ئیمان هێنان به‌رۆژی دوایی
أعرض المحتوى باللغة العربية
دانـراو : عه‌بدولله سابیر گه‌رمیانی
ئیمان هێنان به‌رۆژی دوایی
﴿ الإيمان باليوم الآخر ﴾
إعداد
: عبد الله صابر كرمياني
ئیمان هێنان
به‌رۆژی دوایی
پێناسه‌ی رۆژی دوایی:
ئیمان هێنان به‌رۆژی دوایی یه‌كێكه له‌پایه‌كانی ئیمان،وه‌ده‌قه‌كانی
قورئان وسوننه‌ت به‌ڵگه‌ن له‌سه‌ر سه‌ركه‌وتووی ئه‌و كه‌سه‌ی ئیمانی پێیه‌و و كاری
بۆ ده‌كات ، وه‌كافر بوونی ئه‌و كه‌سه‌ی ئیمانی پێی نییه.
خوای گه‌وره ده‌فه‌رموێت:{ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ
وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ } (البقرة: له الآية177 ) .
واته: به‌ڵكو كرداری
چاك و كاری باش بریتیه‌له‌وه‌ی كه‌ئاده‌میزاد باوه‌ڕی هێنابێت به‌خواو به‌ڕۆژی
دوایی و به‌فریشته‌كان و به‌كتێبه‌كان و به‌پێغه‌مبه‌ران،.
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت:{ وَمَنْ يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَمَلائِكَتِهِ
وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالا بَعِيداً} (النساء: له الآية136).
واته: جا ئه‌وه‌ی باوه‌ڕی
نه‌بێت به‌خواو فریشته‌کانی و به‌کتێبه‌کانی و به‌پێغه‌مبه‌رانی و به‌رۆژی دوایی،
ئه‌وه‌به‌ڕاستی گومڕابووه‌به‌ئه‌وپه‌ڕی گومڕایی.
وه ئیمان هێنان به‌ڕۆژی دوایی‌بریتیه‌له‌ئیمان هێنان به‌و رۆژه‌ی كه‌تیایدا
هه‌موو زینده‌وه‌ران زیندوو ده‌كرێنه‌وه‌بۆ گۆره‌پانی مه‌حشه‌ر كۆده‌كرێنه‌وه‌و حه‌ق
و حیسابیان له‌گه‌لدا ده‌كرێت ئه‌وه‌ی باش بووه له‌مرۆڤه‌كان بۆ به‌هه‌شت، وه‌ئه‌وه‌ی خراپ بووه‌بۆ دۆزه‌خ ده‌چێت .
جا ئیمان هێنان به‌رۆژی دوایی چه‌ند شتێك ده‌گرێته‌وه، له‌وانه:
یه‌كه‌م : ئیمان هێنان به‌زیندووبوونه‌وه‌ی مرۆڤه‌كان له‌دوای له‌ناوچوونی
دونیاو مردنی سه‌رجه‌م دروستكراوه‌كان .
ئه‌مه‌ش حه‌قیقه‌تێكه‌و نكۆلی له‌راستیه‌كه‌ی ناكرێ . خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت:
{ أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا
تُرْجَعُونَ } (المؤمنون/١١٥)
.
واته: ئه‌ی كافران ئێوه‌هه‌روا ئه‌زانن كه‌ئێمه‌هه‌ر به‌بێ هۆ و مه‌به‌ست
ئێوه‌مان دروست كردووه‌وه‌ناگه‌رێنه‌وه‌بۆلامان ؟ !!
وه‌ده‌فه‌رمه‌ێت: { يَوْمَ نَطْوِي السَّمَاءَ كَطَيِّ السِّجِلِّ
لِلْكُتُبِ كَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِيدُهُ وَعْدًا عَلَيْنَا إِنَّا
كُنَّا فَاعِلِينَ } (الأنبياء/104) .
واته: وه‌ك چۆن یه‌كه‌م جار دروستمان كردن ئه‌وا دیسان دروستیان ده‌كه‌ینه‌وه‌به‌ڵێنمان
داوه‌به‌دڵنیایه‌وه‌ئه‌مه‌به‌كرده‌وه‌ئه‌نجامی بده‌ین .
