API
ڕێزی دایك له ئاینی پیرۆزی ئیسلامدا
پۆڵێنه‌كان
Full Description
ڕێزی دایك له ئاینی پیرۆزی ئیسلامدا
] kurdish – كوردی – كردي [
شێخ محمد جميل زينو
وەرگێڕانی: ئومێد عمر چرۆستانی
پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز
2014 - 1435
تكريم الإسلام للأم
« باللغة الكردية »
محمد بن جميل زينو
المصدر: كتاب تكريم المرأة في الإسلام
ترجمة: أوميد عمر علي
مراجعة: بشتيوان صابر عزيز
2014 - 1435
ڕێزی دایك له ئاینی پیرۆزی ئیسلامدا
سوپاس وستايش بۆ خوای گه‌وره ومیهره‌بان، وه درود و صه‌ڵات وسه‌لام له‌سه‌ر محمد المصطفی وئال وبه‌یت وهاوه‌ڵ وشوێنكه‌وتوانی هه‌تا هه‌تایه.
ده‌قه‌كانی قورئانی پیرۆز و سوننه‌تی پێغه‌مبه‌ر ڕێزێكی زۆر و بێ شوماریان له دایك وباوك ناوه، به تایبه‌تی تر ڕێزی دایك، چونكه دایك ئه‌و كائنه پڕ سۆز و میهره‌بانی و عاطفه‌یه كه مرۆڤ هه‌ست به گه‌وره‌یی وپله وپایه‌ی ناكات تا ئه‌و كاته‌ی له‌ده‌ستی ده‌دات، بۆیه پێویسته له‌سه‌ر هه‌موو لایه‌ك تا دایك وباوك له ژیاندا ماوون، ڕێزیان بگرین وله فه‌رمانیان ده‌رنه‌چین بۆ ئه‌وه‌ی به‌هه‌شتی خوای گه‌وره‌یان پێ به‌ده‌ست بهێنین.
ئێمه لێره‌دا ئاماژه به‌چه‌ند ده‌قێك له قورئان وسوننه‌ت ده‌كه‌ین له‌باره‌ی ڕه‌وشت جوانی و نواندنی هه‌ڵسوكه‌وتوی جوان له به‌رامبه‌ریاندا، به‌تایبه‌تی له به‌رامبه‌ر دایكدا:
خوای گه‌وره له قورئانی پیرۆزدا فه‌رموویه‌تی: {وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا} [ النساء: 36 ] واتا: خوای گه‌وره وپه‌روه‌ردگار بپه‌رستن وهیچ شه‌ریك وهاوه‌ڵێكی بۆ دامه‌نێن، هه‌روه‌ها له‌گه‌ڵ دایك و باوکتاندا ڕه‌وشتتان جوان و چاك بێت .
عه‌بدوڵڵای كوڕی عه‌باس ( خوای لێ ڕازی بێت ) له ته‌فسیری ئه‌م ئایه‌ته‌دا ده‌ڵێت : خوای گه‌وره فه‌رمان ده‌كات له‌گه‌ڵ دایك وباوكدا چاك و چاكه‌خواز بیت، چاكه كردن و نه‌رم ونیانی نواندن له‌گه‌ڵیاندا، به‌هیچ شێوه‌یه‌ك توند وتیژ نه‌نبیت به‌رامبه‌ریان، به‌چاوی تیژه‌وه ( به مۆڕه‌وه) لێیان نه‌ڕوانیت، وه ده‌نگ به‌رز نه‌كه‌یته‌وه به‌سه‌ریاندا، به‌ڵكو ده‌بێت له به‌رده‌ستیاندا وه‌ك كۆیله وابیت چـــۆن له‌به‌رده‌م گه‌وره‌كه‌یدا زه‌لیلی ده‌نوێنێت .
له جێگایه‌كی تردا فه‌رموویه‌تی : {وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا * وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا} [ الإسراء: 23، 24 ] واتا : په‌روه‌ردگارت بڕیاریداوه که له‌و زیاتر نابێت هیچ که‌سێکی تر بپه‌رستیت، هه‌روه‌ها فه‌رمانیداوه که به‌چاکه‌و رێزه‌وه له‌گه‌ڵ باوك و دایکتدا بجوڵێیته‌وه، به تایبه‌تی له کاتێکدا که یه‌کێکیان یاخود هه‌ردووکیان ده‌گه‌نه ڕۆژگاری پیرییان.... نابێت هه‌رگیز لێیان وه‌ڕس ببیت و، پێیان بڵێیت ئۆف!. چ جای به توڕه‌یی و قسه‌ی ناخۆش مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا بکه‌یت.. به‌ڵکو پێویسته زۆر به‌ڕێزه‌وه‌و به گوفتارێکی هێمن و ناسکه‌وه له‌گه‌ڵیاندابدوێت * هه‌روه‌ها پێوسیسته باڵی خۆشه‌ویستیی و میهره‌بانییان بۆ ڕابخه‌یت و به‌شه‌فه‌قه‌ت و سۆزه‌وه له‌گه‌ڵیاندا بجوڵێیته‌وه، وه له خودا بپاڕێره‌وه‌و بڵێ: ئه‌ی په‌روه‌ردگارم! ڕه‌حمیان پێ بکه‌و به‌زه‌یت پێیاندا بێته‌وه‌و لێیان ببووره، هه‌روه‌ك چۆن ئه‌وان به به‌زه‌یی و شه‌فه‌قه‌ته‌وه له کاتی منداڵیمدا به‌خێویان کردم.
