×
له‌م وتاره‌ سه‌ماحه‌تی شظخ عبد العزیز بن باز ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت باسی پێویستى به‌رجه‌سته‌بونى ته‌قوا له‌ جێبه‌جێكردنى فه‌رمانه‌كانى په‌روه‌ردگارو دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌ قه‌ده‌غه‌كراوه‌كانى ده‌كات، پاشان ئامۆژگارى موسڵمانان ده‌كات به‌ته‌قواى خوا له‌ هه‌موو كاتێكدا، چونكه‌ ئه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ى كۆبونه‌وه‌ى هه‌موو جۆره‌ خێرو چاكه‌یه‌كه‌و به‌رده‌وام ته‌قوا ئامۆژگارى په‌روه‌ردگار بووه‌ بۆ چینى یه‌كه‌مین و دواهه‌مینى ئه‌م ئوممه‌ته.‌

پێویستى به‌رجه‌سته‌بونى ته‌قوا له‌ جێبه‌جێكردنى فه‌رمانه‌كانى په‌روه‌ردگارو دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌ قه‌ده‌غه‌كراوه‌كانى

 وجوب تحقيق تقوى الله عز وجل في امتثال أمره واجتناب نهيه

< كوردی -كردي - kurdish >

شێخ عبدالعزيز بن عبدالله بن باز

الشيخ عبدالعزيز بن عبدالله بن باز

—™

وه‌رگێڕانی: كاروان ڕه‌شید محی الدین

پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عزیز

الترجمة: كاروان رشيد محي الدين

المراجعة: بشتيوان صابر عزيز

پێویستى به‌رجه‌سته‌بونى ته‌قوا له‌ جێبه‌جێكردنى فه‌رمانه‌كانى په‌روه‌ردگارو دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌ قه‌ده‌غه‌كراوه‌كانى

لة "عبدالعزيز بن عبدالله ى بن باز" بوَ برايان و حاجييانى مالَى خوا، بوَ هةموو ئةو كةسانةش ئةم ثةيامةيان ثيَ دةطات ئيدى لةهةر شويَنيَكى ئةم جيهانةدا بن.. سلاَو رِةحمةتى خواى ثةروةردطارتان لةسةربيَت..

خوَشحالَم لةسالَى نوَيةمى ئةم طوَظارةدا "التوعية الاسلامية" ثيَتان دةطةمةوة، كة لةلايةن سةروَكايةتى طشتى بةرِيَوةبةرايةتى رِاثوَرتى عيلمى و فةتواو بانطةوازو رِيَنمايى لة شانشينى عةرةبستانى سعوديةداو لة وةرزى حةجى هةموو سالَيَكدا بلاَودةكريَتةوة، بوَ رِيَنمايى كردنى حاجييان و ميوانانى مالَى خواى طةورة بوَ ئةنجامدانى حةج و عةمرة لةذيَر رِوانطةى شةريعةتى خواى ثةروةردطارداو، بةرضاو رِوَشنكردنةوةيان بة كاروبارى ئاين و عةقيدة خاويَنةكةيان بةو شيَوازةى ثيَشينانى ئةم ئوممةتة لةسةرى بوون"خوا لة هةمويان رِازى بيَت"، هةروةها هوَشداريدان سةبارةت بةو هةموو بيدعانةى كة لةنيَوان موسلَماناندا بلاَوبونةتةوةو، وةرطرتنى هةنديَك بابةتى سةردةم بةشيَوةى تويَذينةوةيةك كة ببيَتة هؤى دةرخستنى رِووى رِاستةقينةيان، ئةمةش لةو ثيَناوةدا هةتا موسلَمان بةرضاوى رِوَشن بيَت، بةئةندازةى هةبونى دةرفةت بؤ سةيركردنى ئةم طوَظارة.

بةم بؤنة ثيروَزةوة بةخيَرهاتنى ميوانانى مالَى خوا دةكةم، هةنديَك ئاموَذطارى ثيَويست بير خوَم و ئةوانيش دةخةمةوة كة ثةيوةستن بةم شويَنة ثيرؤزةوة، ئةمةش لةو ثيَناوةداية هةولَةكانمان سوثاس كراو بن و، حةجمان قبولَ بيَت و، خوا لة تاوانةكانيشمان خؤش ببيَت، ثةروةردطار ثاداشتى ئةو كةسانةش ون ناكات كة كردةوةى ضاك ئةنجام دةدةن.