وه‌هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت: { ثُمَّ إِنَّكُمْ بَعْدَ ذَلِكَ لَمَيِّتُونَ ، ثُمَّ إِنَّكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ تُبْعَثُونَ } (المؤمنون/١٥ـ١٦) .
واته: ئێوه‌له‌دوای دروست بوونتان به‌بێ گومان ده‌مرن . پاشان له‌رۆژی
دوایی دا زیندوو ده‌كرێنه‌وه.
هه‌روه‌ها پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم ) ده‌فه‌رموێت :(( یحشر الناس یوم القیامه‌حفاة ....)) واته: خه‌ڵكی
حه‌شر ده‌كرێن له‌رۆژی دوایی به‌پێ خواسی ، وه‌به‌بێ خه‌ته‌نه‌كراوی .
دووه‌م : ئیمان هێنان به‌حیساب له‌گه‌ڵدا كردن و پاداشت دانه‌وه(
الحساب والجزاء ) .
واته: ئیمان هێنان به‌وه‌ی خوای گه‌وره، حه‌ق و حیساب له‌گه‌ڵ به‌نده‌ده‌كات
ئینجا پاداشت ده‌درێته‌وه‌به‌گوێره‌ی كرده‌وه‌كانی .
ئه‌مه‌ش سه‌لمیندراوه‌به‌قورئان و سوننه‌ت وكۆڕای موسڵمانان .
خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رمویت: { إِنَّ إِلَيْنَا إِيَابَهُمْ ، ثُمَّ
إِنَّ عَلَيْنَا حِسَابَهُمْ }
(الغاشیة:٢٥/٢٦).
واته: به‌دڵنیایه‌وه‌گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆلای ئێمه‌یه‌پاشان له‌سه‌ر
ئێمه‌یه‌حیساب كردن له‌گه‌ڵیان . هه‌روه‌ها پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم ) ده‌فه‌رمووێت
:(( لا تزول قدما عبد حتى يسئل
عن عمره فيما أفناه ؟ وعن علمه فيم فعل ؟ وعن ماله من أين اكتسبه وفيم أنفقه ؟ وعن
جسمه فيم أبلاه )) .
واته: له‌ڕۆژی مه‌حشه‌ر به‌نده‌قاچی ناجوڵێنێ و ناڕوات بۆ هیچ لایه‌ك
هه‌تا پرسیاری ڵی ده‌كرێت ده‌رباره‌ی ته‌مه‌نی له‌چی دا بردیه‌سه‌ر ؟ وه‌له‌زانستی
له‌پێناو چی و بۆچ شتێك بووه؟ وه‌له‌ماڵ و سه‌روه‌تی له‌كوێ ده‌ستی كه‌وتووه‌وه‌له‌چی
دا سه‌رفی كردووه. هه‌روه‌ها له‌چی دا به‌كاری هێنا .
سێ یه‌م : ئیمان هێنان به‌به‌هه‌شت و دۆزه‌خ ( الایمان بالجنة والنار
) .
واته: ده‌بێ ئیمانمان هه‌بێ كه‌وا خوای گه‌وره‌به‌هه‌شت و دۆزه‌خی
داناوه‌بۆ مرۆڤه‌كان وه‌ك پاداشت و سزا بۆیان .
هه‌ردووكیان خوای گه‌وره‌دروستی كردوون بۆ ئه‌وه‌ی ببن به‌شوێنی هه‌تا
هه‌تایی مرۆڤ ، به‌هه‌شت كه‌خانه‌خۆشی و شادی و رابواردن و ره‌زامه‌ندی خوایه‌بۆ
چاكه‌كاران، وه‌دۆزه‌خیش كه‌خانه‌ی ناخۆشی و ئێش و ئازارو سزادان و توڕه‌یی خوایه‌بۆ
خراپه‌كاران . بوونی راسته‌قینه‌ی به‌هه‌شت و دۆزوخیش ده‌توانم بڵێم زۆربه‌ی زۆری
ئایه‌ته‌كانی قورئان به‌ڵگه‌یه‌له‌سه‌ری چ ڕاسته‌وخۆ وه‌چ ناڕاسته‌وخۆ .
خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت: { إِنَّ الَّذِينَ آَمَنُوا وَعَمِلُوا
الصَّالِحَاتِ كَانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا } (الكهف/١٠٧) .
واته: ئه‌وانه‌ی ئیمانیان هێناوه‌به‌كرده‌وه‌ی چاكه‌سه‌لماندیان ،
ئه‌وا به‌هه‌شت وه‌ك شوێنی میوانداریه‌تی بۆ هه‌تا هه‌تای ئاماده‌كراوه‌بۆیان .
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت
: { وَمِنَ
النَّاسِ مَنْ يُعْجِبُكَ قَوْلُهُ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيُشْهِدُ اللَّهَ
عَلَى مَا فِي قَلْبِهِ وَهُوَ أَلَدُّ الْخِصَامِ } ( البقرة /24) .
واته: خۆتان بپارێزن له‌و دۆزه‌خه‌ی كه‌سوته‌مه‌نیه‌كی بریتی یه‌له‌خه‌ڵكی
و به‌رد ، ئاماده‌كراوه‌بۆ كافره‌كان .
وه‌چه‌ندان به‌ڵگه‌ی تر .
به‌گشتی ده‌بێ ئیمانمان هه‌بێ كه‌ڕۆژێك دێت هه‌موو گه‌ردوون له‌ناو
ده‌چێت به‌ئیزنی خوداو سه‌ر له‌نوێ زینده‌وه‌ران زیندوو ده‌كرێنه‌وه‌بۆ حه‌ق و
حیساب .
وه‌ئیمان بهێنین به‌هه‌موو ئه‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم
) ده‌رباره‌ی ئه‌م بنچینه‌یه‌پێ ڕاگه‌یباندووین .
هه‌روه‌ها ئیمان هێنان به‌و شتانه‌ی په‌یوه‌ندی به‌مه‌سه‌له‌ی قیامه‌ت
هه‌یه، وه‌ك میزان و صراط وتاقی كردنه‌وه‌ی ناو قه‌بر و عه‌زاب و خۆشی ناو قه‌بر .
سه‌رچاوه‌كان:
١-
بیان اركان الایمان، عبدالله صالح القصیر، لاپه‌ڕه: ٥٦ .
٢- ئیمان له‌لای ئه‌هلی سوننه‌وجه‌ماعه، الیاس محمد، لاپه‌ڕه:
١٩و٢٠ .
ئیمان هێنان به‌رۆژی دوایی
﴿ الإيمان باليوم الآخر ﴾
إعداد : عبد الله صابر كرمياني
ئیمان هێنان به‌رۆژی دوایی
پێناسه‌ی رۆژی دوایی:
ئیمان هێنان به‌رۆژی دوایی یه‌كێكه له‌پایه‌كانی ئیمان،وه‌ده‌قه‌كانی قورئان وسوننه‌ت به‌ڵگه‌ن له‌سه‌ر سه‌ركه‌وتووی ئه‌و كه‌سه‌ی ئیمانی پێیه‌و و كاری بۆ ده‌كات ، وه‌كافر بوونی ئه‌و كه‌سه‌ی ئیمانی پێی نییه.
خوای گه‌وره ده‌فه‌رموێت:{ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ } (البقرة: له الآية177 ) .
واته: به‌ڵكو كرداری چاك و كاری باش بریتیه‌له‌وه‌ی كه‌ئاده‌میزاد باوه‌ڕی هێنابێت به‌خواو به‌ڕۆژی دوایی و به‌فریشته‌كان و به‌كتێبه‌كان و به‌پێغه‌مبه‌ران،.
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت:{ وَمَنْ يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَمَلائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالا بَعِيداً} (النساء: له الآية136).
واته: جا ئه‌وه‌ی باوه‌ڕی نه‌بێت به‌خواو فریشته‌کانی و به‌کتێبه‌کانی و به‌پێغه‌مبه‌رانی و به‌رۆژی دوایی، ئه‌وه‌به‌ڕاستی گومڕابووه‌به‌ئه‌وپه‌ڕی گومڕایی.
