• العربية - Arabic
• Deutsch - German
• فارسی دری - Unnamed
• پښتو - Pashto
• Èdè Yorùbá - Yoruba
• română - Romanian
• Sesotho - Unnamed
• Kiswahili - Swahili
• Türkçe - Turkish
• Kurdî - Kurdish
• Shqip - Albanian
• أنكو - أنكو
• Pulaar - Fula
• অসমীয়া - Assamese
• ဗမာ - Burmese
• Français - French
• português - Portuguese
• සිංහල - Sinhala
• Tiếng Việt - Vietnamese
• తెలుగు - Telugu
• മലയാളം - Malayalam
• Bahasa Indonesia - Indonesian
• हिन्दी - Hindi
• Hausa - Hausa
• اردو - Urdu
• English - English
• Русский - Russian
• 中文 - Chinese
• Wikang Tagalog - Tagalog
• Mandinka - Mandinka
• বাংলা - Bengali
• Ўзбек - Uzbek
• bosanski - Bosnian
• ελληνικά - Greek
• ગુજરાતી - Unnamed
• Кыргызча - Кyrgyz
• azərbaycanca - Azerbaijani
• svenska - Swedish
• lietuvių - Lithuanian
• Luganda - Ganda
• ไทย - Thai
• አማርኛ - Amharic
• español - Spanish
• தமிழ் - Tamil
• Akan - Akan
• Soomaali - Somali
• ಕನ್ನಡ - Kannada
• Mõõré - Mõõré
• magyar - Hungarian
• slovenščina - Slovene
• Malagasy - Malagasy

• شناخت اسلام و ذکر فضایل آن << دعوت به اسلام << دعوت و دعوتگران
• زیبایی های اسلام << دعوت به اسلام << دعوت و دعوتگران
• دعوت به اسلام << دعوت و دعوتگران
• دعوت و دعوتگران

• اسلام چكيده اى مختصر دربارهٔ اسلام، آنگونه که در قرآن کریم و سنت نبوی آمده است.
  • 1- اسلام، پیام پروردگار است خطاب به همهٔ مردم، و رسالت و پیام جاویدان اللهى و خاتم تمام شرایع ربانی است.
  • 2- دین اسلام مخصوص یک نژاد یا قوم نیست، بلکه دین الله برای همهٔ مردم است.
  • 3- اسلام پیام اللهى است که برای کامل كردن رسالت پیامبران و فرستادگان پیشین - صلوات الله عليهم - آمده است، پیامبرانی که به سوی امت هایشان فرستاده شده بودند.
  • 4- پیامبران - علیهم السلام - دینشان يكسان است، اما شریعت هایشان متفاوت مى باشد.
  • 5- اسلام به آنچه دعوت مى كند - كه همهٔ پیامبران از جمله: نوح و ابراهیم و موسی و سلیمان و داوود و عیسی - علیهم السلام -، به سوی ایمان به الله دعوت كرده اند، اينكه پروردگار همان الله است که آفریدگار، روزی دهنده، زنده کننده، میراننده، مالک و فرمانروا است، و این که اوست تدبیر كننده همه کارها، و او همان رئوف و مهربان است.
  • 6- الله سبحانه و تعالی آفریدگار است و تنها اوست که شایستهٔ عبادت و یگانه پرستى است، و هیچکس نباید همراه با او پرستش شود، و در عبادت شريكى داشته باشد.
  • 7- الله متعال، آفرینندهٔ تمام موجودات هستی است، هم چیزهایی که در دایره دید ما هستند و هم چیزهایی که از دایره دید ما خارج اند، و هر چه جز الله متعال، از آفریده های اوست و الله متعال آسمان ها و زمین را در شش روز آفریده است.
  • 8- الله سبحانه و تعالی در مُلک یا آفرینش یا تدبیر یا عبادتش شریکی ندارد.
  • 9- الله سبحانه و تعالی نه (فرزندی) زاده و نه از كسى زاده شده است، و همطراز و همانند ندارد.
  • 10- الله سبحانه و تعالی در هیچ یک از مخلوقاتش حُلول نمی کند و در هیچ یک از آفریدگانش تجسّد نمی یابد.
  • 11- الله سبحانه و تعالی نسبت به بندگانش مهربان است، از همین روی به سوی آنان پیامبرانی فرستاده و کتاب هایی نازل کرده است.
  • 12- الله متعال همان پروردگار مهربان است و تنها اوست که در روز قیامت بندگانش را مورد محاسبه قرار می دهد، هنگامى که همهٔ آنان را از قبرهایشان برانگیخت، پس هر کس را برای کارهایش - چه خیر و چه شر - جزا می دهد، و هر آن که اهل ایمان بوده و کارهای نیک انجام داده در خوشی همیشگی است، و آنکه کفر ورزیده و مرتکب کارهای بد شده در آخرت در عذاب بزرگ خواهد بود.
  • 13- الله سبحانه و تعالی آدم را از خاک آفرید و نسل او را چنین قرار داد که پس از او فرزند بیاورند و افزون شوند، بنابراین همهٔ مردم در اصل برابرند و هیچ نژادی بر نژاد دیگر برتری ندارد و هیچ ملتی بر دیگری فضیلتی ندارد؛ مگر با تقوا.
  • 14- و هر نوزادی بر اصل فطرت به دنیا می آید.
  • 15- و هیچ انسانی، گناهکار یا وارث گناه دیگری به دنیا نمی آید.
  • 16- و هدف از آفرینش مردم، عبادت كردن الله به يگانه است.
  • 17- اسلام، انسان را - چه مرد باشد و چه زن - گرامی داشته و همهٔ حقوقش را برای او تضمين نموده، و او را در برابر انتخاب ها و کارها و رفتارهایش مسئول دانسته، و مسئولیت هر کاری را که به او و دیگری زیان برساند، بر عهدهٔ خودش قرار داده است.
  • 18- اسلام مرد و زن را از نظر عمل، مسئولیت و جزا و پاداش برابر دانسته است.
  • 19- اسلام، زن را گرامی داشته و زنان را خواهران تنی مردان دانسته و مرد را ملزم کرده که اگر توانایی دارد، نفقهٔ زن را بپردازد، بنابراین نفقهٔ دختر بر عهدهٔ پدر است و نفقهٔ مادر بر عهدهٔ فرزند اوست اگر بالغ باشند و نفقهٔ زن بر عهدهٔ همسر اوست.
  • 20- و مرگ به معنای فنای ابدی نیست، بلکه انتقال از خانهٔ عمل به خانهٔ پاداش است، مرگ، هم بدن و هم روح را در بر می گیرد و مرگ روح به معنای جدا شدنش از بدن است، سپس بعد از رستاخیز در روز قیامت به بدن باز می گردد و روح پس از مرگ به بدنی دیگر منتقل نمی شود و در بدنی دیگر تناسخ نمی پذیرد.
  • 21- اسلام به اصول بزرگ ایمان و باور داشتن به آنها فرا می خواند، و این اصول: ایمان به الله و ملائکهٔ او و ایمان به کتاب های الهی مانند تورات و انجیل و زبور ـ پیش از تحریف آنها ـ و قرآن و ایمان به همهٔ پیامبران و فرستادگان - علیهم السلام - و ایمان به آخرین پیامبران یعنی محمد رسول الله، خاتم انبیا و مرسلین و ایمان به آخرت است و این که بدانیم اگر زندگی دنیا پایان کار بود، زندگی و وجود، بیهودگی محض بود، و همچنین ایمان به قضا و قدر.
  • 22- پیامبران دربارهٔ آنچه كه از سوی الله ابلاغ می کنند معصومند، و از هر آنچه كه مخالف با عقل یا اخلاق سلیم است معصومند، و مکلفند تا اوامر الله را به بندگانش برسانند، و پیامبران از هيچگونه ویژگی های ربوبیت و الوهیت برخورد نیستند؛ بلکه همانند دیگر انسان ها هستند با این تفاوت که خداوند پیامش را به آنان وحی كرده است.
  • 23- اسلام مردم را به پرستش موحدانه الله، از طریق عبادت های اصلی فرا می خواند، و عبارتند از: نماز که شامل قیام، رکوع، سجود، یاد الله، ثنا و دعای اوست که انسان روزانه پنج بار آنها را اداء مى كند، و در هنگام اداى آن در صف نماز همهٔ تفاوت ها میان ثروتمند و فقیر و رئیس و زیردست از بین می رود، و زکات که مقدار کمی از مال است - و بر اساس شروط و مقادیری که الله آنها را قرار داده - در اموال ثروتمندان واجب است که از آنان گرفته شده به فقيران و دیگر مستحقان زکات داده می شود، و تنها سالى يک بار داده می شود، و روزه که به معنای خودداری از باطل کننده های روزه در روزهاى شهر رمضان (از طلوع فجر تا غروب خورشید) است، و باعث تربیت اراده و صبر در نفس بشری می شود، و حج که به معنای قصد بیت الله در مکهٔ مکرمه، تنها یک بار در طول عُمر انسان برای شخصی واجب است که توانایی اداى آن را دارد، و در حج همهٔ مردمان در روی آوردن به سوی خالق متعال برابرند، و همهٔ تفاوت ها و وابستگى ها از بین می رود.
  • 24- از بزرگترین ویژگی های عبادت در اسلام این است که کیفیت و وقت و شروط آن را الله سبحانه و تعالی مشروع ساخته و پیامبر او - صلی الله علیه و سلم - آن را ابلاغ نموده، و تا به امروز هیچ بشری چیزی به آن نیفزوده و کم نکرده است، و همهٔ پیامبران - علیهم السلام - (ملت هاى خود را) به این عبادت های بزرگ فرا خوانده اند.
  • 25- پیامبر اسلام، محمد بن عبدالله از نسل اسماعیل بن ابراهیم علیهم السلام است، ایشان در سال ۵۷۱ میلادی در مکه دیده به جهان گشودند، و در همین شهر به پیامبری مبعوث شده و سپس به مدینه مهاجرت کردند، و در امور بت پرستى با قوم خود همراه نشدند، اما در کارهای با ارزش و گرامی با آنان همکاری می کرد، و پیش از بعثت نیز دارای اخلاقی والا بودند، و قومش او را «امین» می نامیدند، الله متعال با رسیدن وی به چهل سالگی، ایشان را به پیامبری مبعوث نمودند، و با (معجزات) و نشانه هاى بزرگى وى را تأیید نمودند که بزرگترین این معجزات، قرآن کریم است، قرآن كريم، بزرگترین معجزهٔ تمام پیامبران و تنها نشانهٔ باقی مانده از پیامبران (پيشين) تا امروز است، پس از آن که الله متعال به واسطهٔ ایشان دین را کامل نمودند، و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - دین را به بهترین شکل ابلاغ نمودند، در سن شصت و سه سالگی از وفات نمودند، و در مدینهٔ نبوی به خاک سپرده شدند، محمد - صلی الله علیه و سلم - خاتم پیامبران و مرسلین است که الله او را با هدایت و دین حق فرستاده تا مردم را از تاریکی های بت پرستی و کفر و جهالت به سوى نور توحید و ایمان هدايت دهد، و الله گواهی داده که ایشان را با فرمان خويش براى دعوت (پيامش) فرستاده است.
  • 26- شریعت اسلام که پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم - آن را آورده خاتمهٔ پیام های الهی و شریعت های ربانی است، و شریعتی کامل مى باشد، و در آن صلاح دین و دنیاى مردم نهفته است، و در درجهٔ نخست به حفظ دین، خون، مال، عقل و نسل مردم اهميت مى دهد، شريعت اسلامى ناسخ همهٔ شریعت های پیشین است، چنانکه شريعت هاى پیشین نسخ گننده همدیگر بوده اند.
  • 27- الله سبحانه و تعالی دینی به جز دين اسلام را نمی پذیرد، دينى که بواسطه پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم - آمده است، و هر کس جز اسلام دين دیگرى را برگزیند، از او پذیرفته نخواهد شد.
  • 28- قرآن کریم، کتابی است که الله متعال آن را به پیامبرش محمد - صلی الله علیه و سلم - وحی کرده و کلام پروردگار جهانیان است، کتابی که الله به واسطهٔ آن انسان ها و جنیان را به مبارزه طلبیده تا همانند آن یا سوره ای مانند یکی از سوره هایش بیاورند، و هنوز این مبارزه طلبی تاکنون ادامه دارد، قرآن کریم به پرسش های مهمی پاسخ می دهد که میلیون ها انسان را به حیرت وا داشته است، قرآن عظیم تاکنون به همان شکلی که به زبان عربی نازل شده باقی مانده و حرفی از آن کم نشده است و قرآن چاپ شده و (در جهان) منتشر مى باشد، این کتاب بزرگ یا ترجمهٔ معانی آن شایستهٔ مطالعه است، چنانكه سنت پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم - و آموزده ها و زندگى نامه ى ایشان محفوظ است، و توسط سلسله ای از راویان مورد اعتماد نقل شده و به زبان عربی چاپ شده و در دسترس مى باشد، و به بسیاری از زبان های دنیا ترجمه شده است، قرآن کریم و سنت پیامبر - صلی الله علیه و سلم - تنها منابع احکام اسلامى و تشریعات آن است؛ چراکه اسلام از رفتار افراد منتسب به آن گرفته نمى شود، بلکه از وحی الهی كه عبارت از: قرآن عظیم و سنت نبوی است، گرفته می شود.
  • 29- و اسلام به نیکی کردن به پدر و مادر دستور مى دهد، حتی اگر هم مسلمان نباشند، و به نيكى كردن به فرزندان نيز توصیه می کند.
  • 30- اسلام به رعایت كردن عدالت در گفتار و کردار - حتی با دشمنان - دستور مى دهد.
  • 31- اسلام به نیکی كردن در حق همهٔ مردم دستور داده است، و به سوی اخلاق هاى بزرگوار، و رفتارهاى پسنديده دعوت می كند.
  • 32- اسلام به اخلاق شايسته مانند: راستی، امانتداری، پاكدامنى، حیا، شجاعت، بخشش، سخاوتمندى، یاری رساندن به نیازمند، كمک به ستمدیده، سيركردن گرسنه، نیکی به همسایه، بجا آوردن صلهٔ رَحِم و مهربانی با حیوانات فرا می خواند.
  • 33- اسلام پاكيزه هاى خوردنى و نوشیدنی را حلال كرده است، و به پاک كردن (درونى) قلب و پاک كردن (ظاهرى) بدن و منزل دستور داده، و به همین خاطر ازدواج را حلال نموده است، و همچنين به پیامبرانش چنین دستور داده است؛ بنابراين آنان به (استفاده كرده از) هر چیز پاكيزه اى دستور می دهند.
  • 34- و اسلام اصول و پايه هاى محرمات، مانند شرک ورزيدن به الله، کفر، بت پرستی، نسبت دادن سخنی به الله بدون علم و دانش، کشتن فرزندان، کشتن جانی که حرمت دارد، تباهی در زمین، جادوگری، فحشاى ظاهرى و پنهان، زناكارى، همجنس گرايى، ربا خوارى، خوردن گوشت مردار، خوردن آنچه كه برای بت ها قربانی شده، گوشت خوک و دیگر نجاست ها و ناپاکی ها، خوردن مال یتیم، كم كردن پيمانه يا وزن و قطع پیوند خویشاوندی را حرام كرده است، و (تشريعات) همهٔ پیامبران - عليهم السلام - بر تحریم این موارد اتفاق دارد.
  • 35- اسلام از اخلاق نکوهیده، مانند: دروغ، غل والغش، غدر و خیانت، فريبكارى، حسادت، نیرنگ زشت، دزدی، تجاوزگری و ستمگری نهی کرده، و از هرگونه اخلاق ناپسنديده اى نهى كرده است.
  • 36- اسلام از هرگونه معامله هاى مالی که در بر دارندهٔ ربا یا زیان یا ابهام در آنها یا ظلم یا غل و غش باشند یا به فاجعه ها و زیان عمومى به جوامع، ملت ها و افراد منجر مى شود، نهی کرده است.
  • 37- اسلام آمده تا عقل را حفظ کند، و هر آنچه به تباهی عقل می انجامد، مانند: نوشیدن مست كننده ها، آن را حرام کرده، و منزلت عقل را بزرگداشته است، و آن را ملاک تكاليف شرعى قرار داده است، و آن را از زنجیرهاى خرافات و بت پرستی رهانیده است، در اسلام هیچ اسرار یا احکامی نیست که مخصوص یک طبقهٔ خاص باشد، و همهٔ احکام و قوانین آن موافق عقل صحیح و بر مبنای عدالت و حکمت است.
  • 38- و در همهٔ ادیان باطل، وقتی پیروانانشان نتوانند تناقض موجود در این ادیان را درک کنند و از فهم امور خلاف عقل موجود در تعالیم آن ادیان ناتوان بمانند، بزرگانشان این توهم را در بین آنان ايجاد كرده اند که دین فراتر از عقل است و عقل نمی تواند دین را درک كند، در حالی که اسلام، دین را همانند نورى می داند که راه را برای عقل روشن می سازد، اما اصحاب ادیان باطل از انسان می خواهند که عقل خود را کنار گذاشته و پیرو آنان شوند، در حالی که اسلام از انسان می خواهد که عقل خود را بیدار کند و به کار اندازد تا حقیقت امور را چنان که هست بشناسد.
  • 39- اسلام، علم صحیح را گرامی می دارد، و به پژوهش علمی خالى از هرگونه هوای نفس تشویق می کند، و به ديدن و انديشيدن در درون خود و جهان پیرامونمان فرا می خواند، و نتایج علمی صحیح با اسلام تعارضی ندارد.
  • 40- الله عملى را نمی پذیرد، و در آخرت برای آن پاداشی در نظر نمی گیرد مگر از کسی که به الله ایمان آورد و از او اطاعت کند، و همهٔ پیامبرانش - علیهم الصلاة والسلام - را راستگو بشمارد، الله هیچ عبادتی را نمی پذیرد مگر آن عبادتی که الله آن را مشروع كرده است، با این حال چگونه انسان می تواند به الله کفر ورزد، سپس از او انتظار پاداش داشته باشد؟ الله ایمان هیچ یک از مردم را نمی پذیرد مگر آنکه به همهٔ پیامبران ایمان آورند و به رسالت محمد - صلی الله علیه و سلم - ايمان آورند.
  • 41- هدف همهٔ پیام های الهی این است که انسان را با پيوستن به دين حق به مقام و جایگاه والايى برساند، و بندهٔ مخلص پروردگار جهانیان شود، و او را از بندگی انسان ها یا بندگی ماده یا بندگی خرافات برهاند، اسلام - چنانکه می بینی - به اشخاص قدسیت نمی دهد و آنان را بالاتر از جایگاهشان قرار نمی دهد، و از آنان معبودان و آلهه نمی سازد.
  • 42- الله متعال توبه كردن را در اسلام مشروع كرده است، و توبه كردن یعنی: بازگشت انسان به سوی پروردگار ش و ترک گناه است، و اسلام آوردن باعث پاک شدن همهٔ گناهان گذشته می شود، و توبه كردن نيز باعث پاک شدن گناهان گذشته می شود، بنابراین (در اسلام) نیازی به اعتراف كردن به گناهان در برابر انسان دیگرى نیست.
  • 43- در اسلام رابطه ى بين انسان و الله متعال بصورت مستقیم است، بنابراین نیازی به این نداری که کسی میان تو و الله واسطه شود، پس اسلام از اينكه انسان ها تبدیل به آلهه شوند یا در ربوبيت و الوهيت الله متعال شریک او شوند، جلوگیری می کند.
  • 44- در پایان این پيام یادآور می شویم که مردم با وجود اختلاف در دوران ها و قومیت ها و سرزمین هایشان، بلکه تفاوت جامعهٔ انسانی در افکار و اهدافشان و محیط و کارهایشان، نیازی ضروری به هدایتگری دارد که آنان را راهنمایی کند، و به نظامی نیازمندند که آنان را در دور هم جمع كند، و حاکمی که از آنان حمایت کند، پیامبران بزرگوار - علیهم الصلاة والسلام - این مسائل را با وحی از سوی الله - سبحانه و تعالى - بر عهده گرفته اند، و مردم را به راه خیر و هدایت رهنمون كرده اند، و آنان را بر شریعت الهی دورهم جمع كرده اند، و بر اساس حق میان آنان داوری كرده اند، در نتیجه امور آنان بر حسب پذیرش دعوت این پیامبران و نزدیکی دوران آنان به دوران آن پیامبران، سرو سامان يافته است، الله متعال رسالت ها را با پیامبری محمد - صلی الله علیه و سلم - به پایان رسانده و برای این رسالت ماندگارى را مقرر ساخته و آن را هدایت و رحمت و نور و راهی قرار داده که به او منتهی می شود.
  • 45- بهمين خاطر اى انسان شما را به این دعوت می کنم که صادقانه و به دور از تقلید و تأثیر عادات و سنت ها برای الله به پا خیزید، و بدان که پس از مرگ به سوی پروردگارت بر مى گردى، و توصیه می کنم که در وجود خودت و در جهان هستی بينديشى، و اسلام بیاوری تا در دنیا و آخرت سعادتمند شوى، هرگاه قصد مسلمان شدن داشتى بدان که کاری لازم نیست جز آنكه شهادت دهی که معبودی به حق جز الله نیست و محمد فرستادهٔ اوست (و بگویی: اشهد أن لا إله إلا الله وأشهد أن محمدا رسول الله) و از هر آنچه جز الله عبادت می شود اعلام بیزاری کنی، و ایمان بیاوری که الله مردگان را از قبرهایشان برانگیخته خواهد كرد، و باور داشته باشی که حساب و پاداش قیامت حق است، با بیان این شهادت مسلمان خواهی شد و پس از آن لازم است عبادت الله را با آنچه خود او مشروع كرده، از جمله نماز، زکات، روزه و حج - بشرط توانایی - را به جای آوری.

اسلام چكيده اى مختصر دربارهٔ اسلام، آنگونه که در قرآن کریم و سنت نبوی آمده است.

این کتاب مهم در بر دارنده تعریفی مختصر از اسلام است و به بیان مهمترین اصول و تعالیم و محاسن اسلام از منابع اصلی آن، یعنی قرآن کریم و سنت نبوی می پردازد. مخاطَب این رساله همهٔ اهل تکلیف از مسلمانان و غیر مسلمانان به زبان خود آنان در هر زمان و مکانى با تفاوت شرایط و اوضاع می باشند.

(این نسخه مشتمل بر ادلهٔ قرآن کریم و سنت نبوی است)

1- اسلام، پیام پروردگار است خطاب به همهٔ مردم، و رسالت و پیام جاویدان اللهى و خاتم تمام شرایع ربانی است.

اسلام رسالت و پیام الله متعال، برای همهٔ مردم است. الله متعال می فرماید:{ (ای پیامبر) ما تو را جز بشارت دهنده و بیم دهنده ای برای همۀ مردم نفرستادیم، اما بیشتر مردم (این حقیقت را) نمی دانند}.[سبأ: 28].و الله متعال می فرماید:{ (ای پیامبر) بگو ای مردم، من فرستادهٔ الله به سوی همهٔ شما هستم}.[الاعراف: 158].و الله متعال می فرماید:{ای مردم، پیامبر، از جانب پروردگارتان (هدایت و دینِ) حق را برایتان آورده است؛ پس ایمان بیاورید که به خیر [و صلاحِ] شماست؛ و اگر (سخنش را نپذیرید و) کفر بورزید، (بدانید که) آن چه در آسمان‏ها و زمین است از آنِ الله است (و کفر شما به او زیانی نمی رساند) و الله همواره دانای حکیم است}.[النساء: 170].اسلام، پیام جاودان اللهى و پایان دهندهٔ رسالت های ربانی است. الله متعال می فرماید:{محمد پدر هیچ یک از مردان شما نبوده است، (نه پدر زید و نه هیچ كس ديگرى) بلکه فرستادۀ الله به‏ سوی مردم، و خاتم پیامبران است، و الله از هر چیزی آگاه است}.[الاحزاب: 40].

2- دین اسلام مخصوص یک نژاد یا قوم نیست، بلکه دین الله برای همهٔ مردم است.

دین اسلام مخصوص یک نژاد یا قوم نیست، بلکه دین الله برای همهٔ مردم است و نخستین امری که در قرآن آمده این سخن الله متعال است:

{ای مردم، پروردگار خویش را عبادت کنید، آنكه شما و پیشینیانتان را آفریده است، شايد پرهیزگار شوید}.

[البقره: 21].

و الله متعالمی فرماید:

{ای مردم، از پروردگارتان بپرهيزيد، پروردگارى که شما را از یک انسان آفرید، (سپس) همسرش را از نوع او آفرید، و از آن دو، مردان و زن های بسیاری (بر روى زمين) پراکنده ساخت}.

[النساء: 1].

از ابن عمر - رضی الله عنهما - روایت شده که رسول الله - صلی الله علیه و سلم - در روز فتح مکه خطاب به مردم، فرمود:

"ای مردم، همانا الله تکبر و غرور جاهلیت و فخر فروشی آنان به پدرانشان را از میان برداشته است، بنابراین مردم دو دسته اند: یا نیکوکار متقی که نزد الله گرامی است، یا فاجر و بدکار که نزد الله بی ارزش است، و مردم فرزندان آدم اند و الله آدم را از خاک آفرید". الله می فرماید: {ای مردم، ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را ملت ها و قبایل قرار دادیم تا با یکدیگر آشنایی حاصل کنید. همانا گرامی ترین شما در نزد الله باتقواترین شماست. همانا الله دانای آگاه است} [حجرات: 13].

ترمذی آن را روايت كرده: (3270).

در اوامر قرآن بزرگ یا اوامر پیامبر گرامی - صلی الله علیه و سلم - هیچ تشریع و قانونی نیست که مخصوص یک قوم یا یک طائفه و بنابر در نظر گرفتن قومیت یا نژاد آنان باشد.

3- اسلام پیام اللهى است که برای کامل كردن رسالت پیامبران و فرستادگان پیشین - صلوات الله عليهم - آمده است، پیامبرانی که به سوی امت هایشان فرستاده شده بودند.

الله متعال می فرماید:

{ما به تو (اى پيامبر) وحی کردیم، همانگونه که به نوح و پیامبرانی که پس از او آمدند وحی کردیم، و به ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط (نوادگان دوازده گانه ى یعقوب - عليه السلام -) وحی کردیم، و به عيسى و ايوب و يونس و هارون و سليمان وحى كرديم، و به داود (كتاب) زبور را داديم}.

[النساء: 163].

و این دین که الله متعال به پیامبرمان محمد - صلی الله علیه وسلم - وحی کرده، همان دینی است که الله متعال برای پیامبران پیشین وحی نموده، و به آنان اين دين را سفارش و يادآورى کرد:

{الله براى شما دينى را مقرر كرده كه آن را به نوح توصيه كرده بود، و ما آن را نیز به تو وحى كردیم، و به ابراهیم و موسى و عیسى توصيه نموديم؛ اینكه: دین را برپا نگاه دارید و در آن دچار تفرقه نشوید (و اختلاف نورزید)، (پذیرش) آنچه كه تو مشركان را بدان دعوت مى كنى، سخت گران آمده است، الله است كه هر كس را بخواهد (توفیقِ پذيرفتن اين دعوت را) به سوى خویش بر مى گزیند؛ و هر کس را (که توبه کند و به درگاهش) باز گردد، به سوى خویش هدایت مى كند}.

[الشورى: 13].

و این چیزی که الله متعال به پیامبرش محمد - صلی الله علیه و سلم - وحی کرده تصدیق کتاب های پیشین اللهى، مانند: تورات و انجیل پیش از آن است که دچار تحریف شوند. الله متعال می فرماید:

{(ای پیامبر) آنچه از این کتاب به تو وحی کرده ایم حق است و آن (کتاب‏ های آسمانی) را که پیشتر بوده اند، تصدیق می کند. بی تردید، الله به (احوال) بندگانش كاملاً آگاه و بیناست}.

[فاطر: 31].

4- پیامبران - علیهم السلام - دینشان يكسان است، اما شریعت هایشان متفاوت مى باشد.

دین پیامبران يكسان است، اما شریعت هایشان متفاوت مى باشد. الله متعال می فرماید:{و (ای پیامبر، ما این) کتاب را به حق بر تو نازل کردیم که تصدیق کنندۀ کتاب های پیشین و حافظ و گواه بر آنهاست. پس بین آنان (از اهل كتاب) بر اساس آنچه الله نازل کرده است، حکم کن و بر اساس آنچه الله نازل کرده است در میان آنها حکم کن و از هوی و هوسهای آنان به جای آنچه كه از حق به تو رسیده است، پیروی نکن، (ای مردم) ما برای هر یک از (ملت هاى) شما آیین و راهی روشن قرار دادیم؛ و اگر الله میخواست، همۀ شما را امتی يكسان قرار میداد؛ ولی (الله مى خواهد) شما را در آنچه كه به شما بخشیده است بیازماید؛ پس در نیکی ها بر یکدیگر پیشی گیرید، بازگشت همگی شما به سوی الله است، آنگاه وى شما را از آنچه كه در آن اختلاف مى کردید، آگاه مى سازد}.[المائده: 48].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"من شایسته ترین [و نزدیک ترین] مردمان به عیسی بن مریم در دنیا و آخرت هستم، و پیامبران برادرانی از یک پدرند، مادرانشان یکی نیست، و دینشان یکی است".بخاری آن را روايت كرده است. (3443).

5- اسلام به آنچه دعوت مى كند - كه همهٔ پیامبران از جمله: نوح و ابراهیم و موسی و سلیمان و داوود و عیسی - علیهم السلام -، به سوی ایمان به الله دعوت كرده اند، اينكه پروردگار همان الله است که آفریدگار، روزی دهنده، زنده کننده، میراننده، مالک و فرمانروا است، و این که اوست تدبیر كننده همه کارها، و او همان رئوف و مهربان است.

اسلام به آنچه دعوت مى كند - كه همهٔ پیامبران از جمله: نوح و ابراهیم و موسی و سلیمان و داوود و عیسی - علیهم السلام -، به سوی ایمان به الله دعوت كرده اند، اينكه پروردگار همان الله است که آفریدگار، روزی دهنده، زنده کننده، میراننده، مالک و فرمانروا است، و این که اوست تدبیر كننده همه کارها، و او همان رئوف و مهربان است، الله متعال می فرماید:{ای مردم، نعمتى را كه الله به شما بخشيده یادآورى كنيد، آیا آفریننده ای جز الله وجود دارد که شما را از آسمان و زمین روزی برساند؟ هیچ معبود بحقى جز او نیست؛ پس با اين حال چگونه (از حق) منحرف می شوید؟}.[فاطر: 3].و الله متعال می فرماید:{ (ای پیامبر) بگو: كیست كه از آسمان و زمین به شما روزى می بخشد؟ یا كیست كه بر گوش‏ ها و دیدگان حاكم است؟ و كیست كه [موجودِ] زنده را از (مادۀ) بی جان بیرون می آورد و (مادۀ) بی جان مرده را از (موجود) زنده خارج می سازد؟ و كیست كه كار (جهان و جهانیان) را تدبیر می كند؟ خواهند گفت: الله، پس بگو: آیا پروا نمی كنید؟}.[یونس: 31].و الله متعال می فرماید:{ (آیا معبودان باطل شما بهترند) یا كسى که آفرینش را آغاز کرده و سپس آن را (بار ديگر) باز مى گرداند و (یا) آن كسى که از آسمان و زمین به شما روزی مى رساند؟ آیا معبود دیگری با الله وجود دارد؟ بگو: اگر راستگویید، دلیلتان را بیاورید}.[النمل: 64].و همهٔ پیامبران برای دعوت به يگانه پرستى الله متعال، فرستاده شده اند. الله متعال می فرماید:{یقیناً ما در ميان هر امتی، پیامبری را فرستاده ايم، که: الله یکتا را عبادت کنید و از طاغوت دوری کنید، الله برخی از آنان را هدایت كرده است و برخی از آنان نیز سزاوار گمراهى شدند، پس در زمین بگردید و بنگرید که سرانجام تكذیب كنندگان چگونه بوده است}.[النحل: 36].و الله متعال می فرماید:{و ما پیش از تو هیچ پیامبری را نفرستادیم، مگر آن که به او وحی کردیم که: معبودی (به ‏حق) جز من نیست؛ پس تنها مرا عبادت کنید}.[الانبیاء: 25].الله متعال دربارهٔ نوح - علیه السلام - می فرماید که او گفت:{ای قوم من، الله را عبادت کنید که جز او معبودی (به‏ حق) ندارید، (اگر او را عبادت نکنید) من بر شما از عذاب روزی بزرگ می ترسم}.[الاعراف: 59].و ابراهیم خلیل - علیه السلام - چنان که الله متعال به نقل از ایشان می فرماید، گفت:{و (یاد کن از) ابراهیم آن گاه که به قومش گفت: الله را عبادت کنید و از او پروا کنید (که) اگر بدانید، این کار برایتان بهتر است}.[العنكبوت: 16].و صالح - علیه السلام - چنان که الله متعال از ایشان نقل کرده، فرمود:{ای قوم من، الله را عبادت کنید که جز او معبودی (به حق) ندارید، بی تردید، دلیل روشنی از (سوی) پروردگارتان (بر صدق نبوت من) براى شما آمده است، و (آن) این ماده شتر الله است و برایتان معجزه ای است؛ پس او را (به حال خود) واگذارید تا در زمین الله (بچرد و علف) بخورد و به او آزار (و آسیبی) نرسانید که شما را عذابی درد‏ناک فرا خواهد گرفت}.[الاعراف: 73].و شعیب - علیه السلام - چنان که الله متعال از ایشان خبر داده، فرمود:{ای قوم من، الله را عبادت کنید که جز او معبودی (به‏ حق) ندارید، همانا از (سوی) پروردگارتان برای شما دلیلی روشنى (بر صحت نبوت من) آمده است؛ پس پیمانه و ترازو را کامل (و درست) بكشيد و بپردازيد، و از (حق و ) حقوق مردم نکاهید و در زمین - پس از اصلاحش - فساد و تباهى نکنید، اگر ایمان دارید، این برای شما بهتر است}.[الاعراف: 85].و هنگامی که الله متعال با موسی علیه السلام سخن گفت، نخستین چیزی که به ایشان فرمود، چنین بود:{و من تو را (به پیامبری) برگزیدم؛ پس به آنچه وحی مى شود گوش فرا ده (13)همانا من الله هستم که معبود برحقی جز من نیست، پس تنها مرا عبادت کن، و نماز را به کاملترین وجه برپا دار؛ تا در آن مرا یاد کنی}.[طه: 13-14].و الله متعال از موسی - علیه السلام - خبر داده اند که ایشان به الله پناه برده، و فرمود:{من از (شر) هر متکبری که به روز حساب باور ندارد، به پروردگار خویش و پروردگار شما پناه می برم}.[غافر: 27].الله متعال از مسیح - علیه السلام - خبر داده اند که او گفت:{به راستی که الله، پروردگار من و پروردگار شماست؛ پس او را عبادت کنید (که) اين راه راست است}.[آل عمران: 51].و الله عزوجل از مسیح - علیه السلام - خبر داده اند كه ايشان همچنين فرمود:{ای بنی اسرائیل پروردگار من و پروردگار خودتان را بپرستید، بيگمان هر کس شريكى براى الله قرار دهد، الله بهشت را بر او حرام كرده و جایگاهش آتش (دوزخ) است، و ستمکاران يار و یاورى ندارند}.[المائده: 72].بلکه حتی در تورات و انجیل نیز بر عبادت الله يگانه تأكيد شده است، در سفر تثنیه این سخن موسی - علیه السلام - آمده است که:(بشنو ای اسرائیل، پروردگار که معبود ماست، پروردگاری یگانه است).در انجیل مرقص نیز بر توحید تأکید شده است، آن جا که مسیح علیه السلام می فرماید:(نخستین توصیه ها این است: بشنو ای اسرائیل، پروردگار که معبود ماست، پروردگاری یگانه است).و الله عزوجل بیان کرده که همهٔ پیامبران با این وظیفهٔ بزرگ كه دعوت به توحید است، مبعوث شده اند، الله متعال می فرماید:{یقیناً ما در هر امتی، پیامبری را (با این پیام) برانگیختیم که: الله یکتا را عبادت کنید و از طاغوت دوری کنید، الله برخی از آنان را هدایت كرده، و برخی از آنان نیز سزاوار گمراهى شدند}.[النحل: 36].و الله متعال می فرماید:{(ای پیامبر، به مشرکان) بگو: آیا به چیزهایی که به جاى الله (به نیایش) مى‏ خوانید توجه كرده اید؟ به من نشان دهید چه چیز از (اجزاى) زمین را آفریده ‏اند، آیا در (آفرینش) آسمان ها شركت داشته‏ اند؟ اگر راست مى‏ گویید، از کتاب های آسمانى پیشین یا اثر علمىاز دانش (گذشتگان) براى من بیاورید}.[الاحقاف: 4].شیخ عبدالرحمان السعدی - رحمه الله - می گوید:"بنابراین واضح شد که جدال مشرکان دربارهٔ شرکشان مستند به دلیل و برهان نبوده، بلکه بر گمان هایی نادرست و آرایی بی ارزش و اندیشه هایی فاسد بنا شده است، این تباهی را می توان با بررسی شامل و جامع دانش و کارهایشان درک كرد، و با بررسى حال و روز کسانی که عمرشان را در عبادت این معبودان تباه کرده اند، آیا (این معبودان جز الله) برایشان فایده ای در دنیا یا آخرت داشته اند؟".تیسیر الکریم المنان، ص: 779.

6- الله سبحانه و تعالی آفریدگار است و تنها اوست که شایستهٔ عبادت و یگانه پرستى است، و هیچکس نباید همراه با او پرستش شود، و در عبادت شريكى داشته باشد.

الله تنها كسى است که مستحق عبادت مى باشد، و شایستهٔ این است که هیچ کس دیگری به همراه او عبادت نشود. الله متعال می فرماید:{ای مردم، پروردگار خویش را عبادت کنید، همان كسى که شما و انسان هاى پیش از شما را آفرید، شايد که پرهیزگار شوید (21)آن كسى که زمین را برای شما گستراند و آسمان را (همچون سقفی) بالای سرتان بنا نمود و از آسمان، آبی فرو فرستاد و به وسیلۀ آن، انواع میوه ها را به وجود آورد تا روزیِ شما باشد؛ پس همتایانی برای الله قرار ندهید، در حالی که (شما حقیقت را) می دانید (22)}.[البقره: 21-22].آنکه ما و نسل های پیش از ما را آفرید و زمین را برای ما گسترانده و برای ما از آسمان آبی فرو فرستاده و با آن از زمین انواع ثمره ها بیرون آورده تا روزی ما باشد؛ همان کسی است که به تنهایی شایستهٔ عبادت است، الله متعال می فرماید:{ای مردم، نعمتى را كه الله به شما بخشيده به یاد آورید، آیا آفریننده ای جز الله هست که شما را از آسمان و زمین روزی دهد؟ هیچ معبودی (بحق) جز او نیست؛ پس چگونه (از حق) منحرف می شوید؟}.[فاطر: 3].آنکه می آفریند و روزی می دهد، تنها اوست که به تنهایی شایستهٔ عبادت كردن مى باشد، الله متعال می فرماید:{این است الله، پروردگار شما؛ هیچ معبودی (بحق) جز او نیست، آفرینندۀ همه چیز است؛ پس او را عبادت کنید و (بدانید که) او بر همه چیز حافظ و نگهبان است}.[الانعام: 102].و هر آنچه بغير الله عبادت شده، شایستهٔ عبادت نیست؛ زیرا (عبادت شونده بغير الله) در آسمان ها و زمین صاحب حتی ذره ای نیست و در هیچ چیز شریک و یاری دهنده و پشتیبان الله نیست، پس چگونه می شود همراه با الله کسی یا چیزی را به فریاد خواند یا کسی را با او شریک گرداند؟ الله متعال می فرماید:{(اى پيامبر به مشركان) بگو: کسانی را که به جای الله (یاور و شفاعتگرِ خود) می پندارید، و (به فریاد) مى خوانید، آنان به اندازه ى ذره اى در آسمان‏ ها و زمین مالک چیزی نیستند، و در (آفرینش و تدبیر) آن دو (زمین و آسمان) شرکت ندارند و الله در ميانشان هیچ پشتیبانی ندارد}.[سبأ: 22].الله سبحانه و تعالی است که این مخلوقات را آفریده و از عدم به وجود آورده و وجود این آفریدگان دال بر وجود او و پروردگاری و الوهیت اوست، الله متعال می فرماید:{و یکی از نشانه های (عظمت و قدرت) الله این است که شما را از خاک آفرید، سپس شما انسان ها تدريجاً (افزايش يافتيد و در زمین) پراکنده گشتید (20){و از نشانه های (ديگر عظمت و قدرت) الله اين است که از جنس خودتان همسرانی برایتان آفرید تا در کنارشان آرام گیرید، و در بين شما و آنان محبت و مهربانی قرار داد، بی گمان در این (نعمت ها) نشانه هایی (از قدرت و عظمت پروردگار) برای افرادى است که تفکر می کنند (21){و از نشانهاى (دیگر عظمت و قدرت) الله، آفرینش آسمان ‏ها و زمین و اختلاف زبان ‏ها و رنگ‏ های شماست، بی تردید، در این (امور) نشانه هایی (از قدرت و عظمت پروردگار) برای فرزانگان و دانشوران است (22){و از نشانه های (ديگر عظمت و قدرت) الله، خواب شما در شب و روز و تلاشتان برای بهره گیری از بخشش پروردگار (و تأمین معاش) است، بی گمان، در این موارد، برای افرادى که گوش شنوا دارند، نشانه هایی (از عظمت و قدرت پروردگار) است (23){و از نشانه های (ديگر عظمت و قدرت) الله این است که صاعقه را برای بیم و امید، به شما نشان می دهد و آبی از آسمان می فرستد و زمین را ـ پس از (خشكى و ) مرگش با آن آب زنده می سازد، بی گمان، در این امور، برای افرادى که می اندیشند، نشانه هایی (از عظمت و قدرت پروردگار) است (24){و از نشانه های (ديگر عظمت و قدرت) الله این است که آسمان‏ ها و زمین به فرمانش برپا مى شوند و (روز قیامت) هنگامی که‏ با ندایی شما را از زمین فرامی خوانَد، ناگهان (همگی از گورها) بیرون می آیید (25){هر کس و هر چه در آسمان ‏ها و زمین است از آنِ‏ الله است، و همگی (تسلیم و) فرمانبردارِ او هستند (26){و او كسى است که آفرینش (هستى) را (بدون نمونۀ قبلی) آغاز كرده، سپس آن را (پس از نابود کردنش) باز می گرداند و (اين بازگرداندن) براى او آسانتر است (27)}[الروم: 20-27].و نمرود وجود پروردگار را انکار کرد، پس ابراهیم - علیه السلام - چنانکه الله متعال از او نقل کرده فرمود:{همانا الله خورشید را از سمت مشرق بیرون می آورد، پس تو آن را از جهت مغرب بيرون بياور، آنگاه آن (طاغوت) که کفر ورزیده بود متحیر و مبهوت شد، و الله ستمکاران را هدایت نمی كند}.[البقره: 258].همچنين ابراهیم - عليه السلام - در برابر قوم خود استدلال کرد که الله او را هدایت کرده، و اوست كه وى را آب و غذا می دهد، و هرگاه بیمار شود او را شفا می دهد، و اوست که وی را می میراند و زنده می کند، و آنطور که الله متعال از وی نقل کرده چنین فرمود:{آن(معبودی) که مرا آفریده، و هدایتم می کند (78){و همان كسى که به من غذا می دهد، و سیرابم می سازد (79){و هنگامی که بیمار می شوم، اوست که شفایم می دهد (80){و كسى که مرا می میرانَد و (دوباره) زنده ام می کند (81)}[الشُّعراء: 78-81].و الله متعال دربارهٔ موسی - علیه السلام - داده که وى در مناظره با فرعون به او گفت که پروردگار او:{همان كسى است که هر چیز را خلقتی (متناسب با آن) بخشيده و سپس (همگى اين مخلوقات را) رهنمود كرده است}.[طه: 50].و الله متعال هر آن چه را که در آسمان ها و زمین است در تسخیر انسان قرار داده و او را در میان اين نعمت ها قرار داده است؛ تا آن که تنها الله متعال را عبادت کند و به او کفر نورزد، الله متعال می فرماید:{آیا ندیده اید که الله آن چه را در آسمان ‏ها و زمین است، به خدمتتان گماشته و نعمت‏ های آشکار و پنهان خویش را بر شما تمام کرده است؟ (با این حال) برخى از مردم هستند، بدون هیچ دانش و هدایت و کتابِ روشنگری، در مورد الله ستيزه جويى می کند}.[لقمان: 20].و الله متعال همان طور که همهٔ آن چه را که در آسمان ها و زمین است در اختیار انسان قرار داده، او را آفریده و از همهٔ حواسی که به آن نیار دارد از جمله شنوایی و بینایی و قدرت عقلی برخوردار ساخته تا آن چه را به سود اوست و به سوى پروردگارش راهنمود مى گرداند، به او بیاموزد، الله متعال می فرماید:{و الله شما را از شکم مادرانتان بیرون آورد، در حالی که هیچ چیز نمی دانستید، و برای شما گوش و دیدگان و دلها پدید آورد، شاید سپاس گزار باشيد}.[النحل: 78].

