API
لێكۆڵینه‌وه وڕوونكردنه‌وه‌ی زۆرێك له‌بابه‌ته‌كانی حه‌ج وعومره وزیاره‌ت: به‌شی: ئه‌وه‌ی حاجی ئه‌نجامی ئه‌دات له‌كاتی گه‌یشتنی به میقات
پۆڵێنه‌كان
Full Description
لێكۆڵینه‌وه وڕوونكردنه‌وه‌ی زۆرێك له‌بابه‌ته‌كانی حه‌ج وعومره وزیاره‌ت به‌شی : ئه‌وه‌ی حاجی ئه‌نجامی ئه‌دات له‌كاتی گه‌یشتنی به میقات
التحقیق والإيضاح لكثير من مسائل الحج والعمرة والزيارة
فصل : فیما یفعله الحاج عند وصوله إلی المیقات
< كوردی -كردي - Kurdish >
سه‌ماحه‌تی شێخ عبد العزیز بن باز (ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت )
سماحة الشيخ عبد العزيز بن عبد الله بن باز (رحمه الله )
وه‌رگێڕانی: حاجی ئومێد عومه‌ر چرۆستانی
پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز
ترجمة : أوميد عمر علي الجروستاني
مراجعة: بشتیوان صابر عزیز
ئه‌وه‌ی حاجی ئه‌نجامی ئه‌دات له‌كاتی گه‌یشتنی به میقات
سوپاس وستایش بۆ خوای گه‌وره ومیهره‌بان وه درود وصه‌ڵات وسه‌لام بۆ سه‌ر محمدی كوڕی عه‌بدوڵا و ئال وبه‌یت و یار ویاوه‌ر و شوێنكه‌وتوانی هه‌تا هه‌تایه .
كاتێك حاجی گه‌یشته میقات سوننه‌ت وایه خۆی بشوات وبۆنی خۆشیش له‌خۆی بدات، وه‌ك ڕیوایه‌تكراوه، پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) كاتێك ئیحرامی ده‌به‌ست خۆی له‌هه‌موو كه‌لوپه‌لێكی دوراو داده‌ڕنی و خۆی ده‌شۆرد، هه‌روه‌ها له صحیحی بوخاری وموسلیمدا هاتووه، عائیشه‌ی دایكی باوه‌ڕداران ( خوای لێ رازی بێت ) وده‌ڵێت : } كنت أطيب رسول الله – صلى الله عليه وسلم – لإحرامه قبل أن يحرم، ولحله قبل أن يطوف بالبيت { ([1]) .
واتا : پێش ئه‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ئیحرام بكات بۆنی خۆشم لێ ده‌دا، وه كاتێكیش له ( حل ) دا بوایه، واتا : كاتێكیش له ئیحرامدا نه‌بوبێت و وویستبێتی ته‌وافی به‌یت بكات بۆنی خۆشم لێ ده‌دا .
بابه‌تێك : ئه‌و ئافره‌ته‌ی كه له سوڕی مانگانه‌دایه كاتێك گه‌یشته میقات چی ده‌كات ؟
هه‌روه‌ها ، پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رمانی كرد به عائیشه كاتێك كه‌وته سوڕی مانگانه‌وه و ئیحرامی به عومره به‌ست، كه خۆی بشوات و ئیحرام به حه‌ج ببه‌ستێت، وه هه‌روه‌ها فه‌رمانی كرد به ئه‌سمای كچی عومه‌یس كاتێك له ذي الحلیفه مناڵی بوو، كه خۆی بشوات و به پارچه‌یه‌ك قوماش چاك خۆی ببه‌ستێت وپاشان نیه‌تی ئیحرام بهێنێت، ئه‌مه‌ش به‌ڵگه‌یه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه ئافره‌ت كاتێك گه‌یشته میقات وكه‌وته سوڕی مانگانه‌وه یان له‌سوڕی مانگانه‌دا بوو، یان له خوینی زه‌یسانی مناڵ بووندا بوو، خۆی ده‌شوات وپاشان له‌گه‌ڵ خه‌ڵیكدا نیه‌تی ئیحرام ده‌هێنێت وئیحرام ده‌به‌ستێت بۆ ئه‌و نوسوكه‌ی كه خۆی مه‌به‌ستیه‌تی، وه هه‌موو ئه‌و ڕوكن وواجبانه ئه‌نجام ده‌دات كه حاجیان ئه‌نجامی ده‌دات جگه له ته‌واف نه‌بێت، هه‌روه‌ك پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رمانی كرد به عائیشه وئه‌سماء، كه هه‌موو شتێك ئه‌نجام بده‌ن جگه ته‌واف كردن نه‌بێت .