وه ئیمان هێنان به‌ڕۆژی دوایی‌بریتیه‌له‌ئیمان هێنان به‌و رۆژه‌ی كه‌تیایدا هه‌موو زینده‌وه‌ران زیندوو ده‌كرێنه‌وه‌بۆ گۆره‌پانی مه‌حشه‌ر كۆده‌كرێنه‌وه‌و حه‌ق و حیسابیان له‌گه‌لدا ده‌كرێت ئه‌وه‌ی باش بووه له‌مرۆڤه‌كان بۆ به‌هه‌شت، وه‌ئه‌وه‌ی خراپ بووه‌بۆ دۆزه‌خ ده‌چێت .
جا ئیمان هێنان به‌رۆژی دوایی چه‌ند شتێك ده‌گرێته‌وه، له‌وانه:
یه‌كه‌م : ئیمان هێنان به‌زیندووبوونه‌وه‌ی مرۆڤه‌كان له‌دوای له‌ناوچوونی دونیاو مردنی سه‌رجه‌م دروستكراوه‌كان .
ئه‌مه‌ش حه‌قیقه‌تێكه‌و نكۆلی له‌راستیه‌كه‌ی ناكرێ . خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت: { أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ } (المؤمنون/١١٥) .
واته: ئه‌ی كافران ئێوه‌هه‌روا ئه‌زانن كه‌ئێمه‌هه‌ر به‌بێ هۆ و مه‌به‌ست ئێوه‌مان دروست كردووه‌وه‌ناگه‌رێنه‌وه‌بۆلامان ؟ !!
وه‌ده‌فه‌رمه‌ێت: { يَوْمَ نَطْوِي السَّمَاءَ كَطَيِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ كَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِيدُهُ وَعْدًا عَلَيْنَا إِنَّا كُنَّا فَاعِلِينَ } (الأنبياء/104) .
واته: وه‌ك چۆن یه‌كه‌م جار دروستمان كردن ئه‌وا دیسان دروستیان ده‌كه‌ینه‌وه‌به‌ڵێنمان داوه‌به‌دڵنیایه‌وه‌ئه‌مه‌به‌كرده‌وه‌ئه‌نجامی بده‌ین .
وه‌هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت: { ثُمَّ إِنَّكُمْ بَعْدَ ذَلِكَ لَمَيِّتُونَ ، ثُمَّ إِنَّكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ تُبْعَثُونَ } (المؤمنون/١٥ـ١٦) .
واته: ئێوه‌له‌دوای دروست بوونتان به‌بێ گومان ده‌مرن . پاشان له‌رۆژی دوایی دا زیندوو ده‌كرێنه‌وه.
هه‌روه‌ها پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم ) ده‌فه‌رموێت :(( یحشر الناس یوم القیامه‌حفاة ....)) واته: خه‌ڵكی حه‌شر ده‌كرێن له‌رۆژی دوایی به‌پێ خواسی ، وه‌به‌بێ خه‌ته‌نه‌كراوی .
دووه‌م : ئیمان هێنان به‌حیساب له‌گه‌ڵدا كردن و پاداشت دانه‌وه( الحساب والجزاء ) .
واته: ئیمان هێنان به‌وه‌ی خوای گه‌وره، حه‌ق و حیساب له‌گه‌ڵ به‌نده‌ده‌كات ئینجا پاداشت ده‌درێته‌وه‌به‌گوێره‌ی كرده‌وه‌كانی .
ئه‌مه‌ش سه‌لمیندراوه‌به‌قورئان و سوننه‌ت وكۆڕای موسڵمانان .
خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رمویت: { إِنَّ إِلَيْنَا إِيَابَهُمْ ، ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنَا حِسَابَهُمْ } (الغاشیة:٢٥/٢٦).
واته: به‌دڵنیایه‌وه‌گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆلای ئێمه‌یه‌پاشان له‌سه‌ر ئێمه‌یه‌حیساب كردن له‌گه‌ڵیان . هه‌روه‌ها پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم ) ده‌فه‌رمووێت :(( لا تزول قدما عبد حتى يسئل عن عمره فيما أفناه ؟ وعن علمه فيم فعل ؟ وعن ماله من أين اكتسبه وفيم أنفقه ؟ وعن جسمه فيم أبلاه )) .