الله سبحانه و تعالی همهٔ این عالم ها را آفرید، و انسان را خلق کرد، و همهٔ اعضای بدنی و نیروهای مورد نیازش را برایش فراهم ساخت، و او را به همهٔ توانایی هایی که وی را برای انجام عبادت الله متعال و آبادانى زمین یاری می دهد، مجهز ساخت، سپس هر آن چه را که در آسمان ها و زمین است در تسخیر او قرار داد.

و الله متعال به خلقت این آفریده های بزرگ بر ربوبیت خود استدلال نموده است، ربوبیتی که مستلزم الوهیت [و شایستگی او برای پرستش] مى باشد، الله سبحانه و تعالی می فرماید:{بگو: كیست كه از آسمان و زمین به شما روزى می رساند؟ یا كیست كه بر گوش‏ ها و دیدگان حاكم است؟ و كیست كه (موجود) زنده را از مرده، و مرده را از (موجود) زنده بیرون می آورد؟ و كیست كه كار (جهان و جهانیان) را تدبیر می كند؟ خواهند گفت: الله، پس بگو: آیا پروا نمی كنید؟}.[یونس: 31].و الله سبحانه و تعالی می فرماید:{بگو: آیا به چیزهایی که به جاى الله به فریاد می خوانید توجه كرده اید؟ به من نشان دهید چه چیز از [اجزاى] زمین را آفریده‏ اند، آیا در (آفرینش، و نگهدارى) آسمان‏ ها مشاركتى داشته ‏اند؟ اگر راست می ‏گویید (كه مشاركتى داشته اند)، از کتاب‏ های آسمانى پیشین یا يک اثر علمى (از دانش گذشتگان) بیاورید}.[الاحقاف: 4].و الله متعال می فرماید:{الله آسمان ها را بدونه هیچ ستونی که آن را ببینید آفریده، و در زمین کوه های استوار بیفکند تا (مبادا زمین) شما را بجنباند و در آن از هر گونه جنبنده ای پراکنده گردانید، و از آسمان آبی فرو فرستادیم و از هر نوع (گیاه) نیکو در آن رویانیدیم (10) این است آفرینش الله، (اکنون) به من نشان دهید کسانی که غیر از اویند چه آفریده اند؟ بلکه ستمگران در گمراهی آشکارى هستند}.[لقمان: 10-11].و الله سبحانه و تعالی می فرماید:{آیا آنان بدونه هیچگونه خالقى آفریده شده‏ اند؟ یا اينكه خودشان آفرینندگارند؟ (35){آيا آنان آسمان‏ ها و زمین را آفریده اند؟ بلکه آنان یقین ندارند (که الله آفرینندۀ مطلق است) (36){آیا گنجینه های (نعمت و هدایت) پروردگارت نزد آنان است؟ یا اينكه آنان (بر همه چیز جهان) تسلط دارند؟[الطور: 35-37].شیخ عبدالرحمان السعدی می گوید:(و این استدلالی بر علیه آنان است، به دليلى که در برابر آن راهی جز تسلیم در برابر حق ندارند یا آن که از دایرهٔ عقل و دین خارج شوند).تفسیر ابن سعدی (816).

7- الله متعال، آفرینندهٔ تمام موجودات هستی است، هم چیزهایی که در دایره دید ما هستند و هم چیزهایی که از دایره دید ما خارج اند، و هر چه جز الله متعال، از آفریده های اوست و الله متعال آسمان ها و زمین را در شش روز آفریده است.

الله متعال، آفرینندهٔ تمام موجودات هستی است، هم چیزهایی که در دایره دید ما هستند و هم چیزهایی که از دایره دید ما خارج اند، و هر چه جز الله متعال، از آفریده های اوست، الله متعال می فرماید:{ (اى پيامبر به مشركان) بگو: پروردگار آسمان‏ ها و زمین کیست؟ (به آنان) بگو: الله، (سپس) بگو: آیا به جای الله اولياء (ومعبودهايى) برگزیده‏ اید که (حتی) مالک سود و زیان خود نیستند؟ بگو: آیا نابینا (ى حقيقت كه شمايد) و بینا (ى حقيقت كه مؤمناند، با همديگر) برابرند؟ یا اينكه تاریکی‏ ها و نور یکسانند؟ یا آنان شریکانی برای الله قرار داده اند که (گمان مى برند) همچون آفرینش الله، آفریده اند و (در نتيجه تشخيص) آفرینش (آنان از آفرينش الله) بر آنان مُشتبه شده است؟ بگو: الله آفرینندۀ همه چیز است و او یگانۀ و پیروزمند است}.[الرعد: 16]، و می فرماید:{و (الله) چيزهايى را می آفریند كه (شما همكنون آنها را) نمى دانيد}.[النحل: 8].و الله متعال آسمان ها و زمین را در شش روز آفرید، الله متعال می فرماید:{اوست كه آسمان‏ ها و زمین را در شش روز آفرید، آنگاه (آن گونه كه شايستهٔ عظمت و مقام اوست) بر عرش قرار گرفت، هر چه در زمین نفوذ می كند یا از آن بيرون می آید و هر چه از آسمان فرود می آید یا به سوى آن بالا می رود، (همه آنها را) می ‏داند، و هر جا كه باشید، همراه شماست، و الله به آنچه كه انجام مى دهيد، بیناست}.[الحديد: 4].و الله متعال می فرماید:{ما آسمان‏ ها و زمین و آنچه که میان آنهاست را، در شش روز آفریدیم، و (هرگز) رنج و خستگى به ما نرسید}.[ق: 38].

8- الله سبحانه و تعالی در مُلک یا آفرینش یا تدبیر یا عبادتش شریکی ندارد.

و الله سبحانه و تعالی مالک و فرمانرواى هستى است، و در آفرینش یا فرمانروايى یا تدبیر امورش، هيچگونه شریکی ندارد، الله متعال می فرماید:{بگو: آیا به چیزهایی که به جاى الله (به نیایش) می خوانید توجه كرده اید؟ به من نشان دهید چه چیز از (اجزاى) زمین را آفریده‏ اند، آیا در (آفرینش) آسمان‏ ها شركت داشته ‏اند؟ اگر راست می ‏گویید، از کتاب‏ های آسمانى پیشین یا يک اثر علمى (از گذشتگان) براى من بیاورید}.[الاحقاف: 4].شیخ عبدالرحمان السعدی - رحمه الله - می گوید:برای بیان ناتوانی بت هایشان و این که نشان دهی شایستهٔ هيچگونه از عبادات نیستند، به این هایی که بت ها و شریکانی را برای الله شریک ساخته اند که مالک نفعی و زیانی و مرگی و زندگی ای و رستاخیزی نیستند {بگو به من نشان دهید چه چیز از (اجزاى) زمین را آفریده‏ اند، آیا در (آفرینش) آسمان‏ ها شركت داشته ‏اند؟}، آیا از اجرام آسمان ها و زمین چیزی را آفریده اند؟ آیا کوه هايى آفریده اند؟ آیا رودی به جریان انداخته اند؟ آیا حیوانی را برانگیخته اند؟ آیا درختانی را سبز کرده اند؟ آیا هیچ یک از آنان در خلقت چیزی از این آفریده ها همکاری کرده اند؟ خودشان اقرار دارند که در هیچ یک از این امور دست نداشته اند، چه برسد به دیگران، و این دلیلی است عقلی و قاطع بر این که هر چه جز الله باشد، پرستش آن نیز باطل است.سپس به بیان انتفای دلیل نقلی پرداخته می فرماید: {از کتاب‏ های آسمانى پیشین یا اثر علمى از (گذشتگان) براى من بیاورید} که چنین فرمان می دهد، مشخص است که آنان از آوردن دلیلی از سوی پیامبران ناتوانند، بلکه قاطعانه می گوییم و مطمئنیم که همهٔ پیامبران به سوی توحید پروردگارشان فرا خوانده اند، و از شرک نهی کرده اند و این بزرگترین چیزی است که از علمِ آنان به ما رسیده است).تفسیر ابن سعدی (779).و الله سبحانه و تعالی مالک مُلک است که در فرمانروایی خود شریکی ندارد، الله متعال می فرماید:{بگو: بارالها، ای فرمانروایِ هستی، هر کس را بخواهی حاكميت (و دارايى) می بخشی و از هر کس بخواهی حاكميت را بازپس می گیری، و به هر کس بخواهی عزت (و قدرت) می دهی و هر کس را بخواهی خوار و ذليل می كنى، (پروردگارا) خوبی به دست توست و بی گمان، تو بر هر چیزی توانایی}.[آل عمران: 26].و الله متعال در بیان این که فرمانروایی مطلق در روز قیامت از آن اوست، می فرماید:{روزی كه مردمان حاضر و نمایان می شوند و چیزی از آنان بر الله پوشیده نخواهد ماند، (الله می فرماید:) امروز فرمانروایی از آنِ کیست؟ (آنگاه خود در جواب می فرماید:) از آنِ الله یگانهٔ و پیروزمند است}.[غافر: 16].و الله سبحانه و تعالی در فرمانروایی یا آفرینش یا تدبیر یا عبادت كردن هیچ شریکی ندارد، الله متعال می فرماید:{و بگو: ستایش مخصوص الله است که فرزندی (برای خویش) برنگزیده است و در فرمانروایی و مالكيّت (هستى)، هیچ شریکی ندارد و هرگز خوار و ناتوان نمی گردد که (نیاز به دوست و) کارساز داشته باشد و او را بزرگ بدار، بزرگداشتی (كه) شایسته (ى بزرگوارى او باشد}.[الاسراء: 111].و الله متعال می فرماید:{همان كسى که فرمانروایی آسمان‏ ها و زمین از آنِ اوست و فرزندی (برای خویش) برنگزیده است و در فرمانروایی، هیچ شریکی ندارد و همه چیز را آفریده است و اندازۀ هر چیز را چنان که مناسبش می باشدـ تدبیر نموده است}.[الفرقان: 2].بنابراین، او مالک است و هر چه بغير او مملوکِ او سبحانه و تعالی است و او آفریدگار است و هر چه جز بغير او مخلوقِ اوست، و اوست که کار هستی را تدبیر و اداره می کند و کسی که منزلتش چنین است عبادتش واجب است و عبادت غیر او نشانگر نقص در عقل، و شرکی است که دنیا و آخرت را تباه می سازد.{و (اهل کتاب) گفتند: یهودی یا نصرانی شوید تا هدایت یابید، (ای پیامبر، به آنان) بگو: بلکه از آیین ابراهیم (پیروی می کنیم) که حق گرا بود و هرگز در زمرۀ مشرکان نبود}.[البقره: 135].و الله متعال می فرماید:{و آیین چه کسی بهتر از کسی است که خود را تسلیم الله كرده و نیكوكار است، و از آیین ابراهیمِ حق‏ گرا پیروى نموده است؟ و الله ابراهیم را به دوستی خود برگزید}.[النساء: 125].و الله سبحانه و تعالی بیان نموده که هر کس تابع دینی جز دین ابراهیم خلیل - علیه السلام - باشد، خودش را به سبک سری و نادانی انداخته است، الله متعال می فرماید:{و چه کسی از آیین ابراهیم روی گردانى مى كند؛ مگر آن (نادانى) كه خود را خوار و ناچيز كرده است؟ و به راستی که ما او را در دنیا برگزیدیم و بی تردید، در آخرت (نیز) از زمره ى شایستگان خواهد بود}.[البقره: 130].

9- الله سبحانه و تعالی نه (فرزندی) زاده و نه از كسى زاده شده است، و همطراز و همانند ندارد.

و الله سبحانه و تعالی نه (فرزندی) زاده و نه از كسى زاده شده است، و همطراز و همانند ندارد، الله سبحانه و تعالی می فرماید:{بگو: او الله یکتا و یگانه است (1){الله بی نیاز است (و همه نیازمند او هستند) (2){نه (فرزندی) زاده و نه زاده شده است (3){و هیچ کس همانند و همتای او نبوده و نیست (4)}[الاخلاص: 1- 4].و الله متعال می فرماید:{پروردگار آسمان‏ ها و زمین و آن چه میان آن هاست؛ پس تنها او را عبادت کن و بر عبادتش شکیبا (و پایدار) باش، آیا شبيه و همانند براى الله می شناسی؟}.[مریم: 65].الله جل شأنه می فرماید:{او آفرینندۀ آسمان‏ها و زمین است، همسرانى از (جنسِ) خود شما برایتان قرار داد، و از چهارپایان نیز جفت آفرید، به این صورت، تعداد شما را افزایش می ‏دهد، هیچ چیز همانند او نیست و همو شنوا و بیناست}.[الشوری: 11].

10- الله سبحانه و تعالی در هیچ یک از مخلوقاتش حُلول نمی کند و در هیچ یک از آفریدگانش تجسّد نمی یابد.

الله سبحانه و تعالی در هیچ چیزی حلول نمی کند و در چیزی از آفریده هایش تجسد نمی یابد، و با چیزی اتحاد نمی یابد؛ زیرا الله خالق است و هر چه بغير او مخلوق است، و الله باقی است و هر چه بغير او عاقبتش به سوی فناست، و هر چیزی مِلک اوست و او مالک آن است، بنابراین در هیچ یک از آفریده هایش حلول نمی یابد، و هیچ یک از آفریده هایش در ذات او سبحانه و تعالى حلول نمی یابند و الله سبحانه و تعالی بزرگتر از هر چیزی مى باشد، الله متعال در انکار سخن کسانی که مدعی شدند، الله متعال در مسیح - عليه السلام - حلول یافته می فرماید:{کسانی که گفتند: الله همان مسیح‏ پسر مریم است، یقیناً کافر شدند، (ای پیامبر، به آنان) بگو: اگر الله بخواهد که مسیح پسر مریم و مادرش و همۀ کسانی را که روی زمین هستند، نابود کند، چه كسى در برابر الله اختیارى دارد (كه مانع شود)؟ فرمانرواییِ آسمان‏ها و زمین و آنچه میان آن دو قرار دارد از آنِ الله است، هر چه بخواهد می آفریند، و الله بر همه چیز تواناست}.[المائده: 17].و الله متعال می فرماید:{مشرق و مغرب (و ساير جهات)، از آنِ الله است؛ پس به هر سو رو کنید، آن جا روى الله است، همانا الله گشایشگرِ داناست (115){ (اهل کتاب و مشرکان) گفتند: الله (برای خود) فرزندی برگزیده است، او (از چنین نسبت ‏هایی) منزّه است، (الله نه تنها نیازی به فرزند ندارد) بلکه آن چه در آسمان‏ ها و زمین است متعلق به اوست (و) همه فرمانبردارِ او هستند (116){پديد آورنده آسمانها و زمین است، و چون به کاری اراده فرماید، تنها به آن می گوید: باش، پس می شود (117)}[البقره: 115-117].و الله متعال می فرماید:{و (یهود، نصاری و برخی از مشرکان) گفتند: (الله) رحمان فرزندی (براى خود) بر گزيده است (88)به راستی چیزی بسیار زشت ( و زننده اى را) مى گوييد (89)نزدیک است، آسمان‏ ها از اين (سخن) متلاشى شوند، و زمین بشکافد و کوه ‏ها (بشدت) در هم بشکنند و فروریزند (90){ (از اين رو) که برای (الله) رحمان فرزندى نسبت دادند (91){و هرگز براى (الله) رحمان سزاوار نیست که فرزندی برگزیند (92){هيچ چیزى در آسمانها و زمین نیست، مگر این که براى بندگی نزد الله رحمان می آید (93){یقیناً (الله همۀ) آنان را در سرشمارى كرده و به دقت شمرده است (94)و همگی آنان در روز قیامت تک و تنها در نزد او حاضر می شوند (95}.[مریم: 88-95].و الله متعال می فرماید:{الله (معبودى بر حق است) هیچ معبودی بحقى جز او نیست، زنده پايدار (و جهان هستی را) نگهدار است، نه چرت و نه خواب او را فرا نمى گیرد، آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است از آن اوست، کیست که در نزد او جز به فرمانش شفاعت کند؟ آنچه در پیش روی آنان و آنچه در پشت سرشان است می داند و(آنان) به چیزی از علم او احاطه (و آگاهی) نمی یابند، مگر آن چه خود بخواهد، کرسیِ او آسمان‏ها و زمین را در بر گرفته است، و نگهداشتنِ آنها براى او (سنگین و) دشوار نیست و او بلند مرتبه (و) بزرگ است}.[البقره: 255].کسی که شأن و منزلتش چنین است و آفرینشش این گونه مى باشد، چگونه ممکن است در یکی از آفریده هایش حلول یابد یا او را به عنوان فرزند خود برگزیند یا او را به همراه خودش مقام خدایی ببخشد؟

11- الله سبحانه و تعالی نسبت به بندگانش مهربان است، از همین روی به سوی آنان پیامبرانی فرستاده و کتاب هایی نازل کرده است.

الله متعال نسبت به بندگانش رئوف و مهربان است، و از روی رحمتش پیامبرانى را به سوی آنان فرستاد و کتاب های آسمانی را برای آنان نازل کرده است؛ تا از تاریکی های کفر و شرک بيرونشان بياورد، و آنان را به سوی نور توحید و هدایت برسان، الله متعال می فرماید:{اوست که آیاتی روشنگر و واضخ را بر بنده اش نازل می کند تا شما را از تاریکی ‏های (کفر و شرک) به سوی نور (ایمان) برساند؛ (زیرا) الله نسبت به شما بسيار بامحبت و مهربان است}.[الحدید: 9].و الله متعال می فرماید:{و (ای پيامبر) تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم}.الانبیاء: [107].و الله به پیامبرش امر نموده تا بندگانش را آگاه سازد که او آمرزنده و مهربان است، الله متعال می فرماید:{ (اى پيامبر) به بندگانم خبر بده که من بسيار آمرزندۀ و مهربان هستم}.[الحجر: 49].و از رأفت و رحمت اللهى، زیان را از بندگانش دور ساخته و خیر را برای آنان نازل می گرداند، الله متعال می فرماید:{و اگر الله (خواست) زیانی به تو برساند، هيچ كس جز او نمى تواند آن را برطرف سازد، و اگر خواست خیری به تو رساند، هيچ كس نمى تواند مانع رسيدن فضل (و بخششِ) او به تو شود، [او بخشش خویش را] به هر كس از بندگانش که بخواهد، می رساند و او آمرزندۀ مهربان است}.[یونس: 107].

12- الله متعال همان پروردگار مهربان است و تنها اوست که در روز قیامت بندگانش را مورد محاسبه قرار می دهد، هنگامى که همهٔ آنان را از قبرهایشان برانگیخت، پس هر کس را برای کارهایش - چه خیر و چه شر - جزا می دهد، و هر آن که اهل ایمان بوده و کارهای نیک انجام داده در خوشی همیشگی است، و آنکه کفر ورزیده و مرتکب کارهای بد شده در آخرت در عذاب بزرگ خواهد بود.

الله متعال همان پروردگار مهربانی است که در روز قيامت به تنهایی همگى خلایق را به هنگام برانگیخته كردنشان از قبورشان، حسابرسی خواهد کرد، پس هر کس را بنابر کارهای خوب یا بدش پاداش می دهد، پس هر که اهل ایمان بوده و کارهای نیک انجام داده است، در روز قیامت در خوشی بزرگ و ابدى خواهد بود، و هر كس كفر ورزيد و كارهاى زشت انجام داد، در روز قيامت در عذاب بزرگ و ابدى خواهد بود، زیرا این از کمال عدل الله سبحانه و تعالی و حکمت و رحمتش در حق بندگانش است که این دنیا را خانهٔ تلاش قرار داده و آخرت را خانهٔ دوم او قرار داده که جزا و حساب و پاداش آن جا خواهد بود؛ تا آن که نیکوکار، پاداش نیکی خود را ببیند و بدکار و ستمگر و تجاوزگر، تاوانِ تجاوزگری و ظلم خود را ببیند؛ و از آن جایی که ممکن است برخی از انسان ها این مسئله (یعنی دنیای دیگر) را بعید بدانند، الله متعال ادلهٔ بسیاری را مبنی بر این مطرح می سازد که رستاخیز حق است و شکی در آن نیست، الله متعال می فرماید:{از جمله نشانه ‏هاى (قدرت) الهى این است كه تو زمین خشک و فرسوده را می بینى، هنگامى كه آب (باران) را بر آن فرو می ریزیم، به جنبش در می آید و (گیاهانش) رشد می كند، آن (پروردگار توانمندی) كه زمین را زنده می كند، مردگان را نیز (در روز رستاخيز) زنده خواهد كرد، به راستی كه الله بر انجام هر كارى تواناست}.[فصلت: 39].و الله متعال می فرماید:{ای مردم، اگر دربارۀ برانگیخته شدن (در روز قیامت) تردید دارید، (بدانید که) ما شما را از خاک آفریدیم، سپس از نطفه و آن گاه از خون بسته شده، سپس از پاره گوشتی شکل یافته و شکل نایافته؛ (چنین کردیم) تا (قدرت خویش را) برایتان آشکار سازیم، و هر چه را که بخواهیم، تا مدتی معیّن در رَحِم (مادران) نگه می داریم، آن گاه شما را به صورت نوزادی (در شكم مادران) بیرون می آوریم، سپس (پرورش می یابید) تا به حد رشد (و بلوغ) خود برسید؛ و از شما کسی هست که (در دوران جوانی) می میرد و کسی نیز هست (که آن قدر عمر می کند تا) به نهایت فرتوتی (و کهنسالی) می رسد، چنان که پس از (آن همه) دانش، (همه را فراموش می کند و) چیزی نمی داند، و (اما مثالی دیگر) زمین را خشکیده می بینی، اما چون آب [باران] بر آن فرو می فرستیم، به جنبش درمی آید و رشد می کند و از هر نوع (گیاه) زیبایی می رویاند}.[الحج: 5].الله متعال در این آیه سه دلیل عقلی را ذکر کرده که بر حق بودن رستاخیز دلالت دارد:

1- این که الله انسان را اول بار از خاک آفرید و قادر است تا کسی را که از خاک آفریده پس آن که (پس از مرگ تبدیل به) خاک شده را دوباره به زندگی باز گرداند.

2- کسی که انسان را از نطفه آفریده، می تواند او را پس از مرگ به زندگی باز گرداند.

3- کسی که زمین را پس از مرگش با باران به زندگی باز می گرداند، قادر است که مردم را پس از مرگشان به زندگی برگرداند و این آیه دلیل بزرگی است بر اعجاز قرآن كريم، این که چگونه این آیه- که آیه ای طولانی نیست - سه برهان عقلی شگفت انگیز را دربارهٔ یک مسئله مهم در خود جای داده است.

و الله متعال می فرماید:{روزی که آسمان را چون طوماری نوشته شده در هم می پیچیم (و) همان گونه که نخستین (بار) آفرینش را آغاز کردیم، (بار دیگر) آن را بازمی گردانیم، (این) وعده ای است بر عهدۀ ما که قطعاً انجامش خواهیم داد}.[الانبیاء: 104].و الله متعال می فرماید:{و برای ما مثالی زد و آفرینش خویش را فراموش کرد و گفت: چه کسی این استخوان‏ ها را (دوباره) زنده می کند در حالی که پوسیده است؟ (78){بگو: همان ذاتی زنده اش می کند که نخستین بار آن را پدید آورد و او به هر آفرینشی داناست (79)}.[یس: 78 - 79].و الله تعالی می فرماید:{ (اى منكران معاد) آیا آفرینش شما (بعد از مرگ) سخت تر است یا آسمانی که (الله) آن را بنا کرده است؟ (27)سقف آن را بر افراشت و گسترش داد، و به آن نظم و ترتيب بخشيد، و آراسته كرد (28)و شب آن را تاریک كرد، و روزش را روشن گردانید (29)و زمین را پس از آن (آفرید و) گستراند (30)و از آن، آب (چشمه ها و چاه ‏ها و) چراگاه هايش را بیرون آورد (31)و کوه‏ ها را محکم و استوار (بر روی زمین) قرار داد (32)}[نازعات: 27-32].این جا الله سبحانه و تعالی تببین نموده که خلقت انسان از آفرینش آسمان و زمین و آن چه در آنهاست، دشوارتر نیست و آن که توانسته آسمان ها و زمین را بیافریند از این که انسان را دوباره زنده سازد ناتوان نیست.

13- الله سبحانه و تعالی آدم را از خاک آفرید و نسل او را چنین قرار داد که پس از او فرزند بیاورند و افزون شوند، بنابراین همهٔ مردم در اصل برابرند و هیچ نژادی بر نژاد دیگر برتری ندارد و هیچ ملتی بر دیگری فضیلتی ندارد؛ مگر با تقوا.

الله سبحانه و تعالی آدم را از خاک آفرید و نسل او را چنین قرار داد که پس از او فرزند بیاورند و افزون شوند، بنابراین همهٔ مردم در اصل برابرند و هیچ نژادی بر نژاد دیگر برتری ندارد و هیچ ملتی بر دیگری فضیلتی ندارد؛ مگر با تقوا، الله متعال می فرماید:{ای مردم، ما شما را از مرد و زنى آفریدیم و شما را تیره ها وقبیله ها قرار دادیم, تا یکدیگر را بشناسيد، بی تردید، بزرگوارترین شما نزد الله پرهیزگار‏ترینِ شماست، بی گمان الله دانای آگاه است}.[حجرات: 13].و الله متعال می فرماید:{و الله (پدر) شما (آدم) را از خاک آفرید، سپس (ذريت آدم را) از نطفه آفريد، سپس شما را جفت ‏ها (ی یکدیگر) قرار داد، هیچ (جاندار) ماده ای باردار نمی شود و زایمان نمی کند، مگر با دانش (و آگاهی) الله متعال، و هیچ (جاندار) کهنسالی عمر طولانی نمی کند و از عمرش کاسته نمی گردد، مگر آن که در کتاب (لوح محفوظ] ثبت شده است، این کار برای الله آسان است}.[فاطر: 11].و الله متعال می فرماید:{او كسى است كه شما را از خاک آفريد، سپس (طى مراحل مختلف) از نطفه و آنگاه خون بسته آفرید، سپس شما را (به صورت) نوزادى (از شكم مادر به دنیا) مى آورد، سپس رشد مى كنيد تا به کمال نیرو و قوت خود می رسید، سپس [بهد از سال ها زندگی كردن به مرحله ى) سالخورده گى مى رسيد، و از (میان) شما کسی است که پیش از این (مرحله) می میرد و (به بعضی ديگر از شما مهلت داده مى شود) تا به وقت معينى برسید، و اميد است شما (از اين نشانه هاى اللهى درس عبرت بگيريد تا) بیندیشید}.[غافر: 67].الله متعال در تبیین این که مسیح را با امر كونى آفریده، همانگونه که آدم را با امر كونى از خاک آفرید، می فرماید:{همانا مثال (آفرينش) عیسی نزد الله، همچون مثال (آفرينش) آدم است که او را از خاک آفرید و سپس به او فرمود: پديدار بشو، پس (بی درنگ) پديدار شد}.[آل عمران: 59].پیش تر در عبارت شماره (2) بیان کردیم که پیامبر - صلی الله علیه و سلم - بیان کرده اند که مردم با هم برابرند و کسی بر دیگری برتری ندارد، مگر با تقوا.

14- و هر نوزادی بر اصل فطرت به دنیا می آید.

هر نوزادی بر اصل فطرت دیده به جهان می گشاید، الله متعال می فرماید:{روى خود را خالصانه به سوى دین (پاک و بى آلايش) اسلام برپا دار که الله فطرت مردم را بر اساس آن سرشته است، هیچ تغییری در آفريده هاى الله نیست، این است (راه راست و) دین استوار، ولی بیشتر مردم ( اين حقیقت را) نمی دانند}.[الروم: 30]. منظور از حنیفیت، دین ابراهیم خلیل - علیه السلام - است، الله متعال می فرماید:{سپس (ای پیامبر) به تو وحی کردیم که از آیین ابراهیم پیروی کن که حق گرا بود و (هرگز) از زمرۀ مشرکان نبود}.[النحل: 123].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"هیچ نوزادی نیست مگر آن که بر اساس فطرت به دنیا می آید، آنگاه پدر و مادرش او را یهودی یا نصرانی یا مجوسی می گردانند، همانطور که حیوان ماده، حیوانی سالم از عیب می زاید، آیا در میان حیوانات (به دنیا آمده ديگر،) حیوانی ناقص الخلقه می بینی؟".سپس ابوهریره - رضی الله عنه - گفت:{روى خود را خالصانه به سوى دین (پاک و بى آلايش) اسلام برپا دار که الله فطرت مردم را بر اساس آن سرشته است، هیچ تغییری در آفريده هاى الله نیست، این است (راه راست و) دین استوار، ولی بیشتر مردم ( اين حقیقت را) نمی دانند}.[الروم: 30].صحیح بخاری (4775).و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"بدانید که پروردگارم مرا امر نموده تا آنچه را كه امروز به من یاد داده و شما آن را نمی دانید، به شما بیاموزم، (الله متعال فرمودند:) هر آنچه را كه (حلال كرده ام و) به بنده ای داده ام برایش حلال است، و من بندگانم را اهل توحيدآفریدم، و همانا شیاطین به نزد آنان آمده و از دین شان برگرداندند، و بر آنان چیزهایی را حرام کردند که من برای آنان حلال ساخته بودم، و به آنان امر کردند تا به من شرک ورزند، شركى که برایش دلیلی نازل نکرده ام".امام مسلم آن را روايت كرده، (2865).

15- و هیچ انسانی، گناهکار یا وارث گناه دیگری به دنیا نمی آید.

هیچ یک از انسان ها گناهکار یا وارث گناه دیگری به دنیا نمی آید و الله تعالی ما را آگاه نموده که آدم - علیه السلام - هنگامی که مخالفت امر الهی نمود و او و همسرش حوا از آن درخت خوردند، پشیمان شد و توبه کرد و از الله آمرزش خواست و الله نیز به او الهام نمود تا سخنانی پاک به زبان آورد، پس الله توبهٔ او را پذیرفت، الله متعال می فرماید:{و گفتیم: ای آدم، تو و همسرت در بهشت سکونت کنید و از (نعمت‏ های) آن از هر جا که می خواهید، خوش و گوارا بخورید، اما به این درخت نزدیک نشوید (و از ثمره ى آن نخوريد) و الا از ستمکاران خواهید شد (35)اما شیطان موجب لغزش (و نافرمانى) هر دوى آنان شد، پس الله آنان را از آن چه در آن بودند (كه بهشت بود) بیرون کرد، و (به همه ى آنان) گفتیم: همگی (به روى زمین) فرود آیید، در حالی که برخى دشمن برخى ديگر خواهید بود، و برایتان در زمین، تا مدتی معیّن قرارگاه و وسیلۀ بهره ‏برداری خواهد بود (36)آن گاه آدم از پروردگارش کلماتی فرا گرفت (و با آنها درخواست بخشایش نمود) و الله توبۀ او را پذیرفت؛ چرا که الله، بسيار توبه پذیر مهربان است (37)گفتیم: همگی از آنجا فرود آیید و هر گاه از جانب من رهنمودی برایتان آمد، کسانی که از آن (هدایت) پیروی کنند، نه ترسی بر آنان خواهد بود و نه اندوهگین می شوند}.[البقره: 35-38].وقتی الله متعال توبهٔ آدم را پذیرفته، دیگر بر دوش او گناهى نیست؛ بنابراین ذريت او نیز گناه او را که با توبه از بین رفته، به ارث نمی برند، و اصل بر این است که انسان تاوان گناه دیگری را نمی کشد، الله متعال می فرماید:{و هیچ کس (کار ناشایستی) انجام نمیدهد، مگر آنکه (بار گناهش) بر دوش خود اوست، و هیچ گناهکاری بار (گناه) دیگری را به دوش نمى کشد، سپس بازگشت (همۀ) شما به سوی پروردگارتان است، سرانجام (همه) شما را (در روز قیامت، از حقیقت) آنچه در آن اختلاف داشتید، آگاه مى سازد}.[الانعام: 164].و الله متعال می فرماید:{کسی که هدایت یابد (تنها) به نفع خود هدایت یافته است، و کسی که گمراه گردد، فقط به زیان خود گمراه شده است، و هیچ گناهکاری، بارِ گناه دیگری را بر دوش نمى كشد، و ما هرگز (كسى يا قومى را) عذاب نخواهیم داد، مگر اينكه پیامبری (در ميان آنان) مبعوث کرده باشيم}.[الاسراء: 15].و الله متعال می فرماید:{و هیچ كسى بارِ گناه دیگری را به دوش نمی گیرد و اگر (شخص) گرانباری، (دیگری را) برای حمل بار (گناهان) خویش فرا بخواند، (چیزی از بار گناهانش) برداشته نمی شود، هر چند که او خویشاوند (نزدیکش) باشد، (ای پیامبر) تو كسانى را (با اين قرآن) هشدار می دهی که در نهان از پروردگارشان می ترسند و نماز برپا می دارند، هر کس (با تقوا نفس خود را از گناهان) پاک كند، یقیناً تنها به سود خو (نفس خويش را) پاک كرده است، و بازگشت (همه) به سوی الله است}.[فاطر: 18].

16- و هدف از آفرینش مردم، عبادت كردن الله به يگانه است.

مقصود از خلقت انسان ها، عبارتست از: عبادت موحدانهٔ الله است، الله متعال می فرماید:{و من جنى ها و انسان ها را تنها برای این آفریده ام که مرا عبادت کنند}.[الذاریات: 56].

17- اسلام، انسان را - چه مرد باشد و چه زن - گرامی داشته و همهٔ حقوقش را برای او تضمين نموده، و او را در برابر انتخاب ها و کارها و رفتارهایش مسئول دانسته، و مسئولیت هر کاری را که به او و دیگری زیان برساند، بر عهدهٔ خودش قرار داده است.

اسلام، انسان را - چه مرد باشد و چه زن - گرامی داشته؛ چرا که الله انسان را برای این آفریده تا جانشين وى بر روی زمین باشد، الله متعال می فرماید:{و (بیاد بیاور) هنگامی را که پروردگارت به فرشتگان گفت: من در زمین جانشینی قرار خواهم داد}.[البقره: 30].این گرامی داشت، همهٔ بنی آدم را شامل می شود، الله متعال می فرماید:{و براستى، ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم و آنان را در خشکی و دریا (با وسایل نقليه) حمل کردیم، و از انواع (نعمت ‏های) پاکیزه به آنان روزی دادیم، و آنان را بر بسیاری از موجوداتی که آفریده ایم، بطور كامل برتری بخشیدیم}.[الاسراء: 70].و الله متعال می فرماید:{یقیناً ما انسان را در بهترین صورت و زيباترين سيما آفریده ایم}.[التين: 4].الله، انسان را از این نهی کرده که خودش را تابع و ذلیل یک معبود یا فرمانروا یا رهبرى غیر از الله قرار دهد، پروردگار متعال می فرماید:{برخی از مردم، همتایانی غیر از الله را (برای عبادت) بر مى گزینند و آنها را همچون الله دوست می دارند، و کسانی که ایمان آورده اند الله را بیشتر دوست دارند، و کسانی که (بر خود) ستم کرده اند، اگر مى شد (در دنيا) عذابى را مشاهده كنند كه هنگام (قیامت) آن را مى بينند، (خواهند دانست) که تمام قدرت و عظمت از آن الله است، و اینکه الله سخت کیفر است ﴿165﴾ آنگاه که رهبران (گمراه كننده) از پیروان خود بیزاری مى جویند و عذاب را مى بینند و (تمامى) اسبابى (که موجب نجاتشان در دنيا مى شد، همگی) گسيخته مى گردد}.[البقره: 165-166].و الله متعال در بیان حال و روز پیروان و رهبران باطل در روز قیامت می فرماید:{کسانی که سرکشی (و تكبر) می کردند (در پاسخ به) کسانی که مستصعف شده بودند، می گویند: آیا ما (بودیم که) شما را از هدایت - پس از آن که به سویتان آمد - بازداشتیم؟ (هرگز) بلکه شما خود گناهکار (و اهل فساد) بودید (32)کسانی که مستضعف شده بودند (در پاسخ) به کسانی که سرکشی می کردند، می گویند: (چنین نیست) بلکه نیرنگ شبانه روزى (شما سبب شد که از هدایت بازمانیم) آن گاه که به ما دستور می دادید به الله کافر شویم و (در قدرت و عبادت) همتایانی برایش قرار دهیم، آنان هنگامی که عذاب (الهی) را می بینند، پشیمانی خود را پنهان می کنند و ما غل و زنجیرها را در گردن کسانی که کفر ورزیده اند می اندازیم، آیا جز (به کیفر) آنچه كه انجام مى دادند، مجازات می شوند؟}.[سبأ: 32 - 33].از کمال عدل الله سبحانه و تعالی در روز قیامت آن است که دعوتگران و امامان گمراه گر را وا می دارد تا گناهان خود و گناهان کسانی را که بدون علم گمراهشان كرده اند، بر دوش بکشند، الله متعال می فرماید:{تا در روز قیامت، بار گناهان خود را به تمامی بر دوش کشند و (همچنين) برخى از بار گناهان کسانی را که از روی نادانی گمراهشان کرده اند، آگاه باشید، چه بد است آنچه بر دوش می کشند}.[النحل: 25].اسلام، همهٔ حقوق انسان را در دنیا و آخرت تضمین کرده است و بزرگترین حقوقی که اسلام بر عهده گرفته و برای مردم بیان کرده، حق الله بر مردم و حق مردم بر الله است.معاذ بن جبل - رضی الله عنه - روایت كرده که گفت: من همراه با پیامبر - صلی الله علیه و سلم - (سوار بر شتر) بودم که فرمود: "ای معاذ، گفتم: گوش به فرمان اوامر رضايت بخش شما هستم، سپس سه بار همانند آن فرمود: آیا می دانی که حق الله بر بندگان چیست؟ گفتم: نه، فرمود: حق الله بر بندگان این است که او را عبادت کنند و چیزی را با او شریک نگردانند، سپس مدتی به حرکت ادامه داد، آنگاه فرمود: ای معاذ، گفتم: گوش به فرمان اوامر رضايت بخش شما هستم، فرمود: آیا می دانی که حق بندگان بر الله چیست، اگر چنین کنند؟ این است که آنان را عذاب ندهد".امام بخارى آن را روايت كرده، (6840).اسلام، دین حق، نسل، مال و ناموس و آبروى انسان را براى او تضمين كرده استرسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"همانا الله، خون، اموال و ناموس و آبرويتان را بر شما حرام گردانده؛ همانند حُرمَت این روز شما، در این ماه شما، در این سرزمین شما".امام بخاری آن را روايت كرده، (6501).پیامبر - صلی الله علیه و سلم - این پیمان بزرگ را در (مراسم) حجه الوداع اعلام کرد، مناسبتی که بیش از صد هزار تن از صحابه در آن حضور یافتند، و این معنا را تكرار كرده، و در روز عید قربان در (مراسم) حجه الوداع بر آن تأكيد نمودند.و اسلام، انسان را مسئول ساير انتخاب ها و کارها و رفتارهایش قرار داده است، الله متعال می فرماید:{و هر انسانی اعمال (خیر و شرش) را در گردنش آویخته ایم، و در روز قیامت كتابى را برایش بيرون می آوریم که (تمام اعمال خیر و شری را که انجام داده است) گشوده و مبسوط در برابر خویش می بیند (13) (به او مى فرمايم:) كتابت را بخوان، امروز همین کافی است که خودت حسابرس خودت باشی}.[الاسراء: 13- 14].یعنی هر عملی - چه خیر باشد و چه شر - همراه انسان خواهد بود و به دیگری سپرده نمی شود، پس كسى با عمل دیگری محاسبه نمی شود و دیگری نیز با عمل غير خود حسابرسی نخواهد شد، الله متعال می فرماید:{ای انسان، بی گمان، تو در راه (رسیدن به) پروردگارت سخت تلاش و کوشش می کنی؛ و سرانجام او را ملاقات خواهی کرد}.[الانشقاق: 6].و الله متعال می فرماید:{هر کس به شایستگى عمل كند، به سود خود اوست، و هر کس بدى كند، به زیان خویش بدى كرده است، و پروردگار تو هرگز به بندگان ستم نمی کند}.[فصلت: 46].و اسلام مسئولیت هر عملی را که باعث زیان رسیدن به خود انسان و زیان زدن به دیگران باشد، بر عهدهٔ خود او گذاشته است، الله متعال می فرماید:{و هر کس گناهی مرتکب شود، تنها به زیان خویش مرتكب شده است، و الله همواره دانای حکیم است}.[النساء: 111].و الله متعال می فرماید:{به همین سبب بر بنی اسرائیل مقرر داشتیم که هر کس انسانی را بدون اینکه مرتکب قتل نفس یا فسادی در زمین شده باشد، بکشد، چنان است که گویی همه ی انسان ها را کشته باشد و هر کس انسانی را از مرگ نجات دهد، چنان است که گویی همه ی انسان ها را زنده کرده است}.[المائده: 32].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"کسی مظلومانه به قتل نمى رسد مگر آن که بخشی از خون او بر گردن فرزند نخست آدم است؛ زیرا او نخستین کسی بود که رسم قتل (انسان) را بر جای نهاد".امام مسلم آن را روايت كرده، (5150).

18- اسلام مرد و زن را از نظر عمل، مسئولیت و جزا و پاداش برابر دانسته است.

اسلام مرد و زن را از جهت عمل، مسئولیت و جزا و پاداش برابر دانسته است، الله متعال می فرماید:{و کسی که چیزی از کارها شایسته را انجام دهد، چه مرد باشد یا زن، در حالی که او مؤمن باشد، اینان به بهشت داخل می شوند و کمترین ستمی (باندازه ی گودی پشت هسته ی خرما) به آنها نخواهد رسيد}.[النساء: 124].و الله متعال می فرماید:{هر کسی که کار شایسته ای انجام دهد، (خواه) مرد باشد یا زن، در حالی که مؤمن است، او را به حیاتی پاک و پسنديده زنده می داریم، و مسلماً پاداششان را به (حسب) بهترین اعمالی که انجام می دادند، به آنها می دهیم}.[النحل: 97].و الله متعال می فرماید:{هر کس کار بدی مرتکب شود، جز به همسان آن کیفر داده نمى شود، و هر كسى خواه مرد باشد یا زن و او مؤمن باشد، کار شایسته ای انجام دهد، پس آنان وارد بهشت می شوند، و در آن روزی بی شمار به آنها داده خواهد شد}.[غافر: 40].و الله متعال می فرماید:{همانا مردان مسلمان و زنان مسلمان و مردان مؤمن و زنان مؤمن و مردان فرمانبردار و زنان فرمانبردار و مردان راستگو و زنان راستگو و مردان شکیبا و زنان شکیبا و مردان فروتن و زنان فروتن و مردان انفاقگر و زنان انفاقگر و مردان روزه دار و زنان روزه دار و مردان پاکدامن و زنان پاکدامن و مردان و زنانی که الله را بسیار یاد می کنند، برای (همگی) آنان آمرزش و پاداشی بزرگ فراهم نموده است}.[الاحزاب: 35].

