حوكمی تاشینی مووی سه‌رگۆنا وژێر مل

حوكمی تاشینی مووی سه‌رگۆنا وژێر مل

] kurdish – كوردی – كردي [

ده‌سته‌ی به‌شی زمانی كوردی له‌ ماڵپه‌ڕی ئیسلام هاوس

پێداچونه‌وه‌ی: پشتیوان سابیر عه‌زیز

2013 - 1434

حكم حلق شعر الخد والرقبة

« باللغة الكردية »

فريق قسم اللغة الكردية بموقع دار الإسلام

مراجعة: بشتيوان صابر عزيز

2013 - 1434

حوكمی تاشینی مووی سه‌رگۆنا وژێر مل

پرسیار : السلام علیكم ورحمة الله وبركاته .... ئایا لابردنی مووی سه‌ر گۆنا و ژێرمل به‌مووس دروسته‌ بۆ كه‌سێك كه‌ڕیشی هه‌بێت ؟

وه‌ڵام : سوپاس بۆ خوای گه‌وره‌ ومیهره‌بان، وه‌ درود و صه‌ڵات وسه‌لام له‌سه‌ر محمد المصطفی وئال وبه‌یت ویار ویاوه‌رانی هه‌تا هه‌تایه‌ .

له‌به‌ر ئه‌وه‌ی زانایانی زمانه‌وانی عه‌ره‌ب مووی سه‌رگۆنایان به‌ ڕیش داناوه‌، حه‌رامه‌ لابردنی به‌هه‌ر جۆرێك بێت، چی به‌ مووس بێت، یان به‌هه‌ڵكه‌ندن بێت، چونكه‌ بۆ زانانینی هه‌قیقه‌تی حوكمه‌ شه‌رعیه‌كان پێویسته‌ بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ زمانی عه‌ره‌بی ئه‌گه‌ر هاتوو شه‌ریعه‌تی ئیسلام خۆی هه‌قیقه‌تێكی شه‌رعی باس نه‌كردبێت، بۆ نموونه‌ ووشه‌ی ( الصلاة ) له‌ زمانی عه‌ه‌ربیدا به‌ واتای نزا وپاڕانه‌وه‌ دێت، به‌ڵام له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ووشه‌ی ( الصلاة ) هه‌قیقه‌تێكی شه‌رعی هه‌یه‌ كه‌ ئه‌ویش بریتیه‌ له‌و هه‌یئه‌ت وئه‌ركانانه‌ی كه‌ پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم) فێری ئوممه‌ته‌كه‌ی كردووه‌، ناتوانین بڵێن ئه‌گه‌ر كه‌سێك نزاو پاڕانه‌وه‌ی كرد ئیتر فه‌ریزه‌ی نوێژی به‌جێهێناوه‌، چونكه‌ ووشه‌ی ( الصلاة ) به‌ هه‌قیقه‌تی شه‌رعی لێكده‌درێته‌وه‌ لێرده‌دا نه‌ك به‌ هه‌قیقه‌تی زمانه‌وانی .

به‌ڵام له‌به‌ر ئه‌وه‌ی كاتێك پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) له‌باره‌ی هێشتنه‌وه‌ی ڕیشه‌وه‌ فه‌رموویه‌تی : « وفروا اللحى وأحفوا الشوارب » [رواه البخاري] واته‌ : ڕیشتان زۆر بكه‌ن وسمێڵتان كوورت بكه‌نه‌وه‌ .

له‌فه‌رمووده‌یه‌كی تردا فه‌رموویه‌تی : « أعفوا الشوارب وأعفوا اللحى » [ رواه مسلم ] واته‌ : ڕێشتان به‌ربده‌نه‌وه‌ و سمێڵتان كوورت بكه‌نه‌وه‌ .

ووشه‌ی اللحیة وه‌ك زانایانی زمانه‌وانی ووتویانه‌ :

اللحیة : « اللحية اسم يجمع من الشعر ما نبت على الخدين والذقن .» [لسان العرب: 15/243 ] واته‌ : ڕیش ناوه‌ بۆ ئه‌و مووه‌ی كه‌ له‌سه‌ر گۆنا و سه‌ر چه‌ناكه‌ .

اللحیة : «بِالكَسْرِ شَعْرُ الخَدَّيْنِ والذَّقْنِ» [ قاموس المحیط : 4/378 ]

ابن حجريش (ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت) ئه‌ڵێت « اللِّحْيَةُ اسْمٌ لِمَا نَبَتَ عَلَى الخَدِّيْنِ والذَّقْنِ » [فتح الباري ج10/ ص350] واته‌ : ڕیش ناوێكه‌ بۆ ئه‌و مووانه‌ی له‌سه‌ر گۆنا وچه‌ناكه‌ ڕوواوه‌ .

ابن بازیش (ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت) له‌باره‌ی تاشینی ڕیشه‌وه‌ ووتویه‌تی : « اللحية هي ما نبت على الخدين والذقن كما أوضح ذلك صاحب القاموس، فالواجب ترك الشعر النابت على الخدين والذقن وعدم حلقه أو قصه، أصلح الله حال المسلمين جميعاً.» [فتاوى إسلامية : 2/325[ واته‌ : ڕیش به‌و مووه‌ ده‌وترێت كه‌ له‌سه‌ر گۆنا و سه‌رچه‌ناكه‌ ده‌ڕوێت، هه‌روه‌ك چۆن خاوه‌نی كتابی (قاموس المیحط) ڕوونی كردوه‌ته‌وه‌، بۆیه‌ واجبه‌ ئه‌و مووه‌ی له‌سه‌ر گۆناكان وچه‌ناكه‌ ده‌ڕوێت وازی لێ بهێنرێت و نه‌تاشرێت ونه‌بڕرێت وكوورت نه‌كرێته‌وه‌، خوای گه‌وره‌ حاڵی سه‌رجه‌م موسڵمانان باشتر بكات .

لیڕه‌وه‌ بۆمان ڕوون ده‌بێته‌وه‌ موووی ژێر چه‌ناكه‌ واته‌ : ئه‌و مووه‌ی له‌سه‌ر گه‌ردن و مله‌، به‌پێی عورفی زمانه‌وانی پێی ناوترێت ڕیش، بۆیه‌ لابردن وتاشینی به‌ مووس دروسته‌ وهیچ موخاله‌فه‌یه‌كی شه‌رعی تێدا نییه‌ .

له‌م باره‌یه‌شه‌وه‌ هاتووه‌ : قال النووي في المجموع : « ( وقال أحمد بن حنبل) : لا بأس بحلق ما تحت حلقه من لحيته » [ المجموع شرح المهذب 1 /291] واته‌ : ئیمامی نه‌وه‌وی (ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت) ووتویه‌تی : ئیمامی ئه‌حمه‌د ده‌ڵێت : قه‌یدی ناكات ئه‌و مووه‌ی ژێر ڕیشی بتاشێت .

خوای گه‌وره‌ش زانا وشاره‌تره‌ .