بابه‌تێك : چه‌ند كارێك پێویسته حاجی ئه‌نجامی بدات :
سوونه‌ته بۆ ئه‌و كه‌سه‌ی كه ده‌یه‌وێت نیه‌تی ئیحرام بهێنێت و ئیحرام ببه‌ستێت سمێڵی كورت بكاته‌وه و نینۆكه‌كانی بكات، و مووی به‌ر و بنباڵی لاببات، به‌شێوه‌یه‌ك كه پێویسته، بۆ ئه‌وه‌ی جارێكی تر له‌كاتی ئیحرامدا پێویست به‌وه نه‌كات مووی ئه‌و جێگایانه‌ی لاببات، چونكه موو لابردنی ئه‌و جێگایانه له‌كاتی ئیحرامدا حه‌رامه ویاساغه، وه له‌به‌ر ئه‌وه‌ش كه پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) هانی موسڵمانانی داوه له غه‌یری كاتی ئیحرامیشدا كه ئه‌و كارانه ئه‌نجام بده‌ن، هه‌روه‌ك له هه‌ردوو صه‌حیحی بوخاری وموسلیمدا هاتووه، ئه‌بو هوره‌یره ( خوای لێ ڕازی بێت) ڕیوایه‌تی كردووه، كه پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموویه‌تی :
پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) له فه‌رمووده‌یه‌كی صه‌حیحدا فه‌رموویه‌تی : } الفطرة خمس: الختان، والاستحداد، وقص الشارب، وقلم الأظفار، ونتف الآباط{ ([2]) .
واتا : سوننه‌ته‌كانی فیتره‌ت پێنجن، خه‌ته‌نه كردن، ومووی به‌ر تاشین، وسمیڵ كورت كردنه‌وه، ونینۆك كردن، ومووی بنباڵ هه‌ڵكیشان .
له صه‌حیحی موسلیمدا هاتووه، ئه‌نه‌سی كوڕی مالیك ( خوای لێ ڕازی بێت ) ده‌ڵێت : } وقِّت لنا في قص الشارب، وقلم الأظافر، ونتف الإبط، وحلق العانة: أن لا نترك ذلك أكثر من أربعين ليلة { ([3])
واتا : كاتمان بۆ دیاری كرا بۆ كورتكردنه‌وه‌ی موی سمێڵ، ونینۆك كردن، وهه‌ڵكێشانی مووی بنباڵ, وتاشينی مووی به‌ر، كه زیاتر له چل ڕۆژ وازی لێ نه‌هێنین، وپشتگوێی بخه‌ین .
نه‌سائیش به‌م ده‌سته‌واژه‌یه ڕیوایه‌تی كردووه:} وقّت لنا رسول الله – صلی الله علیه وسلم {([4]).
واتا : پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) كاتی بۆ دیاری كردین .
ئیمــامی ئه‌حمه‌د و ئه‌بو داود وتیرموذی به ده‌سته‌واژه‌كه‌ی نه‌سائی ڕیوایه‌تیان كردووه .
به‌ڵام سه‌باره‌ت به مووی قژ، دروست نیه نه بۆ پیاوان و نه بۆ ئافره‌تانیش له‌كاتی ئیحرامدا هیچ شتێك له مووی قژیان لێ بكه‌نه‌وه .