19- اسلام، زن را گرامی داشته و زنان را خواهران تنی مردان دانسته و مرد را ملزم کرده که اگر توانایی دارد، نفقهٔ زن را بپردازد، بنابراین نفقهٔ دختر بر عهدهٔ پدر است و نفقهٔ مادر بر عهدهٔ فرزند اوست اگر بالغ باشند و نفقهٔ زن بر عهدهٔ همسر اوست.

اسلام، زنان را خواهران تنی مردان دانسته است.رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"همانا زنان، خواهران تنی مردانند".امام ترمذی آن را روايت كرده. (113).از جلوه های گرامی داشت زنان در اسلام این است که اسلام نفقهٔ مادر را بر عهدهٔ فرزندش گذاشته، مشروط بر اینکه فرزند توانایی مالی داشته باشد.رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"منزلت دست بخشنده بالاتر است، (پس در بخشيدن اول از) مادرت و پدرت و خواهرت و برادرت، سپس نزدیک تر و نزدیک تر (آغاز کن)".امام احمد آن را روايت كرده است.در موضوع شمارهٔ (29) به یاری الله متعال به بیان جایگاه پدر و مادر خواهیم پرداخت.از دیگر جلوه های گرامی داشت زنان در اسلام این است که شوهر را ملزم كرده تا اگر توانایی مالی داشت نفقه همسرش را تأمين کند. الله متعال می فرماید:{کسانی که دارا (و ثروتمند) هستند، باید از دارایی (و ثروت) خود (بر زن مطلقه و فرزندش) خرج کنند، و کسی که تنگدست است، باید از آن چه که الله به او داده (و در توانش است) خرج کند، الله هیچ كسى را جز به آن اندازه ای که به او (توان) داده است، مکلّف نمی کند، الله به زودی بعد از سختی (و تنگدستی) آسانی (و گشایش) را فراهم مى آورد}.[الطلاق: 7].مردی از پیامبر - صلی الله علیه و سلم - پرسید: حق زن بر شوهرش چیست؟ فرمود: "هنگامى كه غذا مى خوری به او نیز غذا بده، و هنگامى كه براى خود لباس تهيه كردى براى او نيز تهيه بكن، و هيچ وقت به چهرهٔ ضربه نزن، و او را زشت نخوان".امام احمد آن را روايت كرده است.و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - در تبیین پاره ای از حقوق زنان بر شوهران می فرماید:"و روزی و لباس آنان بر اساس عرف (و عادت) بر شما واجب است".امام مسلم آن را روايت كرده است.و ایشان - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"برای هر شخصى اين گناه کافی است که (تأمین هزینه های زندگی) کسانی را که قوت آنان بر عهدهٔ اوست، ضایع سازد".امام احمد آن را روايت كرده است.امام خطابی می گوید:عبارت: "کسانی که قوت آنان بر عهده اوست"، مقصودش کسانی است که قوت و مایحتاج آنان بر عهدهٔ اوست، انگار به صدقه دهنده می گوید: براى طلب پاداش، صدقه نده مگر آنچه كه از هزینه های خانواده ات بيشتر آمده است، زيرا در این صورت این صدقه تبدیل به گناه می شود، هنگامى كه حق آنان را ضایع كنى".از دیگر جلوه های بزرگداشت زنان در اسلام این است که نفقهٔ دختر را بر عهدهٔ پدر گذاشته است، الله متعال می فرماید:{و مادران (بايد) دو سال کامل به فرزندانشان شیر دهند، (اين) برای کسی است که قصد دارد دوران شیرخوارگی را تكميل کند، و خوارک و لباس آنان بر اساس عرف بر عهدۀ پدر است}.[البقره: 233].پس الله متعال بیان فرموده اند که هزينه ى غذا و لباس کودک بر اساس عرف بر عهدهٔ پدر اوست، و می فرماید:{پس اگر فرزندانتان را شیر دادند، اجرت شیردادنشان را به آن ها بپردازید}.[الطلاق: 6].الله متعال هزینهٔ شیر دادن به کودک را بر عهدهٔ پدر گذاشته است، و این دال بر این است که نفقهٔ فرزند بر عهدهٔ پدر است، و فرزند شامل پسر و دختر می شود، حدیث بعدی دال بر وجوب نفقهٔ زن و فرزندان بر پدر است:عائشه - رضی الله عنها - روایت كرده است که هِند به پیامبر - صلی الله علیه وسلم - فرمود: ابوسفیان مردی بخیل است، و احتياج دارم که از مال او بردارم، ایشان فرمودند:"به اندازه ای که برای خودت و فرزندانت بر اساس عُرف کافی است، (از مال او) بردار".امام بخاری آن را روايت كرده است.پیامبر بزرگوار، فضیلت هزینه کردن برای دختران یا خواهران را بیان کرده، و می فرماید:"هر کس سرپرستی دو دختر یا سه دختر یا دو خواهر یا سه خواهر را بر عهده گیرد تا آن که بالغ شوند یا آن که (در حال سرپرستی) آنان از دنیا برود، من و چنین شخصی مانند این دو خواهیم بود، و به انگشت سبابه و میانی خود اشاره کرد".سلسله صحیحه (296).

20- و مرگ به معنای فنای ابدی نیست، بلکه انتقال از خانهٔ عمل به خانهٔ پاداش است، مرگ، هم بدن و هم روح را در بر می گیرد و مرگ روح به معنای جدا شدنش از بدن است، سپس بعد از رستاخیز در روز قیامت به بدن باز می گردد و روح پس از مرگ به بدنی دیگر منتقل نمی شود و در بدنی دیگر تناسخ نمی پذیرد.

مرگ به معنای فنای ابدی نیست، الله متعال می فرماید:{(ای پیامبر) بگو: فرشتۀ مرگ که بر شما گماشته شده است، جانتان را می گیرد، آنگاه به سوی پروردگارتان بازگردانده می شوید}.[السجده: 11].مرگ، بدن و روح را در بر می گیرد و مرگ روح همان جدا شدنش از بدن است، سپس بعد از رستاخیز روز قیامت به بدن باز می گردد، الله متعال می فرماید:{الله جان ها را به هنگام مرگشان قبض می کند و (نیز) جان کسی را كه نمرده است، به هنگام خوابش (می گیرد)، آنگاه جان‏ هاى كسانى که فرمان مرگشان را صادر کرده، نگه می دارد، و جان دیگران را تا هنگام معین (مرگشان) بازپس می‏ فرستد، بى گمان در این (امر) نشانه هايست براى قومى که مى انديشند}.[الزمر: 42].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"روح هرگاه قبض شود، چشم آن را دنبال می کند".امام مسلم آن را روايت كرده است، (920).پس از مرگ، انسان از دار عمل به دار پاداش منتقل می شود، الله متعال می فرماید:{بازگشت همۀ شما به سوی اوست، وعدۀ الله حق است، بی گمان او آفرینش را آغاز می کند، آنگاه (پس از مرگ) آن را باز می گرداند تا کسانی را که ایمان آورده اند و کارهای شایسته انجام دادهاند، به عدالت پاداش دهد، و کسانی که كافر شده اند، بسبب كفرشان براى آنان نوشیدنی از آب جوشان، و عذابی دردناک است}.[یونس: 4].

روح پس از مرگ به بدنی دیگر منتقل نمی شود و تناسخ نمی پذیرد، و ادعای تناسخ نه دلیلی از عقل دارد و نه حس، و هیچ قولى از سوی پیامبران دال بر این عقیده وارد نشده است.

21- اسلام به اصول بزرگ ایمان و باور داشتن به آنها فرا می خواند، و این اصول: ایمان به الله و ملائکهٔ او و ایمان به کتاب های الهی مانند تورات و انجیل و زبور ـ پیش از تحریف آنها ـ و قرآن و ایمان به همهٔ پیامبران و فرستادگان - علیهم السلام - و ایمان به آخرین پیامبران یعنی محمد رسول الله، خاتم انبیا و مرسلین و ایمان به آخرت است و این که بدانیم اگر زندگی دنیا پایان کار بود، زندگی و وجود، بیهودگی محض بود، و همچنین ایمان به قضا و قدر.

اسلام به سوی باور به اساسیات بزرگ ایمان فرا می خواند، اصولی که همهٔ پیامبران و رسولان - علیهم السلام - به آن فرا خواندند، یعنی:

اول: ایمان به پروردگاری و آفریدگاری و روزی دهی و تدبیرگری این جهان توسط الله است و این که تنها او شایسته عبادت است، و پرستش هر چیزی جز او باطل است، و هر معبودی به جز او باطل است و بنابراین عبادت تنها لایق اوست و عبادتی درست نیست مگر برای او. ادلهٔ این مسئله در بند شماره (8) بيان شده است.

الله سبحانه و تعالی این اصول بزرگ را در آیات زيادى آورده که در سوره های قرآن پراکنده است، از جمله این سخن الله متعال:{پیامبر به آنچه كه از (سوی) پروردگارش بر او نازل شده ایمان آورده است، و مؤمنان (نیز) همگی به الله و فرشتگان و کتاب ‏ها و پیامبرانش ایمان آورده اند، (و سخنشان این است که): میان هیچ یک از پیامبرانش فرق نمی گذاریم (و به همه ایمان داریم)، و گفتند: شنیدیم و اطاعت کردیم، پروردگارا، آمرزش تو را (خواهانیم) و بازگشت (تمام امور) به سوی توست}.[البقره: 285].و الله متعال می فرماید:{نیکی (فقط) این نیست که (برای نماز) روی خود را به سوی مشرق و (یا) مغرب بگردانید، بلکه نيكى آن است كه كسى به الله و روز قیامت و فرشتگان و کتاب (آسمانی) و پیامبران ایمان آورد و مال (خود) را با وجود دوست داشتنش به خویشاوندان و یتیمان و مستمندان و در راه ‏ماندگان و درخواست کنندگان (گدایان) و در (راه آزادی) بردگان ببخشد و نماز برپا ‏دارد و زکات ‏بپردازد، و (نیز) کسانی که چون عهد می بندند به پیمانشان وفا می کنند و (کسانی که) در فقر و سختی و زیان و بیماری و به هنگام (شدت گرفتنِ) نبرد، (پایداری و) شکیبایی می کنند، آنان (که به این ویژگی ‏ها آراسته اند) کسانی هستند که راست گفتند و همانان پرهیزگارانند}[البقره: 177].الله متعال به ایمان آوردن به این اصول فرا خوانده و تبیین نموده که هر کس به آن کفر ورزد، دچار گمراهی دور و درازی شده است، الله متعال می فرماید:{ای کسانی که ایمان آورده اید، به الله و پیامبرش و کتابی که بر او نازل کرده است و (به هر) کتابی که پیش از این فرستاده است، ایمان بیاورید (و بر آن پایدار باشید)، و هر کس به الله و فرشتگانِ او و کتاب‏ ها و پیامبرانش و روز قیامت کفر بورزد، بی تردید در گمراهی دور و درازی افتاده است}.[النساء: 136].و در حدیث، از عمر بن خطاب - رضی الله عنه - نقل است که فرمود:روزی نزد پیامبر - صلی الله علیه و سلم - بودیم که ناگهان مردی با لباسی به شدت سفید و موی به شدت سیاه وارد شد که نه اثر سفر بر او دیده می شد و نه کسی از ما او را می شناخت، تا آن که نزد پیامبر - صلی الله علیه و سلم - (در روبرویش) نشست، و زانوانش را به زانوان پیامبر چسباند و دستانش را بر روى ران هایش گذاشت و گفت: ای محمد، دربارهٔ اسلام به من بگو؟، پس رسول الله - صلی الله علیه و سلم - فرمود: "اسلام آن است که شهادت دهی معبودی (به حق) جز الله نیست، و این که محمد فرستادهٔ الله است، و نماز را برپا بداری و زکات بدهی و رمضان را روزه بگیری و در صورت توانایی به حج خانه (کعبه) بروی، گفت: راست گفتی، (عمر - رضى الله عنه - گفت) از کار او تعجب کردیم، می پرسد، سپس می گوید راست گفتی! گفت: پس دربارهٔ ایمان به من بگو؟ فرمود: این که به الله و ملائکهٔ او و کتابهایش و پیامبرانش و روز آخرت ایمان بیاوری و به تقدیر - خیر و شرش - ایمان بیاوری، گفت: راست گفتی، سپس گفت: پس دربارهٔ احسان به من بگو؟ فرمود: این است که الله را طوری عبادت کنی که گویا او را می بینی، پس اگر او را نمی بینی، او تو را می بیند".امام مسلم آن را روايت كرده است، (8).در این حدیث، جبرئیل به نزد پیامبر - صلی الله علیه و سلم - آمد و دربارهٔ مراتب دین یعنی اسلام و ایمان و احسان پرسید، پس پیامبر - صلی الله علیه و سلم - به او پاسخ داد، سپس محمد - صلی الله علیه و سلم - به اصحابش - رضی الله عنهم - فرمودند که این شخص جبرئیل - علیه السلام - بود و آمد تا (از طریق پرسیدن پرسش های مهم) دینشان را به آنان آموزش دهد، این است اسلام، پیامی الهی که جبرئیل - علیه السلام - (از آسمان به زمین) منتقل کرده و پیامبر - صلی الله علیه و سلم - به مردم ابلاغ کرده است، و اصحاب ایشان - رضی الله عنهم - حفظش کرده و پس از ایشان به (دیگر) مردمان منتقل كرده است.دوم: ایمان به ملائکه که عالم ملائکه عالمی است غیبی، الله آنان را آفریده و به شکلی معین قرار داده و کارهای بزرگی را بر عهدهٔ آنان گذاشته است که از گرامی ترین کارهای آنان، ابلاغ پیام های الهی به رسولان و پیامبران - علیهم السلام - است و گرامی ترین ملائکه، جبرئیل علیه السلام است، از آیات دال بر این که جبرئیل - علیه السلام - وحی را به پیامبران - علیهم السلام - نازل نموده، این سخن الله متعال است:{به فرمان خویش فرشتگان را با وحی بر هر یک از بندگانش که بخواهد نازل می کند (با این پیام) که: (ای پیامبران، مردم را از شرک ورزيدن به الله) بیم دهید (و به آنان بگویید که) معبودی (به‏ حق) جز من نیست، پس (ای مردم) از من پروا کنید}.[النحل: 2].و الله متعال می فرماید:{و همانا (این) قرآن نازل شده (از سوى) پروردگار جهانیان است (192)روح الامین (جبرئیل) آن را (از سوى پروردگار) فرود آورده است (193)بر قلب تو (نازل کرده) تا بیم دهنده باشی (194)(آن را) به زبان عربی روشن (نازل نمود) (195)و همانا، (بشارت نزول) آن، در کتاب‏ های پيشين (آمده) است}[الشعراء: 192-196].سوم: ایمان به کتاب های الهی مانند تورات و انجیل و زبور - پیش از تحریف آنها - و همچنین قرآن، الله متعال می فرماید:{ای کسانی که ایمان آورده اید، به الله و پیامبرش و کتابی که بر او نازل کرده است و (به هر) کتابی که پیش از این فرستاده است ایمان بیاورید (و بر آن پایدار باشید) و هر کس به الله و فرشتگانِ او و کتاب‏ ها و پیامبرانش و روز قیامت کفر بورزد، بی تردید، در گمراهی دور و درازی افتاده است}.[النساء: 136].و الله متعال می فرماید:{کتاب (قرآن) را که تصديق کننده کتاب‏ های (آسمانی) پیشین است، به درستی بر تو نازل کرد، و تورات و انجیل را... (3)پیش از آن برای هدایت مردم نازل کرد، و (همچنين) فرقان را (که جداکننده حق از باطل است) نازل نمود، همانا کسانی که به آیات الله کافر شدند، عذاب سختی (در پیش) دارند، و الله شکست ناپذیر و انتقام گیرنده است}.[آل عمران: 3-4].و الله متعال می فرماید:{رسول (الله) به آنچه كه از (سوی) پروردگارش بر او نازل شده ایمان آورده است، و (همچنين) مؤمنان همگی به الله و فرشتگان و کتاب ‏ها و پیامبرانش ایمان آورده اند، (و سخنشان این است که): میان هیچ یک از پیامبرانش فرق نمی گذاریم (و به همه ایمان داریم)، و گفتند: شنیدیم و اطاعت کردیم، پروردگارا، آمرزش تو را (خواهانیم) و بازگشت (تمام امور) به سوی توست}.[البقره: 285].و الله متعال می فرماید:{ (ای پیامبر) بگو: به الله و به آنچه بر ما نازل شده است ایمان آوردیم و (همچنین به) آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط (پیامبرانی که از نوادگان یعقوب) نازل گردیده است، و آنچه كه بر موسی و عیسی و (دیگر) پیامبران از جانب پروردگارشان داده شده ايمان آورديم، میان هیچ یک از آنان فرقی نمی گذاریم و تسلیم او هستیم}.[آل عمران: 84].چهارم: ایمان به همهٔ پیامبران و رسولان - علیهم السلام -، ایمان به همهٔ پیامبران و مرسلین - علیهم السلام - و اعتقاد به این که همهٔ آنان فرستادگانی از سوی الله هستند، و پیام های الله و شرع او را به امت هایشان می رسانند، واجب است، الله متعال می فرماید:{بگویید: ما به الله ایمان آورده‏ ایم و به آنچه كه بر ما نازل شده است و به آنچه که بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و نوادگان (یعقوب) نازل گردید و (همچنین) به آنچه که به موسی و عیسی داده شده است و به آن چه که به (دیگر) پیامبران از طرف پروردگارشان داده شده است، و میان هیچ یک از ایشان تفاوت نمی گذاریم و ما (همگی) تسلیم الله هستیم}.[البقره: 136].و الله متعال می فرماید:{رسول (الله) به آنچه كه از (سوی) پروردگارش بر او نازل شده ایمان آورده است، و همه ى مؤمنان (نیز) به الله و فرشتگان و کتاب ‏هايش و پیامبرانش ایمان آورده اند، (و گفتند): میان هیچ یک از پیامبرانش فرق نمی گذاریم (و به همه ایمان داریم)، و گفتند: شنیدیم و اطاعت کردیم، پروردگارا، آمرزش تو را (مى طلبيم) و بازگشت ( همه ى امور) به سوی توست}.[البقره: 285].و الله متعال می فرماید:{(اى پيامبر) بگو: به الله و آنچه كه بر ما نازل شده است ایمان آوردیم و (همچنین به) آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و (پیامبرانی که از) نوادگان (یعقوب بودند) نازل گردیده است و آنچه به موسی و عیسی و (دیگر) پیامبران از جانب پروردگارشان داده شده است، (ايمان آورده ايم و) میان هیچ یک از آنان فرقی نمی گذاریم و تسلیم (اوامر) او هستیم}.[آل عمران: 84].و این که به خاتم پیامبران یعنی محمد رسول الله - صلى الله عليه و سلم - پایان دهندهٔ پیامبران و رسولان - علیهم السلام - ایمان بیاورد، الله متعال می فرماید:{و (به ياد بياوريد) هنگامى كه الله از پیامبران عهد و پیمان گرفت (و فرمود:) هر گاه به شما كتاب و حكمتى دادم سپس پیامبری به سوی شما آمد که آنچه را با شماست تصدیق می کند، باید به او ایمان آورید و به او یاری رسانيد، (آنگاه) فرمود: آیا اقرار کردید و پیمان محکم مرا در این باره پذیرفتید؟ (آنان) گفتند: اقرار کردیم، (الله) فرمود: پس (بر خود و امت‏ هایتان) گواه باشید و من (نیز) با شما از گواهى مى دهم}.[آل عمران: 81].بنابراین اسلام، ایمان آوردن به همهٔ پیامبران و رسولان را به طور کلی واجب می داند، و ایمان به خاتم آنان یعنی پیامبر - محمد صلی الله علیه و سلم - را نیز واجب می داند، الله متعال می فرماید:{بگو: ای اهل کتاب تا (هنگامی که) به تورات و انجیل و آن چه از پروردگارتان به سوی شما نازل شده است عمل نکرده اید، بر هیچ (آیین درستی) نیستید}.[المائده: 68].و الله متعال می فرماید:{بگو: ای اهل کتاب بیایید به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است که جز الله را نپرستیم، و چیزی را شریک او نسازیم، و بعضی از ما بعضی دیگر را به جای الله به معبودى نگیرد، پس اگر (از این دعوت) روی گرداندند، بگویید: گواه باشید که ما مسلمانیم}.[آل عمران: 64].و هر كسى كه به یک پیامبر کافر شود در حقیقت به همهٔ پیامبران و رسولان - علیهم السلام - کفر ورزیده است، از همین رو الله متعال در حکم خود بر قوم نوح می فرماید:{قوم نوح، پیامبران را دروغگو انگاشتند}.[الشعراء: 105].مشخص است که پیش از نوح - علیه السلام - رسولی نبوده، با این حال همین که قومش او را دروغگو انگاشتند، این تکذیب همهٔ پیامبران و مرسلان از سوی آنان است؛ زیرا دعوت و غایت همهٔ پیامبران یکی است.پنجم: ایمان به روز آخرت یعنی روز قیامت، در پایان این زندگی دنیا، الله به اسرافیل که يكى از ملائکه است امر می کند تا يكبار در صور بدمد، پس اولين نفخ دهشت آور را می دمد که باعث مدهوش شدن و مرگ هر کسی که الله بخواهد می شود، الله متعال می فرماید:{و در صور دمیده می شود؛ آنگاه هر كسى که در آسمان‏ ها و در زمین است، مدهوش شده (و مى ميرد)، مگر كسى كه الله بخواهد؛ آنگاه بار دیگر در آن دمیده می شود، و ناگهان همگى (زنده مى شوند و) بر می خیزند و مى نگرند}.[الزمر: 68].و وقتی همهٔ کسانی که در آسمان و زمین هستند، جز آنكه الله بخواهد، مردند، الله آسمانها و زمین را در هم می پیچد، چنان که می فرماید:{روزی که آسمان را چون طوماری نوشته شده در هم می پیچیم (و) همانطور که نخستین (بار) آفرینش را آغاز کردیم، (بار دیگر) آن را باز می گردانیم، (این) وعده ای است بر عهدۀ ما، که قطعاً انجامش خواهیم داد}.[الانبیاء: 104].و الله متعال می فرماید:{ و آنان الله را چنان كه سزاوار اوست، ارج ننهادند، حال آن که در روز قیامت، زمین یک سره در قبضۀ اوست، و آسمان ‏ها در دست راست وی درهم پیچیده خواهند شد، الله منزه و برتر است از آنچه كه شریک او می پندارند}.[الزمر: 67].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"الله عزوجل در روز قیامت آسمان ها را در هم می پیچد، سپس آن ها را در دست راست خود می گیرد، سپس می فرماید: من پادشاهم، کجایند ستمگران؟ کجایند متکبران؟ سپس زمین را به دست چپ خود گرفته، سپس می فرماید: من پادشاهم، کجایند ستمگران؟ کجایند متکبران؟".امام مسلم آن را روايت كرده است.سپس الله متعال فرشته را امر می کند و بار دیگر در صور می دمند، که ناگهان همگى (زنده مى شوند و) بر می خیزند و مى نگرند، الله متعال می فرماید:{آنگاه بار دیگر در آن دمیده می شود، و ناگهان همگى (زنده مى شوند و) بر می خیزند و مى نگرند}.[الزمر: 68].و هنگامی که الله متعال مردمان را برانگیخت، آنان را برای حسابرسی محشور می سازد، الله متعال می فرماید:{روزی که زمین از (روی) آنها شکافته شود، (و آنان) شتابان (در ميان خاكها بيرون مى آيند)، این (روز) گرد آوری برای ما آسان است}.[ق: 44].و الله متعال می فرماید:{روزی كه مردم حاضر و نمایان می شوند و چیزی از آنان بر الله پوشیده نخواهد ماند، (الله می فرماید:) امروز فرمانروایی از آن کیست؟ (آنگاه خود می فرماید:) از آن الله یگانه ى پیروزمند است}.[غافر: 16].در این روز همهٔ مردم مورد حسابرسی قرار می گیرند و برای هر مظلومى از ظالم قصاص گرفته می شود، و هر كسى بر اساس آنچه كه انجام داده است، پاداش داده می شود، الله متعال می فرماید:{امروز هر کس در برابر آنچه انجام داده است، جزا و پاداش داده می شود، امروز هیچ ستمی نیست، بی گمان، الله حسابرس سريعى است}.[غافر: 17].و الله متعال می فرماید:{بی گمان، الله به اندازۀ ذره ای ستم نمی کند و اگر کار نیکی باشد، آن را دو چندان می کند و از پیشگاه خود (به آنان) پاداش بزرگی مى بخشد}.[النساء: 40].و الله متعال می فرماید: {پس هر کس به اندازۀ ذره ای کار نیک انجام داده باشد (پاداش) آن را خواهد ديد}.{و هر کس به اندازهٔ ذره ای کار بدى کرده باشد، (کیفر) آن را خواهد ديد}.[الزلزله: 7 - 8].و الله متعال می فرماید:{وما ترازوهای عدل را در روز قيامت خواهيم نهاد، پس به هیچ کس کمترین ستمی نمی شود، و اگر (کردارشان) همسنگ دانۀ خَردَلی باشد، آن را (به حساب) می آوریم، و کافی است که ما حسابرس باشیم}.[الانبیاء: 47].پس از رستاخیز و حسابرسی، پاداش و جزاست، بنابراین هر کس عمل خیری انجام داده در نعیم و خوشی دائم است که فنا پزير نيست، و هر کس مرتکب شر و کفر شده با عذاب (جنهم) مجازات خواهد شد. الله متعال می فرماید:{فرمانروایی در آن روز، از آن الله است (و) میان آنان داوری می کند، کسانی که ایمان آورده اند و کارهای شایسته انجام داده اند، در باغ‏ های پرنعمت (بهشت) بسر خواهند برد (56)و کسانی که کفر ورزیدند و آیات ما را تکذیب کردند، عذاب خوارکننده ای خواهند داشت}.[الحج: 56 -57].و می دانیم که اگر زندگی دنیا پایان راه بود، زندگی و وجود (اين دنيا)، بیهودگی محض بود، الله متعال می فرماید:{آیا پنداشته اید که شما را بیهوده آفریده ایم و همانا شما به سوی ما باز گردانده نمی شوید ؟!}.[المؤمنون: 115].ششم: ایمان به قضا و قدر که عبارتست از: واجب بودن ایمان داشتن به اينكه الله متعال هر آنچه را كه در این هستی بوده و هر آنچه كه خواهد بود، را می داند، و همهٔ آن را پیش از آفرینش آسمان ها و زمین نوشته است، الله متعال می فرماید:{و کلیدهای غيب نزد اوست، و جز او هیچ كس آن را نمی داند، و آنچه را كه در خشکی و دریاست می داند، و هیچ برگى (از درختى) نمی افتد، مگر اينكه آن را می داند، و هیچ دانه ای در تاریکی‏ های زمین و هیچ تر و خشکی نیست؛ مگر اينكه در كتابى واضح و آشكار (در لوح محفوظ به ثبت) رسيده است}.[الانعام: 59].و اينكه علم الله متعال همه چیز را در بر گرفته است، الله متعال می فرماید:{الله (همان) كسى است که هفت آسمان، و (همانند آن) زمین را (نیز) آفريده است، و فرمان (الله) پیوسته در میان آنها نازل می شود، تا بدانید که الله بر همه چیز تواناست، و اينكه علم الله همه چیز را فراگرفته است}.[الطلاق: 12].و در این هستی هیچ چیز رخ نمی دهد مگر اينكه الله آن را اراده کرده و خواسته و خلق نموده و اسباب آن را میسر ساخته است، الله متعال می فرماید:{همان كسى که فرمانروایی آسمان‏ ها و زمین از آن اوست، و فرزندی (برای خویش) برنگزیده است، و در فرمانروایی هیچ شریکی ندارد، و همه چیز را آفریده و اندازۀ و تناسب هر چیز را دقيقاً اندازه گيرى نموده است}.[الفرقان: 2].و او در همهٔ این ها كارها حکمتی بسان رسا دارد که مردم نمی توانند به درک آن احاطه یابند، الله متعال می فرماید:{این (نشانه ها) حکمتی بسان رسا هستند، ولى (برای افراد بى باک و لجوج) هشدارها و بيم دادن ها سودی ندارند}.[القمر: 5].و الله متعال می فرماید:{و او كسى است که آفرینش را آغاز كرده است، سپس آن را باز می گرداند، و این (باز گرداندن) بر او آسان تر است، و برترین و بالاترين وصف در آسمان‏ ها و زمین متعلق به اوست، و او شکست ناپذیر حکیم است}.[الروم: 27].الله متعال خودش را به حکمت متصف کرده، و خود را حکیم نامیده است، الله متعال می فرماید:{الله گواهی داده است که معبودی (بحق) جز او نیست، و فرشتگان و علما (نیز بر اين مطلب گواهی می دهند) كه معبودی (بحق) جز او نیست، و او شکست ناپذیر حکیم است}.[آل عمران: 18].الله متعال خبر داده که عیسی - علیه السلام - در روز قیامت خطاب به الله می فرماید:{اگر آنان را (با عدالت خویش) عذاب دهى، بندگان تو هستند، و اگر آنان را (با رحمت خويش) ببخشایی، تویی که شکست ناپذیر حکیم هستى}.[المائده: 118].الله متعال هنكامى كه موسی - علیه السلام - در کنار کوه طور قرار داشت، ندا سر داد و به وی فرمود:{ای موسی! همانا من الله پیروزمند حکیم هستم}.[النمل: 9].و همچنین قرآن بزرگ را با نام حکیم توصيف نموده و فرموده است:{الر (الف. لام. را)، این (قرآن) كتابى است كه آیات آن استحكام یافته است، سپس از جانب حكیمى آگاه، به روشنى بیان شده است}.[هود: 1].و الله متعال می فرماید:{این (احكام) از جمله حکمت هایی است که از جانب پروردگارت به تو وحی شده است، و هرگز معبود دیگری را با الله قرار نده که نکوهیده و رانده شده به دوزخ افكنده مى شوى}.[الاسراء: 39].

22- پیامبران دربارهٔ آنچه كه از سوی الله ابلاغ می کنند معصومند، و از هر آنچه كه مخالف با عقل یا اخلاق سلیم است معصومند، و مکلفند تا اوامر الله را به بندگانش برسانند، و پیامبران از هيچگونه ویژگی های ربوبیت و الوهیت برخورد نیستند؛ بلکه همانند دیگر انسان ها هستند با این تفاوت که خداوند پیامش را به آنان وحی كرده است.

و پیامبران دربارهٔ آنچه كه از سوی الله ابلاغ می کنند معصومند؛ زیرا الله متعال بهترین بندگانش را برای تبلیغ پيامش بر می گزیند، الله متعال می فرماید:{الله از فرشتگان رسولانی را بر می گزیند، و (نیز) از (ميان) مردم، بی گمان الله شنوای بیناست}.[الحج: 75].و الله متعال می فرماید:{به راستی که الله آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر جهانیان برگزید}.[آل عمران: 33].و الله متعال می فرماید:{ (الله) فرمود: ای موسی! من تو را با پیام هايم و سخن خویش بر مردمان (برترى دادم و) برگزیدم، پس آنچه را به تو داده ام بگیر، و از سپاسگزاران باش}.[الاعراف: 144].پیامبران - علیهم السلام - می دانستند آنچه كه بر آنان نازل می شود وحی الهی است، و ملائکه اى را که با وحی نازل می شد، می ديدند، الله متعال می فرماید:{ (الله) آگاه بر غیب است، و هيچكس را بر غیب خويش آگاه نمی سازد (26)مگر پيامبرى که الله وى را پسندیده باشد که بی گمان، از پیش و روی او نگهبانی (از فرشتگان) می گمارد (27)تا معلوم کند که (پیامبران) پيام ‏های پروردگارشان را ابلاغ کرده اند، و (الله) به آنچه كه نزد آنهاست احاطه دارد، و تعداد هر چیزی را برشمرده است}.[الجن: 26-28].و الله پیامبران را به تبلیغ پيام هايش امر کرده است، الله متعال می فرماید:{ای پیامبر! آنچه را كه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است (به مردم) ابلاغ کن، و اگر چنین نکنی، رسالت او را نرسانده ای، و الله تو را از (گزند) مردم حفظ می کند، همانا الله گروه کافران را هدایت نمی کند}.[المائده: 67].و الله متعال می فرماید:{پیامبرانى (را فرستادیم) كه بشارت دهنده و بیم دهنده بودند تا براى مردم پس از (بعثت اين) پیامبران، در مقابل الله (هيچگونه) حجتى نباشد، و الله همواره پیروزمند حكیم است}.[النساء: 165].پیامبران - علیهم السلام - به شدت از الله بيم دارند، و از او می ترسند، در نتیجه چیزی به پيام هاى اللهى نمی افزایند و چیزی از آنها نمی کاهند، الله متعال می فرماید:{و اگر (پیامبر) سخنانی (به دروغ) بر ما می بست (44)مسلّماً ما دست راست او را می گرفتیم (45)سپس (شاه) رگ قلبش را قطع می کردیم (46)و كسى از شما نمی توانست مانع او گردد}.[الحاقه: 44-47].ابن کثیر - رحمه الله - می گوید:{الله متعال می فرماید: {اگر سخنانی (به دروغ) بر ما می بست} یعنی: محمد - صلی الله علیه و سلم - چنانكه اينها به دروغ ادعا می کنند، چیزی را به دروغ بر ما نسبت می داد و بر رسالت چیزی می افزود یا چیزی از آن کم می کرد، و یا چیزی از خود می گفت، و به ما نسبت می داد - در حالی که چنین نیست - فوری او را مجازات می کردیم، برای همین است كه می فرماید: {مسلّماً ما دست راست او را مى گرفتیم} گفته شده: یعنی: با دست راست از او انتقام می گرفتیم؛ زیرا در گرفتن شدیدتر است، و گفته شده: دست راست او را می گرفتیم.و الله متعال می فرماید:{و (به یاد آور) آنگاه که الله (در روز قیامت) خطاب به عیسی پسر مریم می فرمايد: آیا تو به مردم گفتی: من و مادرم را به عنوان دو معبود به جای الله قرار دهید؟ (آنگاه عیسی - علیه السلام - می گوید:) تو پاک و منزهی! سزاوار من نیست که جز حق به آنها بگویم، اگر چنين گفته باشم، به طور قطع آن را می دانستی، تو از آنچه كه در درون من است اطلاع دارى، و من از آنچه كه درون توست اطلاع ندارم، به راستی که تو از هر نهان آگاه هستی (116) به مردم چیزی نگفتم جز آنچه مرا به گفتن آن فرمان دادی، که الله پروردگار من و پروردگارتان را عبادت کنید، و تا مدتی که در میان آنان بودم شاهد و گواهشانبودم، پس هنگامی که مرا گرفتی (و به آسمان بالا بردی) خود نگهبان اعمالشان بودی، و تو بر هر چیزى گواهی}.[المائده: 116-117].و از فضل و بخشش الله متعال بر پیامبران و رسولانش - علیهم السلام - است که آنان را در ابلاغ رسالتشان پایدار می گرداند، الله متعال می فرماید:{ (هود) گفت: همانا من الله را گواه می گیرم، و شما هم گواه باشید که من از آنچه شریک (الله) قرار مى دهيد، بیزارم (54) غیر از الله، پس همگی علیه من نیرنگ زنید، و مهلتم ندهید (55)من بر الله که پروردگار من و شماست توکل کرده ام، هیچ جنبنده ای نیست، مگر اينكه در حیطۀ قدرت و فرمانروایى اوست، بی گمان پروردگارم بر راه راست است}[هود: 54-56].و الله متعال می فرماید:{و (ای پیامبر) نزدیک بود (مشرکان) تو را (با وسوسه های خود ) از آنچه بر تو وحی کرده ایم، منصرف کنند، تا غیر قرآن را به ما نسبت دهی، و آنگاه تو را دوست خود بگیرند (73)و اگر ما تو را ثابت قدم نمی کردیم، به راستی نزدیک بود اندکی به آنان تمایل نشان دهى (74)(اگر چنین می کردی) آنگاه دو چندان عذاب در زندگی دنیا و دو چندان عذاب (بعد از) مرگ را به تو می چشاندیم، سپس در برابر ما برای خود یاوری نمی یافتی}.[الاسراء: 73-75].این آیات، و آیات پیشین شاهد و دلیلی است بر این که قرآن از سوی پروردگار جهانیان نازل شده است؛ زیرا اگر این قرآن از سوی محمد - صلی الله علیه و سلم - بود، هرگز ایشان با چنین آیاتی آنان را مورد خطاب قرار نمی داد.الله سبحانه و تعالی پیامبرانش را از گزند مردم حفظ می کند، الله متعال می فرماید:{ای پیامبر، آنچه را كه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است ابلاغ کن، و اگر اين كار را نکنی، رسالت او را نرسانده ای، و الله تو را از (گزند) مردم حفظ می کند، بی تردید، الله گروه کافران را هدایت نمی کند}[المائده: 67].و الله متعال می فرماید:{ (ای پیامبر) سرگذشت نوح را براى آنان بخوان، آنگاه كه به قومش گفت: اى قوم من، اگر ماندن من (در میانتان) و اندرز دادن من (به شما) با آیات الله، بر شما گران آمده است، (بدانید كه من) بر الله توكل كرده ام، شما تدبیر (و اندیشه ی) خود و معبودهایتان را جمع کنید، سپس هیچ چیز از کارهایتان بر شما پوشیده نماند، آنگاه به سوی من هجوم آورید، و (لحظه ای) مرا مهلت ندهید}.[یونس: 71].الله متعال سخن موسی - علیه السلام - را اينگونه نقل می کند:{ (موسى و هارون) گفتند: پروردگارا ما می ترسيم که بر ما پیش دستی كند یا طغیان کند (و به ما آسيبى برساند) (45) (الله) فرمود: نترسید یقیناً من همراهتان هستم (و همه چیز را) می شنوم و می بینم}.[طه: 45-46].بنابراین الله متعال بیان نموده که وی پیامبرانش را از گزند دشمنانشان حفظ نموده، و زیانی به آنان نخواهند رساند و الله متعال همچنين بیان نموده که وی وحی خود را حفظ خواهد کرد، در نتیجه چیزی به آن افزوده یا از آن کم نمی شود، الله متعال می فرماید:{همانا ما قرآن را نازل کردیم، و قطعاً ما نگهبان آن مى باشيم}.[الحجر: 9].و پیامبران - علیهم السلام - از هر آنچه مخالف عقل یا اخلاق باشد، معصوم و به دورند، الله متعال در تزکیهٔ پیامبرش محمد - صلى الله عليه و سلم - می فرماید:{و یقیناً تو (اى محمد) داراى اخلاق بسیار نیکو و والایی هستى}.[القلم: 4].و همچنین دربارهٔ ایشان می فرماید:{ (و اى مردم) همنشین شما (محمد) دیوانه نیست}.[التكوير: 22].و این برای آن است که بتوانند رسالت را به بهترین نحو برسانند، و پیامبران - علیهم السلام - مکلف به ابلاغ دستورات الله متعال به بندگانش هستند، و هیچ یک از ویژگی های پروردگاری یا الوهیت را ندارند؛ بلکه همانند دیگر انسان هستند، (با این تفاوت که) الله پیام های خود را به آنان وحی می کند، الله متعال می فرماید:{پیامبرانشان به آنان گفتند: ما جز انسان‏ هایی مانند شما نیستیم، ولی الله بر هر كس از بندگانش که بخواهد منت (نبوت را) می نهد، و سزاوار نیست که ما جز به اجازۀ الله دلیلی برای شما بیاوریم، پس مؤمنان باید بر الله توکل کنند}.[ابراهیم: 11].الله متعال نیز پیامبرش محمد - صلی الله علیه و سلم - را امر نموده که به قوم خود بگوید:{ (ای پیامبر) بگو: من فقط انسانى همچون شما هستم (با اين تفاوت كه) بر من وحی می شود که تنها معبودتان، الله یکتاست؛ پس هر کس كه به دیدار پروردگارش (در آخرت) امیدوار است، باید کار شایسته انجام دهد و هیچ کس را در عبادت پروردگارش شریک نسازد}.[الكهف 110].

23- اسلام مردم را به پرستش موحدانه الله، از طریق عبادت های اصلی فرا می خواند، و عبارتند از: نماز که شامل قیام، رکوع، سجود، یاد الله، ثنا و دعای اوست که انسان روزانه پنج بار آنها را اداء مى كند، و در هنگام اداى آن در صف نماز همهٔ تفاوت ها میان ثروتمند و فقیر و رئیس و زیردست از بین می رود، و زکات که مقدار کمی از مال است - و بر اساس شروط و مقادیری که الله آنها را قرار داده - در اموال ثروتمندان واجب است که از آنان گرفته شده به فقيران و دیگر مستحقان زکات داده می شود، و تنها سالى يک بار داده می شود، و روزه که به معنای خودداری از باطل کننده های روزه در روزهاى شهر رمضان (از طلوع فجر تا غروب خورشید) است، و باعث تربیت اراده و صبر در نفس بشری می شود، و حج که به معنای قصد بیت الله در مکهٔ مکرمه، تنها یک بار در طول عُمر انسان برای شخصی واجب است که توانایی اداى آن را دارد، و در حج همهٔ مردمان در روی آوردن به سوی خالق متعال برابرند، و همهٔ تفاوت ها و وابستگى ها از بین می رود.

