه‌ردی لای خه‌ڵكیشی ده‌كات ، ئه‌وجا با سزای ڕۆژی دوایش بوه‌ستێت .
١١ــ تاقی كردنه‌وه‌ی خوای گه‌وره بۆ به‌نده ڕاست و دروسته‌كانی تاوه‌كو تاقیان بكاته‌وه ئایا له‌كاتی ناخۆشی و به‌ڵاو موسیبه‌تدا خوایان له بیر ناچێته‌وه ، هه‌ره‌وكو خوای گه‌وره هه‌موو پێغه‌مبه‌رانی تاقی كردوه‌ته‌وه به شێوازی جۆراو جۆر .
١٢ــ بێ ئاگای و نه‌زانی كه‌سانی ( جاهل ) و تێ نه‌گه‌شتوو له باوه‌ڕی ڕاست و دروستی ئاینی خوای گه‌وره، ده‌بینیت به‌نو ئیسرائیلیه‌كان كاتێ ئه‌و ( كه‌رامه‌ت )ه‌یان بینی له ( جوره‌یج ) خێرا ده‌ستیان كرد به ده‌ست پێدا هێنانی ( جوره‌یج ) ، جا بۆیه پێویسته مرۆڤ ئه‌گه‌ر خوای گه‌وره شتێكی وای له‌سه‌ر ده‌ستی ئه‌ودا به‌دی هێنا ده‌بێت خوای گه‌وره‌ی له‌بیر بێت ئه‌و ( كراماته ) به هێز وده‌سه‌ڵاتی خاو بزانێت به‌رگریش له‌خه‌ڵك بكات كه به پێروزی نه‌زانن وده‌ست قاچی ( مسح ) بكه‌ن و به ( تبرك ) ی بزانن،به‌ڵام (جوره‌یج ) پێ ده‌چێت له‌به‌ر زۆر خه‌ڵكه‌كه نه‌یتوانی بێت به‌رگری له كارو خووه ناپه‌سه‌نده بكات ، چونكه ئه‌م جۆره كارانه سه‌ر ده‌كێشێت بۆ (شرك وبت په‌رستی) .
١٣ــ ته‌وازع و پاكیه‌تی كه‌سی خواپه‌رست له‌م ڕووداوه‌دا ده‌رده‌كه‌وێت ، كاتێك ( جوره‌یج ) بینی به چاوی خۆی كه ئه‌و خه‌ڵكانه چۆن وبه‌چ شێوه‌یه‌ك په‌رستگاكه‌یان ڕوخاند به‌سه‌ریدا و ده‌ریان كرد ، دواتر كه پاكیه‌تی له‌لایه‌ن خواوه ده‌رده‌كه‌وێت ، له خۆی بای نابێت و ڕه‌وشتی تۆڵه سه‌ندنه‌وه له دڵو ده‌رونیدا جێگیر ببێت ، به‌ڵكو به پێچه‌وانه‌وه لیان خۆش ده‌بێت ، كاتێكیش داوای لێ ده‌كه‌ن كه په‌رستگاكه‌ی له(زێڕ ) بۆ دروست بكه‌نه‌وه له‌سه‌ر جوانتیرن شێوه ڕازی نابێت به‌ڵكو ده‌ڵێت نامه‌وێت ته‌نها خۆی چۆن بوه یه‌كه‌مجار كه له گڵ دروستكرابوو ته‌نها به‌وشێوه‌یه زیاتری ناوێت ، چونكه ( جوره‌یج ) ده‌یزانی په‌رستگا خواپه‌رستی و له خوا ترسان ئاوه‌دانی ده‌كاته‌وه نه‌ك شتی ڕووكه‌ش و ڕازاندنه‌وه‌ی به ( زێر ) و شتی لاوه‌كی كه به‌هیچ شێوه‌یه پێوه‌ر نین لای خوای گه‌وره، وه‌ك پێغه‌مبه‌ری پێشه‌وامان ده‌فه‌رموێت ( إن الله لا ينظر إلى أجسامكم ولا إلى صوركم ولكن ينظر إلى قلوبكم ) الراوي: أبو هريرة - خلاصة الدرجة: صحيح - المحدث: مسلم - المصدر: المسند الصحيح - الصفحة أو الرقم: 4651 ، واته: خوای گه‌وره سه‌یر وته‌ماشای لاشه وجه‌سته وشێوازتان ناكات به‌ڵكو ته‌ماشای دڵه‌كانتان ده‌كات ، كه ئایا به نووری ئیمان وخواپه‌رستی ئاوه‌دانه یان وێرانه له كه‌لاوه‌ی كۆن خراپتره .
خوای گه‌وره هه‌موو لایه‌ك موفه‌ق بكات له‌سه‌ر خواپه‌رستی وخوشه‌ویستی دایك وباوك وبه گوێ كردنیان ، وه له خوای په‌روه‌ردگار داواكارین تاقیمان نه‌كاته‌وه به شتانێك كه نه‌توانین سه‌بر وئارامی له‌سه‌ر بگرین ( اللهم آمين ) .
وآخر دعوانا أن الحمد لله رب العالمين .