ئه‌گه‌ر به ووردی سه‌رنج بده‌ین له‌و دوو ئایه‌ته‌ی پێشوو ده‌بینین كه خوای گه‌وره له‌هه‌ردوو ئایه‌ته‌كه‌دا فه‌رمانی كردووه كردووه به‌وه‌ی كه به‌نده‌كانی به تاك و ته‌نهایی بیپه‌رستن و هیچ هاوه‌ڵێكی بۆ بڕیار نه‌ده‌ن، له‌هه‌مان كاتدا چاكه كردن و ئیحسانی دایك وباوكی خستوه‌ته پاڵ فه‌رمان كردن به په‌رستی خۆیه‌وه، ئه‌مه‌ش خۆی له‌خۆیدا به‌ڵگه‌یه له‌سه‌ر گرنگی وڕێز وپله‌و پایه‌ی دایك وباوك لای په‌روه‌ردگار، وه فه‌رمانیشی كردووه كه ووته‌یه‌ك له به‌رامبه‌ریاندا نه‌ڵێێن كه دڵیان گه‌رد بگرێت، ئه‌گه‌ر بۆ ( ئۆف ) كردنێكیش بێت، ئه‌مه‌ش به‌ڵگه‌یه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه نابێت خراپه‌یان به‌رامبه‌ر بكرێت، وجوێن و قسه‌ی ناشیرینیان پێ بوترێت، وه‌ك هه‌ندێك كه‌س به‌داخه‌وه ئه‌م كاره نه‌گریسه‌یان لێ ده‌بینرێت، چونكه دایك وباوك ده‌بێت ڕه‌چاوێكی زۆریان بكرێت، و هه‌وڵ بده‌یت بزانیت ئه‌وه‌ی ئه‌وان پێیان ناخۆشه تۆ لێی نزیك نه‌كه‌ویته‌وه و ووته‌یه‌ك نه‌ڵێت ببێت به‌هۆی زویر بونیان، به‌تایبه‌تی له‌كاتی پیربوونیاندا، چونكه ئه‌وان درێغیان نه‌كردووه له په‌روه‌رده‌كردن و گه‌وره‌كردن و چاودێڕی كردنی تۆدا، به‌تایه‌تی تر وه‌ك ووتمان به رامبه‌ر دایك، چونكه دایكه شه‌ونوخونی ده‌كات به‌دیار كۆرپه‌كه‌یه‌وه، دایكه هه‌ڵگری ئازاره‌كانی تۆ، دایكه كه‌موكورتیه‌كانی تۆ ده‌پۆشێت، كاتێك ده‌زانێت تووشی نه‌نگی و شه‌رمه‌زاری ده‌بیت، دایكه ده‌كوڵێت كاتێك تووشی كه‌مترین ناڕه‌حه‌تی ده‌بیت، بۆیه پله‌وپایه‌ی دایكیش لای پێغه‌مبه‌ری ئیسلام ( درودو صه‌ڵات وسه‌لامی خوای لێ بێت ) زرۆ زیاتره له پله‌و پایه‌ی باوك، وه‌ك له‌م ڕیوایه‌ته‌دا به ئاشكرا به ده‌رده‌كه‌وێت : جاء رجل إلى رسول الله ﷺ فقال: يا رسول الله، مَن أحقُّ الناس بحسن صحابتي؟ قال: «أمك» قال: ثم مَن؟ قال: «أمك» قال: ثم مَن؟ قال: «أمك» قال: ثم مَن؟ قال: «أبوك» واتا : پیاوێك هاته خزمه‌ت پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) و پێی ووت : ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا كێ شایسته‌ترینه كه من له‌گه‌ڵیدا چاكه كار بم، پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) له‌وه‌ڵامدا فه‌رمووی : دایكت، پاشان هه‌ر ئه‌و كه‌سه ووتی : پاشان كێی تر ؟ پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رمووی : هه‌ر دایكت، ئه‌مجا لێی پرسیه‌وه، پاشان كێی تر ؟ پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رمووی : هه‌ر دایكت، جاری چواره‌م لێی پرسیه‌وه و ووتی پاشان كێی تر ؟ له جاری چواره‌مدا فه‌رمووی : باوكت .
ببینه و تێرامێنه پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) سێ جار وه‌صیه‌تی كردووه كه له‌گه‌ڵ دایكدا چاكه‌كار و چاكه‌خواز بین، به‌رامبه‌ر جارێكی باوك، ئه‌مه‌ش ڕێزێكی گه‌وره و كه وێنه‌یه بۆ دایك، كه له‌هیچ ئاین وڕێچكه وڕێبازێكی تردا ئه‌م ڕێزه له‌دایك نه‌گیراوه ...
خوایه وامان لێ بكه‌یت كه ذاتی هه‌ق ته‌عالای تۆمان لێ ڕاز بیت، وپاشان ڕه‌زامه‌ندی دایك و باوكیش به‌ده‌ست بهێنین ... ئامین یارب العالمین .
سه‌رچاوه : كتێبی ( تكریم المرأة فی الإسلام ) له نوسینی : محمد جمیل زینو، لاپه‌ڕه: 16.
بڵاوكردنه‌وه‌ی: سایتی الكتیبات الاسلامیة www.ktibat.com
چاپكردنی: دار القاسم – شاری ریاز – وڵاتی سعودیه.