اسلام از طریق عبادت های بزرگ و دیگر عبادات، (انسان) را به پرستش الله فرا می خواند و الله متعال این عبادت های بزرگ را بر همهٔ پیامبران و رسولان - علیهم السلام - واجب ساخته است، و بزرگترین عبادات عبارتند از:

اولاً: نماز را الله متعال بر مسلمانان فرض نموده چنانكه بر دیگر پیامبران و رسولان - علیهم السلام - فرض نموده بود، الله پیامبرش ابراهیم خلیل - علیه السلام - را امر نمود تا خانهٔ او را برای طواف کنندگان و نمازگزاران که برای الله رکوع و سجود می کنند، پاک سازد، الله متعال می فرماید:{و (به یاد آوريد) هنگامی که خانۀ (کعبه) را محل بازگشت، و (مکان) و امانى برای مردم قرار دادیم و مقام ابراهیم را نمازگاهی براى خود برگزينيد، و ما به ابراهیم و اسماعیل وحی کردیم که: خانۀ مرا برای طواف‏ کنندگان و مُعتکفان و رکوع و سجودکنندگان پاک و پاکیزه کنید}.[البقره: 125].و همچنین الله متعال در نخستین ندایش خطاب به موسی - علیه السلام - عبادت را واجب گرداند، الله متعال می فرماید:{به راستی، من پروردگارت هستم؛ پس كفشهايت را درآور (چونكه) تو در سرزمین مقدس «طُوی» هستی (12)و من تو را (به پیامبری) برگزیدم؛ پس به آنچه (بر تو) وحی می شود گوش فرا ده (13)همانا من الله هستم که معبود (بحقى) جز من نیست، پس تنها مرا عبادت کن، و نماز را براى ياد من برپا بدار}.[طه: 12-14].عيسى مسیح - علیه السلام - نیز خبر داده که الله او را به نماز و زکات امر نموده است، چنانكه الله متعال می فرماید:{و مرا هر جا که باشم پر برکت و فرخنده قرار داده، و تا زنده ام مرا به نماز و زکات توصيه نموده است}.[مریم: 31].و نماز در اسلام شامل قیام و رکوع و سجود و یاد الله و ثنای او و دعاست که انسان روزی پنج بار آن را به جاى می آورد، الله متعال می فرماید:{بر (اداى) همهٔ نمازها و (بويژه) نماز میانه (عصر) کوشا باشید، و با فروتنی و فرمانبرداری برای الله به پا خیزید}.[البقره: 238].و الله متعال می فرماید:{نماز را از زوال خورشید (در هنگام ظهر) تا تاریکی (اول) شب (نماز مغرب، سپس نماز عشاء را) برپا دار، و (به ویژه) قرآن فجر (نماز صبح) را، همانا که قرآن فجر (و نماز صبح) مورد مشاهده (و حضور فرشتگان روز و شب) است}.[الاسراء: 78].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"در رکوع پروردگار - عزوجل - را تعظیم گویید، و در سجود، بسیار دعا گویید؛ زیرا شایسته است که (در اين حالت) دعاهايتان مستجاب گردند".امام مسلم آن را در صحيح روايت كرده است.دوماً: زکات از جمله فر ايضى است که الله متعال آن را بر مسلمانان فرض کرده است، همانطورى که آن را بر پیامبران و رسولان پیشین - علیهم السلام - فرض کرده است، و آن مقداری اندكى از مال - بر اساس شروط و مقادیری است که الله قرار داده است - و در اموال ثروتمندان واجب شده که به فقيران و دیگر مستحقان، سالى يک با داده می شود، الله متعال مى فرمايد:{از اموال آنان زكات (و صدقه) بگیر تا به وسیلهٔ آن، آنان را پاک گردانی و آنان را تزكيه كنى، و برایشان دعا و طلب آمرزش کن (چرا که) یقیناً دعا و طلب آمرزش تو به آنان آرامش مى دهد، و الله شنوای داناست}.[التوبه: 103].و هنگامی که پیامبر - صلی الله علیه و سلم - معاذ را به یمن فرستاد، خطاب به ایشان فرمود:"تو به نزد مردمانى از اهل کتاب می روی پس آنان را به این دعوت کن که گواهی دهند معبودی (به حق) جز الله نیست، و این که من فرستادهٔ الله هستم، پس اگر در این مورد از تو اطاعت کردند، آنان را آگاه ساز که الله - عزوجل - پنج نماز را در هر شبانه روز بر آنان فرض كرده است، پس اگر در این مورد از تو اطاعت کردند، آنان را آگاه ساز که الله - عزوجل - زكاتى را در اموال آنان فرض نموده که از ثروتمندان آنان گرفته می شود و به فقرایشان باز گردانده می شود، پس اگر در این باره از تو اطاعت کردند، زنهار که به اموال گرامی و نفیس آنان نزدیک شوی، و از دعای مظلوم بترس؛ زيرا میان اين دعا و الله - عزوجل - پرده اى نیست".ترمذی آن را روايت كرده است، (625).سوماً: الله متعال روزه را بر مسلمانان فرض نموده؛ چنانكه بر پیامبران و رسولان پیشین فرض نموده بود، الله متعال می فرماید:{ای کسانی که ایمان آورده اید، روزه بر شما واجب شده است همانگونه که بر مردمان پیش از شما، واجب شده بود؛ شايد پرهیزگار شوید}.[البقره: 183].و روزه عبارتست از: دوری از باطل کننده های آن در روز رمضان است، و روزه اراده و صبر را در نفس انسان پرورش می دهد.رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"الله - عزوجل - می فرماید: روزه برای من است و من پاداش آن را می دهم؛ (زيرا) روزه دار شهوت، غذا و نوشیدنی اش را بخاطر من ترک می كند، و روزه سپر است، و روزه دار دوبار شاد مى شود: یکبار در هنگام افطارى، و بار دیگر در هنگام ملاقات پروردگارش شاد مى شود".امام بخاری آن را روايت كرده است. (7492).چهارماً: حج را الله متعال بر مسلمانان فرض نموده چنان که بر پیامبران و رسولان پیشین - علیهم السلام - فرض نموده بود، و الله پیامبرش ابراهیم خلیل - علیه السلام - را امر نمود تا مردم را به سوی حج فرا خواند، الله متعال می فرماید:{ (اى پيامبر) در ميان مردم نداى حج فرا بده؛ تا (مردمان مسلمان) پیاده و سواره بر شتران باريک اندام (مخصوص پيمودن راه هاى دور)، (يا هر وسيله ى نقليه ى ديگرى)، از هر راه دوری به سوى شما بشتابند}.[الحج: 27].و الله متعال ابراهيم - عليه السلام - را امر نمود تا خانهٔ کهن (کعبه) را برای حاجیان پاک و مطهر سازد، الله متعال می فرماید:{ (اى پيامبر یاد کن) آنگاه که مكان خانهٔ (کعبه) را برای ابراهیم تعیین کردیم (و به وى گفتیم): چیزی را شریک من قرار نده و خانه ام را برای طواف کنندگان و قیام کنندگان و رکوع کنندگان و سجده کنندگان پاک گردان}.[الحج: 26].حج به معنای قصد خانهٔ الله متعال در مکهٔ مکرمه برای انجام اعمالی خاص، يكبار در عمر برای شخص توانای مستطیع است، الله متعال می فرماید:{و حج اين خانه، واجب اللهى بر مردمانى است كه توانايى (مالى و بدنى براى اداى آن) را دارند، و هر كسى که (توانايى داشته باشد و حج را بجاى نياورد و) کفر ورزى كند، بى گمان الله از همه ى جهانیان بی نیاز است}.[آل عمران: 97].در مراسم حج، حاجيان مسلمانان در یک مکان معين جمع می شوند؛ در حالی که عبادتشان را خالصانه برای الله انجام می دهند، و همهٔ حاجيان حج را با یک روش انجام می دهند، بطوريكه همهٔ تفاوت های مدنى، فرهنگی و طبقاتى در میان آنان از بین می رود.

24- از بزرگترین ویژگی های عبادت در اسلام این است که کیفیت و وقت و شروط آن را الله سبحانه و تعالی مشروع ساخته و پیامبر او - صلی الله علیه و سلم - آن را ابلاغ نموده، و تا به امروز هیچ بشری چیزی به آن نیفزوده و کم نکرده است، و همهٔ پیامبران - علیهم السلام - (ملت هاى خود را) به این عبادت های بزرگ فرا خوانده اند.

از بزرگترین ویژگی های عبادت در اسلام این است که کیفیت و وقت و شروط آن را الله سبحانه و تعالی مشروع ساخته و پیامبر او - صلی الله علیه و سلم - آن را ابلاغ نموده، و تا امروز هیچ بشری چیزی به آن نیفزوده و کم نکرده است، الله متعال می فرماید:{امروز دینتان را برایتان کامل ساختم، و نعمتم را بر شما به اتمام رساندم، و برای شما دين اسلام را برگزيدم}.[المائده: 3].و الله متعال می فرماید:{پس به آنچه كه بر تو وحی شده است، تمسّک بجوی که بی گمان تو بر راه راست قرار داری}.[الزخرف: 43].و الله متعال دربارهٔ نماز می فرماید:{پس چون نماز را به پایان رساندید، الله را (در همه حال) ایستاده و نشسته و (خوابيده) بر پهلو خويش یاد کنید، و هرگاه اطمينان خاطر حاصل كرديد (و ترستان از بین رفت)، نماز را (بطور کامل) برپا دارید (چرا که) بی گمان، نماز (فریضه ای است که) در اوقات معیّنی بر مؤمنان واجب شده است}.[النساء: 103].الله متعال دربارهٔ مستحقان زکات می فرماید:{همانا زکات به فقیران و مستمندان و کارگزاران (جمع آوران و توزیعِ كنندگان) آن و دلجویی شدگان (براى پزيرش اسلام) و برای (آزاد کردن) بردگان و (پرداخت بدهى) بدهکاران و (جهادگران) در راه الله (و نشر دين اسلام) و (کمک به مسافران) در راه مانده است، (این) فریضه ای (مقرر شده) از جانب الله مى باشد، و الله دانای حکیم است}.[التوبه: 60].و الله متعال دربارهٔ روزه می فرماید:{ماه رمضان، (ماهی) است که قرآن در آن نازل شده است، (قرآنى) که هدايتگر مردم است، و دلایل آشکاری از هدایت (در درون خود دارد) و جداکننده (حق از باطل) است، پس هر كسى از شما (که مُقیم و سالم باشد و) این ماه را دریابد، باید در آن روزه دار باشد، و هر كسى که بیمار یا در سفر باشد، (باید به تعداد روزهایی که بيمار بوده يا در سفر بوده و روزه نگرفته است) روزهای دیگری (را روزه بگیرد)، الله (با قرار دادن این احکام) برایتان آسانی می خواهد و دشواری نمی خواهد؛ تا تعداد (روزهاى رمضان) را کامل کنید، و الله را برای آنكه شما را هدایت نموده، به بزرگی یاد کنید، شايد شکر گزار باشيد}.[البقره: 185].و الله متعال دربارهٔ حج می فرماید:{حج در ماه‏ های معلوم و مشخصى است؛ پس کسی که در این ماه‏ ها حج را (بر خود) واجب گرداند، (باید) در حج نه آمیزش جنسی و نه (ارتکاب) گناه ها و نه جدال انجام ندهد، و آنچه كه از کارهای نیک انجام دهید، الله آنها را می داند، و توشه برگیرید كه بهترین توشه پرهیزگاری است، و ای خردمندان از من بپرهیزید}.[البقره: 197].و همهٔ پیامبران (ملت هاى خود را) به سوى اين عبادت هاى بزرگ فرا خوانده اند.

25- پیامبر اسلام، محمد بن عبدالله از نسل اسماعیل بن ابراهیم علیهم السلام است، ایشان در سال ۵۷۱ میلادی در مکه دیده به جهان گشودند، و در همین شهر به پیامبری مبعوث شده و سپس به مدینه مهاجرت کردند، و در امور بت پرستى با قوم خود همراه نشدند، اما در کارهای با ارزش و گرامی با آنان همکاری می کرد، و پیش از بعثت نیز دارای اخلاقی والا بودند، و قومش او را «امین» می نامیدند، الله متعال با رسیدن وی به چهل سالگی، ایشان را به پیامبری مبعوث نمودند، و با (معجزات) و نشانه هاى بزرگى وى را تأیید نمودند که بزرگترین این معجزات، قرآن کریم است، قرآن كريم، بزرگترین معجزهٔ تمام پیامبران و تنها نشانهٔ باقی مانده از پیامبران (پيشين) تا امروز است، پس از آن که الله متعال به واسطهٔ ایشان دین را کامل نمودند، و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - دین را به بهترین شکل ابلاغ نمودند، در سن شصت و سه سالگی از وفات نمودند، و در مدینهٔ نبوی به خاک سپرده شدند، محمد - صلی الله علیه و سلم - خاتم پیامبران و مرسلین است که الله او را با هدایت و دین حق فرستاده تا مردم را از تاریکی های بت پرستی و کفر و جهالت به سوى نور توحید و ایمان هدايت دهد، و الله گواهی داده که ایشان را با فرمان خويش براى دعوت (پيامش) فرستاده است.

پیامبر اسلام، محمد بن عبدالله از نسل اسماعیل بن ابراهیم - علیهم السلام - است، ایشان در سال ۵۷۱ میلادی در مکه دیده به جهان گشودند، ایشان در همین شهر به پیامبری مبعوث شده، و سپس به مدینه مهاجرت کردند، و در امور بت پرستى با قوم خود همراه نشدند، اما در کارهای با ارزش و گرامی با آنان همکاری می کردند، و پیش از بعثت نیز دارای اخلاقی والا بودند، پروردگارش او را به داشتن اخلاق بسیار بزرگ و والا ستوده، و فرموده اند:{و یقیناً تو داراى اخلاق بسیار نیکو و والایی هستى}.[القلم: 4].وقتی پیامبر - صلى الله عليه و سلم - به سن چهل سالگی رسیدند، الله متعال وى را با (معجزات) و نشانه های بسیار بزرگى تایید نمودند که بزرگترینِ این معجزات، قرآن کریم مى باشد.رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"هيچ كسى از پيامبران نيست مگر اينكه مانند (معجزه ى قرآن) به او عطا شده است تا مردم به آن ايمان بياورند، و همانا آنچه به من عنايت شده، وحی است كه الله متعال به من وحى كردهاست، پس اميدوارم كه در روز قيامت از ساير پيامبران، پيروانان بيشتری داشته باشم".امام بخاری آن را روايت كرده است. 4981.قرآن عظیم عبارتست از وحی الله متعال به پیامبرش - صلی الله علیه و سلم -، و الله متعال دربارهٔ آن می فرماید:{این کتابی است که هيچگونه شكى در آن وجود ندارد، و مایۀ هدایت پرهیزگاران است}.[البقره: 2].و الله متعال دربارهٔ آن می فرماید:{آیا در قرآن نمی اندیشند؟ كه اگر از سوی غیر از الله بود، قطعاً اختلاف (و تناقض) بسیاری در آن می یافتند}.[النساء: 82].الله متعال جنیان و انسیان را به مبارزه طلبیده تا همانند آن را بیاورند، الله متعال می فرماید:{ (اى پيامبر) بگو: اگر (همه ى) انس و جن جمع شوند تا همانند این قرآن را بیاورند، (هرگز) همانند آن را نخواهند آورد؛ هر چند برخی از آنان یارى دهنده برخی (دیگر) باشند}.[الاسراء: 88].و الله متعال آنان را به چالش طلبید که ده سوره همانند آن را بیاورند، و فرمودند:{يا مى گویند: (محمد اين قرآن را از جانب خودش نوشته، و) به دروغ آن را به الله نسبت مى دهد، بگو: اگر راست مى گویید، شما ده سورۀ دروغين همانند آن را بیاورید، و غير از الله هر كسى را كه می توانید به یاری خود بطلبيد، اگر (در اين ادعاى خود) راستگو هستيد}.[هود: 13].بلکه آنان را به چالش طلبید که ده سوره همانند آن را بیاورند، الله متعال فرمودند:{و اگر دربارۀ آنچه كه بر بندۀ خود (محمد) نازل کرده ایم در شک و تردید هستید، سوره ای همانند آن را بیاورید و گواهان خود را - غیر از الله - فراخوانید، اگر راست می گویید}.[البقره: 23].

[الاسراء: 88].

و الله متعال آنان را به چالش طلبید که ده سوره همانند آن را بیاورند، و فرمودند:

{يا مى گویند: (محمد اين قرآن را از جانب خودش نوشته، و) به دروغ آن را به الله نسبت مى دهد، بگو: اگر راست مى گویید، شما ده سورۀ دروغين همانند آن را بیاورید، و غير از الله هر كسى را كه می توانید به یاری خود بطلبيد، اگر (در اين ادعاى خود) راستگو هستيد}.

[هود: 13].

بلکه آنان را به چالش طلبید که ده سوره همانند آن را بیاورند، الله متعال فرمودند:

{و اگر دربارۀ آنچه كه بر بندۀ خود (محمد) نازل کرده ایم در شک و تردید هستید، سوره ای همانند آن را بیاورید و گواهان خود را - غیر از الله - فراخوانید، اگر راست می گویید}.

[البقره: 23].

قرآن بزرگ، تنها نشانهٔ باقی مانده از معجزات پیامبران (پيشين) تا امروز است، و چون الله دین را برای پیامبر - صلی الله علیه و سلم - کامل نموده، و ایشان دین را به بهترین نحو ابلاغ نموده اند، رسول الله - صلی الله علیه و سلم - در سن شصت و سه سالگی از دنیا رفتند، و در مدینهٔ نبوی - صلی الله علیه و سلم - به خاک سپرده شده اند.

پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم -، آخرین پیامبران و رسولان است، الله متعال می فرماید:{محمد (صلى الله عليه و سلم) پدر هیچ یک از مردان شما نیست، بلکه فرستادۀ الله، و خاتم پیامبران است، و الله از هر چیزی آگاه است}.[الاحزاب: 40].ابو هریره - رضی الله عنه - روایت كرده که رسول الله - صلی الله علیه و سلم - فرمودند:"مثال من و پیامبران قبل از من، همانند مردی است که خانه ای را ساخته، و آن را نیکو بنا نموده، و آراسته است، مگر موضع یک خِشت در زاويه اى از آن (خانه)، پس مردم دور آن می گردند، و از (زيبايى) آن شگفت زده مى شوند، و می گويند: چه می شد اگر این یک خشت را هم می گذاشتند؟ فرمود: من آن یک خِشتم هستم، و من خاتم پیامبرانم".امام بخاری آن را روايت كرده است. 3535.و در انجیل آمده است که مسیح - علیه السلام - به قدوم محمد - صلی الله علیه و سلم - بشارت داده و فرمود:"سنگی را که بناها رد کردند، اکنون در سر زاویه است، آیا هرگز در کتاب ها خوانده اید که: یسوع از جانب پروردگار به آنان گفت: این بود و او در چشمان ما شگفت آور بود". و در سِفر توراتى که تاکنون موجود است این سخن الله متعال خطاب به موسی - علیه السلام - آمده است که: "برایشان پیامبری همانند تو از میان برادرانشان برانگیخته می كنيم، و سخن خود را در دهان او می گذارم، پس هر آنچه را كه به او توصیه کرده ام، به آنان می گوید".و الله متعال، پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم - را با هدایت و دین حق فرستاده، و گواهی داده که او بر حق است، و او را با اجازه خود به عنوان دعوتگری فرستاده تا به سوی حق دعوت كند، الله متعال می فرماید:{ (ای پیامبر، کافران حقيقت نزول قرآن را بر تو انکار می کنند) ولی الله به (درستی) آنچه كه بر تو نازل کرده، گواهی می دهد، آن را با علم خویش نازل کرده، و فرشتگان نیز گواهی می دهند، و (اگر چه) گواهی الله کافی است}.[النساء: 166].و الله متعال می فرماید:{او كسى است كه پیامبرش را با هدایت و دين حق فرستاد تا آن را بر همه ادیان پیروز گرداند، و کافی است که الله گواه باشد}.[الفتح: 28].الله متعال پيامبر را با (نور) هدایت مبعوث گرداند تا مردم را از تاریکی های بت پرستی، کفر و جهالت به سوى نور توحید و ایمان هدايت كند:{الله از طريق قرآن کسانی را که به دنبال خشنودى او هستند، به راه ‏های سلامت هدایت می کند، و به فرمان خویش آنان را از تاریکی ‏ها به سوی روشنایی می رساند، و آنان را به راه راست هدایت می کند}.المائده: 16].و الله متعال می فرماید:{الف. لام. را، این (قرآن) کتابی است که بر تو (اى پيامبر) نازل کردیم تا مردم را به فرمان پروردگارشان، از تاریکی ‏های (شرک و جهالت) به روشنایی (ایمان و دانش) بیرون آوری، (و آنان را) به (سوى) راه (پروردگار) شکست ناپذیر ستوده (برسانى)}.[ابراهیم: 1].

{محمد (صلى الله عليه و سلم) پدر هیچ یک از مردان شما نیست، بلکه فرستادۀ الله، و خاتم پیامبران است، و الله از هر چیزی آگاه است}.

[الاحزاب: 40].

ابو هریره - رضی الله عنه - روایت كرده که رسول الله - صلی الله علیه و سلم - فرمودند:

"مثال من و پیامبران قبل از من، همانند مردی است که خانه ای را ساخته، و آن را نیکو بنا نموده، و آراسته است، مگر موضع یک خِشت در زاويه اى از آن (خانه)، پس مردم دور آن می گردند، و از (زيبايى) آن شگفت زده مى شوند، و می گويند: چه می شد اگر این یک خشت را هم می گذاشتند؟ فرمود: من آن یک خِشتم هستم، و من خاتم پیامبرانم".

امام بخاری آن را روايت كرده است. 3535.

و در انجیل آمده است که مسیح - علیه السلام - به قدوم محمد - صلی الله علیه و سلم - بشارت داده و فرمود:

"سنگی را که بناها رد کردند، اکنون در سر زاویه است، آیا هرگز در کتاب ها خوانده اید که: یسوع از جانب پروردگار به آنان گفت: این بود و او در چشمان ما شگفت آور بود". و در سِفر توراتى که تاکنون موجود است این سخن الله متعال خطاب به موسی - علیه السلام - آمده است که: "برایشان پیامبری همانند تو از میان برادرانشان برانگیخته می كنيم، و سخن خود را در دهان او می گذارم، پس هر آنچه را كه به او توصیه کرده ام، به آنان می گوید".

و الله متعال، پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم - را با هدایت و دین حق فرستاده، و گواهی داده که او بر حق است، و او را با اجازه خود به عنوان دعوتگری فرستاده تا به سوی حق دعوت كند، الله متعال می فرماید:

{ (ای پیامبر، کافران حقيقت نزول قرآن را بر تو انکار می کنند) ولی الله به (درستی) آنچه كه بر تو نازل کرده، گواهی می دهد، آن را با علم خویش نازل کرده، و فرشتگان نیز گواهی می دهند، و (اگر چه) گواهی الله کافی است}.

[النساء: 166].

و الله متعال می فرماید:

{او كسى است كه پیامبرش را با هدایت و دين حق فرستاد تا آن را بر همه ادیان پیروز گرداند، و کافی است که الله گواه باشد}.

[الفتح: 28].

الله متعال پيامبر را با (نور) هدایت مبعوث گرداند تا مردم را از تاریکی های بت پرستی، کفر و جهالت به سوى نور توحید و ایمان هدايت كند:

{الله از طريق قرآن کسانی را که به دنبال خشنودى او هستند، به راه ‏های سلامت هدایت می کند، و به فرمان خویش آنان را از تاریکی ‏ها به سوی روشنایی می رساند، و آنان را به راه راست هدایت می کند}.

المائده: 16].

و الله متعال می فرماید:

{الف. لام. را، این (قرآن) کتابی است که بر تو (اى پيامبر) نازل کردیم تا مردم را به فرمان پروردگارشان، از تاریکی ‏های (شرک و جهالت) به روشنایی (ایمان و دانش) بیرون آوری، (و آنان را) به (سوى) راه (پروردگار) شکست ناپذیر ستوده (برسانى)}.

[ابراهیم: 1].

26- شریعت اسلام که پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم - آن را آورده خاتمهٔ پیام های الهی و شریعت های ربانی است، و شریعتی کامل مى باشد، و در آن صلاح دین و دنیاى مردم نهفته است، و در درجهٔ نخست به حفظ دین، خون، مال، عقل و نسل مردم اهميت مى دهد، شريعت اسلامى ناسخ همهٔ شریعت های پیشین است، چنانکه شريعت هاى پیشین نسخ گننده همدیگر بوده اند.

شریعت اسلام که پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم - آن را آورده خاتمهٔ پیام های الهی و شریعت های ربانی است و الله متعال به واسطهٔ این پیام، دین را کامل ساخت، و با بعثت محمد - صلی الله علیه و سلم - نعمت را بر مردم كامل نمود، الله متعال می فرماید:{امروز دینتان را برایتان کامل ساختم، و نعمتم را بر شما به کمال رساندم، و برای شما اسلام را (به عنوان دین) پسندیدم}.[المائده: 3].شریعت اسلام، شریعت کمال است و صلاح دین و دنیای مردم را در خود دارد؛ زیرا همهٔ شرایع پیشین را در خود گنجانده و آنها را کامل ساخته است، الله متعال می فرماید:{همانا این قرآن به راهى كه استوارترین راهاست هدایت می کند، و به مؤمنانى كه كارهاى شایسته انجام می دهند، مژده می دهد كه براى آنان پاداشى بزرگ (در پیش) است}.[الاسراء: 9].شریعت اسلام، قید و بندهایی را که بر امت های پیشین وجود داشت، از مردم برداشته است، الله متعال می فرماید:{کسانی که از (اين) فرستاده و پیامبر درس ناخوانده ى (الله) پیروی می کنند، (پیامبرى) که (همانا) نام (و نشانه های) نوشته شدۀ او را در نزد خود در تورات و انجیل می یابند، (كسى كه) آنان را به نیکی‏ ها فرمان می دهد و از پليدى‏ ها باز می دارد، و پاکیزه ها را برایشان حلال می گرداند و پلیدی‏ ها را بر آنان حرام می کند، و بار گران (تکالیف شرعی) را كه بر آنان (واجب) بوده، از (عهدۀ) آنان بر می دارد، پس کسانی که به او ایمان آوردند و او را گرامی داشتند و به او یاری رساندند، و از نوری که بر او نازل شده، پیروی نمودند، آنانند که رستگارند}.[الاعراف: 157].شریعت اسلام، ناسخ همه ى شریعت های پیشین است، الله متعال می فرماید:{و قرآن را به حق بر تو نازل کردیم، در حالی که تصدیق کنندۀ کتاب هاى پیش از آن است، و بر آنها شاهد و نگاهبان است، پس به آنچه الله نازل نموده، در میان آنان حکم کن و از هوا و هوس های آنان به جای آنچه از حق به تو رسيده، پیروی نکن، ما برای هر کدام از شما، شريعت و طریقهٔ روشنی قرار دادیم، و اگر الله می خواست همۀ شما را یک امت قرار می داد، اما (می خواهد) شما را با آنچه كه به خودتان بخشيده است، بیازماید، پس در نیکی ها بر یکدیگر سبقت بگيريد، بازگشت همۀ شما به سوی الله است، آنگاه از آنچه كه در آن اختلاف می ورزيديد، شما را باخبر می كند}.[المائده: 48].قرآن کریم که شریعت را در خود گنجانيده است، مؤید کتاب های الهی پیش از خود، شاهد و گواه بر آنها، و نسخ كننده آنهاست.

{امروز دینتان را برایتان کامل ساختم، و نعمتم را بر شما به کمال رساندم، و برای شما اسلام را (به عنوان دین) پسندیدم}.

[المائده: 3].

شریعت اسلام، شریعت کمال است و صلاح دین و دنیای مردم را در خود دارد؛ زیرا همهٔ شرایع پیشین را در خود گنجانده و آنها را کامل ساخته است، الله متعال می فرماید:

{همانا این قرآن به راهى كه استوارترین راهاست هدایت می کند، و به مؤمنانى كه كارهاى شایسته انجام می دهند، مژده می دهد كه براى آنان پاداشى بزرگ (در پیش) است}.

[الاسراء: 9].

شریعت اسلام، قید و بندهایی را که بر امت های پیشین وجود داشت، از مردم برداشته است، الله متعال می فرماید:

{کسانی که از (اين) فرستاده و پیامبر درس ناخوانده ى (الله) پیروی می کنند، (پیامبرى) که (همانا) نام (و نشانه های) نوشته شدۀ او را در نزد خود در تورات و انجیل می یابند، (كسى كه) آنان را به نیکی‏ ها فرمان می دهد و از پليدى‏ ها باز می دارد، و پاکیزه ها را برایشان حلال می گرداند و پلیدی‏ ها را بر آنان حرام می کند، و بار گران (تکالیف شرعی) را كه بر آنان (واجب) بوده، از (عهدۀ) آنان بر می دارد، پس کسانی که به او ایمان آوردند و او را گرامی داشتند و به او یاری رساندند، و از نوری که بر او نازل شده، پیروی نمودند، آنانند که رستگارند}.

[الاعراف: 157].

شریعت اسلام، ناسخ همه ى شریعت های پیشین است، الله متعال می فرماید:

{و قرآن را به حق بر تو نازل کردیم، در حالی که تصدیق کنندۀ کتاب هاى پیش از آن است، و بر آنها شاهد و نگاهبان است، پس به آنچه الله نازل نموده، در میان آنان حکم کن و از هوا و هوس های آنان به جای آنچه از حق به تو رسيده، پیروی نکن، ما برای هر کدام از شما، شريعت و طریقهٔ روشنی قرار دادیم، و اگر الله می خواست همۀ شما را یک امت قرار می داد، اما (می خواهد) شما را با آنچه كه به خودتان بخشيده است، بیازماید، پس در نیکی ها بر یکدیگر سبقت بگيريد، بازگشت همۀ شما به سوی الله است، آنگاه از آنچه كه در آن اختلاف می ورزيديد، شما را باخبر می كند}.

[المائده: 48].

قرآن کریم که شریعت را در خود گنجانيده است، مؤید کتاب های الهی پیش از خود، شاهد و گواه بر آنها، و نسخ كننده آنهاست.

27- الله سبحانه و تعالی دینی به جز دين اسلام را نمی پذیرد، دينى که بواسطه پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم - آمده است، و هر کس جز اسلام دين دیگرى را برگزیند، از او پذیرفته نخواهد شد.

الله سبحانه و تعالی بعد از بعثت محمد - صلی الله علیه و سلم - دینی دیگر را جز اسلام که توسط پیامبر (اسلام) محمد - صلی الله علیه و سلم - آمده است، نخواهد پذیرفت و هر کس جز اسلام دين دیگرى را برگزیند، از او پذیرفته نخواهد شد.الله متعال می فرماید:{و هر کس که دینی غیر از اسلام را بر گزیند، هرگز از او پذیرفته نخواهد شد، و او در آخرت از زیانکاران است}.[آل عمران: 85].و الله متعال می فرماید:{همانا دین (حق) در نزد الله اسلام است، و كسانى كه كتاب (آسمانى) به آنان داده شد، با یكدیگر به اختلاف برنخاستند، مگر پس از آنكه علم و آگاهى حاصل كردند (و حجت بر آنان تمام شد)، و آن (اختلاف و تفرقه اى كه در ميانشان بود)؛ نتيجه سرکشی و حسدى بود كه در بين آنان وجود داشت، و هر كسى كه به آیات الله کفر ورزد، (آگاه باشد که) الله در حسابرسی سریع است}.[آل عمران: 19].و این اسلام همان دین ابراهیم خلیل - علیه السلام - است، الله متعال مى فرماید:{چه کسی از آیین ابراهیم روی گردان خواهد شد؟! جز کسی که خود را به نادانی و سبکسری افکند، و همانا ما او را در دنیا برگزیدیم، و قطعاً او در آخرت از شایستگان خواهد بود}.[البقره: 130].و الله متعال می فرماید:{و چه کسی نیک آیین تر از کسی است که خود را تسلیم الله كرده و نیكوكار باشد، و از آیین راستين، (پاک و مخلصانه) ابراهیم پیروى نمايد؟ و الله ابراهیم را به دوستى خود برگزيدند}.[النساء: 125].الله متعال نیز به پیامبرش محمد - صلی الله علیه و سلم - امر نموده که بگوید:{(اى پيامبر) بگو: بی تردید، پروردگارم مرا به راه راست رهنمود کرده است، و آن دین راست، پایدار و آیین ابراهیم است که حقگرا بود، و هرگز در زمرۀ مشرکان نبود}.[الانعام: 161].

الله متعال می فرماید:

{و هر کس که دینی غیر از اسلام را بر گزیند، هرگز از او پذیرفته نخواهد شد، و او در آخرت از زیانکاران است}.

[آل عمران: 85].

و الله متعال می فرماید:

{همانا دین (حق) در نزد الله اسلام است، و كسانى كه كتاب (آسمانى) به آنان داده شد، با یكدیگر به اختلاف برنخاستند، مگر پس از آنكه علم و آگاهى حاصل كردند (و حجت بر آنان تمام شد)، و آن (اختلاف و تفرقه اى كه در ميانشان بود)؛ نتيجه سرکشی و حسدى بود كه در بين آنان وجود داشت، و هر كسى كه به آیات الله کفر ورزد، (آگاه باشد که) الله در حسابرسی سریع است}.

[آل عمران: 19].

و این اسلام همان دین ابراهیم خلیل - علیه السلام - است، الله متعال مى فرماید:

{چه کسی از آیین ابراهیم روی گردان خواهد شد؟! جز کسی که خود را به نادانی و سبکسری افکند، و همانا ما او را در دنیا برگزیدیم، و قطعاً او در آخرت از شایستگان خواهد بود}.

[البقره: 130].

و الله متعال می فرماید:

{و چه کسی نیک آیین تر از کسی است که خود را تسلیم الله كرده و نیكوكار باشد، و از آیین راستين، (پاک و مخلصانه) ابراهیم پیروى نمايد؟ و الله ابراهیم را به دوستى خود برگزيدند}.

[النساء: 125].

الله متعال نیز به پیامبرش محمد - صلی الله علیه و سلم - امر نموده که بگوید:

{(اى پيامبر) بگو: بی تردید، پروردگارم مرا به راه راست رهنمود کرده است، و آن دین راست، پایدار و آیین ابراهیم است که حقگرا بود، و هرگز در زمرۀ مشرکان نبود}.

[الانعام: 161].

28- قرآن کریم، کتابی است که الله متعال آن را به پیامبرش محمد - صلی الله علیه و سلم - وحی کرده و کلام پروردگار جهانیان است، کتابی که الله به واسطهٔ آن انسان ها و جنیان را به مبارزه طلبیده تا همانند آن یا سوره ای مانند یکی از سوره هایش بیاورند، و هنوز این مبارزه طلبی تاکنون ادامه دارد، قرآن کریم به پرسش های مهمی پاسخ می دهد که میلیون ها انسان را به حیرت وا داشته است، قرآن عظیم تاکنون به همان شکلی که به زبان عربی نازل شده باقی مانده و حرفی از آن کم نشده است و قرآن چاپ شده و (در جهان) منتشر مى باشد، این کتاب بزرگ یا ترجمهٔ معانی آن شایستهٔ مطالعه است، چنانكه سنت پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم - و آموزده ها و زندگى نامه ى ایشان محفوظ است، و توسط سلسله ای از راویان مورد اعتماد نقل شده و به زبان عربی چاپ شده و در دسترس مى باشد، و به بسیاری از زبان های دنیا ترجمه شده است، قرآن کریم و سنت پیامبر - صلی الله علیه و سلم - تنها منابع احکام اسلامى و تشریعات آن است؛ چراکه اسلام از رفتار افراد منتسب به آن گرفته نمى شود، بلکه از وحی الهی كه عبارت از: قرآن عظیم و سنت نبوی است، گرفته می شود.

قرآن کریم کتابی است که الله متعال آن را به رسول عربى (از قبيله قريش)، محمد - صلی الله علیه و سلم - و به زبان عربی وحى کرده و کلام پروردگار جهانیان است، الله متعال می فرماید:{و همانا (این) قرآن فروفرستادۀ پروردگار جهانیان است (192)(جبرئیل) روح الامین آن را فرود آورده است (193)بر قلب تو (نازل شده) تا بیم دهنده باشی (194)(و) به زبان عربی روشن و واضح (نازل شده است)}.[الشعراء: 192-195].و الله متعال می فرماید:{و تو (ای پیامبر) همانا قرآن را از پیشگاه (پروردگار) حکیم دانا دریافت می دارى}.[النمل: 6].این قرآن نازل شده از سوی الله متعال، و تصدیق کنندهٔ کتاب های اللهى پیش از خود است، الله متعال می فرماید:{و (سزاوار ) نیست این قرآن، به دروغ (بدون وحی الهی) به الله نسبت داده شود؛ بلکه تصدیق کننده كتاب هاى آسمانى است که پیش از آن (نازل شده) است، و بیانگر (آن) کتاب هاست، و شکی در آن نیست، و از (جانب) پروردگار جهانیان فرستاده شده است}.[يونس: 37].قرآن کریم دربارهٔ بسیاری از مسائلی که یهودیان و نصرانیان درباره اش در دین خود دچار اختلاف شده اند، حقيقت آنها را بيان کرده است، الله متعال می فرماید:{بی گمان، این قرآن (حقيقت) بیشتر آنچه را كه بنی اسرائیل درباره اش اختلاف دارند، برایشان بیان می دارد}.[النمل: 76].قرآن کریم متضمن ادله و براهینی است که حجت را دربارهٔ حقایق مربوط به شناخت الله، دین و پاداش و جزایش بر همهٔ مردم تمام نموده است، الله متعال می فرماید:{همانا ما در این قرآن، هرگونه مَثلى را براى مردم آورده‏ ایم تا اينكه پند و اندرز گيرند}.[الزمر: 27].و الله متعال می فرماید:{و ما (اين) کتاب را بر تو نازل كرديم که بيان کنندهٔ همه چیز، و هدایت و رحمت و بشارت برای مسلمانان است}.[النحل: 89].و قرآن کریم به بسيارى از پرسش های مهم پاسخ می گوید که باعث شگفتی میلیون ها انسان شده اند، قرآن کریم بیان می دارد که چگونه الله آسمان ها و زمین را آفریده است، الله متعال می فرماید:{آیا کسانی که کافر شدند، ندیدند که (در ابتداى خلقت) آسمان ها و زمین، به همديگر پیوسته بودند، سپس آنها را از یکدیگر جدا ساختيم، و هر چیز زنده ای را از آب پدید آورده ایم؟! آیا ایمان نمی آورند؟!}.[الانبیاء: 30].و چگونه الله متعال انسان را آفريده است، الله متعال مى فرمايد:{ای مردم! اگر در باره بر انگیخته شدن (دوباره مردگان) در شک هستید، پس (به این نکته دقت کنید:) همانا ما شما را از خاک آفریدیم، سپس از نطفه، و بعد از خون بسته شده، سپس از پاره گوشتی شکل یافته و شکل نيافته، تا (قدرت و حکمت خود را) برای شما آشکار سازیم، و هر چه را که بخواهیم تا زمانی معین در رحم (مادران) نگه می داریم، آنگاه شما را به صورت طفل بیرون می آوریم، تا اينكه به حد رشد (و بلوغ) خود برسید، و برخى از شما می ميرند، و برخى ديگر از شما (آنقدر عمر می کند که) به نهایت پیری و فرسودگى می رسند، تا آنکه پس از علم و دانش، چیزی از آن به ياد نداشته باشند، و (به مثال دیگر توجه کنید:) زمین را خشکیده می بینی، پس هنگامی که آب (باران) بر آن فرو مى فرستیم، به حرکت در مى آید، و رشد مى کند، و از هر نوع گیاه زیبا (و خرم) رويش مى كند}. (الحج: 5).و سرنوشت انسان چیست؟ و پاداش نیکوکار و بدکار پس از این دنیا چه خواهد شد؟ ادلهٔ این مسئله را در بخش شمارهٔ (20) بیان کردیم، و اينكه این هستی تصادفى به وجود آمده؟ یا برای یک هدف ارزشمند پديد آمده است؟.الله متعال می فرماید:{آیا در مُلک (گسترده، عظيم و شگفت انگيز) آسمان‏ ها‏ و زمین و آنچه را كه الله آفریده، نمی نگرند؟ و (آیا فکر نمی کنند) شاید اجلشان نزدیک شده باشد؟ پس بعد از این (قرآن) به کدام سخن ایمان می آورند؟}.[الاعراف: 185].و الله متعال می فرماید:{آیا پنداشته اید که ما شما را بیهوده آفریده ایم، و همانا شما به سوی ما بازگردانده نمی شوید؟}.[المؤمنون: 115].قرآن بزرگ، تا امروز به همان زبانی که با آن نازل شد محفوظ است، الله متعال می فرماید:{همانا ما قرآن را نازل کردیم و همانا ما پاسدار آن هستیم}.[الحجر: 9].حرفی از آن کم نشده و محال است که در آن تناقض یا نقص یا تبدیلی رخ دهد، الله متعال می فرماید:{آیا در قرآن نمی اندیشند؟ و اگر از سوی غیر الله بود، قطعاً اختلاف (و تناقض) بسیاری در آن می یافتند}.[النساء: 82].قرآن چاپ شده و منتشر مى باشد، و کتابی عظیم و معجزه است که شایسته ى خواندن یا گوش سپردن به آن یا خواندن ترجمهٔ معانی آن است، همچنین سنت پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم - و تعالیم و سیرت ایشان محفوظ و توسط سلسله ای از راویان مورد اعتماد نقل شده است، و سنت ايشان به زبان عربى چاپ شده، زبانى كه رسول الله - صلى الله عليه و سلم - با آن سخن گفته اند، و با بسيارى از زبان هاى جهان ترجمه شده است، و قرآن کریم و سنت رسول الله - صلی الله علیه و سلم - تنها منابع احکام اسلامى و تشريعات آن است، اسلام از رفتارهای منتسبان به این دین گرفته نمی شود بلکه از وحی معصوم الهی یعنی قرآن عظیم و سنت نبوی برگرفته می شود، چنانكه الله متعال در دربارهٔ قرآن می فرماید:{بى گمان کسانی که به قرآن در هنگام رسيدن (و ابلاغ) به آنان كفر ورزيدند، (بر ما پوشیده نیستند) و همانا آن کتابی ارجمند است (41) و هیچگونه باطلى (از هيچ جهت و نظرى) نه از پیش رو آن و نه از پشت سر آن، بدو راه نمى يابد، (چونكه) از سوی (الله) حکیم ستوده نازل شده است}.[فصلت: 41-42].و الله متعال دربارهٔ سنت نبوی و اينكه وحی الهى است، می فرماید:{و هرآنچه که پیامبر (از احكام و تشريعات) براى شما آورده است، بگیرید (و اجراء كنيد)، و از هرآنچه که شما را بازداشته است، دست بکشید ( و ترک كنيد)، و از الله بترسید، که همانا الله عقوبت سختى دارد}.[الحشر: 7].

{و همانا (این) قرآن فروفرستادۀ پروردگار جهانیان است (192)

(جبرئیل) روح الامین آن را فرود آورده است (193)

بر قلب تو (نازل شده) تا بیم دهنده باشی (194)

(و) به زبان عربی روشن و واضح (نازل شده است)}.

[الشعراء: 192-195].

و الله متعال می فرماید:

{و تو (ای پیامبر) همانا قرآن را از پیشگاه (پروردگار) حکیم دانا دریافت می دارى}.

[النمل: 6].

این قرآن نازل شده از سوی الله متعال، و تصدیق کنندهٔ کتاب های اللهى پیش از خود است، الله متعال می فرماید:

{و (سزاوار ) نیست این قرآن، به دروغ (بدون وحی الهی) به الله نسبت داده شود؛ بلکه تصدیق کننده كتاب هاى آسمانى است که پیش از آن (نازل شده) است، و بیانگر (آن) کتاب هاست، و شکی در آن نیست، و از (جانب) پروردگار جهانیان فرستاده شده است}.

[يونس: 37].

قرآن کریم دربارهٔ بسیاری از مسائلی که یهودیان و نصرانیان درباره اش در دین خود دچار اختلاف شده اند، حقيقت آنها را بيان کرده است، الله متعال می فرماید:

{بی گمان، این قرآن (حقيقت) بیشتر آنچه را كه بنی اسرائیل درباره اش اختلاف دارند، برایشان بیان می دارد}.

[النمل: 76].

قرآن کریم متضمن ادله و براهینی است که حجت را دربارهٔ حقایق مربوط به شناخت الله، دین و پاداش و جزایش بر همهٔ مردم تمام نموده است، الله متعال می فرماید:

{همانا ما در این قرآن، هرگونه مَثلى را براى مردم آورده‏ ایم تا اينكه پند و اندرز گيرند}.

[الزمر: 27].

و الله متعال می فرماید:

{و ما (اين) کتاب را بر تو نازل كرديم که بيان کنندهٔ همه چیز، و هدایت و رحمت و بشارت برای مسلمانان است}.

[النحل: 89].

و قرآن کریم به بسيارى از پرسش های مهم پاسخ می گوید که باعث شگفتی میلیون ها انسان شده اند، قرآن کریم بیان می دارد که چگونه الله آسمان ها و زمین را آفریده است، الله متعال می فرماید:

{آیا کسانی که کافر شدند، ندیدند که (در ابتداى خلقت) آسمان ها و زمین، به همديگر پیوسته بودند، سپس آنها را از یکدیگر جدا ساختيم، و هر چیز زنده ای را از آب پدید آورده ایم؟! آیا ایمان نمی آورند؟!}.

[الانبیاء: 30].

و چگونه الله متعال انسان را آفريده است، الله متعال مى فرمايد:

{ای مردم! اگر در باره بر انگیخته شدن (دوباره مردگان) در شک هستید، پس (به این نکته دقت کنید:) همانا ما شما را از خاک آفریدیم، سپس از نطفه، و بعد از خون بسته شده، سپس از پاره گوشتی شکل یافته و شکل نيافته، تا (قدرت و حکمت خود را) برای شما آشکار سازیم، و هر چه را که بخواهیم تا زمانی معین در رحم (مادران) نگه می داریم، آنگاه شما را به صورت طفل بیرون می آوریم، تا اينكه به حد رشد (و بلوغ) خود برسید، و برخى از شما می ميرند، و برخى ديگر از شما (آنقدر عمر می کند که) به نهایت پیری و فرسودگى می رسند، تا آنکه پس از علم و دانش، چیزی از آن به ياد نداشته باشند، و (به مثال دیگر توجه کنید:) زمین را خشکیده می بینی، پس هنگامی که آب (باران) بر آن فرو مى فرستیم، به حرکت در مى آید، و رشد مى کند، و از هر نوع گیاه زیبا (و خرم) رويش مى كند}. (الحج: 5).

و سرنوشت انسان چیست؟ و پاداش نیکوکار و بدکار پس از این دنیا چه خواهد شد؟ ادلهٔ این مسئله را در بخش شمارهٔ (20) بیان کردیم، و اينكه این هستی تصادفى به وجود آمده؟ یا برای یک هدف ارزشمند پديد آمده است؟.

الله متعال می فرماید:

{آیا در مُلک (گسترده، عظيم و شگفت انگيز) آسمان‏ ها‏ و زمین و آنچه را كه الله آفریده، نمی نگرند؟ و (آیا فکر نمی کنند) شاید اجلشان نزدیک شده باشد؟ پس بعد از این (قرآن) به کدام سخن ایمان می آورند؟}.

[الاعراف: 185].

و الله متعال می فرماید:

{آیا پنداشته اید که ما شما را بیهوده آفریده ایم، و همانا شما به سوی ما بازگردانده نمی شوید؟}.

[المؤمنون: 115].

قرآن بزرگ، تا امروز به همان زبانی که با آن نازل شد محفوظ است، الله متعال می فرماید:

{همانا ما قرآن را نازل کردیم و همانا ما پاسدار آن هستیم}.

[الحجر: 9].

حرفی از آن کم نشده و محال است که در آن تناقض یا نقص یا تبدیلی رخ دهد، الله متعال می فرماید:

{آیا در قرآن نمی اندیشند؟ و اگر از سوی غیر الله بود، قطعاً اختلاف (و تناقض) بسیاری در آن می یافتند}.

[النساء: 82].

قرآن چاپ شده و منتشر مى باشد، و کتابی عظیم و معجزه است که شایسته ى خواندن یا گوش سپردن به آن یا خواندن ترجمهٔ معانی آن است، همچنین سنت پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم - و تعالیم و سیرت ایشان محفوظ و توسط سلسله ای از راویان مورد اعتماد نقل شده است، و سنت ايشان به زبان عربى چاپ شده، زبانى كه رسول الله - صلى الله عليه و سلم - با آن سخن گفته اند، و با بسيارى از زبان هاى جهان ترجمه شده است، و قرآن کریم و سنت رسول الله - صلی الله علیه و سلم - تنها منابع احکام اسلامى و تشريعات آن است، اسلام از رفتارهای منتسبان به این دین گرفته نمی شود بلکه از وحی معصوم الهی یعنی قرآن عظیم و سنت نبوی برگرفته می شود، چنانكه الله متعال در دربارهٔ قرآن می فرماید:

{بى گمان کسانی که به قرآن در هنگام رسيدن (و ابلاغ) به آنان كفر ورزيدند، (بر ما پوشیده نیستند) و همانا آن کتابی ارجمند است (41) و هیچگونه باطلى (از هيچ جهت و نظرى) نه از پیش رو آن و نه از پشت سر آن، بدو راه نمى يابد، (چونكه) از سوی (الله) حکیم ستوده نازل شده است}.

[فصلت: 41-42].

و الله متعال دربارهٔ سنت نبوی و اينكه وحی الهى است، می فرماید:

{و هرآنچه که پیامبر (از احكام و تشريعات) براى شما آورده است، بگیرید (و اجراء كنيد)، و از هرآنچه که شما را بازداشته است، دست بکشید ( و ترک كنيد)، و از الله بترسید، که همانا الله عقوبت سختى دارد}.

[الحشر: 7].

29- و اسلام به نیکی کردن به پدر و مادر دستور مى دهد، حتی اگر هم مسلمان نباشند، و به نيكى كردن به فرزندان نيز توصیه می کند.

اسلام به نیکی در حق والدین دستور مى دهد، الله متعال مى فرمايد:{و پروردگارت چنین فرمان داده است که: جز او را عبادت نکنید و به پدر و مادر نیکی کنید، هر گاه یکی از آن دو یا هر دوی آنان در نزد تو به سن پیری رسیدند، حتی کمترین اهانتی كه (كلمه) اف است به ایشان نگو، و بر سرشان فریاد نزن، و با آنان با نيكى (و محترمانه) سخن بگو}.[الاسراء: 23].و الله متعال می فرماید:{ما انسان را (براى نیکوكارى) به پدر و مادرش سفارش کرده ایم (زيرا) مادرش او را با ناتوانی پى در پى (دوران باردارى) حمل كرده است، و (دوران شیرخوارگی و) بازگرفتن او دو سال مى باشد، (و به او سفارش كرديم) که: شکرگزار من و پدر و مادرت باش (و بدان که) بازگشت (همكان) به سوی من است}.[لقمان: 14].و الله متعال می فرماید:{ما به انسان سفارش كردیم كه به پدر و مادرش نیكى كند، (به ویژه) مادرش كه او را با دشوارى (در دوران باردارى) حمل مى كند، و او را با دشوارى (در وقت زايمان) وضع حمل می كند، و (دوران) باردارى و شیرخوارگی او سى ماه طول مى كشد، (آنگاه دوران پرورش كودكانه و جوانانه او به پايان مى رسد) تا (اينكه) به حد (كمال جسدى و) رشد (عقلانى) مى رسد، (و زمانى كه) به سن چهل سالگى رسيد، می گوید: پروردگارا، به من توفیق عطا فرما تا شکر نعمتی را كه به من و پدر و مادرم ارزانى داشته اى، به جای آورم و كار شایسته‏ اى انجام دهم كه آن را مى پسندى، و فرزندان من را نيكوكار گردان، همانا توبه كرده ام و به سوى تو بازگشته ام، و همانا من از زمره مسلمانان هستم}.[الاحقاف: 15].و ابوهریره - رضی الله عنه - روایت كرده است که مردی نزد رسول الله - صلی الله علیه و سلم - آمد، و گفت: ای رسول الله، چه کسی اولاتر به نيک رفتارى و همصحبتى من است؟ فرمود: "مادرت"، گفت: سپس چه كس ديگرى؟ فرمود: "سپس مادرت"، گفت: سپس چه كس ديگرى؟ فرمود: "سپس مادرت"، گفت: سپس چه کسی؟ فرمود: "سپس پدرت".امام مسلم آن را روايت كرده است.و این توصیه براى همهٔ پدر و مادرهاست، خواه مسلمان باشند یا نباشند.اسماء دختر ابوبکر - رضى الله عنهما - روایت كرده است که گفت: "در مدتی که میان پیامبر - صلی الله علیه و سلم - و قريش عهد و پیمان صلح بود، مادرم که هنوز مشرک بود به همراه فرزندش (به مدینه) آمد، پس از پیامبر - صلی الله علیه و سلم - پرسیدم: مادرم آمده و رغبت (ديدن من را) دارد، آيا صله رحم را با او بجاى آورم؟ فرمود:بله، صله رحم را با او بجاى بياور".امام بخاری آن را روايت كرده است.بلکه، اگر پدر و مادر تلاش کنند تا فرزندشان را از اسلام به سوى کفر برگردانند، - حتى با این حال - اسلام امر می کند که فرزند از آنان اطاعت نکند و مؤمن باقى بماند، و در حقشان نیکی کند، و با نيک رفتارى با آنان همصحبتى كند، الله تعالی می فرماید:{و اگر آن دو (مشرک باشند و) تلاش کنند تو چیزی را شریک و انباز من قرار دهی که در مورد آن دانشی نداری، پس از آن دو اطاعت نکن، و در دنیا با آنان به شایستگی و نیکویی رفتار کن، و از راه کسی پیروی کن که (توبه كنان) به سوی من بازگشته است، آنگاه بازگشتتان به سوی من است، و شما را از آنچه كه انجام می‏ دادید آگاه می سازم}.[لقمان: 15].اسلام، مسلمان را از نیکی کردن به خویشاوندان یا غیر خویشاوندان مشرک باز نمی دارد، مادامی که آنان با اسلام در ستیز نيستند، الله متعال می فرماید:{الله شما را از نیکی كردن و رعایت نمودن عدالت نسبت به کسانی که در (امر) دین، با شما نجنگیده اند و شما را از دیارتان بیرون نکرده اند، نهی نمی کند، بی گمان، الله عدالت پیشگان را دوست دارد}.[الممتحنه: 8].اسلام دستور داده که به فرزندان سفارش كنيم، و مهم ترین چیزی که اسلام دربارهٔ فرزند به پدر توصیه می کند، آموزش حقوق پروردگارشان بر آنان است؛ چنانكه پیامبر - صلی الله علیه و سلم - به پسرعمویش عبدالله بن عباس - رضی الله عنهما - فرمود:"ای پسر یا ای پسرک، آیا سخنانی را به تو آموزش دهم که الله به وسيله آنها به تو سود رساند؟ گفتم: آری، فرمود: (اوامر و نواهى) الله را حفظ کن تا تو را محفوظ بدارد، (اوامر و نواهى) الله را حفظ کن، او را (براى حفظ نمودنت) در جلوى خود خواهی یافت، در وقت خوشى ها او را يادكن تا در وقت سختی ها تو را يادكند، و اگر خواسته ای دارى پس از الله درخواست كن، و اگر یاری جستى از الله یاری بخواه".امام احمد آن را روايت كرده. (4/287).و الله متعال والدین را امر نموده تا آنچه را كه در امور دین و دنیا به سود فرزندانشان باشد، به آنان آموزش دهند، الله متعال می فرماید:{ای کسانی که ایمان آورده اید، خودتان و خانواده تان را از آتشی که ماده ى شعله وركننده آن مردم و سنگ‏ هاست، محفوظ دارید، (آتشی که) فرشتگان خشن و سخت گیر بر آن، (گمارده شده اند) که هرگز از الله در (مورد) آنچه به آنان فرمان داده است، نافرمانی نمی کنند، و هرچه فرمان می یابند، انجام می دهند}.[التحریم: 6].علی - رضی الله عنه - دربارهٔ این سخن الله متعال که:{ای کسانی که ایمان آورده اید، خودتان و خانواده تان را از آتش محفوظ دارید}.می فرماید: "آنان را ادب کنید و آموزش دهید".و پیامبر - صلی الله علیه و سلم - به پدران دستور داده که نماز را به فرزندانشان آموزش دهند تا فرزندان همراه با نماز بزرگ شوند، پیامبر - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"فرزاندتان را در حالی که هفت سال دارند به نمازخواندن امر کنید".ابوداوود آن را روايت كرده است.و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:همه شما مسئول هستيد، و همه شما مسئول رعیت خود هستيد، حاكم مسئوليت دارد و مسئول رعیت خود است، و مرد در خانوادهٔ خويش مسئوليت دارد و مسئول رعیت خود است، و زن در خانهٔ شوهرش مسئوليت دارد و مسئول رعیت خود است، و خدمتکار در مال صاحب کارش مسئوليت دارد و مسئول رعیت خود است، و همهٔ شما مسئوليت داريد و مسئول رعیت خود هستید".ابن حبان آن را روايت كرده است، (4490).و اسلام به پدران دستور داده تا برای فرزندان و خانواده اش انفاق کند، قبلا در بخش شمارهٔ (18) کمی به اين موضوع پرداختیم، پیامبر - صلی الله علیه و سلم - فضیلت انفاق كردن برای فرزندان را بیان نموده، و فرموده است:بهترين ديناری كه مرد آن را انفاق می کند، ديناری است که براى افراد تحت سرپرستيش انفاق می نمايد، و همچنين ديناری است که براى وسيله ى نقليه خود، براى جهاد در راه الله انفاق می نمايد، و همچنين ديناری است که براى دوستان در راه الله انفاق می نمايد، ابو قلابه (که يکی از راويان است) می گويد: رسول الله - صلی الله علیه و سلم - افراد تحت سرپرستيش را در (انفاق نمودن) در اولويت قرار مى دادند، سپس ابوقلابه گفت: اجر و پاداش چه کسی بزرگتر از پاداش کسی است که بر فرزندان کوچکش انفاق کند و اينگونه آنان را پاکدامن تربيت نمايد يا الله به وسيله ی او به آنان نفع برساند، و بی نيازشان گرداند".امام مسلم آن را روايت كرده است، (994).

{و پروردگارت چنین فرمان داده است که: جز او را عبادت نکنید و به پدر و مادر نیکی کنید، هر گاه یکی از آن دو یا هر دوی آنان در نزد تو به سن پیری رسیدند، حتی کمترین اهانتی كه (كلمه) اف است به ایشان نگو، و بر سرشان فریاد نزن، و با آنان با نيكى (و محترمانه) سخن بگو}.

[الاسراء: 23].

و الله متعال می فرماید:

{ما انسان را (براى نیکوكارى) به پدر و مادرش سفارش کرده ایم (زيرا) مادرش او را با ناتوانی پى در پى (دوران باردارى) حمل كرده است، و (دوران شیرخوارگی و) بازگرفتن او دو سال مى باشد، (و به او سفارش كرديم) که: شکرگزار من و پدر و مادرت باش (و بدان که) بازگشت (همكان) به سوی من است}.

[لقمان: 14].

و الله متعال می فرماید:

{ما به انسان سفارش كردیم كه به پدر و مادرش نیكى كند، (به ویژه) مادرش كه او را با دشوارى (در دوران باردارى) حمل مى كند، و او را با دشوارى (در وقت زايمان) وضع حمل می كند، و (دوران) باردارى و شیرخوارگی او سى ماه طول مى كشد، (آنگاه دوران پرورش كودكانه و جوانانه او به پايان مى رسد) تا (اينكه) به حد (كمال جسدى و) رشد (عقلانى) مى رسد، (و زمانى كه) به سن چهل سالگى رسيد، می گوید: پروردگارا، به من توفیق عطا فرما تا شکر نعمتی را كه به من و پدر و مادرم ارزانى داشته اى، به جای آورم و كار شایسته‏ اى انجام دهم كه آن را مى پسندى، و فرزندان من را نيكوكار گردان، همانا توبه كرده ام و به سوى تو بازگشته ام، و همانا من از زمره مسلمانان هستم}.

[الاحقاف: 15].

و ابوهریره - رضی الله عنه - روایت كرده است که مردی نزد رسول الله - صلی الله علیه و سلم - آمد، و گفت: ای رسول الله، چه کسی اولاتر به نيک رفتارى و همصحبتى من است؟ فرمود: "مادرت"، گفت: سپس چه كس ديگرى؟ فرمود: "سپس مادرت"، گفت: سپس چه كس ديگرى؟ فرمود: "سپس مادرت"، گفت: سپس چه کسی؟ فرمود: "سپس پدرت".

امام مسلم آن را روايت كرده است.

و این توصیه براى همهٔ پدر و مادرهاست، خواه مسلمان باشند یا نباشند.

اسماء دختر ابوبکر - رضى الله عنهما - روایت كرده است که گفت: "در مدتی که میان پیامبر - صلی الله علیه و سلم - و قريش عهد و پیمان صلح بود، مادرم که هنوز مشرک بود به همراه فرزندش (به مدینه) آمد، پس از پیامبر - صلی الله علیه و سلم - پرسیدم: مادرم آمده و رغبت (ديدن من را) دارد، آيا صله رحم را با او بجاى آورم؟ فرمود:بله، صله رحم را با او بجاى بياور".

امام بخاری آن را روايت كرده است.

بلکه، اگر پدر و مادر تلاش کنند تا فرزندشان را از اسلام به سوى کفر برگردانند، - حتى با این حال - اسلام امر می کند که فرزند از آنان اطاعت نکند و مؤمن باقى بماند، و در حقشان نیکی کند، و با نيک رفتارى با آنان همصحبتى كند، الله تعالی می فرماید:

{و اگر آن دو (مشرک باشند و) تلاش کنند تو چیزی را شریک و انباز من قرار دهی که در مورد آن دانشی نداری، پس از آن دو اطاعت نکن، و در دنیا با آنان به شایستگی و نیکویی رفتار کن، و از راه کسی پیروی کن که (توبه كنان) به سوی من بازگشته است، آنگاه بازگشتتان به سوی من است، و شما را از آنچه كه انجام می‏ دادید آگاه می سازم}.

[لقمان: 15].

اسلام، مسلمان را از نیکی کردن به خویشاوندان یا غیر خویشاوندان مشرک باز نمی دارد، مادامی که آنان با اسلام در ستیز نيستند، الله متعال می فرماید:

{الله شما را از نیکی كردن و رعایت نمودن عدالت نسبت به کسانی که در (امر) دین، با شما نجنگیده اند و شما را از دیارتان بیرون نکرده اند، نهی نمی کند، بی گمان، الله عدالت پیشگان را دوست دارد}.

[الممتحنه: 8].

اسلام دستور داده که به فرزندان سفارش كنيم، و مهم ترین چیزی که اسلام دربارهٔ فرزند به پدر توصیه می کند، آموزش حقوق پروردگارشان بر آنان است؛ چنانكه پیامبر - صلی الله علیه و سلم - به پسرعمویش عبدالله بن عباس - رضی الله عنهما - فرمود:

"ای پسر یا ای پسرک، آیا سخنانی را به تو آموزش دهم که الله به وسيله آنها به تو سود رساند؟ گفتم: آری، فرمود: (اوامر و نواهى) الله را حفظ کن تا تو را محفوظ بدارد، (اوامر و نواهى) الله را حفظ کن، او را (براى حفظ نمودنت) در جلوى خود خواهی یافت، در وقت خوشى ها او را يادكن تا در وقت سختی ها تو را يادكند، و اگر خواسته ای دارى پس از الله درخواست كن، و اگر یاری جستى از الله یاری بخواه".

امام احمد آن را روايت كرده. (4/287).

و الله متعال والدین را امر نموده تا آنچه را كه در امور دین و دنیا به سود فرزندانشان باشد، به آنان آموزش دهند، الله متعال می فرماید:

{ای کسانی که ایمان آورده اید، خودتان و خانواده تان را از آتشی که ماده ى شعله وركننده آن مردم و سنگ‏ هاست، محفوظ دارید، (آتشی که) فرشتگان خشن و سخت گیر بر آن، (گمارده شده اند) که هرگز از الله در (مورد) آنچه به آنان فرمان داده است، نافرمانی نمی کنند، و هرچه فرمان می یابند، انجام می دهند}.

[التحریم: 6].

علی - رضی الله عنه - دربارهٔ این سخن الله متعال که:

{ای کسانی که ایمان آورده اید، خودتان و خانواده تان را از آتش محفوظ دارید}.

می فرماید: "آنان را ادب کنید و آموزش دهید".

و پیامبر - صلی الله علیه و سلم - به پدران دستور داده که نماز را به فرزندانشان آموزش دهند تا فرزندان همراه با نماز بزرگ شوند، پیامبر - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"فرزاندتان را در حالی که هفت سال دارند به نمازخواندن امر کنید".

ابوداوود آن را روايت كرده است.

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

همه شما مسئول هستيد، و همه شما مسئول رعیت خود هستيد، حاكم مسئوليت دارد و مسئول رعیت خود است، و مرد در خانوادهٔ خويش مسئوليت دارد و مسئول رعیت خود است، و زن در خانهٔ شوهرش مسئوليت دارد و مسئول رعیت خود است، و خدمتکار در مال صاحب کارش مسئوليت دارد و مسئول رعیت خود است، و همهٔ شما مسئوليت داريد و مسئول رعیت خود هستید".

ابن حبان آن را روايت كرده است، (4490).

و اسلام به پدران دستور داده تا برای فرزندان و خانواده اش انفاق کند، قبلا در بخش شمارهٔ (18) کمی به اين موضوع پرداختیم، پیامبر - صلی الله علیه و سلم - فضیلت انفاق كردن برای فرزندان را بیان نموده، و فرموده است:

بهترين ديناری كه مرد آن را انفاق می کند، ديناری است که براى افراد تحت سرپرستيش انفاق می نمايد، و همچنين ديناری است که براى وسيله ى نقليه خود، براى جهاد در راه الله انفاق می نمايد، و همچنين ديناری است که براى دوستان در راه الله انفاق می نمايد، ابو قلابه (که يکی از راويان است) می گويد: رسول الله - صلی الله علیه و سلم - افراد تحت سرپرستيش را در (انفاق نمودن) در اولويت قرار مى دادند، سپس ابوقلابه گفت: اجر و پاداش چه کسی بزرگتر از پاداش کسی است که بر فرزندان کوچکش انفاق کند و اينگونه آنان را پاکدامن تربيت نمايد يا الله به وسيله ی او به آنان نفع برساند، و بی نيازشان گرداند".

امام مسلم آن را روايت كرده است، (994).

30- اسلام به رعایت كردن عدالت در گفتار و کردار - حتی با دشمنان - دستور مى دهد.

الله سبحانه و تعالی داراى صفات عدل و دادگری در کارهایش و در تدبیرهايشان میان بندگانش است، و الله متعال در آنچه كه امر و نهی می کند و در خلقت و تقدیراتش بر راه راست است، الله متعال می فرماید:{الله گواهی داده که معبودی (بحق) جز او نیست، و فرشتگان و صاحبان دانش (نیز) گواهی می دهند که (الله در جهان هستی) عدالت را برپا كرده است، معبودی (بحق) جز او نیست، او توانمند حکیم است}.[آل عمران: 18].و الله متعال دستور به عدالت مى دهد:{بگو: پروردگارم به دادگری دستور داده است}.[الاعراف: 29].و همهٔ رسولان و پیامبران - علیهم السلام - براى عدالت و دادگرى آمده اند، الله متعال می فرماید:{به راستى که پیامبران خود را با دلایل آشکار و روشنى فرستاده ایم، و همراه با آنان کتاب و ميزان (تعيين) عدالت و دادپرورى را نازل کردیم تا مردم (در بين خود) به عدالت برخیزند}.[الحدید: 25].ميزان به معنای عدالت در گفتار و کردار است.و اسلام به برقرارى عدالت در گفتار و کردار - حتی با دشمنان - دستور داده است، الله متعال می فرماید:{ای کسانی که ایمان آورده اید، برپادارندۀ عدالت باشید، (و) برای الله شهادت دهید، هر چند به زیان خودتان یا پدر و مادر و نزدیکان (شما) باشد، اگر (یكى از دو طرف دعوا) توانگر یا نیازمند باشد، الله از آنان سزاوارتر است؛ پس از هوای و هوس خود پیروی نکنید که (از حق) منحرف می شوید، و اگر زبان را از اداى حق بپيچانيد ([و حق را تحریف کنید) یا (از اظهار آن) خودداری نمایید، مسلّماً الله به آنچه كه انجام می دهید آگاه است}.[النساء: 135].و الله متعال می فرماید:{و دشمنی گروهی که شما از مسجد الحرام باز داشتند، نباید شما را به تعدی و تجاوز وادار کند، و در راه نیکو کاری و پرهیزگاری با همدیگر همکاری کنید و (هرگز) در راه گناه و تجاوزگرى همکاری نکنید، و از الله بترسید، بی گمان از الله سخت کیفر است}.[المائده: 2].و الله متعال می فرماید:{ای کسانی که ایمان آورده اید! همواره برای (انجام واجبات) الله قیام کنید و عادلانه گواهی دهید، دشمنی با گروهی شما را بر آن ندارد که عدالتگر نباشيد، عدالتگر باشيد که به پرهیزگاری نزدیکتر است}.[المائده: 8].آیا در قوانین یا ادیان ملت های امروزی چنین دستورى وجود دارد كه فرد به حق شهادت دهد و سخن راست بگوید، هر چند که علیه خود یا والدین یا نزدیکانش باشد؟ و دستور دهد تا نسبت به دوست و دشمن عادل باشد.و پیامبر - صلی الله علیه و سلم - به برقراى عدالت در میان فرزندان امر نموده است.از عامر روايت شده كه گفت: "شنيدم نُعمان بن بشیر - رضی الله عنهما - در حالى كه بر روی منبر بود، می گفت: پدرم چيزى را به من بخشيد، پس عَمرَه دختر رَواحَه گفت: راضی نمی شوم تا آنکه رسول الله - صلی الله علیه و سلم - به آن گواهى دهد، پس به نزد رسول الله - صلی الله علیه و سلم - رفت و گفت: من به این فرزندم (كه) از (فرزندان) عَمرَه دختر رواحه است، چیزی بخشيده ام، پس او به من دستور داده که شما را گواه آن بگردانم، ای رسول الله، پس ايشان فرمودند: آیا به دیگر فرزندانت مانند آن را بخشيده اى؟ گفت: خير، فرمود: پس تقوای الله را پیشه کنید و میان فرزندان خود به عدالت را برقرار كنيد، (راوی) گفت: پس برگشت و بخشش را پس داد".امام بخاری آن را روايت كرده است، (2587).

{الله گواهی داده که معبودی (بحق) جز او نیست، و فرشتگان و صاحبان دانش (نیز) گواهی می دهند که (الله در جهان هستی) عدالت را برپا كرده است، معبودی (بحق) جز او نیست، او توانمند حکیم است}.

[آل عمران: 18].

و الله متعال دستور به عدالت مى دهد:

{بگو: پروردگارم به دادگری دستور داده است}.

[الاعراف: 29].

و همهٔ رسولان و پیامبران - علیهم السلام - براى عدالت و دادگرى آمده اند، الله متعال می فرماید:

{به راستى که پیامبران خود را با دلایل آشکار و روشنى فرستاده ایم، و همراه با آنان کتاب و ميزان (تعيين) عدالت و دادپرورى را نازل کردیم تا مردم (در بين خود) به عدالت برخیزند}.

[الحدید: 25].

ميزان به معنای عدالت در گفتار و کردار است.

و اسلام به برقرارى عدالت در گفتار و کردار - حتی با دشمنان - دستور داده است، الله متعال می فرماید:

{ای کسانی که ایمان آورده اید، برپادارندۀ عدالت باشید، (و) برای الله شهادت دهید، هر چند به زیان خودتان یا پدر و مادر و نزدیکان (شما) باشد، اگر (یكى از دو طرف دعوا) توانگر یا نیازمند باشد، الله از آنان سزاوارتر است؛ پس از هوای و هوس خود پیروی نکنید که (از حق) منحرف می شوید، و اگر زبان را از اداى حق بپيچانيد ([و حق را تحریف کنید) یا (از اظهار آن) خودداری نمایید، مسلّماً الله به آنچه كه انجام می دهید آگاه است}.

[النساء: 135].

و الله متعال می فرماید:

{و دشمنی گروهی که شما از مسجد الحرام باز داشتند، نباید شما را به تعدی و تجاوز وادار کند، و در راه نیکو کاری و پرهیزگاری با همدیگر همکاری کنید و (هرگز) در راه گناه و تجاوزگرى همکاری نکنید، و از الله بترسید، بی گمان از الله سخت کیفر است}.

[المائده: 2].

و الله متعال می فرماید:

{ای کسانی که ایمان آورده اید! همواره برای (انجام واجبات) الله قیام کنید و عادلانه گواهی دهید، دشمنی با گروهی شما را بر آن ندارد که عدالتگر نباشيد، عدالتگر باشيد که به پرهیزگاری نزدیکتر است}.

[المائده: 8].

آیا در قوانین یا ادیان ملت های امروزی چنین دستورى وجود دارد كه فرد به حق شهادت دهد و سخن راست بگوید، هر چند که علیه خود یا والدین یا نزدیکانش باشد؟ و دستور دهد تا نسبت به دوست و دشمن عادل باشد.

و پیامبر - صلی الله علیه و سلم - به برقراى عدالت در میان فرزندان امر نموده است.

از عامر روايت شده كه گفت: "شنيدم نُعمان بن بشیر - رضی الله عنهما - در حالى كه بر روی منبر بود، می گفت: پدرم چيزى را به من بخشيد، پس عَمرَه دختر رَواحَه گفت: راضی نمی شوم تا آنکه رسول الله - صلی الله علیه و سلم - به آن گواهى دهد، پس به نزد رسول الله - صلی الله علیه و سلم - رفت و گفت: من به این فرزندم (كه) از (فرزندان) عَمرَه دختر رواحه است، چیزی بخشيده ام، پس او به من دستور داده که شما را گواه آن بگردانم، ای رسول الله، پس ايشان فرمودند: آیا به دیگر فرزندانت مانند آن را بخشيده اى؟ گفت: خير، فرمود: پس تقوای الله را پیشه کنید و میان فرزندان خود به عدالت را برقرار كنيد، (راوی) گفت: پس برگشت و بخشش را پس داد".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (2587).

زيرا امور مردم و دولت ها سروسامان نمی گيرد، مگر با دادگرى، و امنيت و آسايش مردم در امور دین، جان، نسل، ناموس، مال و سرزمینشان بقرار نمی شود، مگر با دادگرى، از همین رو می بینیم که پیامبر - صلی الله علیه و سلم - هنگامی که کافران مکه عرصه را بر مسلمانان تنگ کردند، به آنان دستور دادند تا به حبشه مهاجرت کنند؛ و علت اين كار را چنين بيان نمودند كه در آنجا پادشاهی دادگر وجود دارد، و در نزد وی به کسی ستم نمی شود.

31- اسلام به نیکی كردن در حق همهٔ مردم دستور داده است، و به سوی اخلاق هاى بزرگوار، و رفتارهاى پسنديده دعوت می كند.

اسلام به نیکی كردن در حق همهٔ خلق دستور داده است، الله متعال می فرماید:{همانا الله به عدالت، نیکوکاری و بخشش به نزدیکان دستور می کند}.[النحل: 90].و الله متعال می فرماید:{آن کسانی که در توانگری و تنگدستی انفاق می کنند، و خشم خود را فرو می برند، و از مردم در می گذرند، و الله نیکوکاران را دوست می دارد}.[آل عمران: 134].و پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"الله متعال نيكى كردن به هر چيزى را واجب كرده است، پس اگر (به حق كسى را) به قتل رسانديد، با نيكى (او را) بكشيد، و اگر (حيوانى را) سر بريديد با نيكى آن را سر ببريد، و هر كدام از شما چاقوى خود را تيز كند، تا حيوان را به راحتى سر ببرد".امام مسلم آن را روايت كرده است، (1955).و اسلام به اخلاق هاى بزرگوار و رفتارهاى پسنديده فرا می خواند، الله متعال دربارهٔ اوصاف پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم - در کتاب های آسمانى پیشین می فرماید:{کسانی که از (اين) فرستاده و پیامبر درس نخوانده ى (الله) پیروی می کنند، (پیامبرى) که (همانا) نام (و نشانه های) نوشته شدۀ او را در نزد خود در تورات و انجیل می یابند، (كسى كه) آنان را به نیکی‏ ها فرمان می دهد و از پليدى‏ ها باز می دارد، و پاکیزه ها را برایشان حلال می گرداند و پلیدی‏ ها را بر آنان حرام می کند، و بار گران (تکالیف شرعی) را كه بر آنان (واجب) بوده، از (عهدۀ) آنان بر می دارد، پس کسانی که به او ایمان آوردند و او را گرامی داشتند و به او یاری رساندند، و از نوری که بر او نازل شده، پیروی نمودند، آنانند که رستگارند}.[الاعراف: 157].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"ای عایشه، همانا الله مهربان است و مهربانى را دوست دارد، و آن پاداشى را كه در مقابل مهربانى مى بخشد، در مقابل خشونت و در مقابل چيزى ديگرى غير از مهربانى نمى بخشد".امام مسلم آن را روايت كرده است، (2593).و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"همانا الله بدرفتاری با مادران، زنده به گور کردن دختران و امتناع از اداى حقوق واجب شده و درخواست غير حق خود را حرام کرده است، و برای شما قیل و قال، درخواست هاى زياد و هدر دادن مال را حرام كرده است".امام بخارى آن را روايت كرده است، (2408).و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:به بهشت وارد نمی شوید تا آنكه ایمان بياوريد، و ایمان نداريد تا آنكه یکدیگر را دوست داشته باشید، آیا شما را به چیزی راهنمایی نکنم که اگر آن را انجام دهید، همدیگر را دوست خواهيد داشت؟ سلام كردن را میان خود منتشر کنید".امام مسلم آن را روايت كرده است، (54).

{همانا الله به عدالت، نیکوکاری و بخشش به نزدیکان دستور می کند}.

[النحل: 90].

و الله متعال می فرماید:

{آن کسانی که در توانگری و تنگدستی انفاق می کنند، و خشم خود را فرو می برند، و از مردم در می گذرند، و الله نیکوکاران را دوست می دارد}.

[آل عمران: 134].

و پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"الله متعال نيكى كردن به هر چيزى را واجب كرده است، پس اگر (به حق كسى را) به قتل رسانديد، با نيكى (او را) بكشيد، و اگر (حيوانى را) سر بريديد با نيكى آن را سر ببريد، و هر كدام از شما چاقوى خود را تيز كند، تا حيوان را به راحتى سر ببرد".

امام مسلم آن را روايت كرده است، (1955).

و اسلام به اخلاق هاى بزرگوار و رفتارهاى پسنديده فرا می خواند، الله متعال دربارهٔ اوصاف پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم - در کتاب های آسمانى پیشین می فرماید:

{کسانی که از (اين) فرستاده و پیامبر درس نخوانده ى (الله) پیروی می کنند، (پیامبرى) که (همانا) نام (و نشانه های) نوشته شدۀ او را در نزد خود در تورات و انجیل می یابند، (كسى كه) آنان را به نیکی‏ ها فرمان می دهد و از پليدى‏ ها باز می دارد، و پاکیزه ها را برایشان حلال می گرداند و پلیدی‏ ها را بر آنان حرام می کند، و بار گران (تکالیف شرعی) را كه بر آنان (واجب) بوده، از (عهدۀ) آنان بر می دارد، پس کسانی که به او ایمان آوردند و او را گرامی داشتند و به او یاری رساندند، و از نوری که بر او نازل شده، پیروی نمودند، آنانند که رستگارند}.

[الاعراف: 157].

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"ای عایشه، همانا الله مهربان است و مهربانى را دوست دارد، و آن پاداشى را كه در مقابل مهربانى مى بخشد، در مقابل خشونت و در مقابل چيزى ديگرى غير از مهربانى نمى بخشد".

امام مسلم آن را روايت كرده است، (2593).

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"همانا الله بدرفتاری با مادران، زنده به گور کردن دختران و امتناع از اداى حقوق واجب شده و درخواست غير حق خود را حرام کرده است، و برای شما قیل و قال، درخواست هاى زياد و هدر دادن مال را حرام كرده است".

امام بخارى آن را روايت كرده است، (2408).

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

به بهشت وارد نمی شوید تا آنكه ایمان بياوريد، و ایمان نداريد تا آنكه یکدیگر را دوست داشته باشید، آیا شما را به چیزی راهنمایی نکنم که اگر آن را انجام دهید، همدیگر را دوست خواهيد داشت؟ سلام كردن را میان خود منتشر کنید".

امام مسلم آن را روايت كرده است، (54).

32- اسلام به اخلاق شايسته مانند: راستی، امانتداری، پاكدامنى، حیا، شجاعت، بخشش، سخاوتمندى، یاری رساندن به نیازمند، كمک به ستمدیده، سيركردن گرسنه، نیکی به همسایه، بجا آوردن صلهٔ رَحِم و مهربانی با حیوانات فرا می خواند.

اسلام به اخلاق پسندیده دستور می دهد، رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"همانا مبعوث شده ام تا اخلاق شایسته را به تكميل نمايم".امام بخارى آن را در "صحیح الادب المفرد" روايت كرده است، (207).و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"همانا محبوبترین شما در نزد من و نزديكترين شما به من در روز قیامت، خوش اخلاق ترین شماست، و همانا مبغوض ترين شما در نزد من و دورترين شما از من در مكان ديدارها در روز قيامت، افراد بيهوده گو و گذافه گو و "مُتَفَيهقون" هستند، گفتند: ای رسول الله! افراد بيهوده گو و گذافه كو را می شناسيم، اما "مُتَفَيهقون" چه کسانی هستند؟ فرمود: خودپسندگان متكبر".شيخ آلبانى آن را در "السلسله الصحیحه" آورده است، (791).و عبدالله بن عمرو بن العاص - رضى الله عنهما - روايت كرده است كه: "رسول الله - صلى الله عليه و سلم - دشنام دهنده و ناسزاگو نبودند، و ايشان مى فرمود: همانا بهترين شما نيک رفتارترين شماست".امام بخاری آن را روايت كرده است، (3559).و دیگر آیات و احادیثی که نشان می دهد اسلام به طور کلی به اخلاق هاى بزرگوار و رفتارهاى پسنديده، تشویق مى نمايد.از دیگر چیزهایی که اسلام به آن دستور مى دهد: راست گفتارى است، رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"راستگو باشيد، همانا راستگويى به سوى نیکوکاری فرا می خواند و نیکوکاری به سوى بهشت فرا می خواند، و فردى پيوسته راستگويى مى كند و در پی راستگويى می باشد تا اينكه نزد الله به عنوان فرد بسيار راستگو، نوشته می شود".امام مسلم آن را روايت كرده است، (2607).از دیگر مواردی که اسلام به آن دستور می دهد: ادای امانت است، الله متعال می فرماید:{همانا الله به شما دستور مى دهد که امانت ها را به صاحبانش بازگردانید}.[النساء: 58].و از دیگر چیزهایی که اسلام به آن دستور می دهد، پاکدامنی است، رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"سه تن حق الله است كه آنان را يارى رساند، و از آن كسانى كه نام برد: ازدواج كننده اى است كه براى پاکدامنی ازدواج می کند".امام ترمذی آن را در سنن روايت كرده است، (1655).و از دعاهاى پیامبر - صلی الله علیه و سلم - این بود که می فرمود:"الهى من از تو هدایت، تقوا، پاکدامنی و بی نیازی را خواهانم".امام مسلم آن را روايت كرده است، (2721).و از چیزهای دیگری که اسلام به آن دستور می هد، حیا است، رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"حیا به چیزی جز خیر نمی انجامد".امام بخاری آن را روايت كرده است، (6117).و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"در هر دینی اخلاق (ویژه ای) وجود دارد و اخلاق اسلام، حیا است".امام بیهقی آن را در شعب الایمان روايت كرده است، (6 2619).و از دیگر اموری که اسلام به آن دستور می دهد، شجاعت است، انس - رضی الله عنه - روایت مى كند که گفت:"پیامبر - صلی الله علیه و سلم - بهترین، شجاع ترین و بخشنده ترین مردم بود، يكبار اهل مدینه (به سبب صدایی بلند) دچار وحشت شدند، پس پیامبر - صلی الله علیه و سلم - زودتر از آنان سوار بر اسب (به سوی آن صدا) شتافتند".امام بخاری آن را روايت كرده است، (2820).و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - از ترسو بودن به الله پناه می برددند، و می فرمود:"الهى من از ترسو بودن به تو پناه می برم".امام بخاری آن را روايت كرده است، (6374).از دیگر چیزهایی که اسلام به آن دستور می دهد، بذل و بخشش است، الله متعال می فرماید:{مثل کسانی که اموال خود را در راه الله انفاق می کنند، همانند دانه ای است که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه یکصد دانه باشد، و الله برای هر كسى که بخواهد چند برابر می کند، و الله گشایشگر داناست}.[البقره: 261].و از جمله اخلاق رسول الله - صلی الله علیه و سلم - بخشندگى بود، ابن عباس - رضی الله عنهما - روایت كرده که گفت:"پیامبر - صلی الله علیه و سلم - بخشنده ترین مردم در (رساندن) خیر بود، و در رمضان بيشتر بخشنده بود، هنگامى كه جبرئیل به دیدارشان می آمدند، و جبرئیل - علیه السلام - هر شب ماه رمضان تا پایان آن به دیدارشان می آمدند، و پیامبر - صلی الله علیه و سلم - قرآن را بر وی عرضه می داشتند، پس هرگاه جبرئیل به دیدار ایشان می آمدند، در (رساندن) خیر، بخشنده تر از باد وزان بود".امام بخاری آن را روايت كرده است، (1902).از جمله اموری که اسلام به آن دستور مى دهد، یاری رساندن به نیازمند، فریادرسی ستمدیده، سير كردن گرسنه، نيكى با همسايه و اداى صلهٔ رحم و مهربانى با حیوانات است.عبدالله بن عَمرو - رضی الله عنهما - روایت كرده است که مردی از پیامبر - صلی الله علیه و سلم - پرسید: "کدام (بخش از) اسلام بهتر است؟ فرمود: غذا دادن، و سلام كردن بر كسى که می شناسی و كسى كه نمی شناسى".امام بخاری آن را روايت كرده است، (12).و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"مردی در حالى كه بسيار تشنه بود در راهی روان بود، پس چاه آبی را یافت و از آن پايين رفت و آب نوشید، سپس بیرون آمد، پس سگی را دید که لَه لَه می زند و از شدت تشنگی خاک می خورد، پس آن مرد با خود گفت: همانا این سگ از شدت تشنگی به همان حالتى رسیده که من به آن رسيده بودم، پس از چاه پايين رفت و پاپوش خود را پر از آب کرد و به دهان گرفت (و بالا آمد) و به آن سگ آب داد، پس آن سگ در نزد الله از او تشكر كرد، و الله نيز او را آمرزید"، گفتند: ای رسول خدا، آیا در مهربانى كردن با حیوانات پاداش می بریم؟ فرمود: آری، در (غذا دادن يا آب دادن) به هر (مخلوقى كه) داراى جگر خیس است، پاداش وجود دارد".ابن حبان آن را روايت كرده است، (544).و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"كمک رسان به بیوه زن و بینوا مانند مجاهد در راه الله است یا کسی که شب نماز مى خواند و روز را روزه می گیرد".امام بخاری آن را روايت كرده است، (5353).و اسلام بر حقوق خویشاوندان تأکید می کند و صلهٔ خویشاوندان را واجب می داند، الله متعال می فرماید:{پیامبر نسبت به مؤمنان، از خودشان سزاوارتر است، و همسران او مادران مؤمنان هستند، و در کتاب الله، خویشاوندان نسبت به همديگر از مؤمنان و مهاجران سزاوارترند، مگر اینکه به دوستانتان نیکی کنید (و سهمى از اموالتان را به آنان ببخشيد) این (حکم) در آن کتاب (لوح محفوظ) نوشته شده است}.[الاحزاب: 6].و نسبت به قطع پیوند خویشاوندی هشدار داده است و آن را همراه با افساد در روى زمین آورده است، الله متعال مى فرمايد:{آیا هنگامى كه زمام امور را در دست بگيريد (و بر ضد مردم دسيسه چينى كنيد و از دستورات الهى سرپيچى كنيد و) در زمین تباهى كنید و پيوند خویشاوندانتان را قطع كنيد (22){آنان کسانی هستند که الله آنان را نفرين کرده، پس گوش هايشان را (از شنيدن حق) کَر كرده، و چشم هايشان را (ديدن حقيقت) کور ساخته است (23)}[محمد: 22-23].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید: «قطع كننده پیوند خویشاوندی وارد بهشت نمى شود".امام مسلم آن را روايت كرده است، (2556).خویشاوندانی که حفظ پیوند خويشاوندى با آنان واجب است، عبارتند از: فرزندان، پدر و مادر، خواهران، عموها، عمه ها، دایی ها و خاله ها هستند".و اسلام بر حق همسایه تاکید دارد، حتی اگر هم کافر باشد، الله متعال می فرماید:{و الله را بپرستید، و چیزی را با او شریک نگردانید، و به پدر و مادر نیکی کنید، و (همچنين) به خویشاوندان، یتیمان، بينوايان، همسایۀ خویشاوند و همسایۀ غیرخویشاوند، همنشین و (مسافران) درمانده، بردگانی که مالک آنان هستید (نیکی کنید و بدانید که) یقیناً الله کسی را که متکبر و فخرفروش باشد، دوست ندارد}.[النساء: 36].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"جبريل همواره در مورد همسايه مرا توصيه مى كرد تا اينكه گمان بردم همسايه از همسايه ارث خواهد برد".ابو داوود آن را روايت كرده است، (5152).

"همانا مبعوث شده ام تا اخلاق شایسته را به تكميل نمايم".

امام بخارى آن را در "صحیح الادب المفرد" روايت كرده است، (207).

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"همانا محبوبترین شما در نزد من و نزديكترين شما به من در روز قیامت، خوش اخلاق ترین شماست، و همانا مبغوض ترين شما در نزد من و دورترين شما از من در مكان ديدارها در روز قيامت، افراد بيهوده گو و گذافه گو و "مُتَفَيهقون" هستند، گفتند: ای رسول الله! افراد بيهوده گو و گذافه كو را می شناسيم، اما "مُتَفَيهقون" چه کسانی هستند؟ فرمود: خودپسندگان متكبر".