واته: له‌ڕۆژی مه‌حشه‌ر به‌نده‌قاچی ناجوڵێنێ و ناڕوات بۆ هیچ لایه‌ك هه‌تا پرسیاری ڵی ده‌كرێت ده‌رباره‌ی ته‌مه‌نی له‌چی دا بردیه‌سه‌ر ؟ وه‌له‌زانستی له‌پێناو چی و بۆچ شتێك بووه؟ وه‌له‌ماڵ و سه‌روه‌تی له‌كوێ ده‌ستی كه‌وتووه‌وه‌له‌چی دا سه‌رفی كردووه. هه‌روه‌ها له‌چی دا به‌كاری هێنا .
سێ یه‌م : ئیمان هێنان به‌به‌هه‌شت و دۆزه‌خ ( الایمان بالجنة والنار ) .
واته: ده‌بێ ئیمانمان هه‌بێ كه‌وا خوای گه‌وره‌به‌هه‌شت و دۆزه‌خی داناوه‌بۆ مرۆڤه‌كان وه‌ك پاداشت و سزا بۆیان .
هه‌ردووكیان خوای گه‌وره‌دروستی كردوون بۆ ئه‌وه‌ی ببن به‌شوێنی هه‌تا هه‌تایی مرۆڤ ، به‌هه‌شت كه‌خانه‌خۆشی و شادی و رابواردن و ره‌زامه‌ندی خوایه‌بۆ چاكه‌كاران، وه‌دۆزه‌خیش كه‌خانه‌ی ناخۆشی و ئێش و ئازارو سزادان و توڕه‌یی خوایه‌بۆ خراپه‌كاران . بوونی راسته‌قینه‌ی به‌هه‌شت و دۆزوخیش ده‌توانم بڵێم زۆربه‌ی زۆری ئایه‌ته‌كانی قورئان به‌ڵگه‌یه‌له‌سه‌ری چ ڕاسته‌وخۆ وه‌چ ناڕاسته‌وخۆ .
خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت: { إِنَّ الَّذِينَ آَمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا } (الكهف/١٠٧) .
واته: ئه‌وانه‌ی ئیمانیان هێناوه‌به‌كرده‌وه‌ی چاكه‌سه‌لماندیان ، ئه‌وا به‌هه‌شت وه‌ك شوێنی میوانداریه‌تی بۆ هه‌تا هه‌تای ئاماده‌كراوه‌بۆیان .
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت : { وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يُعْجِبُكَ قَوْلُهُ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيُشْهِدُ اللَّهَ عَلَى مَا فِي قَلْبِهِ وَهُوَ أَلَدُّ الْخِصَامِ } ( البقرة /24) .
واته: خۆتان بپارێزن له‌و دۆزه‌خه‌ی كه‌سوته‌مه‌نیه‌كی بریتی یه‌له‌خه‌ڵكی و به‌رد ، ئاماده‌كراوه‌بۆ كافره‌كان .
وه‌چه‌ندان به‌ڵگه‌ی تر .
به‌گشتی ده‌بێ ئیمانمان هه‌بێ كه‌ڕۆژێك دێت هه‌موو گه‌ردوون له‌ناو ده‌چێت به‌ئیزنی خوداو سه‌ر له‌نوێ زینده‌وه‌ران زیندوو ده‌كرێنه‌وه‌بۆ حه‌ق و حیساب .
وه‌ئیمان بهێنین به‌هه‌موو ئه‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) ده‌رباره‌ی ئه‌م بنچینه‌یه‌پێ ڕاگه‌یباندووین .
هه‌روه‌ها ئیمان هێنان به‌و شتانه‌ی په‌یوه‌ندی به‌مه‌سه‌له‌ی قیامه‌ت هه‌یه، وه‌ك میزان و صراط وتاقی كردنه‌وه‌ی ناو قه‌بر و عه‌زاب و خۆشی ناو قه‌بر .
سه‌رچاوه‌كان:
١- بیان اركان الایمان، عبدالله صالح القصیر، لاپه‌ڕه: ٥٦ .
٢- ئیمان له‌لای ئه‌هلی سوننه‌وجه‌ماعه، الیاس محمد، لاپه‌ڕه: ١٩و٢٠ .
ئیمان هێنان به‌رۆژی دوایی
ئیمان هێنان به‌رۆژی دوایی