بابه‌تێك : ئاگادار كردنه‌وه له تاشینی ڕیش :
سه‌باره‌ت به مووی ڕیش له‌هه‌موو كاتێكدا حه‌رامه بتاشرێت یان لێی بگیرێت، به‌ڵكو واجبه به‌ربدرێته‌وه و وازی لێ بهێنرێت، به به‌ڵگه‌ی ئه‌وه‌ی له هه‌ردوو صه‌حیحی بوخاری وموسلیمدا هاتووه، عه‌بدوڵای كوڕی عومه‌ر ( خوا له‌خۆی وباوكی ڕازی بێت ) ڕیوایه‌تی كردووه، پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموویه‌تی : } خالفوا المشركين، وفروا اللحى وأحفوا الشوارب { ([5]) .
واتا : موخاله‌فه‌ی ئه‌و كه‌سانه بكه‌ن هاوه‌ڵ بۆ خوا بڕیار ده‌ده‌ن، ڕیشتان بهێڵنه‌وه وسمێڵتان كوورت بكه‌نه‌وه .
ئیمامی موسلیمش له صه‌حیحه‌كه‌ی خۆیدا ڕیوایه‌تی كردووه، كه ئه‌بو هوره‌یره ( خوای لێ ڕازی بێت ) گێڕاویه‌تیه‌وه پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموویه‌تی: }جزوا الشوارب وأرخوا اللحى، خالفوا المجوس { ([6]) .
واتا : سمێڵتان كوورت بكه‌نه‌وه، وڕیشتان به‌ربده‌نه‌وه، ئێوه موخاله‌فه‌ی ئاگر په‌رسته‌كان بكه‌ن .
كاره‌ساته گه‌وره‌كه‌ش له‌م سه‌رده‌مه‌دا ئه‌وه‌یه كه زۆربه‌ی زۆری خه‌ڵكی موخالیفی ئه‌م سوننه‌ته‌ن و دژایه‌تی ڕیش ئه‌كه‌ن، وڕازین كه خۆیان بچوێنن به بێباوه‌ڕان، به‌تایبه‌تی ئه‌و كه‌سانه‌ی كه خۆیان به زانستخواز وزانستدۆستی شه‌رعی ده‌زانن، ( إنا لله وإنا إلیه راجعون ) له‌خوای گه‌وره داواكارین هیدایه‌تی ئێمه و ته‌واوی موسڵمانان بدات كه له‌سه‌ر سوننه‌تی محمد المصطفی ( صلی الله علیه وسلم ) بین و پابه‌ند بین پێوه‌ی، بانگه‌واز وده‌عوه‌ی خه‌ڵكیشی بۆ بكه‌ین، ئه‌گه‌ر چی زۆربه‌ی خه‌ڵكی شوێنی ناكه‌ون، ( حسبنا الله ونعم الوكیل، ولا حول ولا قوة إلا بالله العلي العظیم ) .
بابه‌تێك : ئه‌وه‌ی دروسته كه‌سی ناو ئیحرام بیپۆشێت :
پاشان پیاوان كه هه‌موو جلوبه‌رگی ئاسایی خۆیان داكه‌ند دوو پارچه قوماش( إزار ورداء ) دامان وپشته ماڵ له‌خۆیان ده‌ئاڵێنن، سوننه‌ت وایه ڕه‌نگی سپی وخاوێن بن، وه سوننه‌تیشه كه نه‌علیش له‌پێ بكات له‌بری پیڵاو، چونكه پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموویه‌تی : } وليحرم أحدكم في إزارٍ ورداءٍ ونعلين { ([7]) .
واتا : با هه‌ركه‌سێك له ئێوه نیه‌تی ئیحرام به ( إزار ورداء ) وه بهێنێت و نه‌عل له‌پێ بكات.