ثاشان ئامؤذطارى ئيَوةو خؤشم دةكةم بةتةقواى خوا لة هةموو كاتيَكدا، ضونكة ئةوة سةرضاوةى كؤبونةوةى هةموو جؤرة خيَرو ضاكةيةكةو بةردةوام تةقوا ئاموَذطارى ثةروةردطار بووة بوَ ضينى يةكةمين و دواهةمينى ئةم ئوممةتة، وةك خوا دةفةرموويَت: ﭽﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪﭼ [النساء: ١٣١].

واتة:{سويَند بةخوا بةرِاستى ئيَمة ئامؤذطاريمان كردوون ئةوانةى نامةيان ثيَدراوة لةثيَش ئيَوةداو هةروةها ئيَوةش بةوةى كة لةخوا بترسن} وة بةرجةستةكردنى تةقواى خوا ئةمةش خوَى دةبينيَتةوة لة جيَبةجيَكردنى فةرمانةكانى و دوركةوتنةوة لة قةدةغةكراوةكانى ئةويش دةبيَت بةشيَوةيةكى دلَسوَزانةو ئوميَدبون بة ثاداشتى ثةروةردطارةوة بيَت و، خوَثاراستن لة سزاو توَلَةى ثةروةردطار، لةسةر ئةو شيَوازةى خوا بوَ بةندةكانى دارِشتوةو ثيَغةمبةرى خوا d بوَ ئوممةتةكةى رِوَشن كردوةتةوة، هةروةك دةفةرموويَت: ﭽﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮﭼ [النحل: ٤٤]. واتة: {لةطةلَ ضةندين بةلَطةو ثةرِاوى ئاسمانيدا قورئانيشمان بؤ تؤ نارد، بؤ ئةوةى رِوونى بكةيتةوة بؤ خةلَكى ئةوةى كة بؤيان نيَردراوةتة خوارةوة، بةلَكو بيربكةنةوةو تيَبطةن.} ئةوةش بزانن دلَسؤزى نواندن لة بةندايةتيداو شويَن كةوتنى ثيَغةمبةرى خوا d، دوو مةرجى بنةرِةتين لةرِووى دروستى ئةنجامدانى بةندايةتيةكةو طيرابونى لةلاى ثةروةردطارو وةرطرتنى ثاداشت لةسةريان، لةبةرئةوة ثيَويستة ثيَداطرى بكةين، هةروةك قورئان ئاماذةى ثيَ كردوة: ﭽ ﰐ ﰑ ﰒ ﰓ ﰔ ﰕ ﰖ ﰗ ﰘ ﰙ ﰚ ﰛ ﰜﭼ[الكهف:١١٠].

واتة:{ جا هةركةس بةتةماية بةخزمةت ثةروةردطارى بطات "لة قيامةتدا"، ئةوة با كردةوةى ضاك ئةنجام بدات و لة ثةرستنى ثةروةردطاردا كةس نةكةن بة هاوبةشى} وة دةفةرموويَت: ﭽﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭼ [آل عمران: ٣١]. واتة: {ئةى (k) بلَىَ ئةطةر ئيَوة خواتان خؤش دةويَت، كةواتة دواى من بكةون تا خواش ئيَوةي خؤش بويَت و لة طوناهةكانيشتان خؤش ببيَت، بيَطومان خوا ليَخؤشبوى ميهرةبانة}.

وة دلَسؤزى نواندن لة ثةرستنى ثةروةردطاردا وةك: نابيَت لة ثةرستندا هاوبةش بوَ خواى طةورة برِيار بدريَت و تةنانةت نابيَت بةندة كةمترين نيازيش لة دلَيدا بيَت و شتيَكى ديكة تيَكةلَ بةبةندايةتيةكةى خوا بكات، وة ثيَويستة خوَى لة هةموو جوَرة رِووثامايى و خوَدةرخستن و حةزى ثلةوثاية خاويَن بكاتةوة، ضونكة خواى ثةروةردطار كةسيَكى دةولَةمةندةو ثيَويستى بة بةندايةتييةكى لةو شيَوة نية، وةك دةفةرموويَت: ﭽ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠﭼ.([1]). هةروةها بةثيَغةمبةرى خواش d دةفةرموويَت:ﭽ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉﭼ [الزمر: ٢– ٣]. واتة: {كةواتة خوا بثةرستةو بة تةنها هةر بؤ ئةو ملكةض ببة. بيَداربة بةئاينى "طةردن كةضى" ثاك و خاويَن هةر بؤ خوايةو} لة شويَنيَكى ديكةشدا دةفةرموويَت: ﭽ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄﭼ [الماعون: ٤ – ٧]. واتة:{واى بؤ نويَذكةران. ئةوانةى لة نويَذةكانيان بيَ ئاطان. ئةوانةى كة رِووثامايي دةكةن. وة يارمةتى خةلَكى نادةن"هةموو ضاكةيةك لة خةلَكى دةطرنةوة".} سةبارةت بةدوورِوةكانيش دةفةرموويَت: ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﭼ [النساء: ١٤٢].

واتة: {هةر كاتيَكيش هةستن بؤ نويَذ ئةوا بة تةممةلَى و سستى هةلَدةستن و رِووثامايي بؤ خةلَكى ئةكةن، وة يادى خوا ناكةن تةنها كةميَك نةبيَت} ثيَغةمبةرى خواش d لة فةرمودةيةكى سةحيدا دةفةرموويَت: {من سمع سمع الله به، ومن يرائي يرائي الله به}([2]). بةواتاى ئةوةى دةربكةويَت هةركةس لةبةر رِوثامايى و بوَ خةلَكى كردةوة ئةنجام دةدات، ئةوا خواى ثةروةردطار لة رِوَذى دواييدا سرِو نهيَنييةكانى هةلَدةمالَيَت و لةبةرضاو هةموو دروست كراوةكاندا ئابرِوى دةبات. خواى ثةروةردطار لة ئابرِوضونى ئةو رِؤذة بمانثاريَزيَت.

يةكيَكى تر لة بةندايةتييةكان بريتيية لة نزاو ثارِانةوة"تةنانةت ئةو ديارترينى بةندايةتيةكانةو بةهوَيةوة بةندة لة ثةروةردطار نزيك دةبيَتةوة"، لةبةرئةوة ثيَويستة نزاو ثارِانةوة تةنها ئارِاستةى ثةروةردطار بكريَت و، نابيَت داوا لة كةسى تر بكريَت جطة لة زاتى ثيروَزى خوا، دةبيَت تةنها ثةنا بؤ ئةو ببةين و، ثيَويستة داواى كؤمةك و يارمةتى و بةهانا هاتن ئارِاستةى ئةو بكةين: ﭽ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭼ [غافر: ٦٠]. واتة: {وة ثةروةردطارتان فةرموويةتى: ليَم بثارِيَنةوة وةلاَمتان دةدةمةوة، بةرِاستى ئةوانةى خؤ بةطةورة دةزانن كة بمثةرستن بيَطومان بة سةرشؤرِى دةضنة دؤزةخةوة.} هةروةها دةفةرموويَت: ﭽﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙﭼ [الأحقاف: ٥ – ٦]. واتة: {كىَ طومرِاترة لةو كةسةى هاوار لة غةيرى خوا بكات كة وةلاَمى ناداتةوة تا رِؤذى دوايي، وة ئةو "هاوار ليَكراوانة" لة هاوارى ئةوان بيَ ئاطان. كاتيَكيش خةلَك لة"قيامةت" دا كؤدةكريَنةوة، ثةرستراوةكان دةبنة دوذمنيان، وة "ثةرستراوةكان" بة ثةرستنةكةيان باوةرِ ناكةن} وة ثيَغةمبةرى خوا d ئاموَذطارى ئيبن عةباس دةكات و تيايدا هاتوة: {..وإذا سألت فاسأل الله، وإذا استعنت فاستعن بالله، واعلم أن الأمة لو اجتمعت على أن ينفعوك بشيئ لم ينفعوك إلا بشيئ قد كتبه الله لك، وإن اجتمعوا على أن يضروك بشيئ لم يضروك إلا بشيئ قد كتبه الله عليك، رفعت الأقلام وجفت الصحف}([3]). واتة: ئةطةر داوات كرد لةخوا داوا بكة، ئةطةر داواى كؤمةكيت كرد تةنها لةخوا داوا بكة، بزانة ئةطةر هةموو خةلَكى كؤببنةوة بؤ ئةوةى قازانج و سودت ثيَ بطةيةنن ناتوانن، تةنها مةطةر خواى مةزن لةسةرتى نوسيبيَت و بؤتى برِيار دابيَت، ئةطةر هةموو خةلَكيش كؤببنةوة بؤ ئةوةى زيانيَكت لىَ بدةن ناتوانن، مةطةر خواى مةزن لةسةرتى نوسيبيَت و بؤتى برِيار دابيَت، ثيَنوسةكان بةرز بونةوةو لاثةرِةكانيش وشك بونةوة.

لةبةرئةوة لةسةرمان ثيَويستة لة هةموو كاوباريَكماندا شويَن سوننةتى ثيَغةمبةرى خوا d بكةوين، ضونكة ئةو شويَنكةوتةى ثةروةردطارةو ثيَويستة ئيقتيداى ثيَوة بكةين و، لةو داهيَنراوانة"البدعة"دووربكةوينةوة خراونةتة ناو ئاينةكةمانةوة؟ ضونكة خيَرو ضاكة لة شويَنكةوتنى ثيَغةمبةرى خوادايةو d شةرِوخراثةش لة شويَنكةوتنى بيدعةو داهيَنراوةكانداية، ئةوة ثيَغةمبةرى خواية d بة هاوةلَةكانى دةفةرموو: {وإنه من يعش منكم فسيرى اختلافا كثيرا، فعليكم بسنتي وسنة الخلفاء الراشدين المهديين عضوا عليها بالنواجذ، وإياكم ومحدثات الأمور فإن كل بدعة ضلالة}([4]). واتة: هةركةسيَك دواى من بميَنيَت جياوازييةكى زؤر دةبينيَت، دةست بطرن بة سوننةتى من و سوننةتى خةليفة رِاشيديةكانةوة كة رِيَنمونى كراو بوون و بة سنطة خشكىَ بضن بة دةميانةوة، وةئاطادارتان دةكةمةوة سةبارةت بةشتة داهيَنراوةكان بةناوى ئاينةوةو ليَيان دوور بكةونةوة، ضونكة هةموو داهيَنانيَك طومرِايية. هةروةها لة فةرمودةيةكى ديكةدا d دةفةرموويَت: {من أحدث في أمرنا هذا ما ليس منه فهو رد}([5]).

واتة: هةركةسيَك شتيَكى نوىَ دابهيَنيَت و لةم ئاينةدا بةلَطةى لةسةر نةبيَت، ئةوة ليَى وةرناطيريَت و رِةت دةكريَتةوة. وة ئامؤذطارى خوَم و ئيَوةش دةكةم لة خواردن و خواردنةوةو جل و بةرط و خةرجى و خيَركردندا ثةيرِةوى حةلاَلَ بكةين و خوَمان ئازادو سةربةست بكةين، ضونكة ئةمة يارمةتيمان دةدات لةسةر فةرمانبةرداربونى ثةروةردطارو هؤكارى طيرابونى بةندايةتى و ثةرستشةكانيشمانة، ثيَغةمبةر لة فةرمودةيةكى سةحيدا دةفةرموويَت: ((أيها الناس، إن الله طيب لا يقبل إلا طيبا، وإن الله أمر المؤمنين بما امر به المرسلين، فقال: ﭽﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﭼ [المؤمنون: ٥١]، وقال تعالى: ﭽﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊﭼ [البقرة: ١٧٢]، ثم ذكر الرجل يطيل السفر أشعث أغبر يمد يديه الى السماء يا رب يا رب، ومطعمه حرام، ومشربه حرام، وملبسه حرام، وغذي بالحرام فأنى يستجاب لذلك))([6]).

وة بؤ حةج و عةمرة كردنةكةتان ثارةيةكى ثاك و حةلاَلَ بةكاربهيَنن، ئةمةش يارمةتيدةرتانة بوَ وةلاَمدانةوةى نزاو طيرابونى كردةوة ضاكةكانتان. وة ئاموَذطارى خؤم و ئيَوةش دةكةم بةوةى ثاريَزطارى لة نويَذةكانتان بكةن و هةتا ضةند تواناشتان هةبوو بةكوَمةلَ و لة مزطةوتدا ئةنجاميان بدةن، ضونكة نويَذ كوَلَةكةى ئايينةو، خالَى جياوازى نيَوان موسلَمان و بيَباوةرِةو، كوَتا بةندايةتيشة لةم ئاينةدا هةلَدةطيريَت، نويَذ يةكةمين بةندايةتيية لةرِوَذى دواييدا ثرسيار لة بارةيةوة ئارِاستةى بةندة دةكريَت، هةركةس نويَذةكانى لةكيس ضوبن ئةوة فةرزةكانى تريشى بةهةمان شيَوة لةكيس ضوة، خواى ثةروةردطار دةفةرموويَت: ﭽ ﰅ ﰆ ﰇ ﰈ ﰉ ﰊ ﰋ ﰌ ﰍ ﰎ ﰏ ﰐ ﰑ ﰒ ﰓ ﰔ ﰕ ﰖ ﰗ ﰘ ﰙ ﰚ ﰛ ﰜ ﰝ ﰞ ﰟ ﰠ ﰡ ﰢ ﰣ ﰤ ﰥ ﰦ ﰧ ﰨ ﰩ ﰪ ﰫ ﰬ ﰭ ﰮ ﰯ ﰰ ﰱ ﰲ ﰳ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔﭼ [المدثر: ٣٨ – ٤٨].

واتة:{هةموو كةسيَك بارمتةى كردةوةى خؤيةتى. مةطةر هاوةلاَنى دةستى رِاست "ضاكةكاران". كة لة باخاتى بةهةشتدا ثرسيار لة يةكترى دةكةن. لة "بارودؤخى" تاوانباران" هةر لة بةهةشتييةكان وةلاَم دةداتةوة كة بينيومانن و ثيَشمان رِاطةياندوون" ضى ئيَوةى خستوةتة دؤزةخةوة. ئةوانيش طوتيان: ئيَمة لة نويَذكةران نةبووين. وة خوَراكمان نةدةدا بةهةذاران. وة رِؤ دةضوين لةطةلَ ئةوانةى كة رِؤ دةضوون "لة قسةى خراثةو بيَ شةرعيدا". وة باوةرِمان بةرِؤذى دوايي نةبوو. تا مردن يةخةى ثيَطرتين. ئيدى تكاى تكاكاران هيض قازانجيَكيان ثيَ ناطةيةنيَت.}

ثيَويستة ثاريَزطاري لة هةموو فةرزةكانى ديكةش بكةين لة زةكات و رِوَذو و ضاكةكردن لةطةلَ دايك و باوكداو بةجيَهيَنانى ثةيوةندى خزمايةتى و رِيَزطرتن و ضاكة كردن لةطةلَ هةتيو و دراوسيَدا.. جطة لةمانةش هةموو ئةو فةرزانةى ديكةش كة ئيسلام داوامان ليَ دةكات ثيَويستة بةجوانى ئةنجاميان بدةين، هةركةس تةممةلَى بكات يان لةكيسيان بدات و كةمتةرخةمى بنويَنيَت لة ئةنجامدانياندا، بةدلَنياييةوة ئةو كةسة لة رِؤذى دواييدا رِووبةرِووى مةترسييةكى طةورة دةبيَتةوة.

وة ئامؤذطارى خؤم و ئيَوةش دةكةم بةوةى كة فةرمان بةضاكة بكةن و رِيَطرى لة خراثة بكةن، لةطةلَ بةكارهيَنانى حيكمةت و دانايى و ئاموَذطارى ضاكدا، وةك خواى ثةروةردطار دةفةرموويَت: ﭽ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﭼ [آل عمران: ١٠٤].([7]).

ثيَغةمبةرى خوا d دةفةرموويَت: {من رأى منكم منكرا فليغيره بيده، فإن لم يستطع فبلسانه، فإن لم يستطع فبقلبه، وذلك أضعف الأيمان}([8]). واتة: هةركةس لةئيَوة شتيَكى خراثي دى با بةدةست بيطؤرِيَت، ئةطةر نةيتوانى با بة زمانى بيطؤرِيَت، ئةطةريش نةيتوانى با بة دلَى بيطؤرِيَت، ئةوةش لاوازترين ئيمانة. دةى كةواتة بةشيَوازيَكى نةرم و نيان ئاموَذطارى و قسةى ضاك ئارِاستةى براكانتان بكةن، هةر طةل و ئوممةتيَك ئةم ئةركة لةكيس بدات، ئةوة ثةروةردطار دوضارى سزايان دةكات، دةربارةى ئةمة ثيَغةمبةرى خوا d دةفةرموويَت: {والذي نفسي بيده لتأمرن بالمعروف ولتنهون عن المنكر، أو ليوشكن الله أن يبعث عليكم عقابا منه ثم تدعونه فلا يستجاب لكم}([9]).

واتة: سويَند بةوةى طيانى منى بةدةستة فةرمان بةضاكة دةكةن و قةدةغةى خراثة دةكةن، ئةطةر وازتان هيَنا بترسن لةوةى خواى طةورة بةلاَيةكتان بةسةردا بباريَنيَت و ثاشان داواى لىَ دةكةن و وةلاَميشتان ناداتةوة. جةريرى كورِى عبدالله دةفةرموويَت: {بايعت رسول الله d على إقام الصلاة وإيتاء الزكاة، والنصح لكل مسلم}([10]). ئامؤذطارى خؤم و ئيَوةش دةكةم بةوةى ئةم كاتةى كة لةناوضة ثيروَزةكاندان بقؤزنةوة بؤ ئةوةى زوَرترينى كاتةكانتان تةرخان بكةن بوَ زيكرو سوثاسى خواى طةورةو، هةولَيش بدةن بة ضاكترين شيَوة بةندايةتى ثةروةردطار بكةن و بيكةنة ويَستطةى نزيك بونةوةتان لة خواى طةورةو لةو ثيَناوةدا هةموو جوَرة بةندايةتييةك ئةنجام بدةن، ضونكة لة ئيَستادا ئيَمةو ئيَوةش لة ولاَتيَكداين كة كردةوة ضاكةكان بةضةند بةرامبةر ئةذمار دةكريَن و وةها ضاكة خوَمان لةو ماوةدا بوَ بةندايةتى تةرخان بكةين، با كاتةكانمان بة طالَتةو طةث و وتى و وتي و شتى بيَ سود لةكيس نةدةين، ضونكة ئةطةر وةهامان كرد ثةشيمان بونةوةو ئاخ هةلَكيَشانى رِوَذى دواييمان بوَ دةميَنيَتةوة، خوَشتان بثاريَزن لة موجادةلةو ناكوَكى لةطةلَ كةس و هاورِيَكانتانداو، ئازارى برا حاجييةكانمان مةدةن و بةربةرةكانيَيان لةطةلَ مةكةن لةكاتى ئةنجامدانى مةناسيكةكانى حةج و بةتايبةت لة كاتى تةواف و سلاَوكردن لة بةردة رِةشةكةو لة كاتى رِةجم كردندا، ضونكة خواى ثةروةردطار ئةم شتانةى لىَ قةدةغة كردووين، وةك دةفةرموويَت: ﭽ ﭑ ﭒ ﭓﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭼ [البقرة: ١٩٧]. واتة:{كاتى حةج لة ضةند مانطيَكى دياريكراوداية، ئينجا هةركةسيَك لةم مانطانةدا حةجى لةسةر خؤى ثيَويست كرد، با ئيتر نةضيَتة لاى ذن و وة بةدكارى نةكات و دةمةقالَة نةكات لة حةجداو}.

لة فةرمودةيةكى سةحيدا ثيَغةمبةرى خوا d فةرموويةتى: {من حج فلم يرفث ولم يفسق رجع كيوم ولدته أمه}([11]). واتة: هةر كةسيَك حةجى مالَى خوا بكات و درؤ و فيَلَ نةكات و لة فةرمانى خوا دةرنةضيَت، وةك ئةوةية تازة لة دايك بوبيَت. لةم شويَنة ثيرؤزةدت بةدةرفةتى دةزانم ئاموَذطارى دةسةلاَتدارو كاربةدةستةكانى موسلَمانان بكةم بةوةى تةقواى خوايان هةبيَت و كار بة شةريعةتةكةى بكةن و سزا شةرعييةكان جيَبةجىَ بكةن، ضونكة ئةوان سةبارةت بةذيَر دةستةكانيان بةرثرسيارن و دةسةلاَتيش بةدةستى خؤيانةوةية، وة يةك لةو حةوت كؤمةلَةى كة لة رِؤذى دواييدا لةذيَر سيَبةرى عةرشى ثةروةردطاردان و لةو رِوَذةدا جطة لةو سيَبةرة هيض سيَبةريَكى دى بونى نية،بريتية لة كاربةدةستيَكى دادطةر، كاربةدةستيش ناتوانيَت دادطةر بيَت مةطةر فةرمانرِةوايى بةو قورئانة بكات كة لةلاى خواوة دابةزيوة، خواى ثةروةردطار بة ثيَغةمبةرى خؤشةويست d دةفةرموويَت: ﭽ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢﭼ [المائدة: ٤٩]. واتة: {وة"فةرمانمان ثيَ كردى" حوكم بكة لة نيَوانياندا بةوةى كة خوا ناردويةتية خوارةوةو شويَن حةزو ئارةزوويان نةكةويت و..} هةروةك ئامؤذطارييان دةكةم بةوةى لةسةر يةك شت كوَببنةوة كة ثةيامى خواى طةورةيةو، لةنيَوان خؤياندا ناكؤك نةبن بةشيَوةيةك لةبةرضاوى دوذمنان ترسيان نةميَنيَت و تةماعيان تىَ بكةن وةك ئةوةى ئيَستا بووةتة واقيع و موسلَمانان لةبةرضاوى دوذمنان ترسيان نةماوة، تايبةت بةم بابةتة ثةروةردطار ئامؤذطاريمان دةكات و دةفةرموويَت: ﭽ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶﭷﭼ [ آل عمران: ١٠٣].([12]).

ئامؤذطارى زانايانى ئيسلام دةكةم بةوةى خوَيان و موسلَمانان لةسةر قورئان و سوننةت كوَبكةنةوة، ثيَويستة بةدلَسوَزييةوة ئامؤذطارى كاربةدةستان بكةن و، ئةوةى كة لةلاى ثةروةردطارةوةية هةلَيبذيَرن بةسةر ئةوةدا كة لةلاى خوَيانةو بةدلَنياييةوة ئةوةى لةلاى خواوة بيَت باشترةو دةشميَنيَتةوةو، بةبيَ ئةوةى لةهيض كةسيش بترسن ئازايانة ثةيامى خوا دةطةيةنن. ئةطةر زانايان ئامؤذطارى ئةوانيان كردو كاربةدةستانيش وةلاَميان دانةوةو طويَرِايةلَ بون بوَيان، ئةو كاتة ئيدى ئوممةت لةسةر فةرمانبةرداربونى خواى طةورة دامةزراو دةبيَت و ئةويش شكوَيان ثيَ دةبةخشيَت و لةسةر زةويدا جيَطيرو دامةزراويان دةكات، بةرِاستى دةيانكاتة ضاكترينى ئوممةت كة بوَ رِيَنمايى خةلَكى دةرضوبن.

ئاموََذطارى دةولَةمةندان و خواثيَداوان دةكةم بةوةى كة لةو مالَ و سامانةى خواى ثيَي بةخشيون ببةخشن و بةهوَيةوة هاوكارى برا هةذارةكانيان بكةن، هاوكارى برا موجاهيدةكانيان بكةن ئيدى لة هةر شويَنيَكدا بن بةو ئامانجةى ئةو هاوكاريية يارمةتييان بدات لةسةر جةنط كردنى دوذمنان، خواى طةورة دةفةرموويَت: ﭽ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢﮣ ﮤ ﮥﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﭼ [المزمل: ٢٠].([13]).

هةروةها دةفةرموويَت: ﭽ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﭼ [البقرة:261]. واتة: {ويَنةى "خيَرى" ئةوانةى كة مالَى خؤيان بةخت دةكةن لة رِيَى خوادا، وةك دةنكيَك "تؤو" وةهاية كة "رِوابيَت" و حةوت طولَى طرتبيَت و لة هةر طولَيَكدا سةد دانةى تيَدابيَت، وة خواش لةمة زياترى دةكات بؤ هةر كةسيَك كة خؤى بيةويَت، بيَطومان خوا خاوةن بةهرةى فراوانى ئاطادارة} وة ئةطةر شةرةفى بةشدارى كردنتان لة جيهادا بة طيان لة دةست ضوو، ئةوا هيض كات شةرةفى بةشدارى كردن بةمالَ لة جيهادا لة دةست نةدةن، لةم بارةوة ثيَغةمبةرى d دةفةرموويَت: {من جهز غازيا في سبيل الله فقد غزا، ومن خلف غازيا في أهله بخير فقد غزا}([14]). واتة: هةركةسيَك تفاقى جةنطاوةريَكى رِيَطاى خوا ساز بكات ئةويش هةر غةزاى كردوة، هةركةسيش بةجوانى خزمةتى مالَ و مندالَى جةنطاوةريَك بكات، ئةويش هةر غةزاى كردووة.

لة كوَتاييدا داوا لة ثةروةردطار دةكةم موسلَمانان لةسةر هةق و رِاستى كوَبكاتةوةو دلَةكانيان لةسةر هيدايةت يةكبخات و، رِيزةكانيانيشيان يةك بخات و، بةسةر دوذمناندا سةريان بخات، داواش لةثةروةردطار دةكةم كاربةدةستانى موسلَمانان سالَح بكات و ئيمان و باوةرِيان لةلا خوَشةويست بكات و لةدلَياندا بيرِازيَنيَتةوةو، كةسانيَكيان بوَ فةراهةم بكات كة بةردةوام هةق و رِاستييان بيربخاتةوةو يارمةتيدةريان بن، وة خواى ثةروةردطار بمانطيَرِيَت لةو كةسانةو حةجمان لىَ وةربطريَت و هةولَ و ماندوبونمان سوثاسكراو بيَت و لة تاوانةكانيشمان خوَش بيَت.

وصلى الله وسلم على نبينا محمد، وعلى آله وصحبه وسلم تسليما كثيرا، والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته.

سه‌رچاوه‌: مجموع الفتاوى ومقالات متنوعة (16/291- 301).

([1]) له‌ پێشه‌وه‌ ئامه‌ژه‌ به‌ ته‌فسیره‌كه‌ی كراوه.

([2]) متفق عليه، أخرجه البخاري: كتاب الرقاق، باب الرياء والسمعة، رقم (6499)، ومسلم: كتاب الزهد والرقائق، باب من أشرك في عمله غير الله، رقم (2986).

([3]) رواه الترمذي، أخرجه أحمد (2758)، والترمذي: كتاب صفة القيامة، باب منه، رقم (2516).

([4]) رواه أبوداود والترمذي وقال: حديث حسن صحيح، أخرجه أحمد (16692)، وابو داود: كتاب السنة، باب لزوم السنة، رقم (4607)، وابن ماجه: المقدمة، باب اتباع سنة الخلفاء الراشدين المهديين، رقم: (44).

([5]) متفق عليه، أخرجه البخاري: كتاب الصلح، باب إذا اصطلحوا على صلح جور، رقم (2697)، ومسلم: كتاب الاقضية، باب نقض الأحكام الباطلة، رقم (1718).

([6]) رواه الامام أحمد، ورواه مسلم في صحيحه والترمذي من حديث فضيل بن مزروق. له‌ پێشه‌وه‌ ئامه‌ژه‌ به‌ مانا‌كه‌ی كراوه.

([7]) له‌ پێشه‌وه‌ ئامه‌ژه‌ به‌ ته‌فسیره‌كه‌ی كراوه.

([8]) رواه مسلم، أخرجه مسلم: كتاب الايمان، باب بيان كون النهي عن المنكر من الايمان، رقم (49).

([9]) رواه الترمذي وقال: حديث حسن، أخرجه أحمد (22801)، والترمذي: كتاب الفتن، باب ما جاء في الامر بالمعروف والنهي عن المنكر، رقم (2169).

([10]) متفق عليه، سبق تخريجه. له‌ پێشه‌وه‌ ئامه‌ژه‌ به‌ مانا‌كه‌ی كراوه.

([11]) متفق عليه، أخرجه البخاري: كتاب الحج، باب فضل الحج المبرور، رقم (1521)، ومسلم: كتاب الحج، باب في فضل الحج والعمرة، رقم (1350).

([12]) له‌ پێشه‌وه‌ ئامه‌ژه‌ به‌ ته‌فسیره‌كه‌ی كراوه.

([13]) له‌ پێشه‌وه‌ ئامه‌ژه‌ به‌ ته‌فسیره‌كه‌ی كراوه.

([14]) متفق عليه، أخرجه البخاري: كتاب الجهاد والسير، باب فضل من جهز غازيا، رقم (2843)، ومسلم: كتاب الامارة، باب فضل إعانة الغازي في سبيل الله، رقم (1895).