به‌خته‌وه‌ری هاوسه‌رگیری لێره‌وه‌ ده‌ست پێده‌كات

به‌خته‌وه‌ری هاوسه‌ڕگیری لێره‌وه‌ ده‌ست پێده‌كات

( پێش ژن هێنان )

[ به‌ كوردی ]

من هنا تبدأ السعادة الزوجية

[ باللغة الكوردية ]

نوسینی : بشتیوان سابیر عه‌زیز

الكاتب : بشتيوان صابر عزيز

پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز

المراجعة: بشتيوان صابر عزيز

نوسینگه‌ی ( ره‌بوه‌ی ) هه‌ره‌وه‌زیی بۆ بانگه‌واز و وشیاركردنه‌وه‌ی ڕه‌وه‌نده‌كان له‌ شاری ڕیاز

المكتب التعاوني للدعوة وتوعية الجاليات بالربوة بمدينة الرياض

2008 -1429

به‌خته‌وه‌ری هاوسه‌ڕگیری لێره‌وه‌ ده‌ست پێده‌كات

( پێش ژن هێنان )

به‌خته‌وه‌ری هاوسه‌رگیری شتێكی مه‌حاڵ نیه‌، ده‌توانرێت به‌شێوه‌ێكی ئاسان په‌یدا بكرێت به‌مه‌رجێك پابه‌ندبین به‌ شه‌رعی خوای گه‌وره‌ و بوونی عادات و ته‌قالید نه‌بێته‌كۆسپێك له‌پێشیدا.

وه‌بۆ به‌ده‌سهێنانی ئه‌م به‌خته‌وه‌ریه ده‌بێت ڕه‌چاوی دوو خاڵی گرنك ‌بكرێت پێش ژن هێنان : ‌

یه‌كه‌م: هه‌ر كه‌سێك بیه‌وێت نیوه‌ی ئاینه‌كه‌ی ته‌واو بكات پێویست ده‌كات به‌چاكترین شێوه ‌هاوسه‌ره‌كه‌ی خۆی هه‌ڵبژێرێت.

پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلى الله عليه وسلم ) ده‌فه‌رموێت: " تنكح المرأة لأربع : لمالها، ولحسبها ، ولجمالها ، ولدينها . فاظفر بذات الدين تربت يداك " الراوي: أبو هريرة - خلاصة الدرجة: صحيح - المحدث: مسلم - المصدر: المسند الصحيح - الصفحة أو الرقم: 1466

واته‌: ئافره‌ت ماره‌یی ده‌كرێت له‌به‌ر خاتری چوار شت: پاره‌كه‌ی و ڕه‌سه‌نه‌كه‌ی و جاوانیه‌كه‌ی و ئاینه‌كه‌ی،چاكترینیان ئه‌وه‌یه ‌كه ‌خاوه‌ن ئاینه‌.."

هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت:" من سعادة ابن آدم ثلاثة ومن شقاوة ابن آدم ثلاثة من سعادة ابن آدم المرأة الصالحة والمسكن الصالح والمركب الصالح ومن شقاوة ابن آدم المرأة السوء والمسكن السوء والمركب السوء "

الراوي: سعد بن أبي وقاص - خلاصة الدرجة: إسناده صحيح - المحدث: المنذري - المصدر: الترغيب والترهيب - الصفحة أو الرقم: 3/91

واته‌: ئه‌وه‌ی ببێته‌ هۆی به‌خته‌وه‌ری نه‌وه‌ی ئاده‌م - علیه‌السلام - سێ شتن و ئه‌وه‌شی ببێته‌ هۆی به‌دبه‌ختیش سێ شتن، به‌خته‌وه‌ریه‌كان بریتین له‌: ئافره‌تێكی چاك ( صالحه‌) و ماڵ و خانوێكی چاك و سوارگه‌ێكی چاك...

چۆن بزانین ئه‌و ئافره‌ته‌ی كه ‌ئه‌مانه‌وێت بیكه‌ین به ‌هاوسه‌ری خۆمان ئافره‌تێكی چاكه‌؟

ئافره‌تی چاك ئه‌و كه‌سه‌یه‌كه‌پابه‌نده‌ به‌سنووره‌كانی خوای گه‌وره‌، وه ‌ده‌ناسرێت به‌چه‌ند شتێك له‌وانه‌:

٭ خیزان: گه‌وره‌ بوون له‌ خێزانێك كه‌ڕێز له‌بنه‌ماكانی ئیسلام بگرێت ده‌بێته‌مایه‌ی په‌روه‌رده ‌بوونی مناڵه‌كان به‌جوانترین شێوه‌، وه‌بێ گومان دایكی چاك هه‌رده‌م ده‌بێته‌مایه‌ی چاكبوونی كچه‌كه‌ی.