شيخ آلبانى آن را در "السلسله الصحیحه" آورده است، (791).

و عبدالله بن عمرو بن العاص - رضى الله عنهما - روايت كرده است كه: "رسول الله - صلى الله عليه و سلم - دشنام دهنده و ناسزاگو نبودند، و ايشان مى فرمود: همانا بهترين شما نيک رفتارترين شماست".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (3559).

و دیگر آیات و احادیثی که نشان می دهد اسلام به طور کلی به اخلاق هاى بزرگوار و رفتارهاى پسنديده، تشویق مى نمايد.

از دیگر چیزهایی که اسلام به آن دستور مى دهد: راست گفتارى است، رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"راستگو باشيد، همانا راستگويى به سوى نیکوکاری فرا می خواند و نیکوکاری به سوى بهشت فرا می خواند، و فردى پيوسته راستگويى مى كند و در پی راستگويى می باشد تا اينكه نزد الله به عنوان فرد بسيار راستگو، نوشته می شود".

امام مسلم آن را روايت كرده است، (2607).

از دیگر مواردی که اسلام به آن دستور می دهد: ادای امانت است، الله متعال می فرماید:

{همانا الله به شما دستور مى دهد که امانت ها را به صاحبانش بازگردانید}.

[النساء: 58].

و از دیگر چیزهایی که اسلام به آن دستور می دهد، پاکدامنی است، رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"سه تن حق الله است كه آنان را يارى رساند، و از آن كسانى كه نام برد: ازدواج كننده اى است كه براى پاکدامنی ازدواج می کند".

امام ترمذی آن را در سنن روايت كرده است، (1655).

و از دعاهاى پیامبر - صلی الله علیه و سلم - این بود که می فرمود:

"الهى من از تو هدایت، تقوا، پاکدامنی و بی نیازی را خواهانم".

امام مسلم آن را روايت كرده است، (2721).

و از چیزهای دیگری که اسلام به آن دستور می هد، حیا است، رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"حیا به چیزی جز خیر نمی انجامد".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (6117).

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"در هر دینی اخلاق (ویژه ای) وجود دارد و اخلاق اسلام، حیا است".

امام بیهقی آن را در شعب الایمان روايت كرده است، (6 2619).

و از دیگر اموری که اسلام به آن دستور می دهد، شجاعت است، انس - رضی الله عنه - روایت مى كند که گفت:

"پیامبر - صلی الله علیه و سلم - بهترین، شجاع ترین و بخشنده ترین مردم بود، يكبار اهل مدینه (به سبب صدایی بلند) دچار وحشت شدند، پس پیامبر - صلی الله علیه و سلم - زودتر از آنان سوار بر اسب (به سوی آن صدا) شتافتند".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (2820).

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - از ترسو بودن به الله پناه می برددند، و می فرمود:

"الهى من از ترسو بودن به تو پناه می برم".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (6374).

از دیگر چیزهایی که اسلام به آن دستور می دهد، بذل و بخشش است، الله متعال می فرماید:

{مثل کسانی که اموال خود را در راه الله انفاق می کنند، همانند دانه ای است که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه یکصد دانه باشد، و الله برای هر كسى که بخواهد چند برابر می کند، و الله گشایشگر داناست}.

[البقره: 261].

و از جمله اخلاق رسول الله - صلی الله علیه و سلم - بخشندگى بود، ابن عباس - رضی الله عنهما - روایت كرده که گفت:

"پیامبر - صلی الله علیه و سلم - بخشنده ترین مردم در (رساندن) خیر بود، و در رمضان بيشتر بخشنده بود، هنگامى كه جبرئیل به دیدارشان می آمدند، و جبرئیل - علیه السلام - هر شب ماه رمضان تا پایان آن به دیدارشان می آمدند، و پیامبر - صلی الله علیه و سلم - قرآن را بر وی عرضه می داشتند، پس هرگاه جبرئیل به دیدار ایشان می آمدند، در (رساندن) خیر، بخشنده تر از باد وزان بود".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (1902).

از جمله اموری که اسلام به آن دستور مى دهد، یاری رساندن به نیازمند، فریادرسی ستمدیده، سير كردن گرسنه، نيكى با همسايه و اداى صلهٔ رحم و مهربانى با حیوانات است.

عبدالله بن عَمرو - رضی الله عنهما - روایت كرده است که مردی از پیامبر - صلی الله علیه و سلم - پرسید: "کدام (بخش از) اسلام بهتر است؟ فرمود: غذا دادن، و سلام كردن بر كسى که می شناسی و كسى كه نمی شناسى".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (12).

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"مردی در حالى كه بسيار تشنه بود در راهی روان بود، پس چاه آبی را یافت و از آن پايين رفت و آب نوشید، سپس بیرون آمد، پس سگی را دید که لَه لَه می زند و از شدت تشنگی خاک می خورد، پس آن مرد با خود گفت: همانا این سگ از شدت تشنگی به همان حالتى رسیده که من به آن رسيده بودم، پس از چاه پايين رفت و پاپوش خود را پر از آب کرد و به دهان گرفت (و بالا آمد) و به آن سگ آب داد، پس آن سگ در نزد الله از او تشكر كرد، و الله نيز او را آمرزید"، گفتند: ای رسول خدا، آیا در مهربانى كردن با حیوانات پاداش می بریم؟ فرمود: آری، در (غذا دادن يا آب دادن) به هر (مخلوقى كه) داراى جگر خیس است، پاداش وجود دارد".

ابن حبان آن را روايت كرده است، (544).

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"كمک رسان به بیوه زن و بینوا مانند مجاهد در راه الله است یا کسی که شب نماز مى خواند و روز را روزه می گیرد".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (5353).

و اسلام بر حقوق خویشاوندان تأکید می کند و صلهٔ خویشاوندان را واجب می داند، الله متعال می فرماید:

{پیامبر نسبت به مؤمنان، از خودشان سزاوارتر است، و همسران او مادران مؤمنان هستند، و در کتاب الله، خویشاوندان نسبت به همديگر از مؤمنان و مهاجران سزاوارترند، مگر اینکه به دوستانتان نیکی کنید (و سهمى از اموالتان را به آنان ببخشيد) این (حکم) در آن کتاب (لوح محفوظ) نوشته شده است}.

[الاحزاب: 6].

و نسبت به قطع پیوند خویشاوندی هشدار داده است و آن را همراه با افساد در روى زمین آورده است، الله متعال مى فرمايد:

{آیا هنگامى كه زمام امور را در دست بگيريد (و بر ضد مردم دسيسه چينى كنيد و از دستورات الهى سرپيچى كنيد و) در زمین تباهى كنید و پيوند خویشاوندانتان را قطع كنيد (22)

{آنان کسانی هستند که الله آنان را نفرين کرده، پس گوش هايشان را (از شنيدن حق) کَر كرده، و چشم هايشان را (ديدن حقيقت) کور ساخته است (23)}

[محمد: 22-23].

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید: «قطع كننده پیوند خویشاوندی وارد بهشت نمى شود".

امام مسلم آن را روايت كرده است، (2556).

خویشاوندانی که حفظ پیوند خويشاوندى با آنان واجب است، عبارتند از: فرزندان، پدر و مادر، خواهران، عموها، عمه ها، دایی ها و خاله ها هستند".

و اسلام بر حق همسایه تاکید دارد، حتی اگر هم کافر باشد، الله متعال می فرماید:

{و الله را بپرستید، و چیزی را با او شریک نگردانید، و به پدر و مادر نیکی کنید، و (همچنين) به خویشاوندان، یتیمان، بينوايان، همسایۀ خویشاوند و همسایۀ غیرخویشاوند، همنشین و (مسافران) درمانده، بردگانی که مالک آنان هستید (نیکی کنید و بدانید که) یقیناً الله کسی را که متکبر و فخرفروش باشد، دوست ندارد}.

[النساء: 36].

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"جبريل همواره در مورد همسايه مرا توصيه مى كرد تا اينكه گمان بردم همسايه از همسايه ارث خواهد برد".

ابو داوود آن را روايت كرده است، (5152).

33- اسلام پاكيزه هاى خوردنى و نوشیدنی را حلال كرده است، و به پاک كردن (درونى) قلب و پاک كردن (ظاهرى) بدن و منزل دستور داده، و به همین خاطر ازدواج را حلال نموده است، و همچنين به پیامبرانش چنین دستور داده است؛ بنابراين آنان به (استفاده كرده از) هر چیز پاكيزه اى دستور می دهند.

و اسلام خوردنى ها و نوشیدنی های پاكيزه را حلال كرده است، رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"ای مردم، همانا الله پاک است و جز پاكى را نمی پذیرد، و همانا الله مؤمنان را به همان چیزی امر نموده که پیامبران را نيز به آن امر نموده است، الله متعال می فرماید: {ای پیامبران از پاكيزه ها بخورید و اعمال نیک انجام دهید، من به آنچه كه انجام می دهید، آگاهم} و الله متعال می فرماید: {ای کسانی که ایمان آورده اید، از چیزهای پاکیزه ای که روزی شما قرار داده ایم بخورید، و شکرِ الله را به جای آورید، اگر تنها او را پرستش می کنید}". آيات مذكور، فرمود: سپس مردی را یاد کرد که سفرش طولانى بوده، (به همين خاطر) موهايش ژولیده و غبارآلود شده، (با اين حالت) دستانش را (براى دعا) به سوى آسمان بلند می کند (و مى گويد): یا الهى یا الهى! در حالى كه غذایش حرام است و لباسش حرام است و نوشیدنی اش حرام است و (بدنش) با حرام تغذیه شده، پس چگونه دعايش مستجاب مى شود؟!".امام مسلم آن را روايت كرده است، (1015).و الله متعال می فرماید:{بگو: چه کسی لباس (و زينت هايى) را که الله برای بندگانش پديد آورده و روزی های پاکيزه را حرام کرده است؟!، بگو: اين (نعمت هاى پاکيزه) در زندگی دنيا برای کسانی است که ايمان آورده اند، (اگر چه کافران نيز در اين دنيا از آنها بهره مند می شوند، اما) روز قيامت خاص (برای مومنان) خواهد بود، اين چنين آيات (خود) را برای گروهی که می دانند بيان می کنيم}.[الاعراف: 32].و اسلام همچنین به پاک كردن (درونى) قلب و پاک كردن (ظاهرى) بدن و منزل دستور داده است، و به همین خاطر ازدواج را حلال نموده است، و همچنين به پیامبران و رسولان چنین دستور داده است؛ بنابراين آنان به (استفاده از) هر چیز پاكيزه اى دستور می دهند، الله متعال مى فرمايد:{و الله برای شما از (جنس) خودتان همسرانی قرار داد، و از همسرانتان برای شما فرزندان و نوادگان پدید آورد، و از پاکیزه ها به شما روزی داد، آیا به باطل ایمان می آورند، و آنان به نعمت الله کفر می ورزند؟!}.[النحل: 72].و الله متعال می فرماید:{و لباس هايت را پاکیزه بدار (4)و از پلیدی دوری کن (5)}.[المدثر: 4-5].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"کسی که در دلش به اندازه ذره ای تکبر وجود داشته باشد، وارد بهشت نمی شود، مردی (از ايشان) پرسید: شخصى كه دوست دارد لباسش و کفشش زیبا باشد (آيا ايرادى دارد)؟ فرمود: الله زیباست و زیبایی را دوست دارد، تکبر، زیر پا نهادن حق و تحقیر کردن مردم است".امام مسلم آن را روايت كرده است، (91).

"ای مردم، همانا الله پاک است و جز پاكى را نمی پذیرد، و همانا الله مؤمنان را به همان چیزی امر نموده که پیامبران را نيز به آن امر نموده است، الله متعال می فرماید: {ای پیامبران از پاكيزه ها بخورید و اعمال نیک انجام دهید، من به آنچه كه انجام می دهید، آگاهم} و الله متعال می فرماید: {ای کسانی که ایمان آورده اید، از چیزهای پاکیزه ای که روزی شما قرار داده ایم بخورید، و شکرِ الله را به جای آورید، اگر تنها او را پرستش می کنید}". آيات مذكور، فرمود: سپس مردی را یاد کرد که سفرش طولانى بوده، (به همين خاطر) موهايش ژولیده و غبارآلود شده، (با اين حالت) دستانش را (براى دعا) به سوى آسمان بلند می کند (و مى گويد): یا الهى یا الهى! در حالى كه غذایش حرام است و لباسش حرام است و نوشیدنی اش حرام است و (بدنش) با حرام تغذیه شده، پس چگونه دعايش مستجاب مى شود؟!".

امام مسلم آن را روايت كرده است، (1015).

و الله متعال می فرماید:

{بگو: چه کسی لباس (و زينت هايى) را که الله برای بندگانش پديد آورده و روزی های پاکيزه را حرام کرده است؟!، بگو: اين (نعمت هاى پاکيزه) در زندگی دنيا برای کسانی است که ايمان آورده اند، (اگر چه کافران نيز در اين دنيا از آنها بهره مند می شوند، اما) روز قيامت خاص (برای مومنان) خواهد بود، اين چنين آيات (خود) را برای گروهی که می دانند بيان می کنيم}.

[الاعراف: 32].

و اسلام همچنین به پاک كردن (درونى) قلب و پاک كردن (ظاهرى) بدن و منزل دستور داده است، و به همین خاطر ازدواج را حلال نموده است، و همچنين به پیامبران و رسولان چنین دستور داده است؛ بنابراين آنان به (استفاده از) هر چیز پاكيزه اى دستور می دهند، الله متعال مى فرمايد:

{و الله برای شما از (جنس) خودتان همسرانی قرار داد، و از همسرانتان برای شما فرزندان و نوادگان پدید آورد، و از پاکیزه ها به شما روزی داد، آیا به باطل ایمان می آورند، و آنان به نعمت الله کفر می ورزند؟!}.

[النحل: 72].

و الله متعال می فرماید:

{و لباس هايت را پاکیزه بدار (4)

و از پلیدی دوری کن (5)}.

[المدثر: 4-5].

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"کسی که در دلش به اندازه ذره ای تکبر وجود داشته باشد، وارد بهشت نمی شود، مردی (از ايشان) پرسید: شخصى كه دوست دارد لباسش و کفشش زیبا باشد (آيا ايرادى دارد)؟ فرمود: الله زیباست و زیبایی را دوست دارد، تکبر، زیر پا نهادن حق و تحقیر کردن مردم است".

امام مسلم آن را روايت كرده است، (91).

34- و اسلام اصول و پايه هاى محرمات، مانند شرک ورزيدن به الله، کفر، بت پرستی، نسبت دادن سخنی به الله بدون علم و دانش، کشتن فرزندان، کشتن جانی که حرمت دارد، تباهی در زمین، جادوگری، فحشاى ظاهرى و پنهان، زناكارى، همجنس گرايى، ربا خوارى، خوردن گوشت مردار، خوردن آنچه كه برای بت ها قربانی شده، گوشت خوک و دیگر نجاست ها و ناپاکی ها، خوردن مال یتیم، كم كردن پيمانه يا وزن و قطع پیوند خویشاوندی را حرام كرده است، و (تشريعات) همهٔ پیامبران - عليهم السلام - بر تحریم این موارد اتفاق دارد.

اسلام اصول و پايه هاى محرمات، مانند شرک ورزيدن به الله، کفر، بت پرستی، نسبت دادن سخنی به الله بدون علم و دانش، کشتن فرزندان، را حرام كرده است، الله متعال می فرماید:{بگو: بیایید آنچه را که پروردگارتان بر شما حرام كرده است، برایتان بخوانم: اينكه چیزى را با او شریک قرار ندهید و به پدر و مادر نیکی كنید و فرزندان خود را از (ترس) تنگدستى نكشید، ما به شما و آنان روزى مى دهيم، و به (کارهای) زشت و ناشايست آنچه آشکار باشد يا پنهان نزديک نشويد، و کسی که الله (به قتل رساندنش او) را حرام کرده است، جز به حق، نکشيد، اين چيزی است که الله شما را به آن سفارش نموده است، شايد که خرد ورزيد (151)و به مال یتیم نزدیک نشوید، مگر به بهترین صورتى (که در راستاى منفعت او باشد) تا به سن (بلوغ و) رشد (عقلى) خود برسد، و (سنجش) پیمانه و (وزن) ترازو را به عدالت رعايت کنید، ما هیچ کس را جز به اندازۀ توانش تکلیف نمی کنیم، و هنگامی که سخن می گویید (یا گواهی می دهید) عدالت را رعایت کنید، هر چند (دربارۀ) خویشاوند باشد، و به عهد و پیمان الله وفا کنید، این است (آنچه الله) شما را به (پیروی از) آن سفارش كرده است، شايد که پند گیرید (152)}.[الانعام: 151-152].و الله متعال می فرماید:{بگو: همانا (الله) کارهای زشت را، چه آشکارا باشد و چه پنهان، و (نیز) گناه و سرکشی بنا حق را، حرام کرده است، و اينكه چیزی را شریک الله قرار دهید که الله دلیلی بر (حقانیت) آن نازل نکرده است، و چیزی را که نمی دانید به الله نسبت دهید (حرام نموده است)}.[الاعراف: 33].و اسلام کشتن جان محترم را حرام دانسته است، الله متعال می فرماید:{و كسى را كه الله (به قتل رساندن آن را) حرام كرده است جز به‏ حق نكشید، و هر کس به ستم كشته شود، به قیّم او قدرت (و حق قصاص) داده ایم، او نیز نباید در (کیفر) قتل زیاده روى كند، بی تردید، او (ولیّ دَم) تحت حمایت (الله و شريعت او) قرار دارد}.[الاسراء: 33].و الله متعال می فرماید:{و کسانی که معبودی دیگر با الله نمی خوانند و کسی که الله [کشتن او را) حرام کرده است، جز به‏ حق نمی کشند، و زنا نمی کنند، و هر کس این (گناهان) را مرتکب شود، کیفر گناه (خویش) را می بیند}.[الفرقان: 68].و همچنین اسلام، افساد و تبهكارى بر روی زمین را حرام دانسته است، الله متعال می فرماید:{و در زمین پس از اصلاح آن تباهى نكنيد}.[الاعراف: 56].الله متعال در بیان حال شعیب نبی - علیه السلام - آورده که ایشان خطاب به قومشان فرمود:{ای قوم من، الله را پرستش کنید که جز او معبودی (بحق) ندارید، یقیناً از (سوی) پروردگارتان برای شما دلیلی روشن آمده است، پس (حق) پیمانه و ترازو را کامل (و صحيح) ادا کنید، و از (ارزش) كالاى مردم نکاهید، و در زمین پس از اصلاح آن فساد نکنید، اگر ایمان دارید، این برای شما بهتر است}.[الاعراف: 85].اسلام جادوگری را حرام كرده است، الله سبحانه و تعالی می فرماید:{و آنچه را که در دست راست خود داری، بیفکن تا [تمام] آنچه را که ساخته اند ببلعد، بی تردید، آنچه آنان ساخته اند، فقط نیرنگ جادوگر است، و جادوگر هر جا که باشد (و هر چه انجام دهد)، رستگار نمی گردد}.[طه: 69].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"از هفت گناه هلاک كننده دورى كنيد، گفتند: يا رسول الله، كدام ها هستند؟ فرمودند: شرک ورزيدن به الله متعال، سحر، قتل نفسى كه الله متعال آن را حرام كرده، مگر به حق آن، رباخوارى، خوردن مال يتيم، فرار كردن هنگام نبرد و هجوم، و تهمت زدن به زنان مؤمن پاكدامن بى گناه".امام بخاری آن را روايت كرده است، (6857).اسلام فحشای آشکار و پنهان و زناكارى و عمل قوم لوط (همجنسگرايى) را حرام دانسته است، در آغاز این فقره آیات دال بر این تحریم را آوردیم، اسلام همچنین رباخوارى را حرام كرده است، الله متعال می فرماید:{ای کسانی که ایمان آورده اید، از الله بترسيد اگر مؤمن هستید، و آنچه را که از (مطالبات) ربا باقی مانده است رها کنید (278)پس اگر (چنین) نکردید، بدانید که الله و رسولش با شما پیکار خواهند کرد، و اگر توبه کردید، اصل سرمایه هایتان از آن شماست، (بنابراين) نه ستم می کنید و نه بر شما ستم وارد می شود}.[البقره: 278-279].الله متعال هیچ گناهکاری را همچون رباخواران تهدید به جنگ نکرده است؛ زیرا رباخوارى به تباهی دین، وطن، مال و جان می انجامد.اسلام مردارخواری و خوردن آنچه برای بت ها ذبح شده و گوشت خوک را حرام كرده است، الله متعال می فرماید:{(گوشت) مردار، و خون و گوشت خوک و آنچه (هنگام ذبح) نام غیر الله بر آن برده شود، و (حیوانات) خفه شده، و با ضربه زدن مرده باشد، و از بلندی افتاده، و به ضربه شاخ (حیوان دیگری) مرده باشد، و آنچه درندگان خورده باشند، - مگر آنکه ذبح (شرعی) کرده باشید -، و آنچه برای بت ها ذبح شده، و آنکه با تیرهای فال بخت و قسمت طلب کنید (همه) بر شما حرام شده، و (روی آوردن به تمام) اینها فسق و نافرمانی است}.[المائده: 3].اسلام نوشیدن مست كننده ها و دیگر انواع نجاسات و ناپاکی ها را حرام كرده است، الله متعال می فرماید:{ای کسانی که ایمان آورده اید، بی تردید، شراب و قمار و بت ها و تیرهای قرعه کشی (فالگیری) پلید (و) از عمل شیطان هستند، پس از آنها دوری کنید، شايد که رستگار شوید (90){همانا شیطان می خواهد با شراب و قمار، در میان شما دشمنی و کینه ایجاد کند و شما را از یاد الله و از نماز بازدارد، پس آیا از آن ها دست برمی دارید؟}.[المائده: 90-91].پیشتر در بخش شماره (31) بیان شد که الله متعال از جمله صفات رسول الله - صلی الله علیه و سلم - در تورات، این را ذکر کرده که وی ناپاکی ها را بر آنان حرام می گرداند، الله متعال می فرماید:{کسانی که از (اين) فرستاده و پیامبر درس نخوانده ى (الله) پیروی می کنند، (پیامبرى) که (همانا) نام (و نشانه های) نوشته شدۀ او را در نزد خود در تورات و انجیل می یابند، (كسى كه) آنان را به نیکی‏ ها فرمان می دهد و از پليدى‏ ها باز می دارد، و پاکیزه ها را برایشان حلال می گرداند و پلیدی‏ ها را بر آنان حرام می کند، و بار گران (تکالیف شرعی) را كه بر آنان (واجب) بوده، از (عهدۀ) آنان بر می دارد}.[الاعراف: 157].اسلام، خوردن مال یتیم را حرام كرده است، الله متعال می فرماید:{و به یتیمان اموالشان را تحويل دهيد، و (اموال) ناپاک (خود) را با (اموال) پاک (یتیمان) عوض نکنید، و اموال آنان را (با مخلوط كردن در) اموال خودتان، نخورید، به راستی که این گناه بزرگی است}.[النساء: 2].و الله متعال می فرماید:{در حقیقت، کسانی که اموال یتیمان را به ستم می خورند، جز این نیست که آتش در شکم خویش فرو می برند، و به زودی به آتشی برافروخته در می آیند}.[النساء: 10].اسلام کم فروشی از طریق دستکاری پیمانه و ترازو را حرام نموده است، الله متعال می فرماید:{واى به حال کم فروشان (در پيمانه ها و وزن ها) (1){کسانی که چون (برای خود) از مردم پیمانه می کنند، حق خود را کامل می گیرند (2)و هنگامی که (می خواهند) برای آنان پیمانه یا وزن کنند، کم می گذارند (3)آیا آنان گمان نمی کنند که (روز قیامت فرا می رسد و آنان از قبرها) برانگیخته می‏ شوند؟ (4)}.[المطففين: 1-4].

{بگو: بیایید آنچه را که پروردگارتان بر شما حرام كرده است، برایتان بخوانم: اينكه چیزى را با او شریک قرار ندهید و به پدر و مادر نیکی كنید و فرزندان خود را از (ترس) تنگدستى نكشید، ما به شما و آنان روزى مى دهيم، و به (کارهای) زشت و ناشايست آنچه آشکار باشد يا پنهان نزديک نشويد، و کسی که الله (به قتل رساندنش او) را حرام کرده است، جز به حق، نکشيد، اين چيزی است که الله شما را به آن سفارش نموده است، شايد که خرد ورزيد (151)

و به مال یتیم نزدیک نشوید، مگر به بهترین صورتى (که در راستاى منفعت او باشد) تا به سن (بلوغ و) رشد (عقلى) خود برسد، و (سنجش) پیمانه و (وزن) ترازو را به عدالت رعايت کنید، ما هیچ کس را جز به اندازۀ توانش تکلیف نمی کنیم، و هنگامی که سخن می گویید (یا گواهی می دهید) عدالت را رعایت کنید، هر چند (دربارۀ) خویشاوند باشد، و به عهد و پیمان الله وفا کنید، این است (آنچه الله) شما را به (پیروی از) آن سفارش كرده است، شايد که پند گیرید (152)}.

[الانعام: 151-152].

و الله متعال می فرماید:

{بگو: همانا (الله) کارهای زشت را، چه آشکارا باشد و چه پنهان، و (نیز) گناه و سرکشی بنا حق را، حرام کرده است، و اينكه چیزی را شریک الله قرار دهید که الله دلیلی بر (حقانیت) آن نازل نکرده است، و چیزی را که نمی دانید به الله نسبت دهید (حرام نموده است)}.

[الاعراف: 33].

و اسلام کشتن جان محترم را حرام دانسته است، الله متعال می فرماید:

{و كسى را كه الله (به قتل رساندن آن را) حرام كرده است جز به‏ حق نكشید، و هر کس به ستم كشته شود، به قیّم او قدرت (و حق قصاص) داده ایم، او نیز نباید در (کیفر) قتل زیاده روى كند، بی تردید، او (ولیّ دَم) تحت حمایت (الله و شريعت او) قرار دارد}.

[الاسراء: 33].

و الله متعال می فرماید:

{و کسانی که معبودی دیگر با الله نمی خوانند و کسی که الله [کشتن او را) حرام کرده است، جز به‏ حق نمی کشند، و زنا نمی کنند، و هر کس این (گناهان) را مرتکب شود، کیفر گناه (خویش) را می بیند}.

[الفرقان: 68].

و همچنین اسلام، افساد و تبهكارى بر روی زمین را حرام دانسته است، الله متعال می فرماید:

{و در زمین پس از اصلاح آن تباهى نكنيد}.

[الاعراف: 56].

الله متعال در بیان حال شعیب نبی - علیه السلام - آورده که ایشان خطاب به قومشان فرمود:

{ای قوم من، الله را پرستش کنید که جز او معبودی (بحق) ندارید، یقیناً از (سوی) پروردگارتان برای شما دلیلی روشن آمده است، پس (حق) پیمانه و ترازو را کامل (و صحيح) ادا کنید، و از (ارزش) كالاى مردم نکاهید، و در زمین پس از اصلاح آن فساد نکنید، اگر ایمان دارید، این برای شما بهتر است}.

[الاعراف: 85].

اسلام جادوگری را حرام كرده است، الله سبحانه و تعالی می فرماید:

{و آنچه را که در دست راست خود داری، بیفکن تا [تمام] آنچه را که ساخته اند ببلعد، بی تردید، آنچه آنان ساخته اند، فقط نیرنگ جادوگر است، و جادوگر هر جا که باشد (و هر چه انجام دهد)، رستگار نمی گردد}.

[طه: 69].

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"از هفت گناه هلاک كننده دورى كنيد، گفتند: يا رسول الله، كدام ها هستند؟ فرمودند: شرک ورزيدن به الله متعال، سحر، قتل نفسى كه الله متعال آن را حرام كرده، مگر به حق آن، رباخوارى، خوردن مال يتيم، فرار كردن هنگام نبرد و هجوم، و تهمت زدن به زنان مؤمن پاكدامن بى گناه".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (6857).

اسلام فحشای آشکار و پنهان و زناكارى و عمل قوم لوط (همجنسگرايى) را حرام دانسته است، در آغاز این فقره آیات دال بر این تحریم را آوردیم، اسلام همچنین رباخوارى را حرام كرده است، الله متعال می فرماید:

{ای کسانی که ایمان آورده اید، از الله بترسيد اگر مؤمن هستید، و آنچه را که از (مطالبات) ربا باقی مانده است رها کنید (278)

پس اگر (چنین) نکردید، بدانید که الله و رسولش با شما پیکار خواهند کرد، و اگر توبه کردید، اصل سرمایه هایتان از آن شماست، (بنابراين) نه ستم می کنید و نه بر شما ستم وارد می شود}.

[البقره: 278-279].

الله متعال هیچ گناهکاری را همچون رباخواران تهدید به جنگ نکرده است؛ زیرا رباخوارى به تباهی دین، وطن، مال و جان می انجامد.

اسلام مردارخواری و خوردن آنچه برای بت ها ذبح شده و گوشت خوک را حرام كرده است، الله متعال می فرماید:

{(گوشت) مردار، و خون و گوشت خوک و آنچه (هنگام ذبح) نام غیر الله بر آن برده شود، و (حیوانات) خفه شده، و با ضربه زدن مرده باشد، و از بلندی افتاده، و به ضربه شاخ (حیوان دیگری) مرده باشد، و آنچه درندگان خورده باشند، - مگر آنکه ذبح (شرعی) کرده باشید -، و آنچه برای بت ها ذبح شده، و آنکه با تیرهای فال بخت و قسمت طلب کنید (همه) بر شما حرام شده، و (روی آوردن به تمام) اینها فسق و نافرمانی است}.

[المائده: 3].

اسلام نوشیدن مست كننده ها و دیگر انواع نجاسات و ناپاکی ها را حرام كرده است، الله متعال می فرماید:

{ای کسانی که ایمان آورده اید، بی تردید، شراب و قمار و بت ها و تیرهای قرعه کشی (فالگیری) پلید (و) از عمل شیطان هستند، پس از آنها دوری کنید، شايد که رستگار شوید (90)

{همانا شیطان می خواهد با شراب و قمار، در میان شما دشمنی و کینه ایجاد کند و شما را از یاد الله و از نماز بازدارد، پس آیا از آن ها دست برمی دارید؟}.

[المائده: 90-91].

پیشتر در بخش شماره (31) بیان شد که الله متعال از جمله صفات رسول الله - صلی الله علیه و سلم - در تورات، این را ذکر کرده که وی ناپاکی ها را بر آنان حرام می گرداند، الله متعال می فرماید:

{کسانی که از (اين) فرستاده و پیامبر درس نخوانده ى (الله) پیروی می کنند، (پیامبرى) که (همانا) نام (و نشانه های) نوشته شدۀ او را در نزد خود در تورات و انجیل می یابند، (كسى كه) آنان را به نیکی‏ ها فرمان می دهد و از پليدى‏ ها باز می دارد، و پاکیزه ها را برایشان حلال می گرداند و پلیدی‏ ها را بر آنان حرام می کند، و بار گران (تکالیف شرعی) را كه بر آنان (واجب) بوده، از (عهدۀ) آنان بر می دارد}.

[الاعراف: 157].

اسلام، خوردن مال یتیم را حرام كرده است، الله متعال می فرماید:

{و به یتیمان اموالشان را تحويل دهيد، و (اموال) ناپاک (خود) را با (اموال) پاک (یتیمان) عوض نکنید، و اموال آنان را (با مخلوط كردن در) اموال خودتان، نخورید، به راستی که این گناه بزرگی است}.

[النساء: 2].

و الله متعال می فرماید:

{در حقیقت، کسانی که اموال یتیمان را به ستم می خورند، جز این نیست که آتش در شکم خویش فرو می برند، و به زودی به آتشی برافروخته در می آیند}.

[النساء: 10].

اسلام کم فروشی از طریق دستکاری پیمانه و ترازو را حرام نموده است، الله متعال می فرماید:

{واى به حال کم فروشان (در پيمانه ها و وزن ها) (1)

{کسانی که چون (برای خود) از مردم پیمانه می کنند، حق خود را کامل می گیرند (2)

و هنگامی که (می خواهند) برای آنان پیمانه یا وزن کنند، کم می گذارند (3)

آیا آنان گمان نمی کنند که (روز قیامت فرا می رسد و آنان از قبرها) برانگیخته می‏ شوند؟ (4)}.

[المطففين: 1-4].

اسلام قطع پیوند خویشاوندی را حرام كرده است، در بخش شمارهٔ (31) به ذکر آیات و احادیث دال بر آن پرداختیم، (شريعت) همه اين پیامبران و رسولان - علیهم السلام - بر تحریم این محرمات اتفاق دارد.

35- اسلام از اخلاق نکوهیده، مانند: دروغ، غل والغش، غدر و خیانت، فريبكارى، حسادت، نیرنگ زشت، دزدی، تجاوزگری و ستمگری نهی کرده، و از هرگونه اخلاق ناپسنديده اى نهى كرده است.

اسلام به طور کلی از اخلاق ناپسند نهى می كند، الله متعال می فرماید:{و (با بی اعتنایی) از مردم روی مگردان، و مغرورانه روى زمین راه نرو، همانا الله هیچ متکبر فخرفروشی را دوست ندارد}.[لقمان: 18].رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"همانا محبوبترین شما در نزد من و نزديكترين شما به من در روز قیامت، خوش اخلاق ترین شماست، و همانا مبغوض ترين شما در نزد من و دورترين شما از من در مكان ديدارها در روز قيامت، افراد بيهوده گو و گذافه گو و "مُتَفَيهقون" هستند، گفتند: ای رسول الله! افراد بيهوده گو و گذافه كو را می شناسيم، اما "مُتَفَيهقون" چه کسانی هستند؟ فرمود: خودپسندگان متكبر".آلبانى آن را در السلسه الصحيحه آورده است، (791).اسلام از دروغ گفتن نهی می کند، الله متعال می فرماید:{همانا الله كسى را که اسرافکار دروغگو باشد، هدایت نمی کند}.[غافر: 28].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"از دروغگويى برحذر باشید؛ زیرا دروغگويى (انسان را) به سوی گناهان هدایت می کند، و گناهان (انسان را) به سوی دوزخ هدایت می کند، و شخص پيوسته دروغگويى می كند و در پی دروغگويى می باشد تا اينكه نزد الله به عنوان دروغگو نوشته می شود".امام مسلم آن را روايت كرده است، (2607).و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"نشانهٔ منافق سه چیز است: هرگاه سخن گوید، دروغ مى گوید، و هرگاه وعده دهد خلاف وعده کند، و هرگاه امانتى به او سپرده شود، در آن خیانت کند".امام بخاری آن را روايت كرده است، (6095).اسلام از غل و غش نهی می کند.در حديثى آمده که رسول الله - صلی الله علیه و سلم - (در بازار مدينه) از کنار کیسه ای غذا (غلات و حبوبات) مى گذشت، پس دستش را به درون آن فرو برد، سپس انگشتانشان خیس شد، پس فرمود: "این چیست ای صاحب غذا؟ گفت: باران خورده ای رسول الله، فرمود: چرا (قسمت خيس شده ى) آن را بالا قرار نداده اى تا مردم آن را ببیند؟ کسی که غل و غش کند از من نیست".امام مسلم آن را روايت كرده است، (102).اسلام از غدر، خیانت و فریب نهی کرده است، الله متعال می فرماید:{ای کسانی که ایمان آورده اید، به الله و پیامبر خیانت نکنید و (همچنین) در امانت‏ هایتان خیانت نکنید، در حالی که شما آگاهى داريد}.[الانفال: 27].و الله متعال می فرماید:{(همان) کسانی که به پیمان الله وفادار هستند، و عهدشكنى نمى كنند}.[الرعد: 20].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - هنگام فرستادن لشکرى برای جهاد، خطاب به آنان می فرمود:"جهاد كنيد و در غنایم خیانت نکنید، و غدر نكنيد و به اجساد ضربه نزنيد، و کودکان را نکشید".امام مسلم آن را روايت كرده است، (1731).و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"چهار (خصلت) وجود دارد که اگر آنها در هر کسی وجود داشته باشند، او منافق خالص است و كسى كه در وی یک خصلت از آنها وجود داشته باشد، خصلتی از نفاق در او وجود دارد تا اينكه آن را رها کند: هرگاه او را امانتدار چيزى قرار دهند خیانت كند، و هرگاه سخن گوید دروغ گوید، و هرگاه عهد و پیمان بندد غدر كند، و هرگاه با كسى خصومت ورزد فسق و فجور كند".امام بخاری آن را روايت كرده است، (34).اسلام از حسادت نهی می کند، الله متعال می فرماید:{آیا به مردم به خاطر آنچه الله از فضل خویش به آنان بخشیده، حسادت می ورزند؟ يقيناً ما به خاندان ابراهیم کتاب و حکمت عطا كرديم، و به آنان فرمانروایی بزرگی بخشیدیم}.[النساء: 54].و الله متعال می فرماید:{بسيارى از اهل کتاب، از روی حسدی که در وجودشان است، آرزو دارند که شما را بعد از ایمانتان به حال کفر باز گردانند، پس از اینکه حق برای آنان روشن شده است، پس شما عفو کنید و در گذرید، تا الله فرمان خویش را (برای جهاد با آنان) صادر نماید، همانا الله بر هر چیزی تواناست}.[البقره: 109].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"بيمارى هاى (درونى) امت های پيش از شما كه حسادت و کینه توزی است، در میان شما هم پدیدار شده اند، و آنها تراشنده هستند، نمی گویم موها را مى تراشند، بلکه دین را مى تراشند (و از بين مى برند)، قسم به آنكه جانم در دست اوست، به بهشت داخل نمی شوید تا آنكه ایمان بياوريد، و ایمان نمی آورید تا آينكه یکدیگر را دوست بدارید، آیا شما را از چیزی آگاه نسازم که آن را برای شما استوار مى گرداند؟ سلام كردن را در بين همديگر منتشر كنيد".امام ترمذی آن را در سنن روايت كرده است، (2510).اسلام از نیرنگ های بد نهی می کند، الله متعال می فرماید:{و اينگونه در هر شهرى بزرگان آن را بزهكاران قرار داديم تا در آن به نیرنگ بپردازند، و آنان جز به خود نیرنگ نمی زنند، ولى خودشان درک نمی كنند}.[الانعام: 123].الله متعال ما را آگاه نموده که یهودیان تلاش کردند مسیح - علیه السلام - را بکشند، اما الله نیرنگشان را به آنان باز گرداند و بیان داشت که نیرنگ بد تنها گریبان اهل خود را خواهد گرفت، الله متعال می فرماید:{پس هنگامى كه عیسی از ايشان احساس کفر (و نافرمانى) كرد، گفت: چه کسانی یاوران من (در راه دعوت) به سوی الله هستند؟ حواریون گفتند: ما یاوران (دین) الله هستیم، به الله ایمان آورده ایم و (تو نیز) گواه باش که ما تسلیم (او) هستیم (52)پروردگارا، به آنچه كه نازل کرده ای ایمان آوردیم، و از فرستادۀ (تو) پیروی نمودیم، پس ما را در زمرۀ گواهان بنویس (53)پس (يهوديان و دشمنان عيسى براى كشتن او) مکر ورزیدند، و الله (نیز در مقابلشان) مکر نمود، و الله بهترین مکرکنندگان است (54)(به یاد آوريد) هنگامی که الله به عیسی فرمود: ای عیسی، من تو را (همكنون) به سوی خویش بالا می برم، و (بعد از آنكه تو را به زمين فروفرستادم) مى ميرانم، و تو را از (تهمت هاى) کسانی که کفر ورزیده اند، پاک می گردانم (و رها مى سازم) و تا روز رستاخیز کسانی را که از تو پیروی کرده اند، برتر از کسانی قرار می دهم که کفر ورزیده اند، سپس بازگشتتان به سوی من است، آنگاه در (مورد) آنچه كه اختلاف داشتيد، در میانتان داوری می کنم}[آل عمران: 52-55].و الله متعال خبر داده که قوم پیامبر صالح - علیه السلام - نیز قصد کشتن او را داشتند، و تدبیر و نیرنگ بخرج دادند، پس الله نیرنگشان را به خودشان باز گرداند، و خودشان و قومشان را نابود ساخت.{گفتند: به الله سوگند یاد کنید که بر صالح و خانواده اش شبیخون مى زنيم، (و آنان را به قتل مى رسانيم)، سپس به ولى دم او مى گوییم: ما هنگام نابودى خانواده اش حاضر نبودیم، و قطعاً راست می گوییم (49)و آنان (برای قتل صالح و پیروانش) نیرنگی انديشيدند، و ما (نیز برای نابودی کافران) نیرنگی اندیشیدیم، در حالی که آنان نمی دانستند (50)پس بنگر عاقبت نیرنگشان چه شد كه ما همۀ آنان و قومشان را نابود کردیم}.[النمل: 49-51].اسلام از دزدی نهی می کند، رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"زناکار در حالى كه زنا مى كند مؤمن نیست، و سارق در حالى كه سرقت مى كند مؤمن نیست، و شرابخوار در حالى كه شراب مى نوشيدن مؤمن نیست، و هنوز (درگاه) توبه كردن باز است".امام بخاری آن را روايت كرده است، (6810).اسلام از تجاوزگرى نهی می کند، الله متعال می فرماید:{همانا الله به عدالت، نیکوکاری و بخشش به خویشاوندان دستور می دهد، و از فحشا، منكر و تجاوزگرى نهى می كند، الله شما را نصحيت می كند، شايد پند گیرید}.[النحل: 90].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"همانا الله به من وحی کرده که تواضع پیشه باشيد تا اينكه کسی بر کس ديگرى (ظلم و) تجاوزگرى نكند، و کسی بر کس ديگرى فخرفروشى نكند".ابو داود آن را روايت كرده است، (4895).اسلام از ستمگری نهی کرده است، الله متعال مى فرمايد:{و الله ستمکاران را دوست ندارد}.[آل عمران: 57].و الله متعال می فرماید:{همانا او ستمگران را رستگار نمى كند}.[الانعام: 12].و الله متعال می فرماید:{و برای ستمگران، عذابی دردناک فراهم ساخته است}.[الانسان: 31].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"سه نفر دعایشان رد نمی شود: حاکم عادل، و روزه دار تا آنكه افطار کند، و دعای مظلوم که بر روی ابرها برداشته می شود و درهای آسمان ها برایش گشوده می شود و پروردگار عزوجل می فرماید: قسم به عزتم، تو را یاری خواهم داد، اگرچه پس از مدتی ديگر باشد".امام مسلم آن را مختصرا روايت كرده است، (2749)، و امام ترمذی با شماره (2526) با اندكى اختلاف، و امام احمد با شماره (8043) آن را روايت كرده است که این لفظ روايت امام احمد است.و هنگامی که پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم -، معاذ بن جبل را به یمن فرستاد، از جمله رهنمودهاى كه به ایشان داد، فرمود:"و از دعای مظلوم بترس که همانا بین آن و الله پرده اى نیست".امام بخاری آن را روايت كرده است، (1496).و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"آگاه باشید که هر کس به اهل عهد و پيمان (از جمله كافرانى كه با اجازه رسمى وارد دولت اسلامى شده اند) ستم ورزد یا از حق او چیزی کم کند یا بیش از توانش و بدون رضایت خودش بر وی تحمیل کند، من در روز قیامت از او دفاع خواهم كرد".ابو داود آن را روايت كرده است، (3052).پس اسلام - چنانكه می بینید - از هرگونه برخورد ستمگرانه یا رفتار ظالمانه نهی می کند.

{و (با بی اعتنایی) از مردم روی مگردان، و مغرورانه روى زمین راه نرو، همانا الله هیچ متکبر فخرفروشی را دوست ندارد}.

[لقمان: 18].

رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"همانا محبوبترین شما در نزد من و نزديكترين شما به من در روز قیامت، خوش اخلاق ترین شماست، و همانا مبغوض ترين شما در نزد من و دورترين شما از من در مكان ديدارها در روز قيامت، افراد بيهوده گو و گذافه گو و "مُتَفَيهقون" هستند، گفتند: ای رسول الله! افراد بيهوده گو و گذافه كو را می شناسيم، اما "مُتَفَيهقون" چه کسانی هستند؟ فرمود: خودپسندگان متكبر".

آلبانى آن را در السلسه الصحيحه آورده است، (791).

اسلام از دروغ گفتن نهی می کند، الله متعال می فرماید:

{همانا الله كسى را که اسرافکار دروغگو باشد، هدایت نمی کند}.

[غافر: 28].

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"از دروغگويى برحذر باشید؛ زیرا دروغگويى (انسان را) به سوی گناهان هدایت می کند، و گناهان (انسان را) به سوی دوزخ هدایت می کند، و شخص پيوسته دروغگويى می كند و در پی دروغگويى می باشد تا اينكه نزد الله به عنوان دروغگو نوشته می شود".

امام مسلم آن را روايت كرده است، (2607).

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"نشانهٔ منافق سه چیز است: هرگاه سخن گوید، دروغ مى گوید، و هرگاه وعده دهد خلاف وعده کند، و هرگاه امانتى به او سپرده شود، در آن خیانت کند".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (6095).

اسلام از غل و غش نهی می کند.

در حديثى آمده که رسول الله - صلی الله علیه و سلم - (در بازار مدينه) از کنار کیسه ای غذا (غلات و حبوبات) مى گذشت، پس دستش را به درون آن فرو برد، سپس انگشتانشان خیس شد، پس فرمود: "این چیست ای صاحب غذا؟ گفت: باران خورده ای رسول الله، فرمود: چرا (قسمت خيس شده ى) آن را بالا قرار نداده اى تا مردم آن را ببیند؟ کسی که غل و غش کند از من نیست".

امام مسلم آن را روايت كرده است، (102).

اسلام از غدر، خیانت و فریب نهی کرده است، الله متعال می فرماید:

{ای کسانی که ایمان آورده اید، به الله و پیامبر خیانت نکنید و (همچنین) در امانت‏ هایتان خیانت نکنید، در حالی که شما آگاهى داريد}.

[الانفال: 27].

و الله متعال می فرماید:

{(همان) کسانی که به پیمان الله وفادار هستند، و عهدشكنى نمى كنند}.

[الرعد: 20].

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - هنگام فرستادن لشکرى برای جهاد، خطاب به آنان می فرمود:

"جهاد كنيد و در غنایم خیانت نکنید، و غدر نكنيد و به اجساد ضربه نزنيد، و کودکان را نکشید".

امام مسلم آن را روايت كرده است، (1731).

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"چهار (خصلت) وجود دارد که اگر آنها در هر کسی وجود داشته باشند، او منافق خالص است و كسى كه در وی یک خصلت از آنها وجود داشته باشد، خصلتی از نفاق در او وجود دارد تا اينكه آن را رها کند: هرگاه او را امانتدار چيزى قرار دهند خیانت كند، و هرگاه سخن گوید دروغ گوید، و هرگاه عهد و پیمان بندد غدر كند، و هرگاه با كسى خصومت ورزد فسق و فجور كند".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (34).

اسلام از حسادت نهی می کند، الله متعال می فرماید:

{آیا به مردم به خاطر آنچه الله از فضل خویش به آنان بخشیده، حسادت می ورزند؟ يقيناً ما به خاندان ابراهیم کتاب و حکمت عطا كرديم، و به آنان فرمانروایی بزرگی بخشیدیم}.

[النساء: 54].

و الله متعال می فرماید:

{بسيارى از اهل کتاب، از روی حسدی که در وجودشان است، آرزو دارند که شما را بعد از ایمانتان به حال کفر باز گردانند، پس از اینکه حق برای آنان روشن شده است، پس شما عفو کنید و در گذرید، تا الله فرمان خویش را (برای جهاد با آنان) صادر نماید، همانا الله بر هر چیزی تواناست}.

[البقره: 109].

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"بيمارى هاى (درونى) امت های پيش از شما كه حسادت و کینه توزی است، در میان شما هم پدیدار شده اند، و آنها تراشنده هستند، نمی گویم موها را مى تراشند، بلکه دین را مى تراشند (و از بين مى برند)، قسم به آنكه جانم در دست اوست، به بهشت داخل نمی شوید تا آنكه ایمان بياوريد، و ایمان نمی آورید تا آينكه یکدیگر را دوست بدارید، آیا شما را از چیزی آگاه نسازم که آن را برای شما استوار مى گرداند؟ سلام كردن را در بين همديگر منتشر كنيد".

امام ترمذی آن را در سنن روايت كرده است، (2510).

اسلام از نیرنگ های بد نهی می کند، الله متعال می فرماید:

{و اينگونه در هر شهرى بزرگان آن را بزهكاران قرار داديم تا در آن به نیرنگ بپردازند، و آنان جز به خود نیرنگ نمی زنند، ولى خودشان درک نمی كنند}.

[الانعام: 123].

الله متعال ما را آگاه نموده که یهودیان تلاش کردند مسیح - علیه السلام - را بکشند، اما الله نیرنگشان را به آنان باز گرداند و بیان داشت که نیرنگ بد تنها گریبان اهل خود را خواهد گرفت، الله متعال می فرماید:

{پس هنگامى كه عیسی از ايشان احساس کفر (و نافرمانى) كرد، گفت: چه کسانی یاوران من (در راه دعوت) به سوی الله هستند؟ حواریون گفتند: ما یاوران (دین) الله هستیم، به الله ایمان آورده ایم و (تو نیز) گواه باش که ما تسلیم (او) هستیم (52)

پروردگارا، به آنچه كه نازل کرده ای ایمان آوردیم، و از فرستادۀ (تو) پیروی نمودیم، پس ما را در زمرۀ گواهان بنویس (53)

پس (يهوديان و دشمنان عيسى براى كشتن او) مکر ورزیدند، و الله (نیز در مقابلشان) مکر نمود، و الله بهترین مکرکنندگان است (54)

(به یاد آوريد) هنگامی که الله به عیسی فرمود: ای عیسی، من تو را (همكنون) به سوی خویش بالا می برم، و (بعد از آنكه تو را به زمين فروفرستادم) مى ميرانم، و تو را از (تهمت هاى) کسانی که کفر ورزیده اند، پاک می گردانم (و رها مى سازم) و تا روز رستاخیز کسانی را که از تو پیروی کرده اند، برتر از کسانی قرار می دهم که کفر ورزیده اند، سپس بازگشتتان به سوی من است، آنگاه در (مورد) آنچه كه اختلاف داشتيد، در میانتان داوری می کنم}

[آل عمران: 52-55].

و الله متعال خبر داده که قوم پیامبر صالح - علیه السلام - نیز قصد کشتن او را داشتند، و تدبیر و نیرنگ بخرج دادند، پس الله نیرنگشان را به خودشان باز گرداند، و خودشان و قومشان را نابود ساخت.

{گفتند: به الله سوگند یاد کنید که بر صالح و خانواده اش شبیخون مى زنيم، (و آنان را به قتل مى رسانيم)، سپس به ولى دم او مى گوییم: ما هنگام نابودى خانواده اش حاضر نبودیم، و قطعاً راست می گوییم (49)

و آنان (برای قتل صالح و پیروانش) نیرنگی انديشيدند، و ما (نیز برای نابودی کافران) نیرنگی اندیشیدیم، در حالی که آنان نمی دانستند (50)

پس بنگر عاقبت نیرنگشان چه شد كه ما همۀ آنان و قومشان را نابود کردیم}.

[النمل: 49-51].

اسلام از دزدی نهی می کند، رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"زناکار در حالى كه زنا مى كند مؤمن نیست، و سارق در حالى كه سرقت مى كند مؤمن نیست، و شرابخوار در حالى كه شراب مى نوشيدن مؤمن نیست، و هنوز (درگاه) توبه كردن باز است".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (6810).

اسلام از تجاوزگرى نهی می کند، الله متعال می فرماید:

{همانا الله به عدالت، نیکوکاری و بخشش به خویشاوندان دستور می دهد، و از فحشا، منكر و تجاوزگرى نهى می كند، الله شما را نصحيت می كند، شايد پند گیرید}.

[النحل: 90].

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"همانا الله به من وحی کرده که تواضع پیشه باشيد تا اينكه کسی بر کس ديگرى (ظلم و) تجاوزگرى نكند، و کسی بر کس ديگرى فخرفروشى نكند".

ابو داود آن را روايت كرده است، (4895).

اسلام از ستمگری نهی کرده است، الله متعال مى فرمايد:

{و الله ستمکاران را دوست ندارد}.

[آل عمران: 57].

و الله متعال می فرماید:

{همانا او ستمگران را رستگار نمى كند}.

[الانعام: 12].

و الله متعال می فرماید:

{و برای ستمگران، عذابی دردناک فراهم ساخته است}.

[الانسان: 31].

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"سه نفر دعایشان رد نمی شود: حاکم عادل، و روزه دار تا آنكه افطار کند، و دعای مظلوم که بر روی ابرها برداشته می شود و درهای آسمان ها برایش گشوده می شود و پروردگار عزوجل می فرماید: قسم به عزتم، تو را یاری خواهم داد، اگرچه پس از مدتی ديگر باشد".

امام مسلم آن را مختصرا روايت كرده است، (2749)، و امام ترمذی با شماره (2526) با اندكى اختلاف، و امام احمد با شماره (8043) آن را روايت كرده است که این لفظ روايت امام احمد است.

و هنگامی که پیامبرمان محمد - صلی الله علیه و سلم -، معاذ بن جبل را به یمن فرستاد، از جمله رهنمودهاى كه به ایشان داد، فرمود:

"و از دعای مظلوم بترس که همانا بین آن و الله پرده اى نیست".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (1496).

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"آگاه باشید که هر کس به اهل عهد و پيمان (از جمله كافرانى كه با اجازه رسمى وارد دولت اسلامى شده اند) ستم ورزد یا از حق او چیزی کم کند یا بیش از توانش و بدون رضایت خودش بر وی تحمیل کند، من در روز قیامت از او دفاع خواهم كرد".

ابو داود آن را روايت كرده است، (3052).

پس اسلام - چنانكه می بینید - از هرگونه برخورد ستمگرانه یا رفتار ظالمانه نهی می کند.

36- اسلام از هرگونه معامله هاى مالی که در بر دارندهٔ ربا یا زیان یا ابهام در آنها یا ظلم یا غل و غش باشند یا به فاجعه ها و زیان عمومى به جوامع، ملت ها و افراد منجر مى شود، نهی کرده است.

اسلام از هرگونه معامله هاى مالی که در بر دارندهٔ ربا یا زیان یا ابهام در آنها یا ظلم یا غل و غش باشند یا به فاجعه ها و زیان عمومى به جوامع، ملت ها و افراد منجر مى شود، نهی کرده است.در آغاز این بخش، آیات و احادیث دال بر تحریم ربا یا ظلم و غل و غش و تباهى در زمین را ذکر کردیم، الله متعال می فرماید:{و کسانی که مردان و زنان مؤمن را بدون اينكه مرتكب (عمل زشتى) شده باشند، آزار مى دهند، قطعاً بهتان و گناه آشکارى را به دوش كشيده اند}.[الاحزاب: 58].و الله متعال می فرماید:{هر کس عمل شايسته اى انجام دهد، پس به سود خودش است، و هر کس عمل بدى انجام دهد، پس به زیان خودش است، و پروردگار تو هرگز به بندگان (خويش) ستم نمی کند}.[فصلت: 46].و در سنت آمده است که: "رسول الله - صلی الله علیه و سلم - به زيان نرساندن، و زيان نديدن قضاوت نمودند".ابو داود آن را روايت كرده است.و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"هر کس به الله و روز قيامت ایمان دارد به همسایه اش آزار نرساند، و کسی که به الله و روز قيامت ایمان دارد مهمانش را گرامی بدارد، و هر کس به الله و روز قيامت ایمان دارد یا خیر بگوید و یا ساکت باشد"، و در روایت دیگرى آمده: "پس به همسایه اش نیکی ورزد".امام مسلم آن را روايت كرده است، (47).و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"زنی به سبب گربه ای که آن را حبس کرده بود تا اينكه آن گربه مُرده بود، بسبب اين كارش وارد جهنم شد، زيرا (اين زن) نه به آن گربه آب و غذا داده بود، و نا اينكه آن را رها كرده بود تا از خس و خاشاک زمین بخورد، بلكه آن را حبس كرده بود".امام بخاری آن را روايت كرده است، (3482).این دربارهٔ کسی است که به گربه ای آزار رسانده است، پس وضعيت کسی که آزارش به مردم رسيده، چگونه باشد؟، ابن عمر روایت كرده است که گفت: رسول الله - صلی الله علیه و سلم - به بالاى منبر رفتند، و با صدایی بلند ندا دادند، و فرمودند:"ای گروه کسانی که با زبان ایمان آورده اند و ایمان به قلبشان نرسیده، مسلمانان را آزار نرسانید، و به آنان طعنه نزنید، و دنبال امور پوشیدهٔ آنان نباشد که هر کس پی گیر امور پوشیدهٔ برادرش باشد، الله نيز پی گیر امور پوشیدهٔ او خواهد بود، و کسی که الله پی گیر امور پوشیدهٔ او باشد، رسوايش خواهد کرد حتی اگر در درون خانه اش باشد"، راوی می گوید: ابن عمر روزی به کعبه نگریست، و گفت: "چه بزرگ هستى و چه حرمت تو بزرگ است، اما مؤمن نزد الله حرمتی بزرگتر از تو دارد".امام ترمذی با شماره (2032) و ابن حبان با شماره (5763) آن را روايت كرده اند.و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"هر کس به الله و روز قيامت ایمان دارد، به همسایه اش آزار نرساند، و هر کس به الله و روز قيامت ایمان دارد، مهمانش را گرامی بدارد، و هر کس به الله و روز قيامت ایمان دارد یا خیر بگوید و یا ساکت باشد".امام بخاری آن را روايت كرده است، (6018).و ابوهریره - رضى الله عنه - از پیامبر - صلی الله علیه و سلم - روایت كرده است که فرمود: "آیا می دانید تهيدست کیست؟ گفتند: تهيدست نزد ما کسی است که نه درهمی دارد و نه کالایی، فرمود: تهيدست در امت من کسی است که در روز قیامت با (توشه ى) روزه و نماز و زکات می آید در حالی که به ناموس این دشنام داده و به دیگری تهمت زده و مال این را خورده، پس در جايش نشانده می شود و این از حسناتش بر می دارد و آن يكى از حسناتش بر می دارد، پس هرگاه حسناتش پیش از تمام شدن گناهانش به پایان برسد از گناهان آنان برداشته می شود و بر (گردن) او انداخته می شود، سپس در آتش افکنده می شود".امام مسلم با شماره (2581) و امام ترمذی با شماره (2418) و امام احمد با شماره (8029) آن را روايت كرده اند، و این لفظ امام احمد است.و رسول الله - صلى الله عليه و سلم - می فرماید:"شاخه ى درختی در مسیرى قرار داشت كه مردم را اذیت می کرد، پس مردمی آن را از سر راه برداشت و (به همين سبب) وارد بهشت شد".امام بخاری با شماره (652) به همین معنا و امام مسلم با شماره (1914) همانند آن، و امام ابن ماجه با شماره (3682) و امام احمد با شماره (10432) آن را روايت كرده اند، و لفظ حدیث از این امام ابن ماجه و امام احمد است. برداشتن اسباب آزار و اذيت مردم از سرراه باعث وارد شدن به بهشت می شود، پس کسی که به مردم آزار می رساند و زندگی شان را تباه می سازد، حالش چكونه بايد باشد؟

در آغاز این بخش، آیات و احادیث دال بر تحریم ربا یا ظلم و غل و غش و تباهى در زمین را ذکر کردیم، الله متعال می فرماید:

{و کسانی که مردان و زنان مؤمن را بدون اينكه مرتكب (عمل زشتى) شده باشند، آزار مى دهند، قطعاً بهتان و گناه آشکارى را به دوش كشيده اند}.

[الاحزاب: 58].

و الله متعال می فرماید:

{هر کس عمل شايسته اى انجام دهد، پس به سود خودش است، و هر کس عمل بدى انجام دهد، پس به زیان خودش است، و پروردگار تو هرگز به بندگان (خويش) ستم نمی کند}.

[فصلت: 46].

و در سنت آمده است که: "رسول الله - صلی الله علیه و سلم - به زيان نرساندن، و زيان نديدن قضاوت نمودند".

ابو داود آن را روايت كرده است.

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"هر کس به الله و روز قيامت ایمان دارد به همسایه اش آزار نرساند، و کسی که به الله و روز قيامت ایمان دارد مهمانش را گرامی بدارد، و هر کس به الله و روز قيامت ایمان دارد یا خیر بگوید و یا ساکت باشد"، و در روایت دیگرى آمده: "پس به همسایه اش نیکی ورزد".

امام مسلم آن را روايت كرده است، (47).

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"زنی به سبب گربه ای که آن را حبس کرده بود تا اينكه آن گربه مُرده بود، بسبب اين كارش وارد جهنم شد، زيرا (اين زن) نه به آن گربه آب و غذا داده بود، و نا اينكه آن را رها كرده بود تا از خس و خاشاک زمین بخورد، بلكه آن را حبس كرده بود".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (3482).

این دربارهٔ کسی است که به گربه ای آزار رسانده است، پس وضعيت کسی که آزارش به مردم رسيده، چگونه باشد؟، ابن عمر روایت كرده است که گفت: رسول الله - صلی الله علیه و سلم - به بالاى منبر رفتند، و با صدایی بلند ندا دادند، و فرمودند:

"ای گروه کسانی که با زبان ایمان آورده اند و ایمان به قلبشان نرسیده، مسلمانان را آزار نرسانید، و به آنان طعنه نزنید، و دنبال امور پوشیدهٔ آنان نباشد که هر کس پی گیر امور پوشیدهٔ برادرش باشد، الله نيز پی گیر امور پوشیدهٔ او خواهد بود، و کسی که الله پی گیر امور پوشیدهٔ او باشد، رسوايش خواهد کرد حتی اگر در درون خانه اش باشد"، راوی می گوید: ابن عمر روزی به کعبه نگریست، و گفت: "چه بزرگ هستى و چه حرمت تو بزرگ است، اما مؤمن نزد الله حرمتی بزرگتر از تو دارد".

امام ترمذی با شماره (2032) و ابن حبان با شماره (5763) آن را روايت كرده اند.

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"هر کس به الله و روز قيامت ایمان دارد، به همسایه اش آزار نرساند، و هر کس به الله و روز قيامت ایمان دارد، مهمانش را گرامی بدارد، و هر کس به الله و روز قيامت ایمان دارد یا خیر بگوید و یا ساکت باشد".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (6018).

و ابوهریره - رضى الله عنه - از پیامبر - صلی الله علیه و سلم - روایت كرده است که فرمود: "آیا می دانید تهيدست کیست؟ گفتند: تهيدست نزد ما کسی است که نه درهمی دارد و نه کالایی، فرمود: تهيدست در امت من کسی است که در روز قیامت با (توشه ى) روزه و نماز و زکات می آید در حالی که به ناموس این دشنام داده و به دیگری تهمت زده و مال این را خورده، پس در جايش نشانده می شود و این از حسناتش بر می دارد و آن يكى از حسناتش بر می دارد، پس هرگاه حسناتش پیش از تمام شدن گناهانش به پایان برسد از گناهان آنان برداشته می شود و بر (گردن) او انداخته می شود، سپس در آتش افکنده می شود".

امام مسلم با شماره (2581) و امام ترمذی با شماره (2418) و امام احمد با شماره (8029) آن را روايت كرده اند، و این لفظ امام احمد است.

و رسول الله - صلى الله عليه و سلم - می فرماید:

"شاخه ى درختی در مسیرى قرار داشت كه مردم را اذیت می کرد، پس مردمی آن را از سر راه برداشت و (به همين سبب) وارد بهشت شد".

امام بخاری با شماره (652) به همین معنا و امام مسلم با شماره (1914) همانند آن، و امام ابن ماجه با شماره (3682) و امام احمد با شماره (10432) آن را روايت كرده اند، و لفظ حدیث از این امام ابن ماجه و امام احمد است. برداشتن اسباب آزار و اذيت مردم از سرراه باعث وارد شدن به بهشت می شود، پس کسی که به مردم آزار می رساند و زندگی شان را تباه می سازد، حالش چكونه بايد باشد؟

37- اسلام آمده تا عقل را حفظ کند، و هر آنچه به تباهی عقل می انجامد، مانند: نوشیدن مست كننده ها، آن را حرام کرده، و منزلت عقل را بزرگداشته است، و آن را ملاک تكاليف شرعى قرار داده است، و آن را از زنجیرهاى خرافات و بت پرستی رهانیده است، در اسلام هیچ اسرار یا احکامی نیست که مخصوص یک طبقهٔ خاص باشد، و همهٔ احکام و قوانین آن موافق عقل صحیح و بر مبنای عدالت و حکمت است.

اسلام آمده تا عقل را حفظ نماید، و منزلت آن را بالا ببرد، الله متعال می فرماید:{همانا شنوایی، بینایی و قلب، همه آنها مورد پرسش واقع خواهند شد}.[الاسراء: 36].بنابراین بر انسان واجب است که از عقل خود محافظت کند، از همین روی اسلام مست كننده ها و مواد مخدر را حرام دانسته و در بخش شمارهٔ (34) از تحریم مست كننده ها یاد شد و ادلهٔ بسیاری از آیات قرآن کریم آورده شد که با این سخن الله متعال به پایان می رسد:{شايد شما خرد ورزید}.[البقره: 242].و الله متعال می فرماید:{و زندگی دنیا چیزی جز بازیچه و سرگرمی نیست، و قطعاً سرای آخرت برای کسانی که پرهيزگارند بهتر است، آیا نمی اندیشید؟}.[الانعام: 32].و الله متعال می فرماید:{همانا ما قرآن را (به زبان) عربی نازل کردیم، شايد شما بیندیشید}.[یوسف: 2].الله متعال بیان نموده که تنها خردمندان و صاحبان عقل از هدایت و حکمت بهره می برند، الله متعال می فرماید:{(الله) به هر كسى كه بخواهد حکمت می دهد و بی تردید، به هر كسى كه حکمت داده باشد، خیر فراوانی بخشيده است، و به جز خردمندان پند نمی گیرند}.[البقره: 269].از همین روی اسلام عقل را معیار تکلیف قرار داده است، رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"تكاليف شرعى از سه کس برداشته شده اند: از انسان خوابیده تا آنكه بیدار شود، و از کودک تا آنكه به سن بلوغ برسد، و از دیوانه تا آنكه عاقل شود".امام بخاری آن را به صورت معلق اما با عبارت جزم قبل از ذكر حدیث (5269) همانند اين عبارت ها آورده است، و امام ابوداود آن را با شماره (4402) به صورت متصل روایت کرده، و این لفظ اوست، و امام ترمذی با شماره (1432) و نسائی در سنن کبری با شماره (7346)، و امام احمد با شماره (956) با اختلافی اندک، و ابن ماجه با شماره (2042) و به صورت مختصر، آن را روايت كرده اند.و او را از زنجیرهاى خرافات و بت پرستی آزاد کرده است، الله متعال دربارهٔ حال امت هايى که به خرافات خود چنگ می زنند و حقی را که از سوی الله آمده رد می کنند، می فرماید:{و اينگونه در هیچ (شهر و) روستايى پیش از تو هشدار دهنده ای نفرستادیم، مگر اینکه مفسدان خوشگزارن آنها، گفتند: ما نیاکان خود را بر آیینی یافته ايم، و بی گمان ما به ميراث (بجامانده) آنان پايبند هستيم}.[الزخرف: 23].و الله تعالی در بیان حال ابراهیم خلیل - علیه السلام - آورده که ایشان خطاب به قومشان فرمود:{این مجسمه ها چه چيزى هستند که شما براى (پرستش) آنها (در كنارشان) اعتكاف كرده ايد؟! (52)گفتند: ما پدران خود را پرستش کنندگان آنها یافته ایم}.[الانبیاء: 52-53].پس اسلام آمد و مردم را به ترک پرستش بت ها و رها کردن خرافات موروثی از پدران و اجدادان فرا خواند، و به پیروی از راه پیامبران - علیهم السلام - دعوت نمود.و در اسلام اسرار و احکامی نیست که مخصوص طبقه ای خاص باشد.از علی بن ابی طالب - رضی الله عنه - که پسر عموی پیامبر - صلی الله علیه و سلم - و داماد ایشان بود، پرسیدند: آیا رسول الله - صلی الله علیه و سلم - چیز خاصى را براى شما قرار داد؟ فرمود: رسول الله - صلی الله علیه و سلم - براى ما چیز خاصى را قرار نداده اند که آن را به همهٔ مردم نگفته باشند، مگر آنچه كه در غلاف این شمشیرم است، سپس صحیفه ای را بیرون آورد که در آن نوشته بود: الله لعنت کند كسى كه برای غیر الله قربانی کند، و الله لعنت كند کسی که نشانه ها (و حد و مرزهاى) زمین را بدزدد (و تغيير دهد تا زمین مردم را تصاحب کند) و الله لعنت کند کسی که پدرش را لعن کند، و الله لعنت کسی که جنایتکاری را پناه دهد".امام مسلم آن را روايت كرده است، (1978).همهٔ احکام اسلام و تشريعات آن موافق با عقل سالم هستند، و بر اساس مقتضای عدل و حکمت بنا نهاده شده اند.

{همانا شنوایی، بینایی و قلب، همه آنها مورد پرسش واقع خواهند شد}.

[الاسراء: 36].

بنابراین بر انسان واجب است که از عقل خود محافظت کند، از همین روی اسلام مست كننده ها و مواد مخدر را حرام دانسته و در بخش شمارهٔ (34) از تحریم مست كننده ها یاد شد و ادلهٔ بسیاری از آیات قرآن کریم آورده شد که با این سخن الله متعال به پایان می رسد:

{شايد شما خرد ورزید}.

[البقره: 242].

و الله متعال می فرماید:

{و زندگی دنیا چیزی جز بازیچه و سرگرمی نیست، و قطعاً سرای آخرت برای کسانی که پرهيزگارند بهتر است، آیا نمی اندیشید؟}.

[الانعام: 32].

و الله متعال می فرماید:

{همانا ما قرآن را (به زبان) عربی نازل کردیم، شايد شما بیندیشید}.

[یوسف: 2].

الله متعال بیان نموده که تنها خردمندان و صاحبان عقل از هدایت و حکمت بهره می برند، الله متعال می فرماید:

{(الله) به هر كسى كه بخواهد حکمت می دهد و بی تردید، به هر كسى كه حکمت داده باشد، خیر فراوانی بخشيده است، و به جز خردمندان پند نمی گیرند}.

[البقره: 269].

از همین روی اسلام عقل را معیار تکلیف قرار داده است، رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"تكاليف شرعى از سه کس برداشته شده اند: از انسان خوابیده تا آنكه بیدار شود، و از کودک تا آنكه به سن بلوغ برسد، و از دیوانه تا آنكه عاقل شود".

امام بخاری آن را به صورت معلق اما با عبارت جزم قبل از ذكر حدیث (5269) همانند اين عبارت ها آورده است، و امام ابوداود آن را با شماره (4402) به صورت متصل روایت کرده، و این لفظ اوست، و امام ترمذی با شماره (1432) و نسائی در سنن کبری با شماره (7346)، و امام احمد با شماره (956) با اختلافی اندک، و ابن ماجه با شماره (2042) و به صورت مختصر، آن را روايت كرده اند.

و او را از زنجیرهاى خرافات و بت پرستی آزاد کرده است، الله متعال دربارهٔ حال امت هايى که به خرافات خود چنگ می زنند و حقی را که از سوی الله آمده رد می کنند، می فرماید:

{و اينگونه در هیچ (شهر و) روستايى پیش از تو هشدار دهنده ای نفرستادیم، مگر اینکه مفسدان خوشگزارن آنها، گفتند: ما نیاکان خود را بر آیینی یافته ايم، و بی گمان ما به ميراث (بجامانده) آنان پايبند هستيم}.

[الزخرف: 23].

و الله تعالی در بیان حال ابراهیم خلیل - علیه السلام - آورده که ایشان خطاب به قومشان فرمود:

{این مجسمه ها چه چيزى هستند که شما براى (پرستش) آنها (در كنارشان) اعتكاف كرده ايد؟! (52)

گفتند: ما پدران خود را پرستش کنندگان آنها یافته ایم}.

[الانبیاء: 52-53].

پس اسلام آمد و مردم را به ترک پرستش بت ها و رها کردن خرافات موروثی از پدران و اجدادان فرا خواند، و به پیروی از راه پیامبران - علیهم السلام - دعوت نمود.

و در اسلام اسرار و احکامی نیست که مخصوص طبقه ای خاص باشد.

از علی بن ابی طالب - رضی الله عنه - که پسر عموی پیامبر - صلی الله علیه و سلم - و داماد ایشان بود، پرسیدند: آیا رسول الله - صلی الله علیه و سلم - چیز خاصى را براى شما قرار داد؟ فرمود: رسول الله - صلی الله علیه و سلم - براى ما چیز خاصى را قرار نداده اند که آن را به همهٔ مردم نگفته باشند، مگر آنچه كه در غلاف این شمشیرم است، سپس صحیفه ای را بیرون آورد که در آن نوشته بود: الله لعنت کند كسى كه برای غیر الله قربانی کند، و الله لعنت كند کسی که نشانه ها (و حد و مرزهاى) زمین را بدزدد (و تغيير دهد تا زمین مردم را تصاحب کند) و الله لعنت کند کسی که پدرش را لعن کند، و الله لعنت کسی که جنایتکاری را پناه دهد".

امام مسلم آن را روايت كرده است، (1978).

همهٔ احکام اسلام و تشريعات آن موافق با عقل سالم هستند، و بر اساس مقتضای عدل و حکمت بنا نهاده شده اند.

38- و در همهٔ ادیان باطل، وقتی پیروانانشان نتوانند تناقض موجود در این ادیان را درک کنند و از فهم امور خلاف عقل موجود در تعالیم آن ادیان ناتوان بمانند، بزرگانشان این توهم را در بین آنان ايجاد كرده اند که دین فراتر از عقل است و عقل نمی تواند دین را درک كند، در حالی که اسلام، دین را همانند نورى می داند که راه را برای عقل روشن می سازد، اما اصحاب ادیان باطل از انسان می خواهند که عقل خود را کنار گذاشته و پیرو آنان شوند، در حالی که اسلام از انسان می خواهد که عقل خود را بیدار کند و به کار اندازد تا حقیقت امور را چنان که هست بشناسد.

و در همهٔ ادیان باطل، وقتی پیروانانشان نتوانند تناقض موجود در این ادیان را درک کنند و از فهم امور خلاف عقل موجود در تعالیم آن ادیان ناتوان بمانند، بزرگانشان این توهم را در بین آنان ايجاد كرده اند که دین فراتر از عقل است و عقل نمی تواند دین را درک كند، در حالی که اسلام، دین را همانند نورى می داند که راه را برای عقل روشن می سازد، اما اصحاب ادیان باطل از انسان می خواهند که عقل خود را کنار گذاشته و پیرو آنان شوند، در حالی که اسلام از انسان می خواهد که عقل خود را بیدار کند و به کار اندازد تا حقیقت امور را چنان که هست بشناسد، الله متعال می فرماید:{و اينگونه بر تو (ای پیامبر) روحی (كه قرآن کریم است) را به فرمان خود وحی کردیم، تو (پیش از این) نمی دانستی كه کتاب و ایمان چیست، ولی ما آن را نوری قرار دادیم، (تا) با آن هر کس از بندگانمان را که بخواهیم، هدایت کنیم، و همانا تو (ای پیامبر انسان ها را) به سوى راه راست هدایت می کنی}.[الشورى: 52].وحی الهی شامل دلایل و براهین کافی مى باشد که عقل های سالم را به سوی دلایلی راهنمایی می کند که شوق شناخت و ایمان به آن را دارد، الله متعال می فرماید:{ای مردم! همانا دلیل و برهانى از جانب پروردگارتان برای شما آمده، و نوری آشکار را به سوی شما نازل کردیم}.[النساء: 174].الله سبحانه و تعالی برای انسان ها خواهان این است که در نور هدایت و علم و حقیقت زندگی کنند، اما شیاطین و طواغیت می خواهند که انسان در تاریکی های کفر و جهل و گمراهی باقی بمانند، الله متعال می فرماید:{الله دوستدار کسانی است که ایمان آورده اند، آنان را از تاریکی‏ هاى (كفر و شرک) بيرون مى آورد و به سوی نور (ايمان) هدايت مى كند، و کسانی که کافر شده اند، دوستدارانشان طاغوت هستند (که) آنان را از نور (ایمان) به سوی تاریکی‏ های (کفر و شرک) بیرون می برند}.[البقره: 257].

{و اينگونه بر تو (ای پیامبر) روحی (كه قرآن کریم است) را به فرمان خود وحی کردیم، تو (پیش از این) نمی دانستی كه کتاب و ایمان چیست، ولی ما آن را نوری قرار دادیم، (تا) با آن هر کس از بندگانمان را که بخواهیم، هدایت کنیم، و همانا تو (ای پیامبر انسان ها را) به سوى راه راست هدایت می کنی}.

[الشورى: 52].

وحی الهی شامل دلایل و براهین کافی مى باشد که عقل های سالم را به سوی دلایلی راهنمایی می کند که شوق شناخت و ایمان به آن را دارد، الله متعال می فرماید:

{ای مردم! همانا دلیل و برهانى از جانب پروردگارتان برای شما آمده، و نوری آشکار را به سوی شما نازل کردیم}.

[النساء: 174].

الله سبحانه و تعالی برای انسان ها خواهان این است که در نور هدایت و علم و حقیقت زندگی کنند، اما شیاطین و طواغیت می خواهند که انسان در تاریکی های کفر و جهل و گمراهی باقی بمانند، الله متعال می فرماید:

{الله دوستدار کسانی است که ایمان آورده اند، آنان را از تاریکی‏ هاى (كفر و شرک) بيرون مى آورد و به سوی نور (ايمان) هدايت مى كند، و کسانی که کافر شده اند، دوستدارانشان طاغوت هستند (که) آنان را از نور (ایمان) به سوی تاریکی‏ های (کفر و شرک) بیرون می برند}.

[البقره: 257].

39- اسلام، علم صحیح را گرامی می دارد، و به پژوهش علمی خالى از هرگونه هوای نفس تشویق می کند، و به ديدن و انديشيدن در درون خود و جهان پیرامونمان فرا می خواند، و نتایج علمی صحیح با اسلام تعارضی ندارد.

اسلام، علم صحیح را پاس می دارد، الله متعال می فرماید:{الله (مقام و منزلت) کسانی از شما را که ایمان آورده اند و کسانی که به آنان علم ارزانى شده است را (بر حسب) درجات بالا مى برد، و الله به آنچه كه انجام مى دهيد، آگاه است}.[المجادله: 11].الله متعال شهادت علما را در کنار شهادت خود و شهادت ملائکه اش برای بزرگترین شهادت، قرارداده است، الله متعال می فرماید:{الله گواهی داده که معبودی (بحق) جز او نیست، و فرشتگان و صاحبان دانش، (نیز بر این مطلب گواهی می دهند)، در حالی که (الله در جهان هستی) قیام به عدالت دارد، معبودی (بحق) جز او نیست، (و او) توانمند حکیم است}[آل عمران: 18].و این نشان دهندهٔ جایگاه والای علما و دانشمندان در اسلام است، و الله متعال پیامبرش را به طلب افزايش هیچ چیز امر نکرده، مگر براى علم، الله متعال می فرماید:{و (اى پيامبر) بگو پروردگارا! به علم من بیفزا}.[طه: 114].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"هر کس راهى را دنبال كند که در آن علمی باشد، الله برایش راهی را به سوی بهشت هموار می سازد، و ملائکه براى خشنودی از طالب علم بال هایشان را بر روى او می گشایند، و برای طالب علم همهٔ کسانی که در آسمان و زمین هستند، حتی ماهى ها در آب، آمرزش می طلبند، و همانا برتری عالم بر عابد، مانند برتری ماه بر ساير ستارگان است، علما وارثان پیامبرانند و پیامبران دینار و درهمى به ارث نگذاشته اند؛ بلکه علم را به ارث گذاشته اند، پس هر كسى آن را فراگیرد با قسمت و نصيب سعادتمندانه اى آن را فراگرفته است".امام ابوداود آن را با شماره (3641) و امام ترمذی با شماره (2682) و امام ابن ماجه با شماره (223) و امام احمد با شماره (21715)، اين حديث را روايت كرده اند، و اين لفظ با روايت امام ابن ماجه ذكر شده است.و اسلام همچنین به پژوهش علمی بدور از هوای نفس تشویق می کند، و به بررسى و اندیشه در خود و در جهان پیرامون فرا می خواند، الله متعال می فرماید:{به زودی نشانه‏ هاى خود را در آفاق (هستى) و در (وجود) خودشان به آنان نشان خواهیم داد تا برایشان روشن شود كه قرآن حق است، آیا كافى نیست كه پروردگارت بر هر چیزی گواه است؟}.[فصلت: 53].و الله متعال می فرماید:{آیا در مُلک (گسترده، عظيم و شگفت انگيز) آسمان‏ ها‏ و زمین و آنچه را كه الله آفریده، نمی نگرند؟ و (آیا فکر نمی کنند) شاید اجلشان نزدیک شده باشد؟ پس بعد از این (قرآن) به کدام سخن ایمان می آورند؟}.[الاعراف: 185].و الله متعال می فرماید:{آیا در زمین گردش نکردند، تا بنگرند عاقبت کسانی که پیش از آنان بودند، چگونه بوده است؟! (آنان) نیرمندتر از اینان بودند، و در زمین دگرگونی به وجود آوردند، و آن را بیشتر از آنچه (اینان) آبادش کرده اند، آباد کردند، و پیامبرانشان با دلایل روشن به سوی آنها آمدند، پس الله بر آن نبود که بر آنان ستم کند، و لیکن (آنان) به خودشان ستم می کردند}.[الروم: 9].نتایج تحقيقات علمی صحیح در علوم تجربی با اسلام تعارضی ندارد، و در اينجا تنها یک مثال ذكر مى كنيم که قرآن دربارهٔ آن بیش از هزار و چهار صد سال پیش جزئیات دقيقى را ارائه داده است، چیزی که علم جدید اخیراً به آن پی برده است، و آن آفرینش جنین در شکم مادر است، الله متعال می فرماید:{و قطعاً، انسان را از چکیده ای از گِل آفریدیم (12)سپس او را بصورت نطفه ای در قرارگاهی استوار (رحِم) قرار داديم (13){سپس نطفه را (بصورت) خون بسته درآورديم، و آنگاه خونِ بسته را (بصورت) پاره گوشتی درآورديم، سپس پاره گوشت را (بصورت) استخوان درآوردیم، و آنگاه بر استخوان‏ ها گوشت پوشاندیم، سپس آن (جنین) را آفرینش دیگرى بخشیدیم، (پر برکت و) بزرگوار است پروردگارى که نیکوترین آفریننده است (14)}.[المؤمنون: 12-14].

{الله (مقام و منزلت) کسانی از شما را که ایمان آورده اند و کسانی که به آنان علم ارزانى شده است را (بر حسب) درجات بالا مى برد، و الله به آنچه كه انجام مى دهيد، آگاه است}.

[المجادله: 11].

الله متعال شهادت علما را در کنار شهادت خود و شهادت ملائکه اش برای بزرگترین شهادت، قرارداده است، الله متعال می فرماید:

{الله گواهی داده که معبودی (بحق) جز او نیست، و فرشتگان و صاحبان دانش، (نیز بر این مطلب گواهی می دهند)، در حالی که (الله در جهان هستی) قیام به عدالت دارد، معبودی (بحق) جز او نیست، (و او) توانمند حکیم است}

[آل عمران: 18].

و این نشان دهندهٔ جایگاه والای علما و دانشمندان در اسلام است، و الله متعال پیامبرش را به طلب افزايش هیچ چیز امر نکرده، مگر براى علم، الله متعال می فرماید:

{و (اى پيامبر) بگو پروردگارا! به علم من بیفزا}.

[طه: 114].

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"هر کس راهى را دنبال كند که در آن علمی باشد، الله برایش راهی را به سوی بهشت هموار می سازد، و ملائکه براى خشنودی از طالب علم بال هایشان را بر روى او می گشایند، و برای طالب علم همهٔ کسانی که در آسمان و زمین هستند، حتی ماهى ها در آب، آمرزش می طلبند، و همانا برتری عالم بر عابد، مانند برتری ماه بر ساير ستارگان است، علما وارثان پیامبرانند و پیامبران دینار و درهمى به ارث نگذاشته اند؛ بلکه علم را به ارث گذاشته اند، پس هر كسى آن را فراگیرد با قسمت و نصيب سعادتمندانه اى آن را فراگرفته است".

امام ابوداود آن را با شماره (3641) و امام ترمذی با شماره (2682) و امام ابن ماجه با شماره (223) و امام احمد با شماره (21715)، اين حديث را روايت كرده اند، و اين لفظ با روايت امام ابن ماجه ذكر شده است.

و اسلام همچنین به پژوهش علمی بدور از هوای نفس تشویق می کند، و به بررسى و اندیشه در خود و در جهان پیرامون فرا می خواند، الله متعال می فرماید:

{به زودی نشانه‏ هاى خود را در آفاق (هستى) و در (وجود) خودشان به آنان نشان خواهیم داد تا برایشان روشن شود كه قرآن حق است، آیا كافى نیست كه پروردگارت بر هر چیزی گواه است؟}.

[فصلت: 53].

و الله متعال می فرماید:

{آیا در مُلک (گسترده، عظيم و شگفت انگيز) آسمان‏ ها‏ و زمین و آنچه را كه الله آفریده، نمی نگرند؟ و (آیا فکر نمی کنند) شاید اجلشان نزدیک شده باشد؟ پس بعد از این (قرآن) به کدام سخن ایمان می آورند؟}.

[الاعراف: 185].

و الله متعال می فرماید:

{آیا در زمین گردش نکردند، تا بنگرند عاقبت کسانی که پیش از آنان بودند، چگونه بوده است؟! (آنان) نیرمندتر از اینان بودند، و در زمین دگرگونی به وجود آوردند، و آن را بیشتر از آنچه (اینان) آبادش کرده اند، آباد کردند، و پیامبرانشان با دلایل روشن به سوی آنها آمدند، پس الله بر آن نبود که بر آنان ستم کند، و لیکن (آنان) به خودشان ستم می کردند}.

[الروم: 9].

نتایج تحقيقات علمی صحیح در علوم تجربی با اسلام تعارضی ندارد، و در اينجا تنها یک مثال ذكر مى كنيم که قرآن دربارهٔ آن بیش از هزار و چهار صد سال پیش جزئیات دقيقى را ارائه داده است، چیزی که علم جدید اخیراً به آن پی برده است، و آن آفرینش جنین در شکم مادر است، الله متعال می فرماید:

{و قطعاً، انسان را از چکیده ای از گِل آفریدیم (12)

سپس او را بصورت نطفه ای در قرارگاهی استوار (رحِم) قرار داديم (13)

{سپس نطفه را (بصورت) خون بسته درآورديم، و آنگاه خونِ بسته را (بصورت) پاره گوشتی درآورديم، سپس پاره گوشت را (بصورت) استخوان درآوردیم، و آنگاه بر استخوان‏ ها گوشت پوشاندیم، سپس آن (جنین) را آفرینش دیگرى بخشیدیم، (پر برکت و) بزرگوار است پروردگارى که نیکوترین آفریننده است (14)}.

[المؤمنون: 12-14].

40- الله عملى را نمی پذیرد، و در آخرت برای آن پاداشی در نظر نمی گیرد مگر از کسی که به الله ایمان آورد و از او اطاعت کند، و همهٔ پیامبرانش - علیهم الصلاة والسلام - را راستگو بشمارد، الله هیچ عبادتی را نمی پذیرد مگر آن عبادتی که الله آن را مشروع كرده است، با این حال چگونه انسان می تواند به الله کفر ورزد، سپس از او انتظار پاداش داشته باشد؟ الله ایمان هیچ یک از مردم را نمی پذیرد مگر آنکه به همهٔ پیامبران ایمان آورند و به رسالت محمد - صلی الله علیه و سلم - ايمان آورند.