بابه‌تێك : جلوبه‌رگ وپۆشاكی ئافره‌ت له‌كاتی ئیحرامدا :
سه‌باره‌ت به ئافره‌تانیش ده‌بێت به جلوبه‌رگی ئاسایی خۆیانه‌وه نیه‌تی ئیحرام بهێنن، جا جله‌كانیان ڕه‌نگیان هه‌ر چۆن بێت، ڕه‌ش بێت یان سه‌وز یان هه‌ر ڕه‌نگێكی تر، ته‌نها هێنده هه‌یه جلوبه‌رگیان نه‌شوبهێت به جلوبه‌رگی پیاوان، ده‌بێت ئه‌وه بزانن ئافره‌تان له‌كاتێك كه له ئیحرامدان نابێت په‌چه و ده‌سته‌وانه بپۆشن، به‌ڵام ده‌توانن ڕوومه‌ت وده‌ستیان داپۆشن به غه‌یری په‌چه و ده‌سته‌وانه، به‌تایبه‌تی ئه‌گه‌ر هاتوو پیاوانی نامه‌حه‌ره‌م به‌دیار بوون، پێغه‌مبه‌ریش( صلی الله علیه وسلم ) ڕێگری كردووه له پۆشینی په‌چه و ده‌سته‌وانه .
به‌ڵام سه‌باره‌ت به‌وه‌ی هه‌ندێك كه‌سی عه‌وام ڕه‌نگی سه‌وز یان ڕه‌شیان تایبه‌ت كردووه بۆ جلوبه‌رگی ئافره‌تان له‌كاتێك كه ئیحرام ده‌به‌ستن ونیه‌ت ده‌هێنن، هیچ بنه‌مایه‌كی شه‌رعی نیه، هیچ به‌ڵگه‌یه‌كی صه‌حیحی له‌سه‌ر نیه .
بابه‌تێك : چۆنیه‌تی چوونه ناو نوسك وده‌ست پێكردنی حه‌ج وعومره :
پاشان دوای ئه‌وه‌ی كه له‌خۆشتن وخۆ پاك كردنه‌وه بوویه‌وه، وئیحرامه‌كانی پۆشی، به‌دڵ نیه‌ت ده‌هێنێت بۆ ئه‌و نوسوكه‌ی كه خۆی مه‌به‌ستیه‌تی، به‌حه‌ج ده‌یه‌وێت یان به عومره یان به‌هه‌ردووكیان، چونكه پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموویه‌تی } إنما الأعمال بالنيات، وإنما لكل امرئ ما نوى { ([8]) .
واتا : هه‌موو كاروكرده‌وه‌یه‌ك به پێی نیه‌ته، وه هه‌موو كه‌سێكیش پاداشت ده‌ردێته‌وه له‌سه‌ر ئه‌و نیه‌ته‌ی كه بوویه‌تی .
وه شتێكی ڕێگا پێدراو مه‌شروعیشه كه به زمان ئه‌و نیه‌ته بڵێت، جا ئه‌گه‌ر نیه‌تی به‌جێهێنانی عومره‌ی هه‌بوو، ئه‌وه با بڵێت ( لبیك عمرة ) یان ( لبیك اللهم عمرة ) یان اللهم لبیك عمرة ) وه ئه‌گه‌ر نیه‌تیشی به‌جێهێنانی حه‌ج بوو ئه‌وه با بڵێت ( لبیك حجا ) یان ( لبیك اللهم حجا ) یان ( اللهم لبیك حجا ) چونكه چونكه پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) وایكردووه، خۆ ئه‌گه‌ر نیه‌تی به‌جێهێنانی حه‌ج وعومره‌یشی هه‌بوو ئه‌وا ده‌ڵێت ( اللهم لبیك عمرة وحجا )، وه باشتره ووتنی ئه‌م نیه‌ته به زمان پاش ئه‌وه بێت كه سواری ووڵاخه‌كه‌ی یان ئۆتۆمبیله‌كه‌ی یان هه‌ر شتێكی تر ده‌بێت، چونكه پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) پاش ئه‌وه‌ی سواری ووڵاخه‌كه‌ی بوو نیه‌تی هێناوه، وه ووڵاخه‌كه‌ی له میقاته‌وه به په‌له ده‌ڕۆیشت، ئه‌مه‌ش په‌سه‌ندترین ڕای زانایانه .
وه دروست نیه ته‌له‌فوز به نیه‌ت بكرێت له‌غه‌یری نیه‌ت هێنانی ئیحرام، چونكه ئه‌مه‌ش له پێغه‌مبه‌ری خواوه ( صلی الله علیه وسلم ) وارد بووه .
بابه‌تێك : ته‌له‌فوز به نیه‌ت له ته‌واوی عیباده‌ت وپه‌رستنه‌كانی تری غه‌یری حه‌ج وعومره :
سه‌باره‌ت به نوێژ وطه‌واف وغه‌یری ئه‌وانیش پێویسته ته‌له‌فوز به نیه‌ت نه‌كات، نه‌ڵێت : نیه‌تم هه‌یه نوێژی ئه‌وه و ئه‌وه ده‌كه‌م، یان نیه‌تم هه‌یه كه طه‌واف ده‌كه‌م، چونكه ته‌له‌فوز كردن به‌م شێوه له‌و شتانه‌یه كه داهێنراون له‌دیندا، بۆیه به ئاشكرا ووتنی نیه‌ت له‌غه‌یری ئیحرامدا كارێكی نه‌شیاو نادروسته، چونكه ئه‌گه‌ر بهاتایه ته‌له‌فوز كردن به نیه‌ت دروست بوایه، پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) به كردار و به گوفتاری بۆ ئومه‌ته‌كه‌ی ڕوون ده‌كرده‌وه، وه پێشینی چاكی ئومه‌تیش پێش ئیمه ده‌كه‌وتن له‌وه‌ها كارێكدا .
جا كاتێك له پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) و هاوه‌ڵانی به‌رێزیه‌وه (خوایان لێ ڕازی بێت ) شتێكی له‌و شێوه‌یه بۆ ئێمه نه‌گوازراوه‌ته‌وه به‌ڵگه‌یه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه بیدعه وداهێنراوه له‌دیندا، ئاشكرایه كه پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموویه‌تی : } وشر الأمور محدثاتها، وكل بدعة ضلالة { ([9]) .
واتا : خراپترین كارێكيش له‌م دینه‌دا داهێنراوه‌كانیه‌تی، وه هه‌موو داهێنراوێكیش له دیندا گومڕایی وسه‌ر لێشێواویه .
هه‌روه‌ها فه‌رموویه‌تی : } من أحدث في أمرنا هذا ما ليس منه فهو رد { ([10]) .
واتا : هه‌ر كه‌سێك له‌م ئاینه‌ی ئێمه كارێك دابهێنێت و تێیدا نه‌بێت، ئه‌وه لێی وه‌رناگیرێت و ده‌ردرێته‌وه به‌سه‌ریدا .
ئیمامی موسلیمش به‌م ده‌سته‌واژه فه‌رمووده‌كه‌ی هێناوه : } من عمل عملاً ليس عليه أمرنا فهو رد { ([11]) .
واتا : هه‌ركه‌سێك كارێك بكات و فه‌رمانی ئیمه‌ی له‌سه‌ر نه‌بێت، ئه‌وه لێی وه‌رناگیرێت و ده‌درێته‌وه به‌سه‌ریدا ..
[ له كۆتاییه‌وه له‌خوای گه‌وره ده‌پاڕێینه‌وه حه‌جی حاجیانی هه‌موو جیهان گیرا بكات به تایبه‌تی حاجیانی كوردستان، وه حه‌جه‌كه‌یان بگێڕێت به حه‌جێكی مه‌برور، كه پاداشته‌كه‌ی لای خوای گه‌وره ومیهره‌بان ته‌نها به‌هه‌شتی نه‌بڕواوه و هه‌تا هه‌تاییه.
خوایه ئه‌م نزا وپاڕانه‌وه‌مان لێ گێرا بكه‌یت، اللهم امین یارب العالمین] وه‌رگێڕ .
وصلی الله وسلم علی سیدنا محمد وعلی آله وصحبه وسلم .
([1]) بوخاری ڕیوایه‌تی كردووه، له ( كتاب الحج ، باب الطیب عند الإحرام) به فه‌رمووده‌ی ژماره (1539)، وه موسلیم له (كتاب الحج، باب الطیب للمحرم) به فه‌رمووده‌ی ژماره (1189) ڕیوایه‌تیان كردووه .
([2]) بوخاری ڕیوایه‌تی كردووه، له ( كتاب اللباس ، باب قلم الأظفار) به فه‌رمووده‌ی ژماره (5891)، وه موسلیم له (كتاب الطهارة، باب خصال الفطرة) به فه‌رمووده‌ی ژماره (257) ڕیوایه‌تیان كردووه .
([3]) موسلیم له (كتاب الطهارة، باب خصال الفطرة) به فه‌رمووده‌ی ژماره (258) ڕیوایه‌تی كردووه .
([4]) نه‌سائی له ( كتاب الطهارة، باب التوقیت فی قص الشارب) به‌فه‌رمووده‌ی ژماره (4) ڕیوایه‌تی كردووه، وه ئیمامی ئه‌حمه‌د له موسنه‌ددا ڕیوایه‌تی كردووه (3/122)، وه أبو داود له ( كتبا الترجل، باب في أخذ الشارب) به‌فه‌رمووده‌ی ژماره (422)، وه تیرموذی له ( كتاب في الأدب، باب في التوقیت في تقلیم الأظفار وأخذ الشارب) به فه‌رمووده‌ی ژماره (2759) ڕیوایه‌تیان كردووه .
([5]) بوخاری ڕیوایه‌تی كردووه، له ( كتاب اللباس ، باب قلم الأظفار) به فه‌رمووده‌ی ژماره (5892)، وه موسلیم له (كتاب الطهارة، باب خصال الفطرة) به فه‌رمووده‌ی ژماره (259) ڕیوایه‌تیان كردووه .
([6]) موسلیم له (كتاب الطهارة، باب خصال الفطرة) به فه‌رمووده‌ی ژماره (260) ڕیوایه‌تی كردووه .
([7]) ئیمامی ئه‌حمه‌د له موسنه‌ددا ڕیوایه‌تی كردووه (2/34) له موسنه‌دی ( المكثرین من الصحابة) موسنه‌دی عه‌بدوڵای كوڕی عومه‌ر به ژماره (4881).
([8]) بوخاری ڕیوایه‌تی كردووه، له ( كتاب بدء الوحي ، باب بدء الوحي) به فه‌رمووده‌ی ژماره (1)، وه موسلیم له (كتاب الإمارة، باب إنما الأعمال بالنیات) به فه‌رمووده‌ی ژماره (1907) له عومه‌ری كوڕی خه‌تابه‌وه ڕیوایه‌تیان كردووه .
([9]) موسلیم له (كتاب الجمعة، باب التخفیف في الصلاة) به فه‌رمووده‌ی ژماره (867) ڕیوایه‌تی كردووه، وه ئیمامی ئه‌حمه‌د له موسنه‌ددا ڕیوایه‌تی كردووه (3/310) له موسنه‌دی جابری كوڕی عه‌بدوڵادا .
([10]) بوخاری ڕیوایه‌تی كردووه، له ( كتاب الصلح ، باب إذا اصطلحوا علی صلح جور) به فه‌رمووده‌ی ژماره (2697)، وه موسلیم له (كتاب الإقضیة، باب نقض الأحكام الباطلة ورد محدثات الأمور) به فه‌رمووده‌ی ژماره (1718) له عائیشه‌وه ڕیوایه‌تیان كردووه .
([11]) بوخاری به موعه‌له‌قی ڕیوایه‌تی كردووه، له ( كتاب البیوع ، باب النجش ومن قال لا یجوز ذلك البیع) به فه‌رمووده‌ی ژماره (2697)، وه موسلیم له (كتاب الإقضیة، باب نقض الأحكام الباطلة ورد محدثات الأمور) به فه‌رمووده‌ی ژماره (1718) له عائیشه‌وه ڕیوایه‌تیان كردووه .