٭ سیما و روخسار : هه‌ر ئافره‌تێك به‌شێوه‌ێكی شه‌رعی پۆشاكی كرد كه ‌ببێته‌ مایه‌ی پۆشینی لاشه‌ی، وه‌ جوانی خۆی ده‌رنه‌خات ئه‌وه ‌سنووری خوای گه‌وره‌ی پاراستوه‌، خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت: { وقل للمؤمنات یغضضن من ابصارهن ویحفظن فروجهن ولا یبدین زینتهن الا ما ظهر منها } سورة النور :٣ .

٭ هه‌ڵس و كه‌وتی گشتی: هه‌ر ئافره‌تێك ئه‌گه‌ر زانڕا كه‌وا تێكه‌ڵاوی گه‌نجان ناكات ‌، وه‌ناچێت بۆ سه‌یرانگه‌ی به‌ناو زانستی كه ‌ئێستا ڕه‌واجێكی زۆری پێ ئه‌درێت له‌كوردستان، هه‌روه‌ها به‌ته‌نیا ناچێت بۆ بازاره‌كان و تێكه‌ڵاوی نامه‌حره‌م ناكات ، وه ‌سه‌ره‌تاتكێ ناكات له‌كوڵانه‌كان... ئه‌وه‌ به‌یارمه‌تی خوای گه‌وره ‌ئافره‌تێكی چاكه‌.

ئه‌م چه‌ند خاڵه‌ی سه‌ره‌وه ده‌رباره‌ی چۆنیه‌تی ناسینی ئافره‌تی چاك بوو ، وه‌ ئێستا دێینه ‌سه‌ر ناسینی پیاوی چاك، چونكه ‌ئاینی پیرۆزی ئیسلام هانی باوكان ده‌دات كه‌وا پیاوی خاوه‌ن ئاین و ڕه‌وشتی چاك هه‌ڵبژێرن بۆ كچه‌كانیان ، پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلى الله عليه وسلم ) ده‌فه‌رموێت: " إذا خطب إليكم من ترضون دينه وخلقه فزوجوه، إلا تفعلوا تكن فتنة في الأرض وفساد عريض ". صحيح البخاري

واته‌: ئه‌وه‌ی هاته ‌داخوازی كچه‌كه‌تان و دڵنیا بوون له ‌ئاین و ره‌وشتی ئه‌وه ‌ماره‌ی لێ بكه‌ن ، وه ‌ئه‌گه‌ر ئه‌وه ‌نه‌كه‌ن ده‌بێته ‌مایه‌ی فیتنه ‌له‌سه‌ر زه‌وی و به‌دره‌وشتی بڵاو ده‌بێته‌وه‌ .

چۆن بزانین ئه‌و گه‌نجه‌‌چاك و له‌خواترسه‌؟

٭ خێزان: بێ گومان هه‌ر چۆن ڕۆڵی هه‌بوو له ‌چاك بوونی ئافره‌ت ئاوهاش ڕۆڵی هه‌یه ‌له‌چاك بوونی گه‌نج.

٭ براده‌ر و هاورێ: گه‌وره‌ترین شوێنه‌واری هه‌یه‌ له‌سه‌ر ژیانی گه‌نج، پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلى الله عليه وسلم ) ده‌فه‌رموێت: " الرجل على دين خليله فلينظر أحدكم من يخالل " الراوي: أبو هريرة - خلاصة الدرجة: إسناده صحيح - المحدث: النووي - المصدر: رياض الصالحين - الصفحة أو الرقم: 177

زۆر گرنگه ‌باوكی ئافره‌ته‌كه ‌پرسیاری ته‌واو بكات ده‌رباره‌ی براده‌رو هاوڕێی ئه‌و كه‌سه‌ی دێت بۆ داخوازی كچه‌كه‌ی، چونكه ‌ئه‌گه‌ر براده‌ره‌كانی چاك و له‌خواترس بن، ئه‌وه ‌به‌یارمه‌تی خوای گه‌وره ‌ئه‌و گه‌نجه‌ش چاك ده‌بیت، وه‌ئه‌گه‌ر براده‌ره‌كانی خراپ و به‌دڕه‌وشت بن ئه‌وه‌ گه‌نجێكی خراپه‌و ده‌بێت كچی خۆی ماره ‌نه‌كات له‌و جۆره‌ كه‌سانه ‌ئه‌گه‌ر چیش ده‌ڵه‌مه‌ند و كوری به‌ربسیارێكیش بێت، هه‌روه‌ها نابێت كچه‌كه‌ش رازی بێت به‌و جۆره‌ گه‌نجانه‌.