الله متعال عمل انسان را نمی پذیرد و برای آن در آخرت پاداشى در نظر نمی گیرد مگر از سوی کسی که به الله ایمان آورد و از او اطاعت کند، و پیامبرانش - علیهم السلام - را تصديق كند، الله متعال می فرماید:{هر کس خواهان (دنیاى) زودگذر است، آن را براى كسى كه بخواهيم در اين دنيا برايش فراهم مى آوريم، سپس (در روز قيامت) دوزخ را نصیبش می کنیم كه در آنجا خوار و رانده شده، وارد می گردد (18)و هر کس (زندگی) آخرت را بخواهد و برای (رسیدن به) آن با جدیّت بکوشد و مؤمن باشد، اینان کسانی هستند که از تلاششان قدردانی خواهد شد (19)}.[الاسراء: 18-19].و الله متعال می فرماید:{هر کس کارهای شایسته انجام دهد و مؤمن باشد، در برابر کوشش او ناسپاسی نخواهد شد، و ما (اعمالش) را برايش می نویسیم}.[الانبیاء: 94].و الله متعال عبادتی را نمی پذیرد مگر آن که خود آن را مشروع كرده باشد، الله متعال می فرماید:{پس هر كس که امید به دیدار پروردگارش دارد؛ باید کاری شایسته انجام دهد، و کسی را در عبادت پروردگارش شریک نسازد}.[الكهف: 110].پس الله متعال بیان نموده که اعمال نیک نمى باشند مگر آنكه الله آن را مشروع كرده باشد، و انجامش دهنده اش در عملى که انجام داده برای الله مخلص بوده، و به او ایمان داشته باشد، و پیامبرانش را تصديق كند، اما کسی که عملش اينگونه نباشد، الله متعال درباره او می فرماید:{و ما به هرگونه عملی که انجام داده اند، می پردازیم، پس آن را (چون) غبار پراکنده (در هوا) قرار می دهیم}.[الفرقان: 23].و الله متعال می فرماید:{در آن روز، چهره هایی خوار و ذلیل خواهند بود (2)خسته و رنجور هستند (3)به آتشی بسیار داغ داخل خواهند شد (4)}[الغاشیه: 2-4].این چهره ها از سختی تلاش و زحمت خسته اند، اما بدون هدایتی از سوی الله زحمت می کشیدند؛ بنابراین الله آتش را عاقبت آنان ساخته است؛ زیرا تلاش آنان در غیر چیزی بوده که الله مشروع نموده است، بلکه عباداتی باطل را از خود ساخته و از سران گمراهی که برایشان ادیانی باطل را ساخته و پرداخته اند، پیروی کرده اند؛ زیرا کار نیکی که نزد الله پذیرفته می شود همان چیزی است که موافق روش و رهنمون پیامبر - صلی الله علیه و سلم - باشد، چگونه ممکن است انسان به الله کفر ورزد، سپس از او انتظار پاداش داشته باشد؟!الله متعال ایمان کسی را نمی پذیرد مگر آنكه به همهٔ پیامبران - علیهم السلام - ایمان آورده باشد، و به پیامبری محمد - صلی الله علیه و سلم - نيز ايمان آورده باشد، قبلاً در بخش شمارهٔ (20) به برخی از این ادله اشاره کردیم، الله متعال می فرماید:{پیامبر به آنچه كه از (سوی) پروردگارش بر او نازل شده ایمان آورده است، و مؤمنان (نیز) همگی به الله و فرشتگان و کتاب ‏ها و پیامبرانش ایمان آورده اند، (و سخنشان این است که): میان هیچ یک از پیامبرانش فرق نمی گذاریم (و به همه ایمان داریم)، و گفتند: شنیدیم و اطاعت کردیم، پروردگارا، آمرزش تو را (خواهانیم) و بازگشت (تمام امور) به سوی توست}.[البقره: 285].و الله متعال می فرماید:{ای کسانی که ایمان آورده اید، به الله و پیامبرش و کتابی که بر او نازل کرده است، و (به هر) کتابی که پیش از این فرستاده است ایمان بیاورید، (و بر آن پایدار باشید) و هر کس به الله و فرشتگان او و کتاب‏ ها و پیامبرانش و روز قیامت کفر ورزد، بی تردید، در گمراهی دور و درازی افتاده است}.[النساء: 136].و الله متعال می فرماید:{و (به یاد بیاورید) هنگامی را که الله، از پیامبران عهد و پیمان گرفت که هرگاه به شما کتاب و حکمت دادم، سپس پیامبری به سوی شما آمد که آنچه (از كتاب هاى آسمانى) همراه شماست را تصدیق کند، باید به او ایمان بیاورید و او را یاری رسانيد، (آنگاه) فرمود:آیا اقرار کردید، و بر این امر عهد و پیمانم را پذیرفتید؟ گفتند: اقرار کردیم، فرمود: پس گواه باشید و من (نیز) با شما از جمله ى گواهان هستم}.[آل عمران: 81].

{هر کس خواهان (دنیاى) زودگذر است، آن را براى كسى كه بخواهيم در اين دنيا برايش فراهم مى آوريم، سپس (در روز قيامت) دوزخ را نصیبش می کنیم كه در آنجا خوار و رانده شده، وارد می گردد (18)

و هر کس (زندگی) آخرت را بخواهد و برای (رسیدن به) آن با جدیّت بکوشد و مؤمن باشد، اینان کسانی هستند که از تلاششان قدردانی خواهد شد (19)}.

[الاسراء: 18-19].

و الله متعال می فرماید:

{هر کس کارهای شایسته انجام دهد و مؤمن باشد، در برابر کوشش او ناسپاسی نخواهد شد، و ما (اعمالش) را برايش می نویسیم}.

[الانبیاء: 94].

و الله متعال عبادتی را نمی پذیرد مگر آن که خود آن را مشروع كرده باشد، الله متعال می فرماید:

{پس هر كس که امید به دیدار پروردگارش دارد؛ باید کاری شایسته انجام دهد، و کسی را در عبادت پروردگارش شریک نسازد}.

[الكهف: 110].

پس الله متعال بیان نموده که اعمال نیک نمى باشند مگر آنكه الله آن را مشروع كرده باشد، و انجامش دهنده اش در عملى که انجام داده برای الله مخلص بوده، و به او ایمان داشته باشد، و پیامبرانش را تصديق كند، اما کسی که عملش اينگونه نباشد، الله متعال درباره او می فرماید:

{و ما به هرگونه عملی که انجام داده اند، می پردازیم، پس آن را (چون) غبار پراکنده (در هوا) قرار می دهیم}.

[الفرقان: 23].

و الله متعال می فرماید:

{در آن روز، چهره هایی خوار و ذلیل خواهند بود (2)

خسته و رنجور هستند (3)

به آتشی بسیار داغ داخل خواهند شد (4)}

[الغاشیه: 2-4].

این چهره ها از سختی تلاش و زحمت خسته اند، اما بدون هدایتی از سوی الله زحمت می کشیدند؛ بنابراین الله آتش را عاقبت آنان ساخته است؛ زیرا تلاش آنان در غیر چیزی بوده که الله مشروع نموده است، بلکه عباداتی باطل را از خود ساخته و از سران گمراهی که برایشان ادیانی باطل را ساخته و پرداخته اند، پیروی کرده اند؛ زیرا کار نیکی که نزد الله پذیرفته می شود همان چیزی است که موافق روش و رهنمون پیامبر - صلی الله علیه و سلم - باشد، چگونه ممکن است انسان به الله کفر ورزد، سپس از او انتظار پاداش داشته باشد؟!

الله متعال ایمان کسی را نمی پذیرد مگر آنكه به همهٔ پیامبران - علیهم السلام - ایمان آورده باشد، و به پیامبری محمد - صلی الله علیه و سلم - نيز ايمان آورده باشد، قبلاً در بخش شمارهٔ (20) به برخی از این ادله اشاره کردیم، الله متعال می فرماید:

{پیامبر به آنچه كه از (سوی) پروردگارش بر او نازل شده ایمان آورده است، و مؤمنان (نیز) همگی به الله و فرشتگان و کتاب ‏ها و پیامبرانش ایمان آورده اند، (و سخنشان این است که): میان هیچ یک از پیامبرانش فرق نمی گذاریم (و به همه ایمان داریم)، و گفتند: شنیدیم و اطاعت کردیم، پروردگارا، آمرزش تو را (خواهانیم) و بازگشت (تمام امور) به سوی توست}.

[البقره: 285].

و الله متعال می فرماید:

{ای کسانی که ایمان آورده اید، به الله و پیامبرش و کتابی که بر او نازل کرده است، و (به هر) کتابی که پیش از این فرستاده است ایمان بیاورید، (و بر آن پایدار باشید) و هر کس به الله و فرشتگان او و کتاب‏ ها و پیامبرانش و روز قیامت کفر ورزد، بی تردید، در گمراهی دور و درازی افتاده است}.

[النساء: 136].

و الله متعال می فرماید:

{و (به یاد بیاورید) هنگامی را که الله، از پیامبران عهد و پیمان گرفت که هرگاه به شما کتاب و حکمت دادم، سپس پیامبری به سوی شما آمد که آنچه (از كتاب هاى آسمانى) همراه شماست را تصدیق کند، باید به او ایمان بیاورید و او را یاری رسانيد، (آنگاه) فرمود:آیا اقرار کردید، و بر این امر عهد و پیمانم را پذیرفتید؟ گفتند: اقرار کردیم، فرمود: پس گواه باشید و من (نیز) با شما از جمله ى گواهان هستم}.

[آل عمران: 81].

41- هدف همهٔ پیام های الهی این است که انسان را با پيوستن به دين حق به مقام و جایگاه والايى برساند، و بندهٔ مخلص پروردگار جهانیان شود، و او را از بندگی انسان ها یا بندگی ماده یا بندگی خرافات برهاند، اسلام - چنانکه می بینی - به اشخاص قدسیت نمی دهد و آنان را بالاتر از جایگاهشان قرار نمی دهد، و از آنان معبودان و آلهه نمی سازد.

هدف همهٔ پیام های الهی این است که انسان را با پيوستن به دين حق به مقام و جایگاه والايى برساند، و بندهٔ مخلص پروردگار جهانیان شود، و او را از بندگی انسان ها یا بندگی ماده یا بندگی خرافات برهاند، رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"بندهٔ دینار، درهم، جامه و لباس نابود باد، اگر به او ببخشند، خشنود می شود و اگر نبخشند ناراضی می شود".امام بخاری آن را روايت كرده است، (6435).انسان متعادل تنها در برابر الله سر فرو می آورد و مال و ثروت یا جاه و منصب و قبیله او را به بردگی خود نمی کشاند، این داستان برای خواننده آشکار خواهد کرد که مردم پیش از پیامبری محمد - صلی الله علیه و سلم - چگونه بودند و پس از آنچه شدند:هنگامی که مسلمانانِ نخست به حبشه هجرت کردند، پادشاه وقت حبشه - نجاشی - به آنان گفت:"این چه دینی است که قوم خود را بخاطرش رها کردید، و وارد دین من و ملت هاى دیگرى نشده اید؟".جعفر بن ابی طالب - رضى الله عنه - در پاسخش گفت:"ای پادشاه، ما قومی بوديم از اهل جاهلیت که بت ها را می پرستیدیم و مردار می خوردیم و مرتکب فحشا می شدیم و پیوند خویشاوندی را قطع مى كرديم، و در حق همسایه بدرفتاری می کردیم و قوی ما حق ضعیف را می خورد، ما بر همین حال بودیم تا آنكه الله پیامبری را به سوی ما فرستاد که نَسَب و راستگويى و امانت و پاکدامنی او را می شناسيم، پس ما را به سوى الله فرا خواند که تنها او را عبادت کنیم و آنچه را ما و پدرانمان از سنگ و بت بغير الله می پرستیدیم، رهاکنیم و ما را به راستگویی و ادای امانت و صلهٔ رحم و نيكى با همسایگان و دست کشیدن از حرام و خونريزى مردم دستور داد، و از فحشا و سخن ناحق و خوردن مال یتیم و تهمت زدن به زنان پاکدامن نهی کرد، و دستور داد که تنها الله را بپرستیم و چیزی را با او شریک نسازیم، و دستور داد تا نماز، زکات و روزه را اداء كنيم"، راوی می گوید: سپس امور اسلام را برشمرد، "پس او را راستگو شمردیم و به او ایمان آوردیم و پیرو آنچه آورده است شدیم، و الله را به تنهایی عبادت کردیم و چیزی را با او شریک نساختیم، و آنچه را بر ما حرام ساخته بود حرام دانستیم، و آنچه را حلال کرده بود، حلال شمردیم...".امام احمد آن را با شماره (1740) با اندکی اختلاف روايت كرده، و ابونعیم نيز در "حلية الأولياء" 1/ 115 به شکل مختصر آن را آورده است.بنابراین، اسلام چنانكه می بینید اشخاص را مقدس نمی شمارد، و آنان را از منزلتشان بالاتر نبرده و از آنها معبودها و آلهه نمی سازد.الله متعال می فرماید:{بگو: ای اهل کتاب بیایید به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است که جز الله را نپرستیم، و چیزی را شریک او نسازیم، و بعضی از ما بعضی دیگر را به جای الله به معبودى نگیرد، پس اگر (از این دعوت) روی گرداندند، بگویید: گواه باشید که ما مسلمانیم}.[آل عمران: 64].و الله متعال می فرماید:{و (الله) به شما دستور نمى دهد که فرشتگان و پیامبران را به معبودى بگيريد، آیا شما را پس از آنکه مسلمان شدید، دستور به کفر ورزيدن می دهد؟!}.[آل عمران: 80].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"در ستودن من مبالغه نكنيد همانطور كه نصارا در ستودن پسر مريم مبالغه كردند، من به تأكيد بندهٔ الله هستم، پس به من بگوييد: بنده الله و رسول الله".امام بخاری آن را روايت كرده است، (3445).

"بندهٔ دینار، درهم، جامه و لباس نابود باد، اگر به او ببخشند، خشنود می شود و اگر نبخشند ناراضی می شود".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (6435).

انسان متعادل تنها در برابر الله سر فرو می آورد و مال و ثروت یا جاه و منصب و قبیله او را به بردگی خود نمی کشاند، این داستان برای خواننده آشکار خواهد کرد که مردم پیش از پیامبری محمد - صلی الله علیه و سلم - چگونه بودند و پس از آنچه شدند:

هنگامی که مسلمانانِ نخست به حبشه هجرت کردند، پادشاه وقت حبشه - نجاشی - به آنان گفت:

"این چه دینی است که قوم خود را بخاطرش رها کردید، و وارد دین من و ملت هاى دیگرى نشده اید؟".

جعفر بن ابی طالب - رضى الله عنه - در پاسخش گفت:

"ای پادشاه، ما قومی بوديم از اهل جاهلیت که بت ها را می پرستیدیم و مردار می خوردیم و مرتکب فحشا می شدیم و پیوند خویشاوندی را قطع مى كرديم، و در حق همسایه بدرفتاری می کردیم و قوی ما حق ضعیف را می خورد، ما بر همین حال بودیم تا آنكه الله پیامبری را به سوی ما فرستاد که نَسَب و راستگويى و امانت و پاکدامنی او را می شناسيم، پس ما را به سوى الله فرا خواند که تنها او را عبادت کنیم و آنچه را ما و پدرانمان از سنگ و بت بغير الله می پرستیدیم، رهاکنیم و ما را به راستگویی و ادای امانت و صلهٔ رحم و نيكى با همسایگان و دست کشیدن از حرام و خونريزى مردم دستور داد، و از فحشا و سخن ناحق و خوردن مال یتیم و تهمت زدن به زنان پاکدامن نهی کرد، و دستور داد که تنها الله را بپرستیم و چیزی را با او شریک نسازیم، و دستور داد تا نماز، زکات و روزه را اداء كنيم"، راوی می گوید: سپس امور اسلام را برشمرد، "پس او را راستگو شمردیم و به او ایمان آوردیم و پیرو آنچه آورده است شدیم، و الله را به تنهایی عبادت کردیم و چیزی را با او شریک نساختیم، و آنچه را بر ما حرام ساخته بود حرام دانستیم، و آنچه را حلال کرده بود، حلال شمردیم...".

امام احمد آن را با شماره (1740) با اندکی اختلاف روايت كرده، و ابونعیم نيز در "حلية الأولياء" 1/ 115 به شکل مختصر آن را آورده است.

بنابراین، اسلام چنانكه می بینید اشخاص را مقدس نمی شمارد، و آنان را از منزلتشان بالاتر نبرده و از آنها معبودها و آلهه نمی سازد.

الله متعال می فرماید:

{بگو: ای اهل کتاب بیایید به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است که جز الله را نپرستیم، و چیزی را شریک او نسازیم، و بعضی از ما بعضی دیگر را به جای الله به معبودى نگیرد، پس اگر (از این دعوت) روی گرداندند، بگویید: گواه باشید که ما مسلمانیم}.

[آل عمران: 64].

و الله متعال می فرماید:

{و (الله) به شما دستور نمى دهد که فرشتگان و پیامبران را به معبودى بگيريد، آیا شما را پس از آنکه مسلمان شدید، دستور به کفر ورزيدن می دهد؟!}.

[آل عمران: 80].

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"در ستودن من مبالغه نكنيد همانطور كه نصارا در ستودن پسر مريم مبالغه كردند، من به تأكيد بندهٔ الله هستم، پس به من بگوييد: بنده الله و رسول الله".

امام بخاری آن را روايت كرده است، (3445).

42- الله متعال توبه كردن را در اسلام مشروع كرده است، و توبه كردن یعنی: بازگشت انسان به سوی پروردگار ش و ترک گناه است، و اسلام آوردن باعث پاک شدن همهٔ گناهان گذشته می شود، و توبه كردن نيز باعث پاک شدن گناهان گذشته می شود، بنابراین (در اسلام) نیازی به اعتراف كردن به گناهان در برابر انسان دیگرى نیست.

الله متعال توبه كردن را در اسلام مشروع كرده است، و توبه كردن یعنی: بازگشت انسان به سوی پروردگار ش و ترک گناه است، الله متعال می فرماید:{و همگی ای مؤمنان به سوی الله توبه کنید، شايد رستگار شوید}.[النور: 31].و الله متعال می فرماید:{آیا نمی دانند که الله است که توبه را از بندگانش می پذیرد، و صدقات را می ستاند، و بی تردید، الله است که توبه پذیر مهربان است}.[التوبه: 104].و الله متعال می فرماید:{اوست که توبه ى بندگانش را می پذیرد، و بدی‏ هايشان را مى آمرزد، و از آنچه كه انجام مى دهيد، آگاه است}.[الشوری: 25].و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:"الله از توبهٔ بندهٔ مؤمنش بیشتر از مردی شاد می شود که تنها در سرزمینی خشک و خطرناک به همراه شترش باشد كه بر روى آن آب و غذایش را حمل مى كند، پس (از روى خستگى) بخوابد، و در حالی بیدار شود که شترش و توشه اش، ناپديد شده باشند، پس به جستجوى آنها بپردازد تا جایی که تشنگی بر او غلبه كند، سپس (با خود) بگوید: به سوى مكان اول برمی گردم و (در آنجا) می خوابم تا بمیرم، پس (از بازگشتن) سرش را بر روى بازويش می گذارد و منتظر مرگ مى شود، پس از بیدار شدن شتر و بارش كه آب و غذايش بر روى آن بود را در نزد خود می یابد، الله از توبه كردن بندهٔ مؤمنش، بیشتر از این مرد شاد مى شود كه شتر و توشه اش را يافته است".امام مسلم آن را روايت كرده است، (2744).و اسلام آوردن باعث پاک شدن همهٔ گناهان گذشته می شود، و توبه كردن نيز باعث پاک شدن گناهان گذشته می شود، الله متعال می فرماید:{(ای پیامبر!) به کسانی که کافر شده اند، بگو: اگر (از کفرورزيدن و دشمنی كردن) دست بر دارند، (گناهان) گذشته آنان آمرزیده می شود، و اگر (به گناهان و دشمنى ورزيدن) بازگردند، پس بی گمان سنت (اللهى دربارۀ دشمنان) پیشین جارى شده است (و آنان نابود شدند)}.[الانفال: 38].الله متعال نصرانیان را به توبه فرا خوانده، و فرموده است:{آیا به سوی الله بازنمی گردند، و از او طلب آمرزش نمی کنند؟ و الله آمرزندۀ مهربان است}.[المائده: 74].همچنین الله همهٔ گناهکاران را به توبه تشويق کرده، و فرموده است:{(ای پیامبر) بگو: ای بندگان من که بر خود اسراف (و ستم) کرده اید! از رحمت الله ناامید نشوید، همانا الله همه گناهان را می بخشد، همانا او بسیار آمرزنده ى مهربان است}.[الزمر: 53].هنگامی که عمرو بن عاص خواست مسلمان شود، ترسید گناهانى را كه پیش از اسلام انجام داده، بخشیده نشوند، وی این رويداد را این گونه روایت می کند:"هنگامی که الله - عزوجل - اسلام را در دلم انداخت، به نزد پیامبر - صلی الله علیه و سلم - آمدم تا با او بیعت كنم، ایشان دستشان را به سوى من گشودند، پس گفتم: ای رسول الله با تو بیعت نمی کنم تا اينكه گناهان گذشتهٔ مرا بیامرزی، پس رسول الله - صلی الله علیه و سلم - فرمودند: ای عمرو، آیا نمى دانى که هجرت كردن همه ى گناهان قبل از آن را پاک می کند؟ ای عمرو، آیا نمى دانى که اسلام آوردن همهٔ گناهان پیش از خود را پاک می کند؟".امام مسلم اين حديث را مفصل تر همانند اين روايت به شماره (121) روايت كرده است، و امام احمد با شماره (17827) آن را روايت كرده كه این لفظ او مى باشد.

{و همگی ای مؤمنان به سوی الله توبه کنید، شايد رستگار شوید}.

[النور: 31].

و الله متعال می فرماید:

{آیا نمی دانند که الله است که توبه را از بندگانش می پذیرد، و صدقات را می ستاند، و بی تردید، الله است که توبه پذیر مهربان است}.

[التوبه: 104].

و الله متعال می فرماید:

{اوست که توبه ى بندگانش را می پذیرد، و بدی‏ هايشان را مى آمرزد، و از آنچه كه انجام مى دهيد، آگاه است}.

[الشوری: 25].

و رسول الله - صلی الله علیه و سلم - می فرماید:

"الله از توبهٔ بندهٔ مؤمنش بیشتر از مردی شاد می شود که تنها در سرزمینی خشک و خطرناک به همراه شترش باشد كه بر روى آن آب و غذایش را حمل مى كند، پس (از روى خستگى) بخوابد، و در حالی بیدار شود که شترش و توشه اش، ناپديد شده باشند، پس به جستجوى آنها بپردازد تا جایی که تشنگی بر او غلبه كند، سپس (با خود) بگوید: به سوى مكان اول برمی گردم و (در آنجا) می خوابم تا بمیرم، پس (از بازگشتن) سرش را بر روى بازويش می گذارد و منتظر مرگ مى شود، پس از بیدار شدن شتر و بارش كه آب و غذايش بر روى آن بود را در نزد خود می یابد، الله از توبه كردن بندهٔ مؤمنش، بیشتر از این مرد شاد مى شود كه شتر و توشه اش را يافته است".

امام مسلم آن را روايت كرده است، (2744).

و اسلام آوردن باعث پاک شدن همهٔ گناهان گذشته می شود، و توبه كردن نيز باعث پاک شدن گناهان گذشته می شود، الله متعال می فرماید:

{(ای پیامبر!) به کسانی که کافر شده اند، بگو: اگر (از کفرورزيدن و دشمنی كردن) دست بر دارند، (گناهان) گذشته آنان آمرزیده می شود، و اگر (به گناهان و دشمنى ورزيدن) بازگردند، پس بی گمان سنت (اللهى دربارۀ دشمنان) پیشین جارى شده است (و آنان نابود شدند)}.

[الانفال: 38].

الله متعال نصرانیان را به توبه فرا خوانده، و فرموده است:

{آیا به سوی الله بازنمی گردند، و از او طلب آمرزش نمی کنند؟ و الله آمرزندۀ مهربان است}.

[المائده: 74].

همچنین الله همهٔ گناهکاران را به توبه تشويق کرده، و فرموده است:

{(ای پیامبر) بگو: ای بندگان من که بر خود اسراف (و ستم) کرده اید! از رحمت الله ناامید نشوید، همانا الله همه گناهان را می بخشد، همانا او بسیار آمرزنده ى مهربان است}.

[الزمر: 53].

هنگامی که عمرو بن عاص خواست مسلمان شود، ترسید گناهانى را كه پیش از اسلام انجام داده، بخشیده نشوند، وی این رويداد را این گونه روایت می کند:

"هنگامی که الله - عزوجل - اسلام را در دلم انداخت، به نزد پیامبر - صلی الله علیه و سلم - آمدم تا با او بیعت كنم، ایشان دستشان را به سوى من گشودند، پس گفتم: ای رسول الله با تو بیعت نمی کنم تا اينكه گناهان گذشتهٔ مرا بیامرزی، پس رسول الله - صلی الله علیه و سلم - فرمودند: ای عمرو، آیا نمى دانى که هجرت كردن همه ى گناهان قبل از آن را پاک می کند؟ ای عمرو، آیا نمى دانى که اسلام آوردن همهٔ گناهان پیش از خود را پاک می کند؟".

امام مسلم اين حديث را مفصل تر همانند اين روايت به شماره (121) روايت كرده است، و امام احمد با شماره (17827) آن را روايت كرده كه این لفظ او مى باشد.

43- در اسلام رابطه ى بين انسان و الله متعال بصورت مستقیم است، بنابراین نیازی به این نداری که کسی میان تو و الله واسطه شود، پس اسلام از اينكه انسان ها تبدیل به آلهه شوند یا در ربوبيت و الوهيت الله متعال شریک او شوند، جلوگیری می کند.

در اسلام رابطه ى بين انسان و الله متعال بصورت مستقیم است، بنابراین نیازی به این نداری که کسی میان تو و الله واسطه شود، چنانكه در بخش (36) يادآور آن شديم، الله متعال همهٔ مردم را به سوی توبه و بازگشتن به سوى خود فرا خوانده است، و همين طور مردم را از این نهی کرده که پیامبران یا ملائکه را به عنوان واسطه ای میان او و بندگانش قرار دهند، الله متعال می فرماید:{و (الله) به شما دستور نمى دهد که فرشتگان و پیامبران را به معبودى بگيريد، آیا شما را پس از آنکه مسلمان شدید، دستور به کفر ورزيدن می دهد؟!}.[آل عمران: 80].بنابراین اسلام - چنانكه می بینی - از این ممانعت به عمل مى آورد که انسان ها همانند آلهه ها قرار گیرند یا در ربوبيت و الوهيت، شریک الله شوند، و الله متعال دربارهٔ نصرانیان می فرماید:{(آنان) دانشمندان و راهبان خویش، و (همچنین) مسیح پسر مریم را معبودهايى بجای الله گرفتند، در حالی که دستور نداشتند جز الله یکتا را پرستش كنند که هیچ معبودی (به حق) جز او نیست، او پاک ومنزه است از آنچه شریک او قرار می دهند}.[التوبه: 31].الله بر کافرانى که میان آنان و الله متعال واسطه هایی قرار می دهند، انکار مى نمايد، و فرموده است:{آگاه باشید که دین خالص از آن الله مى باشد، و کسانی که به جای او معبودان (و اولیای) گرفتند، بی گمان الله (در روز قیامت) میان آنان در آنچه كه اختلاف داشتند، داوری می کند، الله آن کسی که دروغگوی ناسپاس باشد را هدایت نمی کند}.[الزمر: 3].الله متعال بیان نموده که بت پرستان - اهل جاهلیت - میان خود و الله واسطه هایی را قرار داده بودند، و مدعی بودند که این واسطه ها آنان را به الله نزدیک می سازند.هنگامی که الله متعال مردم را از اينكه پیامبران یا ملائکه را میان او و بندگانش واسطه قرار دهند، نهی كرده است، دیگران نیز به اين نهى اولاتر هستند، حال آنكه پیامبران و رسولان - علیهم السلام - خود براى نزدیک شدن به الله متعال سبقت می گيرند، الله متعال در بیان حال پیامبران و رسولان می فرماید:{آنان در (انجام) نیکی ها شتاب می ورزیدند، و ما را از روی رغبت و ترس فرا می خواندند، و در برابر ما فروتن بودند}.[الانبیاء: 90].و الله متعال می فرماید:{کسانی که (کافران) آنان را می خوانند، خودشان به سوی پروردگارشان وسیله ی (تقرب) می جویند که کدام یک از آنها نزدیکترند، و به رحمت او امیدوارند و از عذابش می ترسند، بی گمان عذاب پروردگارت همواره ترسناک است}.[الاسراء: 57].یعنی: کسانی که جز الله آنان را فرا می خوانید، از جمله پیامبران و صالحان، خود به الله نزدیکی می جویند، و امید به رحمتش دارند، و از عذابش بیمناکند، پس چگونه به جای الله كس ديگرى فرا مى خوانند؟.

{و (الله) به شما دستور نمى دهد که فرشتگان و پیامبران را به معبودى بگيريد، آیا شما را پس از آنکه مسلمان شدید، دستور به کفر ورزيدن می دهد؟!}.

[آل عمران: 80].

بنابراین اسلام - چنانكه می بینی - از این ممانعت به عمل مى آورد که انسان ها همانند آلهه ها قرار گیرند یا در ربوبيت و الوهيت، شریک الله شوند، و الله متعال دربارهٔ نصرانیان می فرماید:

{(آنان) دانشمندان و راهبان خویش، و (همچنین) مسیح پسر مریم را معبودهايى بجای الله گرفتند، در حالی که دستور نداشتند جز الله یکتا را پرستش كنند که هیچ معبودی (به حق) جز او نیست، او پاک ومنزه است از آنچه شریک او قرار می دهند}.

[التوبه: 31].

الله بر کافرانى که میان آنان و الله متعال واسطه هایی قرار می دهند، انکار مى نمايد، و فرموده است:

{آگاه باشید که دین خالص از آن الله مى باشد، و کسانی که به جای او معبودان (و اولیای) گرفتند، بی گمان الله (در روز قیامت) میان آنان در آنچه كه اختلاف داشتند، داوری می کند، الله آن کسی که دروغگوی ناسپاس باشد را هدایت نمی کند}.

[الزمر: 3].

الله متعال بیان نموده که بت پرستان - اهل جاهلیت - میان خود و الله واسطه هایی را قرار داده بودند، و مدعی بودند که این واسطه ها آنان را به الله نزدیک می سازند.

هنگامی که الله متعال مردم را از اينكه پیامبران یا ملائکه را میان او و بندگانش واسطه قرار دهند، نهی كرده است، دیگران نیز به اين نهى اولاتر هستند، حال آنكه پیامبران و رسولان - علیهم السلام - خود براى نزدیک شدن به الله متعال سبقت می گيرند، الله متعال در بیان حال پیامبران و رسولان می فرماید:

{آنان در (انجام) نیکی ها شتاب می ورزیدند، و ما را از روی رغبت و ترس فرا می خواندند، و در برابر ما فروتن بودند}.

[الانبیاء: 90].

و الله متعال می فرماید:

{کسانی که (کافران) آنان را می خوانند، خودشان به سوی پروردگارشان وسیله ی (تقرب) می جویند که کدام یک از آنها نزدیکترند، و به رحمت او امیدوارند و از عذابش می ترسند، بی گمان عذاب پروردگارت همواره ترسناک است}.

[الاسراء: 57].

یعنی: کسانی که جز الله آنان را فرا می خوانید، از جمله پیامبران و صالحان، خود به الله نزدیکی می جویند، و امید به رحمتش دارند، و از عذابش بیمناکند، پس چگونه به جای الله كس ديگرى فرا مى خوانند؟.

44- در پایان این پيام یادآور می شویم که مردم با وجود اختلاف در دوران ها و قومیت ها و سرزمین هایشان، بلکه تفاوت جامعهٔ انسانی در افکار و اهدافشان و محیط و کارهایشان، نیازی ضروری به هدایتگری دارد که آنان را راهنمایی کند، و به نظامی نیازمندند که آنان را در دور هم جمع كند، و حاکمی که از آنان حمایت کند، پیامبران بزرگوار - علیهم الصلاة والسلام - این مسائل را با وحی از سوی الله - سبحانه و تعالى - بر عهده گرفته اند، و مردم را به راه خیر و هدایت رهنمون كرده اند، و آنان را بر شریعت الهی دورهم جمع كرده اند، و بر اساس حق میان آنان داوری كرده اند، در نتیجه امور آنان بر حسب پذیرش دعوت این پیامبران و نزدیکی دوران آنان به دوران آن پیامبران، سرو سامان يافته است، الله متعال رسالت ها را با پیامبری محمد - صلی الله علیه و سلم - به پایان رسانده و برای این رسالت ماندگارى را مقرر ساخته و آن را هدایت و رحمت و نور و راهی قرار داده که به او منتهی می شود.

در پایان این پيام یادآور می شویم که مردم با وجود اختلاف در دوران ها و قومیت ها و سرزمین هایشان، بلکه تفاوت جامعهٔ انسانی در افکار و اهدافشان و محیط و کارهایشان، نیازی ضروری به هدایتگری دارد که آنان را راهنمایی کند، و به نظامی نیازمندند که آنان را در دور هم جمع كند، و حاکمی که از آنان حمایت کند، پیامبران بزرگوار - علیهم الصلاة والسلام - این مسائل را با وحی از سوی الله - سبحانه و تعالى - بر عهده گرفته اند، و مردم را به راه خیر و هدایت رهنمون كرده اند، و آنان را بر شریعت الهی دورهم جمع كرده اند، و بر اساس حق میان آنان داوری كرده اند، در نتیجه امور آنان بر حسب پذیرش دعوت این پیامبران و نزدیکی دوران آنان به دوران آن پیامبران، سرو سامان يافته است، هنگامی که گمراهی و جهل گسترش یافت و بت ها پرستش شدند، الله پیامبرش محمد - صلی الله علیه و سلم - را با هدایت و دین حق فرستاد تا مردم را از تاریکی های کفر و جهل و بت پرستی به سوی ایمان و هدایت برهاند.

45- بهمين خاطر اى انسان شما را به این دعوت می کنم که صادقانه و به دور از تقلید و تأثیر عادات و سنت ها برای الله به پا خیزید، و بدان که پس از مرگ به سوی پروردگارت بر مى گردى، و توصیه می کنم که در وجود خودت و در جهان هستی بينديشى، و اسلام بیاوری تا در دنیا و آخرت سعادتمند شوى، هرگاه قصد مسلمان شدن داشتى بدان که کاری لازم نیست جز آنكه شهادت دهی که معبودی به حق جز الله نیست و محمد فرستادهٔ اوست (و بگویی: اشهد أن لا إله إلا الله وأشهد أن محمدا رسول الله) و از هر آنچه جز الله عبادت می شود اعلام بیزاری کنی، و ایمان بیاوری که الله مردگان را از قبرهایشان برانگیخته خواهد كرد، و باور داشته باشی که حساب و پاداش قیامت حق است، با بیان این شهادت مسلمان خواهی شد و پس از آن لازم است عبادت الله را با آنچه خود او مشروع كرده، از جمله نماز، زکات، روزه و حج - بشرط توانایی - را به جای آوری.

بنابراین، ای انسان تو را به سوى این فرا می خوانم که برای الله به پا خیزی، به دور از تقلید و عادت، همانطور که الله متعال تو را با فرموده اش فرا خوانده است:{ای پیامبر!) بگو : همانا من شما را به یک (خصلت) اندرز می دهم، که دو نفر دو نفر یا یک نفر یک نفر برای (رضايت) الله بر خیزید، سپس بیندیشید که این همنشین شما (محمد) هیچ گونه دیوانگی ای ندارد، او برای شما جز هشدار دهنده ای قبل از عذاب شدید نیست}.[سبأ: 46].و بدان که پس از مرگت به سوی پروردگارت باز خواهی گشت:{و همانا انسان تنها ثمرۀ سعى و تلاش خود را خواهد داشت (39)و همانا ثمرۀ سعى و تلاش او (در روز قیامت) دیده خواهد شد (40)سپس جزای (سعى و تلاش) او را کامل و بدون کاستی، داده می شود (41)و همانا سرانجام ( هر كارى) به سوی پروردگار توست}.[النجم: 39-42].و اينكه در وجود خودت و در هستی پیرامونت بنگری، الله متعال می فرماید:{آیا در مُلک (گسترده، عظيم و شگفت انگيز) آسمان‏ ها‏ و زمین و آنچه را كه الله آفریده، نمی نگرند؟ و (آیا فکر نمی کنند) شاید اجلشان نزدیک شده باشد؟ پس بعد از این (قرآن) به کدام سخن ایمان می آورند؟}.[الاعراف: 185].پس اسلام بیاورد تا در دنیا و آخرت سعادتمند شوی، و هرگاه قصد مسلمان شدن نمودى، تنها کافی است که گواهی دهی معبودی به حق نیست جز الله و اينكه محمد فرستاده الله مى باشد.و هنگامی که رسول الله - صلی الله علیه و سلم -، معاذ را برای دعوت كردن به اسلام به سوى یمن فرستاد، از جمله خطاب به ایشان فرمود:"تو به نزد مردمانى از اهل کتاب می روی پس آنان را به این دعوت کن که گواهی دهند معبودی (به حق) جز الله نیست، و اينكه من فرستادهٔ الله هستم، پس اگر در این مورد از تو اطاعت کردند، آنان را آگاه ساز که الله - عزوجل - پنج نماز را در هر شبانه روز بر آنان فرض كرده است، پس اگر در این مورد از تو اطاعت کردند، آنان را آگاه ساز که الله - عزوجل - زكاتى را در اموال آنان فرض نموده که از ثروتمندان آنان گرفته می شود و به فقرایشان باز گردانده می شود، پس اگر در این باره از تو اطاعت کردند، زنهار که به اموال گرامی و نفیس آنان نزدیک شوی".امام مسلم آن را روايت كرده است، (19).و اينكه از هر چیزی که جز الله پرستیده می شود، بیزاری جویی و این همان حنيفيت ملت ابراهیم - علیه السلام - است، الله متعال می فرماید:{یقیناً براى شما، ابراهيم و كسانى كه به او گرويده بودند الگوى خوبى است، آنگاه که به قوم خود گفتند: ما از شما و از آنچه كه غیر از الله می پرستید بیزاریم، و به شما کافر (و منکر) شده ایم، و میان ما و شما برای همیشه عداوت و دشمنی آشکارى به وجود آمده است، تا اينكه به الله یگانه ایمان آوری}.[الممتحنه: 4].و ایمان بیاوری که الله همهٔ کسانی را که در قبرها هستند، برانگیخته می سازد، الله متعال مى فرمايد:{این به خاطر آن است که (بدانید) الله حق است، و آنکه او مردگان را زنده می کند، و آنكه او بر هر چیز تواناست (6)و همانا قیامت در راه است، (و) شکی در آن نیست، و اينكه (همه ی) کسانی که در قبرها هستند، بر انگيخته مى شوند (7)}[الحج: 6-7].و اينكه حساب و پاداش حق است، الله متعال می فرماید:{و الله آسمان ها و زمین را به حق آفریده است، تا هر کس را در برابر آنچه که انجام داده است پاداش دهد، و به آنها ستمی نخواهد رسيد}.[الجاثيه: 22].

{ای پیامبر!) بگو : همانا من شما را به یک (خصلت) اندرز می دهم، که دو نفر دو نفر یا یک نفر یک نفر برای (رضايت) الله بر خیزید، سپس بیندیشید که این همنشین شما (محمد) هیچ گونه دیوانگی ای ندارد، او برای شما جز هشدار دهنده ای قبل از عذاب شدید نیست}.

[سبأ: 46].

و بدان که پس از مرگت به سوی پروردگارت باز خواهی گشت:

{و همانا انسان تنها ثمرۀ سعى و تلاش خود را خواهد داشت (39)

و همانا ثمرۀ سعى و تلاش او (در روز قیامت) دیده خواهد شد (40)

سپس جزای (سعى و تلاش) او را کامل و بدون کاستی، داده می شود (41)

و همانا سرانجام ( هر كارى) به سوی پروردگار توست}.

[النجم: 39-42].

و اينكه در وجود خودت و در هستی پیرامونت بنگری، الله متعال می فرماید:

{آیا در مُلک (گسترده، عظيم و شگفت انگيز) آسمان‏ ها‏ و زمین و آنچه را كه الله آفریده، نمی نگرند؟ و (آیا فکر نمی کنند) شاید اجلشان نزدیک شده باشد؟ پس بعد از این (قرآن) به کدام سخن ایمان می آورند؟}.

[الاعراف: 185].

پس اسلام بیاورد تا در دنیا و آخرت سعادتمند شوی، و هرگاه قصد مسلمان شدن نمودى، تنها کافی است که گواهی دهی معبودی به حق نیست جز الله و اينكه محمد فرستاده الله مى باشد.

و هنگامی که رسول الله - صلی الله علیه و سلم -، معاذ را برای دعوت كردن به اسلام به سوى یمن فرستاد، از جمله خطاب به ایشان فرمود:

"تو به نزد مردمانى از اهل کتاب می روی پس آنان را به این دعوت کن که گواهی دهند معبودی (به حق) جز الله نیست، و اينكه من فرستادهٔ الله هستم، پس اگر در این مورد از تو اطاعت کردند، آنان را آگاه ساز که الله - عزوجل - پنج نماز را در هر شبانه روز بر آنان فرض كرده است، پس اگر در این مورد از تو اطاعت کردند، آنان را آگاه ساز که الله - عزوجل - زكاتى را در اموال آنان فرض نموده که از ثروتمندان آنان گرفته می شود و به فقرایشان باز گردانده می شود، پس اگر در این باره از تو اطاعت کردند، زنهار که به اموال گرامی و نفیس آنان نزدیک شوی".

امام مسلم آن را روايت كرده است، (19).

و اينكه از هر چیزی که جز الله پرستیده می شود، بیزاری جویی و این همان حنيفيت ملت ابراهیم - علیه السلام - است، الله متعال می فرماید:

{یقیناً براى شما، ابراهيم و كسانى كه به او گرويده بودند الگوى خوبى است، آنگاه که به قوم خود گفتند: ما از شما و از آنچه كه غیر از الله می پرستید بیزاریم، و به شما کافر (و منکر) شده ایم، و میان ما و شما برای همیشه عداوت و دشمنی آشکارى به وجود آمده است، تا اينكه به الله یگانه ایمان آوری}.

[الممتحنه: 4].

و ایمان بیاوری که الله همهٔ کسانی را که در قبرها هستند، برانگیخته می سازد، الله متعال مى فرمايد:

{این به خاطر آن است که (بدانید) الله حق است، و آنکه او مردگان را زنده می کند، و آنكه او بر هر چیز تواناست (6)

و همانا قیامت در راه است، (و) شکی در آن نیست، و اينكه (همه ی) کسانی که در قبرها هستند، بر انگيخته مى شوند (7)}

[الحج: 6-7].

و اينكه حساب و پاداش حق است، الله متعال می فرماید:

{و الله آسمان ها و زمین را به حق آفریده است، تا هر کس را در برابر آنچه که انجام داده است پاداش دهد، و به آنها ستمی نخواهد رسيد}.

[الجاثيه: 22].

اگر به این امور شهادت دهی، مسلمان شده ای و پس از آن آنچه كه باید انجام دهی این است که الله را بر اساس آنچه خودش مشروع كرده، عبادت کنی، از جمله با نماز، زکات، روزه و حج - اگر توانایی حج را داشته باشی - و دیگر عبادت هاى مشروع.

تاریخ این نسخه: 19-11-1441 هجرى قمرى است.

تأليف: پروفسور محمد بن عبدالله السحیم

استاد پیشین عقیده در بخش پژوهش های اسلامی

دانشکدهٔ تربيت معلم، دانشگاه ملک سعود

ریاض، پادشاهی عربستان سعودی