٭ مزگه‌وت: ئه‌گه‌ر ئه‌و گه‌نجه‌ی كه‌دێت بۆ داخوزی، له‌و كه‌سانه‌یه ‌كه‌ هاتوشوی مزگه‌وت ده‌كات و نوێژه‌كانی به‌رێك و پێكی ده‌كات ، ئه‌وه‌ به‌یارمه‌تی خوای گه‌وره ‌گه‌نجێكی چاكه‌.

٭ كار كردن: ئه‌و گه‌نجه‌ی كه‌ كار ده‌كات و خۆی ماندوو ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی له‌پاش خوای گه‌وره‌ پشت به‌ خۆی ببه‌ستێت و چاوی له‌ده‌ستی ئه‌م و ئه‌و نه‌بێت و پاره‌ی حه‌ڵاڵی ده‌سكه‌وێت ، ئه‌وه ‌بێ گومان ئه‌و گه‌نجه‌ ده‌توانێت خێزان ببات به‌ڕێوه‌و زاڵت ببێت به‌سه‌ر هه‌موو كێشه‌و كۆسپێك، وه‌ئه‌و كه‌سه‌پیاوه ‌به‌مانای ووشه‌.

پێغه‌مبه‌ری خوا ده‌فه‌رموێت:" ما أكل أحد طعاما قط ، خيرا من أن يأكل من عمل يده ، وإن نبي الله داود عليه السلام كان يأكل من عمل يده " الراوي: المقدام بن معد يكرب - خلاصة الدرجة: [صحيح] - المحدث: البخاري - المصدر: الجامع الصحيح - الصفحة أو الرقم: 2072

دووه‌م: خوازبێنی كردن :

خوازبێنی كردن به‌ڵێنه‌به‌‌ژن هێنان، وه ‌له‌ ئیسلامدا ڕه‌وایه‌ كه‌وا كچ و كوڕ یه‌كتری ببینن، چونكه ‌ڕێگه‌ێكه بۆ به‌رده‌وام بوونی خۆشه‌ویستی له‌ نێوانیاندا، له ‌موغیره‌ی كوری شوعبه‌- ره‌زای خوای لێ بێت خوازبێنی ئافره‌تێكی كرد ، پێغه‌مبه‌ری خوا پێی ‌فه‌رمو : أنه خطب امرأة فقال النبي صلى الله عليه وسلم انظر إليها فإنه أحرى أن يؤدم بينكما " الراوي: المغيرة بن شعبة - خلاصة الدرجة: حسن - المحدث: الترمذي - المصدر: سنن الترمذي - الصفحة أو الرقم: 1087

واته‌: ئایه ‌ته‌ماشای ئافره‌ته‌كه‌ت كرد؟ وتی: نه‌خێر، پێغه‌مه‌ر صلى الله عليه وسلم پێی فه‌رموو: ته‌ماشای بكه‌...

حیكمه‌ت له‌م ته‌ماشا كردنه‌ بۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پیاوه‌كه ‌دڵنیا بێت ‌ئه‌و ئافراته ‌هیچ عه‌یبێكی تێدا نیه‌.

وه‌ده‌بێت ته‌ماشا كردنه‌كه ‌سنور دار بێت‌، وه‌هه‌ند‌ێ له‌زانایان ته‌نها ده‌س و رووی ئافره‌تیان ره‌وا كردوه‌ بۆ ته‌ماشا كردن.

بۆ ئه‌م باسه‌كرا؟

له‌وه‌ڵامدا ده‌ڵێم : ئه‌گه‌ر ته‌ماشای بارودۆخی وڵاتی خۆمان بكه‌ین چه‌نها كێشه‌ی جۆراو جۆر ده‌بینین ڕووده‌دات له‌نێوان ژن و مێردا ، هۆكه‌شی به‌ڕای من ئه‌گه‌ریته‌وه‌ بۆ زۆر شت، گه‌وره‌ترینیان بریتیه ‌له‌ كه‌م ته‌رخه‌می كردن له‌و دوو خاڵه‌ی باسمان كرد.

له‌كۆتاییدا داواكارم له‌ خوای گه‌وره ‌یارمه‌تی برایان و خوشكانمان بدات بۆ دروست كردنی به‌خته‌وه‌ری له‌ هاوسه‌رگیریدا و ژیانێكی خۆش و كامه‌ران ببه‌نه‌ سه‌ر ‌له‌دونیا،وه‌به‌به‌هه‌شتی به‌رینش شادیان كاته‌وه‌‌ .

وصلى الله وسلم على نبينا وحبيبنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين